Kimyasal Türler

3 TYT Kimya /@notbudur

Arası Etkilesimler-1
. 5 Temiz notlar, kaliteli içerik!

1. BÖLÜM: KİMYASAL TÜR

İYONİK BİLEŞİKLERİN FORMÜLLERİNİN YAZILMASI
KİMYASAL TÜRLER
1. Önce metal iyonu (katyon) sonra ametal iyonu
Atom: Elementin bütün özelliklerini taşıyan en küçük yapı birimidir. Fe, Na, (anyon) yazılır. Xa+ Yb- XaYb
He... örnek verilebilir. 2. İyonların yükleri diğer elementin sağ alt köşesine şeklinde yazılır.
Molekül: Aynı ya da farklı atomların oluşturduğu atom grubudur. Aynı atomlar çaprazlanır. Çaprazlama işleminde amaç toplam yükü Al3+ O2- Al2O3
element molekülünü, farklı atomlar bileşik molekülünü oluşturur. O2, N2, P4 sıfır yapmaktır.
element molekülü, H2O, NH3, CO2 bileşik molekülüdür. 3. Katsayılar birbirinin katı ise sadeleştirme yapılır. Ca2+ PO43- Ca3(PO4)2
İyon: Yüklü taneciklerdir. Nötr bir atom elektron aldığında negatif 4. Peroksit bileşiklerinde sadeleştirme yapılmaz. (ÖR:
yüklü iyon (anyon), elektron verdiğinde pozitif yüklü iyon Na2O2, Ca2O2...) H+ Hidrojen H- Hidrür
(katyon) oluşur. Anyon: Cl-, O2-, SO42-... Katyon: Na+, Mg2+, NH4+ ... 5. Kök varsa ve katsayısı 1’den farklı ise paranteze Li+ Lityum F- Florür
alınır. Na+ Sodyum Cl- Klorür
2. BÖLÜM: ETKİLEŞİMLERİN SINIFLANDIRILMASI

om
İYONİK BİLEŞİKLERİN ADLANDIRILMASI NH4+ Amonyum Br- Bromür
Bağlanan Türlere Göre Sınıflandırma: Atomlar arası ve moleküller arası olarak Önce katyon adı sonra anyon adı yazılır. Mg2+ Magnezyum OH- Hidroksit
sınıflandırılır. Fe-Fe, S-S, H-Cl ve He-He bağları atomlar arası bağlara, H2-H2, Metal atomu birden fazla değerlik alıyorsa, adının Ca2+ Kalsiyum NO3- Nitrat
H2O-NH3, CO2-CO2 bağları moleküller arası bağlara örnek verilebilir. sonuna değerlik parantez içinde roma rakamıyla Al3+ Alüminyum O2- Oksit
belirtilir. Cu+ Bakır(I) S2- Sülfür
Bağlanan türlere göre sınıflandırma maddelerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini açıklarken Cu2+ Bakır(II) SO42- Sülfat
güçlük çıkarır. Bu nedenle tercih edilmez. Bazı bileşiklerin adları: Fe2+ CO32- Karbonat
Demir(II)
MgCl2: Magnezyum klorür Cu2O: Bakır(I) oksit
Fe3+ Demir(III) PO43- Fosfat
Ca(NO3)2: Kalsiyum nitrat FeSO4: Demir(II) sülfat
Hg+ Cıva(I) P3- Fosfür
Bağın Sağlamlığına Göre Sınıflandırma Tanecikler birbirine yaklaşırken Hg2+ Cıva(II) N3- Ntrür
meydana gelen etkileşimler: KOVALENT BAĞ (H2, N2, H2O, NH3, CS2, C2H5OH) Bazı iyonlar ve adları
Ametal atomları arasında elektron ortaklaşması
Güçlü Etkileşimler
(Kimyasal Bağ)
İyonik bağ
Kovalent bağ
Metalik bağ

3. BÖLÜM: GÜÇLÜ ETKİLEŞİMLER

Zayıf Etkileşimler
(Fiziksel bağ)

Van der Waals

kuvvetleri
Hidrojen bağı
+

+
itme

itme

Çekme
r.c +

-
ile gerçekleşir. Kovalent bağ, polar kovalent bağ ve polar kovalent bağ olmak
üzere iki şekilde sınıflandırılır.
Polar Kovalent Bağ (HF, H2O, NH3, CO2...)
Farklı ametal atomları arasında elektronların ortaklaşa kullanılması ile oluşur. H-Cl,
C-O, C-N bağları polar kovalent bağdır.
Polar kovalent bağda elektronegatiflik değeri büyük olan kısmi pozitif tarafı,
elektronegatiflik değeri küçük olan kısmi negatif tarafı oluşturur.
Apolar Kovalent Bağ (H2, N2, O2...)
du
Atomlar bileşik oluştururken kararlı soygaz elektron düzenine ulaşmak için Aynı ametal atomları arasında elektronların ortaklaşa kullanılması ile oluşur. H-H,
değerlik elektronlarını kullanır. Bu değerlik elektronları alınıp verilir ya da O-O, N-N bağları polar kovalent bağdır.
ortak kullanılır. Polar kovalent bağda elektronegatiflik değeri büyük olan kısmi pozitif tarafı,
elektronegatiflik değeri küçük olan kısmi negatif tarafı oluşturur.
İYONİK BAĞ (NaCl, K2CO3, NH4NO3...)
MOLEKÜLLERİN LEWİS YAPISI
Metal atomları ile ametal atomları arasında elektron alışverişi sonucu meydana
gelen elektrostatik çekim kuvvetidir. Metal atomu elektron vererek katyon, Moleküllerin Lewis gösteriminde ortak kullanılan elektronlar bağlayıcı
ametal atomu elektron alarak anyon oluşturur. elektron çifti, bağa katılmayan elektronlara ise bağlayıcı olmayan
(ortaklanmamış) elektron çifti denir. Ortak kullanılan elektron çiftleri çizgi
bu

İYONİK BİLEŞİKLERİN LEWİS GÖSTERİMİ ( ) ile gösterilir.

Lewis Nokta Yapısı: Elementin son katmanındaki elektronların (değerlik HCl molekülünün Lewis yapısı (1H, 17Cl):
elektronları) element çevresinde nokta ile gösterimidir. 4 elektron dört tarafa H atomu1 e- ortak kullanır
tek tek yerleştirilir, fazlası ikili eşleştirme yapılarak yerleştirilir. Ortaklanmamış ve dublet kuralına uyar. Cl
He elementinde bulunan 2 elektron yan yana yazılır. Lewis gösteriminde H +
Cl H Cl ya da H Cl atomu 1 e ortak kullanır ve
e- çifti
element sembolü etrafında en fazla 8 nokta bulunabilir. Bağlayıcı e- çifti oktet kuralına uyar.
Bazı element ve iyonların Lewis gösterimi:
CO2 molekülünün Lewis yapısı: (6C, 8O)
..O.. 2- C atomu 4 e- ortak kullanarak 4 bağ yapar. Her
He .. Li . Li+ .O .
t .. ..

.. ..

2He 3Li 8O bir O atomu 6 değerlik elektronunun 2’sini ortak

2e- 2e- 1e-Atom İyon 2e- 6e- Atom İyon O +
C + O OCO ya da O C O kullanarak 2 bağ yapar. Böylece C ve O atomları
arasında ikili bağ oluşur.
no

Anyonlar yazılırken alınan elektron sembol üzerinde gösterilerek, KOVALENT BİLEŞİKLERİN ADLANDIRILMASI
element sembolü köşeli paranteze alınır. İyon yükü sağ üst köşeye yazılır.
• Önce elektronegatifliği az olan atom, sonra Latince Sayılar: 1: mono 2: di 3: tri
elektronegatifliği fazla olan atom yazılır. 4: tetra 5: penta 6: hekza 7: hepta
MgCl2 bileşiğinin Lewis gösterimi (12Mg, 17Cl): • Element adının önüne birim sayısı latince 8: okta 9: nona 10: deka
MgCl2 bileşiği oluşurken, Mg atomu son katmanındaki 2 elektronu verir ve olarak yazılır.
son katmanını 8’e tamamlar. 7 değerlik elektronu bulunan Cl elementi ise 1e- • Bileşik formülünde, birinci elementin sayısı SO2 : Kükürt dioksit
alarak son katmanını 8’e tamamlar. "1" ise mono ön eki kullanılmaz. CS2 : Karbon disülfür
İlk atomun element adı, ikinci atomun anyon P4O10 : Tetrafosfor dekaoksit
NH3 : Trihidrojen mononitrür
Cl Mg Cl Cl - Mg2+ Cl - Mg2+ 2 Cl - adı okunur.
H2SO4: Sülfürik asit
METALİK BAĞ
İYONİK BİLEŞİKLERİN ÖRGÜ YAPISI Metallerin son katmanlarında az sayıda elektron, çok sayıda boş orbital bulunur.
Elektronlar hem kendi hem de komşu atomların orbitallerinde yer alabilirler.
İyonik bileşikler, kristal örgü yapısından dolayı:
Böylece hareketli elektronlar sayesinde bir elektron denizi oluşur ve bu deniz (+)
• Oda koşullarında katıdır. Na+
Cl- yüklü metal atomlarını bir arada tutar. Elektron denizi ile (+) yüklü atomlar
• Erime ve kaynama noktaları yüksektir.
arasındaki elektrostatik çekim kuvvetine metalik bağ denir.
• Katı halde elektriği iletmez, sıvı halde ve sulu
çözeltileri elektriği iletir. Metallerin, elektriği ve ısıyı iletmesi, parlaklığı, tel ve levha haline gelmesi
• Sert ve kırılgandırlar. NaCl’nin birim hücresi değerlik elektronlarının serbestçe hareket edebilmesindendir.