ფინალური გამოცდა

თამარი ოყროშიძე
1.უპირველეს ყოვლისა უნდა აღვნიშნო რომ რენესანსი ხასიათდე შემდეგი
მახასიათებლებით, ერთ_ერთი არის კლასიკური სიძველის განახლება
აღორძინების ეპოქა სათავეს იღებს დღეს იტალიაში, იმის გამო, რომ ეს მხარე
რომის იმპერიის ეპიცენტრი იყო. იმ თაობისთვის, რომელმაც განიცადა შავი
სიკვდილი და შუა საუკუნეების ობსკურანტიზმი, საიმპერატორო რომის წარსული
აღდგენის სურვილი გახდა.ამიტომ აღორძინების ხანა მიეძღვნა კლასიკური
ანტიკურ ფილოსოფიურ და ესთეტიკურ ფასეულობათა განახლებას, რაც მოიცავს
ლათინურ, ბერძნულ და არაბულ ენაზე დაწერილი დოკუმენტების გადარჩენას და
ვულგარულ ენებზე თარგმნას, ასევე პლასტმასის და თემატური ღირებულებების
აღდგენას. ხელოვნების. შემდეგი მახასიათებელი არის საზოგადოების
სეკულარიზაცია.
შუა საუკუნეები გამოირჩეოდა საეკლესიო ძალაუფლებით, რომელიც არა მხოლოდ
აკონტროლებდა პოლიტიკას, არამედ კულტურულ წარმოებას. აღორძინების ხანს
სამოქალაქო სექტორებმა დაიწყეს კონკურენცია ეკლესიასთან და მოიპოვეს პოლი
ტიკური, ეკონომიკური, კულტურული და მხატვრული გავლენა.კულტურამ, ანუ მ
ეცნიერებამ, ფილოსოფიამ და ხელოვნებამ, ამ პერიოდში ბევრად უფრო ფართო და
ნაყოფიერ განვითარებას მიაღწია თემატური თავისუფლებისა და გამოყენებული ა
ხალი სასწავლო მეთოდების წყალობით. გარდა ამისა მნიშვნელოვანი საკითხებია
ანთროპოცენტრიზმიანთროპოცენტრიზმი იყო აზროვნების დოქტრინა, რომელიც
ადამიანს ცხოვრების ცენტრში აყენებდა. ეს დოქტრინარენესანსის იდეური დისკ
ურსი და ეს იყო პასუხი შუა საუკუნეების თეოკენტრიზმზე. ეს არ ნიშნავს იმას, რო
მ აღორძინება ”ათეიზმის” დრო იყო, რადგან ის ჯერ კიდევ მორწმუნე საზოგადოებ
ა იყო. ამასთან, ადამიანი დაფასდა, როგორც სიამოვნებისა და თავისუფლების
ღირსი. ამან გზა გაუხსნა ჰუმანიზმს.
შესაბამისად, რენესანსმა შექმნა იდეალური მრავალრიცხოვანი და სწავლული ადამ
იანი, ანუ ადამიანი, რომელიც აგროვებდა ცოდნას ყველა მოქმედი დისციპლინის შ
ესახებ და შეეძლო მათი თანმიმდევრული ფორმულირება. ის არის ჰუმანისტი.ჰუმ
ანიზმი და ანთროპოცენტრიზმი, როგორც სასიცოცხლო დამოკიდებულება, ითვალ
ისწინებდა რაციონალისტური აზროვნების პრაქტიკას. რენესანსის კაცებისთვის მი
ზეზი ცოდნის იარაღი იქნება, რაც მათ საშუალებას მისცემს გამოავლინონ სამყარო,
რომელიც შუა საუკუნეების ობსკურანტიზმმა იმალება.სამეცნიერო აზროვნების
განვითარება უდიდესად მნიშვნელოვანი თემა
იყოეპოქისამრიგად, რენესანსის საკითხები დარწმუნდნენ, რომ მეცნიერების საშუა
ლებით ყველაფერი აიხსნება. ამიტომაც აყვავდა მეცნიერება და გამოირჩეოდნენ ის
ეთი მეცნიერები, როგორიცაა ნიკოლოზ კოპერნიკი, გალილეო გალილეი, ალონსო
დე სანტა კრუზი, მიგელ სერვეტი და თავად ლეონარდო და ვინჩი.
მეცნიერებისადმი ამ განახლებულმა ინტერესმა ასევე გააძლიერა ზოგიერთი გამოგ
ონება, როგორიცაა მოძრავი ტიპის სტამბა, რაც ხელს უწყობდა წიგნების, მათ შორი
ს ბიბლიის ტირაჟირებას, რომელიც მანამდე რეპროდუცირებადი ბერების მიერ ხდ
ებოდა ხელით.ამ დროის სხვა დიდმა გამოგონებებმა კაცობრიობის ისტორია აღნიშ
ნეს: კომპასი, გალილეოს ტელესკოპი და დენთის იარაღი.
სევე მოსაგვარებელ თემებში. ეს იყო ხელოვნების ოქროს ხანა, რომელიც, სამეცნიე
რო სულის ზემოქმედებით, აღიქმებოდა, როგორც ცოდნის ფორმა.გამოჩნდა ყველა
სახის ახალი ჟანრები და ახალი ტექნიკა. ლიტერატურაში ესე დაიბადა როგორც ლ
იტერატურული ჟანრი. თეატრმა საბოლოოდ შეძლო რელიგიური წესრიგის მიღმა
გაღება და საერო ცხოვრების პრობლემების შეგროვება.ვიზუალურ ხელოვნებებში
გამოჩნდა ზეთის მხატვრობა, რაც საშუალებას აძლევდა მხატვრობ გათავისუფლებ
ულიყო ფრესკებისგან. ასევე შედგა პორტრეტის ჟანრი, რომელიც განასხვავებს რენ
ესანსის ინდივიდუალიზმს. ანალოგიურად, გამოჩნდა ახალი ფერწერული ტექნიკა
, როგორიცაა ხაზოვანი პერსპექტივა და მასთან ერთად, გაყალბების დიდი განვითა
რება; ქიაროსკურო, სფუმატოდა ა.შ.ქანდაკებამ და ხუროთმოძღვრებამ კლასიკური
ანტიკური პერიოდის შესწავლა აიღოა
ვლინა ბრწყინვალების და მონუმენტურობის ძალიან მაღალი დონე.არქიტექტურას
ახალი გამოღვიძება ჰქონდა, რაც სივრცის უფრო მეტ რაციონალიზაციას ცდილობ
და. მათ არა მხოლოდ ესთეტიკური ელემენტები აიღეს რომაული წარსულიდან, არ
ამედ მისცეს მათ ახალი გამოყენება და ფუნქციონირება, რაც ხელს შეუწყო ახალი ა
რქიტექტურის შექმნასრენესანსის ეპოქის უდიდესი მონაპოვარია რელიგიური დო
გმებისგან თავისუფალი ბუნების ფილოსოფია(ნატურფილოსოფია). განსაკუთრებ
ით განვითარდა იგი XVI საუკუნის იტალიასა და გერმანიასი (პარაცელსუსლი, კარ
დანო, ტელეზიო, კმაპანელა, ბრუნო). ბუნების ფილოსოფიის მრავალი იდეა წამოა
ყენა XV საუკუნეში კარდინალმა ნიკოლოზ
კუზანელმა, რომლის ეპოქის ნატურფილოსოფია სამყაროს კანონებს მიიჩნევს შინა
გან ბუნებრივ კანონზომიერებად. ნატურფილოსოფოსების აზრით, ღმერთი გარეგ
ანი, ზებუნებრივი ძალა კი არ არის, არამედ შინაგანი მიზეზია, თვით სამყარო წარ
მოადგენს ცოცხალ გასულიერებულ, ცვალებად (ბრუნოს აზრით, უსასრულო) ორგ
ანიზმს, ხოლო ადამიანი - მის ნაწილს. ნიკოლოზ კუზანელისა და ჯორდანო
ბრუნოს შრომებში მოცემულია დიალექტიკური აზროვნების მრავალი ნიმუში (მა
გალითად დაპირისპირებულთა იგივეობის ცნება). სამყაროს მთლიანი სურათის შ
ექმნაში რენესანსის ეპოქის ფილოსოფოსებს ხელს უშილიდა მეცნიერების განვითა
რებისდ აბალი დონე, რის გამოც ისინი ხშირად მიმართავდნენ პოეტურ სახეებს, ა
ნთროპომორფისტულ ანალოგიების (ანტროფომორფიზმი) და მისტერიულ თეურ
ოიებს კაბალა,მაგია, ასტროლოგია,
ალქიმია, და სხვა). სწორედ ეს განასხვავებს რენესანსის ეპოქის აზროვნებას უფრი
გვიანდელი, მკაცრად მეცნიერული და სისტგემური აზროვნებისგან.რენესანსის ე
პოქისთვის ნიშანდობლივია ბუნებისმეცნიერების დარგში მოპოვებული დიდი წა
რმატებები, ახლი შეხედულებები საზოგადოებასა და მის ისტორიასა და
სახელმწიფოზე და სამართალზე (ნ. მაკიაველი, ჟ. ბოდენი), რელიგიისადმი ახლებ
ული (სკეპტიკური ან ინდიფერენტული) დამოკიდებულება, ახალი, ჰუმანისტურ
ი ისტორიოგრაფიის შექმნა (ლ. ბრუნი, ნ. მაკიაველი, ს. ფრანკი), ისტორიულ მოვ
ლენათა ბუნებრივი მიზეზების ძიება. რენესანსის ეპოქაში უპირატესი მნიშვნელო
ბა მაინც გამოჩენილი ადამიანების ნებისყოფასა და მისწრაფებებს ენიჭებოდათ.ჰუ
მანისტური იყო რენესანსის ეპოქაში აღზრდის პედაგოგიური იდეები, რომელთა პ
რაქტიკაში დაფუძნება გულისხმობდა აღზრდის შუა საუკუნეების სქოლასტიკური
სისტემის კრიტიკას. ამ იდეებმა დიდი გავლენა იქონია აღზრდისა და სწავლების
თეორიისა და პრაქტიკის შემდგომ განვითარებაზე (ერაზმ როტერდამელი, ფ. რაბ
ლე, მ. მონტენი და სხვა).შუა საუკუნის ფეოდალურ ზოგიერთ პერიოდში ინტერეს
ი ანტიკური კულტურისადმი ვლინდებოდა ჰუმანისტური ეთიკისა და რეალისტ
ური ხელოვნების სახით, მაგრამ რენესანსი განსაზღვრული იყო XIV-
XVI საუკუნეების ევროპის სახელმწიფო სოციალურ-
ეკონომიკური, კერძოდ, ადრინდელი კაპიტალისტური ურთიერთობებით. ამ პერი
ოდში განსაკუთრებული ინტერესი გამოიწვია აქტიური, თავისთავადი ადამიანის
პიროვნებამ, რომლის იდეალი უკვე ვეღარ თავსდებოდა ფეოდალურ-
წოდებრივი ურთიერთობების, საეკლესიო-
ასკეტური მორალის და შუა საუკუნეების ტრადიციების ჩარჩოებში. ამან გამოიწვი
ა ღირებულებათა თავისებური გადაფასება, შეხედულებების შეცვლა აწმყოსა და წ
არსულზე, გააქტივება არსებულ ურთიერთობათა შესაცვლელად. ჰუმანისტებმა დ
აიწყეს ბრძოლა ადამიანის მოღვაწეობისა და მისი აზრებისადმი დაწესებული საეკ
ლესიო კონტროლის წინააღმდეგ, რაც კონკრეტულად გამოიხატა შუა საუკუნეების
მორალის ისეთი საფუძვლის კრიტიკით, როგორიცაა ავტორიტეტები, ტრადიციებ
ი და დოგმები. ღირებულებათა ახალ ანტროფოცენტრისტულმა (ბერძნულად antr
opos
- ადამიანი) მოძღვრებამ სამყაროს ცენტრად მიიჩნია ადამიანი, ბუნების ყველაზე
სრულყოფილი ქმნილება; ასკეტული,
„ზეციური“ ადამიანის მისტიურ იდეალს დაუპირისპირა მიწიერი, ბუნებრივ მოთ
ხოვნილებებზე კანონიერი უფლების მქონე, ყოველმხრივ განვითარებული ადამია
ნის კულტი. რენესანსი ახალი ისტორიული პირობების შესატყვისად ავსებდა და ა
სწორებდა ანტიკურ კულტურას. იგი სოციალური შინაარსით აღმავალი, პროგრეს
ული ბურჟუაზიული მოღვაწეობის პროდუქტია, მაგრამ მის კულტურაში იყო მიმ
დინარეობები, რომლებიც არ თავსდებოდნენ ბურჟუაზიული მსოფლმხედველობი
ს ფარგლებში (მაგ. ტ. მორისა და ტ. კამპანელას უტოპიური სოციალიზმი, კამპანე
ლას უტოპიური სოციალიზმი, დემოკრატიული მოვლენები ლიტერატურასა და ხ
ელოვნებაში და სხვა). რენესანსის პერიოდში შეიქმნა მსოფლიო კულტურის ფასდ
აუდებელი შედევრები. რენესანსის იდეების უშუალო მემკვიდრეები არიან XVIII ს
აუკუნის განმანათლებლობის მოღვაწეები. რენესანსის კულტურა განუყოფელია ჰ
უმანისტური მსოფლმხედველობისა და ახალი ფილოსოფიისგან. ამ პერიოდში ძლ
იერდება ოპოზიცია სქოლასტიკის, ფილოსოფია ცდილობს თავი დააღწიოს „ღვთი
სმეტყველების მსახურის“ როლს. ყველაზე ადრე ასეთი ოპოზიციური სულისკვეთ
ება გამოვლინდა ეთიკაში, გვიანდელ სტოიციზმისა და ეპიკურეიზმის (იხ. ეპიკუ
რე) იდეების აღორძინების სახით (მაგალითად პეტრარკასა და ლ. ვალასთან).

2.

ენელი გახდა. ისინი ურთიერთობდნენ ქალაქის მმართველებთან, მდიდარ ვაჭრებ

თან, საზოგადოების გავლენიან პირებთან, ადგილობრივ არისტოკრატებთან. მართ
ალია, ლუთერები უკვე დიდი ხანია, რაც გლეხების კლასს აღარ მიეკუთვნებოდნენ,
მაგრამ მათ ოჯახში მაინც რჩებოდა გლეხებისთვის დამახასიათებელი ერთი ნიშან
ი – შუა საუკუნეების გერმანიაში (ისევე, როგორც ევროპის სხვა ქვეყნებშიც) გლეხო
ბის უდიდესი ნაწილი უკიდურესად ღვთისმოშიში იყო. ლუთერების ოჯახშიც ქრი
სტიანულ წესებს მკაცრად იცავდნენ. დედა გამუდმებით ლოცულობდა, მარტინის
მამა კი როდესაც ბავშვებს დასაძინებლად დააწვენდა, მათ საწოლთან მუხლებზე დ
გებოდა და ღმერთს მხურვალედ ევედრებოდა, რომ შვილებისთვის მშვიდი ძილი მ
იეცა. ლუთერების ოჯახში ყველაზე პატივსაცემ წმინდანად ღვთისმშობელი მარიამ
ის დედა – წმინდა ანა იყო, რომელიც მაღაროელთა მფარველად მიიჩნეოდა. ჰანსი ხ
შირად ლოცულობდა და ევედრებოდა წმინდა ანას დახმარებას. ამიტომ ნებისმიერ
ი წარმატება და ოჯახის წინსვლა უცილობლად წმინდა ანას უკავშირდებოდა.

რელიგიური წესების გარდა, ლუთერების ოჯახში მკაცრად იცავდნენ დისციპლინა

ს. იმ პერიოდის გერმანულ საზოგადოებაში ბავშვების აღზრდის წესი მხოლოდ დი
სციპლინას ეფუძნებოდა. ურჩი და ცელქი პატარების მოსარჯულებლად ყველაზე ხ
შირად ფიზიკურ საშუალებებს მიმართავდნენ. მშობლები ხელშეუხებელ ავტორიტ
ეტად ითვლებოდნენ და მათი სიტყვა კანონი იყო. გამონაკლისს არც ლუთერების ო
ჯახი წარმოადგენდა. ამიტომ მარტინის ცნობიერებაში ლოცვა და დისიციპლინა გა
ნუყოფელი გახლდათ ერთხელ, პატარა მარტინი დედამ ჯოხით მხოლოდ იმის გამ
ო დაასისხლიანა, რომ მან მაგიდიდან თხილი დაუკითხავად აიღო.აღზრდის იგივე
მეთოდი იყო სკოლაშიც. ერთი კვირის განმავლობაში მოსწავლე შეიძლება წკეპლი
თ 15-
ჯერაც კი ეცემათ. სკოლის მთავარი ამოცანა იმაში მდგომარეობდა, რომ ბავშვებს ლ
ათინური ესწავლათ. იმ პერიოდის ევროპაში ლათინური წარმოადგენდა იურისპრ
უდენციის, ეკლესიის და დიპლომატიის ენას. იგი საერთაშორისო ენაც გახლდათ დ
ა უცხო ქვეყნებში კომუნიკაციისთვის მას მოგზაურებიც იყენებდნენ. სკოლებში ლა
თინურის მექანიკური ზუთხვის პრაქტიკა იყო დანერგილი. თუ მოსწავლეს არ შეეძ
ლო სიტყვების დაზეპირება, მას წკეპლით უმოწყალოდ სცემდნენ. წკეპლასთან ერ
თად მოქმედებდა დასმენების სისტემაც. ერთი მოსწავლე, რომელიც მასწავლებლის
მიერ ჯაშუშად ინიშნებოდა, თვალს ადევნებდა თანაკლასელებს, რომ მათ შემთხვე
ვით გერმანულად არ ესაუბრათ. თუ ვინმეს გერმანულზე გამოიჭერდნენ, დამნაშავ
ეს ვირის ნიღაბს უკეთებდნენ და მას მანამდე უნდა ეტარებინა ეს ნიღაბი, ვიდრე ვი
ნმე სხვა არ დაუშვებდა იმავე შეცდომას. კვირის ბოლოს მასწავლებელი მოსწავლეე
ბის მიერ დაშვებულ შეცდომებს ითვლიდა და ამის საფუძველზე ადგენდა სასჯელ
ს – ყველაზე ხშირად ეს სასჯელი თანაკლასელების თანდასწრებით გაწკეპვლა იყო.
ბავშვების უმეტესობა ისე იყო შეჩვეული ფიზიკურ დასჯას, რომ პროტესტსაც აღარ
გამოთქვამდნენ.

სკოლის დამთავრების შემდეგ, მარტინი მამის მოთხოვნით ერფურტის უნივერსიტ

ეტში შევიდა, სადაც იურისპრუდენციის შესწავლა დაიწყო. იურისტობა გერმანიაშ
ი პრესტიჟულ და სარფიან საქმედ მიიჩნეოდა და ჰანსი ფიქრობდა, რომ თუ შვილი
ამ პროფესიას აირჩევდა, მას გარანტირებული მომავალი ექნებოდა. თუმცა მარტინმ
ა უნივერსიტეტის დასრულება და იურისტის დიპლომის აღება ვერ შეძლო. მის ცხ
ოვრებაში შემთხვევა მოხდა, რომელმაც სამუდამოდ განსაზღვრა მისი მომავალი.ერ
თხელ, არდადაგების შემდეგ, იგი სახლიდან უნივერსიტეტში ბრუნდებოდა. გზა კი
ტყეზე გადიოდა. ისე მოხდა, რომ მარტინი გზაში შეყოვნდა და ტყეს მხოლოდ საღა
მოს მოაღწია. ბევრი ადამიანი ეთანხმებოდა მარტინ ლუთერს, რომ კათოლიკური
ეკლესია კორუმპირებული გახდა. ჩრდილოეთ ევროპის დიდმა ნაწილმა დაიწყო
კათოლიკური ეკლესიისგან განცალკევება. ჩამოყალიბდა რამდენიმე ახალი
ეკლესია, როგორიცაა ლუთერანული ეკლესია და რეფორმირებული ეკლესია.
ასევე ახალი რეფორმების ლიდერები, როგორიცაა ჯონ კალვინი შვეიცარიაში,
გამოდიოდნენ კათოლიკური ეკლესიის წინააღმდეგ.
კათოლიკური ეკლესიისგან განცალკევებით, ინგლისის ეკლესია გაიყო რომის
კათოლიკური ეკლესიიდან. ეს სხვა საკითხის გარშემო იყო. მეფე ჰენრი VIII- ს
სურდა ცოლს გაშორებოდა, რადგან მან ქალი მემკვიდრე არ გამოუშვა, მაგრამ
კათოლიკური ეკლესია მას არ უშვებდა. მან გადაწყვიტა გაეყარა რომის
კათოლიკებს და შექმნას საკუთარი ეკლესია, სახელწოდებით ინგლისის ეკლესია,
რომელიც საშუალებას მისცემს მას განქორწინება.
სამწუხაროდ, რეფორმაციის შესახებ კამათმა საბოლოოდ გამოიწვია ომების სერია.
ზოგიერთი მმართველი პროტესტანტიზმად იქცა, ზოგი კი კვლავ კათოლიკურ
ეკლესიას უჭერდა მხარს. ომში ოცდაათი წლის ომი გაიმართა გერმანია მარტინ
ლუთერის სახლი და ევროპის თითქმის ყველა ქვეყანა იყო ჩართული. ომი
დამანგრეველი იყო, რომლის თანახმად დაიღუპა გერმანიის მოსახლეობის 25%
და 40%.

ბრძოლების მიუხედავად, რეფორმაციამ რამდენიმე ახალი იდეის გაჩენა გამოიწვია

, განსაკუთრებით იმ ქვეყნებში, რომლებმაც პროტესტანტიზმი მიიღეს.ნელ-
ნელა ქრება შუასაუკუნეების იდეები. საზოგადოებამ დაიწყო ახალი სოციალური კ
ლასის, ბურჟუაზიის გარშემო ვითარება, რომელიც სულ უფრო გავლენიანი და ძლ
იერია. კათოლიკურმა ეკლესიამ ადგილი დაკარგა, განსაკუთრებით ეკონომიკურ ს
ფეროში.ყოველივე ზემოაღნიშნულმა, ისტორიკოსების აზრით, კაპიტალისტურ სი
სტემას გაუხსნა გზა ევროპაში დამკვიდრების შემდეგ, მალევე.
მართალია, როგორც ჩანს, უმნიშვნელო შედეგია, მაგრამ ბიბლიის სხვა ენებზე თარ
გმნა დიდი სოციალური ცვლილება იყო. ეკლესიამ შეწყვიტა ერთადერთი შუამავა
ლი იყოს საღვთო წერილსა და ხალხს შორის, რამაც გამოიწვია მისი გავლენის დაკა
რგვა.