10
Θέμα 2ο Δημοσθένης, Κατ’ Ἀριστογείτονος Α,
METAΦΡΑΣΗ
Ἅπας ὁ τῶν ἀνθρώπων βίος,
ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι,
κἂν μεγάλην πόλιν οἰκῶσι κἂν μικράν,
φύσει καὶ νόμοις διοικεῖται.
Ἡ μὲν οὖν φύσις, ἂν ᾖ πονηρά,
πολλάκις φαῦλα βούλεται.
διόπερ τοὺς τοιούτους εὑρήσετε
ἐξαμαρτάνοντας.
Οἱ δὲ νόμοι βούλονται τὸ δίκαιον καὶ τὸ καλὸν
καὶ τὸ συμφέρον καὶ τοῦτο ζητοῦσι
καί, ἐπειδὰν εὑρεθῇ,
κοινὸν τοῦτο πρόσταγμ’ ἀπεδείχθη*,
πᾶσιν ἴσον καὶ ὅμοιον,
καὶ τοῦτ’ ἔστι νόμος.
Ὧι πάντας πείθεσθαι προσήκει
διὰ πολλά, καὶ μάλισθ’
ὅτι πᾶς ἐστι νόμος εὕρημα μὲν
καὶ δῶρον θεῶν,
δόγμα δ’ ἀνθρώπων φρονίμων,
ἐπανόρθωμα δὲ τῶν ἑκουσίων καὶ ἀκουσίων
ἁμαρτημάτων, πόλεως δὲ συνθήκη κοινή,
καθ’ ἣν προσήκει ζῆν
πᾶσι τοῖς ἐν τῇ πόλει.
* ἀπεδείχθη: ο γνωμικός αόριστος μεταφράζεται με ενεστώτα
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
1 Ἅπας ὁ τῶν ἀνθρώπων βίος, ὦ ἄνδρες
Ἀθηναῖοι, φύσει καὶ νόμοις διοικεῖται: κύρια
πρόταση κρίσεως, καταφατική. Εκφέρεται με
οριστική και δηλώνει το πραγματικό.
2 κἂν μεγάλην πόλιν οἰκῶσι κἂν μικρὰν:
δευτερεύουσα επιρρηματική παραχωρητι­
κή πρόταση. Εισάγεται με τον παραχωρητι­
κό σύνδεσμο κἂν, εκφέρεται με υποτακτική
(οἰκῶσι) και δηλώνει παραχώρηση προς κάτι
το υποθετικό. Λειτουργεί ως επιρρηματικός
προσδιορισμός της παραχώρησης.
15 - 16
Όλη η ζωή των ανθρώπων,
άνδρες Αθηναίοι,
ακόμη κι αν κατοικούν μεγάλη ή μικρή πόλη,
ρυθμίζεται σύμφωνα με τη φύση και τους νόμους.
Η φύση λοιπόν, αν είναι κακή,
πολλές φορές επιθυμεί τα άσχημα.
γι’ αυτό ακριβώς θα βρείτε τέτοιους ανθρώπους
να σφάλουν.
Αντίθετα οι νόμοι θέλουν το δίκαιο και το καλό
και το συμφέρον και αυτό επιζητούν
και, όταν βρεθεί,
αυτό αποδεικνύεται* κοινό πρόσταγμα
ίσο και όμοιο για/σε όλους,
και αυτό είναι νόμος.
Σ’ αυτόν αρμόζει όλοι να υπακούουν
για πολλούς λόγους, και κυρίως
γιατί κάθε νόμος είναι δημιούργημα
και δώρο των θεών,
απόφαση φρόνιμων ανθρώπων,
επανόρθωση των εκούσιων και ακούσιων
σφαλμάτων, κοινή συμφωνία της πόλης,
σύμφωνα με την οποία αρμόζει να ζουν
όλοι όσοι βρίσκονται στην πόλη.
διοικεῖται: ρήμα
ὁ βίος: υποκείμενο του ρήματος
ἅπας: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο ὁ βίος
τῶν ἀνθρώπων: γενική υποκειμενική στο βίος
φύσει καὶ νόμοις: δοτικές του τρόπου
ὦ ἄνδρες: κλητική προσφώνηση
Ἀθηναῖοι: επιθετικός προσδιορισμός στο ἄνδρες
οἰκῶσι: ρήμα
οἱ ἄνθρωποι: εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος
πόλιν: αντικείμενο του ρήματος
μεγάλην, μικράν: επιθετικοί προσδιορισμοί στο πόλιν
10

3 Ἡ μὲν οὖν φύσις πολλάκις φαῦλα βού-
λεται: κύρια πρόταση κρίσεως, καταφατική.
Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγ­
ματικό.
4 ἂν ᾖ πονηρὰ: δευτερεύουσα επιρρηματική
υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθε­
τικό σύνδεσμο ἂν, εκφέρεται με υποτακτική
(ᾖ) και με απόδοση το βούλεται σχηματίζει
υποθετικό λόγο που δηλώνει την αόριστη
επανάληψη στο παρόν-μέλλον.
5 διόπερ τοὺς τοιούτους ἐξαμαρτάνοντας
εὑρήσετε: κύρια πρόταση κρίσεως, καταφα­
τική. Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το
πραγματικό.
6 Οἱ δὲ νόμοι τὸ δίκαιον καὶ τὸ καλὸν καὶ
τὸ συμφέρον βούλονται: κύρια πρόταση κρί­
σεως, καταφατική. Εκφέρεται με οριστική και
δηλώνει το πραγματικό.
7 καὶ τοῦτο ζητοῦσι: κύρια πρόταση κρίσε­
ως, καταφατική. Εκφέρεται με οριστική και
δηλώνει το πραγματικό.
8 ἐπειδὰν εὑρεθῇ: δευτερεύουσα επιρρημα­
τική χρονικοϋποθετική πρόταση. Εισάγεται
με τον χρονικοϋποθετικό σύνδεσμο ἐπειδάν,
εκφέρεται με υποτακτική (εὑρεθῇ) και με
απόδοση το ἀπεδείχθη* σχηματίζει υποθετι­
κό λόγο που δηλώνει την αόριστη επανάληψη
στο παρόν-μέλλον.
9 καὶ κοινὸν τοῦτο πρόσταγμ’ ἀπεδείχθη,
πᾶσιν ἴσον καὶ ὅμοιον: κύρια πρόταση κρί­
σεως, καταφατική. Εκφέρεται με οριστική και
δηλώνει το πραγματικό.
11
βούλεται: ρήμα
ἡ φύσις: υποκείμενο του ρήματος
φαῦλα: σύστοιχο αντικείμενο του ρήματος
πολλάκις: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού
ᾖ: ρήμα
ἡ φύσις: εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος
πονηρὰ: κατηγορούμενο στο φύσις μέσω του συνδετικού
ρήματος ᾖ
εὑρήσετε: ρήμα
ὑμεῖς: εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος
τοὺς τοιούτους: αντικείμενο του ρήματος
ἐξαμαρτάνοντας: κατηγορηματική μετοχή από το εὑρήσετε
που αναφέρεται στο αντικείμενο του ρήματος τοιούτους
βούλονται: ρήμα
οἱ νόμοι: υποκείμενο του ρήματος
τὸ δίκαιον, τὸ καλόν, τὸ συμφέρον: αντικείμενα του
ρήματος
ζητοῦσι: ρήμα
οἱ νόμοι: εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος
τοῦτο: αντικείμενο του ρήματος.
εὑρεθῇ: ρήμα
τοῦτο: εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος
* ἀπεδείχθη: γνωμικός αόριστος
ἀπεδείχθη: ρήμα
τοῦτο: υποκείμενο του ρήματος
πρόσταγμ’: κατηγορούμενο στο τοῦτο μέσω του συνδετικού
ρήματος ἀπεδείχθη
κοινόν, ἴσον, ὅμοιον: επιθετικοί προσδιορισμοί στο
πρόσταγμα
πᾶσιν: δοτική αντικειμενική στα ἴσον - ὅμοιον
11

10 καὶ τοῦτ’ ἔστι νόμος: κύρια πρόταση κρί­
σεως, καταφατική. Εκφέρεται με οριστική και
δηλώνει το πραγματικό.
11 Ὧι πάντας πείθεσθαι προσήκει διὰ πολ-
λά: κύρια πρόταση κρίσεως, καταφατική. Εκ­
φέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγμα­
τικό.
12 καὶ μάλισθ’ ὅτι πᾶς ἐστι νόμος εὕρημα
μὲν καὶ δῶρον θεῶν, δόγμα δ’ ἀνθρώπων
φρονίμων, ἐπανόρθωμα δὲ τῶν ἑκουσίων
καὶ ἀκουσίων ἁμαρτημάτων, πόλεως δὲ
συνθήκη κοινή: δευτερεύουσα επιρρηματική
αιτιολογική πρόταση. Εισάγεται με τον αιτι­
ολογικό σύνδεσμο ὅτι (αντικειμενική αιτιο­
λογία), εκφέρεται με οριστική και δηλώνει
το πραγματικό. Λειτουργεί ως επιρρηματικός
προσδιορισμός της αιτίας.
13 καθ’ ἣν πᾶσι προσήκει ζῆν τοῖς ἐν τῇ
πόλει: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση,
προσδιοριστική στο συνθήκη. Εισάγεται με
την εμπρόθετη αναφορική αντωνυμία καθ’
ἥν, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το
πραγματικό.
12
ἔστι: ρήμα
τοῦτο: υποκείμενο του ρήματος
νόμος: κατηγορούμενο στο τοῦτο μέσω του συνδετικού ρή­
ματος ἔστι
προσήκει: απρόσωπο ρήμα
πείθεσθαι: τελικό απαρέμφατο, υποκείμενο στο ρήμα προ­
σήκει
πάντας: υποκείμενο του απαρεμφάτου πείθεσθαι (ετερο­
προσωπία)
ᾧ: αντικείμενο του απαρεμφάτου πείθεσθαι
διὰ πολλά: εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας
ἐστι: ρήμα
νόμος: υποκείμενο του ρήματος
εὕρημα, δῶρον, δόγμα, ἐπανόρθωμα, συνθήκη: κατηγο­
ρούμενα στο νόμος μέσω του συνδετικού ρήματος ἐστι
πᾶς: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο νόμος
θεῶν: γενική υποκειμενική στα εὕρημα - δῶρον
ἀνθρώπων: γενική υποκειμενική στο δόγμα
φρονίμων: επιθετικός προσδιορισμός στο ἀνθρώπων
τῶν ἑκουσίων καὶ ἀκουσίων: επιθετικοί προσδιορισμοί στο
ἁμαρτημάτων
ἁμαρτημάτων: γενική αντικειμενική στο ἐπανόρθωμα
πόλεως: γενική υποκειμενική στο συνθήκη
κοινή: επιθετικός προσδιορισμός στο συνθήκη
προσήκει: απρόσωπο ρήμα
ζῆν: τελικό απαρέμφατο, υποκείμενο του ρήματος προσή­
κει
τοῖς ἐν τῇ πόλει: δοτική προσωπική από το προσήκει
τοὺς ἐν τῇ πόλει: εννοούμενο υποκείμενο του απαρεμφάτου
ζῆν (ετεροπροσωπία)
πᾶσι: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο τοῖς ἐν τῇ πό­
λει
καθ’ ἣν: εμπρόθετος προσδιορισμός της συμφωνίας
12
 13

ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ

1
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Γεν. μελίσσης τελώνου δωρεᾶς Γεν. μελισσῶν τελωνῶν δωρεῶν
Δοτ. μελίσσῃ τελώνῃ δωρεᾷ Δοτ. μελίσσαις τελώναις δωρεαῖς
Αιτ. μέλισσαν τελώνην δωρεάν Αιτ. μελίσσας τελώνας δωρεάς

2 3
γλώσσας γλῶσσαν ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ἑρμῆν Ἑρμᾶς Ονομ. ὁ Θαλῆς οἱ Θαλαῖ
ναῦτα ναῦται Γεν. τοῦ Θαλοῦ τῶν Θαλῶν
τραπέζης τραπεζῶν Δοτ. τῷ Θαλῇ τoῖς Θαλαῖς
στρατείᾳ στρατείαις Αιτ. τὸν Θαλῆν τoὺς Θαλᾶς
ὦ δέσποτα ὦ δεσπόται Κλητ. ὦ Θαλῆ ὦ Θαλαῖ
δεσμωτῶν δεσμώτου
ὦ πολῖται ὦ πολῖτα

4
στρατεύει ἐστράτευε εὔχονται ηὔχοντο
ὀδύρεται ὠδύρετο ἄγουσι ἦγον
αἰσχύνεις ᾔσχυνες συμψηφίζεσθε συνεψηφίζεσθε
συμβουλεύομεν συνεβουλεύομεν ῥάπτετε ἐρράπτετε
ἐγκωμιάζουσι ἐνεκωμίαζον περιβάλλῃ (Μ.Φ.) περιεβάλλου

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ

5
1. πολέμιοι: κατηγορούμενο μέσω του συνδετικού ἔσοιντο στο οἱ μέτοικοι.
2. Ἐθελούσιοι: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου.
3. πρῶτος: επιρρηματικό κατηγορούμενο της σειράς.
4. θηρίων, ἀνθρώπων: γενικές κατηγορηματικές κτητικές.
5. καρτερίαν, εὐπάθειαν: κατηγορούμενα του αντικειμένου τὴν ἀρετὴν.
6. μέγας: προληπτικό κατηγορούμενο.
7. τῶν ἀδυνάτων: γενική κατηγορηματική διαιρετική.
8. ἑκόντες, ἀκρίτους: επιρρηματικά κατηγορούμενα του τρόπου.

13