Η ΓΕΝΙΚΗ ΩΣ ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ

Η γενική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός

1.γενική κτητική: δηλώνει τον κτήτορα του ονόματος που προσδιορίζει,
ο Κύρου στόλος, η οικία του Μιλτιάδου, η πόλις ημων

    2. γενική διαιρετική: δηλώνει το διαιρεμένο σύνολο μέρος του οποίου είναι το

προσδιοριζόμενο όνομα, μετά από υπερθετικό βαθμό συχνά η γενική ειναι διαιρετική
εξήκοντα των νεών, εις των στρατιωτών, ανδρειότατος των Ελλήνων, οψέ της ημέρας

    3. γενική του δημιουργού: δηλώνει το δημιουργό του προσδιοριζόμενου πράγματος,

νόμος Σόλωνος, η Αθηνά του Φειδίου (ενν. το άγαλμα του καλλιτέχνη), άθλος Θησέως, τα
έπη του Ομήρου

   4. γενική της ύλης: δηλώνει την ύλη από την οποία είναι κατασκευασμένο το
προσδιοριζόμενο πράγμα,
νόμισμα αργύρου, τοίχος πλίνθου, στέφανος δάφνης, κράνος χαλκού

   5. γενική του περιεχομένου: δηλώνει το περιεχόμενο του προσδιοριζομένου πράγματος,

πλοία σίτου, σωρός ξύλων και λίθων, πρατήριον καυσίμων

   6. γενική της ιδιότητας: δηλώνει την ιδιότητα του προσδιοριζομένου πράγματος
(μέγεθος, βάρος, ύψοςηλικία). Συνήθως συνοδεύεται από αριθμητικό,

οκτώ σταδίων τείχος, οδός τριών ημερών, παις τριων ετών

   7. γενική της αξίας: δηλώνει την αξία του προσδιοριζόμενου ονόματος (ηθική ή υλική)

χωρίον δέκα μνων, αγρός άξιος ταλάντου

Συνοδεύεται από τα επίθετα: άξιος, ανάξιος, τίμιος, ωνιος, ωνητός, αξιόχρεως (και
επιρρήματα παράγωγα από τα παραπάνω επίθετα)

    8. γενική της αιτίας: δηλώνει την αιτία της έννοιας του προσδιοριζόμενου

δίκη κλοπής, γραφή ασέβειας (= έγγραφη μήνυση για ασέβεια), οργή μεγάλων αδικημάτων

  Συνοδεύεται από τα επίθετα: αίτιος, υπαίτιος, αναίτιος,ένοχος, υπεύθυνος, υπόδικος,

υπόλογος, ευδαίμων, μακάριος
πολλών αγαθων αιτιοι τοις Ελλησι κατέστησαν, φόνου υπόδικος, ευδαιμων μοι ο ανηρ
εφαίνετο του τρόπου και των λόγων

    9. γενική συγκριτική: δηλώνει το πρόσωπο ή το πράγμα με το οποίο συγκρίνεται ένα

άλλο όμοιό του.
Συνοδεύεται από επίθετα ή επιρρήματα συγκριτικού βαθμού, και επίθετα και επιρρήματα
με συγκριτική έννοια (σε -πλους και -πλάσιος):
πρότερος, ύστερος, διάφορος, ενάντιος, προτεραίος, υστεραιος, πρότερον, πρόσθεν, έτερος,
άλλος, διπλους, διπλάσιος, πολλαπλάσιος
ο Όλυμπος υψηλότερος της Όσσης εστιν, ουδεν κτημα σεμνότερον αρετης εστιν, τέχνη
διάφορος επιστήμης εστι, διπλάσια απέδωκε ων έλαβε (= έδωσε διπλάσια αυτών που έλαβε)

    10. γενική υποκειμενική: δηλώνει το υποκείμενο της ενέργειας του προσδιοριζομένου

ρηματικού ονόματος (αν το όνομα μετατραπεί σε ρήμα ομόρριζο η γενική θα δηλώνει το
υποκείμενο)

φόβος των βαρβάρων (=φοβούνται οι βάρβαροι), η νίκη των Ελλήνων (=νίκησαν οι

Έλληνες), Θουκυδίδης  συνέγραψεν τον πόλεμον Πελοποννησίων και Αθηναίων (=
πολέμησαν οι Πελοπ. και οι Αθηναίοι), η κατάθεσις του μάρτυρος (= κατέθεσε ο μάρτυρας)

    11. γενική αντικειμενική: δηλώνει το αντικείμενο της ενέργειας του προσδιοριζομένου

ρηματικού ονόματος (αν το όνομα μετατραπεί σε ρήμα ομόρριζο η γενική θα δηλώνει το
αντικείμενο)

ο φόβος των Ειλώτων (= φοβούνται τους είλωτες), η των παιδιών επιμέλεια (=επιμελούνται
τα παιδιά), ακροαταί λόγων καλών (= ακούν καλούς λόγους), φειδωλός χρημάτων (=
φείδομαι τα χρήματα)

ΙΙΙ. Η ΓΕΝΙΚΗ ΩΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ

1. Γενική τόπου
Δηλώνει τον τόπο όπου γίνεται η ενέργεια του ρήματος.

2. Γενική χρόνου
Δηλώνει το χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια του οποίου γίνεται η ρηματική
ενέργεια. Συχνές γενικές του χρόνου είναι οι λέξεις: ἡμέρας, νυκτός, θέρους, ὀπώρας,
ἐνιαυτοῦ, ὄρθρου, χειμῶνος, ἔτους, χρόνου, κ.α.

3. Γενική αιτίας
Δηλώνει την αιτία για την οποία γίνεται η ρηματική ενέργεια. Βρίσκεται συνήθως
κοντά σε ρήματα ψυχικού πάθους και κυρίως σε δικαστικά (δικάζω, κρίνωμαι,
γράφομαι, φεύγω κ.α).

4. Γενική σκοπού
Δηλώνει το σκοπό της ρηματικής ενέργειας. Τις περισσότερες φορές είναι γενική
έναρθρου απαρεμφάτου.

5. Γενική ποινής
Δηλώνει την επιβαλλόμενη ποινή. Βρίσκεται κοντά στα ρήματα καταψηφίζομαι, τιμῶ
(= ορίζω ως ποινή), κρίνω, διώκω.

6. Γενική αξίας (ή ποσού)

Δηλώνει την αξία, το ποσό ή το τίμημα της ρηματικής ενέργειας.
Συνήθεις γενικές του ποσού είναι οι: μικροῦ, πολλοῦ, ὀλίγου. Πιο συχνά η γενική
τίθεται κοντά στα ρήματα ἀξιῶ, ἀγοράζω, πωλῶ, ἀλλάσσω, ἐκτιμῶ, ὠνοῦμαι,
πιπράσκω και τιμῶ.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Α. Στα παρακάτω παραδείγματα να βρεθούν οι ετερόπτωτοι προσδιορισμοί σε
γενική, να δηλωθεί το είδος των γενικών αυτών και τι προσδιορίζει η καθεμιά.

Ἐνταῦθα ἦν ἱερὸν ∆ιονύσου.

Κατέλιπον τούτους φρουρούς τῶν τειχῶν.

Οὗτοι ἔχαιρον ἐπὶ τῇ νίκῃ τῶν ἱππέων.

Πολλῶν χρημάτων κρείσσων ὁ παρὰ τοῦ πλήθους ἔπαινος.

Οἰκίαν λίθου ἐπρίατο (=αγόρασε).

Πορείαν πολλῶν ἡμερῶν ἐβάδισαν.

Λιποταξίου γραφὴν κατεσκεύασεν κατ’ ἐμοῦ.

Οἱ δὲ Ἕλληνες ἀφίκοντο ἐπὶ τὸν Ἄρπασον ποταμὸν, εὗρος τεττάρων πλέθρων.

Ἀγησίλαος ἀξίαν θέας τὴν πόλιν ἐποίησεν.

Σταγόνες ὕδατος πέτρας κοιλαίνουσι.

Πόθεν γῆς ἦλθες;

Τὰ ἔπη τοῦ Ὁμήρου.

Σωρὸς ξύλων καὶ λίθων.

Β. Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα της απάντησης που δηλώνει το σωστό είδος

της γενικής σε καθεμία από τις παράκάτω περιπτώσεις.
1. Ὁ ἄπειρος γραμμάτων οὐ βλέπει βλέπων.

α. διαιρετική β. υποκειμενική γ. αντικειμενική δ. κτητική

2. Οὗτος ἐτίμα τὴν μητέρα ἧττον (=λιγότερο ) ἐμοῦ.

α. ιδιότητας β. ύλης γ. αντικειμενική δ. συγκριτική.

3. Ἀθάνατος ἡμῶν ἡ ψυχὴ καὶ οὐδέποτε ἀπόλλυται.

α. αντικειμενική β. κτητική γ. περιεχομένου δ. διαιρετική

4. Οὐκ ἐξέβην ἐκ τοῦ πλοίου τῆς νυκτὸς ἐκείνης.

 α. ύλης β. υποκειμενική γ. χρόνου δ. διαιρετική.
5. Ἡ ἀγορὰ μεστὴ ἦν ἵππων.

α. κτητική β. αντικειμενική γ. περιεχομένου δ. ιδιότητας.

6. Νόμοι Σόλωνος.

α. διαιρετική β. ιδιότητας γ. του δημιουργού δ. κτητική.

Γ. Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α με εκείνα που ταιριάζουν στη

στήλη Β. )
Α Β
1. Τὸ ἄγαλμα ἦν ἐλέφαντος καὶ χρυσοῦ. α. γενική αντικειμενική
2. Πολιτεία τροφὴ ἀνθρώπων ἐστί. β. γενική κτητική
3. Ἀπήγγειλαν τὴν ἐνθάδε ἄφιξιν τῶν βαρβάρων. γ. γενική περιεχομένου
4. Πλοῖα σίτου. δ. γενική αντικειμενική
5. Ἐνδεὴς εἰμι φίλων. ε. γενική διαιρετική
6. Μήδεια γυνὴ βασιλέως ἦλθε. στ. γενική της ύλης
7. Οἱ πλεῖστοι τῶν Ἑλλήνων ἄδειπνοι ἦσαν. ζ. γενική υποκειμενική