ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΡΙΤΗΡΙΟ (ΘΕΜΑ: ΠΟΛΕΜΟΣ&ΕΙΡΗΝΗ)

Κείμενο 1:

Θουκυδίδου Ιστορία, Βιβλίο Γ, 83, Μετάφραση: Έλλη Λαμπρίδη

«Τα πάθη της γλώσσας στον πόλεμο»

[...] Γίνονταν λοιπόν επαναστάσεις στις πολιτείες, κι αν τυχόν καμιά είχε

καθυστερήσει, μαθαίνοντας το τι είχε σταθεί αλλού πρωτύτερα, προχωρούσε
μακρύτερα στις ακραίες βιαιότητες, και ξάναβαν τα μυαλά των ανθρώπων
προσπαθώντας να επινοήσουν κάτι χειρότερο και πιο περίτεχνο, και να επιβάλουν πιο
τερατώδικες αντεκδικήσεις. Και νόμισαν πως είχαν το δικαίωμα ν' αλλάξουν και τη
συνηθισμένη ανταπόκριση των λέξεων προς τα πράγματα, για να δικαιολογήσουν τις
πράξεις τους. Έτσι η αστόχαστη αποκοτιά θεωρήθηκε παλληκαριά γι' αγάπη των
συντρόφων, ο δισταγμός από πρόνοια για το μέλλον δειλία που προβάλλει ενάρετες
δικαιολογίες, η γνωστική μετριοπάθεια ως πρόφαση ανανδρίας, και η ικανότητα να
βλέπει κανείς όλες τις πλευρές μιας κατάστασης, ανικανότητα να δράσει από καμιά·
την απότομη και βίαιη αντίδραση, την πρόσθεσαν στα προτερήματα του αντρός, και η
αποχή από τις ραδιουργίες λογίστηκε φαινομενικά λογική πρόφαση για ν' αποφύγει
κανείς τον κίνδυνο. Τον αδιάκοπα έξαλλο κατήγορο τον θεωρούσαν πάντα αξιόπιστο,
όποιον όμως του αντιμιλούσε, τον υποψιάζονταν για προδοσία. Κι' αν έκανε κανείς
ραδιουργίες και πετύχαινε, τον είχαν για έξυπνο, κι' όποιος υποψιαζόταν και
ξεσκέπαζε έγκαιρα τα σχέδια του άλλου ήταν ακόμα πιο καπάτσος. Όποιος όμως
προνοούσε ώστε να μη χρειαστούν αυτά καθόλου, έλεγαν πως διαλύει το κόμμα κι'
αφήνει να τον τρομοκρατήσουν οι αντίπαλοι. Και μ' ένα λόγο, όποιος πρόφταινε να
κάνει το κακό πριν από τον άλλον άκουγε παινέματα, καθώς κι' όποιος παρακινούσε
στο κακό έναν άλλον που δεν το είχε πρωτύτερα βάλει στο νου του. Κι' ο συγγενής
λογιζόταν πιο ξένος από τον κομματικό σύντροφο, επειδή ο σύντροφος ήταν πιο
πρόθυμος να ριχτεί στον κίνδυνο για το κόμμα χωρίς να εξετάσει την αληθινή αιτία
της πράξης του. Οι κομματικοί σύντροφοι δε συνδεόταν μεταξύ τους σύμφωνα με
τους νόμους που ίσχυαν γι' αμοιβαία ωφέλεια αλλά για να κερδίσουν πλεονεκτήματα
στο πείσμα των νόμων και των κοινωνικών ηθών. Και την εμπιστοσύνη μεταξύ τους
δεν την επικύρωναν όρκοι προς τους θεούς, όπως συνηθιζόταν άλλοτε, αλλά ο
σκοπός να πατήσουν το νόμο με κοινήν ενέργεια. Τις δίκαιες προτάσεις των
αντιπάλων τις δέχονταν μ' επιφύλαξη παρακολουθώντας τις πράξεις τους αν ήταν πιο
ισχυροί κι' όχι με γενναιοψυχία. Και κοίταζαν περισσότερο να πάρουν εκδίκηση παρά
να φυλαχτούνε για να μην πάθουν πρώτα οι ίδιοι. Κι' αν σε κάποια περίσταση έδιναν
κ' έπαιρναν όρκους να συμφιλιωθούν, οι όρκοι ίσχυαν γιατί τη στιγμή εκείνη δεν
ήτανε σε θέση κανένας από τους δυο να κάνει τίποτ' άλλο, επειδή δεν είχαν να
περιμένουν ενίσχυση από πουθενά αλλού· μόλις όμως δινόταν η ευκαιρία, εκείνος
που πρόφταινε να τολμήσει, αν έβλεπε πουθενά ανοιχτό τον αντίπαλο, του την έφερνε
με μεγαλύτερη χαρά επειδή είχε δώσει τα πιστά παρά αν τον εζημίωνε κατ' ευθεία και
φανερά· και λογιζόταν το φέρσιμο τούτο όχι μόνο πιο σίγουρο, αλλά, επειδή είχε
υπερισχύσει με πονηριά, έπαιρνε και το χαρακτήρα νίκης σε αγώνα εξυπνάδας. Κ'
ευκολότερα νομίζονταν επιδέξιοι οι πολλοί που κακουργούν, παρά ενάρετοι όσοι δεν
ξέρουν απ' αυτά. Και ντρέπονται για τούτο το δεύτερο ενώ καμαρώνουνε για το
πρώτο. [...]

Πηγή: http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2722/Thematikoi-Kykloi_A-B-G-
Lykeiou_html-apli/index_02.htm
 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΚΡΙΤΗΡΙΟ (ΘΕΜΑ: ΠΟΛΕΜΟΣ&ΕΙΡΗΝΗ)
Κείμενο 2:

Ηλεκτρονικό άρθρο:
Οι πόλεμοι στο μέλλον θα γίνονται μέσα από το Διαδίκτυο

Ο πρόεδρος του διεθνούς ινστιτούτου κυβερνοασφάλειας, Μανώλης Σφακιανάκης

μίλησε για την επίθεση των Τούρκων χάκερ στα ελληνικά υπουργεία και ξεκαθάρισε ότι
δεν έκαναν τίποτα παραπάνω από κινήσεις εντυπωσιασμού. «Ευαίσθητα δεδομένα» της
ΕΥΠ και του ΥΠΕΞ δεν μπόρεσαν να τα πειράξουν.

Παράλληλα, μίλησε για τους κυβερνοστρατούς που αναπτύσσουν όλες οι

χώρες, μίλησε για την ελληνική ομάδα κυβερνοπολέμου, τόνισε ότι όλοι οι πόλεμοι
του μέλλοντος θα γίνονται από το Διαδίκτυο και πρόσθεσε ότι θα πρέπει να ενισχυθεί
ακόμα περισσότερο η κυβερνοασφάλεια της χώρας.
«Είναι κάτι που συμβαίνει και συμβαίνει όταν γίνεται κάτι στη χώρα μας.
Όποτε ο πρωθυπουργός προσπαθεί να κάνει κάτι σε διεθνές επίπεδο, οι Τούρκοι
χάκερς μας την πέφτουν. Δεν έχει γίνει πρώτη φορά, γίνεται συνέχεια και πρέπει να
θωρακιστούμε καλύτερα. Μπορούσαν να μπουν και να ρίξουν τις ιστοσελίδες όπως κι
έκαναν, όμως δεν κατάφεραν καίρια πλήγματα. Δηλαδή, να μπουν μέσα και να
πάρουν πληροφορίες από την ΕΥΠ ή από το ΥΠΕΞ. Έκαναν ένα χτύπημα
εντυπωσιασμού. Δεν μπορούσαν να μπουν. Ειδικά η ΕΥΠ είναι άριστα θωρακισμένη
υπηρεσία. Νοικιάζουν τους υπολογιστές από το dark net και κάνουν χτυπήματα.
Υπάρχει εκεί μέσα ένας πόλεμος και πας εκεί και βρίσκεις ό,τι όπλο θες».
Για το πόσο ανησυχητικός είναι ο διαδικτυακός «πόλεμος», κάτι που έγινε και
μετά την επίθεση των Τούρκων μεταξύ Ελλήνων και γειτόνων χάκερ ήταν
ξεκάθαρος: «Έχω δηλώσει και στο παρελθόν ότι οι πόλεμοι στο μέλλον θα γίνονται
μέσα από το Διαδίκτυο. Ήδη οι χώρες έχουν κυβερνοστρατό. Στρατιωτικοί που
ασχολούνται με την κυβερνοασφάλεια αλλά και με τις επιθέσεις. Έχουμε πολύ καλή
ομάδα στο ΓΕΕΘΑ, μία υπηρεσία, που είναι έτοιμη για όλα. Με απλά λόγια η χώρα
μας έχει πολύ καλό κυβερνοστρατό. Κάνουν καλή δουλειά κι ετοιμάζονται για
ενδεχόμενα χτυπήματα από την Τουρκία.

Πηγή:
https://www.ethnos.gr/greece/article/83709/sfakianakhsoipolemoithaginontaistodiadik
tyo
 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΚΡΙΤΗΡΙΟ (ΘΕΜΑ: ΠΟΛΕΜΟΣ&ΕΙΡΗΝΗ)
Κείμενο 3:

Ναζίμ Χικμέτ, «Το μικρό κορίτσι» (μτφρ. Γιάννης Ρίτσος)

Εισαγωγικό σημείωμα: Ήταν το πρωί της 6ης Αυγούστου 1945 08:15 όταν ένα
αμερικανικό βομβαρδιστικό αεροπλάνο με το όνομα «Enola Gay» έριχνε στην
Χιροσίμα της Ιαπωνίας, για πρώτη φορά στην Ιστορία, ατομική βόμβα ουρανίου.
Άμεσα σκοτώθηκαν περίπου 70.000 άνθρωποι. Η «ακτίνα» της καταστροφής της
βόμβας ήταν περίπου 1,6 χιλιόμετρα από το επίκεντρο της έκρηξης καταστρέφοντας
κυριολεκτικά, την πόλη, όπου φούντωσαν πυρκαγιές. Οι αρχές των ΗΠΑ εκτιμούν
ότι περίπου 12 τετραγωνικά χλμ καταστράφηκαν ολοσχερώς, τα εννέα δέκατα από τα
σπίτια της Χιροσίμα έγιναν στάχτη και καταστράφηκε περίπου το 69% των
οικοδομημάτων της πόλης. Στους επόμενους μήνες άλλοι περίπου 60.000 άνθρωποι
απεβίωσαν από τραύματα ή από την έκθεση στη ραδιενέργεια. Στις 9 Αυγούστου
1945 στις 11:02 π.μ., στο Ναγκασάκι ρίφθηκε η δεύτερη πυρηνική βόμβα της
Ιστορίας, βόμβα πλουτωνίου, που σκότωσε άμεσα περί του 40.000 ανθρώπους.
Σύμφωνα με στατιστικές, ο τελικό απολογισμός ήταν 73.884 νεκροί, 74.909
τραυματίες και 120.820 ασθενείς προσβληθέντες από τη ραδιενέργεια.
Συνειδητοποιώντας αργότερα το μέγεθος της καταστροφής, ο συγκυβερνήτης του
αμερικανικού βομβαρδιστικού Enola Gay, που έριξε τη βόμβα στη Χιροσίμα, έγραψε
στο ημερολόγιό του: «Θεέ μου, τι κάναμε;»
Το ποίημα «Το μικρό κορίτσι» είναι μια έκκληση για την ειρήνη από ένα επτάχρονο
κοριτσάκι, δέκα χρόνια μετά τον θάνατό του ΣΤΗ Χιροσίμα. Είναι ένα από τα πιο
σημαντικά αντιπολεμικά τραφούδια και το έχουν ερμηνεύσει σπουδαίοι καλλιτέχνες
και συγκροτήματα, όπως η Τζόαν Μπαέζ. Το ποίημα αυτό δεν είχε τυχαία τον τίτλο
«Το μικρό κορίτσι». Η κωδική ονομασία της ατομικής βόβμα που έριξαν οι ΗΠΑ στη
Χιροσίμα ήταν «Μικρό Αγόρι» («little boy»).

Εγώ είμαι, εγώ είμαι που χτυπάω την πόρτα σας.

Εδώ ή αλλού, χτυπάω όλες τις πόρτες
ω, μην τρομάζετε καθόλου που είμαι αθώρητη
κανένας μια μικρή νεκρή δεν μπορεί να δει.

Εδώ και δέκα χρόνια εδώ καθόμουνα

στη Χιροσίμα ο θάνατος με βρήκε
κι είμαι παιδί, τα εφτά δεν τα καλόκλεισα
μα τα νεκρά παιδιά δε μεγαλώνουν,

Πήραν πρώτα φωτιά οι μακριές πλεξούδες μου

μου καήκανε τα χέρια και τα μάτια
όλη-όλη μια φουχτίτσα στάχτη απόμεινα
την πήρε ο άνεμος κι αυτή σ’ ένα ουρανό συγνεφιασμένο.

Ω, μη θαρρείτε πως ζητάω για μένα τίποτα,

κανείς εμένα δε μπορεί να με γλυκάνει
τι* το παιδί που σαν εφημερίδα κάηκε
δεν μπορεί πια τις καραμέλες σας να φάει.

Εγώ είμαι που χτυπάω την πόρτα σας, ακούστε με,

φιλέψτε με μονάχα την υπογραφή σας
 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΚΡΙΤΗΡΙΟ (ΘΕΜΑ: ΠΟΛΕΜΟΣ&ΕΙΡΗΝΗ)
έτσι που τα παιδάκια πια να μη σκοτώνονται
και να μπορούν να τρώνε καραμέλες.

* τι: ποιητική απόδοση του αιτιολογικού «γιατί»

Πηγή: Ανθολογία Τουρκικής Προοδευτικής Ποίησης, εκδόσεις Αλφειός

Πηγή: https://ennepe-moussa.gr/%CF%81%CF%8E%CF%84%CE%B7%CF
%83%CE%B1-%CF%84%CE%B1-%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%AE%CE
%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/%CE%B7-%CF%87%CE%B9%CF%81%CE
%BF%CF%83%CE%AF%CE%BC%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE
%BD-%CF%80%CE%BF%CE%AF%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CF%80%CE
%BF%CE%B9%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1

Ερωτήσεις:

Α. Το απόσπασμα του Θουκυδίδη (Κείμενο 1) αποτελεί μέρος της περίφημης

«παθολογίας του πολέμου», με την οποία κλείνει το κεφάλαιο του εμφυλίου πολέμου
στην Κέρκυρα. Να εντοπίσετε στο κείμενο μέσα σε ποιο πλαίσιο και για την
εξυπηρέτηση ποιων σκοπιμοτήτων οι λέξεις έχουν χάσει την εντιμότητά τους και να
τα συνοψίσετε σε μια παράγραφο 60 λέξεων. (15 μονάδες)

Β1. Να δώσετε την ερμηνεία των λέξεων «κυβερνοστρατός», «κυβερνοασφάλεια»

και «κυβερνοπόλεμος» που συναντώνται στο Κείμενο 2. (15 μονάδες)

Β2.

α) Το Κείμενο 2 πρόκειται για ένα ηλεκτρονικό άρθρο. Να εντοπίσετε γλωσσικές

επιλογές χαρακτηριστικές του κειμενικού είδους στο οποίο ανήκει. Μεταξύ αυτών να
σχολιάσετε τη χρήση και τη λειτουργικότητα του ευθέος λόγου. (10 μονάδες)

β) Παρατηρήστε τους υπογραμμισμένους ρηματικούς τύπους του Κειμένου 1. Ποιο

είδος τροπικότητας αποτυπώνουν; Σε ποιους αναφέρεται και τι αποκαλύπτει για την
ηθική στάθμη της κοινωνίας αυτής; (5 μονάδες)

Β3. Συγκρίνετε τα Κείμενα 1 και 2 και εντοπίστε ομοιότητες και διαφορές ως προς
τον πόλεμο στον οποίον αναφέρονται (πεδίο, είδος πολέμου, μέσα / τρόποι, συνέπειες
/ αντίκτυπος). (10 μονάδες)

Γ. Να διατυπώσετε το ερμηνευτικό σας σχόλιο για το λογοτεχνικό κείμενο που σας

δίνεται (Κείμενο 3) αξιοποιώντας 2-3 επιλεγμένους κειμενικούς δείκτες που θα
υποστηρίζουν την ερμηνεία σας. (15 μονάδες)

Δ. Ο σύγχρονος πόλεμος φαίνεται σύμφωνα με το Κείμενο 2 να λαμβάνει

ηλεκτρονική μορφή. Ποιες πιστεύετε ότι μπορεί να είναι οι συνέπειες ενός
διαδικτυακού πολέμου για τα κράτη; Να διατυπώσετε τις απόψεις σας σε ένα κείμενο
350 λέξεων που θα έχει τη μορφή άρθρου. (30 μονάδες)