ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ

ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΕΜΑ Α

Η ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Α. Διαβάζω καλά το κείμενο για να καταλάβω το θέμα του.

Β. Καταγράφω τις βασικές απόψεις και τα αποτελέσματα που σχετίζονται με το θέμα (αποφεύγω
παραδείγματα, στατιστικά στοιχεία, ερωτήματα και δευτερεύουσες λεπτομέρειες).
Γ. Επαναδιατυπώνω με δικά μου λόγια όσα εντόπισα και συντάσσω την περίληψή μου, προσέχοντας την
έκφραση και τη συνοχή.

Προσοχή! Όταν συνδέω τις προτάσεις, προσέχω να εκφράσω τα νοήματα που αποδίδει ο συγγραφέας και
όχι να κάνω μια απλή χρονολογική σύνδεση. Έτσι, αν ο συγγραφέας χρησιμοποιεί αντίθεση, θα την
εκφράσω με το «ωστόσο». Επίσης, δε σχολιάζω τις απόψεις του συγγραφέα και δεν αντιγράφω αυτούσιες
φράσεις από το αρχικό κείμενο. Προσέχω να τηρήσω τα όρια των λέξεων και να γράψω την περίληψη με
ύφος τυπικό και ουδέτερο, κάτι που σημαίνει ότι χρησιμοποιώ αναφορική λειτουργία της γλώσσας και γ’
ρηματικό πρόσωπο.

ΘΕΜΑ Β

Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ

Αν το θέμα ζητάει να βρω τον τρόπο οργάνωσης της παραγράφου ή τον τρόπο που οργανώνεται η σκέψη
σε μια παράγραφο, επί της ουσίας μου ζητάει να βρω τον τρόπο ανάπτυξης παραγράφου. Ωστόσο, πλέον
η προσέγγιση της απάντησης γίνεται κειμενοκεντρικά, κάτι που σημαίνει ότι δεν αρκεί απλώς να γράψω
ποιος είναι ο τρόπος ανάπτυξης παραγράφου και να δώσω μια απλή παραπομπή. Ταυτόχρονα, πρέπει να
αναλύσω το νόημα της παραγράφου και να εξηγήσω ποια είναι η πρόθεση του συντάκτη,
χρησιμοποιώντας τη συγκεκριμένη μέθοδο για να αναπτύξει τον ισχυρισμό του.

Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος – M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός - Συγγραφέας

Facebook: https://www.facebook.com/zymvragakis
Email: zymvras@hotmail.gr
Έτσι αν ο συντάκτης αναπτύσσει την παράγραφό του με:

Με παραδείγματα -> σκοπός του συγγραφέα είναι να πείσει με τεκμήρια, κάνοντας επίκληση στη λογική
ή να εκλαϊκεύσει, να αισθητοποιήσει και να διασαφηνίσει το
θέμα με το οποίο καταπιάνεται, ώστε να το κατανοήσει ο δέκτης πιο εύκολα.

Με αιτιολόγηση -> σκοπός του συγγραφέα είναι να πείσει με επιχειρήματα, κάνοντας επίκληση στη
λογική.

Με ορισμό -> σκοπός του συγγραφέα είναι να οριοθετήσει και να προσδιορίσει το ακριβές περιεχόμενο
μιας έννοιας.

Με αίτιο-αποτέλεσμα -> σκοπός του συγγραφέα είναι να αποκαλύψει την αιτιακή σχέση που συνδέει δύο
έννοιες και να πείσει με επιχειρήματα, κάνοντας επίκληση στη λογική.

Με σύγκριση-αντίθεση -> σκοπός του συγγραφέα είναι να φωτίσει το περιεχόμενο των δύο εννοιών και
να αναδείξει τις ομοιότητες ή και τις διαφορές τους.

Με διαίρεση -> σκοπός του συγγραφέα είναι να αναλύσει ολόπλευρα το περιεχόμενο μιας έννοιας και να
καταστήσει σαφείς τις διαφορετικές κατηγορίες της.

Με αναλογία -> σκοπός του συγγραφέα είναι να συνδέσει με παραστατικότητα ένα άγνωστο φαινόμενο
στον αναγνώστη με γνωστές του καταστάσεις, ώστε να το κατανοήσει καλύτερα.

ΣΥΝΟΧΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ

Η συνοχή επιτυγχάνεται με:

Α. Διαρθρωτικές λέξεις (γιατί, δηλαδή, αρχικά, αν, ωστόσο, μάλιστα, λοιπόν, κτλ.)
Β. Αντωνυμίες (αυτά, εκείνα, τέτοια, όσα, κτλ.)
Γ. Επανάληψη ή παράλειψη λέξεων από τις προηγούμενες κειμενικές αναφορές.
Δ. Ερωτήματα που συνδέουν τις προηγούμενες κειμενικές αναφορές με τις επόμενες
Ε. Στενή νοηματική σχέση

Η συνεκτικότητα επιτυγχάνεται με τη νοηματική σύνδεση των προηγούμενων με τα επόμενα. Για

παράδειγμα, αν η επόμενη παράγραφος ξεκινάει με τη συνδετική λέξη
«Ωστόσο», που δηλώνει αντίθεση, γράφω πως υπάρχει συνεκτικότητα ανάμεσα στις παραγράφους, αφού
η δεύτερη λειτουργεί ως αντίθεση της πρώτης, κάτι που φαίνεται με τη συνδετική λέξη «ωστόσο».

Προσοχή! Και εδώ η απάντηση για τη συνοχή και τη συνεκτικότητα πρέπει να δοθεί κειμενοκεντρικά, κάτι
που σημαίνει πως δεν απαντάω απλώς δηλώνοντας τη νοηματική σχέση, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να
εξηγήσω αυτή τη σχέση με βάση το περιεχόμενο του κειμένου. Δηλαδή, αν η νοηματική σχέση είναι αυτή
της αντίθεσης, θα πρέπει να τη δηλώσω και να εξηγήσω με βάση το περιεχόμενο του κειμένου τι
αντιτίθεται με τι.

Η ΠΕΙΘΩ

Σκοπός του συντάκτη με όλους τους τρόπους πειθούς είναι να πείσει. Ωστόσο, αυτόν τον απώτερο σκοπό
τον πετυχαίνει με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με την επίκληση που κάνει. Έτσι:
Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος – M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός - Συγγραφέας
Facebook: https://www.facebook.com/zymvragakis
Email: zymvras@hotmail.gr
Α. Με επίκληση στη λογική -> ο συντάκτης επιδιώκει να πείσει, αποδεικνύοντας την ορθότητα του λόγου
του.
Β. Με επίκληση στο συναίσθημα -> ο συντάκτης επιδιώκει να πείσει, ευαισθητοποιώντας τον δέκτη
Γ. Με επίκληση στο ήθος (επίκληση στην αυθεντία, επίκληση στο ήθος του πομπού, επίκληση στο ήθος
του δέκτη, επίθεση στο ήθος του αντιπάλου) -> ο συντάκτης επιδιώκει να πείσει, ενισχύοντας το κύρος
και την αξιοπιστία του λόγου του.

Επισημαίνεται κι εδώ ότι η απάντηση πρέπει να δοθεί κειμενοκεντρικά, αναφέροντας τόσο τους τρόπους
και τα μέσα πειθούς, όσο και το νόημα της εκάστοτε παραγράφου.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΣ

Α. Γράφω τι ισχυρίζεται ο συντάκτης.

Β. Γράφω με ποιο λογικό σχήμα διαμορφώνει το επιχείρημά του (σχήμα αιτίου-αποτελέσματος ή σχήμα
αιτιολόγησης) και διατυπώνω τις βασικές ιδέες των προκείμενων προτάσεων του συγγραφέα.
Γ. Γράφω πώς ενισχύει τον ισχυρισμό του (εγγυήσεις – γενικές αλήθειες, δεδομένα – λοιπά τεκμήρια,
αντικρούσεις).
Δ. Γράφω ποιο είναι το τελικό συμπέρασμα του συγγραφέα.

ΕΙΔΗ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ

Α. Παραγωγικός συλλογισμός: Από το γενικό στο ειδικό.

Β. Επαγωγικός συλλογισμός: Από το ειδικό στο γενικό.
Γ. Αναλογικός συλλογισμός: Από το ειδικό στο ειδικό.

Δεν ξεχνάμε ότι πλήρης θεωρείται η απάντηση που προσεγγίζει κειμενοκεντρικά και περιλαμβάνει και το
νόημα των συλλογισμών.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ

Ένας παραγωγικός συλλογισμός για να είναι πειστικός πρέπει ταυτόχρονα οι προκείμενές του να είναι
αληθείς (δηλαδή να μην αμφισβητούνται από κανένα) και το συμπέρασμά του έγκυρο (δηλαδή να
προκύπτει λογικά από τις προκείμενες).

Ένας επαγωγικός συλλογισμός για να είναι πειστικός πρέπει να έχει αλήθεια και εγκυρότητα, η οποία
προκύπτει από το πλήθος των στοιχείων που οδηγούν σε βέβαιη και όχι σε πιθανή γενίκευση. Με άλλα
λόγια, κοιτάζω να στηρίζεται σε επαρκή στοιχεία, ώστε να μην υπάρχει αυθαίρετη γενίκευση. Επίσης, για
να είναι έγκυρος ένας επαγωγικός συλλογισμός, ελέγχω αν κάτι παρουσιάζεται σαν αιτία να σχετίζεται
λογικά (και όχι χρονικά) με το αποτέλεσμα, να είναι αναγκαίο (αναγκαστικά να προκύπτει το αποτέλεσμα
από αυτή την αιτία) και επαρκές (να αρκεί μόνο αυτή η αιτία για να προκύψει αυτό το αποτέλεσμα).

Δεν ξεχνάμε ότι πλήρης θεωρείται η απάντηση που προσεγγίζει κειμενοκεντρικά και περιλαμβάνει και το
νόημα των συλλογισμών.

ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΥΝΤΑΚΤΗ

Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος – M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός - Συγγραφέας

Facebook: https://www.facebook.com/zymvragakis
Email: zymvras@hotmail.gr
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΕΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Α. Επίκληση στη λογική με επιχειρήματα ή τεκμήρια (παραδείγματα, στατιστικά στοιχεία, αποτελέσματα

ερευνών, γενικές αλήθειες, γεγονότα, αναφορά στο όνομα αυθεντίας, προσωπικές μαρτυρίες).
Β. Επίκληση στην αυθεντία με αναφορά στα λόγια μιας
αυθεντίας.
Γ. Αναφορική λειτουργία της γλώσσας
Δ. Γ’ ρηματικό πρόσωπο
Ε. Υποτακτική σύνδεση προτάσεων
ΣΤ. Παθητική σύνταξη
Ζ. Ειδικό λεξιλόγιο

Α. Επίκληση στο συναίσθημα με περιγραφή, αφήγηση, ρητορικά ερωτήματα, συναισθηματικά

φορτισμένο λεξιλόγιο, ποιητική λειτουργία της γλώσσας, χιούμορ, ειρωνεία
Β. Α’ και β’ ρηματικό πρόσωπο
Γ. Προστακτική ή υποτακτική έγκλιση
Δ. Σημεία στίξης που δηλώνουν συναισθήματα
Ε. Ευθύς λόγος
ΣΤ. Προφορικότητα λόγου
Ζ. Ασύνδετο σχήμα

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Α. Επίκληση στη λογική με επιχειρήματα ή τεκμήρια (παραδείγματα, στατιστικά στοιχεία, αποτελέσματα

ερευνών, αλήθειες, γεγονότα, αναφορά στο όνομα αυθεντίας, προσωπικές μαρτυρίες)
Β. Επίκληση στην αυθεντία με αναφορά στα λόγια μιας αυθεντίας
Γ. Αναφορική λειτουργία της γλώσσας
Δ. Γ’ ρηματικό πρόσωπο
Ε. Υποτακτική σύνδεση προτάσεων
ΣΤ. Ειδικό λεξιλόγιο
Ζ. Οριστική έγκλιση
Η. Επιστημική τροπικότητα ρημάτων

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΔΕΚΤΗ

Α. Επίκληση στο συναίσθημα με περιγραφή, αφήγηση, ρητορικά ερωτήματα, συναισθηματικά

φορτισμένο λεξιλόγιο, ποιητική λειτουργία της γλώσσας, χιούμορ, ειρωνεία
Β. Α’ και β’ ρηματικό πρόσωπο
Γ. Προστακτική ή υποτακτική έγκλιση
Δ. Σημεία στίξης που δηλώνουν συναισθήματα
Ε. Ευθύς λόγος
ΣΤ. Προφορικότητα λόγου
Ζ. Ασύνδετο σχήμα

ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΤΟΥ ΔΕΚΤΗ

Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος – M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός - Συγγραφέας

Facebook: https://www.facebook.com/zymvragakis
Email: zymvras@hotmail.gr
Α. Αναφορική λειτουργία της γλώσσας
Β. Γ’ ρηματικό πρόσωπο
Γ. Ειδικό λεξιλόγιο
Δ. Οριστική έγκλιση
Ε. Επιστημική τροπικότητα ρημάτων

ΓΙΑ ΒΕΒΑΙΩΤΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ

Α. Οριστική έγκλιση (δηλώνει το βέβαιο, το πραγματικό)

Β. Χρήση διαρθρωτικών λέξεων που δηλώνουν βεβαιότητα (βέβαια, σίγουρα, αναμφισβήτητα, κτλ.)
Γ. Γ’ ρηματικό πρόσωπο (δίνει καθολικό κύρος στο μήνυμα)
Χρήση επανάληψης
Δ. Επιστημική τροπικότητα ρημάτων που δηλώνουν βεβαιότητα (είναι σίγουρο ότι
πήγε, κτλ.)
Ε. Γενικές αλήθειες

ΓΙΑ ΠΙΘΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ

Α. Υποτακτική έγκλιση (να / ας / αν / όταν) (δηλώνει το πιθανό, το ενδεχόμενο)

Β. Δυνητική οριστική (θα + παρατατικός ή υπερσυντέλικος) (δηλώνει το πιθανό)
Γ. Χρήση λέξεων που δηλώνουν πιθανότητα ή επιφύλαξη (ίσως, μπορεί, ενδεχομένως, πιθανόν, νομίζω
ότι, κτλ.)
Δ. Χρήση ερωτημάτων που δηλώνουν απορία
Ε. Επιστημική τροπικότητα ρημάτων που δηλώνουν πιθανότητα ή δυνατότητα (είναι πιθανό να γίνει, κτλ.)
ΣΤ. Συνδετικές λέξεις που δηλώνουν προϋπόθεση (αν, άμα, κ.τ.λ.)

Επισημαίνεται κι εδώ ότι η απάντηση πρέπει να δοθεί κειμενικοκεντρικά, αναφέροντας τόσο τις
γλωσσικές επιλογές, όσο και το νόημα αυτών μέσα στο κείμενο.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

α’ ενικό: δίνει εξομολογητικό και προσωπικό τόνο, ο συγγραφέας εκφράζει εντονότερα τις προσωπικές
του απόψεις και το ύφος γίνεται πιο άμεσο, ζωντανό και παραστατικό.

β’ ενικό και β’ πληθυντικό: με τη χρήση του ο συγγραφέας προσπαθεί να προσεγγίσει συναισθηματικά

τον δέκτη, ο λόγος γίνεται πιο πειστικός και το ύφος γίνεται άμεσο, ζωντανό, παραστατικό και οικείο.

γ’ ενικό και γ’ πληθυντικό: δίνει αντικειμενικότητα, αφού ο συγγραφέας αποστασιοποιείται και δεν
εκφράζει την προσωπική του άποψη, αλλά αυτό που παρατηρεί αντικειμενικά. Έτσι ο λόγος αποκτά
καθολικό κύρος και το ύφος γίνεται έμμεσο, τυπικό και ουδέτερο.

α’ πληθυντικό: δίνει συλλογικότητα στον λόγο, αφού ο συγγραφέας μετέχει και ο ίδιος και έχει κοινή
οπτική γωνία με τον δέκτη. Επίσης, τονίζει την ανάγκη για συλλογική ευθύνη. Έτσι δημιουργείται η
αίσθηση της οικειότητας και το ύφος του κειμένου γίνεται άμεσο, ζωντανό και παραστατικό.

Φυσικά, δεν αγνοώ την κειμενοκεντρική προσέγγιση και στην απάντησή μου αναφέρω και τη χρήση των
συγκεκριμένων ρηματικών προσώπων σε σχέση με το νόημα του κειμένου.

Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος – M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός - Συγγραφέας

Facebook: https://www.facebook.com/zymvragakis
Email: zymvras@hotmail.gr
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΩΝ

Α. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

1. Αν το ερώτημα βρίσκεται στην αρχή του κειμένου, λειτουργεί προλογικά, δηλαδή εισάγει τον
αναγνώστη στο θέμα.
2. Αν το ερώτημα βρίσκεται στη μέση του κειμένου, λειτουργεί συνεκτικά, δηλαδή συνδέει τα
προηγούμενα με τα επόμενα.
3. Αν το ερώτημα βρίσκεται στο τέλος του κειμένου, λειτουργεί σαν κατακλείδα, δίνοντας έμφαση στην
άποψη του συγγραφέα και προβληματίζοντας τον δέκτη.

Β. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ

Το ερώτημα δίνει έμφαση στην άποψη του συγγραφέα, προβληματίζει και ευαισθητοποιεί τον δέκτη, ενώ
παράλληλα του κεντρίζει το ενδιαφέρον. Μάλιστα, δημιουργείται η αίσθηση του διαλόγου και το ύφος
του κειμένου γίνεται πιο άμεσο, ζωντανό και παραστατικό.

Υπενθυμίζεται κι εδώ ότι δεν ξεχνάμε την κειμενοκεντρική προσέγγιση στην απάντησή μας, κάτι που
σημαίνει ότι πρέπει να επισημάνουμε και τόσο το νόημα αυτών των ερωτημάτων όσο και τη νοηματική
σχέση που έχουν με το υπόλοιπο κείμενο.

Ο ΤΙΤΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Για να είναι ένας τίτλος επικοινωνιακά αποτελεσματικός πρέπει:

α. να είναι δηλωτικός του περιεχομένου,
β. να προσελκύει το ενδιαφέρον του αναγνώστη με συγκεκριμένες γλωσσικές επιλογές, όπως το άμεσο,
ζωντανό, παραστατικό ύφος με την ποιητική
λειτουργία της γλώσσας, σημεία στίξης, β’ ρηματικό πρόσωπο, προστακτική έγκλιση, κ.τ.λ.
γ. να είναι σαφής, σύντομος και εύστοχος),

Στην αξιολόγησή μου προσεγγίζω κειμενοκεντρικά, καθώς αναφέρω το νόημα του τίτλου και τη σχέση
που έχει με το περιεχόμενο του κειμένου.

ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ

Α. Άνω τελεία (·)

Η άνω τελεία χρησιμοποιείται:
Για να διακριθεί στο εσωτερικό της περιόδου μία πρόταση, η οποία αποτελεί επεξήγηση – συμπλήρωση
των προηγουμένων ή αντίθεση προς τα προηγούμενα (στις περιπτώσεις αυτές συνήθως λείπει ο
επεξηγηματικός ή αντιθετικός σύνδεσμος). Η άνω τελεία, καθιστά το ύφος κοφτό, προσωπικό και δίνει
έμφαση στο λόγο.

Β. Κόμμα (,)
Το κόμμα χωρίζει:
Όμοιους μεταξύ τους όρους, όταν τους παραθέτουμε ασύνδετους. Οι όροι αυτοί μπορεί να είναι
υποκείμενα, κατηγορούμενα, επιθετικοί προσδιορισμοί κτλ.
Την παράθεση και την επεξήγηση.
Τη μετοχική πρόταση, όταν μπαίνει ως επεξήγηση ή όταν είναι μεγάλη.
Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος – M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός - Συγγραφέας
Facebook: https://www.facebook.com/zymvragakis
Email: zymvras@hotmail.gr
Τις επιρρηματικές φράσεις, όταν απομονώνονται για να τονιστεί η ιδιαίτερη σημασία τους.
Την κλητική προσφώνηση.
Ένα μόριο ή ένα βεβαιωτικό (ή αρνητικό) επίρρημα στην αρχή της περιόδου, που χρησιμεύει για να τη
συνδέσει με τα προηγούμενα.
Την αντίθεση.
Τις ισοδύναμες προτάσεις, κύριες ή δευτερεύουσες, όταν είναι ασύνδετες.
Τις δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις.
Τις προσθετικές (ή παραθετικές) αναφορικές προτάσεις
Τις δευτερεύουσες ονοματικές (ειδικές, βουλητικές, ενδοιαστικές, πλάγιες ερωτηματικές), όταν είναι
επεξήγηση.
Τις παρένθετες προτάσεις.

Γ. Άνω και κάτω τελεία(:)

Η άνω και κάτω τελεία χρησιμοποιείται:
Πριν από λεγόμενα που καταγράφονται αυτούσια (ενδέχεται να κλείνονται σε εισαγωγικά),
Πριν από απαρίθμηση,
Όταν ακολουθεί η ερμηνεία ή το αποτέλεσμα μιας ενέργειας,
Πριν από πρόταση που αναφέρει γνωμικό, παροιμία.

Δ. Η παρένθεση ή διπλή παύλα [()] (--)

Η παρένθεση ή η διπλή παύλα:
Επεξηγεί ή συμπληρώνει όσα προηγήθηκαν. Όμως, ενώ ό,τι περικλείεται στην παρένθεση είναι συνήθως
επιπρόσθετο, ό,τι περικλείεται σε διπλή παύλα είναι συνήθως απαραίτητο για την κατανόηση του
νοήματος.
Επίσης σε παρενθέσεις μπαίνουν οι παραπομπές.

Ε. Θαυμαστικό (!)
Το θαυμαστικό χρησιμοποιείται:
Ως σχολιαστικό σημείο στίξης (για να δηλώσει συναίσθημα).
Μετά από επιφωνήματα.
Για να δηλωθεί η υπερβολή σε ενέργεια.
Για να υποδηλωθεί η ανησυχία του συντάκτη σχετικά με όσα διαπιστώνει.
Για να εκφραστεί έμμεσα ο σαρκασμός του πομπού (ειδικά μέσα σε παρένθεση).
Για να δοθεί έμφαση.

ΣΤ. Αποσιωπητικά (...)

Τα αποσιωπητικά χρησιμοποιούνται:
Για να εκφραστεί ο προβληματισμός.
Για να δηλωθεί ειρωνεία ή αμφισβήτηση (ελλειπτικότητα).
Όταν ο πομπός δεν επιθυμεί να ολοκληρώσει τη φράση του ή επειδή διακόπηκε ή επειδή, λόγω
συγκίνησης, δεν μπορεί να συνεχίσει (παράλειψη).
Για να εκφραστεί υπαινιγμός για όσα μέχρι εκείνη τη στιγμή διατυπώθηκαν.

Ζ. Ερωτηματικό (;)
Το ερωτηματικό χρησιμοποιείται:
Για να εκφραστεί ο προβληματισμός για το τι πρέπει να γίνει.
Για να εκφράσει ο πομπός την επιθυμία να πληροφορηθεί
κάτι που δεν γνωρίζει (εδώ δε λειτουργεί σχολιαστικά).

Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος – M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός - Συγγραφέας

Facebook: https://www.facebook.com/zymvragakis
Email: zymvras@hotmail.gr
Για να εκφράσει εντονότερα μια προτροπή ή μια παράκληση, με αποτέλεσμα να γίνεται το ύφος πιο
ζωηρό ή να διατυπώνεται πιο ευγενικά.
Για έμφαση στις ρητορικές ερωτήσεις.
Για πρόκληση συναισθημάτων.
Για να προκαλέσει το ενδιαφέρον.
Για αμεσότητα, ζωντάνια, παραστατικότητα.

Η. Εισαγωγικά («»)
Τα εισαγωγικά δηλώνουν:
Ειρωνεία του πομπού.
Απαξίωση μιας έννοιας.
Μεταφορική χρήση μιας έννοιας.
Ειδική ορολογία.
Τίτλους.
Μεταφορά αυτούσιων λόγων ενός τρίτου.
Μεταφορά λέξεων από ξένο λεξιλόγιο ή από τα αρχαία
ελληνικά.
Επανάληψη εκφράσεων που διατυπώθηκαν

Εννοείται ότι πλήρης θεωρείται η απάντηση που προσεγγίζει κειμενοκεντρικά και περιλαμβάνει και το
νόημα των αποσπασμάτων που χρησιμοποιείται το εκάστοτε σημείο στίξης.

ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ – ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ

Α. Αναφορική (δηλωτική / κυριολεκτική / λογική) λειτουργία: Ο συγγραφέας απευθύνεται στη λογική

του δέκτη. Σκοπός του είναι να τον πληροφορήσει, γι’ αυτό και νοιάζεται για το περιεχόμενο του
μηνύματος και όχι για τον τρόπο εκφοράς του. Μάλιστα, το ύφος του κειμένου γίνεται πιο έμμεσο,
τυπικό, ουδέτερο.

Β. Ποιητική (συνυποδηλωτική / μεταφορική / συγκινησιακή) λειτουργία: Ο συγγραφέας απευθύνεται

στο συναίσθημα του δέκτη. Σκοπός του είναι να τον συγκινήσει, γι’ αυτό ενδιαφέρεται κυρίως για τον
τρόπο εκφοράς του μηνύματος και όχι τόσο για το περιεχόμενό του. Μάλιστα, το ύφος του κειμένου
γίνεται άμεσο, ζωντανό, παραστατικό.

Εννοείται ότι πλήρης θεωρείται η απάντηση που προσεγγίζει κειμενοκεντρικά και περιλαμβάνει και το
νόημα των αποσπασμάτων.

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ – ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ

Α. Ενεργητική σύνταξη: Ο συγγραφέας δίνει έμφαση στο υποκείμενο και κάνει το ύφος του κειμένου πιο
άμεσο, ζωντανό και παραστατικό.

Β. Παθητική σύνταξη: Ο συγγραφέας δίνει έμφαση στην ενέργεια και κάνει το ύφος του κειμένου πιο
έμμεσο, τυπικό και ουδέτερο.

Εννοείται ότι πλήρης θεωρείται η απάντηση που προσεγγίζει κειμενοκεντρικά και περιλαμβάνει και το
νόημα των αποσπασμάτων.

Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος – M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός - Συγγραφέας

Facebook: https://www.facebook.com/zymvragakis
Email: zymvras@hotmail.gr
ΕΥΘΥΣ – ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

Α. Ο ευθύς λόγος είναι παρατακτικός και πιστός τόσο στο περιεχόμενο όσο και στη μορφή. Έτσι, ο λόγος
γίνεται λιτός, απλός, γοργός και το ύφος άμεσο και παραστατικό.

Β. Ο πλάγιος λόγος δεν είναι πιστός στη μορφή. Πρόκειται για υποτακτικό λόγο, με αποτέλεσμα να είναι
πιο πυκνός, πιο έμμεσος, πιο σύνθετος και το ύφος να γίνεται επίσημο και ουδέτερο.

Ο ευθύς λόγος είναι πιο πειστικός από τον πλάγιο, γιατί αποδίδονται οι αναφορές του πομπού με
ακρίβεια τόσο στο περιεχόμενο όσο και στη μορφή. Από την άλλη, στον πλάγιο λόγο, οι αναφορές του
πομπού μπορεί να παραποιηθούν, αφού αλλάζει η μορφή τους.

Εννοείται ότι πλήρης θεωρείται η απάντηση που προσεγγίζει κειμενοκεντρικά και περιλαμβάνει και το
νόημα των αποσπασμάτων.

ΟΝΟΜΑΤΙΚΟ – ΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ

Α. Ονοματικό σύνολο: ονομάζεται ένα ουσιαστικό μαζί με τα συμπληρώματά του (άρθρο, επίθετο,
αριθμητικό, αντωνυμία κ.ά.). Με τη χρήση ονοματικών συνόλων διατυπώνεται με συντομία και
πυκνότητα ένα μήνυμα. Επίσης το μήνυμα καθίσταται γενικό, αφηρημένο και διαχρονικό και όχι μόνιμο ή
συγκεκριμένο.
Η συχνή χρήση ονοματικών συνόλων δείχνει ότι πρόκειται για επίσημη επικοινωνιακή περίσταση.

Β. Ρηματικό σύνολο: ονομάζεται ένα ρήμα μαζί με τις λέξεις ή τις φράσεις που συμπληρώνουν το νόημά
του (αντικείμενο, κατηγορούμενο, επιρρήματα, προθετικές φράσεις, πλάγιες πτώσεις κ.ά.). Η ρηματική
διατύπωση αναφέρεται σε συγκεκριμένο γεγονός. Περιγράφει, δηλαδή, τις συγκεκριμένες πράξεις που
δηλώνουν τα ρήματα που χρησιμοποιούνται. Ο πομπός απευθύνεται σε ένα λιγότερο καλλιεργημένο
κοινό και γι’ αυτό επιδιώκει την αμεσότητα της επικοινωνίας. Η κυριαρχία ρηματικών συνόλων
συνηθίζεται σε επικοινωνιακές περιστάσεις της καθημερινότητας.

Εννοείται ότι πλήρης θεωρείται η απάντηση που προσεγγίζει κειμενοκεντρικά και περιλαμβάνει και το
νόημα των αποσπασμάτων.

ΒΡΑΧΥΠΕΡΙΟΔΟΣ - ΜΑΚΡΟΠΕΡΙΟΔΟΣ ΛΟΓΟΣ

Α. Με τον βραχυπερίοδο λόγο ο συγγραφέας επιδιώκει να επικοινωνήσει το μήνυμά του με απλό και λιτό
τρόπο, ώστε ο αναγνώστης να καταλάβει με ευκολία το νόημα. Μάλιστα, προσδίδει στον λόγο αμεσότητα
και ζωντάνια.

Β. Με τον μακροπερίοδο λόγο ο συγγραφέας επιδιώκει να επικοινωνήσει το μήνυμά του με αναλυτικό

τρόπο, ώστε ο αναγνώστης να καταλάβει τις λογικές σχέσεις των εννοιών. Μάλιστα, προσδίδει στον λόγο
επισημότητα και
πολυπλοκότητα.

Εννοείται ότι πλήρης θεωρείται η απάντηση που προσεγγίζει κειμενοκεντρικά και περιλαμβάνει και το
νόημα των αποσπασμάτων.

ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος – M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός - Συγγραφέας
Facebook: https://www.facebook.com/zymvragakis
Email: zymvras@hotmail.gr
Α. Με την παρατακτική σύνδεση ο συγγραφέας θέλει να συνδέσει ισοδύναμα νοήματα χωρίς να χάσουν
την αυτοτέλειά τους. Μάλιστα, ο λόγος γίνεται λιτός, απλός, γοργός και κοφτός. Η παρατακτική σύνδεση
βοηθάει τον αναγνώστη να κατανοήσει εύκολα το μήνυμα. Ωστόσο, δεν τον βοηθάει να το συλλάβει εις
βάθος, αφού δε φανερώνονται οι λογικές σχέσεις ανάμεσα στις προτάσεις.

Β. Με την υποτακτική σύνδεση ο συγγραφέας θέλει να αναδείξει τις λογικές σχέσεις ανάμεσα στα
νοήματα των προτάσεων. Μάλιστα, ο λόγος γίνεται επίσημος, αναλυτικός και σύνθετος, ενώ προσδίδεται
πειστικότητα στις απόψεις. Η υποτακτική σύνδεση βοηθάει τον αναγνώστη να συλλάβει εις βάθος ένα
μήνυμα. Ωστόσο, μερικές φορές το μήνυμα γίνεται δυσνόητο.

Γ. Με το ασύνδετο σχήμα ο συγγραφέας θέλει να δώσει ένταση, έμφαση στο λόγο και ίσως να
χρωματίσει συναισθηματικά το κείμενό του. Μάλιστα, ο λόγος γίνεται
άμεσος, απλός, γρήγορος, πυκνός. Το ασύνδετο σχήμα βοηθάει τον αναγνώστη να προσλάβει άμεσα τις
πληροφορίες και να ευαισθητοποιηθεί.

Εννοείται ότι πλήρης θεωρείται η απάντηση που προσεγγίζει κειμενοκεντρικά και περιλαμβάνει και το
νόημα των αποσπασμάτων.

ΕΓΚΛΙΣΕΙΣ

Α. Οριστική: δηλώνει κυρίως το βέβαιο, το πραγματικό. [Η δυνητική οριστική (θα + παρατατικός ή

υπερσυντέλικος) δηλώνει το πιθανό].

Β. Υποτακτική (να / ας / όταν / αν): δηλώνει κυρίως το ενδεχόμενο, το πιθανό, το επιθυμητό, την
προτροπή, την ευχή.

Γ. Προστακτική: δηλώνει κυρίως την προσταγή, την απαγόρευση, την προτροπή, την παράκληση, την
ευχή.

Εννοείται ότι πλήρης θεωρείται η απάντηση που προσεγγίζει κειμενοκεντρικά και περιλαμβάνει και το
νόημα των αποσπασμάτων.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΡΘΡΟΥ

Α. Αναφέρεται σε θέμα της επικαιρότητας

Β. Σκοπός είναι η πληροφόρηση (ειδησεογραφικό άρθρο) ή η ερμηνεία και η πειθώ (ερμηνευτικό άρθρο
γνώμης)
Γ. Αναφορική λειτουργία της γλώσσας
Δ. Επίκληση στη λογική
Ε. Γ΄ ρηματικό πρόσωπο (ειδησεογραφικό άρθρο) ή και α’ ρηματικό πρόσωπο (ερμηνευτικό άρθρο
γνώμης)
ΣΤ. Δημοσιευμένο στον τύπο
Ζ. Γραμμένο από συνεργάτη της εφημερίδας
Η. Μικρή έκταση

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ

Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος – M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός - Συγγραφέας

Facebook: https://www.facebook.com/zymvragakis
Email: zymvras@hotmail.gr
Α. Σκοπός να εξηγήσει και να πείσει
Β. Λογική οργάνωση του λόγου
Γ. Αντικειμενικότητα με γ΄ ρηματικό πρόσωπο
Δ. Επίκληση στη λογική
Ε. Αναφορική λειτουργία της γλώσσας
ΣΤ. Θέμα διαχρονικό
Ζ. Γραμμένο από άνθρωπο του πνεύματος
Η. Μέση έκταση
Θ. Δημοσιευμένο συνήθως σε βιβλίο

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ

Α. Σκοπός να τέρψει, να προβληματίσει

Β. Συνειρμική οργάνωση του λόγου
Γ. Υποκειμενικότητα με α΄ ρηματικό πρόσωπο
Δ. Επίκληση στο συναίσθημα
Ε. Ποιητική λειτουργία της γλώσσας
ΣΤ. Θέμα διαχρονικό
Ζ. Γραμμένο από άνθρωπο του πνεύματος
Η. Μέση έκταση
Θ. Δημοσιευμένο συνήθως σε βιβλίο

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ

Α. Ειδικό λεξιλόγιο
Β. Παραπομπή σε βιβλιογραφία
Γ. Αντικειμενικότητα με γ’ ρηματικό πρόσωπο
Δ. Αποδεικτικότητα με επίκληση στη λογική (επιχειρήματα και τεκμήρια)
Ε. Λογική οργάνωση του λόγου
ΣΤ. Αναφορική λειτουργία της γλώσσας

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

Α. Γράφω ποιο είναι το κοινό θέμα των κειμένων.

Β. Γράφω από ποια οπτική γωνία προσεγγίζουν το θέμα (κοινή οπτική γωνία = αλληλοσυμπληρώνονται /
διαφορετική οπτική γωνία = αντιπαρατίθενται).
Γ. Αναλύω τι αναφέρει το πρώτο κείμενο και ύστερα τι
αναφέρει το δεύτερο κείμενο.
Δ. Γράφω ένα τελικό συμπέρασμα για τη σχέση μεταξύ τους.

Εννοείται ότι πλήρης θεωρείται η απάντηση που προσεγγίζει κειμενοκεντρικά και περιλαμβάνει και το
νόημα των κειμένων.

ΘΕΜΑ Γ

Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος – M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός - Συγγραφέας
Facebook: https://www.facebook.com/zymvragakis
Email: zymvras@hotmail.gr
Για να αποδώσω την ερμηνεία ενός λογοτεχνικού κειμένου πρέπει να διαβάσω καλά το κείμενο και να
προσπαθήσω να κατανοήσω το βαθύτερο νόημά του. Αυτό δε σημαίνει ότι κάνω απλώς μια περίληψή του
και βάζω παραπομπές. Αντιθέτως, διαβάζω προσεκτικά σημείο ενότητα προς ενότητα και προσπαθώ να
κατανοήσω τι θέλει να δηλώσει το ποιητικό υποκείμενο (αν πρόκειται για ποίημα) ή ο αφηγητής (αν
πρόκειται για πεζό κείμενο). Μία καλή τεχνική για να το πετύχω αυτό είναι να βρω τι λέει η συγκεκριμένη
ενότητα νοηματικά και αμέσως μετά να βρω με ποιον κειμενικό δείκτη μου το δείχνει αυτό το νόημα το
ποιητικό υποκείμενο ή ο αφηγητής.

Τι είναι όμως ο κειμενικός δείκτης; Οι δείκτες γενικότερα είναι σημάδια που μας δείχνουν κάτι. Στη
συγκεκριμένη περίπτωση οι κειμενικοί δείκτες είναι σημάδια του κειμένου που μας δείχνουν το νόημά
του.

Σημαντικοί κειμενικοί δείκτες μπορούν να αποτελέσουν:

Α. Τίτλος -> δηλωτικός του περιεχομένου

Β. Α’ ενικό ρηματικό πρόσωπο -> εξομολογητικό ύφος
Γ. Β’ ρηματικό πρόσωπο -> συναισθηματική προσέγγιση του δέκτη
Δ. Α’ πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο -> αίσθηση συλλογικότητας
Ε. Υποτακτική και προστακτική έγκλιση -> προτροπή
ΣΤ. Σχήματα λόγου – εκφραστικά μέσα (μεταφορές, παρομοιώσεις, προσωποποιήσεις, επαναλήψεις,
αντιθέσεις, εικόνες, κτλ) -> δίνουν αμεσότητα, ζωντάνια, παραστατικότητα
Ζ. Σημεία στίξης (ερωτηματικό -> δίνει την αίσθηση του διαλόγου, εισαγωγικά -> δηλώνουν μεταφορική
χρήση του λόγου, ειρωνεία, απαξίωση, αποσιωπητικά -> δηλώνουν υπαινιγμό, προβληματισμό,
παρενθέσεις και παύλες -> δηλώνουν το σχόλιο του ποιητικού υποκειμένου, θαυμαστικό -> δηλώνει
έντονο συναίσθημα)
Η. Ασύνδετο σχήμα -> ένταση, έμφαση στο λόγο και συναισθηματικός χρωματισμός.

Για τα πεζά κείμενα επιπλέον κειμενικοί δείκτες μπορούν να αποτελέσουν και οι αφηγηματικοί τρόποι
(αφήγηση, περιγραφή, διάλογος, εσωτερικός μονόλογος, ελεύθερος πλάγιος λόγος, σχόλιο), αλλά και ο
τύπος του αφηγητή με βάση τη συμμετοχή του (ομοδιηγητικός ή ετεροδιηγητικός).

Αξιοποιώντας αυτά τα σημάδια σε κάθε λογοτεχνικό κείμενο, μπορώ να προσεγγίσω πληρέστερα την
ερμηνεία του. Αυτό σημαίνει ότι συνδέω τους κειμενικούς δείκτες με το περιεχόμενο του κειμένου και
αναλύω πώς κάθε κειμενικός δείκτης συμβάλλει στην απόδοση ενός νοήματος, ενός συναισθήματος, μιας
σκέψης, μιας κατάστασης, κ.τ.λ. Έτσι, στην ερμηνεία μου εξηγώ τι θέλει να πει το ποιητικό υποκείμενο ή ο
αφηγητής (νόημα) και πώς το λέει αυτό (κειμενικός δείκτης). Μάλιστα, οι κειμενικοί δείκτες πέρα από το
γεγονός ότι φανερώνουν το νόημα κάνουν το ύφος του κειμένου πιο άμεσο, ζωντανό και παραστατικό,
κάτι που καλό είναι να επισημανθεί στην απάντησή μου.

Επομένως, για την ερμηνεία του λογοτεχνικού κειμένου καταλήγουμε στα εξής βήματα:

Α. Διαβάζω προσεκτικά κάθε ενότητα του κειμένου και γράφω σε σημειώσεις τι αναφέρει καθεμιά.
Β. Κρατάω σημειώσεις για τους κειμενικούς δείκτες με τους οποίους το ποιητικό υποκείμενο ή ο
αφηγητής φανερώνει αυτό που θέλει να δηλώσει.
Γ. Γράφω την απάντησή μου, αναλύοντας το νόημα του κειμένου, το οποίο το συνδέω με τους σχετικούς
κειμενικούς δείκτες (περίπου τρεις), για τους οποίους αναφέρω τόσο τη γενική λειτουργία ως προς το
ύφος του κειμένου όσο και την ειδική λειτουργία ως προς το νόημα στο συγκεκριμένο κείμενο.

Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος – M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός - Συγγραφέας

Facebook: https://www.facebook.com/zymvragakis
Email: zymvras@hotmail.gr
Προσοχή! Στην απάντησή μου ενσωματώνω σε παραπομπές τα σημεία στα οποία αναφέρομαι, τόσο για
το νόημα όσο και για τους κειμενικούς δείκτες.

Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΠΟΨΗ

Στο θέμα αυτό υπάρχει περίπτωση να ζητηθεί και η προσωπική μου άποψη. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με
μια εκφώνηση που θα ζητάει ξεκάθαρα να καταθέσω και την προσωπική μου γνώμη είτε με μια
εκφώνηση που θα ζητάει να κάνω το ερμηνευτικό σχόλιο του κειμένου. Από τη στιγμή που έχει η
εκφώνηση μέσα της τη λέξη σχόλιο, θα πρέπει μετά την ερμηνεία να καταθέσω και την προσωπική μου
άποψη. Έτσι, καλύτερα σε νέα παράγραφο, διατυπώνω την προσωπική ανταπόκριση σε αυτό το
λογοτεχνικό κείμενο, δηλαδή αν συμφωνώ ή διαφωνώ με το ποιητικό υποκείμενο ή τον αφηγητή, ποια
είναι η προσωπική μου γνώμη, ποια είναι τα προσωπικά μου συναισθήματα, κ.τ.λ.

Προσοχή! Επειδή η προσωπική μου άποψη σχετίζεται με το δοθέν λογοτεχνικό κείμενο, καλό θα ήταν και
στο σκέλος αυτό να παραπέμψω σε μια αναφορά του κειμένου με την οποία συμφωνώ ή διαφωνώ, ώστε
να αναδείξω αυτή τη συσχέτιση.

ΘΕΜΑ Δ

ΤΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

Το θέμα θα μου ζητάει να κάνω την παραγωγή ενός συγκεκριμένου κειμενικού είδους, για το οποίο
πρέπει να τηρήσω κάποιους βασικούς κανόνες επικοινωνιακού πλαισίου. Έτσι, ανάλογα με το κειμενικό
είδος, τηρώ τα παρακάτω:

Α. ΑΡΘΡΟ

Τίτλος.
Θέμα που αφορμάται από ένα επίκαιρο γεγονός.
Αναφορική λειτουργία γλώσσας.
Χρήση γ΄ ρηματικού προσώπου ή και α’ ρηματικού προσώπου αν πρόκειται για ερμηνευτικό άρθρο
γνώμης.
Σοβαρό και επίσημο ύφος.

Β. ΟΜΙΛΙΑ

Προσφώνηση.
Θέμα που αφορμάται από την εκδήλωση.
Χρήση, κατά βάση του γ΄ προσώπου στο μεγαλύτερο μέρος της εισήγησης, για να αποδοθεί με
αντικειμενικό τρόπο το σοβαρό περιεχόμενό της και να μην αποβεί μια συναισθηματικού τύπου
επικοινωνία. Ωστόσο, επειδή η εισήγηση γράφεται, για να διαβαστεί σε ακροατήριο, πρέπει να
χρησιμοποιούμε και α’ και β’ ρηματικό πρόσωπο.
Σοβαρό και επίσημο ύφος.
Στην ομιλία πρέπει να φαίνεται ότι μιλάμε στο κοινό σε κάθε παράγραφο. Γι’ αυτό χρησιμοποιούμε
κάποιες φράσεις όπως: «όπως καταλαβαίνετε κι εσείς, όπως πολύ καλά γνωρίζετε κι εσείς… / κυρίες και

Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος – M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός - Συγγραφέας

Facebook: https://www.facebook.com/zymvragakis
Email: zymvras@hotmail.gr
κύριοι (προσφώνηση ξανά) / Άραγε υπάρχει κανείς που να διαφωνεί με αυτό; (ρητορικό ερώτημα),
κ.τ.λ.…».
Αποφώνηση.

Γ. ΔΟΚΙΜΙΟ

Τίτλος.
Θέμα που παρουσιάζεται ως διαχρονικό.
Αναφορική λειτουργία γλώσσας (σε αποδεικτικό δοκίμιο) , ποιητική λειτουργία της γλώσσας (σε
στοχαστικό δοκίμιο).
Λογική δομή με συνοχή (σε αποδεικτικό δοκίμιο), συνειρμική δομή (σε στοχαστικό δοκίμιο).
Χρήση γ΄ ρηματικού προσώπου ή και α’ ρηματικού προσώπου όταν ζητείται η προσωπική άποψη.
Σοβαρό και επίσημο ύφος.

Δ. ΕΠΙΣΤΟΛΗ

Τόπος και ημερομηνία.

Προσφώνηση.
Παρουσίαση της ιδιότητάς μας και του λόγου που στέλνουμε την επιστολή.
Εναλλαγή ρηματικών προσώπων (α’, β’, γ΄).
Εκκλήσεις προς τον αποδέκτη της επιστολής.
Σοβαρό και επίσημο ύφος (εκτός αν πρόκειται για επιστολή σε οικείο πρόσωπο).
Κυριαρχία αναφορικής λειτουργίας της γλώσσας (στο πλαίσιο των εξετάσεων).
Αποφώνηση.

Ε. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

Τόπος και ημερομηνία.

Προσφώνηση.
Κυριαρχία α’ και β’ ρηματικού προσώπου.
Εκκλήσεις προς το ημερολόγιο.
Οικείο ύφος.
Αποφώνηση.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ

Για την ανάπτυξη της επιχειρηματολογίας μου διαβάζω προσεκτικά τα ζητούμενα της έκθεσης, ώστε να
απαντήσω σε ό,τι ακριβώς μου ζητείται και να μη βγω εκτός θέματος.

Για να θεωρηθεί πλήρες το περιεχόμενο της επιχειρηματολογίας μου είναι σημαντικό κάθε παράγραφος
να περιλαμβάνει: α. το θέμα / άποψη , β. την αιτιολόγηση ή την επεξήγηση, γ. προσθήκη που θα αναλύει
περαιτέρω,
δ. παράδειγμα που θα λειτουργεί ως τεκμήριο, ε. κατακλείδα που θα
ολοκληρώνει τον συλλογισμό.

Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος – M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός - Συγγραφέας

Facebook: https://www.facebook.com/zymvragakis
Email: zymvras@hotmail.gr
• Στον πρόλογο προσέχω να εφαρμόσω το κατάλληλο επικοινωνιακό πλαίσιο και να αναφέρω τα
ζητούμενα τα οποία θα αναλυθούν, ώστε να εισαγάγω τον αναγνώστη στο θέμα.

• Στο κύριο θέμα προσέχω κάθε παράγραφος να αναπτυχθεί με πληρότητα στο περιεχόμενο, να
τηρηθεί σωστή δομή (με θεματική πρόταση σχετική με τις λεπτομέρειες) και σωστή έκφραση.

• Στον επίλογο προσέχω να εφαρμόσω το κατάλληλο επικοινωνιακό πλαίσιο και να είναι

ανακεφαλαιωτικός / συμπερασματικός όσων ανέπτυξα.

Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος – M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός - Συγγραφέας

Facebook: https://www.facebook.com/zymvragakis
Email: zymvras@hotmail.gr