TYT BİYOLOJİ SON TEKRAR

TYT BİYOLOJİ SON TEKRAR

İÇERİK

1. YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ 3. CANLILAR DÜNYASI

Y A Ş A M B İ Lİ M İ
Canlıların Ortak Özellikleri Canlıların Çeşitliliği ve

kamp2021
Canlıların Yapısında Bulunan Temel Sınıflandırılması
Bileşikler Canlı Âlemleri ve Özellikleri

2. HÜCRE
Madde Alışverişleri
Hücre zarı
4. HÜCRE BÖLÜNMELERİ
Mitoz ve Eşeysiz Üreme
Mayoz ve Eşeyli Üreme
B İ Y O LOJİ
Organeller ve çekirdek
5. KALITIMIN GENEL İLKELERİ

6. EKOSİSTEM EKOLOJİSİ VE GÜNCEL

ÇEVRE SORUNLARI

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ SORU Canlıların Yapısında Bulunan SORU

Temel Bileşikler
Aşağıdakilerden hangisi tüm Su
canlılarda görülen ortak Tuz
özelliklerden biri değildir?
İnorganik Bileşikler Organik Bileşikler Vitamin
A) Canlılık olaylarının tamamını
tek bir hücre içinde Lipit
gerçekleştirmek Su Karbonhidrat Mineral
biyoloji

B) Enerji üretebilmek için Asit Lipit Yukarıda verilen canlıların yapısında

besine ihtiyaç duymak bulunan temel bileşiklerden kaç
Baz Protein tanesinde karbon (C) ve Hidrojen (H)
C) Çevre şartlarındaki
atomları birlikte bulunur?
değişimlere rağmen iç Tuz Enzim
dengelerini değişmez A) 3 B) 3 C) 4
tutmak Mineraller Vitamin
D) 5 E) 6
D) Yapım ve yıkım reaksiyonları
Hormon
sonucu oluşturdukları
Protein sentezi, mutasyona uğrama, glikoliz atıkları uzaklaştırmak Nükleik Asit
tepkimeleri ve enzim kullanma tüm canlılarda
E) Ortak bir amaç için ortak
ortaktır. ATP
çalışma düzenine sahip olmak

İnorganik Bileşikler SORU SORU

Tüm canlılar için hayati öneme Suya ait aşağıdaki özelliklerden Asit + Baz ® Tuz + Su İnsan vücuduna besinlerle yeterli
sahip bir moleküldür. hangisi bu molekülün tüm canlılar (HCl) (NaOH) (NaCl) (H 2O)
miktarda kalsiyum alınamaması
Su için vazgeçilmez olmasında etkilidir? Tuz durumunda,
A) Kohezyon kuvveti sayesinde I. kanın pıhtılaşması,
+
Suda çözündüğünde H iyonu veren yüzey gerilimi oluşturması
II. kas kasılması,
kamp2021

-
Asit - Baz moleküllere ..................; OH iyonu B) Donması sırasında yoğunluğunun Kalsiyum (Ca)
veren moleküllere ............... denir. Fosfor (P) III. ATP üretilmesi,
azalması Mineraller
Potasyum (K) IV. sinirsel iletim
C) Polar bir yapıya sahip Klor (Cl)
olduğundan iyi bir çözücü olması olaylarından hangilerinde doğrudan
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Sodyum (Na)
aksamalar gözlenebilir?
D) Çok miktarda ısı soğurmasına Magnezyum (Mg)
asitlik artar bazlık artar karşın sıcaklığının çok artış Demir (Fe) A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III
nötr göstermemesi İyot (I)
pH < 7 Asit pH = 7 Nötr pH > 7 Asit D) I, II ve IV E) II, III ve IV
Kükürt (S)
E) Organların yapısına katılarak,
yapısal desteklik sağlaması Çinko (Zn)

Organik Bileşikler SORU Monosakkaritler SORU

Karbonhidratlar Uzun süre aç kalan bir insanın kanındaki organik Aşağıdaki tepkimelerde X, Y ve Z
Pentozlar (5C) Riboz Deoksiriboz
disakkaritlerinin hidroliz edilmesiyle oluşan
Yapıda C, H, O besin oranı giderek azalır. monosakkarit çeşitleri gösterilmiştir.
Monomeri “Monosakkarit" Glikoz Fruktoz
KARBONHİDRATLAR

Bu kişi enerji gereksinimini karşılamak için; Hegsozler (6C) X + H 2O ® A + B

Bağı glikozit Galaktoz
.............. dereceden enerji verir. I. kasların yapısındaki protein, Y + H 2O ® A + C
Disakkaritler Z + H 2O ® A + A
............................... enerji verir. II. yağ dokudaki nötral yağ,
III. karaciğerde depolanan glikojen X molekülü bitkisel kaynaklı bir disakkarit
biyoloji

Lipitler olmadığına göre,

Yapıda C, H, O moleküllerini hangi sıraya göre hücresel Glikoz + Glikoz ® ............... + Su
I. A, B ve C molekülleri birbirinin
Monomeri “Yağ asidi, gliserol" solunumda kullanır? Glikoz + Fruktoz ® ............... + Su izomeridir.
Bağı ester A) I - II - III B) II - III - I C) III - I - II II. X molekülü laktozdur.
.............. dereceden enerji verir. Glikoz + Galaktoz ® ............... + Su
............................... enerji verir. D) I - III - II E) III - II - I III. Y molekülünün kütlesi A ve C
moleküllerinin toplam kütlesi kadardır.
Polisakkaritler
Proteinler IV. Z molekülü fotosentez sonucu oluşmuş
Yapıda C, H, O, N ürünler içermektedir.
n(Glikoz) ® Polisakkarit + (n-1) su
Monomeri “amino asit" ifadelerinden hangileri doğru değildir?
Bağı peptit Depo Nişasta Glikojen A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve IV
.......... dereceden enerji verir. D) III ve IV E) I, II ve III
.............................. enerji verir. Yapısal Selüloz Kitin

www.youtube.com/kampus
 Yağlar (Trigliseritler / Nötr Yağ) SORU Yapı taşı amino asitler SORU
Yağ sindiriminin gerçekleştiği Yüksek sıcaklığın etkisi ile üç boyutlu
3 yağ asidi + 1 gliserol ® nötr yağ + 3 su bir hücrede bu olaya bağlı olarak
Yapısı H yapısı bozulup denatüre olan bir
aşağıdaki grafiklerden hangisi proteinle ilgili olarak,
Doymuş Yağlar İç yağ Tereyağı NH2 — C — COH
çizilemez?
Kuyruk yağı R I. Metabolik etkinliğini
A) Su miktarı B) ATP miktarı kaybetmemiştir.
Doymamış Yağlar Zeytin yağı Fındık yağı
Ayçiçek yağı İnsanlarda bulunan 20
çeşit amino asitten 8 II. Besin değeri değişmemiştir.

PROTEİNLER
kamp2021
LİPİTLER

Fosfolipitler tanesi temel (esansiyel/ III. Amino asitleri arasındaki peptit

zorunlu) amino asitlerdir. bağları korunmuş olabilir.
Zaman Zaman Çeşitleri
Amino asitlerin sıra, sayı
2 yağ asidi + 1 gliserol + 1 fosfat grubu ® fosfolipit C) pH değeri D) Yağ asidi miktarı ve çeşitlerinin farklı olması ifadelerinden hangileri doğru değildir?
Fosfolipit proteinlerin birbirlerinden
Hücre zarının yapısı A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
farklı olmasını sağlar.
Hidrofilik D) I ve II E) II ve III
Steroitler
Zaman Zaman Sentezini DNA kontrol eder.
Protein benzerliği sınıflandırmada kullanılır.
E) Gliserol miktarı
Hidrofobik
Monomer yapılıdır. Üç boyutlu yapılarının bozulmasına
denatürasyon denir.
D vitamini, östrojen, testeosteron, Hemoglobin, antikor, kreatin, enzimler, aktin
aldosteron, kortizol, kolestrol ve miyozin protein yapılıdır.
Zaman

Enzimsiz Enzim yokken

Tanım ve Özellik gereken aktivasyon
enerjisi miktarı UNUTM
Enerji

Enzim varken
Enzimli gereken aktivasyon A
enerjisi miktarı
Biyolojik katalizörlerdir.
Substrat Enzimsiz Enzim
Serbestgerekenyokken
bırakılan
Girdikleri tepkimenin aktivasyon
enerji enerjisi
miktarı
aktivasyon Aktivasyon enerjisini düşürür, tepkimeyi başlatmaz hızlandırır tepkimeden
miktarı
enerjisini düşürürler.
ENZİMLER

Enerji

Enzim varken
Enzimli gereken aktivasyon
enerjisi miktarı
bozulmadan çıkar, tekrar tekrar kullanılabilir.
Etki ettikleri maddeye substrat Ürün
Substrat
denir. Serbest bırakılan
enerji miktarı
Tepkimenin işleyişi
Enzimle substrat arasında
Ürün
Bazı enzimler takım halinde çalışır.
anahtar-kilit uyumu vardır.
biyoloji
Tepkimenin işleyişi

Genellikle enzimler çift yönlü (tersinir) çalışır.

Yapısı
Yardımcı Substrat
Yardımcı Substrat
kısım kısım
Enzimler su bulunmayan ortamda çalışmaz. (%15)
Basit Enzimler Protein
Protein
Apoenzim Holoenzim

Sadece protein Apoenzim Holoenzim

Enzim sadece hücre içinde sentezlenir ama hücre dışında da çalışabilir.

Bileşik Enzimler
Enzimler sonuna genellikle "–az" eki alır. Pasif enzimlerin sonunda "–ojen"
Proetein + Yardımcı kısım eki bulunur.

Enzimlerin Çalışma Hızını Etkileyen Faktörler SORU

Haşlanmış Ezilmiş Parça
karaciğer karaciğer karaciğer

H2 O 2 H 2O 2 H 2O 2
A B C
kamp2021

Eşit miktarda hidrojen peroksit (H 2O2) içeren deney tüplerine, eşit miktarda karaciğer ilavesi
yapılmıştır. Bir süre sonra deney tüplerinin yanına özdeş yanan birer mum yerleştirilerek
gözlem yapıldığında B kabında bulunan mumun C kabında bulunan mumdan daha uzun süre
yandığı ve A kabında bulunan mumun çok kısa sürede söndüğü gözlenmiştir.
Bu farklılığa,
I. enzim miktarı, II. substrat miktarı,
III. substrat yüzeyi, IV. ortamdaki birikmiş O 2 gazı
etkenlerinden hangileri neden olmamıştır? (Karaciğerde üretilen katalaz enzimi, hidrojen peroksiti
su ve oksijene parçalar.)
Aktivatör madde: .................. İnhibitör madde: .................. A) Yalnız IV B) I ve II C) II ve III D) III ve IV E) I, II ve III

SORU Özellik SORU

HORMONLAR
Hormonların özellikleri ile ilgili Aşağıda verilen vitaminlerden hangisi
VİTAMİNLER

vücuda normal değerlerin çok üzerinde

aşağıdaki açıklamalardan hangisi Sindirilemez, enerji
alınsa bile zehirlenmeye neden olmaz?
doğru değildir? vermez, düzenleyicidir.
Vücut içinde haberleşme A) A vitamini
Tanım ve koordinasyonu sağlayan A) Tüm çeşitleri protein
B) K vitamini
yapılıdır. Çeşit
kimyasal maddeler.
C) C vitamini
B) Vücutta organlar arasında
biyoloji

D) D vitamini
haberleşmeyi sağlarlar. Yağda çözünen vitaminler
Tamamı kan yoluyla E) E vitamini
C) Etkilerini yavaş ve uzun
taşınır.
sürede gösterirler. Depolanır, eksikliği
Protein, amino asit veya ..................... geç anlaşılır, fazla
steroit yapılıdır. D) Seviyelerindeki azalma ya da alındığında zehirler.
Özellik Eksik veya fazla çoğalma hastalıklara neden
Suda çözünen vitaminler
salgılanması hastalıklara olur.
neden olur.
E) Özelleşmiş hücre grupları Depolanmaz, eksikliği
Hem bitkiler hem tarafından üretilirler. ..................... çabuk anlaşılır, fazla
hayvanlarda bulunur. alındığında zehirlemez.

www.youtube.com/kampus
 Nükleik Asitler SORU

Yapı birimlerine ............................. denir. Bir nükleotitte bulunan,

RNA
I. baz, DNA
(mRNA, tRNA, rRNA)
II. şeker,
Guanin, Sitozin, Adenin Guanin, Sitozin, Adenin
Baz Çeşitleri
III. fosfat ............... ...............
Baz Şeker Fosfat

kamp2021
yapılarından hangilerine bakılarak 5C'lu Şekeri Deoksiriboz Riboz
2-
Pürin Riboz HPO4 nükleotitin ait olduğu nükleik asit Zincir Sayısı ............... ...............
Adenin RNA çeşidi kesin olarak belirlenebilir? Sentezi Kendini eşleyerek DNA üzerinden
Guanin ATP A) Yalnız I Prokaryotlarda Bulunduğu
Sitoplazma Sitoplazma ve ...............
Yerler
Pirimidin Deoksiriboz B) Yalnız II
Sitoplazma, çekirdek,
Sitozin DNA C) I ve III Ökaryotta Bulunduğu Çekirdek, çekirdekçik,
çekirdekçik, mitokondri,
Yerler mitokondri, kloroplast
Timin D) II ve III kloroplast, ribozom
Urasil E) I, II ve III

SORU SORU
ATP I. Hücreden hücreye taşınır. I. Protein sentezi

II. DNA üzerinden sentezlenir. II. Fotosentez

Yapısı Özellikleri III. Riboz şekeri bulundurur. III. Nişastanın sindirimi

Yukarıda verilenlerden hangileri ATP ve IV. Hücresel solunum

RNA için ortaktır?
P P P Depolanmaz. Bitkiler yukarıda verilen olaylardan
biyoloji
Hücre dışına çıkmaz. A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II hangilerini gerçekleştirirken ATP harcar?
Adenin Riboz Hücreden hücreye aktarılmaz. D) I ve III E) I, II ve III A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
Fosforilasyonla üretilir,
..................... D) I, II ve IV E) I, III ve IV
defosforilasyonla yıkılır.
....................... ATP + H 2O ADP + P + Enerji

.......................

....................... Hidroliz tepkimelerinde

ATP harcanmaz.

HÜCRESEL YAPI BAKIMINDAN CANLILAR

Prokaryot Canlılar Ökaryot Canlılar

DNA, RNA, Ribozom Ortak Yapılar DNA, RNA, Ribozom

kamp2021

Halkasal Kalıtsal Metaryel ............................

HHÜ
ÜCRE
............................ Hücre Sayısı Tek ve çok hücreli

............................ Çekirdek ve zarlı organel Var

Bakteriler ve Arkeler Canlılar Protistler, bitkiler,

mantarlar, hayvanlar

Ökaryot bir hücre üç kısımdan oluşur: hücre zarı,

sitoplazma, çekirdek.
SORU Hücre Zarından Madde Taşınması
Aşağıdaki şekilde hücre zarının yapısı ve hücre
Yapısı
zarında bulunan bazı moleküller harflendirilerek
gösterilmiştir.
Küçük Moleküllerin Taşınması Büyük Moleküllerin Taşınması
Akıcı Mozaik Zar Modeli A Y Y
N N
S S S
HÜCRE ZARI

Pasif Taşıma Endositoz

biyoloji

D B
C Fagositoz
Difüzyon
Buna göre hücre zarının yapısına katılan ve harfler
ile gösterilen moleküller ile ilgili olarak; Basit difüzyon Pinositoz
Özellikleri I. B molekülü bileşik yağdır.
Kolaylaştırılmış difüzyon
II. C molekülünün sentezi ribozomda gerçekleşir.
III. A molekülü hücre zarına özgüllük kazandırır.
Ekzositoz
Seçici geçirgen Osmoz
IV. D molekülü tüm canlılarda hücre zarına esneklik
Esnek ve dinamik sağlar.
Şeffaf ifadelerinden hangileri doğrudur? Diyaliz
Hücreye şekil verir. A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
Hücreyi korur. D) I, II ve III E) II, III ve IV Aktif Taşıma

www.youtube.com/kampus
 Özellik PASİF TAŞIMA

ÇÖZELTİ ÇEŞİTLERİ
Çok yoğun ® Az yoğun
Çeşit
ATP harcanmaz.

Çözelti Hücre Çözelti Hücre Çözelti Hücre

> = <
Difüzyon Diyaliz Osmoz (Suyun Difüzyonu) derişimi derişimi derişimi derişimi derişimi derişimi

kamp2021
Seçilmiş maddelerin ....................... Çözelti ....................... Çözelti ....................... Çözelti
Basit Difüzyon Seçici geçirgen zar Seçici geçirgen zar
difüzyonudur.
Y kolu Z kolu Y kolu Z kolu
Yağda çözünen vitamin Karbondioksit Oksijen
Hemodiyaliz Sükroz
Hücre dışı
Sükroz
Sükroz
H 2O
Sükroz
H 2O
Sitoplazma

Kolaylaştırılmış difüzyon

Hücre dışı
OB = OB = OB =
Amino asit İyon

TB = TB = TB =
EK = EK = EK =
Özgül taşıyıcı protein
Kanal proteini
Sitoplazma

SORU SORU
I. Ortamlar arası derişim farkı artar.
Bir hücrenin turgor basıncının 3 farklı çözeltideki değişimi Tugor Basıncı Özellik
aşağıdaki grafikte gösterilmiştir. II. Taşıyıcı proteinler görev alır.

Buna göre hücrenin bulunduğu çözeltiler ile ilgili; III. ATP harcanır.
Çok yoğun ® Az yoğun
I. 1. çözelti hücre için izotoniktir. ATP harcanır. Yukarıda verilenlerden hangileri aktif

AKTİF TAŞIMA
II. 2. çözelti hipertoniktir ve hücre plazmoliz olmuştur. Enzim kullanılır. taşıma sırasında gerçekleşirken pasif
Çözeltiler taşıma sırasında kesinlikle gerçekleşmez?
biyoloji
III. 2. çözelti, 3. çözeltiye göre hipotoniktir. 1 2 3
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
IV. 3. çözeltide hücrenin derişimi azalmıştır. Na Hücreler arası boşluk
D) II ve III E) I, II ve III
ifadelerinden hangileri söylenebilir?
A) I ve II B) II ve III C) II ve IV
Na
Na
Na
Na

D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV Na
Na
Na
Na
Na
Na Na
Na

Na Na
Sitoplazma

ORGANELLER
Özellikleri Özellikleri
Zar yapısına göre organeller zarsız, tek zarlı ve çift zarlı olmak üzere üç grupta incelenir.
ENDOSİTOZ

EKZOSİTOZ

Zar yüzeyi küçülür. Zar yüzeyi büyür. ORGANELLER

ATP harcanır. ATP harcanır.

Zararsız Tek Zarlı Çift Zarlı

kamp2021

Çeşitleri
Salgı ürünü
Hücre zarı

Fagositoz Pinositoz Ribozom Endoplazmik retikulum Mitokondri

Salgı kesesi
Sentrozom Golgi Aygıtı Plastitler

Lizozom
Kloroplast
Pinositik cep
Peroksizom
Bakteri Yalancı ayaklar
Kromoplast
Koful
Lökoplast

Organel Zarı Görevi Organel Zarı Görevi

Ribozom Yok Protein sentezini gerçekleştirir.
Lizozom Tek zarlı Hücre içi sindirim, otofaji, otoliz
Granüllü ER, hücre dışına gönderilecek proteinleri
paketleyerek Golgi aygıtına gönderir. Peroksizom Zararlı maddelerin etkisini azaltma; yağ asitlerini
Tek zarlı
Endoplazmik Granülsüz ER, lipit sentezi, fazla glikozun depolanması, (Mikrocisimcikler) hücresel solunumda kullanılabilecek hale getirme
Tek zarlı
Retikulum kalsiyum mineralinin depolanması, alkol ve ilaç ve benzeri Besin kofulu, sindirim kofulu, boşaltım kofulu, salgı
maddelerin zehirli etkilerinin yok edilmesi gibi olayları Koful Tek zarlı
kofulu, depo kofulu ve kontraktil koful
gerçekleştirir.
Kontraktil Küçük
biyoloji

ER’den gelen molekülleri kompleks moleküllere dönüştürüp bir

Golgi Aygıtı Tek zarlı koful çekirdek
zarla çevreleyerek salgılanacak duruma getirir. Sitoplazma
Büyük
Çekirdek
Organele gelen koful çekirdek
Büyük
Organel içindeki
alt birim Kontraktil
Granüllü kanallar
2 1 Mikroorganizma koful
endoplazmik
Golgiden
retikulum
kopmakta olan 5 3 Reseptör
koful
4 (Algılayıcı)
Küçük alt birim
Salgı
Lizozom
Ribozomlar kofulu
Granülsüz endoplazmik
retikulum

www.youtube.com/kampus
 Organel Zarı Görevi
SORU Oksijenli solunum ile ATP üretimini sağlar. Kendine ait halkasal DNA’sı, RNA’sı ve
ribozomları vardır. İç zarının oluşturduğu kıvrımlara krista, organelin sıvı kısmına
Hayvan hücrelerinde bulunan lizozom organeli ile ilgili; Mitokondri İki zarlı matriks denir.
6CO2 + C 6H12O6 6CO2 + 6H 2O
I. İçerdiği enzimler, fagositoz ve pinositozla hücre içine alınan büyük moleküllerin
Kloroplast yeşil renkli klorofil pigmentini bulundurur. Fotosentez sayesinde besin
parçalanmasını sağlar. üretir. Kendine ait halkasal DNA’sı, RNA’sı ve ribozomları vardır. Işık reaksiyonları
grana adlı zarlar sisteminden oluşan yapıda gerçekleşirken karanlık reaksiyon
II. Yaşlanmış ve yıpranmış organelleri parçalar. organelin sıvı kısmı olan stromada gerçekleşir.

kamp2021
III. Spermin akrozom bölgesinden salgıladığı enzimle yumurtanın zarını eriterek sperm Işık enerjisi
Plastitler İki zarlı 6CO2 + 6H 2O C 6H12O6 + 6O 2
Klorofil
çekirdeğinin yumurta içine aktarılmasını sağlar.
Kromoplast bitkiye yeşil dışındaki renkleri veren pigmentleri taşır.
IV. Ölümden sonra, organeli saran zarın parçalanmasıyla serbest kalan enzimler dokuların
Lökoplast kök, gövde, meyve gibi bitki kısımlarında bulunan renksiz bir organeldir.
çürümesini hızlandırır. Nişasta, protein, yağ gibi besinleri depolar.
İç zar
ifadelerinden hangileri doğrudur? Dış zar
İç zar
Krista
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III DNA Stroma
RNA
Dış zar
Tilâkoit
D) I, II ve III E) I, II, III ve IV ATP
sentezleyen DNA
enzimler Ribozom
Granum

Matriks
Ribozom

Zarlar arası boşluk

Karbondioksit ve su
SORU
Organel Zarı Görevi
Bir bitkinin yaprak hücresinde bulunan iki
organel arasındaki ilişki yanda şematize Hücre bölünmesi sırasında iğ
edilmiştir. Sentrozom Zarsız ipliklerini oluşturmak (gelişmiş
bitki hücresi hariç).
Belirtilen organeller ile ilgili olarak aşağıda X organeli Y organeli
verilenlerden hangisi yanlıştır? biyoloji
A) X organeli hücrenin kullanacağı enerjiyi Yapı Görevi
üretir. Besin ve oksijen
Mikrotübül: Tübülin proteininden oluşan
B) X ve Y organeli tüm ökaryot hücrelerde ortak olarak bulunur. elemandır. Hareket ve organizasyondan
sorumludur.
C) Y organeli sadece kendi metabolik faaliyetinde kullanacağı enerjiyi üretir.
Mikroflament: Aktin denilen proteinlerin
Hücre İskeleti
D) X organeli kendi enzimlerini üretir ve çekirdek kontrolünde kendini çoğaltır. bir araya gelmesiyle oluşur. Hücrenin ve
Elemanları
hücre kısımlarının hareket etmesine
E) Y organeli ışık enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürür. Mikrotübül
yardımcı olur.
Araflament:. Hücre içi yapıların yerlerini Mikroflament
Tubilin
sabitleştirmekte görev alır. Araflament

ÇEKİRDEK

Granüllü
endoplazmik Çekirdek zarı
Çekirdek

Peroksizom retikulum Granüllü

Çekirdek sıvısı

Çekirdek
Çekirdek Zarı Çekirdek Plazması Kromatin İplik Çekirdekçik Golgi aygıtı Ribozomlar Çekirdekçik
endoplazmik Çekirdek zarı
retikulum Çekirdek sıvısı
Kromatin
Hücre Peroksizom Çekirdekçik
Granülsüz
Çekirdek Zarı: Çift katlıdır. Üzerinde geniş porlar bulunur. Endoplazmik retikulum tarafından iskeleti
elemanları endoplazmik Hücre Ribozom Kromatin
iskeleti Granülsüz
oluşturulur. retikulum
elemanları endoplazmik
Kloroplast
kamp2021

retikulum

Çekirdek Plazması: Çekirdeğin içini dolduran sıvıdır.

Çekirdekçik: DNA, RNA ve proteinden oluşur. Zarsız bir yapıdır.

Kalıtım Materyali: Nükleik asit ve proteinden meydana gelen genetik materyale kromatin
iplik denir.
Çekirdek zarı Salgı Mitokondri
kofulu
Sitoplazma
Çekirdekçik Lizozom
Golgi aygıtı Koful
Hücre duvarı Sentrozom Hücre zarı
Geçit Merkezî koful
Çekirdek plazması Hücre zarı Sitoplazma
Mitokondri
Mikrotübül

Kromatin iplikler
Por

BİLİMSEL ÇALIŞMA BASAMAKLARI

Gözlemler yapılır ve veriler toplanır.

Problem belirlenir.

Verileri kapsayan hipotez kurulur.

C ANLILAR
biyoloji

Hipoteze dayalı tahminler yapılır.

DÜNY ASI
Tahminler kontrollü deneyler ile denenir.

Sonuçlar hipotezi desteklerse Sonuçlar hipotezi

desteklemezse
Deneyler başka bilim insanları
tarafından tekrarlanıp doğrulanırsa

Hipotez “gerçek” haline gelir.

www.youtube.com/kampus
 SINIFLANDIRMA KATEGORİLERİ

Canlıların Sınıflandırılması
Türden Âleme Doğru Gidildikçe:

Tür Birey sayısı ........................................

Yapay (Ampirik) Sınıflandırma Doğal (Filogenetik) Sınıflandırma
Cins Canlı çeşitliliği .....................................

kamp2021
Aile Embriyonik gelişim benzerliği
Canlıların gen benzerliği, anatomik
Aristo tarafından yapıldı.
özellikleri ve embriyonik gelişim Takım ........................................
Bilimsel değil, geçerli değil. evrelerine bakılarak yapılır.
Sınıf Protein benzerliği ...............................
Canlıların dış görünüşü, yaşadığı yer Homolog organlar dikkate alınır.
ve analog organları önemli Gen çeşitliliği .......................................
Bilimsel ve geçerli Şube
Ortak özellikler ....................................
Âlem
Analog organ sayısı ..........................
Homolog organ sayısı
........................................

SORU TÜR
Protein benzerlikleri

Bazı sınıflandırma birimlerinde yer alan Ortak bir atadan gelen

canlıların protein benzerlikleri yandaki Canlıların Sınıflandırılması
sütun grafiğinde verilmiştir. Birbirine çok benzeyen

Grafiğe göre; Doğada insan zorlaması

olmadan çiftleşebilen Prokaryotlar Ökaryotlar
I. Canlı çeşitliliği en fazla olan birim, I ile
Sınıflandırma Çiftleştiğinde .....................
gösterilmiştir. I II III IV V
biyoloji
birimleri
verebilen canlılara denir.
II. V numaralı sınıflandırma birimindeki
Bakteriler âlemi Protistler âlemi
tüm bireyler çiftleştiğinde verimli döl verir.
III. Ortak özelliklerin en çok olandan en az olana doğru sıralaması I-II-III-IV-V şeklindedir. Arkeler âlemi Bitkiler âlemi
IV. III numaralı sınıflandırma biriminde yer alan canlılar, IV numaralı sınıflandırma biriminde de
Mantarlar âlemi
birlikte bulunur.
açıklamalarından hangileri yanlıştır? Cins ad Yardımcı ad Hayvanlar âlemi
A) Yalnız II B) I ve II C) II ve III
Tür adı
D) III ve IV E) II, III ve IV

Özellik Bakteriler Arkeler Protistler Bitkiler Mantarlar Hayvanlar BAKTERİLER ÂLEMİ

Hücre Kapsül Sitoplazma
Prokaryot Prokaryot Ökaryot Ökaryot Ökaryot Ökaryot Hücre zarı
Tipi Ribozom Hücre Tüm Bakterilerde ® DNA, RNA,
duvarı
Hücre Bazıları tek Bazıları tek Tamamı ribozom, hücre zarı
Tamamı tek Tamamı tek Tamamı çok
Sayısı bazıları çok bazıları çok çok Kamçı
Pilus

Bazıları Bazıları Bazıları Tamamı Glikojen Bazı Bakterilerde ® Kapsül, pilus,

kamp2021

ototrof ototrof ototrof ototrof (tam Tamamı Tamamı

Beslenme Plazmit DNA plazmit, klorofil, mezozom, kamçı,
bazıları bazıları bazıları parazit heterotrof heterotrof
endospor, konjugasyon
heterotrof heterotrof heterotrof hariç)
Olanlarda BAKTERİLER
Hücre Olanlarda
pseudopeptido – Selüloz Kitin Yok
Duvarı Peptidoglikan
glikan
Şekline Göre Solunumuna Göre Beslenmesine Göre Boyanmasına Göre
Depo
Glikojen – – Nişasta Glikojen Glikojen
karbonhidrat
Yuvarlak Oksijenli
Çubuk Oksijensiz Ototrof Gram(+)
Spiral Fermantasyon Heterotrof Gram(-)
Öglena ve böcekçil bitki hem ototrof hem de heterotrof canlılardır.
Virgül Fakültatif

ARKELER ÂLEMİ SORU SORU

Ekstrem (zor) koşullar altında hayatta kalabilirler. Antibiyotiklerden Bakteriler ile ilgili aşağıda verilen Bazı arkelerin sahip olduğu özellikler
etkilenmezler. İnsanlarda hastalığa neden olan türüne rastlanmamıştır. açıklamalardan hangisi doğru değildir? aşağıda verilmiştir.

A) Karbondioksit özümlemesi yapan I. DNA’sında histon proteini bulunur.

türlerinin hepsi fotosentetiktir.
II. Depo karbonhidratı glikojendir.
Termofiller Psikrofiller B) DNA’ları halkasal yapıdadır.
III. Tuz gölünde yaşar.
biyoloji

C) Parazit ya da saprofit yaşayan

IV. Sitoplazmasında plazmit bulunur.
türleri vardır.
Halofiller ARKELER Metanojenler Belirtilen özelliklerden hangilerine bazı
D) Hastalık yapan türlerine patojen
bakteriler de sahiptir?
denir.
A) I ve II B) I ve III C) II ve IV
E) Oksijenli solunum yapan türlerinde
Asidofiller Alkalifiller mezozom bulunur. D) I, II ve III E) I, II, III ve IV

www.youtube.com/kampus
 PROTİSTALAR ÂLEMİ Tripanosama
* Parazittir.
...................... hücre yapısına sahiptirler. Öglena Paramesyum
* Uyku hastalığına
* Hem ototrof hem * Heterotrof beslenir.
sebep olur.
heterotrof beslenir. * Çift çekirdeği
Bazıları ................., bazıları çok hücrelidir. Çok hücreli olanlarda doku bulunur.
oluşumu görülmez.

kamp2021
En Bilinen Protistler Plasmodium
malaria
Bazıları ototrof, bazıları .................. beslenir.
* Parazittir.
Amip
* Sıtma hastalığına
* Heterotrof Cıvık sebep olur.
Bazıları eşeysiz, bazıları ................. ürer. Eşeyli üryenlerde konjugasyon beslenir. Algler Mantarlar
görülür.
* Renklerine göre * Amipsi hareket
isimlendirilir. ederler.
Bazıları aktif, bazıları ..................... hareket eder. * Çift çekirdeği * Ayrıştırıcı
bulunur. canlılardır.

BİTKİLER ÂLEMİ SORU

Bitkilerin toprak üstündeki kısmına sürgün sistem; toprak altındaki kısmına kök sistem
Bazı bitkilere ait verilen;
denir. Fotosentezi sadece gündüz; solunumu ise gece gündüz yaparlar.
I. çoğunlukla iğnemsi yaprak içermesi,
BİTKİLER ÂLEMİ
II. tüm çeşitlerinin odunsu gövdeye sahip olması,
III. tohum taslağının kozalak pulları üzerinde açıkta bulunması,
Tohumsuz Bitkiler Damarlı Tohumlu Bitkiler IV. iletim demetlerine sahip olması,
(Çiçekçiz Bitkiler) (Çiçekli Bitkiler)
biyoloji
V. her zaman yeşil kalabilmesi,
VI. tohum taslağının meyve ile örtülü olması
Damarsız Damarlı Açık Tohumlu Kapalı Tohumlu
özelliklerden hangileri açık tohumlu, hangileri kapalı tohumlu bitkilere özgüdür?

Ciğer Otları Kibrit Otları Çam Açık tohumlu bitkiler Kapalı tohumlu bitkiler
Tek Çenekli Çift Çenekli
Kara Yosunları At Kuyrukları Ardıç A) I, III, V I, II, IV, VI
Eğrelti Otları B) I, V, VI II, III, IV, V
Servi Soğanlı Bitkiler Baklagiller
C) II, IV, VI I, II, III, V
Köknar Orkideler Turunçgiller D) II, III, V, VI I, II, IV, VI
Tahıllar Elma E) I, II, III, IV, V IV, VI
Muz Ağacı Armut

MANTARLAR ÂLEMİ HAYVANLAR ÂLEMİ

Tamamı ökaryot ve heterotrotur. Bazıları tek, bazıları cok hücrelidir. Tamamı çok hücreli, ökaryot ve heterotrotur.

Omurgasız Hayvanlar
Şapkalı Mantarlar: Küf Mantarları:

Süngerler Sölenterler Solucanlar Yumuşakçalar Eklem bacaklılar Derisidikenliler

HAYVANLAR ÂLEMİ
kamp2021

MANTARLAR

Parazit Mantarlar: Maya Mantarları:

Omurgalı Hayvanlar

Balıklar İki Yaşamlılar Sürüngenler Kuşlar Memeliler

Omurgasız Hayvanlar

Sinir şeridi karın kısmından geçer ve .................. bulunmaz.

Süngerler sinir sistemi olmayan tek hayvandır.
Bazılarında iç, bazılarında dış iskelet bulunur.
İki açıklıklı sindirim sistemi ilk kez yuvarlak solucanlarda görülür.
Bazıları eşeyli, bazıları eşeysiz, bazıları hem Dünyada en fazla canlı türü bulunduran grup eklem bacaklıdır.
Eklem bacaklılar başkalaşım geçirir ve çizgili kasları bulunur.
eşeyli hem eşeysiz üreme yapar.
biyoloji

Sölenter Yassı Solucan Yuvarlak Solucan Halkalı Solucan

Boşaltım yapıları bulunur. Böbrekleri bulunmaz.

Genellikle düz kasları bulunur. Eklem Hidra, Tenya Kancalı kurt Sülük
deniz anası Planarya Trişin Toprak solucanı
bacaklılarda çizgili kas vardır.
Yumuşakça Eklem Bacaklı Derisi Dikenli Süngerler

Ahtopot Yengeç
Deniz yıldızı Bayağı süngerler
Midye Karınca, arı
Deniz hıyarı Kalkerli süngerler
Salyongoz Kelebek

www.youtube.com/kampus
 Omurgalı Hayvanlar Balıklar Amfibialar

Sinir şeridi sırttadır. 2 odacıklı kalp 3 odacıklı kalp

Değişken vücut ısısı Değişken vücut ısısı
Kemik veya kıkırdak yapılı iç iskelet bulundurur.
Solungaç solunumu Deri ve akciğer solunumu
Tamamında kapalı kan dolaşımı vardır. Kıkırdaklı balıklar Başkalaşım geçirirler
(vatoz, köpekbalığı) Kurbağa, semender

kamp2021
Alyuvarlarında hemoglobin bulunur.
Kemikli balıklar
Çoğunda iki çift üye bulunur.
(hamsi, palamut)
Boşaltım organı böbrek; boşaltım
Sürüngen
ürünleri amonyak, üre veya
ürik asittir.
3 odacıklı kalp, yarım perde
Tümü eşeyli ürer. (timsah hariç)
Değişken vücut ısısı
Akciğer solunumu
Timsah, yılan, kertenkele, kamlumbağa

SORU
Kuş Memeli
Aşağıda farklı sınıflara ait bazı canlı örnekleri belirtilmiştir.
I. Balina
4 odacıklı kalp 4 odacıklı kalp
Sabit vücut ısısı Sabit vücut ısısı
II. Timsah
Akciğer solunumu Akciğer solunumu III. Semender
Gaga ve kanat var Akciğerlerinde alveol bulunur
IV. Sazan balığı
biyoloji
Uzun kemiklerinde hava var Vücutları kıllarla kaplı
Tüyleri var Kaslı diyafram var V. Hidra
Süt bezleri var VI. Sülük
Olgun alyuvarları çekirdeksiz
Bu canlıların, en basit olandan en karmaşık olana doğru filogenetik sıralanışı hangi
Gagalı memeliler seçenekte verilmiştir?
Penguen ve tavuk kuştur. Kirpi,
yarasa, yunus, balina, fok memelidir. Keseli memeliler A) I-II-IV-III-V-VI B) III-IV-I-V-II-VI C) VI-V-III-IV-II-I
Plesentalı memeliler
D) V-VI-III-IV-II-I E) V-VI-IV-III-II-I

VİRÜSLER Her virüs belirli bir canlıyı veya dokuyu enfekte edebilir. Virüslerle enfekte olan
hücreler interferon üretir. Grip, Hepatit B, uçuk, AIDS, kuduz gibi hastalıklar virüs
Sınıflandırmada herhangi bir âleme dâhil edilemeyen, cansızlar ile canlılar arasındaki kaynaklı (viral) hastalıklardır.
geçiş formu olan bir yapıdır.
Bakterilerde çoğalabilen virüslere …………….......…… denir.
Canlılara Benzer Canlılara Benzemeyen Bakteriyofaj
Özellikleri Özellikleri
Baş 5. Yeni 1. Virüsün bakteriye
kamp2021

DNA veya RNA Hücre zarı, sitoplazma, virüsler tutunması ve

DNA'sını bakteri
DNA bulundurur. Ayrıca ribozom ve enzim sistemi Ölü bakteri hücresi içine
Viral bırakması
protein kılıf bulundurur. bulundurmazlar. DNA
Boyun
Beslenmez, solunum Bakteri
DNA'sı Virüs DNA'sı
Çoğalırlar. ve boşaltım yapmazlar. Bakteri
Metabolizmaları yoktur.
Kuyruk 2. Bakteri
DNA'sının
Zorunlu hücre içi Hücre dışında parçalanması
parazittirler. kristalleşirler. 4. Virüslerin çoğalması ve
bakteriyi parçalayarak
Hücresel yapıya sahip serbest kalması
Mutasyona uğrarlar. 3. Virüs DNA'sının eşlenmesi,
değillerdir. virüs proteinlerinin sentezi

HÜCRE BÖLÜNMELERİ
HÜCRE DÖNGÜSÜ
Mitoz

İnterfaz Mitotik Evre

HÜ
ÜCC RE G1 Mitoz (Karyokinez)
biyoloji

B ÖL ÜNM
ÜNMELEELE Rİ
Rİ
Profaz
G2
Metafaz

Anafaz

DUR DEVAM Telofaz

ET
Sitokinez

www.youtube.com/kampus
 HAYVAN HÜCRESİNDE MİTOZ Bölünerek Üreme

Profaz Profaz
Başlangıcı Sonu
Tomurcuklanma ile Üreme

kamp2021

EŞEYSİZ ÜREME
Spor ile Üreme
Profaz Metafaz Anafaz Telofaz

BİTKİ HÜCRESİNDE MİTOZ Rejenerasyon ile Üreme

Profaz Profaz
Başlangıcı Sonu
Partenogenez ile Üreme

Bitkilerde Vejetatif Üreme

Profaz Metafaz Anafaz Telofaz

Mayoz
SORU Doku hücreleri
farklılaşarak kallusu MAYOZUN EVRELERİ
Yanda bir havucun üretilme şekli oluşturur.

gösterilmiştir.
Bu yöntemle; İnterfaz Mayoz I Mayoz II
Havucun kök ucundan
I. kaybolmakta olan türlerin alınan doku parçaları
korunması, besin ortamına konulur.

II. ticari ve tıbbi önemi olan bitkilerin G1 Karyokinez I Karyokinez II

biyoloji
hızlı üretimi,
S
III. istenilen özellikteki bitkilerin
Profaz I Profaz II
kopyalarının oluşması, Olgun yeni Kallus
Genç bitkiler Kallus hücreleri ayrılıp G2
havuç bitkisi
IV. üreme toleransı dar olan bitkilerin gelişmeye başlar büyüme hormonu olan Metafaz I Metafaz II
çoğaltılması ortama konulur.

durumlarından hangileri sağlanabilir? Anafaz I Anafaz II

A) I ve III B) II ve IV C) III ve IV
Telofaz I Telofaz II
D) I, II ve III E) I, II, III ve IV
Sitokinez I Sitokinez II

İNTERFAZ SORU
Mayoz I
Aşağıdaki bölünme evrelerinden hangisi, mayoz bölünme geçiren 2n = 6 kromozomlu
bir hücreye ait olamaz?

A) B) C)
kamp2021

.................. .................. .................. .................. ..................

Mayoz II

D) E)

.................. .................. .................. .................. ..................

Mitoz İle Mayozun Karşılaştırılması:

Eşeysiz Üreme Eşeyli Üreme
MİTOZ MAYOZ

Eşeysiz üremenin temeli

Eşeyli üremenin temeli * Genellikle tür içi genetik * Tür içi genetik çeşitliliğe
Oluşan hücreler birbiri ve atasal hücre
Oluşan hücreler birbirinden ve çeşitliliğe neden olmaz neden olur.
ile aynı
atasal hücreden farklı (Mutasyon haricinde).
biyoloji

Ökaryot tek hüc reliler ile çok

Çok hücrelilerin üreme ana
* ....... ata vardır.
hücrelilerin vücut ve üre me ana * ....... ata vardır.
hücrelerinde ve bazı canlıların spor * Temelinde mayoz vardır.
hücrelerinde
üretiminde
Tek hücrelilerde üreme; çok hücrelilerde * Temelinde mitoz vardır.
Üreme * Döllenme ...............
büyüme, gelişme ve onarım
Tetrat, sinaps ve krossing over * Döllenme ............
Tetrat, sinaps ve krossing over
görülür
* Türün değişen çevre
görülmez * Genellikle türün değişen şartlarına uyum olasılığı
Karyokinez ve sitokinez iki kez
Karyokinez ve sitokinez bir kez çevre şartlarına uyum olasılığı yüksektir.
gerçekleşir.
gerçekleşir.
Kromozom sayısı yarıya iner düşüktür.
Kromozom sayısı değişmez
Oluşan hücreler tekrar bölünemez.
Oluşan hücreler tekrar bölünebilir

www.youtube.com/kampus
 KALITIMIN GENEL ESASLARI

K ALITIM
ALITIMININ
Kalıtım Çekinik Baskın Heterozigot

Genetik Haploit

kamp2021
G ENEL
E NE L Karakter
BİLİNMESİ
GEREKEN
KAVRAMLAR
Homozigot

E S A SLARI Özellik Alel

Genotip Fenotip Diploit

Olasılık İlkeleri Bezelyelere Ait Karakterler

1) Şansa bağlı bir olayın bir defa denenmesinden elde edilen sonuç, daha sonraki Karakter
Çiçek Çiçek Tohum Tohum Kabuk Kabuk Gövde
denemelerden elde edilen sonuçları etkilemez.
Rengi Konumu Rengi Biçimi Şekli Rengi Uzunluğu
2) Şansa bağlı iki bağımsız olayın aynı anda gerçekleşme olasılığı, ayrı ayrı olma Özellik
olasılıklarının çarpımına eşittir.

3) Şansa bağlı bir olay iki ya da daha fazla yolla gerçekleşiyorsa bu olayın olma
biyoloji
Baskın
olasılığı bağımsız olma olasılıklarının toplamıdır.
Özellik
Birinci Paranın Olasılıkları
Tura Yazı Mor Yanda Sarı Düz Şişkin Yeşil Uzun
1/ 1/
2 2

Tura Tura - Tura Yazı - Tura

1/ 1/ 1/ Çekinik
İkinci Paranın 2 4 4
Özellik
Olasılıkları Yazı Tura - Yazı Yazı - Yazı
1/ 1/ 1/ Beyaz Uçta Yeşil Buruşuk Boğumlu Sarı Cüce
2 4 4

SORU SORU
AaBbDdEe genotipli bir bireyde B ve D genlerinin Heterozigot uzun gövdeli, mor çiçekli ve sarı
aynı kromozom üzerinde bulunduğu bilindiğine tohumlu bezelye bitkisinin kendileştirilmesi
göre, sonucu,
Bir karakter bakımından
a) Krossing over gerçekleşmezse kaç çeşit heterozigot olan bireyler a) Kaç çeşit fenotip oluşur?
Karakterlere etki eden gamet oluşur? arasında yapılan
kamp2021

aleller farklı kromozomlar

çaprazlamaya monohibrit b) Kaç çeşit genotip oluşur?
üzerinde ise bunlara
çaprazlama; iki karakter
bağımsız gen; aynı
bakımından heterozigot olan
kromozom üzerindeyse c) Tüm karakterleri bakımından çekinik
bireyler arasında yapılan
bağlı gen denir. fenotipte bir bireyin oluşma ihtimali nedir?
çaprazlamaya dihibrit
b) Krossing over gerçekleşirse kaç çeşit gamet çaprazlama denir.
oluşur?

SORU SORU
ABde fenotipli birey, Bir karakterin oluşmasından sorumlu dört alel
arasında A 1 = A2 > A 3 = A4 ilişkisi bulunduğuna
I- abde
Aleller birbirine baskınlık göre,
Fenotipinde baskın II- abDe kuramadığında heterozigot
özelliği gösteren genotipi a) Bu karakterle ilgili kaç çeşit genotip
bireylerin fenotipinde iki
bilinmeyen bireyin, III- ABDE oluşabilir?
alelin etkisi birlikte görülür.
genotipini öğrenmek
biyoloji

yukarıda verilen fenotiplerden hangilerine sahip Buna eş baskınlık denir.

amacıyla çekinik homozigot bireyler ile çaprazlanırsa genotipi anlaşılabilir?
özelliği gösteren bireyle
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II b) Bu karakterle ilgili kaç çeşit fenotip
çaprazlanmasına kontrol Bir türde aynı karaktere
çaprazlaması denir. D) I ve III E) I, II ve III ait alel sayısının ikiden oluşabilir?
fazla olmasına çok alellilik
denir.

www.youtube.com/kampus
 SORU SORU

İnsanlarda AB0, Aşağıdaki soyağacında bireylerin kan grupları Cinsiyeti (eşeyi) belirleyen X ve Y Bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler
gösterilmiştir. kromozomları üzerinde yer alan genler aşağıdaki soyağacında renkli olarak
Rh ve MN kan
eşeye bağlı genler olarak adlandırılır. verilmiştir.
grubu sistemleri AB B
I A
bulunmaktadır. A ve
Homolog MIC2
B alelleri ile M ve N

kamp2021
bölge I
alelleri arasında eş B II A III
SRY
baskınlık vardır. Homolog
bölge I
X'in
AB 0 homolog Y'nin
Sentromer
olmayan homolog
Annenin Rh(-); baba ve
Buna göre aşağıda verilenlere doğru ise (D), yanlış bölgesi Kırmızı yeşil olmayan Buna göre bu özellik,
bebeğin Rh(+) olması renk körlüğü bölgesi
ise (Y) yazınız. I- X kromozomuna bağlı çekinik,
durumunda anne ile Homolog
bölge II II- Y kromozomuna bağlı baskın,
bebek arasında kan ( ) I numaralı birey homozigot çekinik genotipe Homolog Hemofili
sahip olabilir. bölge II III- otozomal çekinik
uyuşmazlığı görülür. X kromozomu Y kromozomu
genlerden hangileri ile taşınabilir?
( ) II ve III numaralı bireylerin fenotipi aynı olamaz.

EKOSİSTEM EKOLOJİSİ

E KO S İ S T E M
EKO Biyosfer
Ekoloji

EKO
E KO L OOJİ
Jİ S İ V E Ekosistem Habitat
biyoloji

Ekolojik niş

GÜ
G ÜN C E L Ç E V R E
Komünite
Ekoton

Popülasyon Biyotop

SO R U N L A R I Tür
Biyom

SORU
EKOSİSTEMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Ekoloji ile ilgili,
a. Bir organizmanın veya popülasyonun doğal olarak yaşayıp üreyebildiği
yerdir. Cansız Faktörler Canlı Faktörler
b. Bir organizmanın yaşadığı ortamda yaptığı işe veya göreve verilen addır.
kamp2021

c. Dünya üzerinde canlıların yaşadığı alanların tümüne verilen addır.

Enerji Kaynağı Üreticiler
d. Aynı alan içinde birbirleriyle ilişkili tüm popülasyonların oluşturduğu
topluluktur. Sıcaklık Tüketiciler
e. Canlıların yaşamlarını sürdürmek için uygun çevresel koşullara sahip coğrafi
bölgedir. İklim Hem Üretici Hem Tüketciler

tanımlarının ait olduğu kavramlarla ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi

Toprak ve Mineraller
yanlıştır?
A) a – Habitat B) b – Ekolojik niş C) c – Ekosistem Su
D) d – Komünite E) e – Biyotop

CANLILARDAKİ BESLENME ŞEKİLLERİ EKOSİSTEMDE MADDE VE ENERJİ AKIŞI

Üreticilerden tüketicilere doğru bir ekosistem içinde bulunan canlılar arasında Belirli bir komünitede madde ve enerjinin üreticilerden tüketicilere doğru aktarılmasına
doğrudan ya da dolaylı olarak beslenme ilişkileri söz konusudur. besin zinciri denir.
Çok sayıda besin zincirinin bir araya gelerek oluşturdukları yapıya besin ağı denir.
BESLENME ÇEŞİTLERİ

Karasal Besin Zinciri Karasal Ekosistemde Besin Ağı

biyoloji

Ototrof Beslenme Heterotrof Beslenme Hem Ototrof Hem

Heterotrof Beslenme

Fotoototrof Holozoik
Beslenme Beslenme

Kemoototrof Çürükçül
Beslenme Beslenme

Simbiyotik
Yaşam

www.youtube.com/kampus
 Birey Sayısı
BESLENME PİRAMİDİ SORU Birey Sayısı

Güneş enerjisi Yanda verilen grafikte bir ekosistemde bulunan besin

ÜRETİCİDEN SON TÜKETİCİYE DOĞRU zincirinde A, B, C ve D olarak isimlendirilen trofik
düzeylerdeki birey sayıları gösterilmiştir. Trofik
Üçüncül Birey sayısı ...................... A B C D Düzeyler
1 J Tüketici Trofik
(hepçil)
A B C D Düzeyler
Aktarılan enerji miktarı ...................... Buna göre bu besin zinciri ile ilgili,

kamp2021
İkincil

Ay
10 J
Tüketici Biyokütle ...................... Biyolojik Aktarılan Biyokütle

rış
(etçil) Enerji Miktarı
Birikim Biyolojik Aktarılan Biyokütle

tır
Biyolojik birikim ...................... Birikim Enerji Miktarı

ıcı
100 J Birincil
Tüketici
(otçul) Genellikle vücut büyüklüğü ....................
1000 J Trofik Trofik Trofik
Üretici A BC D Düzeyler A BC D Düzeyler Trofik A B C D Düzeyler Trofik Trofik
I II A BC D Düzeyler III A BC D Düzeyler A BC D Düzeyler
I II III
grafiklerinden hangileri çizilebilir?
1. trofik düzeyde üreticiler, 2. trofik düzeyde birincil tüketiciler, 3. trofik A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III
düzeyde ikincil tüketiciler, 4. trofik düzeyde üçüncül tüketiciler yer alır.

MADDE DÖNGÜLERİ
Dış ortama verilen amonyak, kemosentetik canlılar tarafından nitrite ve daha
Azot Döngüsü
sonra nitrata dönüştürülür. Bu olaya nitrifikasyon denir.
Atmosferdeki Yıldırım ve
şimşek
Azot (N 2) Nitrit Nitrat
NH 3 bakterileri NO2 bakterileri NO3
(Amonyak) (Nitrit) (Nitrat)
biyoloji

Baklagiller Heterotroflar Ototroflar

Toprakta biriken nitrat tuzlarının bir kısmı ise azot bakterileri tarafından atmosferin
Rhizobium
bakterileri serbest azotuna (N 2) dönüşür. Bu olaya ise denitrifikasyon adı verilir.
Ölü organizma Topraktaki Denitrifikasyon
ve organik atık Azot bakterileri
N2
NO3 NO2 ve NO 3 (Atmosferin
NH3 Nitrit NO2 Nitrat
Saprofitler bakterileri bakterileri serbest azotu)

Nitrifikasyon

Karbon Döngüsü
SORU
Aşağıda azot döngüsünde gerçekleşen dönüşümler ve bu dönüşümlerde görev alan canlılar Karbonlu bileşiklerin ekosistemdeki canlı ve cansız faktörler arasında devirsel hareketine
numaralandırılarak gösterilmiştir. karbon döngüsü denir.
I
N2 NH 3
(Azot gazı) (Amonyak) Atmosfer (CO 2)
II
Azotlu organik atıklar NH 3
Yanma
kamp2021

Solunum ile CO 2

(Amonyak)
(CO2)
2
CO

III IV (CO2)
NH3 NO 2 NO3
ile

(Amonyak) (Nitrit) (Nitrat) (CO2) (CO2)

num
Solunum ile CO 2

+ V VI Kemosentez
NO3, NH 4 Aminoasit NH 3
Solu

Fotosentez
(Nitrat) (Amonyak)
VII Kireç Petrol, kömür,
NO3 NO2 N 2O N2 Üreticiler Tüketiciler taşları doğalgaz
(Nitrat) (Nitrit) (Diazotmonoksit) (Azot gazı)

Buna göre numaralandırılmış canlılardan hangilerinin ototrof beslenme özelliğine sahip olduğu
kesindir? Ölü ve atık
Ayrıştırıcılar
A) I, II ve V B) II, III ve VI C) III, IV ve V D) III, V ve VII E) IV, V ve VI maddeler

www.youtube.com/kampus
 Su Döngüsü ÇEVRE KİRLİLİĞİ
Sera etkisi, küresel ısınma,
Hava Kirliliği küresel iklim değişikliği, asit
yağmurları

Su Kirliliği Ötrofikasyon

ÇEVRE KİRLİLİĞİ
kamp2021
Bulutlar

a
m

te
aş
Toprak Kirliliği Erozyon

rle
nl

m
ğu

a
şm

...

e
yo

...
Radyoaktif Kirlilik

rla

...
...
ha

...
bu
içme Canlılar Ses Kirliliği
Okyanus
Deniz Ekolojik ayak izi
Orman yangınları, aşırı veya kaçak avlanma, biyokaçakçılık,
Göl biyolojik çeşitliliğin azalması, doğal kaynakların Karbon ayak izi
....
Yeraltı suları .... .......... sürdürülebilir olmayan şekilde kullanılması da yine doğal Su ayak izi
çevreye zarar veren etkenlerdendir.

SORU

Ekosistemin su döngüsünde etkili olan,

I. terleme,
II. buharlaşma, ÖDÜLLÜ SORU
III. solunum,
biyoloji

Sence biyolojinin çalışması en eğlenceli TYT

IV. yoğuşma
konusu hangisi?
olaylarından atmosferin su oranını artıranlar aşağıdakilerden hangisinde
doğru verilmiştir?
A) Yalnız II B) Yalnız IV C) I ve III D) II ve IV E) I, II ve III

www.youtube.com/kampus