001 Elektro Kimya

1.
BÖLÜM
Elektrokimya
Konu Anlatımı
ÜNİTE Redoks Tepkimeleri
1
ÖRNEK ELEKTROKİMYA
2 1. REDOKS (İNDİRGENME-YÜKSELTGENME) TEPKİMELERİ
Aşağıda verilen bileşiklerden hangisinde Redoks tepkimeleri denkleştirilirken tepkimede yer alan her bir taneciğin yükselt-
3
oksijenin değerliği diğerlerinden farklıdır? genme basamağı bulunmalıdır. Yükseltgenme basamaklarını bulmak için bilin-
(1H, 7N, 8O, 11Na, 16S, 17Cl, 19K) mesi gereken bazı kurallar aşağıda verilmiştir.
A) H2O B) SO3 C) NaClO NOT

D) K2O2 E) HNO3 Bir atomun bileşik yaparken aldığı, verdiği ya da bağ yapmak için kullandığı
elektron sayısına yükseltgenme basamağı denir.
Değerlik Bulma Kuralları

1. Değerliği sabit olan metaller
+1 +2 +3
Toprak
123
Li+ Be2+ Al3+
123 14444244443
123 14444244443
metali
Na+ Mg2+
K+ Alkali Ca2+ Toprak
metaller alkali
Rb+ Sr2+
metaller
Cs+ Ba2+
Fr+ Ra2+
Ag+ Geçiş Zn2+ Geçiş

metali metali
2. Hidrojen
ÇÖZÜM Hidrojen metaller ile yapmış olduğu bileşiklerde “–1”, ametaller ile yapmış oldu-
ğu bileşiklerde “+1” değerlik alır.
O2–: Oksit
O22– veya O1–: Peroksit Metal + H–
+1 –2 +6 –2
H2O SO3 +1 -1 +2 -1
Na H , Mg H 2
+1 +1 –2 +1 –1
NaClO K2O2
+1+5–2
Ametal + H+
HNO3
+1 -1 -4+1 +1 -2
HCl , C H4 , H2 O
Cevap: D Ametaller: C, N, O, P, S, F, Cl, Br, I, H
3. Oksijen
• Genellikle -2 değerlik alır.
+1 -2 +4-2
Na 2 O , C O 2
• Peroksitlerinde ^ O -1 veya O 2-2 h

ELEKTROKİMYA
+1 –1 +1 –1 +2 –2

H2O2 , Na2O2 , Ca O2
• Süperoksitlerinde a O -1/2 veya O -2 1 k
+1 –1 +1 –1
Na O2 , K O2

• Pozitif değerlik alabilir.
+2 –1
OF2
10
Redoks Tepkimeleri ÜNİTE
4. Halojenler 1
ÖRNEK
Halojenler metallerle “–1” ametallerle bileşiklerinden F “–1” bileşiklerinden, 2
Cl, Br, I –1, +7 arasında (–1, +7 dahil) değerlik alır. Aşağıda verilen köklerden hangisinde al-
3
F, Cl, Br, I, At tı çizili elementin yükseltgenme basamağı
karşısında yanlış verilmiştir?
Metal + Halojen daima (–1) Yükseltgenme

+1 –1 +3 –1 +1 –1 Kök Basamağı
NaCl , FeCl3 , KF A) CO32–
+4
Ametal + F , Cl – –1, +7
, Br–1, +7
, I –1,+7 B) NO –
+5
3
+1 –1 +1 –1 +1 +1 –2 +1 +7 –2 C) PO 3–
4

+5

HF , HCl , HClO , HClO4
D) Cr2O 2–
7

+6
E) CN –
+4
5. Kükürt metallerle bileşiklerinde “–2”, azot matellerle bileşiklerinde
“–3” değerlik alır.
+2 –2 ÇÖZÜM
S2– (sülfür) CaS
Metal +3 –3
N3– (nitrür) FeN +4 –2 +6 –2
CO32– C: +4 Cr2O72– Cr: +6
+5 –2 +2 –3
NO3– N: +5 CN– C: +2
6. Serbest hâlde bulunan elementlerin değerliği sıfırdır.
+5 –2
Zn0, Na0, Fe0, O20, H20, N20, O30, P40, S80, .... PO43– P: +5
Cevap: E
7. Kimyasal Kökler
–1 Değerlik Olanlar –2 Değerlik Olanlar

ÖRNEK
OH –
: Hidroksit SO 2-
4
: Sülfat
CN– : Siyanür Aşağıda verilen kök veya bileşiklerden
C 2 O 24- : Okzalat
hangisinde altı çizili olan elementlerin yük-
NO3– : Nitrat
CrO 2-
4
: Kromat seltgenme basamakları ikili şekilde eşleş-
MnO4– : Permanganat tirildiğinde?
Cr2 O 27- : Dikromat
A) OF2 B) KNO3 C) H0S
CO 23- : Karbonat D) Ca3(PO4)2 E) As4O6
MnO 2-
4
: Manganat
–3 Değerlik Olanlar
PO 3-
4
: Fosfat
+1 Değerlik Olanlar
ÇÖZÜM
ELEKTROKİMYA
NH +4 : Amonyum
+2 –1 +1+5–2 +2 –2 +2
c d mor. OF2 KNO3 HgS Ca3
a PO k As O
a b 45 -1 +3 –2
4 2 4 6
a·c+b·d=m

11
1 Kimyasal köklerde, kökü oluşturan taneciklerin değerlikleri toplamı, kökün

ÖRNEK
iyon yüküne eşittir.
2
+1 +7 –2 +1 +3 –2 +1 +6 –2
I. O2– iyonlarından O2 molekülü eldesi KMnO4 & KMnO4 H2C2O4 & H2C2O4 HSO 4– & HSO 4–
3
II. MnO iyonundan Mn iyonu eldesi
–
4
2+
III. PO43– iyonundan PO33– iyonu eldesi +5 –2 +4 –2 –3 +1

PO43– & PO43– CO32– & CO32– NH4+ & NH4+
Yukarıda verilenlerden hangilerinde indir-
genme olayı gerçekleşir?
+2 +4 –2 +2 +6 –2 –3 +1 +5 –2
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II CaSO3 & CaSO3 FeSO4 & FeSO4 NH4NO3 & NH4NO3
D) II ve III E) I, II ve III NH4+ NO3–
0 +1 –2 +2 –2 +1 +1 +3 –2
CH2O & CH2O Cu(OH)2 & Cu(OH)2 NaCIO2 & NaCIO2
ÇÖZÜM
1. İNDİRGENME – YÜKSELTGENME (REDOKS) TEPKİMELERİ
I. 2O2– $ O2 + 4e– Elektron alış verişi ile gerçekleşen tepkimelere redoks tepkimesi denir.
(Yükseltgenme)
Eğer bir tepkimede elementlerden herhangi birinin değerliği değişiyorsa re-

+7 –2 doks tepkimesidir (indirgenme-yükseltgenme yarı tepkimeleri hariç).
II. MnO –
4
Bir tepkimede serbest hâlde element varsa redoks tepkimesidir.

Mn7+ + 5e– $ Mn2+
–4 +1 0 +4 –2 +1 –2
(İndirgenme) CH4 + 2O2 CO2 + 2H2O (Yanma, redoks)
+5 –2 +3 –2
3– 3–
III. PO4 PO3
+1 –1 +1 –2 +1 +1 –1 +1 –2

P5+ + 2e– $ P3+ HCl + NaOH NaCl + H2O (Asit-baz, redoks değil)
(İndirgenme)
Cevap: D +1 –1 +3 –1
Al0 + 3HCl AlCl3 + 3/2 H20 (Metal - asit, redoks)
ÖRNEK
+1 +5 –2 +1 –1 +1 –1 +1 +5 –2
AgNO3(suda) + Kl(suda) Agl(k) + KNO3(suda) (Çözünme-çökelme,
Aşağıdakilerden hangisi bir redoks tepki- redoks değil)

mesidir?
A) Cl2 + 2e– $ 2Cl–
B) NaCl + AgNO3 $ AgCl + NaNO3 a) İndirgenme Yarı Tepkimesi (Redüksiyon)
C) C + O2 $ CO2 Bir taneciğin elektron alarak daha düşük değerliğe inmesi olayıdır.
D) 2H+ + 2e– $ H2
Elektron alan indirgenir.
E) H2O $ H+ + OH–
X + ne– Xn–
enen İndirg
ELEKTROKİMYA
seltg en
en • N + 3e– N3–
ük
Y
• S6+ + 8e– S2–
• O2 + 4e– 2O2–
• S84+ + 48e– 8S2–
• N2 + 6e– 2N3–
Elektron veren atom Elektron alan atom
12
1
b) Yükseltgenme Yarı Tepkimesi (Oksidasyon)
ÖRNEK
Bir taneciğin elektron vererek daha yüksek değerliğe çıkması olayıdır. 2
Na(k) + AgCl(suda) $ NaCl(suda) + Ag(k)
Elektron veren yükseltgenir. 3
tepkimesi ile ilgili aşağıda verilen ifadeler-
den hangisi yanlıştır?
Y ne– + Yn+
A) Na metali indirgen maddedir.
• Fe Fe + 2e
2+ – B) AgCl yükseltgen maddedir.
C) NaCl indirgenme ürünüdür.
• S22– 2S6+ + 16e– D) Alınan - verilen elektron sayısı eşittir.
E) Cl’nin değerliği değişmemiştir.
• P4 4P5+ + 20e–
• Cu+ Cu2+ + e–
Elektron alan indirgenir yani yükseltgendir. Elektron veren yükseltgenir yani

indirgendir.
ÇÖZÜM
2e– almış
Mg 0 (k) + Cu 2(suda
+
E Mg 2(suda
+
+ Cu 0 (k) 1e– vermiş, yükseltgenmiş
) )
0 + – + – 0
Na(k) + AgCl(suda) NaCl(suda) + Ag(k)
2e– vermiş
1e– almış, indirgenmiş
• Yükseltgenen (e veren) : Mg
–
Na: İndirgen
AgCl: Yükseltgen
• İndirgenen (e– alan) : Cu2+
NaCl: Yükseltgenme ürünü
• İndirgen (e– veren) : Mg Ag: İndirgenme ürünü
Cevap: C
• Yükseltgen (e– alan) : Cu2+
• İndirgenme ürünü : Cu
• Yükseltgenme ürünü : Mg2+

Bilgi
Yaygın yükseltgenler O2, KMnO4, HNO3,
REDOKS DENKLEMLERİNİN DENKLEŞTİRİLMESİ H2O2 indirgenler H2, SO2’dir.
1. Elementlerin değerlikleri bulunarak üzerlerine yazılır.
2. Değerliği değişen elementler tespit edilir.

ÖRNEK
ELEKTROKİMYA
3. Alınan - verilen elektron sayıları eşitlenir.

Aşağıdakilerden hangisi en kuvvetli yük-
4. Alınan-verilen elektron sayısı eşitlendikten sonra (H) ve (O) dışındaki ele-
seltgendir?
mentlerin başına gerekli katsayılar getirilir.
A) 7N B) 8O C) 9F
5. Hidrojenler denkleştirilir. D) 12Mg E) 19K
6. Oksijenler denk mi diye bakılır.
13
1
Örnek:
ÖRNEK
2
C + HNO3 CO2 + NO2 + H2O
Bi + H2SO4 $ Bi2(SO4)3 + SO2 + H2O
3 tepkimesini en küçük tam sayılar ile denkleştiriniz.
Yukarıda verilen redoks tepkimesi en kü-
çük tam sayılar ile denkleştirildiğinde in-
Çözüm:
dirgenme ürününün katsayısı kaç olur?
0 +1+5 –2 +4 –2 +4 –2 +1 –2
A) 2 B) 3 C) 4 C + HNO3 CO2 + NO2 + H2O
D) 5 E) 6
1/C0 C4+ + 4e–
4/e– + N5+ N4+
C + 4HNO3 CO2 + 4NO2 + 2H2O
ÇÖZÜM
0 +1 +6 –2 +3 +6 –2–2 +4 –2 +1 –2
Bi + H2SO4 Bi2(SO4)3 + SO2 + H2O Örnek:
2Bi0 Bi23+ + 6e–
P + HNO3 + H2O H3PO4 + NO
3/S6+ + 2e– S4+
tepkimesini en küçük tam sayılar ile denkleştiriniz.
2Bi + 6H2SO4 Bi2(SO4)3 + 3SO2 + 6H2O
SO2: İndirgenme ürünü Çözüm:
Cevap: B
0 +1+5 –2 +1 –2 +1 +5 –2 +2 –2
P + HNO3 + H2O H3PO4 + NO
3/P0 P5+ + 5e–
ÖRNEK 5/N5+ + 3e– N2+
3P + 5HNO3 + 2H2O 3H3PO4 + 5NO

HNO3 + H2S $ NO + 5 + H2O
tepkimesini en küçük tam sayılarla denk- NOT
leştiriniz.
Redoks tepkimelerinde değerliği değişen element tepkimenin bir yönünde bir
yerde, diğer yönünde birden fazla yerde ise bir yerden olanın katsayısı önce
bekletilir. Diğer yönde olan gerekli katsayıları yazıldıktan sonra toplanarak tek
yerde olanın katsayısı gerekli kat sayı yazılır.
Örnek:
ÇÖZÜM Cu + HNO3 Cu(NO3)2 + NO + H2O
+1+5 -2 +1 –2 +2 –2 +1 +2 tepkimesini en küçük tam sayılar ile denkleştiriniz.

HNO3 + H2S NO + S° + H2O
ELEKTROKİMYA
2/N5+ + 3e– N2+ Çözüm:

3/S 2+
S° + 2e
–
0 +1+5 –2 +2 +5 –2 +2 –2 +1 –2
2HNO3 + 3H2S 2NO + 35+ 4HN2O
Cu + HNO3 Cu(NO3)2 + NO + H2O
Cevap: B 3/Cu0 Cu2+ + 2e–
2/N5+ + 3e– N2+
3Cu + 8HNO3 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O
14
1
Örnek:
ÖRNEK
2
HI + HNO3 NO + I2 + H2O
AgCl + Na2CO3 NaCl + Ag + CO2 + O2 3
Yukarıda verilen redoks tepkimesi en kü-
Çözüm: çük tam sayılar ile denkleştirilirse ürünle-
+1–1 +1 +5 –2 +2 –2 0 +1 –2 rin katsayıları toplamı kaç olur?
HI + HNO3 NO + I2 + H2O
A) 6 B) 8 C) 9
0
3/2I– I2 + 2e– D) 10 E) 11
2/N + 3e
5+ –
N 2+
6HI + 2HNO3 2NO + 3I2 + 4H2O
ÇÖZÜM
Örnek:
+ – + +4 –2 + – 0 +4 –2 0
H3AsO4 + H2S As2S3 + SO2 + H2O AgCl + Na2CO3 NaCl + Ag + CO2 + O2
4/Ag+ + e– Ag
2O 2–
O2 + 4e–
Çözüm:
4AgCl + 2Na2CO3 4NaCl + 4Ag + 2CO2 + O2
+1 +5 –2 +1 –2 +3 –2 +4 –2 +1 –2
H3AsO4 + H2S As2S3 + SO2 + H2O Cevap: E
3/4e– + 2As5+ As23+
2/S2– S4+ + 6e–
6H3AsO4 + 11H2S 3As2S3 + 2SO2 + 20H2O

ÖRNEK
P4 + H2O pH3 + H2PO4

tepkimesini en küçük tam sayılarla denk-
leştiriniz?
Örnek:
Fe2O3 + CO Fe + CO2
Çözüm:
+3 –2 +2 –2 +4–2
Fe2O3 + CO Fe0 + CO2
6e– + Fe23+ 2Fe0 ÇÖZÜM

3/C 2+
C + 2e
4+ –
ELEKTROKİMYA
+1 –2 –3 +1 +1 +5 –2
Fe2O3 + 3CO 2Fe + 3CO2 P4° + H2O PH3 + H3PO4
5/12–+ + P4° 4P3–
3/P4° 4P5+ + 2Oe–
NOT
8P4 + 48H2O 2OPH3 + 12HgPO4
Bir redoks tepkimesinde aynı element hem yükselgenip hem indirgeniyorsa
2P4 + 12H2O 5PH3 + 3H3PO4
alınan verilen elektron sayısı ayrı ayrı bulunur. İki yarı tepkimeden gelen aynı
yüklü element sayısı toplanarak elemente katsıyı olarak yazılır.
15
1
Örnek:
ÖRNEK
2 KOH + Cl2 KCl + KClO3 + H2O
3 HNO3 + H2S S + NO + H2O tepkimesini en küçük tam sayılar ile denkleştiriniz.

Yukarıda verilen redoks tepkimesini en kü- Çözüm:
çük tam sayılar ile denkleştiriniz.
+1–2+1 +1 –1 +1 +5–2 +1 –2
KOH + Cl20 KCl + KClO3 + H2O
Cl2 Hem yükseltgen hem de indirgen özellik göstermiştir.
5/Cl02 + 2e– 2Cl–

ÇÖZÜM
Cl02 2Cl5+ + 10e–
+1+5–2 +1 –2 +2–2 +1 –2
12KOH + 6Cl2 10KCl + 2KClO3 + 6H2O
HNO3 + H2S S0 + NO + H2O
6KOH + 3Cl2 5KCl + KClO3 + 3H2O
2/N5+ + 3e– N2+
3/S2– S0 + 2e– Örnek:

2HNO3 + 3H2S 3S + 2NO + 4H2O KNO3 + S K2SO4 + SO2 + N2
Çözüm:
+1+5–2 +1 +6 –2 +4 –2
KNO3 + S0 K2SO4 + SO2 + N20
S0 S6+ + 6e–
123
ÖRNEK 10e–
S0 S4+ + 4e–
H2O2 + FeS + HCl FeCl3 + H2SO4 + H2O

2N5+ + 10e– N20
tepkimesi en küçük tam sayılarla denkleşti- 2KNO3 + 2S K2SO4 + SO2 + N2

rildiğinde H2O’nun kat sayısı kaç olur?
NOT
Bir redoks tepkimesinde aynı bileşikte birden fazla elementin değerliği değişi-
yorsa ayrı ayrı alınan ya da verilen toplanarak denkleştirme yapılır.
Örnek:
CrI3 + KOH + Cl2 K2CrO4 + K l O4 + KCl + H2O
ÇÖZÜM
+1 –1 +2 –2 +1 –1 +1 –1 +1 +6 –2 +1 –2
H2O2 + FeS + HCl FeCl3 + H2SO4 + H2O Çözüm:
9/O21– + 2e– 2O2–

Fe2+ Fe3+ + e–
2 2– 9e–
S S6+ + 8e–
9H2O2 + 2FeS + 6HCl 2FeCl3 + 2H2SO4 + 10H2O
ELEKTROKİMYA
16
1
Örnek:
ÖRNEK
H2O2 + NaClO NaClO3 + H2O 2
3
Çözüm:
+1 –1 +1 +1 –2 +1 +5 –2 +1 –2
H2 O 2 + NaClO NaClO3 + H2O
Dikkat: Peroksit
2/O21– + 2e– 2O2– bileşiklerinde O atomu –1
değerlik alır. Ancak O22–
Cl1+ Cl5+ + 4e–
şeklinde gösterilir.
2H2O2 + NaClO NaClO3 + 2H2O
Örnek:
Zn + As2O3 Zn2+ + AsH3
tepkimesinin asidik ortamda denkleştirilmiş hali aşağıda verilmiştir.
12H+ + 6Zn0 + As2O3 6Zn2+ + 2AsH3 + 3H2O
Buna göre aşağıda boş bırakılan yerleri tamamlayınız.
Çözüm:
Cevap
a) İndirgen: a) Zn
b) Yükseltgen: b) As2O3 ÇÖZÜM

c) Yükseltgenen: c) Zn
d) İndirgenen: d) As2O3
e) Yükseltgenme ürünü: e) Zn2+
f) İndirgenme ürünü: f) AsH3 12
g) 1 mol As2O3 kaç mol elektron almıştır? g) 12 mol
h) AsH3 deki As’nin yükseltgenme basamağı: h) –3
ELEKTROKİMYA
17
1
ÖRNEK
2
ÇÖZÜM
ELEKTROKİMYA
18
TEST 1 Redoks Tepkimeleri 1 ÜNİTE
1
1. Redoks tepkimeleri ile ilgili; 4. I. S 2- iyonları, S atomlarına
I. Elektron alışverişi ile gerçekleşir. II. Fe 3+ iyonları, Fe 2+ iyonlarına 2
II. Alınan ve verilen elektron sayıları eşittir. III. Cr atomları, Cr 3+ iyonlarına 3

III. Atomların türü ve sayısı korunur. dönüşürken hangilerinde yükseltgenme olayı gerçekleşir?
yukarıda verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
D) II ve III E) I, II ve III
2. Aşağıda verilen tepkimelerden hangisi indirgenme - 5. Zn (k) + Ni 2(suda

+
)
$ Zn 2(suda
+
)
+ Ni (k)
yükseltgenme (redoks) tepkimesi değildir?
Yukarıda verilen indirgenme-yükseltgenme tepkimesi
A) C 2 H 5 OH + 3O 2 $ 2CO 2 + 3H 2 O ile ilgili;
B) Zn + 2HCI $ ZnCI 2 + H 2 I. Zn yükseltgenendir.

C) 2KCIO 3 $ 2KCI + 3O 2 II. Ni yükseltgen maddedir.
D) AgNO 3 + NaCI $ NaNO 3 + AgCI III. Ni indirgenme ürünüdür.
E) CO 2 + 4H 2 $ CH 4 + 2H 2 O verilen yargılardan hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
ELEKTROKİMYA
3. Aşağıda verilen bileşiklerden hangisinde hidrojenin de- 6. (NH4)2HPO4 bileşiğindeki azot ve fosfor atomlarının yük-
ğerliği diğerlerinden farklıdır? seltgenme basamakları sırası ile aşağıdakilerden hangi-
( H, 6C, 7N, 8O, 12Mg, 15P, 16S ) sinde doğru verilmiştir?
1
A) H2S B) ( NH4 )2CO3 C) H3PO4 A) +3, +5 B) -3, +5 C) +5, -3
D) MgH2 E) HCN D) +5, +3 E) -3, +3
19
1
7. İndirgenen elektron alır. 10. 14H + + Cr2 O 27- + 6e - $ 2Cr 3+ + 7H 2 O
2 tepkimesi için aşağıda verilen yargılardan hangisi doğrudur?
I
3 Redoks tepkimeleri A) Redoks tepkimesidir.
II III B) Asidik ortamda gerçekleşmiştir.
Elektron veren madde yük- Yükseltgenenin değerliği C) Cr2 O 2-
7
iyonunda Cr nin değerliği +7 dir.
seltgendir. azalmıştır.
D) Cr3+ iyonu yükseltgenme ürünüdür.
Yukarıda verilen redoks tepkimelerine ait kavram harita- E) Oksijen indirgenmiştir.
sındaki bilgilerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve III E) I , II ve III
11. Bir redoks tepkimesinde yükseltgen özellik gösteren ta-

8. I. CI2 nin CIO -4 dönüşümü
necik için;
II. C 2 O 2-
4
nin CO 2-
3
ye dönüşümü
I. Elektron sayısı
III. O2 nin H2O2 ye dönüşümü
II. Tanecik çapı
Yukarıda verilen dönüşümlerden hangilerinde yükselt-
III. Çekirdek çekim kuvveti
genme olayı gerçekleşir?
verilenlerden hangileri artar?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
9. Cu + 2H 2 SO 4 $ CuSO 4 + X + 2H 2 O 12. 3P + 5HNO 3 + 2H 2 O $ 3H 3 PO 4 + 5NO
denkleştirilmiş tepkimesinde yer alan X maddesi ile ilgili; Yukarıda denklemi verilen redoks tepkimesi ile ilgili aşa-
ğıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
ELEKTROKİMYA
I. Yanıcıdır.
A) P, indirgendir.
II. İndirgenme ürünüdür.
B) HNO3 bileşiğinde N’nin yükseltgenme basamağı +5’dir.
III. Formülü SO3 tür.
C) 1 mol P, 5 elektron vermiştir.
yargılarından hangileri doğrudur?
D) NO, indirgenme ürünüdür.
E) HNO3 yükseltgendir.
20 1 E 2 D 3 D 4 C 5 D 6 B 7 A 8 C 9 C 10 B 11 B 12 C
1
1. Aşağıda verilen olaylardan hangisinde indirgenme-yük- 4. İndirgenme-yükseltgenme (redoks) tepkimeleri ile ilgili
seltgenme (redoks) tepkimesi gerçekleşmez? aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? 2
A) Metalin asitte çözünmesi A) Alınan elektron sayısı, verilen elektron sayısına eşittir.
3
B) Gümüşün kararması B) Aynı madde hem indirgenebilir hem de yükseltgenebilir.
C) Karbondioksit gazının kireç suyunu bulandırması C) İndirgenen madde yükseltgendir.

D) Doğal gazın yanması D) Elektron alışverişi sadece iki tanecik arasında gerçekleşir.
E) Suyun elektrolizi E) Nötr, asidik veya bazik ortamda gerçekleşebilir.
2. 2MnO -4 + 5X + 8H 2 O $ 10CO 2 + 2Mn 2+ + 16OH - 5. I. P4 + H2O $ PH3 + H3PO4
Yukarıdaki denkleştirilmiş redoks tepkimesinde X ile II. KOH + CI2 $ KCI + KCIO3 + H2O
gösterilen tanecik aşağıdakilerden hangisinde doğru
III. Cu + HNO3 $ Cu(NO3)2 + NO + H2O
verilmiştir?
Yukarıda verilen tepkimelerden hangilerinde yükseltgen
A) CO 2-
3
B) C 2 O 2-
4
C) HCO -3 ve indirgen özellik gösteren maddeler aynıdır?
D) C2O4 E) CO
6. I. Cu( NO3 )2
Is›
3. 2KCIO 3 (k) 2KCI (k) + 3O 2 (g) II. NF3
tepkimesi ile ilgili, III. NH4Br
I. Analiz tepkimesidir. Yukarıda verilen bileşiklerde N atomunun yükseltgen-

me basamakları aşağıdakilerden hangisinde doğru ve-
ELEKTROKİMYA
II. Redoks tepkimesidir.

rilmiştir?
III. Endotermik bir olaydır.
I II III
IV. O2 yükseltgenme ürünüdür.
A) +5 +3 –3
V. KClO3 bileşiğinde Cl atomları yükseltgenmiştir. B) +5 –3 –3
yukarıda verilen yargılardan hangisi yanlıştır? C) +3 –3 +5
D) –3 +3 –2
A) I B) II C) III D) IV E) V E) +3 +3 –3
21
1
7. CH 4 + 2O 2 $ CO 2 + 2H 2 O 10. 2XO -4 + 5H 2 O 2 $ 2Mn 2+ + 5O 2 + 6OH - + 2H 2 O
2 tepkimesi ile ilgili; tepkimesi ve X ile ilgili;
3 I. Redoks tepkimesidir. I. H2O2, indirgen özellik gösterir.

II. O2 yükseltgendir. II. X ile gösterilen element Mn’dir.
III. 1 mol O2 , 4 mol elektron vermiştir. III. XO -4 iyonunda X in değerliği +7 dir.
yargılarından hangileri doğrudur? yargılarından hangileri doğrudur?
A) I, II ve III B) II ve III C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve II E) Yalnız I D) II ve III E) I, II ve III
8. P elementinin aşağıdaki bileşiklerden hangisini oluş- 11. NaOH + NaNO 3 + Zn $ NH 3 + Na 2 ZnO 2 + H 2 O

15
turması beklenmez? (1H, 8O, 17Cl) Yukarıda denklemi verilen tepkime en küçük tam sayı-
larla denkleştirildiğinde H2O’nun katsayısı kaç olur?
A) PH3 B) PCl3 C) PO3
D) H3PO3 E) PCl5 A) 1 B) 2 C) 4 D) 5 E) 7
ELEKTROKİMYA
9. S + HNO 3 $ SO 2 + NO 2 + H 2 O 12. Cr2O3 + H2 $ Cr + H2O
Yukarıda denklemi verilen tepkime en küçük tam sayılar Yukarıda verilen redoks tepkimesi en küçük tam sayılar
ile denkleştirilirse yükseltgen özellik gösteren madde- ile denkleştirilirse ürünlerin katsayıları toplamı kaç olur?
nin katsayısı kaç olur?
A) 10 B) 9 C) 8 D) 6 E) 5
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
22 1 C 2 B 3 E 4 D 5 C 6 A 7 D 8 C 9 C 10 E 11 B 12 E
1
1. KNO3 + S $ K 2SO4 + SO2 + N2 4. N2H4 + Cu(OH)2 $ N2 + Cu + H2O
tepkimesi ile ilgili; Yukarıda verilen tepkime ile ilgili; 2
I. 1 mol S atomu 10 mol e– vermiştir. I. N2H4 bileşiğinde N atomunun yükseltgenme basamağı 3
II. KNO3 yükseltgen maddedir. –2 dir.
III. En küçük tam sayılar ile denkleştirildiğinde N2’nin II. Elektron alışverişi N ve Cu atomları arasında gerçekleş-
katsayısı 1 olur. miştir.
yargılarından hangileri doğrudur? III. En küçük tam sayılarla denkleştirildiğinde H2O nun
katsayısı 4 tür.
2. İndirgenme-yükseltgenme (redoks) tepkimeleri ile ilgili 5. Mg (k) + Cu 2(suda

+
)
$ Mg 2(suda
+
)
+ Cu (k)
aşağıda verilen yargılarından hangisi yanlıştır?
tepkimesi ile ilgili;
A) Elektron alan madde indirgenir.
I. Heterojen tepkimedir.
B) Elektron veren madde indirgendir.
II. Mg2+ yükseltgenendir.
C) Atomların cinsi ve sayısı korunur.
III. Cu yükseltgendir.
D) Elektriksel yük korunur.
E) Yükseltgenen elektron alan maddedir.
ELEKTROKİMYA
3. Bi2S3 + HNO3 $ Bi(NO3)3 + S + NO + H2O 6. KMnO4 + HCl $ KCl + MnCl2 + H2O + Cl2
Yukarıda denklemi verilen tepkime en küçük tam sayılar ile Yukarıda denklemi verilen tepkime en küçük tam sayılar
denkleştirilirse indirgenme ürününün katsayısı kaç olur? ile denkleştirilirse HCI’nin katsayısı kaç olur?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 7 E) 8 A) 8 B) 10 C) 16 D) 18 E) 24
23
1
7. 6HI + 2HNO3 $ 2NO + 3I2 + 4H2O 10. HCIO 3 $ HCIO 4 + CIO 2 + H 2 O
2 Yukarıda verilen denkleştirilmiş redoks tepkimesi ile il- tepkimesi ile ilgili;
3 gili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

I. HCIO3 , hem yükseltgen hemde indirgen özellik gösterir.
A) HI, indirgen maddedir. II. HCIO4 yükseltgenme ürünüdür.
B) HNO3’teki N’nin değerliği +5 tir. III. En küçük tam sayılar ile denkleştirilirse suyun katsayısı
C) 1 mol HNO3 , 3 mol elektron almıştır. 1 olur.
D) Oksijenin değerliği değişmemiştir. yargılarından hangileri doğrudur?
E) I2 indirgenme ürünüdür.
8. NH 3 + O 2 + CH 4 $ HCN + H 2 O 11. H 2 O 2 + FeS + HCI $ FeCI 3 + H 2 SO 4 + H 2 O
Yukarıda verilen redoks tepkimesi en küçük tam sayılar Yukarıda verilen redoks tepkimesi en küçük tam sayılar
ile denkleştirilidiğinde NH3’ün katsayısı kaç olur? ile denkleştirilirse suyun katsayısı kaç olur?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 A) 2 B) 5 C) 6 D) 9 E) 10
ELEKTROKİMYA
12. Al + HNO3 $ Al(NO3)3 + NH4NO3 + H2O

9. Pb + HNO3 $ Pb(NO3)2 + NO + H2O
tepkimesinde 16,2 gram H2O’nun oluşması için yeterli mik-
Yukarıda verilen redoks tepkimesi en küçük tam sayılar
tarda HNO3 ile kaç gram Al metali tepkimeye girmelidir?
ile denkleştirilirse suyun katsayısı kaç olur?
(H: 1, O: 16, Al: 27)
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 A) 13,5 B) 16,2 C) 18,9 D) 21,6 E) 27
24 1D 2 E 3 A 4 E 5 A 6 C 7 E 8 A 9 C 10 E 11 E 12 D
1
1. Al + HNO 3 $ Al (NO 3) 3 + N 2 + H 2 O 4. 16
S elementi aşağıda verilen taneciklerden hangisinde
maksimum yükseltgenme basamağına sahiptir? 2
Yukarıda denklemi verilen tepkimede 27 gram Al metali
harcandığında kaç mol N2 gazı açığa çıkar? (Al: 27) A) S 2 O 2-
3
B) CaS C) H2SO3 3
D) SF6 E) SO2
A) 0,1 B) 0,3 C) 0,5 D) 1,0 E) 1,8
5. 14H + + 6CI - + X $ 3CI 2 + 2Cr 3+ + 7H 2 O

2. Na 2 S 2 O 3 + CI 2 + H 2 O $ NaHSO 4 + HCI
Yukarıdaki denkleştirilmiş redoks tepkimesinde yer alan
Yukarıda verilen redoks tepkimesi en küçük tam sayılar ile
X taneciğinin 19K elementi ile oluşturacağı bileşiğin for-
denkleştirilirse yükseltgen maddenin katsayısı ne olur?
mülü aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A) 2 B) 4 C) 5 D) 7 E) 8
A) K2CrO4 B) KCr2O7 C) K 2Cr2O7
D) K2Cr2O4 E) KCrO4
3. H 3 PO 4 + Ca (OH) 2 $ Ca 3 (PO 4) 2 + H 2 O
6. H 2 S + SO 2 $ S + H 2 O
Yukarıda verilen tepkime ile ilgili;
tepkimesine göre 19,2 gram S’in oluşabilmesi için en az
I. Redoks tepkimesidir.
kaçar mol H2S ve SO2 gerekir?(S: 32)
ELEKTROKİMYA
II. H3PO4 bileşiğindeki P nin yükseltgenme basamağı +5 tir.

H2S SO2
III. En küçük tam sayılar ile denkleştirilirse suyun katsayısı
6 olur. A) 0,2 0,4
B) 0,6 0,3
C) 0,4 0,4
D) 0,6 0,2
E) 0,4 0,2
25
1
7. KNO 3 + S $ K 2 SO 4 + SO 2 + N 2 10. Al + MnO 2 $ Al 2 O 3 + Mn
2 tepkimesi en küçük tam sayılar ile denkleştirilirse; tepkimesi ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi
3 yanlıştır?
I. 6,4 gram S ile 0,2 mol KNO3 artansız tepkimeye girer.
II. Girenlerin katsayıları toplamı, ürünlerinin katsayıları A) Redoks tepkimesidir.
toplamından 1 eksik olur. B) Al indirgen maddedir.
III. KNO3’ün katsayısı, N2’ninkine eşit olur. C) En küçük tam sayılarla denkleştilirse Al2O3 ün katsayısı 4
yargılarından hangileri doğru olur? (S: 32) olur.
D) Mn indirgenme ürünüdür.
E) 1 mol MnO2, 4 mol elektron almıştır.
8. Sb 2 S 3 + HNO 3 $ Sb 2 O 5 + NO 2 + H 2 SO 4 + H 2 O 11. K 2 Cr2 O 7 + KI + HCI $ KCI + CrCI 3 + I 2 + H 2 O
Yukarıda denklemi verilen redoks tepkimesi en küçük Yukarıdaki verilen redoks tepkimesi en küçük tam sayı-
tam sayılar ile denkleştirilirse ürünlerin katsayıları top- larla denkleştirilirse suyun katsayısı kaç olur?
lamı kaç olur?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 7
A) 11 B) 28 C) 31 D) 32 E) 43
ELEKTROKİMYA
9. KMnO 4 + H 2 SO 4 + H 2 S $ K 2 SO 4 + MnSO 4 + S + H 2 O 12. Bi 2 O 3 + NaOH + NaCIO $ NaBiO 3 + NaCI + H 2 O

Yukarıda verilen redoks tepkimesi en küçük tam sayılar Yukarıda denklemi verilen redoks tepkimesi en küçük
ile denkleştirilirse H2S’in katsayısı kaç olur? tam sayılar ile denkleştirilirse suyun katsayısı kaç olur?
A) 2 B) 3 C) 5 D) 8 E) 9 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
26 1 B 2 B 3 D 4 D 5 C 6 E 7 A 8 E 9 C 10 C 11 E 12 A
Aktiflik ÜNİTE
2. AKTİFLİK 1
ÖRNEK
Elementlerin bileşik yapma isteğidir. 2
Metaller elektron vererek, ametaller ise genellikle elektron alarak bileşik I. Zn(k) + 2H+(suda) Zn2+ + H2(g)
(suda) 3
oluştururlar.
II. H2(g) + Cu 2+
(suda)
Cu(k) + 2H +
(suda)
Metallerde aktiflik elektron verme eğiliminin ölçüsü, ametallerde ise aktiflik III. Ca(k) + Zn 2+
Ca2+ + Zn(k)
(suda) (suda)
elektron alma eğiliminin ölçüsüdür. Yukarıda verilen tepkimelerin kendiliğin-
0 1 0 + – den (istemli) gerçekleştiği bilindiğine gö-
Na + Cl2 NaCl re Zn, Cu, Ca ve H2 elementlerinin elektron
2
Metal Ametal verme eğilimlerini kıyaslayınız.
Metallerde Aktiflik
• Elektron veren
• Elektron verme isteği büyük olan
• Yükseltgenen
• Bileşik oluşturan
• Aşınan (çözünen/katıdan suya geçen) ÇÖZÜM

• Yükseltgenme potansiyeli büyük olan metal aktiftir.
Aktif metal yükseltgenir (Aktif metalin indirgen
• Aktif metal, pasif metali bileşiğinden açığa çıkarır.
özelliği fazladır.).
Mg(k) + CuCl2(suda) MgCl2(suda) + Cu(k) I. Zn > H2
II. H2 > Cu
Aktiflik: Mg > Cu
III. Ca > Zn
e– verme eğilimi: Ca > Zn > H2 > Cu
Örnek:
• X + Y2+ X2+ + Y
• Y + Z2+ Y2+ + Z
• Z + 2H+ Z2+ + H2
• H2 + T2+ 2H+ + T
tepkimeleri kendiliğinden gerçekleşiyor.
Buna göre X, Y, Z, T ve H2’nin aktifliklerini kıyaslayınız.
Çözüm:
Kendiliğinden gerçekleşen redoks tepkimelerinde aktif olan metal yükseltgenir.

ELEKTROKİMYA
I. X > Y
II. Y > Z Aktiflik

Zn > Cu
III. Z > H2
IV. H2 > T
Aktiflik (e– verme isteği): X > Y > Z > H2 > T
27
ÜNİTE Aktiflik
1
ÖRNEK
NOT
2 Aktif metaller > H2 > Cu > Ag > Hg > Pt > Au
Yarı soy Tam soy
3 metaller metaller
Z+(suda) X+(suda) Y2+
(suda)
Örnek:
I. X + Y2+ X2+ + Y
X kabı Y kabı Z kabı
I II III II. Z + X2+ Z2+ + X
Yukarıda X, Y ve Z metallerinden yapılmış III. T + Z2+ T2+ + Z
kaplarda içlerinde belirtilen çözeltiler bulun- IV. Y + T2+ Y2+ + T
maktadır. Elektron verme istekleri arasındaki ilişki X > Z > Y > T şeklindedir.
X, Y ve Z metallerinin elektron verme istek-
Buna göre hangi tepkimeler istemlidir?
leri arasındaki ilişki Z > X > Y şeklinde ol-
duğuna göre zamanla hangi kaplarda aşın-
Çözüm:
ma gözlenir? Kural; aktif metal yükseltgenir. X’in e– verme eğilimi, Y’ninkinden fazladır. Y’nin
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II e– verme eğilimi de T’ninkinden fazladır. Bu nedenle I. ve IV. tepkimeler istemli
D) II ve III E) I, II ve III olup kendiliğinden gerçekleşir.
Örnek:
X Z Z Y
ÇÖZÜM
Aktif metal, aşınır.
e– verme eğilimi: Z > X > Y
• Z+(suda) + X(k) Tepkime olmaz. Y(suda)
2+
X2+
(suda)
Z2+
(suda)
X2+
(suda)
• X+(suda) + Y(k) Tepkime olmaz. I II III IV

• Y2+ + 2Z(k) Y(k) + 2Z+(suda)
(suda)
Elektron verme istekleri arasındaki ilişki X > Y > Z şeklindedir.
Cevap: B
Buna göre hangi metal çubuklarda aşınma olur?
Çözüm:
ÖRNEK
Kural; metal çubuk aktif ise aşınır. I. kaptaki çözeltiye daldırılmış olan X metal
• X(k) + Y2+ $ X 2+(suda) + Y(k)
çubuğu, Y ve Z’den aktiftir. Bu nedenle X metal çubuğu aşınır. Ancak II., III . ve
(suda)
IV. kaplardaki çözeltilere daldırılmış metal çubuklar bulundukları kaplardaki me-
• Z(k) + X 2+
(suda)
$ Z 2+
(suda)
+ X(k)
tal katyonlarını indirgeyemez. Bu nedenle aşınma gözlenmez.
tepkimeleri yazıldıkları yönde kendiliğinden Örnek:
gerçekleşmektedir.
Buna göre;
I. En iyi indirgen Z’dir. XSO4(suda) ZSO4(suda) HCl(suda) YSO4(suda)
II. En iyi yükseltgen Y2+’dır.
III. Elektron verme eğilimleri (aktiflikleri) ara-
sındaki ilişki Z > X > Y’dir. Y kabı X kabı Y kabı Y kabı
yargılarından hangileri doğrudur? I II III IV
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Elektron alma istekleri arasındaki ilişki Y2+ > Z2+ > H+ > X2+ şekildedir.
ELEKTROKİMYA
D) I ve III E) I, II ve III Buna göre hangi kaplarda bulunan çözeltiler bulundukları kapta saklana-
bilir?
ÇÖZÜM Çözüm:
Metallerin aktiflik sırası Z > X > Y şeklindedir. Aktiflik: X > H2 > Z > Y
En iyi indirgen aktifliği en fazla olan Z’dir. En I., III. ve IV. kaplarda içlerinde bulunan çözeltiler saklanabilir. Çünkü tepkime
iyi yükseltgen aktifliği en düşük olan Y2+’dır. gerçekleşmez. Ancak X metali, Z metalinden aktif olduğu X metali II. kaptaki çö-
Cevap: I, II ve III zeltide bulunan Z2+ iyonlarını indirger.
28
Aktiflik ÜNİTE
1
Örnek:
ÖRNEK
• X + Y2+ X2+ + Y 2
• Y + Z2+ Y2+ + Z
Na(k) Fe(k) 3
tepkimeleri kendiliğinden gerçekleşiyor. Buna göre;
a) X, Y ve Z’nin elektron verme isteklerini kıyaslayınız. H2O(s) HCl(suda)
Çözüm: 1. tepkimede X yükseltgendiği için Y’den aktiftir. 2. tepkimede ise

Y yükseltgendiği için Z’den aktiftir. I II
Mg(k) Cu(k)
X>Y>Z
b) En kuvvetli indirgen hangisidir?
NaOH(suda) H2SO4(suda)
Çözüm: En kolay yükseltgenen X’tir.
c) En kuvvetli yükseltgen hangisidir? III IV
Çözüm: En pasif metalin katyonu olan Z2+ iyonudur. Zn(k)
d) Elektron alma eğilimlerini kıyaslayınız.

HNO3(suda)
Çözüm: Z2+ > Y2+ > X2+ şeklindedir.
ÖNEMLİ NOT: Yukarıda verilen kaplardan hangisinde tep-
Eğer bir metal suyla tepkimeye girip H2 gazı açığa çıkarıyorsa çok aktiftir. (1A kime gerçekleşmez?
ve 2A) (Be hariç) A) I B) II C) III
Eğer bir metal suyla tepkime vermiyor, asitler ile tepkimeye girip H2 gazı açı- D) IV E) V
ğa çıkarıyorsa H’dan aktiftir.

Eğer bir metal oksijensiz asitlerle tepkimeye girmiyor, H2SO4 veya HNO3 ile
tepkimeye girip SO2, NO ya da NO2 gazı açığa çıkıyorsa yarı soy metaldir. ÇÖZÜM
(Cu, Hg, Ag)
Eğer bir metal hiçbir saf asitle tepkimeye girmiyorsa tam soy metaldir. (Au, Pt) 1
I. Na + H2O NaOH + H2
2
Eğer bir metal kuvvetli bazlarla tepkimeye giriyorsa amfoter metaldir. Amfoter II. Fe + 2HCl FeCl2 + H2
metaller H’dan daha aktiftir. III. Mg + NaOH Tepkime olmaz.
Amfoter metaller : Zn, Al, Sn, Be, Cr, Pb Mg, amfoter metal değildir.
IV. Cu + 2H2SO4 CuSO4 + 2H2O + SO2
Örnek: V. Zn + 2HNO3 Zn(NO3)2 + H2
• X metali, H2O ile tepkime vererek H2 gazı açığa çıkarıyor. Cevap: C
• Y metali, H2O ile tepkime vermiyor; HCl ile tepkimesinden H2 gazı açığa çıkıyor.
• Z metali HCl ile tepkime vermiyor, H2SO4 ile tepkimesinden SO2 gazı açığa
çıkıyor.
• T metali hiçbir saf asitle tepkime vermiyor.
ELEKTROKİMYA
Buna göre bu elementlerin ve H2’nin aktifliğini kıyaslayınız.

Çözüm:
X metalinin H2O ile tepkimesinden H2 gazı açığa çıktığına göre X metali çok aktif-
tir. Y metali ise H2O ile tepkime vermeyip, HCI ile tepkime verdiğine göre aktif me-
taldir. Z metalinin H2SO4 ile tepkimesinden SO2 gazı açığa çıktığına göre yarı soy
metaldir. T metali hiçbir saf asitle tepkime vermediğine göre tam soy metaldir.
Aktiflik: X > Y > H2 > Z > T
29
ÜNİTE Aktiflik
1
Örnek:
ÖRNEK
2 Mg Zn Ag Fe
Zn
3
CuSO4(suda) NaOH(suda) HCl(suda) CuSO4(suda)

Xn+
(suda)
1. kap 2. kap 3. kap 4. kap
Zn çubuğu 13 gram aşındığında, 43,2 gram X Hangi kaplarda zamanla tepkime olur?
metali açığa çıkmaktadır.
Çözüm:
Buna göre n kaçtır?
Aktif olan, pasif olanı bileşiğinden açığa çıkarır. Mg, Zn ve Fe aktif metal, Ag ya-
(Zn: 65, X: 108)
rı soy metal, Zn aktif ve amfoter metaldir. Zn amfoter metal olduğu için kuvvet-
A) 1 B) 2 C) 3 li bazlar ile tepkime verir. Ag yarı soy metal olduğu için HCl ile tepkime vermez.
D) 4 E) 6 Bu nedenle 1., 2. ve 4. kaplarda tepkime olur.
Örnek:
Zamanla Al çubukta 5,4 gramlık aşınma oluştuğuna göre, Al
kaç gram Cu metali açığa çıkar? (Al: 27, Cu: 64)
Çözüm:
m 5, 4
n= = = 0, 2 mol Al
MA 27 CuSO4(suda)
2Al(k) + 3Cu2+
(suda)
2Al3+
(suda)
+ 3Cu(k)
–0,2 mol –0,3 mol +0,2 mol +0,3 mol
ÇÖZÜM 1mol Cu 64 gram

0, 3 mol Cu ?
1 mol Zn 65 gram ? = 19,2 gram Cu metali açığa çıkar.
? 13 gram
—————————
Ametallerde Aktiflik
? = 0,2 mol • Elektron alan yani indirgenen,
• Bileşik oluşturan,
1 mol X 108 gram • İndirgenme potansiyeli yüksek olan ametal aktiftir.
? 43,2 gram • Aktif ametal, pasif ametali bileşiğinden açığa çıkarır.
————————— 0 +1 –1 +1 –1 0
? = 0,4 mol F2 + 2 NaCl 2NaF + Cl2
Aktiflik: F > Cl
nZn(k) + 2Xn+ (suda)
nZn2+ (suda)
+ 2X(k)
–0,2 mol +0,4 mol Ametalik aktiflik artar.
elektron alma isteği artar.
Zn(k) + 2X+(suda) Zn2+
(suda)
+ 2X(k)
F
ELEKTROKİMYA
n=1
Cevap: A
Fr
Elektron verme isteği artar.

Metalik aktiflik artar.
30
İndirgenme-Yükseltgenme Potansiyeli ÜNİTE
1
İNDİRGENME – YÜKSELTGENME POTANSİYELİ NOT
Standart şartlarda (25°C, 1 atm 1 M çö- 2
Bir metalin veya iyonun yükseltgenmesi veya indirgenmesi sırasında meyda-
zelti) bir elektrotta oluşan indirgenme eği-
na gelen potansiyel değişimine elektrot potansiyeli denir. 3
liminin ölçüsüne standart elektron po-
tansiyeli denir ve E° gösterilir. Stan-
Br elektrodun potansiyeli direk olarak ölçülemeyeceğinden hidrojen elektro-
dart elektrot potansiyelleri her zaman in-
dundan yararlanır. Hidrojenin yükseltgenme veya indirgenme potansiyeli sı-
dirgenme şeklinde yazıldığı için standart
fır (0) kabul edilir. Buna göre diğer elementlerin yükseltgenme ve indirgenme indirgenme potansiyeli denir.
potansiyelleri bulunur. Buna standart hidrojen elektrodu (SHE) denir.
Zn elektrodun standart indirgenme po-
tansiyelini belirlemek için aşağıdaki dü-
Eğer bu potansiyel farkı indirgenme sırasında meydana geliyorsa indirgen-
zen kurulmuştur.
me potansiyeli (gerilimi), yükseltgenme sırasında meydana geliyorsa yük-
seltgenme potansiyeli (gerilimi) denir.
Standart İndirgenme
İndirgenme Yarı Tepkimesi o
Potansiyeli (E , V )
1 atm H2(g)
F2 + 2e– 2F– +2,870
Platin tel
Au3+ + 3e– Au(k) +1,498
− +1,359 Platin elektrot
CI2 + 2e − 2CI H2(g) çıkışı
+ − +1,229
O 2 + 4H + 4e 2H2O
Br2 + 2e − 2Br − +1,065
Hg 2+ + 2e − Hg(s) +0,850
Voltmetre
Ag + + e − Ag(k) +0,799 Tuz köprüsü
Cu + + e − Cu(k) +0,521 Hidrojen

Zn elektrot elektrot
Cu 2+
+ 2e − Cu(k) +0,337
+ 0,000
2H + 2e − H 2(g)
2+ 1M ZnSO4 1M HCl
Pb + 2e − Pb(k) -0,126
Sn 2+ + 2e − Sn(k) -0,136
Ni 2+ + 2e − Ni(k) -0,250 ÖRNEK

2+ -0,403
Cd + 2e − Cd(k) I. X2+ + 2e– $ X(k) E° = –2,37 V
(suda)
3+ 2+ -0,408
Cr + e− Cr II. Y+(suda) + e– $ Y(k) E° = 0,80 V
Fe 2+ + 2e − Fe(k) -0,440 III. Z2+ + 2e– $ Z(k) E° = –0,76 V

(suda)
Cr 3+ + 3e − Cr(k) -0,744 tepkimeleri veriliyor.
-0,763 Buna göre; X, Y ve Z’nin elektron verme

Zn 2+ + 2e − Zn( k )
eğilimlerini kıyaslayınız.
3+ -1,662
ELEKTROKİMYA
Al + 3e − Al(k)
Mg 2+ + 2e − Mg(k) -2,372
+ -2,714
Na + e− Na(k)
− ÇÖZÜM
Ca2+ + 2e Ca(k) -2,866
+ -2,931
K + e− K(k)
İndirgenme eğilimi: Y+ > Z2+ > X2+
+ − -3,040
Li + e Li(k) Elektron verme eğilimi: X > Z > Y

31
ÜNİTE İndirgenme-Yükseltgenme Potansiyeli
1 Hidrojenden aktif olan elementlerin yükseltgenme potansiyeli sıfırdan büyük,

ÖRNEK pasif olan elementlerin yükseltgenme potansiyeli sıfırdan küçüktür.
2
Al Al3+ + 3e– E° = 1,66 V, E°(Al/Al3+) = 1,66 V
3
H2 2H+ + 2e– E° = 0,00 V, E°(H2/2H+) = 0,00 V
Cu Cu2+ + 2e– E° = –0,34 V, E°(Cu/Cu2+) = –0,34 V
Aktiflik: Al > H2 > Cu
Bir tepkime ters çevrilirse potansiyelin işareti değişir.
Bir tepkime herhangi bir sayıyla çarpılır ya da bölünürse potansiyel değeri

değişmez.
Zn Zn2+ + 2e– E° = 0,76 V
2Zn 2Zn2+ + 4e– E° = 0,76 V
Zn + 2e 2+ –
Zn E° = –0,76 V
ÇÖZÜM
ELEKTROKİMYA
32
TEST 5 Aktiflik 5 ÜNİTE
1
1. X Y Z 4. Şekilde derişik H2SO4 sulu çözeltisi Cu çubuk
ulunan kaba Cu metalinden yapılmış 2
çubuk daldırılmıştır.
3
Buna göre,
Z+(suda) X+(suda) Y+(suda)
I. Cu çubuk aşınır.
I II III
II. H2 gazı çıkışı gözlenir.
H2SO4 çözeltisi
X, Y ve Z metallerinin elektron verme eğilimleri arasındaki III. H2SO4 yükseltgen maddedir.
ilişki Z > Y > X şeklindedir. yargılarından hangileri doğrudur?
Bu metallerin katyonlarını içeren çözeltilere X, Y ve Z me-

tallerinden yapılmış çubuklar daldırıldığında hangi numa-
ralı kaplardaki çubuklar aşınır? D) II ve III E) I, II ve III
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
2.
HCl HNO3 H2SO4

çözeltisi çözeltisi çözeltisi
Ag kap Al kap Cu kap

I II III
Yukarıdaki Ag, Al ve Cu metallerinden yapılmış kaplara sıra- 5. X metali Y metali
sı ile HCI, HNO3 ve derişik H2SO4 sulu çözeltileri konmuştur.
Buna göre hangi kaplarda içlerinde belirtilen çözeltiler

saklanabilir? HNO3(suda) HNO3(suda)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II I II
D) II ve III E) I, II ve III Yukarıda verilen kaplarda HNO3 sulu çözeltileri bulunmaktadır.
Bu kaplarda X ve Y metal parçaları atıldığında I. kapta H2 , II.

3. Al, Zn, Fe, Ag elementlerinin yükseltgenme eğilimleri arasın- kapta ise NO2 gazı çıkışı gözlenmektedir.
daki ilişki AI > Zn > Fe > Ag dir.
Buna göre,
Buna göre;
I. Yükseltgenme eğilimleri arasındaki ilişki
I. AI (k) + Zn (2suda
+
)
$ X > H2 > Y şeklindedir.
ELEKTROKİMYA
II. Fe (k) + Zn 2(suda

+
)
$ II. Y, Ag metali olabilir.
III. Zn (k) + Ag +(suda) $ III. X metalinden yapılmış kapta YNO3 çözeltisi saklanabilir.
yukarıdaki tepkimelerden hangileri belirtilen yönde ken- yargılarından hangileri doğrudur?
diliğinden gerçekleşir?
33
ÜNİTE Aktiflik
1
6. Aşağıda verilen tepkimelerden hangisinin gerçekleşme- 9. I. X 2 + 2Y - $ Y2 + 2X -
2 si beklenmez? II. Z 2 + 2X - $ X 2 + 2Z -
3 A) Hg(s) + H2SO4(suda) $ Yukarıda verilen tepkimeler belirtilen yönde kendiliğinden

B) Fe(k) + HBr(suda) $ gerçekleşmektedir.
C) Zn(k) + NaOH(suda) $ X, Y ve Z elementleri periyodik cetvelde 7A grubunda yer

D) Na(k) + CH3COOH(suda) $ aldığına göre, bu elementlerin çekirdek yükleri arasın-
daki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak ve-
E) Au(k) + HCI(suda) $
rilmiştir?
A) Y > X > Z B) Z > X > Y C) Y > Z > X
D) X > Y > Z E) Z > Y > X

7. I. 3Mg (k) + 2Al 3(suda
+
)
$ 3Mg 2(suda
+
)
+ 2Al (k)
II. Zn (k) + Fe (2suda

+
$ Zn (2suda
+
+ Fe (k)
) ) 10. X+ , Y2+ ve Z2+ metal katyonlarının indirgenme potansiyelleri
III. 2Al (k) + 3Zn 2(suda
+
)
$ 2Al 3(suda
+
)
+ 3Zn (k) arasındaki ilişki X+ > Y2+ > Z2+ şeklindedir.
Yukarıda verilen tepkimeler belirtilen yönde kendiliğin-
Buna göre,
den gerçekleştiğine göre bu elementlerin elektron ver-
me eğilimleri arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisin- I. XNO3 çözeltisi, Z metalini çözer.
de doğru verilmiştir? II. ZCI2 çözeltisi, Y metalini çözer.

III. X atomu Y metalini yükseltger.
A) Al > Mg > Zn > Fe B) Mg > Al > Zn > Fe
C) Fe > Zn > Al > Mg D) Zn > Fe > Al > Mg
E) Mg > Al > Fe > Zn A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
11. Şekildeki Y metalinden yapılmış X(k)

8. Cu levha Zn levha Zn levha
kapta derişik H2SO4 sulu çözeltisi
ve bu çözeltiye daldırılmış X metal
çubuğu bulunmaktadır. Zaman- Y kabı
la kapta aşınma olurken, X meta-
linde herhangi bir değişim gözlen-
AgNO3(suda) Cu(NO3)2(suda) Ca(NO3)2(suda) memektedir. H2SO4 çözeltisi
I. kap II. kap III. kap
Buna göre,
Yukarıda verilen I, II ve III numaralı kaplardan sadece I. I. X, tam soy metaldir.

ELEKTROKİMYA
ve II. kaplarda tepkime gerçekleştiğine göre bu metalle- II. Yükseltgenme eğilimleri arasındaki ilişki Y > H2 > X
rin yükseltgenme eğilimleri arasındaki ilişki aşağıdaki- şeklindedir.
lerden hangisinde doğru verilmiştir? III. SO2 gazı çıkışı gözlenir.
A) Zn > Ag > Cu > Ca B) Ca > Zn > Ag > Cu yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
C) Cu > Ag > Ca > Zn D) Zn > Ca > Cu > Ag A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

E) Ca > Zn > Cu > Ag
34 1D 2 A 3 D 4 C 5 C 6 E 7 B 8 E 9 A 10 A 11 A
TEST 6 Aktiflik 6 ÜNİTE
1
1. Zn levha Cu levha Fe levha 4. Zn Al
2+ 2+
Ni(suda) Zn(suda)
NaOH(suda) HNO3(suda) H2SO4(suda) 1. kap 2. kap

(Derişik) (Derişik) (Derişik)
1. kap 2. kap 3. kap
Şekildeki kaplarda bulunan çözeltilere daldırılan metal çu-
Yukarıdaki 1, 2 ve 3 numaralı kaplarda bulunan çözeltilere buklardan her ikisinde de aşınma gözlenmektedir.
belirtilen metal levhalar daldırılmıştır. Buna göre,
Buna göre kaplarda açığa çıkan gazlar aşağıdakilerden I. Elektron verme eğilimleri arasındaki ilişki
hangisinde doğru verilmiştir? Al > Zn > Ni şeklindedir.
1 2 3 II. 2. kapta katyon derişimi azalır.
A) H2 NO2 SO2
III. Ni2+’nin indirgenme potansiyeli, Al3+’ün indirgenme
B) O2 H2 SO2
potansiyelinden büyüktür.
C) H2 NO H2
D) H2 NO2 H2 yargılarından hangileri doğrudur?
E) O2 NO2 SO3
2. Aşağıda verilen tepkimelerden hangisinin gerçekleşme-

si beklenmez?
A) Zn (k) + NH 3 (suda) $
B) Hg (s) + HNO 3 (suda) $
C) Ca (k) + HBr(suda) $
D) K (k) + H 2 O (s) $
E) Ag (k) + H 2 SO 4 (suda) $
5. X, Y, Z ve T metalleri ile ilgili aşağıdaki bilgiler verilmiştir.
• Sadece X, Y ve Z metalleri derişik HNO3 sulu çözeltisi ile

tepkime verir.
• Yalnız Z metali H2O tepkime verir.
• Y ve Z metalleri HCI sulu çözeltisi ile tepkime verirken, X
3. Yanda verilen kapta bulunan AgNO3 sulu Mg ve T metalleri vermez.
ELEKTROKİMYA
çözeltisine Mg metalinden yapılmış çubuk Buna göre X, Y, Z, T ve H2 elementlerinin elektron verme

daldırılmıştır. eğilimlerinin büyükten küçüğe doğru sıralanışı aşağıda-
Zamanla Mg çubuğunun kütlesinde 7,2 kilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
gram azalma olduğuna göre, kaç gram
A) Z, Y, X, H2 , T B) Z, Y, H2 , X, T
Ag metali oluşur? (Mg: 24, Ag: 108)
AgNO3(suda) C) T, X, H2, Y, Z D) Z, Y, H2 , T, X
A) 16,2 B) 21,6 C) 32,4 D) 43,2 E) 64,8 E) Y, Z, H2 , X, T
35
ÜNİTE Aktiflik
1 6. Şekilde Cu2+ ve Mg2+ iyonlarını içeren 8. Şekildeki Y ve Z metallerinden yapılmış kaplarda içlerinde
Al çubuk
2 sulu çözeltiye Al çubuk daldırılmıştır. belirtilen çözeltiler bulunmaktadır.
2+
AI3+ , Cu2+ ve Mg2+ iyonlarının indir- Cu(suda)
3
genme eğilimleri arasındaki ilişki 2+
Mg(suda)
ZCl(suda) Y kabı
Cu2+ > Al3+ > Mg2+ şeklinde olduğuna
göre,
XCl2(suda)
I. AI katısı, Cu2+ iyonlarını indirger.
II. Mg2+ iyonları, Al katısını yükseltger. Z kabı
III. Sulu çözeltideki katyon derişimi azalır.

Zamanla yalnızca Z kabında aşınma gözlendiğine göre
yargılarından hangileri yanlıştır?
X, Y ve Z metallerinin yükseltgenme potansiyelleri ara-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II sındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru veril-
miştir?
D) I ve III E) II ve III
A) X > Z > Y B) Z > Y > X C) Y > X > Z
D) Z > X > Y E) X > Y > Z
7. Aşağıdaki verilen kaplardaki sıvılara X, Y ve Z metallerinden 9. Şekildeki Zn metalinden yapılmış kapta Fe çubuk
yapılmış çubuklar daldırılmıştır.
Cu(NO3)2 sulu çözeltisi bulunmakta olup
X Y Z içine Fe çubuk daldırılmıştır.
Bir süre sonra hem kabın hem de çubu-

Cu(NO3)2(suda)
ğun aşındığı gözlenmiştir.
Buna göre, Zn kap

HCI(suda) H2O(s) H2SO4(suda)
I II III I. İndirgen özelliği en fazla olan Fe metalidir.
I. ve II. kaplarda bir süre sonra H2 gazı çıkışı, III. kapta II. Cu metalinden yapılmış kapta Zn(NO3)2 sulu çözeltisi
ise SO2 gazı çıkışı gözlendiğine göre, X, Y ve Z metalleri saklanabilir.
ELEKTROKİMYA
aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir? III. İndirgenme eğilimleri arasındaki ilişki
X Y Z Cu2+ > Fe2+ > Zn2+ şeklindedir.

A) K Na Au yargılarından hangilerinin doğruluğu kesin değildir?
B) Hg Ca Cu
C) Cu K Ag A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) Zn Fe Pt D) II ve III E) I, II ve III
E) Ca Na Cu
36 1D 2 A 3 E 4 E 5 B 6 B 7 E 8 D 9C
Elektrokimyasal Piller ÜNİTE
1
3. ELEKTROKİMYASAL PİLLER
ÖRNEK
2
Kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine çeviren aletlerdir.
Elektrokimyasal piller ile ilgili;
3
2 çeşit pil vardır. I. Anotta yükseltgenme, katotta indirgenme
olur.
1. Galvanik Pil: Elektrotların aktiflik farkından oluşan pillerdir.
II. Tuz köprüsündeki anyonlar anota, katyon-
2. Derişim Pili: Çözelti derişimlerinin farklı olmasından oluşan pil türüdür. lar katota göç eder.
III. Zamanla anot elektrodun kütlesi azalır-
ken, katot elektrodun kütlesi artar.
yukarıda verilen yargılardan hangileri her
zaman doğrudur?
• Elektrot: Elektrik akımını ileten metal veya grafit çubuktur.
• Elektrolit: Elektrik akımını ileten asit, baz veya tuz çözeltisidir.

ÇÖZÜM
• ANOT: Yükseltgenmenin olduğu elektrottur.
Elektrokimyasal piller için I. ve II. öncüller her
– Aktif olan metal anottur.
zaman doğrudur.
– Zamanla katı kütlesi azalır. Ancak katotta gaz çıkışı olursa elektodun küt-
lesi değişmez. Bu nedenle III. öncül her za-
– Çözelti derişimi artar. man doğru değildir.
Cevap: C
– Anot elektrot (–) yüklüdür.
• KATOT: İndirgenmenin olduğu elektrottur.
– Pasif olan metal katottur.
– Zamanla elektrot kütlesi artar (gaz çıkışları hariç).
– Katot elektrot (+) yüklüdür.
• Elektronun Akış Yönü: Anottan katota yani aktif metalden pasif metale doğ-
ELEKTROKİMYA
rudur.
• Tuz Köprüsü: 2 görevi vardır.
1. Devreyi tamamlamak.
2. Yük denkliğini sağlamak.
Tuz köprüsünde anyonlar anota, katyonlar katota gider.
37
ÜNİTE Elektrokimyasal Piller
1
Örnek:
ÖRNEK
2
V
V Zn Pb
3 KCl
Ni(k) Tuz köprüsü Ag(k) Anot (–) Katot (+)
Tuz köprüsü
– +
1M 1M
Ni(suda)
2+ Ag+(suda)
1. kap 2. kap 1M Cl– K+ 1M
Cl
Zn(suda) –
2+ K+ Pb2+
(suda)
Ni(k) Ni2+
(suda)
+ 2e– E° = 0,25 V
1. kap 2. kap
Ag(k) Ag+(suda) + e– E° = –0,80 V
Yukarıda verilen elektrokimyasal pil ile il-
Zn(k) Zn2+
(suda)
+ 2e– E° = 0,76 V
gili;
I. Tuz köprüsündeki katyonlar 2. kaba göç Pb(k) Pb2+
(suda)
+ 2e– E° = –0,13 V
eder.
Yukarıda verilen pil ile ilgili
II. Dış devrede elektronların akış yönü Ni
elektrottan Ag elektroda doğrudur. Aktiflik: Zn > Pb
III. Başlangıç standart pil potansiyeli (E°pil)
Anot Katot
1,05 V’tur.
yargılarından hangileri doğrudur? • Anot (Yükseltgenme): Zn(k) Zn2+
(suda)
+ 2e– E° = 0,76 V
• Katot (İndirgenme): Pb2+
(suda)
+ 2e– Pb(k) E° = 0,13 V
D) II ve III E) I, II ve III ———————————————————————————————
• Net pil tepkimesi: Zn(k) + Pb2+
(suda)
Zn2+
(suda)
+ Pb(k)
• E°pil = 0,76 + (–0,13) = 0,63 V E°pil = Standart pil potansiyeli
• E°pil > 0 olduğu için pil istemli

ÇÖZÜM
• Pil Şeması: Anot // Katot
Aktiflik : Ni > Ag
Zn/Zn2+ // Pb2+ / Pb
Ni elektrot anot, Ag elektrot katottur. Tuz köp-
rüsündeki katyonlar katota yani 2. kaba göç – Zn elektrot kütlesi: Azalır
eder.
Dış devrede elektronların akış yönü anottan – Zn2+ iyon derişimi: Artar
(Ni) katota (Ag) doğrudur.
Anot: Ni(k) Ni2+ + 2e– E° = 0,25 V
– Pb2+ iyon derişimi: Azalır
(suda)
Katot: Ag+(suda) + e– Ag(k) E° = 0,80 V

– Pb elektrot kütlesi: Artar
E°pil = E°anot + E°katot
ELEKTROKİMYA
E°pil = 0,25 + 0,80 = 1,05 V • Elektronun akış yönü anottan katota doğrudur (Zn elektrottan Pb elektroda
Cevap: E doğru).
• Tuz köprüsündeki anyonlar anota, katyonlar katota gider.
• Cl– iyonu 1. kaba, K+ iyonu 2. kaba gider.
38
1
Örnek:
ÖRNEK
2
V
Ag Al Fe/Fe (1 M) // Cu (1 M) / Cu
2+ 2+
3
Tuz köprüsü Şeması yukarıda verilen elektrokimyasal
pil ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden han-
gisi yanlıştır?
A) Cu elektrot katottur.
1M 1M
Ag+(suda) 3+
Al(suda) B) Pil tepkimesi dengeye ulaştığında Fe2+
iyonu derişimi 1 M’den büyük olur.
C) Elektron akış yönü Fe elektrottan Cu
Al3+ + 3e– Al E° = –1,66 V
(suda) elektroda doğrudur.
Ag+(suda) + e– Ag E° = 0,80 V D) Fe elektrodun kütlesi zamanla artar.

E) Tuz köprüsündeki katyonlar Cu2+ iyonları-
Yukarıda verilen elektrokimyasal pil aşağıdaki soruları cevaplandırınız. nın bulunduğu kaba göç eder.
a) Anot ve katot elektrotları belirleyiniz.
b) Anot ve katot yarı hücrelerinde meydana gelen tepkimeleri yazınız.
Anot: Al(k) Al3+

(suda)
+ 3e– E° = 1,66 V
Katot: 3Ag+(suda) + 3e– 3Ag(k) E° = 0,80 V

———————————————————————
Net pil tepkimesi: Al(k) + 3Ag+(suda) 3Ag(k) + Al3+
(suda)
E° = 2,46 V
• Anot: Al Katot: Ag
ÇÖZÜM
c) Net pil tepkimesini yazınız.
• Pil tepkimesi: Al(k) + 3Ag+(suda) 3Ag(k) + Al3+ Fe elektrot anot, Cu elektrot katotdur.
(suda)
Anot: Fe(k) Fe2+ + 2e–
d) Pil şemasını yazınız. (suda)
Katot: Cu2+(suda)
+ 2e– Cu(k)
• Pil şeması: Al/Al3+ // Ag+/Ag ———————————————
Net pil tepkimesi:
e) Pil potansiyelini hesaplayınız.
Fe(k) + Cu2+
(suda)
Fe2+
(suda)
+ Cu(k)
• E°pil = 1,66 + 0,80 = 2,46 V
Zamanla Fe elektrodun kütlesi azalırken, Cu
f) Elektronların dış devreden akış yönünü belirtiniz. elektrodun kütlesi artar. Ortamdaki Fe2+ iyonu
• Elektron akış yönü: Anottan katota (Al’den Ag’ye) derişimi artarken, Cu2+ iyonu derişimi azalır.
Anyonlar anota, katyonlar katota gider.
g) Tuz köprüsündeki iyonların hangi kaba doğru olduğunu belirleyiniz.
Elektronların akış yönü anottan katota doğru-
• Tuz köprüsü: Anyonlar anota katyonlar katota dur (Fe elektrottan Cu elektroda doğru)
h) Elektrotların kütlelerindeki değişimin nasıl olduğunu belirtiniz. Cevap: D
• Ag elektrodun kütlesi: Artar

ELEKTROKİMYA
ı) Kaplarda bulunan iyonların derişiminin nasıl değiştiğini belirtiniz.

• Al elektrodun kütlesi: Azalır
• Al3+ iyon derişimi: Artar
• Ag+ iyon derişimi: Azalır
Bir pil tepkimesi yazılırken anottaki metale ve katottaki çözeltinin türüne gö-
re yazılır.
39
1
Örnek: Ni
V
ÖRNEK Cu
2
Tuz köprüsü
V
3
Zn(k) Tuz köprüsü Sn(k)
1M 1M
NiSO4(suda) HCl(suda)
1M 1M 1. kap 2. kap
Zn2+
(suda)
Cr3+(suda)
1. kap 2. kap Ni(k) Ni2+ + 2e– E° = 0,25 V
Zn 2+
+ 2e –
Zn(k) E° = –0,760 V
Cu(k) Cu2+
(suda)
+ 2e– E° = –0,34 V
(suda)
H2(g) 2H+(suda) + 2e– E° = 0,00 V
Sn2+
(suda)
+ 2e– Sn(k) E° = –0,136 V
Yukarıda verilen elektrokimyasal pil ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
Cr2+ + 2e– Cr(k) E° = –0,744 V
(suda)
a) Anot ve katotta meydana gelen tepkimeleri ve net pil tepkimesini yazınız.
Cr3+
(suda)
+ e– Cr2+
(suda)
E° = –0,408 V • Anot: Ni(k) Ni2+ + 2e– E° = 0,25 V
(suda)
Yukarıda verilen elektrokimyasal pilin • Katot: 2H+(suda) + 2e– H2(g) E° = 0,00 V
standart pil potansiyeli (E°pil) değeri kaç • Pil tepkimesi: Ni(k) + 2H+(suda) Ni2+ + H2(g)
(suda)
volttur? b) Pil şemasını yazınız.
A) 0,624 B) 0,352 C) 0,792 • Pil şeması: Ni/Ni2+ // 2H+ / H2
D) 0,518 E) 0,016 c) Pil potansiyelini hesaplayınız.
• E° pil: 0,25 V
d) 2. kaptaki elektrot kütlesinin ve kaptaki pH’ın nasıl değiştiğini yazınız.
• Zamanla 2. kaptaki katı kütlesi: Değişmez (Çünkü H2 gazı oluşur.)
• Zamanla 2. kaptaki pH değişimi: Artar (H+ .)
NOT
ÇÖZÜM Eğer katotta birden fazla katyon varsa bu katyonlardan en pasif olanına göre
katot tepkimesi yazılır.
Pil tepkimesi yazılırken anottaki metale, katot-
taki çözeltinin türüne göre yazılır. Örnek: V
Fe Ag
Anot: Zn(k) Zn2+
(suda)
+ 2e– E° = 0,760 V
Tuz köprüsü
Katot: Cr3+
(suda)
+ e– Cr2+
(suda)
E° = –0,408 V
E°pil = E°anot + E°katot
E°pil = 0,760 + (–0,408) = 0,352 V
Cevap: B 1M 1M HCl(suda)
FeSO4(suda) 1M CuSO4(suda)
Fe2+
(suda)
+ 2e– Fe(k) E° = –0,44 V
Cu 2+
(suda)
+ 2e –
Cu (k) E° = 0,34 V
2H +
(suda)
+ 2e– H2(g) E° = 0,00 V
Ag +
(suda)
+ e– Ag(k) E° = 0,80 V
Yukarıda verilen elektrokimyasal pil ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
ELEKTROKİMYA
a) Anot ve katotda meydana gelen tepkimeleri yazınız.

• Anot: Fe(k) Fe2+
(suda)
+ 2e– E° = 0,44 V
• Katot: Cu 2+
(suda)
+ 2e –
Cu(k) E° = 0,34 V
• Pil tepkimesi: Fe(k) + Cu2+
(suda)
Fe2+
(suda)
+ Cu(k) E°pil = 0,78 V
b) Pil şemasını yazınız.
• Pil şeması: Fe / Fe2+ // Cu2+ / Cu
c) Pil potansiyelini hesaplayınız.
• E° pil: 0,78 V
40
1
Pil Gerilimine Etki Eden Faktörler
ÖRNEK
Pil tepkimeleri denge tepkimeleridir, genellikle ekzotermiktir. 2
V
Pil tepkimesine bir etki yapıldığında eğer denge ürünler yönüne kayıyorsa pil
3
gerilimi artar, pil ömrü uzar. Denge girenler yönüne kayarsa pil gerilimi azalır. Zn(k) Tuz köprüsü Cu(k)
Denge Epil -
Denge Epil .
Pilin gerilimi elektrodun kütlesine, temas yüzeyine bağlı değildir. 1M 1M
Zn2+(suda) HCl (suda)
Anottaki çözeltinin türüne, katottaki elektrodun türüne bağlı değildir. 1. kap 2. kap
Gaz elektrot varsa gazın basıncına bağlıdır.
Zn2+
(suda)
+ 2e– Zn(k) E° = –0,76 V
Asit ya da baz varsa pH değişimine bağlıdır.
Cu 2+
(suda)
+ 2e –
Cu(k) E° = 0,34 V
Örnek: 2H +
(suda)
+ 2e–
H2(g) E° = 0,00 V
V
Şekildeki elektrokimyasal pile;
Zn(k) Ni(k)
I. 2. kaba 0,1 M HCl sulu çözeltisi ekleme
Tuz köprüsü
II. 1. kaba bir miktar Zn(NO3)2 katısı ekleyip
çözme
III. 1. kaba aynı sıcaklıkta su ekleme
1M 1M
2+
Zn2+
(suda)
Ni(suda) yukarıda verilen işlemlerden hangileri ya-
pılırsa pil potansiyeli artar?
1. kap 2. kap
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
Cd(k) Cd2+
(suda)
+ 2e– E° = 0,68 V
Ni(k) Ni2+
(suda)
+ 2e– E° = 0,25 V
Yukarıda verilen elektro kimyasal pil üzerine ayrı ayrı uygulanan aşağıdaki iş-
lemle sonucunda denge yönünü, pil potansiyelindeki değişimin nasıl olduğunu
belirtiniz. ÇÖZÜM
Pil tepkimesi: Cd(k) + Ni2+
(suda)
Cd2+
(suda)
+ Ni(k) + ısı E°pil = 0,43 V
Anot: Zn(k) Zn2+
(suda)
+ 2e–
Pil
Denge Katot: 2H + 2e–
+
H2(g)
Potansiyeli (suda)
———————————————
a) 1. kaba su ekleme: Cd2+ . Net pil tepkimesi:
Zn(k) + 2H+(suda) H2(g) + Zn2+
(suda)
b) 2. kaba su ekleme: Ni2+ .
I. işlemde [H+] ., denge ! , pil potansiyeli .
c) 1. kaptan su buharlaştırma: Cd -
2+
II. işlemde [Zn2+] -, denge ! , pil potansiyeli .
d) 2. kaptan su buharlaştırma: Ni2+ - III. işlemde [Zn2+] ., denge " , pil potansiyeli -
Cevap: B
e) 1. kaba Cd(NO3)2 katısı ekleyip çözme: Cd2+ -
f) 2. kaba Ni(NO3)2 katısı ekleyip çözme: Ni2+ -
g) 1. kaba Na2S katısı ekleyip çözme: Cd2+ .

ELEKTROKİMYA
(CdS katısı suda az çözünür.)

h) 2. kaba NaCl katısı ekleyip çözme: Ni2+ .
(NiCl2 katısı suda az çözünür.)
ı) Sıcaklığı artırma
i) Soğutma
Piller soğukta daha iyi çalışır.

Çözelti derişimleri pil gerilimini etkiler.
41
1
ÖRNEK
Örnek:
2 V
1 atm
3 Aşağıda verilenlerden hangisi elektrokim- Zn(k)
Tuz köprüsü H2 gazı
yasal pillerin potansiyelini etkileyen faktör-
lerden değildir?
Pt
A) Anottaki elektrolit çözeltinin hacmi elektrot
B) Katottaki elektrolit çözeltinin derişimi

1M Zn2+
(suda)
1M HCl(suda)
C) Sıcaklık
1. kap 2. kap
D) Anot elektrodun cinsi
E) Gaz elektrot varsa gaz basıncı
Zn(k) Zn+2
(suda)
+ 2e– E° = 0,76 V
H2(g) 2H+(suda) + 2e– E° = 0,00 V

ÇÖZÜM Yukarıda verilen elektrokimyasal pile aşağıdaki işlemler ayrı ayrı uygulandığın-
da dengenin hangi yöne ilerleyeceğini ve pil potansiyelindeki değişimin nasıl ola-
Pil potansiyeli, anot elektrodun cinsine ve ka-
cağı belirleyiniz.
tottaki elektrolit çözeltinin cinsi ve derişimine
bağlıdır. Pil tepkimesi: Zn(k) + 2H+(suda) Zn+2
(suda)
+ H2(g) + ısı E°pil = 0,76 V
Pil tepkimeleri genellikle ekzotermiktir ve gaz
elektrot varsa gaz basıncı pil potansiyelini et- Pil
Denge
kiler. Potansiyeli
Ancak anottaki elektrolit çözeltinin cinsi ve

a) 1. kaba su ekleme
hacmi pil potansiyelini etkilemez.
Cevap: A
b) 2. kaba su ekleme
ÖRNEK c) 1. kaptan su buharlaştırma
Elektrokimyasal piller ile ilgili; d) 2. kaptan su buharlaştırma

I. Anot (–), katot (+) kutuptur.
II. Tuz köprüsünde negatif iyonlar anot yarı e) 1. kaba Zn(NO3)2 katısı ekleyip çözme
piline doğru hareket eder.
III. Anot yarı piline aynı sıcaklıkta su eklenir- f) 2. kaba NaOH katısı ekleyip çözme
se pil gerilimi düşer.
g) 1. kaba Na2S katısı ekleyip çözme
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III
(ZnS(k) katısı suda az çözünür.)
h) 2. kaba 0,1 M HBr ekleme
ELEKTROKİMYA
ÇÖZÜM
ı) 2. kaba 1 M HCl ekleme Değişmez Değişmez
Elektrokimyasal pilde anot (–), katot (+) kutup-
tur. Tuz köprüsünde negatif yüklü iyonlar ano-
i) Soğutma
ta doğru hareket eder.
Anot yarı piline su eklendiğinde denge ürünle- j) H2 gazının basıncını artırma
re kayar pil potansiyeli artar.
Cevap: A
42
Derişim Pilleri 1
ÖRNEK
Aynı tür elektrotlar ve aynı tür çözeltiden oluşan, derişimlerin farklı olması 2
prensibi ile çalışan pillere derişim pilleri denir. V
3
Derişim pilleri çözelti derişimleri eşit olana kadar çalışır. Çözelti derişimleri X(k) Tuz köprüsü X(k)
birbirinden ne kadar farklıysa pil potansiyeli ve pil ömrü o kadar fazladır.
Derişimin küçük olduğu yer anot, derişimin büyük olduğu yer katottur.
KATOT V ANOT
2+
0,1M X(suda) 0,01M X2+(suda)
Cu Cu 100 mL 100 mL
Tuz köprüsü 1. kap 2. kap
Şekilde verilen elektrokimyasal pil ile ilgili;

I. Derişim pilidir.
II. 2. kap anot yarı hücresidir.
1M 0,1M
2+ 2+
Cu(suda) III. 1. kaba 900 mL saf su eklenirse pil potan-
Cu(suda)
siyeli sıfır olur.

yukarıda verilen yargılardan hangileri doğ-
rudur?
Cu(k) Cu2+
(suda)
+ 2e– E° = –0,34 V
Yukarıda verilen pil aynı tür elektrot ve aynı tür çözeltiden oluştuğu için deri-
şim pilidir. Anot, katot ve pil tepkimesi, standart pil potansiyeli aşağıdaki gibidir. D) II ve III E) I, II ve III
Anot: Cu(k) Cu2+

(suda)
(0,1 M) + 2e– E° = –0,34 V
Katot: Cu2+
(suda)
(1M) + 2e– Cu(k) E° = 0,34 V
————————————————————————————
Pil tepkimesi: Cu2+
(suda)
(1M) Cu2+
(suda)
(0,1 M) E°pil = 0 ÇÖZÜM
Aynı tür elektrolit çözeltilere, aynı tür elektrot-

Eğer kaptaki derişimler farklı ise pil potansiyeli Nernst eşitliğiyle bulunur.
lar daldırılarak oluşturulan ve derişim farkı ile
0, 0592 çalışan piller, derişim pilidir.

Epil = E°pil – · log Kpil
n Derişimi küçük olan yarı pil anottur (2. kap).

M1· V1 = M2 · V2
[Anot] a
Kpil = n = Alınan ya da verilen e– sayısı 0,1· 100 = M2 · 1000
[Katot] b
M2 = 0,01 M
E°pil = Standart pil potansiyeli (elektrotlar farklı ise galvanik pilde)
Derişimler eşit olduğunda pil çalışmaz ve pil
Epil = Toplam pil potansiyeli
potansiyeli sıfır olur.
Yukarıda verilen pil sisteminin potansiyelini hesaplayacak olursak.
Cevap: E
Cu2+ (1M) Cu2+ (0,1M) E°pil = 0
ELEKTROKİMYA
(suda) (suda)
0, 0592 0, 1
Epil = E°pil – · log Kpil Kpil = = 10–1
n 1
0, 0592
Epil = 0,00 – · log 10–1
2
0, 0592
Epil = (0,0592 c 0,06)
2
Epil b 0,03 V
43
1
Örnek:
ÖRNEK
2
V
V Zn(k) Zn(k)
3
Ag(k) Ag(k) Tuz köprüsü
Tuz köprüsü
0,01M 1M
2+ 2+
Zn(suda) Zn(suda)
1M Ag+(suda) 0,5 M Ag+(suda) 1. kap 2. kap

1. kap 2. kap
Şekilde verilen derişim pilinin potansiyeli-

ni artırmak için;
Yukarıda verilen derişim piline aşağıdaki işlemler tek olarak uygulanırsa
I. 1. kaptan su buharlaştırmak pil gerilimi nasıl değişir?
II. 2. kaba AgNO3 katısı eklemek
III. 2. kaba NaCl katısı eklemek
YAPILAN ETKİ PİL GERİLİMİ
yukarıda verilen işlemlerden hangileri ya- 1. 1. kaba su ekleme ARTAR

pılabilir?
2. 2. kaba su ekleme AZALIR
(AgCl katısı suda az çözünür.)
3. 1. kaptan su buharlaştırma AZALIR
D) II ve III E) I, II ve III 4. 2. kaptan su buharlaştırma ARTAR
5. 1. kaba ZnSO4 katısı ekleyip çözme AZALIR
6. 2. kaba ZnSO4 katısı ekleyip çözme ARTAR
7. 1. kaba Na2S katısı ekleyip çözme ARTAR

ÇÖZÜM
(ZnS katısı suda az çözünür.)
Anot: Ag(k) Ag+(suda) (0,5M) + 2e– 8. 2. kaba Na2S katısı ekleyip çözme AZALIR
Katot: Ag+(suda)(1M) + e– Ag(k) 9. 2. kaba 1 M Zn(NO3)2 sulu çözeltisi ekleme DEĞİŞMEZ
—————————————————
Net pil tepkimesi:
Ag+(suda) (1M) Ag+(suda) (0,5M)
Örnek:
1. kaptan su buharlaştırılırsa ve 2. kaba NaCl
katısı eklenirse denge ürünler yönüne kayar V
Cu(k) Cu(k)
ve pil potansiyeli artar.
Tuz köprüsü
2. kaba AgNO3 katısı eklenirse Ag+ iyonu deri-
şimi artar ve denge girenler yönüne kayar. Pil
potansiyeli azalır.
Cevap: C 0,2M Cu2+
(suda)
2+
0,4M Cu(suda)
100 mL 200 mL
ELEKTROKİMYA
1. kap 2. kap

Pil gerilimini sıfır yapabilmek için;
a) 1. kaba 0,01 mol Zn(NO3)2 katısı ekleyip çözme
b) 1. kaptan 50 mL su buharlaştırma
c) 1. kaba 0,3 M 100 mL Zn(NO3)2 sulu çözeltisi ekleme
44
d) 2. kaba 200 mL su ekleme 1

ÖRNEK
e) 2. kaba 0,02 mol Na2S katısı ekleme (ZnS katısı suda çok az çözünür.) 2
V
f) 2. kaba 0,05M 400 mL Zn(NO3)2 sulu çözeltisi ekleme 3
Ag(k) Tuz köprüsü Ag(k)
işlemlerinden hangileri sabit sıcaklıkta ve tek olarak uygulanmalıdır?
NOT
M1 · V1 = M2 · V2 (Çözeltilere su ekleyip buharlaştırma)
0,1M Ag+(suda) 1M Ag+(suda)
(M1 · V1) + (M2 · V2) = MS · VS (Aynı sıcaklıkta sulu çözeltiler karıştırılırsa)
1L 1L
1. kap 2. kap
Çözüm: Ag(k) $ Ag+(suda) + e– E° = – 0,80 volt
Pil geriliminin sıfır olması için anot ve katot yarı hücrelerindeki çözeltilerin deri- Şekilde standart koşullarda verilen elektro-
kimyasal pil ile ilgili;
şimleri eşit olmalıdır. Bunun içinde ya 1. kaptaki çözeltinin derişimi 2. katına çı-
I. 2. kap katot hücresidir.
karılmalı ya da 2. kaptaki çözeltinin derişimi yarıya düşürülmelidir.
n II. Pilin başlangıç potansiyeli 0,06 volttur.
a) M = , n = M·V = 0, 1·0, 1n ilk = - 0, 01mol
V III. Zamanla 1. kaptaki Ag elektrot aşınır.
nson = 0,01 + 0,01 = 0,02 mol yargılarından hangileri doğrudur?
0, 02mol (0,059 yerine 0,06 alınacak)

n
M son = = = 0, 2M
V 0, 1L A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
b) nilk = 0,01 mol D) II ve III E) I, II ve III

0, 01
M son = = 0, 2M
0, 05
c) nilk = 0,01 mol
ÇÖZÜM
n = M·V = 0, 3·0, 1 = 0, 03 mol
nson = 0,01 + 0,03 = 0,04 mol
I. Derişimin küçük olduğu hücre anot, büyük
0, 04
M son = = 0, 2M olduğu hücre katottur. Bu yüzden 2. kap
0, 2 katot hücresidir.
d) n = M·V = 0, 2·0, 2 = 0, 04 mol nilk = 0,04 mol 0,06 [Anot]
II. Epil = Epil
°
– –––– log ––––––
n [Katot]
n 0, 04 0,06 10–1
M son = = = 0, 1M = 0 – –––– log ––––
V 0, 4 1 1
0, 02 = 0,06 volttur.
n
e) Zn2+
(suda)
+ S2–
(suda)
$ ZnS(k) Mson = = = 0,1M
V 0, 2 III. Anot yarı hücresinde
0, 04 0, 02
–0, 02 –0, 02 Ag(k) $ Ag+(suda) + e– tepkimesi gerçekle-
0, 02 0 şir. Bu yüzden elektrot aşınır. Ag katı küt-

lesi azalırken Ag+ iyon derişimi artar.
f) nilk = 0,04 mol
Cevap: E
n = M·V n = 0,05·0,4 = 0,02 mol
ELEKTROKİMYA
nson = 0,04 mol + 0,02 mol = 0,06 mol

0, 06
M son = = 0, 1M
0, 6
a, b ve c şıklarındaki işlemlerde 1. kaptaki çözeltinin derişimi 2 katına çıkar-

ken; d, e ve f şıklarındaki işlemlerde 2. kaptaki çözeltinin derişimi yarıya iner.
Bu nedenle bütün öncüller tek olarak uygulandığında pil gerilimi sııfır olur.
45
1
Örnek: V
ÖRNEK Zn Cu
2 Tuz köprüsü
V
3
Cu(k) Ag(k)
Tuz köprüsü
1M 0,1M
Zn(NO3)2(suda) CuSO4(suda)
Zn(k) Zn2+
(suda)
+ 2e– E° = 0,76 V
1M Cu2+
(suda) 0,1 M Ag+(suda) Cu(k) Cu2+
(suda)
+ 2e– E° = –0,34 V
1. kap 2. kap
yarı tepkimeleri veriliyor.
Cu(k) Cu 2+
(suda)
+ 2e E° = –0,34 V
–
Buna göre pil potansiyelini (Epil) bulunuz.
Ag(k) Ag +
(suda)
+ e E° = –0,80 V
–
Anot: Zn(k) Zn2+ (1M) + 2e– E° = 0,76 V
(suda)
Şekilde verilen elektrokimyasal pilin pil po- Katot: Cu 2+
(0,1M) + 2e –
Cu(k) E° = 0,34 V
(suda)
tansiyeli (Epil) kaç volttur?
Pil tepkimesi: Zn(k) + Cu2+
(suda)
(0,1M) Zn2+
(suda)
(1M) + Cu(k) E°pil = 1,1 V
A) 0,46 B) 0,43 C) 0,52 0, 06 6 Zn 2+ @
1
Epil = E°pil – · log Kpil Kpil = = = 101
D) 0,40 E) 0,49 n 6 Cu 2+ @ 0, 1
0, 06
Epil = 1,1 – · log 10
2
Epil = 1,1 – 0,03 = 1,07 V
Örnek: V
Al Ag
Tuz köprüsü
ÇÖZÜM
Anot: Cu(k) Cu2+

(suda)
+ 2e– E° = –0,34 V 1M
0,1M
Katot: Ag + e–
+
Ag(k) E° = 0,80 V
(suda) Al(suda)
3+ Ag(suda)
+
—————————————————
Cu(k) + 2Ag+(suda) Cu2+
(suda)
+ 2Ag(k) Al3+ + 3e– Al(k) E°= –1,66 V
(suda)
E°pil = –0,34 + 0,80 = 0,46 V
Ag +
(suda)
+e –
Ag(k) E° = 0,80 V
0, 06 ürünler
Epil = E°pil – n · log girenler a) Standart pil potansiyelini (E°pil) bulunuz.
0, 06 b) Pil potansiyelini (Epil) bulunuz.
Epil = 0,46 – · log 1 2
2 (0, 1)
Çözüm:
Epil = 0,40 V
Cevap: D a) E°pil = E°anot + E°katot
E°pil = 1,66 + 0,80
E°pil = 2,46 V
b) Al(k) + 3 Ag+(suda) Al3+ + 3 Ag(k)
ELEKTROKİMYA
(suda)
1M 0,1M
6 Al 3+@ 0, 1
Kpil = Kpil = = 10–1
6 Ag + @3 13
0, 06
Epil = 2,46 – · log 10–1
3
Epil = 2,48 V
• Beklenen: Epil > E°pil Epil > 2,46 V
46
Pil Türleri 1
ÖRNEK
Depoladığı kimyasal enerjiyi daha sonra elektrik enerjisine dönüştürebilen dü- 2
zeneklere pil denir.
Lityum iyon pilleri ile ilgili aşağıda verilen 3
1) Alkali piller: Zn – MnO2 pilleridir. Nemli pasta olarak NaOH veya KOH kul- ifadelerden hangisi yanlıştır?
lanılır. Bu yüzden alkali pil denir. Alkali piller şarj edilemez. A) Şarj edilebilir.
Fotoğraf makineleri, oyuncaklar ve kameralarda kullanılır. B) Cep telefonları, tablet ve dizüstü bilgisa-
yarlarda kullanılır.
C) Lityum, yükseltgenme potansiyeli en bü-
2) Cıva pili: Zn katısı anot, HgO katot işlevi görür. Kuru pillere göre kapasitesi yük elementtir.
daha büyük ve ömrü uzundur. D) Hafif olup, depoladığı enerji miktarı olduk-
Tıpta ve elektronikte kullanılır. ça fazladır.

E) Lityum metali, katotta yükseltgenir.
3) Lityum-iyon pili: Şarj edilebilir pillerdir. Cep telefonlarında, bilgisayarlarda,

kameralarda kullanılır.
ÇÖZÜM
Lityum iyon pilleri şarj edilerek defalarca kulla-

nılabilir. Hafif ve ürettiği enerji miktarı oldukça
fazladır. Bu nedenle tablet, bilgisayar ve cep
telefonlarında kullanılır.
Anot: Li Li+ + e–
Katot: TiS2 + e –
TiS2–
Cevap: E
4) Kurşunlu Akümülatör: Otomobillerde, yüksek ve uzun ömürlü kapasite is-

teyen cihazlarda kullanılır. Tersinirdir. Defalarca şarj edilebilir.
Anot Pb plakaları, katot PbO2 plakasıdır.
Elektrolit olarak H2SO4 sulu çözeltisi kullanılır.

ELEKTROKİMYA
Bu pilin tepkimeleri:
Anot: Pb(k) + SO2–

4(suda)
PbSO4(k) + 2e–
Katot: PbO2(k) + SO2–

4(suda)
+ 4H+(suda) + 2e– PbSO4(k) + 2H2O(s)
Net tepkime: Pb(k) + PbO2(k) + 2H2SO4(suda) 2PbSO4(k) + 2H2O(s)
E°pil = 2,00 Volt

47
1 5) Yakıt pilleri: H2 gazı kullanılarak elde edilen pillerdir. Yakıt olduğu sürece
ÖRNEK
elektrik üretilir. En yaygın olanı H2 – O2 pilidir. Uzay araçlarında kullanılır.
2
Bu pilin tepkimeleri:
Anot: 2H2(g) + 4 OH–(suda) 4H2O(s) + 4e–

ÇÖZÜM
Katot: O2(g) + 2H2O(s) + 4e– 4OH–(suda)
Net tepkime: 2H2(g) + O2(g) 2H2O(s)

ELEKTROKİMYA
48
1
ÖRNEK
2
ÇÖZÜM
ELEKTROKİMYA
49
1
ÖRNEK
2
ÇÖZÜM
ELEKTROKİMYA
50
TEST 7 Elektrokimyasal Piller 7 ÜNİTE
1
1. Elektrokimyasal piller ile ilgili; X (k) + 2Y (+suda) $ X 2(suda
3. • +
)
+ 2Y(k) E° pil = 1, 24V
I. Anotta yükseltgenme, katotta indirgenme olayları X 2(suda

• +
+ 2e – $ X (k) E° = - 0, 44 V 2
)
gerçekleşir.
bilgileri veriliyor. 3
II. Dış devrede elektronların akış yönü anottan katota
Buna göre Y elementinin yükseltgenme potansiyeli kaç
doğrudur.
volttur?
III. Katot elektrodun kütlesinde zamanla artış gözlenir.
yargılarından hangileri her zaman doğrudur? A) 1,68 B) 0,80 C) –0,40
D) –0,80 E) –1,68
4.
2. V V
Zn(k) Ag(k) Mg(k) Ni(k)

Tuz köprüsü Tuz köprüsü
1M Zn(NO3)2(suda) 1M AgNO3(suda) 1M MgCl2(suda) 1M NiCl2(suda)

• Zn (k) $ Zn (2suda
+
+ 2e - E° = 0, 76 V
) Mg 2(suda
• +
)
+ 2e - $ Mg (k) E° = - 2, 37V
•
Ag (k) $ Ag (+suda) + e - E° = - 0, 80 V
•
Ni (k) $ Ni 2(suda
+
)
+ 2e - E° = 0, 25V
Yukarıda verilen elektrokimyasal pil düzeneği ile ilgili;
Yukarıda verilen elektrokimyasal pil düzeneği ile ilgili;
I. Zn elektrot anot, Ag elektrot katottur.
I. Başlangıç E°pil değeri 2,12 V’dir.
II. Tuz köprüsündeki anyonlar 2. kaba doğru göç eder.
ELEKTROKİMYA
II. Elektronların akış yönü Ni elektrottan Mg elektroda

III. Pil potansiyeli zamanla azalır. doğrudur.
yargılarından hangileri doğrudur? III. 1. kapta Mg2+ iyonu derişimi zamanla artar.
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II yargılarından hangileri doğrudur?
D) I ve III E) I, II ve III A) I, II ve III B) II ve III C) I ve III
D) Yalnız II E) Yalnız I
51
1
V 7. Şeklindeki elektrokimyasal pilde elektronların akış yönü Y
5. elektrottan X elektroda doğrudur.
2
Al(k) Cu(k)
Tuz köprüsü
V
3
X(k) Y(k)
Tuz köprüsü
1M Al(NO3)3 1M HCl
çözeltisi çözeltisi
1. kap 2. kap
1M XSO4 1M YSO4
• Al 3(suda
+
)
+ 3e - $ Al (k) E° = - 1, 66 V
1. kap 2. kap
Cu 2(suda
• +
)
+ 2e - $ Cu (k) E° = 0, 34 V Buna göre;
2H +(suda) + 2e -
• $ H 2 (g) E° = 0, 00 V I. Pil şeması Y / Y2+(1M) // X2+(1M) / X şeklindedir.
Yukarıda verilen elektrokimyasal pil düzeneği ile ilgili; II. Tuz köprüsündeki anyonlar 1. kaba, katyonlar ise 2.
kaba gider.
I. Başlangıç pil potansiyeli (E°pil) 1,66 V’tur.
III. X metalinin elektron verme eğilimi, Y metalin elektron
II. 2. kapta zamanla pH artar.
verme eğiliminden fazladır.
III. Zamanla Al elektrodun kütlesi azalırken, Cu elektrodun
kütlesi artar.
yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
6. V
Ag(k) Al(k)
Tuz köprüsü
8. • Al 3(suda
+
)
+ 3e - $ Al (k) E° = - 1, 66V
Cu 2(suda
• +
)
+ 2e - $ Cu (k) E° = 0, 34V
Pb 2(suda
• +
)
+ 2e - $ Pb (k) E° = - 0, 12 V
Yukarıda verilen indirgenme potansiyeli değerlerine gö-

1M, 1L AgNO3 1M, 1L Al(NO3)3 re en kuvvetli indirgen ve yükseltgen madde aşağıdaki-
1. kap 2. kap lerden hangisinde doğru verilmiştir?
ELEKTROKİMYA
Yukarıda verilen elektrokimyasal pil düzeneğine ilişkin İndirgen Yükseltgen

tepkime gerçekleşirken Al elektrodun kütlesinde 0,2 A) Al Cu
mol azalma olduğunda Ag elektrodun kütlesinde kaç B) Cu Pb
gramlık bir artış olur? (Ag: 108)
C) Al3+ Pb2+
A) 10,8 B) 21,6 C) 32,4 D) Cu Al
D) 54 E) 64,8 E) Al Cu2+
52 1 C 2 D 3 D 4 C 5 B 6 E 7 A 8E
TEST 8 Elektrokimyasal Piller 8 ÜNİTE
1
1. 3. • Zn 2(suda
+
)
+ 2e - $ Zn (k) E° = - 0, 76 V
V
Al 3(suda
• +
+ 3e - $ Al (k) E° = - 1, 66 V 2
Al(k) Ag(k) )
Tuz köprüsü
Cu 2(suda
• +
+ 2e - $ Cu (k) E° = 0, 34 V 3
)
Yukarıda standart indirgenme potansiyeli değerleri verilen

metaller ve oluşturdukları elektrokimyasal piller ile ilgili;
I. Al-Zn pilinde AI elektrodun kütlesi zamanla azalır.

3+
1M Al(suda) 1M HCl(suda)
1. kap 1M Cu2+ II. Al-Cu pilinin standart pil potansiyeli 2,00 volttur.
(suda)
2. kap
III. Zn-Cu pilinde tuz köprüsündeki katyonlar Cu elektrodun
Şekildeki elektrokimyasal pil düzeneğinde; bulunduğu kaba göç eder.
I. Anot elektrodun kütlesinde azalma yargılarından hangileri doğrudur?
II. Katot elektrodun kütlesinde artma A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

III. 2. kapta pH artışı
verilenlerden hangileri gözlenir?
(e– verme eğilimi : Al > H2 > Cu > Ag)
4. V
2. Cr(k) Ag(k)
Tuz köprüsü
V
1 atm
Mg(k) H2 gazı
Tuz köprüsü
Pt
elektrot
2+
1M CrCl3(suda) 1M Ni(suda)
1. kap 1M Ag+(suda)
2. kap
1M Mg(NO3)2(suda) 1M HCl(suda)
1. kap 2. kap
Cr(k) $ Cr (3suda
• +
)
+ 3e - E° = 0, 74 V
• Mg 2(suda
+
+ 2e - $ Mg (k) E° = - 2, 37 V
) Ag (k) $ Ag (+suda) + e -
• E° = –0, 80 V
2H +(suda) + 2e -
• $ H 2 (g) E° = 0, 00 V
Ni (k) $ Ni 2(suda
• +
)
+ 2e - E° = 0, 25 V
Şekilde verilen elektrokimyasal pil ile ilgili verilen ifade-
Şekildeki elektrokimyasal pil ile ilgili;
lerden hangisi yanlıştır?
I. Standart pil gerilimi 1,54 volttur.
ELEKTROKİMYA
A) Mg elektrot anottur.
II. Zamanla 1. kapta Cr3+ iyonu derişimi azalır.
B) Pil tepkimesi, Mg (k) + 2H +(suda) E Mg 2(suda
+
)
+ H 2 (g) şeklin-
dedir. III. Dış devrede elektronlar Cr elektrottan Ag elektroda
doğru gider.
C) Standart pil potansiyeli, Mg’nin yükseltgenme potansiye-
line eşittir. yargılarından hangileri yanlıştır?
D) 2. kapta zamanla pH azalır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

E) Tuz köprüsündeki anyonlar 1. kaba doğru hareket eder. D) I ve III E) II ve III
53
1
5. 7. • Cd, Pb ve Ag metallerinin yükseltgenme eğilimleri ara-
V
2 sındaki ilişki Cd > Pb > Ag şeklindedir.
X(k) Y(k) • Cd-Ag pilinin standart potansiyeli 1,20 volttur.
3 Tuz köprüsü
• Cd-Pb pilinin standart potansiyeli 0,28 volttur.
bilgileri veriliyor.
X2+
(suda) Ya+
(suda) Buna göre Pb - Ag pili için standart pil potansiyeli kaç
I II volttur?
A) 1,48 B) 0,80 C) 0,92 D) 0,64 E) 0,12

Şekildeki elektrokimyasal pil düzeneğinde II. kapta 0,4 mol Y
metali aşınırken, I. bölmedeki X elektrodun kütlesinde 33,6
gramlık artış gözleniyor.
Buna göre “a” değeri kaçtır? (X: 56)
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6
6. V
X(k) Z(k)
Tuz köprüsü
8. V
Zn(k) Ag(k)
Tuz köprüsü
X2+
(suda) Z3+
(suda)
1. kap 2. kap
Şekildeki elektrokimyasal pilde tuz köprüsündeki anyonlar 2.

kaba doğru göç etmektedir. 2+
1M Zn(suda) 1M Fe2+
(suda)
1. kap 1M Ni2+
(suda)
Buna göre; 2. kap
I. Z elektrot katottur.
ELEKTROKİMYA
+
+ 2e - E° = 0, 76 V
II. X2+ nin indirgenme potansiyeli, Z3+ ünkinden fazladır. )
III. Pil tepkimesi 2Z (k) + 3X (2suda

+
$ 3X (k) + 2Z 3(suda
+ Fe (k) $ Fe (2suda
• +
)
+ 2e - E° = 0, 44 V
) )
şeklindedir. Ag (k) $ Ag (+suda) + e -
• E° = - 0, 80 V
Ni (k) $ Ni 2(suda
• +
)
+ 2e - E° = 0, 25 V
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Şekilde verilen pilin standart pil potansiyeli kaç volttur?
A) 1,56 B) 1,20 C) 0,76 D) 0,51 E) 0,32
54 1 C 2 D 3 E 4 B 5 C 6 D 7 C 8D
TEST 9 Pil Potansiyeline Etki Eden Faktörler 9 ÜNİTE
1
1. V 3. V
Zn(k)
Tuz köprüsü Cu(k) 2
X(k) Y(k)
Tuz köprüsü
3
1M ZnSO4(suda) 1M HCl(suda)
1M X2+ (suda) 1M Y2+
(suda)
1. kap 2. kap
1. kap 2. kap
+
)
+ 2e - E° = 0, 76 V
Şekildeki elektrokimyasal pilde dış devrede elektronların akış
•
Cu (k) $ Cu 2(suda
+
)
+ 2e - E° = - 0, 34 V
yönü X elektrottan Y elektroda doğrudur.
Buna göre; H 2 (g) $ 2H (+suda) + 2e -
• E° = 0, 00 V
I. 2. kaptan sabit sıcaklıkta su buharlaştırma Şekildeki elektrokimyasal pil ile ilgili aşağıda verilen
II. 1. kaba aynı sıcaklıkta X(NO3)2 katısı ekleyip çözme yargılardan hangisi yanlıştır?
III. Elektrotların yüzeyini arttırma (ZnS katısı suda çok az çözünür.)
işlemlerinden hangileri tek olarak uygulandığında pil A) Pil şeması Zn / Zn2+(1M)//2H+(1M)/H2 şeklindedir.
B) 2. kaba aynı sıcaklıkta NaOH katısı eklenerek çözülürse
potansiyeli artar?
pil potansiyeli azalır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II C) Standart pil potansiyeli 0,76 volttur.
D) II ve III E) I, II ve III D) 1. kaba aynı sıcaklıkta Na2S katısı eklenerek çözülürse

E) Zamanla Zn elektrodun kütlesi azalırken, Cu elektrodun
kütlesi değişmez.
V
2.
Fe(k) Ag(k)
4. V
Tuz köprüsü
1 atm
Al(k) H2 gazı
Tuz köprüsü
Pt
elektrot
1M Fe(NO3)2(suda) 0,1M AgNO3(suda)

1. kap 2. kap
1M AlCl3(suda) 1M HCl(suda)
• Fe 2(suda
+
)
+ 2e - $ Fe (k) E° = - 0, 44 V 1. kap 2. kap
Ag +(suda) + e - $ Ag (k)
• E° = 0, 80 V Al^3+suda h + 3e - $ Al (k)
• E° = - 1, 66 V
Şekildeki elektrokimyasal pil ile ilgili; 2H +(suda) + 2e - $ H 2 (g)
• E° = 0, 00 V
I. Dış devrede elektronların akış yönü Fe elektrottan Ag
ELEKTROKİMYA
elektroda doğrudur.
I. Standart hidrojen elektrot(SHE) katottur.
II. 1. kaba aynı sıcaklıkta saf su eklenirse pil potansiyeli artar.
II. H2 gazının basıncı artırılırsa pil potansiyeli artar.
III. 2. kaba aynı sıcaklıkta 1M AgNO3 sulu çözeltisi eklenirse
III. Başlangıç pil potansiyeli (E°pil), Al’nin yükseltgenme
pil potansiyeli değişmez.
potansiyeline eşittir.
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
55
ÜNİTE Pil Potansiyeline Etki Eden Faktörler
1
5. V 7. • X 2(suda
+
)
+ 2e - $ X (k) E° = 0, 34 V
2 Zn(k) Fe(k)
Tuz köprüsü Y 2(suda
• +
)
+ 2e - $ Y(k) E° = - 0, 76 V
3 Z 3(suda
• +
+ 3e - $ Z (k) E° = - 1, 66 V
)
T +(suda) + e - $ T(k)
• E° = 0, 80 V
M 2(suda
• +
)
+ 2e - $ M (k) E° = - 2, 37 V
0,5M Zn(NO3)2(suda) 0,5M Fe(NO3)2(suda) Yukarıda bazı metal katyonlarının aynı koşullarda indirgen-
1. kap 2. kap me gerilimi değerleri verilmiştir.
Şekildeki elektrokimyasal pilde dış devrede elektronların akış Buna göre hangi ikisinin oluşturacağı elektrokimyasal
yönü Zn elektrottan Fe elektroda doğrudur. pilin standart pil gerilimi (E°pil) en büyüktür?
Buna görej pil potansiyelini artırmak için;
A) Z - X B) M - Z C) Y - T
I. 2. kaba aynı sıcaklıkta NaOH katısı ekleyip çözme
II. 1. kaba aynı sıcaklıkta NaOH katısı ekleyip çözme D) M - T E) Y - X
III. 1. kaba aynı sıcaklıkta su ekleme
işlemlerinden hangileri ayrı ayrı uygulanabilir?
(Zn(OH)2 ve Fe(OH)2 katıları suda çok az çözünür.)

8. V
6. V
Ni(k) Cu(k) Cr(k)

Tuz köprüsü Tuz köprüsü Ni(k)
2+
2+
1M Ni(suda) 1M Fe(suda)
2+ 0,1M Cr(NO3)3(suda) 1M Ni(NO3)2(suda)
1. kap 1M Sn(suda)
1. kap 2. kap
2. kap
• Ni (k) $ Ni 2(suda
+
)
+ 2e - E° = 0, 25 V • Cr 3(suda
+
+ 3e - $ Cr(k) E° = - 0, 74 V
)
Sn (k) $ Sn (2suda
• +
)
+ 2e - E° = 0, 13 V
Ni 2(suda
• +
)
+ 2e - $ Ni (k) E° = - 0, 25 V
Fe (k) $ Fe (2suda
• +
)
+ 2e - E° = 0, 44 V
Cu (k) $ Cu 2(suda
• +
+ 2e - E° = - 0, 34 V Şekildeki elektrokimyasal pil ile ilgili;
)
Şekildeki elektrokimyasal pil ile ilgili aşağıda verilen ifa- I. Başlangıçta pil potansiyeli 0,49 volttan büyüktür.
ELEKTROKİMYA
delerden hangisi yanlıştır? II. Cr elektrotta 0,2 mol aşınma olurken, Ni elektrotta 0,3
(NiS katısı suda çok az çözünür.) mol Ni katısı birikir.
A) Standart pil potansiyeli (E°pil) 0,59 volttur.
III. Sıcaklık artırılırsa pil potansiyeli azalır.
B) Zamanla Ni elektrodun kütlesi azalır.
C) 2. kaba aynı sıcaklıkta su eklenirse pil potansiyeli azalır.
D) Cu elektrot, Sn metali ile kaplanır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
E) 1. kaba aynı sıcaklıkta K 2S katısı eklenirse pil potansiye-
li artar.
56 1 A 2 B 3 D 4 C 5 D 6 A 7 D 8E
TEST 10 Pil Potansiyeline Etki Eden Faktörler 10 ÜNİTE
1
V 3. X: AgNO3 sulu çözeltisi ise Cr-Ag pili ile ilgili;
I. Pil potansiyeli (Epil) 1,54 volttur. 2

Cr(k) Ag(k)
Tuz köprüsü
II. 1. kaptan aynı sıcaklıkta su buharlaştırılırsa pil 3
potansiyeli artar.
III. 2. kaba aynı sıcaklıkta bir miktar NaCI katısı eklenirse pil
yargılarından hangileri doğrudur? ( AgCI katısı suda çok
1M Cr(NO3)3(suda) 1M X(suda)
1. kap 2. kap
az çözünür. )

• Cr 3(suda
+
+ 3e - $ Cr(k) E° = - 0, 74 V A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
)
Ag +(suda) + e - $ Ag (k)
• E° = 0, 80 V D) I ve III E) II ve III
2H +(suda) + 2e - $ H 2 (g)
• E° = 0, 00 V
Ni 2(suda
• +
)
+ 2e - $ Ni (k) E° = - 0, 25 V
4. 2Al (k) + 3Cu (2suda
+
)
E 2Al (3suda
+
)
+ 3Cu (k) E° pil = 2, 00 V
Şekildeki elektrokimyasal pil düzeneğine göre, 1, 2 ve
3. soruları yanıtlayınız. Yukarıda verilen elektrokimyasal pilde başlangıç
[Cu2+] = 0,1 M ve [Al3+] = 0,1 M
1. X: HCI sulu çözeltisi ise Cr-Ag pili ile ilgili aşağıdaki yar- olduğuna göre, pil potansiyeli (Epil) değeri aşağıdakiler-
gılardan hangisi yanlıştır? den hangisinde doğru verilmiştir?
A) Cr elektrot anot, Ag elektrot katottur. (Nernst eşitliğinde 0,0592 değeri 0,06 alınacaktır.)
B) 2. kapta zamanla pH artar. A) 1,94 B) 1,97 C) 1,98 D) 1,99 E) 2,01

C) Standart pil potansiyeli 0,74 volttur.
D) 2. kaba aynı sıcaklıkta 1M lik H2SO4 sulu çözeltisi eklenir-
se pil potansiyeli değişmez.
5.
E) Pil çalıştıkça 1. kapta Cr3+ iyonu derişimi artar.
V
Mg(k) Al(k)
Tuz köprüsü
2. X: NiSO4 sulu çözeltisi ise Cr-Ag pili ile ilgili;
I. Pil tepkimesi;
0,1M MgCl2(suda) 1M AICl3(suda)
2Cr(k) + 3Ni (2suda
+
)
$ 3Ni (k) + 2Cr (3suda
+
)
şeklindedir. 1. kap 2. kap
ELEKTROKİMYA
II. 2. kaba aynı sıcaklıkta bir miktar Ni(NO3)2 katısı eklenip

• Mg 2(suda
+
)
+ 2e - $ Mg (k) E° = - 2, 37 V
çözülürse pil potansiyeli azalır.
AI 3(suda
• +
)
+ 3e - $ AI (k) E° = - 1, 66 V
III. Katot elektrodun kütlesi değişmez.
Şekilde verilen elektrokimyasal pil için pil potansiyeli
(Epil) değeri kaç volttur?
(Nernst eşitliğinde 0,0592 değeri 0,06 alınacaktır.)
A) 0,68 B) 0,69 C) 0,71 D) 0,73 E) 0,74
57
ÜNİTE Pil Potansiyeline Etki Eden Faktörler
1
6. 9.
V V
2 1 atm
Pb(k) Fe(k) Ag(k) H2 gazı
Tuz köprüsü Tuz köprüsü
3
Pt
elektrot
1M Pb(NO3)2(suda) 1M Fe(NO3)2(suda)
1M AgNO3(suda) 1M HCl(suda)
Şekilde verilen elektrokimyasal pilin yapılan etki sonu-

cunda potansiyelini artırmak için; Ag (k) $ Ag (+suda) + e - E° = - 0, 80 V
•
I. 2. kaba aynı sıcaklıkta su ilave etmek
H 2 (g) $ 2H (+suda) + 2e -
• E° = 0, 00 V
II. 1. kaba aynı sıcaklıkta Pb(NO3)2 katısı eklemek
Yukarıda verilen elektrokimyasal pil ile ilgili;
III. 1. kapta elektrot olarak Cu metalini kullanmak
yukarıda verilen işlemlerden hangileri uygulanabilir? I. Zamanla 2. kapta pH azalır.
(Elektron verme eğilimi : Fe > Pb > Cu) II. Tuz köprüsündeki katyonlar 2. kaba doğru göç eder.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II III. H2 gazının basıncı artırılırsa pil potansiyeli artar.

yargılarından hangileri yanlıştır?
7. Y / Y2+(0,5M) // X+(0,5M) / X D) II ve III E) I, II ve III

Yukarıda şeması verilen elektrokimyasal pil ile ilgili;
I. Anot yarı piline aynı sıcaklıkta Y(NO3)2 katısı eklenirse
II. Katot yarı piline aynı sıcaklıkta saf su ilave edilirse pil
potansiyeli azalır. 10. V
III. Anotta elektrot olarak Y’den daha aktif bir metal
kullanılırsa pil potansiyeli artar. Ag(k) Mg(k)
Tuz köprüsü
0,1M AgNO3(suda) 1M Mg(NO3)2(suda)

8. I. Sıcaklık 1. kap 2. kap
ELEKTROKİMYA
II. Derişim
• Mg (k) $ Mg 2(suda
+
)
+ 2e - E° = 2, 37 V
III. Anot elektrodun cinsi
IV. Katot elektrodun cinsi Ag (k) $ Ag (+suda) + e -
• E° = - 0, 80 V
V. Elektrotların yüzey alanı Şekilde verilen Mg-Ag pili için pil potansiyeli (Epil) kaç
Yukarıda verilenlerden kaç tanesi bir elektrokimyasal pi- volttur?(Nernst eşitliğinde 0,0592 değeri 0,06 alınacaktır.)
lin potansiyelini etkiler?
A) 3,14 B) 3,11 C) 3,20 D) 3,17 E) 3,23
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
58 1D 2 A 3 D 4 D 5 E 6 C 7 E 8 C 9 B 10 B
TEST 11 Derişim Pilleri 11 ÜNİTE
1
1. 3. V
V
2
Al(k) Ag(k) Ag(k)
Tuz köprüsü Al(k) Tuz köprüsü
3
1 2 I II
3+
1M Al(suda) 0,1M Al3+
(suda)
0,01M AgNO3(suda) 1M AgNO3(suda)
Ag (k) $ Ag (+suda) + e - E° = - 0, 80 V
Şekilde verilen elektrokimyasal pil için pil potansiyeli
I. Derişim pilidir. (Epil) değeri kaç volttur?
II. 1. yarı pil anottur.
(Nernst eşitliğinde sabiti 0,06 alınız.)
III. Her iki kapta da Al3+ iyonu derişimi eşit olduğunda pil
çalışmaz. A) 0,12 B) 0,68 C) 0,06 D) 0,03 E) 0,92
2.
V
4.
Zn(k) Zn(k) V
Tuz köprüsü
Ni(k) Ni(k)
Tuz köprüsü
1 2
0,5M Zn(NO3)2(suda) 1M Zn(NO3)2(suda)
500 mL 500 mL 1 2
0,5M, 200 mL 0,5M, 200 mL
Yukarıda verilen elektrokimyasal pil ile ilgili; Ni(NO3)2(suda) Ni(NO3)2(suda)
I. 1. yarı pilde, Zn (k) $ Zn (2suda

+
)
+ 2e - tepkimesi gerçekleşir.
Şekilde verilen elektrokimyasal pili çalıştırmak için;
II. 2. yarı pile aynı sıcaklıkta 500 mL saf su ilave edilirse pil
I. 1. kaba aynı sıcaklıkta 200 mL su eklemek
çalışmaz.
ELEKTROKİMYA
II. 2. kapta aynı sıcaklıkta Ni(NO3)2 katısı çözmek

III. 1. yarı pile aynı sıcaklıkta K 2S katısı ilave edilirse pil
potansiyeli artar. III. 1. kaba aynı sıcaklıkta Na2S katısı eklemek
yargılarından hangileri doğrudur? işlemlerinden hangileri tek olarak uygulanabilir?
(ZnS katısının suda çözünmediği kabul edilecektir.) (NiS katısının suda çözünmediği kabul edilecektir.)
A) I, II ve III B) II ve III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) Yalnız II E) Yalnız I D) II ve III E) I, II ve III
59
ÜNİTE Derişim Pilleri
1
5. V
7.
V
2
X(k) X(k) Zn(k)
Tuz köprüsü Tuz köprüsü Zn(k)
3
1 2 I II
1M 0,5L 0,2M 0,5L 1M Zn2+ 0,2M Zn2+
(suda) (suda)
X(NO3)2(suda) X(NO3)2(suda) 1L 1L
Şekilde verilen derişim pili ile ilgili; Şekildeki derişim pili düzeneğinde katot yarı pilinde Zn2+
I. 1. kapta yükseltgenme, 2. kapta indirgenme olayları ger- iyonu derişimi 0,75 M olduğu anda anot yarı pilinde Zn2+
çekleşir. iyonu derişimi kaç M olur?
II. 1. kaba aynı sıcaklıkta 2 L saf su ilave edilirse pil çalışmaz. A) 0,30 B) 0,45 C) 0,60 D) 0,75 E) 0,80
III. 2. kaptan aynı sıcaklıkta su buharlaştırılırsa pil potansi-
yeli azalır.
8.
V
6. V Cu(k) Cu(k)
Tuz köprüsü
Fe(k) Fe(k)
Tuz köprüsü
0,5M, 1L 0,5M, 1L
CuSO4(suda) CuSO4(suda)
1 2 1. kap 2. kap
XM Fe3+
(suda) 0,4M Fe3+
(suda)
Şekilde verilen pil sistemine;
Şekilde elektrokimyasal pil düzeneği ile ilgili aşağıda
verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? I. 1. kaptan bir miktar su buharlaştırma
A) x = 0,4 ise pil potansiyeli sıfırdır. II. 2. kapta aynı sıcaklıkta Cu(NO3)2 katısı çözmek
ELEKTROKİMYA
B) x < 0,4 ise tuz köprüsündeki anyonlar 2. kaba doğru göç III. 1. kaba aynı sıcaklıkta 0,1M 500 mL CuSO4 sulu çözeltisi
eder. ekleme
C) x > 0,4 ise 1. kaptaki elektrodun kütlesi zamanla artar. işlemlerinden hangileri ayrı ayrı uygulanırsa derişim pili
D) x < 0,4 ise dış devrede elektronlar 1. yarı pilden 2. yarı pi- çalışır?
le doğru gider.
E) 2. kapta zamanla Fe3+ iyonu derişimi artıyorsa x > 0,4’tür.
60 1 C 2 A 3 A 4 E 5 D 6 B 7 B 8E
Elektroliz ÜNİTE
1
4. ELEKTROLİZ
ÖRNEK
Elektrik enerjisi yardımı ile bileşiklerin elementlerine ayrıştırılması işlemidir. 2
İstemsiz bir olayın elektrik enerjisi ile istemli hale getirilmesidir. Elektroliz ile ilgili;
3
Sanayide genellikle kaplamacılıkta kullanılır. I. Gerçekleşen redoks tepkimeleri istemsiz-
Elektroliz genellikle tek hücrede gerçekleştirilir. dir.
Güç kaynağının “+” kutbuna anot, “–” kutbuna katot denir. II. Endotermik bir olaydır.
Anotta anyonlar yükseltgenerek, katotta katyonlar indirgenerek serbest hale III. Anotta yükseltgenme, katotta indirgenme
geçer. olayları gerçekleşir.
– + yargılarından hangileri doğrudur?
KATOT ANOT
NaCl(s) Na+(s) + Cl–(s) D) II ve III E) I, II ve III
Anot: 2Cl–(s) Cl2(g) + 2e–
Katot: Na+(s) + e– Na(k)

Na+(s) Cl–(s)
NaCl eriyiği
Örnek:
AlF3 eriyiğinin anot ve katot tepkimelerini yazınız.
Çözüm:
AlF3(s) Al3+
(s)
+ 3F–(s) ÇÖZÜM
Anot: 2F–(s) F2(g) + 2e–
3 İki şekilde de yazılabilir.
3F–(s) F2(g) + 3e– Kendiliğinden gerçekleşmeyen redoks tepki-
2 meleri elektrik enerjisi yardımı ile gerçekleş-
Katot: Al +3
(s)
+ 3e– Al(k)
tirilir.
Faraday Yasaları Elektroliz tepkimeleri endotermik, pil tepkime-

1) Elektrolizde açığa çıkan madde miktarı devreden geçen elektrik yüküyle leri ise genellikle ekzotermiktir.
doğru orantılıdır. Anotta anyonlar yükseltgenirken, katotta kat-

1 Faraday = 1F = 1 mol e– yonlar indirgenir.
1 F = 96500 Coulomb Cevap: E
Q = Elektrik yükü (coulomb)

Q=I.t
I = Akım şiddeti (amper)
t = Zaman (saniye)
2) Seri bağlı elektroliz kaplarında açığa çıkan maddelerin eşdeğer gram sayıla-
rı eşittir.

Eşdeğer gram sayısı = n · z NOT
(n = Mol sayısı, z = Tesir değerliği (iyon yükü)) Elektrolizde temel amaç, bileşiği parçala-
ELEKTROKİMYA
+ – yarak serbest hâllerine dönüştürmektir.

MgCl2
Q Q
Mg2+ Cl–
2+ 3+
X(suda) Y(suda)
Mg(k) Cl2(g)
nX · zX = nY · zY

61
ÜNİTE Elektroliz
1
Örnek:
ÖRNEK
2 0,6 F’lik elektrik yükü ile MgCl2 sıvısı elektroliz ediliyor.
Cu(NO3)2 sıvısı 3860 amperlik akımla 25 sani-
3 Buna göre;
ye süreyle elektroliz ediliyor.
a) Anot ve katot tepkimelerini yazınız.
Buna göre katotta kaç gram Cu metali top-
lanır? (Cu: 64) b) Katotta kaç gram madde açığa çıkar? (Mg = 24)
A) 3,2 B) 6,4 C) 16 c) Anotta NK’da kaç litre gaz oluşur?
D) 32 E) 64 Çözüm:
a) KATOT: Mg2+
(s)
+ 2e– Mg(k) 0,6F = 0,6 mol e–
ÇÖZÜM 0,6 mol 0,3 mol
Dikkat: Elektron gördüğü-
ANOT: 2Cl–(s) Cl2(g) + 2e– müz yere 0,6 mol yazarak
Q=I·t çözüme ulaşılıyoruz.
0,3 mol 0,6 mol
Q = 3860 · 25
b) 1 mol Mg 24 gram
Q = 96500 C
96500 C = 1 F = 1 mol e– 0,3 mol Mg ?
—————————
Katot: Cu 2+
(suda)
+ 2e –
Cu(k) ? = 0,3 · 24 = 7,2 gram Mg metali toplanır (Katotta).
1 mol 0,5 mol
1 mol Cu 64 gram c) NK’da 1 mol gaz 22,4 L.
0,5 mol Cu ?
————————— 0,3 mol ?
? = 32 gram ——————————
? = 6,72 L hacim kaplar.
Cevap: D
Örnek:
ÖRNEK Erimiş AlF3 bileşiği 4825 amperlik akım ile 100 saniye süreyle elektroliz ediliyor.
a) Anot ve katot tepkimelerini yazınız.
Ag2SO4 sıvısından katotta 32,4 gram ka-
b) Katotta kaç gram Al açığa çıkar? (Al: 27)
tı biriktiren elektrik yükü, CuCl sıvısından
katotta hangi maddenin kaç gramını açığa c) Anotta NK’da kaç litre F2 gazı oluşur?
çıkarır? (H: 1, Cl: 35, Cu: 64, Ag: 108) Çözüm:
A) 0,3 gram H2 B) 10,5 gram Cl2 Q=I·t
C) 19,2 gram Cu D) 9,6 gram Cu Q = 4825 · 100 = 482500
E) 0,6 gram H2 1F 96500 C
? 482500 C
—————————
? = 5 F = 5 mol e–
ÇÖZÜM
a) ANOT: 2F–(s) F2(g) + 2e–
Ag2SO4 32,4 gram Ag birikir. 2,5 mol 5 mol
m 32, 4
n= = KATOT: Al3+(s) + 3e– Al(k)
MA 108 5
ELEKTROKİMYA
=0,3 mol Ag çıkar.

5 mol mol
3
nAg · ZAg = nCu · ZCu b) 1 mol Al 27 gram
0,3·1 = n·1 5/3 mol ?
n = 0,3 mol Cu çıkar ——————————
m m ? = 45 gram Al
n= = 0, 3 = & m = 19, 2 gram Cu
MA 64 c) NK’da 1 mol gaz 22,4 L
açığa çıkar.
2,5 mol ?
Cevap: C —————————
? = 56 L
62
Elektroliz ÜNİTE
1
Örnek:
ÖRNEK
– + 2
+ –
3
Fe3+ Xn+
(s)
Ca2+ Ag+ (s)
1. kap 2. kap
1. kap 2. kap 1. kabın katodunda 16,8 gram Fe metali açığa

çıktığı anda 2. kabın katodunda 10,8 gram X
1. kabın katodunda 12 gram Ca açığa çıktığına göre, 2. kabın katodunda metali toplanmaktadır.
kaç gram Ag açığa çıkar? (Ca = 40, Ag = 108) Buna göre n kaçtır? (Fe: 56, X: 24)
Çözüm: A) 1 B) 2 C) 3
1 mol Ca 40 gram Ca + 2e
2+ –
Ca D) 4 E) 5
? 12 gram 0,6 mol 0,3 mol

———————————
? = 0,3 mol
Ag+ + e– Ag 1 mol Ag 108 gram

0,6 mol 0,6 mol 0,6 mol ?
—————————
? = 64,8 gram Ag açığa çıkar.
Örnek:
– +
ÇÖZÜM
1 mol Fe 56 gram
? 16,8 gram
———————————
? = 0,3 mol Fe
Al(s)
3+ Xm+
(s)
Fe3+
(s)
+ 3e– Fe(k)
1. kap 2. kap 0,9 mol 0,3 mol

1. kabın katodunda 0,54 gram Al biriktiği anda 2. kabın katodunda 1,68 gram 1 mol X 24 gram
X birikmektedir. Buna göre m kaçtır? (Al: 27, X: 56) ? 10,8 gram
——————————
Çözüm: ? = 0,45 mol X
Al3+ + 3e– Al 1 mol Al 27 gram Xn+

(s)
+ ne– X(k)
0,9 mol 0,45 mol
ELEKTROKİMYA
0,06 mol 0,02 mol ? 0,54 gram

———————————— n=2
? = 0,02 mol
Xm+ + me– X 1 mol X 56 gram Cevap: B
0,06 mol 0,03 mol ? 1,68 gram

————————————
m=2 ? = 0,03 mol
63
ÜNİTE Elektroliz
1
Sulu Çözeltilerde Elektroliz
ÖRNEK
2 Bir elektroliz hücresinde birden fazla anyon ya da katyon varsa anot ve katot-
ta öncelikle pasif olan iyonlar serbest hale geçer.
3 I. AgNO3 sulu çözeltisi
Metallerde yükseltgenme potansiyeli küçük olan katotta, ametallerde ise indir-
II. NaCl sulu çözeltisi
genme potansiyeli küçük olan anotta ilk olarak açığa çıkar.
III. Al2(SO4)3 sulu çözelti
Yukarıda verilen sulu çözeltilerin hangile-
Katyon Aktifliği
rinin elektrolizinde anotta ilk önce O2 gazı
açığa çıkar? (Elektron verme eğilimi: Na > Al Elektron verme eğilimi:
> Ag > Cl– > OH– > NO–3 > SO42–)
Diğer metaller (Aktif metaller) > H2 > Cu > Ag > Hg > Pt > Au
A) Yalnız II B) I ve II C) II ve III 1442443 14243
Yarı soy Tam soy
D) I ve III E) I, II ve III metaller metaller
Anyon Aktifliği
ÇÖZÜM Çözeltilerdeki anyon kararlılığı: F– > SO42– > NO3– > OH– > Cl– > Br– > I–
14444244443
Anyon aktifliği: Cl– > OH– > NO3– > SO42– Kökler
AgNO3 $ O2(g), NaCl $ Cl2(g), Suyun Elektrolizi

Al2(SO4)3 $ O2(g) elektroliz 1
H2O(s) H2(g) + O2(g)
açığa çıkar. 2
Cevap: D H+ H2 (Katotta H2 gazı açığa çıkar.)
H2O
OH– O2 (Anotta O2 gazı açığa çıkar.)
ÖRNEK KATOT: 2H2O(s) + 2e– H2(g) + 2OH–(suda) pH - (H+.)
ANOT: 2H2O(s) O2(g) + 4H+(suda) + 4e– pH . (H+-)

I. NaBr
II. CuCl2 Örnek:
– +
III. AlF3 KATOT ANOT
Yukarıda verilen maddelerden hangileri-
Yandaki elektroliz kabından bir süre akım geçi-
nin sıvısı ile sulu çözeltisinin elektrolizinde
rilirse anot ve katotta
ANOT KATOTilk olarak hangi maddeler
katotta ilk önce açığa çıkan maddeler ay- –
en pasif
Cl çıkar?
açığa Na+
nı olur? (e– verme eğilimi: Na > Al > H2 > Cu)
NO3– H+
NaCl(suda) –
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II OH Ag+ en pasif
AgNO3(suda)
– +
KATOT ANOT (e– verme eğilimi: Na > H2 > Ag > Cl– > OH– > NO–3)
Çözüm:
ÇÖZÜM
ANOT KATOT
ELEKTROKİMYA
Katyon aktifliği: Cl– en pasif Na+

Na > Al > H2 > Cu NO3– H+
NaCl(suda)
OH– Ag+ en pasif
Sıvı Sulu çözeltisi AgNO
3(suda)
I. Na H2
ANOT: 2Cl–(suda) Cl2(g) + 2e–
II. Cu Cu
III. Al H2 KATOT: Ag+(suda) + e– Ag(k)
Cevap: B
H+ ve OH– iyonları derişimi değişmediği için zamanla pH değişmez.
64
Elektroliz ÜNİTE
1
Örnek: ÖRNEK
CuSO4 ve KNO3 sulu çözeltileri elektroliz ediliyor. 2
MgSO4 ün sulu çözeltisi 1,93 amperlik bir
a) Anot ve katotta önce hangi elementler açığa çıkar? 3
akımla 1000 saniye süreyle elektroliz ediliyor.
Bu süre içinde;
b) Anot ve katot tepkimelerini yazınız. I. Katotta 2,4 gram Mg(k) açığa çıkar.
II. Anotta 0,2 mol H2(g) açığa çıkar.
c) Zamanla pH nasıl değişir?
III. Devreden 0,02 mol elektron geçer.
(e– verme eğilimi: K > H2 > Cu > OH– > NO–3 > SO42–) değişimlerinden hangileri gerçekleşir?
(Mg: 24 (e– verme eğilim: Mg > H2 > OH– > SO42–)
Çözüm:
a) ANOT KATOT D) I ve III E) II ve III
SO42– Cu2+ Cu
NO3– K+
ÇÖZÜM
OH– H+
O2
Q=I·t
= 1,93·1000 = 1930 Coulomb
b) Anot: 2H2O(s) O2(g) + 4H+(suda) + 4e–
96500 C : 1 F = 1 mol e–
Katot: Cu2+
(suda)
+ 2e– Cu(k) 1930 C : 0,02 F = 0,02 mol e– geçer.
Katyon aktifliği Mg > H2 > SO42– olduğu için ka-
c) Zamanla çözeltideki H+ iyonu derişimi artar. Bu nedenle çözeltinin pH’ı za- totta H2 anotta O2 gazı açığa çıkar.
manla azalır.
Cevap: B
ÇÖZÜM
Örnek:
e– verme eğilimi:
– +
Na > H2 > Cu > OH– > NO–3 > SO42–
1 Anot (+)
2 Katot (–)
Anyonlar anotta yükseltgenirken, katyonlar
katotta indirgenir.
1 O2
KBr(suda) 2 Cu
MgCO3(suda) Cevap: E
Yukarıda verilen elektroliz işlemi ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplandırınız. ÖRNEK
a) Anot ve katotta önce hangi elementler açığa çıkar? + –
b) Anot ve katot tepkimesini yazınız. 1 2
c) Zamanla pH nasıl değişir?

(e– verme eğilimi: K > Mg > H2 > Br– > OH– > CO32–)
NaNO3(suda)
Çözüm: CuSO4(suda)
a) ANOT KATOT Yukarıda verilen elektroliz kabında 1 ve 2 nu-

ELEKTROKİMYA
Br– Br2 K+ maralı elektrotlarda ilk önce açığa çıkan mad-

CO32– Mg2+ deler aşağıdakilerden hangisinde doğru ola-
OH– H+ H2 rak verilmiştir? (e– verme eğilimi: Na > H2 > Cu
> OH– > NO–3 > SO42–)
b) ANOT: 2Br–(suda) Br2(s) + 2e– 1 2
A) Cu O2
c) KATOT: 2H2O(s) + 2e– H2(g) + 2OH–(suda) B) O2 H2
C) SO2 Cu
c) Zamanla pH artar. Çünkü kaptaki H+ iyonu derişimi azalır.
D) NO2 Na
E) O2 Cu
65
ÜNİTE Elektroliz
1
Örnek:
ÖRNEK
2 Ca(NO3)2 ve BaSO4 sulu çözeltileri elektroliz ediliyor.
Erimiş FeCl3 bileşiği 0,8 F’lik elektrik yükü ile a) Anot ve katot tepkimelerini yazınız.
3
elektroliz ediliyor. b) Katotta NK’da 6,72 litre gaz açığa çıktığına göre anotta kaç litre gaz açığa çıkar?
Buna göre anotta açığa çıkan gaz NK’da
(e– verme eğilimi: Ba > Ca > H2 > OH– > NO–3 > SO42–)
kaç litre hacim kaplar?
A) 4,48 B) 8,96 C) 13,44 Çözüm:
D) 17,92 E) 22,4 a) ANOT KATOT
NO3– Ca2+
SO42– Ba2+
OH– H+
KATOT: 2H2O(s) + 2e– H2(g) + 2OH–(suda)
1444444442444444443

0,6 mol 0,3 mol 0,6 mol
NK’da 1 mol gaz 22,4 litre
? 6,72 litre
———————————
? = 0,3 mol pH değişmez
Anottan da 0,6 mol e– geçer.
ANOT: 2H2O(s) 4H+(suda) + O2(g) + 4e–
0, 6
mol 0,6 mol
4
b) NK’da 1 mol gaz 22,4 L

ÇÖZÜM 0, 6
e– verme isteği: K ?
mol > H2 > Ag > Cl– > OH– > NO–3
4
FeCl3(s) Fe3+ + 3Cl–(s)
——————————
(s) ? = 3,36 L O Katot Anot
gazı
2
Katot: Fe3+ + 3e– Fe(k)
(s)
Örnek:
Anot: 2Cl –
(s)
Cl2(g) + 2e– + –
0,4 mol 0,8 mol
0,8 F = 0,8 mol e–
NK’da
1 mol gaz 22,4 L AgNO3(suda)
0,4 mol ? KCl(suda)
—————————
? = 8,96 L
a) Anot ve katotta ilk önce hangi elementler açığa çıkar?
Cevap: B
b) Anot ve katot tepkimelerini yazınız.
(e– verme isteği: K > H2 > Ag > Cl– > OH– > NO–3)
ELEKTROKİMYA
Çözüm:
a) e– verme isteği: K > H > Ag > Cl– > OH– > NO–
2 3
Katot Anot
b) Anot: 2Cl–(suda) Cl2(g) + 2e–

+ –
Katot: Ag+(suda) + e– Ag(k)
66
AgNO3(suda)
KCl(suda)
Elektroliz ÜNİTE
1
Örnek:
ÖRNEK
+ 1 2 3 4 5 6 – 2
CuSO4 sulu çözeltisi 0,06 F’lik elektrik yükü ile
3
elektroliz ediliyor.
AlCI3(s) MgBr2(suda) Ag2SO4(suda) Son durumda çözeltinin hacmi 600 mL ol-
duğuna göre, 25°C’de çözeltinin pH değe-
ri kaçtır?
Numaralandırılan elektrotlarda önce hangi elementler açığa çıkar?
(e– verme eğilimi: H2 > Cu > OH– > SO42–)
(e verme isteği: Mg > Al > H2 > Ag > Br > Cl > OH > SO )
– – – – 2–
4 A) 1 B) 2 C) 3
D) 12 E) 13
Çözüm:
Elektroliz olayında anyonlar anotta yükseltgenirken, katyonlar katotta indirge-

ÇÖZÜM
nir. Sulu çözeltilerin elektrolizinde ise katotta ve anotta ilk önce pasif olan iyon-
lar serbest hale geçer.
Katot: Cu2+
(suda)
+ 2e– Cu(k)
Anot: 2H2O(s) O2(g) + 4H+(suda) + 4e–
Anot Katot Anot Katot Anot Katot
Cl2 Al Br2 H2 O2 Ag 0,06 mol 0,06 mol
+ –
1 2 3 4 5 6 0,06 F = 0,06 mol e–
Q Q n 0, 06 mol
M= = = 0, 1 M
V 0, 6 L
AlCI3(s) MgBr2(suda) Ag2SO4(suda) pH = –log [H+]
pH = –log 10–1
pH = 1
Anot Katot Anot Katot Anot Katot Cevap: A
Cl
–
Al 3+
OH –
Mg 2+
SO 2–
4
H +
Cl2 Br –
H +
OH –
Ag+ ÖRNEK
Al Br2 pasif pasif H2
O2 Ag CuSO4 sulu çözeltisi devreden 0,4 F’lik yük
geçirilerek elektroliz edilmektedir.
Bu işlem sırasındaki değişimler ile ilgili;
Örnek: I. Katotta 12,8 gram Cu toplanır.
II. Çözeltinin pH değeri değişmez.
CaBr2 sulu çözeltisi 48 amperlik akımla 100 saniye süreyle elektroliz ediliyor. Ka-
III. Anotta ilk önce SO2 gazı açığa çıkar.
lan çözelti 500 mL olduğuna göre çözeltinin pH’ı nedir?
yargılarından hangileri doğrudur? (Cu: 64)
(1F : 96000 C, e verme eğilimi: Ca > H2 > Br > OH > NO )
– – – – (e – verme eğilimi: H2 > Cu > OH– > SO42–)
3
A) Yalnız I B) I ve II
Çözüm:
C) I ve III D) II ve III
Q = I.t E) I, II ve III
Q = 48 · 100 = 4800 C
ÇÖZÜM
4800C = 0,05 F = 0,05 mol e –
ELEKTROKİMYA
Katot: 2H2O(s) + 2e– H2(g) + 2OH–(suda) Katot: Cu2+

(suda)
+ 2e– Cu(k)

0,05 mol 0,05 mol 0,4 mol 0,2 mol
12,8 gram
Anot: 2Br–(suda) Br2(s) + 2e– Anot: 2H2O(s) O2(g) + 4H+ + 4e–
pH azalır (H - ) +
n 0, 05
M= = = 0,1 M pOH = –log [OH–] = – log 10–1 Anotta O2 gazı açığa çıkar.
V 0, 5
Cevap: A

pOH = 1, pH = 13
67
ÜNİTE Elektroliz
1
Örnek:
ÖRNEK
2 0,01 M 4L CuNO3’ün sulu çözeltisi Cu+ iyonlarının tümü indirgenene kadar elekt-
2,00 V roliz ediliyor.
3 – +
Mg(k) Zn(k) a) Katotta kaç gram Cu metali birikir? (Cu: 64)
b) Çözeltinin pH’nı bulunuz.

1M Mg(suda)
2+
1M Zn2+
(suda)
c) NK’da hangi gazdan kaç litre açığa çıkar?
1. kap 2. kap
(e– verme eğilimi: H2 > Cu > OH– > NO–3)
Çözüm:
Mg(k) Mg2+
(suda)
+ 2e– E° = 2,37 V n
a) Katot: Cu+(suda) + e– Cu(k) M =
Zn(k) Zn2+
(suda)
+ 2e– E° = 0,76 V V
0,04 mol 0,04 mol 0,04 mol n = 0,01.4 = 0,04 mol
Yukarıdaki pil sistemine 2,00 V’luk bir geri-
lim uygulanırsa; 1 mol Cu 64 gram
0,04 mol ?
I. Mg elektrodun kütlesi zamanla artar.
——————————
II. 2. kapta Zn2+ iyonlarının derişimi artar. ? = 2,56 gram Cu

III. 1. kapta indirgenme olur. b) Anot: 2H2O(s) 4H+(suda) + O2(g) + 4e–

yargılarından hangileri doğru olur? 0,04 mol 0,01 mol 0,04 mol
6 H +@ =
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II n 0, 04
= = 0, 01M pH = –log 10–2 = 2
V 4
pH = 2
c) NK’da
1 mol gaz 22,4 litre
0,01 mol ?
——————————
ÇÖZÜM ? = 0,224 litre O2 gazı açığa çıkar.
Pilin Şarj Edilmesi

E°pil = 1,61 V
Sisteme 2,00 V’luk bir gerilim uygulanırsa tep- Bir pil tepkimesine pil potansiyelinden daha büyük zıt yönde voltaj uygulanır-
kimeler tersine döner. sa tepkime tersine döner. Pil tepkimesindeki anot ile katot yer değiştirir.
Mg elektrot Katot (–) Katot – + Anot
Zn elektrot Anot (+) 3,00 Volt

1. kapta indirgenme, 2. kapta yükseltgenme Al Tuz köprüsü Ag
olur.
Zamanla Mg elektrodun kütlesi artarken, Zn
elektrodun kütlesi azalır.
Al(suda)
3+ Ag(suda)
+
Cevap: E 1M
1M
1. kap 2. kap
Al(k) Al3+
(suda)
+ 3e– E° = 1,66 V
Ag(k) Ag+(suda) + e– E° = –0,80 V
ELEKTROKİMYA
E°pil = 1,66 + 0,80 = 2,46 V

Pil tepkimesi: Al(k) + 3Ag+(suda) Al3+
(suda)
+ 3Ag(k)
Yukarıda verilen pil sistemine zıt yönde 3,00 voltluk bir gerilim uygulandığı
için tepkime tersine döner.

Elektroliz

Anot: Ag(k) Ag+(suda) + e–
Katot: Al 3+
(suda)
+ 3e –
Al(k)
68
Elektroliz ÜNİTE
Kaplamacılık 1
ÖRNEK
Eğer bir metal kaplanmak isteniyorsa elektroliz devresinde katota bağlanır. 2
Anota ise kaplamada kullanılacak metal konur, çözeltide ise kaplamada kul- Alüminyum metalinden yapılmış bir levha gü-
3
lanılacak metalin çözeltisi olmalıdır. müş metali ile kaplanmak istenmektedir. Alü-
Anot + – Katot minyum levha içinde AgNO3 sulu çözeltisi bu-
lunan elekroliz kabında katota konup 200 sa-
niye süreyle elektroliz ediliyor. Alüminyum
Ag(k) Fe(k)
levha, gümüş ile kaplandığında kütlesinde
43,2 gramlık bir artış olduğu belirleniyor.
Buna göre, elektroliz devresinden geçirilen
Ag+(suda)
akım kaç amperdir? (Ag: 108)
NO–3(suda)
AgNO3 sulu çözeltisi

Kaplamacılıkta genellikle aktifliği düşük metal iyonları tercih edilir yani kolay
indirgenmesi ve tepkimeye girmemesi istenir.
ANOT: Ag(k) Ag+(suda) + e–

Elektrolizde Ag+ iyonu
KATOT: Ag+(suda) + e– Ag(k) derişimi değişmez!
ÇÖZÜM
Güç kaynağı potansiyeli, Fe–Ag potansiyelinden büyük olmalıdır.
1 mol Ag 108 gram
? 43,2 gram
——————————
? = 0,4 mol Ag
Suyun Elektrolizi
Ag+(suda) + e– $ Ag(k)
Su (H2O) bileşiği hidrojen (H2) ve oksijen (O2)
H2O + H2SO4 0,4 mol 0,4 mol
elementlerinden oluşmuştur.
Su bileşiği elektroliz yöntemi ile bileşenlerine 0,4 mol e– = 0,4 F = 38600 C
ayrıştırılabilir. Q=I.t
38600 = I · 200
1/2 O2 H2
Suyun elektrolizi, Hoffman voltmetresi ile ger-
I = 193 A
çekleştirilir.
Saf suyun elektriksel iletkenliği oldukça azdır.

Bu nedenle suyun elektrolizinde iletkenliği artır-
mak için suya az miktarda sülfürik asit (H2SO4)
eklenir.
1
Anot: H2O(s) O2(g) + 2H+(suda) + 2e–
2 Anot Katot
Katot: 2H+(suda) + 2e– H2(g)
————————————————————
ELEKTROKİMYA
1
Net tepkime: H2O(s) H2(g) + O2(g)
2
Suyun elektrolizinde anotta O2, katotta H2 gazı açığa çıkar.
Oluşan H2 gazının hacmi aynı koşullarda oluşan O2 gazının hacminin 2 katı-

dır.
69
ÜNİTE Korozyon
1
Korozyon
ÖRNEK
2 Metallerin veya alaşımla-
Fe, Cr, Zn ve Cu metallerinin elektron verme rın, içinde bulundukları orta-
3
eğilimleri arasındaki ilişki Zn > Cr > Fe > Cu mın etkisiyle elektrokimya-
şeklindedir. sal reaksiyonlar sonucunda
Buna göre, Fe metalini korozyondan koru- fiziksel, kimyasal ve meka-
mak için Cr, Zn ve Cu metallerinden hangi- nik özelliklerinde değişimle-
leri kullanılabilir? rin oluşmasına korozyon de-
A) Yalnız Zn B) Yalnız Cu C) Zn ve Cr nir. Demir bir çivinin üzerinde
D) Cr ve Cu E) Cr, Zn ve Cu oluşan pas, gümüş bir eşya-
nın kararması, bakır bir kabın
içinde oluşan yeşil tabaka ko-
rozyona örnektir.
Demirin paslanma reaksiyonu:

ANOT: Fe(k) Fe2+ + 2e–
ÇÖZÜM (suda)
KATOT: O2(g) + 4H+(suda) + 4e– 2H2O(s)

————————————————————
Fe’den daha aktif olan Zn ve Cr metalleri kul-
lanılmalıdır.
2Fe(k) + O2(g) + 4H+(suda) 2Fe2+
(suda)
+ 2H2O(s)
Cevap: C
Korozyondan Koruma Yöntemleri

1) Boyama
2) Başka bir metal ile kaplama yani galvanize etmek. Galvanize etme yöntemin-
de korozyona uğraması istenmeyen metalin yüzeyi düzgün çok ince ve çat-
laksız çinko tabakasıyla kaplanır.
3) Kurban elektrot kullanma
Köprü, gemi, yeraltı petrol boruları veya hava gazı saklama tanklarının ko-
rozyondan korunması için boyama, galvanize etme veya elektoliz ile kapla-
ma işlemleri çok uygun olmayabilir. Bu yüzeyler için düşük standart indirgen-
me potansiyeline sahip olan bir metal seçilir. Örneğin; bir gemi pervanesinin
korozyona uğraması istenmiyorsa seçilen metal parçaları gemi yüzeyine tut-
turulur.
İzole kablo
Zemin
ELEKTROKİMYA
Kaynak
Boru
Kurban
elektrot
(Mg veya AI metali)

Katodik korumalı doğal gaz boru hattı
70
TEST 12 Elektroliz 12 ÜNİTE
1
1. • Elektrik enerjisi, kimyasal enerjiye dönüştürülür. 4. NaCI sulu çözeltisinin elektrolizi ile ilgili;
• Anyonlar anota, katyonlar katota gider. I. Anot tepkimesi, 2CI -(suda) $ CI 2 (g) + 2e - şeklindedir. 2
• Yükseltgenmenin olduğu elektrot anottur. II. Zamanla çözeltinin pH’ı artar. 3

III. Anotta 0,2 mol CI2 gazı açığa çıkarken, katotta 0,4 mol
• Elektrolizde anot(–) kutup, katot(+) kutuptur.
Na metali oluşur.
• Elektroliz tepkimeleri endotermiktir.
Yukarıda elektroliz olayı ile ilgili verilen bilgilerden kaç (Elektron verme eğilimi: Na > H2 > CI– > OH–)
tanesi doğrudur?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
2. CuSO4 sulu çözeltisi 19,3 amperlik akımla 1000 saniye sü- 5. Erimiş CaCI2 tuzunun elektrolizinde katotta 16 gram Ca
reyle elektroliz ediliyor. metali toplandığı anda anotta açığa çıkan CI2 gazı nor-
Buna göre katotta kaç gram Cu metali toplanır? (Cu: 64) mal koşullarda kaç L hacim kaplar?(Ca: 40)
A) 6,4 B) 12,8 C) 25,6 D) 32 E) 38,4 A) 13,44 B) 8,96 C) 11,2
D) 4,48 E) 17,92
3. + –
Pt Pt
6. Seri bağlı elektroliz kaplarında sırası ile XCIn ve CaCI2 sıvıları
bulunmaktadır. 1. kabın katodunda 28 gram X katısı toplandı-
KF(suda) ğında 2. kabın katodunda 30 gram Ca katısı toplanmaktadır.
CaCl2(suda)
AgNO3(suda) Buna göre XCIn bileşiğindeki n kaçtır?
(Ca: 40, X: 56)
Yukarıdaki elektroliz kabında, KF, CaCI2 ve AgNO3 tuzlarının A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6

sulu çözeltileri bulunmaktadır.
Buna göre, elektroliz sırasında anot ve katotta ilk önce

hangi maddeler açığa çıkar? (Elektron verme eğilimi: K > Ca
> H2 > Ag > CI– > OH– > NO -3 > F–)
ELEKTROKİMYA
Anot Katot
A) CI2 K
7. 25°C deki 2,5 L MgCI2 sulu çözeltisi CI – iyonlarının ta-
B) F2 Ag mamı tükeninceye kadar elektroliz edilirken devreden
C) O2 Ca 24125 Coulombluk yük geçtiğine göre, çözeltinin pH’ı

kaçtır? (İşlem sırasında çözeltinin hacminin değişmediği ka-
D) NO2 H2
bul edilecektir. Elektron verme eğilimi: Mg > H2 > CI– > OH–)
E) CI2 Ag
A) 0 B) 1 C) 7 D) 13 E) 14
71
ÜNİTE Elektroliz
1
8. + – 10. Aşağıda verilen maddelerden hangisinin eriyiği ile sulu
2 çözeltisinin elektrolizinde anot ve katotta aynı maddeler
açığa çıkar? (Elektron verme eğilimi: Na > Mg > Fe > H2 >
3
Cu > Ag > Br– > CI– > OH– >NO -3 > F–)
A) NaCI B) MgF2 C) AgNO3
D) FeBr2 E) CuCI2
AICI3(s) XCl2(s)
Şekildeki seri bağlı elektroliz kaplarından birinde erimiş AI-

CI3, diğerinde erimiş XCI2 bulunmaktadır.
Elektroliz işleminde kaplardan birinde 5,4 gram AI meta-

li toplandığında diğerinde 7,2 gram X metali toplandığı-
na göre X elementinin atom kütlesi kaçtır? (AI: 27) 11. AgNO3 tuzunun sulu çözeltisi elektroliz ediliyor.
A) 24 B) 40 C) 56 D) 64 E) 108 Buna göre,
I. Katotta önce H2 gazı açığa çıkar.

II. Anotta önce O2 gazı açığa çıkar.
III. Katottaki elektrodun kütlesi zamanla artar.
+ – yargılarından hangileri doğrudur? (Elektron verme eğili-

9.
mi: H2 > Ag > OH– > NO -3 )
KCl(suda) CuCl2(suda)
1. kap 2. kap
Şekildeki seri bağlı elektroliz kaplarında KCI ve CuCI2 sulu çö-

zeltileri bulunmaktadır.
Buna göre,
I. 1. kabın katodunda 0,2 mol H2 gazı oluştuğunda 2. 12. Erimiş AICI3 tuzunun elektrolizinde devreden 28950 Cou-
kabın katodunda 25,6 gram Cu metali toplanır. lombluk elektrik yükü geçiriliyor.
II. Her iki kabın anodunda açığa çıkan CI2 gazının NK daki Buna göre,
ELEKTROKİMYA
hacimleri eşittir.
I. Devreden 0,3 F lık yük geçmiştir.
III. 1. kapta zamanla çözeltinin pH’ı artar.
II. Katotta 2,7 gram AI metali toplanır.
yargılarından hangileri doğrudur? (Cu: 64)
III. Anotta açığa çıkan CI2 gazı NK’da 3,36 L hacim kaplar.
(Elektron verme eğilimi: K > H2 > Cu > Cl > OH ) – –
yargılarından hangileri doğrudur? ( AI: 27 )
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III
72 1D 2 A 3 E 4 C 5 B 6 C 7 D 8 A 9 D 10 E 11D 12 E
TEST 13 Elektroliz 13 ÜNİTE
1
1. + – 3. + –
Pt Pt 2
Ag(k) Fe(k)
Tuz köprüsü 3
H2SO4(suda)
Şekildeki elektroliz devresinden belli bir süre akım geçirildi- 1M Ag+(suda) 2+

1M Fe(suda)
1. kap 2. kap
ğinde katotta normal koşullarda 6,72 L hacim kaplayan H2
gazı açığa çıkıyor. Ag +(suda) + e - $ Ag (k)
• E° = 0, 80 V
Buna göre anotta hangi gazdan kaç mol açığa çıkar? Fe 2(suda
• +
)
+ 2e - $ Fe (k) E° = - 0, 44 V
(Elektron verme eğilimi: H2 > OH > –
SO 2- )
4 Şekilde verilen düzeneğe 2,0 V luk bir gerilim uygulanır-
A) 0,3 mol O2 B) 0,15 mol SO2 C) 0,6 mol O2 sa gerçekleşen olaylar ile ilgili;
D) 0,15 mol O2 E) 0,3 mol SO2 I. Elektronlar Ag elektrottan Fe elektroda doğru gider.
II. Net tepkime,
Fe (k) + 2Ag (+suda) $ Fe 2(suda

+
)
+ 2Ag (k) şeklindedir.
III. Zamanla Ag elektrodun kütlesi azalır.
verilen yargılardan hangileri doğru olur?
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III
2. I. Fe 2(suda
+
)
+ 2e - $ Fe (k) E° = - 0, 44 V
II. Mg 2(suda
+
)
+ 2e - $ Mg (k) E° = - 2, 37 V
III. Ag +(suda) + e - $ Ag (k) E° = 0, 80 V 4. Saf suyun elektrolizinde anot ve katotta toplanan toplam gaz
hacmi 360 mL dir.
Korozyon, ortam koşullarına ve metallerin aktifliğine bağlı
olarak değişir. Buna göre anot ve katotta toplanan gazların hacimleri
aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Yukarıda bazı metal katyonlarının indirgenme potansiyeli
ELEKTROKİMYA
değerleri verilmiştir. Anot Katot

A) 240 mL 120 mL
Buna göre bu metallerin aynı koşullarda korozyona uğ-
rama eğilimlerinin kıyaslanışı aşağıdakilerden hangisin- B) 180 mL 180 mL
de doğru olarak verilmiştir? C) 72 mL 288 mL
A) II > I > III B) III > I > II C) II > III > I D) 120 mL 240 mL
D) III > II > I E) I > II > III E) 288 mL 72 mL
73
ÜNİTE Elektroliz
1
5. Seri bağlı elektroliz kaplarından 1.sinde FeCI2 sıvısı 2.sinde 8. • Elektrolizde devreden 1F lık elektrik yükü geçirildiğinde
2 ise FeCI3 sulu çözeltisi bulunmaktadır. anot ve katotta 1 eşdeğer gram madde açığa çıkar.
• Elektroliz kabında birden fazla katyon varsa katotta ilk
Devreden 0,6F lık elektrik yükü geçilirse;
3 önce elektron verme eğilimi en fazla olan açığa çıkar.
I. 1. kabın katodunda 0,3 mol Fe, 2. kabın katodunda ise • Anotta yükseltgenme, katotta indirgenme olayları ger-
0,2 mol Fe metali toplanır. çekleşir.
• Bileşiklerin elementlerine ayrıştırılmasında kullanılır.
II. Her iki kapta da anotta NK’da 6,72 L hacim kaplayan CI2
• Elektrolizde gerçekleşen redoks tepkimeleri istemsizdir.
gazı toplanır.
Elektroliz olayına ilişkin yukarıda verilen yargılardan
III. 2. kaptaki çözeltinin zamanla pH’ı artar. kaç tanesi doğrudur?
yukarıda verilen yargılardan hangileri yanlış olur? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

(Elektron verme eğilimi: Fe > H2 > CI > OH ) – –
6. 0,5M’lık 2L CuCI2 sulu çözeltisi 38,6 amperlik akımla 2500

saniye süreyle elektroliz ediliyor. + –
9.
Buna göre son durumda çözeltideki Cu iyonu derişimi 2+
Pt(k) Pt(k)
kaç mol/L olur? (Hacim değişimi olmadığı varsayılacaktır.)
A) 0,4 B) 0,3 C) 0,25 D) 0,20 E) 0,15 K+ H+

–
OH NO–3
KNO3(suda)
Şekildeki elektroliz kabında bulunan KNO3 sulu çözeltisi bir

süre elektroliz ediliyor.
Buna göre;
7. I. MgCI2
I. Katotta ilk önce H2 gazı açığa çıkar.
II. AIF3
II. Anotta ilk önce O2 gazı açığa çıkar.
ELEKTROKİMYA
III. NaOH
III. Anot ve katotta ilk önce açığa çıkan maddelerin mol sa-
Yukarıda verilen bileşiklerden hangilerinin sulu çözeltisi yıları eşittir.
ile eriyiği elektroliz edildiğinde anotta aynı madde açığa
çıkar? (Elektron verme eğilimi: CI– > OH– > F–)
(Elektron verme eğilimleri: K > H2 > OH– > NO -3 )
A) I, II ve III B) I ve III C) II ve III
D) Yalnız III E) Yalnız I
74 1D 2 A 3 C 4 D 5 A 6 C 7 B 8 D 9C
TEST 14 Konu Tarama 14 ÜNİTE
1
1. I. 4Fe + 3O 2 $ 2Fe 2 O 3 3. I. Cr(k) $ Cr (3suda
+
)
+ 3e - E° = 0, 74 V
II. 2H 2 O $ 2H 2 + O 2 II. Ag (k) $ Ag (+suda) + e - E° = - 0, 80 V 2
III. NH 3 + HCI $ NH 4 CI III. Ca (k) $ Ca 2(suda

+
)
+ 2e - E° = 2, 87 V 3
IV. H 2 (g) $ 2H +(suda) + 2e - E° = 0, 00 V
Yukarıda verilen tepkimeler ile ilgili aşağıdaki yargılar-
dan hangisi yanlıştır? Yukarıda bazı elementlerin yükseltgenme potansiyeli değer-
leri verilmiştir.
A) I. ve II. tepkimede O2 yükseltgen maddedir.
Buna göre;
B) I. tepkimede Fe indirgen maddedir.
I. Ag (k) + HCI (suda) $
C) I. ve II. tepkime redoks tepkimesi olup III. tepkime redoks
II. Ca (k) + HCI (suda) $
tepkimesi değildir.
III. Cr(k) + CaCI 2 (suda) $
D) NH4CI bileşiğinde azotun yükseltgenme basamağı –3 tür.
verilen tepkimelerden hangileri belirtilen yönlerde ken-
E) II. tepkimede H2 indirgenme ürünüdür.
diliğinden (istemli olarak) gerçekleşir?
2.
V
Cr(k) Cu(k)
Tuz köprüsü
4. V
3+ 3+
1M Cr(suda) 1M Fe(suda)
1. kap 2. kap X(k) Y(k)
Tuz köprüsü
• Cr 3(suda
+
)
+ 3e - $ Cr(k) E° = - 0, 74 V
Cu 2(suda
• +
)
+ 2e - $ Cu (k) E° = 0, 34 V
Fe 3(suda
• +
)
+ e - $ Fe 2(suda
+
)
E° = 0, 77 V

1M X(NO3)2(suda) 1M Y(NO3)2(suda)
1. kap 2. kap
I. Standart pil potansiyeli 1,51 Volttur.
II. Cr elektrodun kütlesi zamanla azalırken, Cu elektrodun Y 2(suda

+
)
+ 2e - $ Y(k) E° = - 0, 76 V
kütlesi artar.
ELEKTROKİMYA
Şekilde verilen X-Y pilinin potansiyeli 0,36 volttur.

III. 2. kaba bir miktar Cu(NO3)2 katısı eklenirse pil potansi-
Dış devrede elektronların akış yönü Y elektrottan X elekt-
yeli azalır.
roda doğru olduğuna göre, X2+ iyonunun standart indir-
yargılarından hangileri doğrudur? genme potansiyeli kaç volttur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) –0,56 B) –0,40 C) 1,12
D) II ve III E) I, II ve III D) 0,40 E) –1,12
75
ÜNİTE Konu Tarama
1
5. Seri bağlı elektroliz kaplarında sırası ile erimiş AICI3 , CaBr2 8. Şekilde içerisinde Cu(NO3)2 sulu çözelti- Al(k)
2 ve LiCI tuzları bulunmaktadır. si bulunan kaba AI metalinden yapılmış
çubuk daldırılmıştır.
Devreden bir süre elektrik akımı geçirildiğinde katotlar-
3
da açığa çıkan maddelerin kütleleri arasındaki ilişki aşa- AI çubuk 0,1 mol aşındığında, kaç
Cu(NO3)2(suda)
ğıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? gram Cu metali serbest hale geçer?
(Cu: 64)
(Li: 7, AI: 27, Ca: 40)
A) 6,4 B) 9,6 C) 12,8 D) 3,2 E) 16
A) mLi > mCa > mAI B) mAI > mCa > mLi
C) mCa > mLi > mAI D) mAI > mLi > mCa
E) mCa > mAI > mLi
9. XSO4 ün sulu çözeltisi bir süre elektroliz edildiğinde anotta

6. • Cu 2(suda
+
)
+ 2e - $ Cu (k) E° = 0, 34 V normal koşullarda 4,48 L hacim kaplayan O2 gazı açığa çık-
Al 3(suda
• +
+ 3e - $ Al (k) E° = - 1, 66 V maktadır.
)
Cu2+ ve AI3+ iyonlarına ait indirgenme potansiyeli değerleri Katotta ise 25,6 gram X metali toplandığına göre, X’in
yukarıda verilmiştir. atom kütlesi aşağıdakilerden hangisinde doğru veril-

miştir?
Bakırın yükseltgenme yarı pil potansiyeli değeri sıfır ka-
bul edilirse AI-Cu pilinin standart pil potansiyeli (E°pil) de- A) 56 B) 64 C) 108 D) 196 E) 204
ğeri kaç volt olur?
A) 2,00 B) 1,66 C) 1,50 D) 1,32 E) 0,98
7. Fe / Fe2+ // Pb2+ / Pb
Yukarıda verilen pil şemasına göre;

10. X elementi, Y elementini bileşiğinden açığa çıkarmaktadır.
I. Fe nin elektron verme eğilimi, Pb ninkinden büyüktür.
Buna göre X ve Y metalleri ile ilgili aşağıda verilen ifade-
ELEKTROKİMYA
II. Tuz köprüsündeki anyonlar Fe elektrodun bulunduğu lerden hangisi kesinlikle doğrudur?
kaba göç eder.
A) X, aktif metaldir.
III. Pb elektrodun kütlesi zamanla artar.
B) Y, yarı soy metaldir.
yargılarından hangileri doğrudur? C) XCI çözeltisi, Y metalinden yapılmış kapta saklanabilir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) X yarı soy, Y tam soy metaldir.
D) II ve III E) I, II ve III E) X ve Y aktif metaldir.
76 1 A 2 A 3 A 4 B 5 E 6 A 7 E 8 B 9 B 10 C
1
1. CuSO4 ün sulu çözeltisinin elektrolizinde katotta 3,2 gram 4. 400 mL’lik MgCI2 sulu çözeltisi 38,6 amperlik akımla 200 sa-
Cu metali toplanmaktadır. niye süreyle elektroliz ediliyor. 2
Buna göre; Buna göre son durumda çözeltideki OH – iyonu derişimi
3
kaç molardır? (Hacmin değişmediği kabul edilecektir. Elekt-
I. Devreden 0,1 F lık yük geçmiştir.
ron verme eğilimi: Mg > H2 > CI– > OH–)
II. Anotta 0,025 mol O2 gazı açığa çıkmıştır.
III. Anot ve katotta açığa çıkan maddelerin eşdeğer gram A) 0,05 B) 0,1 C) 0,2 D) 0,3 E) 0,5
sayıları farklıdır.
(Cu: 64, e– verme eğilimi: H2 > Cu > OH– > SO42–)
5. Aşağıda verilen bileşiklerden hangisinde azotun (N)
yükseltgenme basamağı diğerlerinden farklıdır?
(1H, 6C, 7N, 8O, 20Ca)
2. KMnO 4 + HCI $ KCI + MnCI 2 + CI 2 + H 2 O A) NH3 B) Ca3N2 C) HCN

Yukarıda verilen redoks tepkimesi en küçük tam sayılar D) N2O3 E) NH4OH
ile denkleştirildiğinde indirgen özellik gösteren madde-
nin katsayısı ne olur?
A) 5 B) 14 C) 8 D) 16 E) 2
6.
V
Cr(k) Cr(k)
Tuz köprüsü
3. + –
3+ 3+
0,1M Cr(suda) 0,05M Cr(suda)
250 mL 500 mL
XCI3(s) YCI2(s) I II
Şekildeki elektrokimyasal pil için aşağıda verilen ifade-

Şekildeki seri bağlı elektroliz kaplarında XCI3 ve YCI2 tuzları-
lerden hangisi yanlıştır?
nın erimiş halleri bulunmaktadır.
ELEKTROKİMYA
A) Derişim pilidir.
Devreden bir süre elektrik akımı geçirildiğinde katotlar-
B) Tuz köprüsündeki anyonlar II. kaba doğru göç eder.
14
da toplanan X ve Y katılarının kütleleri oranı olduğu- C) II. kaptan aynı sıcaklıkta 250 mL su buharlaştırılırsa pil
15
na göre, X’in atom kütlesinin Y’nin atom kütlesine oranı potansiyeli sıfır olur.
kaçtır? D) I. kaptaki Cr elektrodun kütlesi zamanla artar.
7 10 14 5 2 E) II. kaba bir miktar Cr(NO3)3 katısı eklenerek çözülürse pil

A) B) C) D) E)
5 7 5 7 3 potansiyeli artar.
77
ÜNİTE Konu Tarama
1
7. V
10. + –
2
Pt(k) Pt(k)
Al(k) Ni(k)
Tuz köprüsü
3
NaCl(suda)
MgSO4(suda)
Şekildeki elektroliz kabında NaCI ve MgSO4 sulu çözeltileri

3+
1M Al(suda) 1M Zn2+
(suda)
bulunmaktadır.
1. kap 2. kap
Elektroliz işlemi süresince kaptaki Na+ ve OH – iyonları
Şekilde verilen elektrokimyasal pilde AI elektrottan Ni
derişiminin değişimi aşağıdakilerden hangisinde doğru
elektroda doğru 24,08·1022 tane elektron aktığında katot
verilmiştir? (e– verme eğilimi: Na > Mg > H2 > CI– > OH– >
elektrot üzerinde kaç gram metal toplar?
SO42–) (Suyun hacminin değişmediği kabul edilecek.)
(AI: 27, Ni: 58, Zn: 65)
[Na+] [OH–]
A) 6,5 B) 11,6 C) 23,2 D) 13 E) 26 A) Azalır Artar
B) Artar Değişmez
C) Değişmez Azalır
8. 2MnO -4 + 5SO 23- + 6H + $ 2Mn 2+ + 5X + 3H 2 O D) Azalır Değişmez
E) Değişmez Artar
Yukarıda verilen tepkime ve X ile ilgili;
I. Asidik ortamda gerçekleşen redoks tepkimesidir.
II. X ile gösterilen tanecik SO4 tür.
III. MnO -4 yükseltgen maddedir.
11.
9. Lityum - iyon pili ile ilgili; H2O(s) NaOH(suda) HCl(suda)
I. Anot tepkimesi Li $ Li+ +e– şeklindedir. Sn Cu Zn

ELEKTROKİMYA
I II III
II. Pil tepkimesi tersinir olduğu için şarj edilebilir.
Yukarıdaki kaplardan 1. si Sn, II. si Cu ve III. sü Zn metalinden
III. Cep telefonları, dizüstü bilgisayarlar ve kameralarda kul-
yapılmış olup içlerinde belirtilen sıvılar bulunmaktadır.
lanılır.
Buna göre, bir süre sonra hangi kaplarda aşınma gözlenir?
78 1 C 2 D 3 A 4 C 5 D 6 E 7 D 8 D 9 E 10 E 11 B
1
1. Şekildeki kapta X2+ ve Y2+ iyonlarını X(K) 3. • Z (k) + X 2(suda
+
)
$ Z 2(suda
+
)
+ X (k)
içeren sulu çözeltinin içerisine X me- 2
2Y(k) + Z (2suda
• +
)
$ 2Y (+suda) + Z (k)
tal çubuğu daldırılmıştır.
2+
X(suda) 3
X 2(suda
• +
)
+ H 2 (g) $ X (k) + 2H +(suda)
Y 2+
iyonunun indirgenme eğilimi, 2+
Y(suda)
X 2+ ninkinden fazla olduğuna göre; Yukarıda verilen tepkimeler belirtilen yönlerde kendiliğinden
(istemli) gerçekleşmektedir.
I. Çözeltideki X2+ iyonu derişimi artar.
Buna göre;
II. Kapta X (k) + Y 2(suda
+
)
$ X (2suda
+
)
+ Y(k) tepkimesi gerçekle-
şir. I. X metali, Y’yi yükseltger.
III. X çubuğu, Y metali ile kaplanır. II. X metalinden yapılmış kapta HCI çözeltisi saklanabilir.
yargılarından hangileri doğrudur? III. Y metalinden yapılmış kapta ZCI2 çözeltisi saklanamaz.
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III
4. V
Cr(k) Al(k)
Tuz köprüsü
2. X Y
1M HCl 1M Al(NO3)3
1. kap 2. kap
H2SO4(suda) H2SO4(suda)
Cr(k) $ Cr (3suda
• +
)
+ 3e - E° = 0, 74 V
1. kap 2. kap
Al (k) $ Al (3suda
• +
)
+ 3e - E° = 1, 66 V
Şekilde içerisinde derişik H2SO4 sulu çözeltileri bulunan kap-
H 2 (g) $ 2H (+suda) + 2e -
• E° = 0, 00 V
lara X ve Y metallerinden yapılmış çubuklar daldırılmıştır.
Şekilde verilen elektrokimyasal pil ile ilgili aşağıdaki
Bir süre sonra 1. kapta H2 , 2. kapta ise SO2 gazı çıkışı göz-
yargılardan hangisi doğrudur?
lenmiştir.
A) Net pil tepkimesi,
Buna göre;
Al (k) + Cr (3suda
+
$ Al (3suda
+
+ Cr(k) şeklindedir.
ELEKTROKİMYA
) )
I. X metalinin elektron verme eğilimi, Y’ninkinden fazladır.
B) Cr elektrodun kütlesi zamanla artar.
II. X alkali metal, Y yarı soymetaldir.
C) Standart pil potansiyeli (E°pil) 0,92 volttur.
III. Y metali, HBr sulu çözeltisi ile tepkime verir.
D) 1. kaba aynı sıcaklıkta bir miktar KOH katısı eklenirse pil
yargılarından hangileri doğru olabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II E) 2. kaptan aynı sıcaklıkta bir miktar su buharlaştırılırsa pil
potansiyeli artar.
79
ÜNİTE Konu Tarama
1
5. Mg (k) + 2Fe 3(suda
+
)
$ Mg 2(suda
+
)
+ 2Fe (2suda
+
)
8. Erimiş XCI tuzunun elektrolizinde anotta açığa çıkan CI2
2 gazının normal koşullardaki hacmini hesaplayabilmek
Yukarıda verilen tepkime belirtilen yönde kendiliğinden ger-
için,
3 çekleşmektedir.
I. Toplanan X in kütlesi
Buna göre;
II. Devreden geçen elektrik yükü miktarı
I. Mg’nin elektron verme eğilimi, Fe ninkinden büyüktür.
II. 1 mol Fe3+ iyonu, 2 mol elektron almıştır. III. X in atom kütlesi
III. Fe2+ iyonu yükseltgen maddedir. yukarıda verilen niceliklerden en az hangilerinin bilin-
yargılarından hangileri yanlıştır? mesi yeterlidir?
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I ve III D) I ve III E) II ve III
6. • Cd / Cd2+(1M) // Sn2+(1M)/Sn pili için E°pil değeri 0,267

volttur.
• Cr/Cr3+(1M) // Sn2+(1M) / Sn pili için E°pil değeri 0,608 volt-

tur.
Buna göre, Cr – Cd pili için standart başlangıç pil potan-

siyeli (E°pil) kaç volttur? 9. + –
A) 0,875 B) 0,341 C) 0,403
D) 0,136 E) 0,744
Cu Fe
metali kaşık
2+
Cu(suda)
Yukarıdaki elektroliz kabında Fe kaşık Cu metali ile kaplan-

7. • Fe 2(suda
+
+ 2e - $ Fe (k) E° = - 0, 44 V maktadır.
)
Mg 2(suda
• +
+ 2e - $ Mg (k) E° = - 2, 37 V Buna göre;
)
ELEKTROKİMYA
bilgileri veriliyor. I. Fe kaşık katottur.
Buna göre, Fe nin yükseltgenme potansiyeli 0,00 V ka- II. Sulu çözeltideki Cu2+ iyonu derişimi zamanla değişmez.
bul edilirse, Mg nın yükseltgenme potansiyeli kaç volt III. Anotta Cu (k) $ Cu 2(suda
+
+ 2e - tepkimesi gerçekleşir.
)
olur?
A) 1,49 B) –2,81 C) –1,93
D) 2,81 E) 1,93
80 1 E 2 C 3 D 4 D 5 D 6 B 7 E 8 B 9E

001 Elektro Kimya

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

001 Elektro Kimya

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1.

A) H2O B) SO3 C) NaClO NOT

Değerlik Bulma Kuralları

Ag+ Geçiş Zn2+ Geçiş

• Peroksitlerinde ^ O -1 veya O 2-2 h

Metal + Halojen daima (–1) Yükseltgenme

–1 Değerlik Olanlar –2 Değerlik Olanlar

1 Kimyasal köklerde, kökü oluşturan taneciklerin değerlikleri toplamı, kökün

III. PO43– iyonundan PO33– iyonu eldesi +5 –2 +4 –2 –3 +1

• S6+ + 8e– S2–

• S84+ + 48e– 8S2–

Elektron alan indirgenir yani yükseltgendir. Elektron veren yükseltgenir yani

• Yükseltgenme ürünü : Mg2+

1. Elementlerin değerlikleri bulunarak üzerlerine yazılır.

2. Değerliği değişen elementler tespit edilir.

3. Alınan - verilen elektron sayıları eşitlenir.

5. Hidrojenler denkleştirilir. D) 12Mg E) 19K

6. Oksijenler denk mi diye bakılır.

4/e– + N5+ N4+

C + 4HNO3 CO2 + 4NO2 + 2H2O

3/P0 P5+ + 5e–

ÖRNEK 5/N5+ + 3e– N2+

3P + 5HNO3 + 2H2O 3H3PO4 + 5NO

+1+5 -2 +1 –2 +2 –2 +1 +2 tepkimesini en küçük tam sayılar ile denkleştiriniz.

2/N5+ + 3e– N2+ Çözüm:

Cevap: B 3/Cu0 Cu2+ + 2e–

2/N5+ + 3e– N2+

3Cu + 8HNO3 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O

6HI + 2HNO3 2NO + 3I2 + 4H2O

3/4e– + 2As5+ As23+

2/S2– S4+ + 6e–

6H3AsO4 + 11H2S 3As2S3 + 2SO2 + 20H2O

P4 + H2O pH3 + H2PO4

tepkimesini en küçük tam sayılar ile denkleştiriniz.

6e– + Fe23+ 2Fe0 ÇÖZÜM

3 HNO3 + H2S S + NO + H2O tepkimesini en küçük tam sayılar ile denkleştiriniz.

Cl2 Hem yükseltgen hem de indirgen özellik göstermiştir.

5/Cl02 + 2e– 2Cl–

3/S2– S0 + 2e– Örnek:

H2O2 + FeS + HCl FeCl3 + H2SO4 + H2O

tepkimesi en küçük tam sayılarla denkleşti- 2KNO3 + 2S K2SO4 + SO2 + N2

9/O21– + 2e– 2O2–

2H2O2 + NaClO NaClO3 + 2H2O

Buna göre aşağıda boş bırakılan yerleri tamamlayınız.

b) Yükseltgen: b) As2O3 ÇÖZÜM

e) Yükseltgenme ürünü: e) Zn2+

f) İndirgenme ürünü: f) AsH3 12

g) 1 mol As2O3 kaç mol elektron almıştır? g) 12 mol

h) AsH3 deki As’nin yükseltgenme basamağı: h) –3

I. Elektron alışverişi ile gerçekleşir. II. Fe 3+ iyonları, Fe 2+ iyonlarına 2

II. Alınan ve verilen elektron sayıları eşittir. III. Cr atomları, Cr 3+ iyonlarına 3

yukarıda verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

2. Aşağıda verilen tepkimelerden hangisi indirgenme - 5. Zn (k) + Ni 2(suda

B) Zn + 2HCI $ ZnCI 2 + H 2 I. Zn yükseltgenendir.

A) H2S B) ( NH4 )2CO3 C) H3PO4 A) +3, +5 B) -3, +5 C) +5, -3

D) MgH2 E) HCN D) +5, +3 E) -3, +3

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

11. Bir redoks tepkimesinde yükseltgen özellik gösteren ta-

9. Cu + 2H 2 SO 4 $ CuSO 4 + X + 2H 2 O 12. 3P + 5HNO 3 + 2H 2 O $ 3H 3 PO 4 + 5NO

C) Karbondioksit gazının kireç suyunu bulandırması C) İndirgenen madde yükseltgendir.

2. 2MnO -4 + 5X + 8H 2 O $ 10CO 2 + 2Mn 2+ + 16OH - 5. I. P4 + H2O $ PH3 + H3PO4

tepkimesi ile ilgili, III. NH4Br

I. Analiz tepkimesidir. Yukarıda verilen bileşiklerde N atomunun yükseltgen-