2 Atom ve Periyodik Sistem-1 TYT Kimya /@notbudur

3 Temiz notlar, kaliteli içerik!

1. BÖLÜM: ATOM MODELLERİ

DALTON ATOM MODELİ - 1803 BOHR ATOM MODELİ - 1913
Varsayımları:
Bu modele göre,
• Madde atom adı verilen taneciklerden oluşur.
• Elektronlar çekirdekten belirli uzaklıklardaki
• Atomlar parçalanamaz, yoktan var edilemez, yok
yörüngelerde bulunur. Bu yörüngelere, enerji düzeyi
edilemez, başka bir atoma dönüşemez.
kabuk ya da katman da denir.
• Kimyasal tepkimelerde atom sayısı ve türü
• Enerji düzeyleri K,L,M,N ya da 1,2,3,4 gibi harf veya
değişmez.
sayılarla ifade edilir.
• Atom içi dolu küre şeklindedir.
• Çekirdekten uzaklaştıkça yörüngelerin ve elektronların
• Bir elementin bütün atomları özdeştir.
enerjisi artar.
• Farklı element atomları birbirinden farklıdır.

om
• Bileşik oluşurken element atomları belirli oranlarda Hidrojen Atomunun Spektrumu
birleşir. Atomların spektrumları karakteristiktir ve çizgi ya da
Günümüzden Bakış kesikli spektrum olarak adlandırılır. Beyaz ışığın
İçi dolu küre prizmadan geçirilerek renklerine ayrılması sürekli
• Atom altı tanecikler vardır.
(Bilardo topu) spektrumdur.
• Radyoaktivite ile atom parçalanabilir. Yörüngeli model
• Atomun büyük bir bölümü boşluktur. a
• Bir elementin bütün atomları aynı değildir (izotop atomlar). b
a: H atomunun absorbsiyon spektrumu
THOMSON ATOM MODELİ - 1897 b: H atomunun emisyon spektrumu
Varsayımları: Temel hâl: Elektronun çekirdeğe en yakın, en düşük
• Atom, yaklaşık 10-8 m çapa sahip küredir.
• Elektronlar pozitif yük içinde homojen dağılmıştır.
• Elektron sayısı pozitif yük sayısına eşittir ve atom
nötrdür.
• Elektronların kütlesi ihmal edilir, atomun kütlesini
protonlar oluşturur.
• Katot ışınları deneyi ile elektronun varlığını
kanıtlamıştır.

+ -
-
r.c
-
-
- -
enerjili halidir. Kararlı haldir, ışık yaymaz.
Uyarılmış hâl: Elektronun enerji alarak üst enerji
düzeyine geçmesidir. Kararsız haldir, ışık yayar.

Yayılan ışığın enerjisi iki enerji düzeyi arasındaki farka

eşittir ve ile ΔE: Eyüksek - Edüşük hesaplanır.

b
II
a I ve III: Temel hâl
Beyaz ışığın prizmadan
geçirilmesi sürekli
spektrum oluşturur.
du
Günümüzden Bakış -
- -
-
II: Uyarılmış hâl
• Pozitif ve negatif yükler homojen dağılmaz.
-
-
-
I III a: Emisyon (ışık yayılır)
• Yükler dağınık halde değildir. Pozitif yükler Üzümlü kek b: Absorbsiyon (enerji alınır)
çekirdekte yoğunlaşmıştır.
• Pozitif tanecikler atom ağırlığının yarısı kadardır.
Günümüzden Bakış
RUTHERFORD ATOM MODELİ - 1911 • Tek elektronlu atomların (1H, 2He+, 3Li2+, 4Be3+, 5B4+...) davranışını açıklarken
Alfa Saçılması (Altın Levha) Deneyi çok elektronlu atomların davranışını açıklayamaz.
• Elektronların yeri tespit edilemeyeceğinden belirli dairesel yörüngelerden
bu

• Bu deney ile pozitif yüklerin atomun merkezinde

küçük bir hacimde toplandığını kanıtladı. Bu söz edilemez.
merkeze çekirdek adını verdi. • Modern atom teorisine göre, elektronların bulunma olasılıklarının yüksek
olduğu bölgeler vardır. Bu bölgelere orbital denir.

Sapmayan
ışınlar - 2. BÖLÜM: ATOMUN YAPISI Proton Nötron
-
- +++ +
++ ATOMU OLUŞTURAN TEMEL TANECİKLER
- -
-
Sapan Proton: Çekirdekte bulunan pozitif yüklü taneciklerdir.
t

Alfa ışın Altın levha ışınlar

kaynağı Gezegen modeli Nötron: Çekirdekte bulunan yüksüz taneciklerdir.
Sapan ışınlar: Çekirdek Elektron: Çekirdeğin çevresinde hareket eden negatif
no

Sapmayan ışınlar: Boşluk yüklü taneciklerdir.

ATOMLA İLGİLİ TERİMLER
Bu modele göre, Elektron
Kütle Numarası (A): Çekirdekteki proton ve nötron Elektron
• Pozitif yükler çekirdekte toplanmıştır. sayılarının toplamıdır. Nükleon sayısı olarak da bilinir. bulutu
• Çekirdek çapı 10-12 - 10-13 cm, atom çapı 10-8 cm’dir. Atom Numarası (Z): Çekirdekteki proton sayısıdır.
• Atomun büyük bir kısmı boşluktur.

X
İyon yükü: Bir atom elektron aldığında (-) yüklü iyon, A iyon
• Elektronlar çekirdek etrafında boşlukta döner. elektron verdiğinde (+) yüklü iyon oluşturur.
yükü
• Bir elementin tüm atomlarında (+) yük miktarı n
aynıdır. İzotop, İzoton, İzobar ve İzoelektronik Tanecikler
• Elektron sayısı pozitif yük sayısına eşittir. İzotop atomlar: Proton sayısı aynı, kütle numarası farklı
Z e-
• Pozitif yükler atom kütlesinin yarısını oluşturur. atomlardır.
• Çekirdekte proton kütlesine eşit yüksüz tanecikler İzotop atomların kimyasal özellikleri aynı, fiziksel
Alfa [(+) yüklü] özellikleri farklıdır. Terimlerin sembol
bulunur. taneciklerinin üzerinde gösterimi
İzoton atomlar: Nötron sayısı aynı, proton sayısı farklı
Günümüzden Bakış saçılması atomlardır. A = p+n
• Elektronların çekirdeğe düşmeme sebebini açıklayamaz. İzobar atomlar: Kütle numarası aynı, proton ve elektron p-e- = yük sayısı
• Elektronun davranışını açıklamada yetersiz kalmıştır. sayısı farklı atomlardır.
• Atomların yaydığı spektrumları açıklayamaz. İzoelektronik tanecikler: Elektron sayısı ve dizilimi aynı Nötr atomda:
A=p=çekirdek yükü=e-
olan taneciklerdir.