tingnan ang lipunan ayon sa isang dinamikong proseso at ipinapalagay

na ang mga Pilipino

ay patuloy na magpapakita ng mga negatibong katangiang ikinalungkot
ni Rizal at
nais magreporma. Ang huling paaralan ay nagpapakita na ang ilang mga
ideya at katotohanan
ni Rizal ay hindi masarap at mapanganib kahit ngayon'.
Ipinakita ni Propesor Constantino kung paano naging matulis na
kritiko si Rizal
at komentarista ng kanyang mga panahon. Na may cogency ang mga
komento niya ngayon
naglalahad na ang mga sakit ng lipunang Pilipino ay bahagyang nagbago
mula sa panahon
isinulat niya na mayroon ang mga Pilipino ngayon
kakaunti ang natutunan at hindi umuunlad
marami mula sa kanilang kolonyal na nakaraan. Para patunayan
ang kanyang punto, ipinakita ni Propesor Constantino
isang matalinong pagpili ng mga karakter na inilalarawan
sa mga nobela ni Rizal. May mga kasalukuyan
day Pelaezes sa kanilang makulimlim na negosyo
mga deal; ang mga Kapitan Tinong na nanunuhol
ng mga opisyal ng gobyerno at kilala-
rious influence peddlers; ang Capitan Tiagos na namumuno sa
pamamahala-
mga opisyal at maimpluwensyang pulitiko; ang Doña Victorinas na
naging-
maliit na katutubong kaugalian at ang mga produkto ng katutubong
enerhiya habang nabubuhay
nasilaw at tinutularan ang anumang banyaga, at ang mga Basilio na, sa
sa kabila ng mga nakaraang kahihiyan at kawalang-katarungan mula sa
mga opisyal ng gobyerno, nagkaroon
maging ganap na walang malasakit sa mga kaganapang pampulitika kasama
ng isang kakila-kilabot na takot
ng paghihiganti ng pulis habang kuntento sa kanilang sarili sa maling
kahulugan ng
seguridad. Kaya, isang matinding problema sa kasalukuyang lipunang
Pilipino ay kung paano
para mawala ang mga ganitong karakter at ibigay ang mga kritisismo ni
Rizal sa kanila
puro historikal na usapin. Sa madaling sabi, ang gawain ay gawing
lipas na si Rizal
(Constantino 1959), Ngunit hindi ito nagpapahiwatig na kailangan o
kalimutan na natin
kanya. Ang aming propesor ay sumasalamin at nagtapos: 'sa
kabaligtaran, kapag lamang
napagtanto natin ang pangarap ni Rizal maaari ba nating pahalagahan
ang kanyang kadakilaan
dahil doon lang natin malalaman ang malaking halaga ng kanyang mga
mithiin... A re-
oryentasyon ng ating mga paraan at ng ating mga kaisipan ayon sa
nasyonalistikong linya ay
tuparin ang pangarap ni Rizal at kasabay nito ay gawin silang laos
bilang
mga layunin dahil ang pangarap ay magiging isang eality' (Constantino
1959).
Isang pangunahing dahilan, bukod sa marami pang iba, kung bakit
mayroon ang mga akdang pampanitikan ni Rizal
nabuo ang iba't ibang paaralan ng pag-iisip ay may kinalaman sa
kalikasan at layunin
ng kanyang mga pagsusuri sa mga suliraning panlipunan. Ang una ay ang
naglalarawang aspeto
Na ang mga komento ni Rizal ay mayroon
Ang katapatan ngayon ay nagpapakita na ang
mga sakit ng lipunang Pilipino
maliit na nagbago mula sa panahon
isinulat niya.
You sent
pagharap sa mga katotohanan sa kasaysayan at kontemporaryo. Dito,
Rizal deals
sa kung ano ang kanyang itinuturing na indibidwal at panlipunang mga
problema. Ang pangalawa ay
ang prescriptive element kung saan si Rizal ay nagmumungkahi o
nagmumungkahi man lang
mga solusyon sa mga problemang ipinaliwanag sa lugar na naglalarawan.
Ang pangatlo ay
ang predictive na aspeto, na, sa epekto, ay isang pagsusuri ng kung
ano ang maaaring hindi
mangyayari kung at kapag sinusunod o hindi ang prescriptive element.
Gayunpaman ito
ay dapat tandaan na upang hulaan ang isang kaganapan ay hindi
kinakailangan upang ipahayag o
pabor ito.
SOCIALLY DESCRIPTIVE TEKSTO
Ir ay nasa deskriptibong aspeto kung saan ang delineation ng mga
katangian ng karakter
ang paglalantad ng kahinaan sa lipunan o kapuri-puri na mga
pagpapahalagang panlipunan ay matatagpuan. Ang ilan
sa mga katangiang ito ay kultural o resulta ng mga institusyong
panlipunan. Maraming es-
sabi o komento sa mga nobela ni Rizal ay umaabot pa nga sa pagtukoy
ng ilan
ng mga kontemporaryo ni Rizal bilang mga modelo ng mga tauhan ng
nobela. Ngunit ng
higit na kahalagahan kaysa sa pagsisikap na kilalanin ang gayong mga
karakter sa pamumuhay
ang mga tao sa nakaraan ay upang tingnan ang mga ito bilang mga
representasyon ng kultura at
mga institusyong panlipunan. Dahil dito, ang paglalarawan ng mga
tauhan ay kumakatawan lamang sa
nagpapadala ng kagamitang pampanitikan upang maging halimbawa ng mga
institusyon. Halimbawa, ang paaralan
guro sa Nai me tangere ay kumakatawan sa problemang pang-edukasyon sa
kolonya; Si Sisa ay kumakatawan sa domestic at kasamang panlipunang
sakit; Cabesang
Kinakatawan ng mga kuwento ang talamak na agraryong salungatan sa
bansa, at iba pa
sa. Itinuro ni Rizal kung gaano karaming mga indibidwal na katangian
o idiosyncrasies
hindi likas ngunit itinataguyod ng mga institusyong panlipunan o
resulta ng mga pangyayari sa kasaysayan.
Sa diwa, ang pagpuna ni Rizal sa ilang institusyon sa kanyang panahon
ay kumakatawan
isang tunay na pagkondena sa isang mapang-aping kolonyal na
administrasyong
niloloko ng isang inept o corrupt na burukrasya na mas naging
kwalipikado
sa pamamagitan ng di-makatwirang klerikal na dominasyon. Tama,
kolonyal ng Espanyol
ang dominasyon ay matagal nang lumipas, at mula sa_lilok ng pananaw
ng
Ang Konstitusyon ng Pilipinas ay mayroon na ngayong paghihiwalay ng
Simbahan at Estado.
Ngunit ang punto ay kung ang pang-edukasyon, pang-ekonomiya, at iba
pang panlipunan
ang mga problema gaya ng pagtingin ni Rizal sa kanila ay umiiral pa
rin sa isang anyo o iba pa sa a
banayad, at samakatuwid ay mas tuso, fashion. Ulitin, naglalayon si
Rizal
upang ituro kung ano ang mali sa mga indibidwal at institusyon sa
lipunan ng kanyang panahon mali na umiiral pa rin sa ilang anyo o iba
pang mga ito
Nagpadala ka
araw at iminungkahing solusyon upang maalis ang mga ito. Ito ang
naging papel niya
bilang isang repormador. Ngunit sa pagpapakita ng gayong mga paraan,
siya ay, sa diwa, ay naglalayon
gawing lipas na ang mga pagpuna at pagkondena sa kanya noon
ginawa. Mula sa pananaw na ito, ginagawa niya ang kanyang sarili na
hindi na ginagamit bilang isang
kritiko sa lipunan. Ngunit sa pag-aalok ng mga solusyon sa indibidwal
at panlipunang karamdaman, ang kanyang tungkulin ay isang moral at
politikal na pilosopo Sa papel na ito,
siya ay tumatagal ng kanyang lugar sa gitna ng maraming moral at
pampulitika sa mundo
mga pilosopo na may mensahe na maaaring maging matibay sa loob ng
maraming taon,
kahit na ang karamihan o lahat ng kasamaang itinuro niya ay hindi na.
Sa
hindi bababa sa, pagsunod sa magkasunod sa kanyang mga solusyon,
isang pagbaliktad sa naturang isang
ang nahatulang nakaraan ay maaring mapigilan o hadlangan.
Kung mas mauunawaan ang mga pangunahing akda ni Rizal, mahalaga ito
para laging isaisip na siya ay isang matatag na naniniwala sa
postulate na
ang tao ay pinagkalooban ng kanyang Lumikha ng likas na moral at
intelektwal
mga kakayahan o potensyalidad na sinadya upang maisakatuparan sa
indi-
vidual at panlipunang spheres. Upang paunlarin ang mga kakayahan na
ito, mayroon din siyang likas
mga karapatan na ibinigay ng Diyos sa pamamagitan ng Kalikasan. Ang
mga karapatang ito ay hindi nagmula sa gobyerno o anumang
institusyong pampulitika. Sa kabaligtaran, ito ay
ang tungkulin ng pamahalaan na kilalanin at pagtibayin ang gayong mga
karapatan kung ito ay
upang i-claim ang pagiging lehitimo upang pamahalaan. Kabilang sa mga
pangunahing karapatang pantao na ito ay
yaong sa pagkilala sa indibidwal na nagkakahalaga ng kalayaan sa
pagsasalita at
asosasyon, at iba pa. Sila ay napaka-basic na ang kanilang hindi
pagkilala
o pagsupil ay nagpapahiwatig ng masamang pagpigil sa moral ng tao at
mga kakayahan sa intelektwal. Hindi mahalaga kung ang indibidwal ay a
kolonyal na paksa o isang miyembro ng isang malayang estado. Kaya,
kapag hiniling ni Rizal na bigyan ang isang tao ng kanyang kalayaan o
palayain, hindi niya ibig sabihin ang kalayaan sa politika dahil
kahit sa loob ng kolonyal na konteksto ay idiniin niya
ang pangangailangan na ang isang tao ay malaya sa loob
ang sistemang iyon. At nang isulat niya na ang tao ay hindi nilikha
ng Diyos upang
maging isang alipin, siya ay, sa kanyang sariling paraan na nagsasabi
na ang tao ay ipinanganak na malaya; ngunit
kung natagpuan niya ang kanyang sarili na hindi malaya sa lipunan,
ito ay dahil sa likas na katangian ng tiyak
mga institusyong panlipunan o pampulitika. Sa detalyeng ito, ang
kanyang mga iniisip ay tumakbo parallel
kasama ng Rousseau o naimpluwensyahan niya. Isang paglalarawan ng
Nang hilingin ni Rizal na a
ang tao ay binibigyan ng kalayaan,
hindi naman niya sinasadya
malaya sa pulitika
You sent
lahat ng nasa itaas sa mga akda ni Rizal ay maaaring maging mabunga.
Ayon sa kanya, ito
ay tungkulin ng pamahalaan na ibigay ang lahat ng kondisyon o
pasilidad para sa
ang isang tao na paunlarin ang kanyang mga kakayahan sa intelektwal
sa pamamagitan ng isang napakahusay na sistema ng edukasyon. Ngunit
kung ang gobyerno ay para sa ilang kadahilanan o iba pa
hindi makapagbigay ng mga ganitong pagkakataon, dapat, sa
pinakamababa, hindi ilagay
anumang sagabal sa naturang likas na hilig o pag-unlad. ganyan
ang mga hadlang ay kumakatawan sa isang sadyang paglabag sa kalikasan
ng tao at likas na karapatan ng isang indibidwal.
Sa puntong ito, ang isang maikling digression sa pamamaraan ay
maaaring ipakilala
upang higit na maunawaan ang dalawang nobela ni Rizal. Una sa lahat,
dapat ang dalawang nobela
ay titingnan bilang isang mahalagang kabuuan, na maaaring ipagpalagay
na ang
ang paglilihi sa una ay nagsasangkot ng paglilihi sa pangalawa. Para
bang
sa pagitan ng 1887 at 1891, ang dalawang petsa ng paglalathala ng
dalawang nobela ay hindi tiyak na binago ang pangunahing balangkas ng
pangalawa. Maraming indikasyon nito. Gayunpaman, ang isa ay may
kaugnayan sa
ang tema ng papel na ito ay sapat na. May isang pangyayari sa
Kabanata 62
ng Noli me tangere, kung saan sinaway ni Elias si Crisostomo Ibarra:
Ikaw
sisindihin ang apoy ng digmaan, dahil mayroon kang pera at utak, at
mabilis kang makakahanap ng maraming sasali sa iyo, dahil sa
kasamaang palad ay marami
ng mga malcontent. Ngunit sa pakikibakang ito na iyong gagawin,
ang higit na magdurusa ay magiging walang kalaban-laban at inosente'
(Noli,
p. 475). At ito mismo ang ginawa ni Ibarra, na ngayon ay naging
Simoun,
ginawa sa El filibusterismo. At sa huling kabanata ng El
filibusterismo,
Si Padre Florentino ay nagsermon sa naghihingalong si Simoun ang
import at con-
pagkakasunud-sunod ng naturang pagkilos ng digmaan (Fili, p. 358).
Ang pangalawang elemento sa metodolohiya ay upang matukoy kung aling
mga ideya
tininigan ng iba't ibang tauhan sa mga nobela ay kumakatawan kay
Rizal at sa mga
na hindi. Halimbawa, sa magkakaibang tila magkasalungat na pananaw
ni Simoun, ang pinakamasalimuot na pigura sa El filibusterismo,
nagtataka
kung aling mga pananaw ang magkapareho o kahanay sa sariling ideya ni
Rizal at yaong
siya sana ay personal na itakwil o hahatulan. Bukod dito, mayroong
ilang pananaw o tanong na inihandog ni Simoun na tila mas nilayon
para sa pagmumuni-muni ng mambabasa sa halip na para sa anumang
bagay. Ito ay kung saan
pumapasok ang kahalagahan ng dalawang pangunahing sanaysay ni
Rizal.Ang una ay Ang
Philippines: A Century Hence' na inilathala sa serye noong 1889-
1890. Ang pangalawa ay ang 'On the Indolence of the Filipinos' na
inilathala noong
Nagpadala ka
1890. Ang una ay isang politikal na sanaysay na nagsasaad ng ilang
mga probabilidad hinggil sa kinabukasan ng kolonya ng Pilipinas. Ang
huli ay isang matalim
sikolohikal at sosyolohikal na pagsusuri ng mga Pilipino at kung
paano sila
ay nakondisyon ng kanilang kasaysayan, ang pananakop, at ang
pagpapakilala ng mga dayuhang halaga at institusyon. Sa mismong
sanaysay na ito ay si Rizal
malinaw na naglalarawan ng mga kondisyon para sa kaligtasan o
pagbabagong-buhay ng
mamamayang Pilipino, bagama't ginagawa niya ito sa di-tuwirang
paraan. Ito ay ang
pangunahing susi sa mas mahusay na pag-unawa sa Noli me tangere at El
filibusterismo. Hindi sinasadya na ang dalawang sanaysay sa itaas ay
isinulat sa
isang panahon sa pagitan ng paglalathala ng dalawang nobela noong
panahon ni Rizal
nagsusulat na ng El filibusterismo. Ipinapaliwanag nito ang
overlapping ng
mga ideya sa pagitan ng parehong mga nobela at parehong mga sanaysay.
PANLIPUNAN PAGBABA
SA "Ang Katamaran ng mga Pilipino, inamin ni Rizal na ang tinatawag
na
Ang katamaran ng mga Pilipino ay naging isang malalang sakit ngunit
itinanggi
na ito ay namamana. Sa pamamagitan ng isang mahusay na ulat sa
kasaysayan,
ipinakita niya kung paano, bago ang pananakop ng mga Espanyol, ang
mga katutubo ng
nagkaroon ng ugnayang pangkomersiyo ang kapuluan sa karatig Timog
Silangang Asya
mga bansang may kalakalang binubuo ng mga metal, tela, pampalasa,
pagkain,
at iba pa. Mayroon silang ilang mahusay na binuo na katutubong
industriya at pinamamahalaan
malalaking sasakyang-dagat upang dalhin ang kanilang mga produkto sa
malalayong lugar. Ang kanilang mga mandirigma,
din, ay nakipagsapalaran hanggang sa Sumatra. Nagkaroon sila ng
sariling kultura
at isang maayos na sistema ng halaga na
ay hindi kinakailangang palitan ng a
nakatataas. Nang hindi tinatanggihan ang isang uniberso-
sal hilig upang maiwasan ang mabigat na paggawa habang
paghahanap ng mas madaling paraan upang makagawa ng mga bagay,
Isinulat ni Rizal na ang pagkakaroon ng isang tropiko
cal klima na karaniwang hilig ng mga tao sa
humanap ng mas malambot na buhay. Ngunit ang mga hilig na ito
ay naging insidiously actualized sa panahon ng
ang kolonyal na rehimen. Kabilang sa marami
ang mga ibinigay na dahilan ay: ang paggamit ng mga katutubo sa
paglilingkod sa kolonyal
mga digmaan at imperyalistikong disenyo ng imperyo ng Espanya, ang
depopulasyon
ng mga bayan dahil sa madalas na pagsalakay ng mga Moro kaakibat ng
kawalan ng kakayahan
Ang mga katutubo ng kolonya
ay sadyang ihiwalay
mula sa kanilang mga kapitbahay na Malay ni
ang mga kolonisador, kaya nagbunga
sa pagbaba ng time-honed
komersyal na mga link.
You sent
ng mga tao na ipagtanggol ang kanilang sarili dahil hindi sila
pinagkakatiwalaang pasanin
armas at ang mabigat na pagkilala at pagbubuwis ay humantong sa unti-
unting pagbabawas ng
cline ng mga lokal na industriya, agrikultura, at komersyo. Higit pa
rito, ang
ang mga katutubo ng kolonya ay sadyang ihiwalay sa kanilang mga Malay
na kapitbahay ng mga kolonisador na natatakot na sila ay mahawa.
may mga hindi gustong banyagang kultura, kaya nagreresulta sa unti-
unting pagbaba
ng pinarangalan na mga komersyal na link. Higit pa rito, ang ilan sa
mga pinakamahusay
ang mga lupaing pang-agrikultura ay nahulog sa kamay ng mga
korporasyong prayle.
To make a long story short, natagpuan ng katutubo ang kanyang sarili
na pinagsamantalahan. At
nang makita niya ang karamihan sa mga bunga ng kanyang paggawa na
naipon sa kapakinabangan ng
ang kanyang mga mapagsamantala kaysa sa kanya o sa kanyang pamilya,
tinanong niya ang kanyang sarili kung bakit
kailangan niyang magtrabaho nang husto. Ang kanyang inisyatiba na
magtrabaho ay kusang tumigil. Bilang
Sinalamin ni Rizal: 'Ang tao ay gumagawa para sa isang layunin;
alisin ang layuning iyon
siya at bawasan mo siya sa kawalan ng pagkilos'. Dito, si Rizal ay
hindi lamang
pinupuna kung ano ang maaaring kakulangan ng pampatibay-loob ng
gobyerno
sa komersiyo at industriya para sa kapakanan ng mga tao o ang
pagwawalang-bahala nito
sa mga epekto ng mga natural na kalamidad sa populasyon. Nakipagtalo
din siya-
sa gayon, ang isang pamahalaan ay maaaring maging isang
mapagsamantalang ahensya kapag
pinaboran nito ang ilang uri laban sa mga tao sa pangkalahatan. Sa
mas maraming
makabagong termino, laban siya sa isang pamahalaan na kontrolado ng a
espesyal na uri sa lipunan.
Sa parehong sanaysay, lumipat si Rizal mula sa materyal o ekonomikong
mga dahilan
pag-uudyok ng katamaran sa moral na aspeto. Nalungkot siya sa kawalan
ng moral
panghihikayat sa kolonyal na lipunan. Isang katutubo na nakilala
ang kanyang sarili sa pamamagitan ng ilang tagumpay ay naiwang hindi
nakilala lalo na kung suçh
nalampasan ang tagumpay ng isang kolonyal. Hindi siya pinayagang
magpakita
mas mahusay kaysa sa mga kolonyal na panginoon. Kaya ang kanyang
halaga bilang isang moral na indi-
minamaliit ang vidual. Bukod dito, ang sistemang pang-edukasyon ay
hindi talaga de-
nilagdaan upang hikayatin ang pag-aaral. Hindi ito nakasabay sa
progresibo
uso sa ibang bansa. Ito ay 'brutalize, depressive at hindi makatao'
dahil ito ay dinisenyo upang ipaalala sa katutubo ang kanyang
mababang katayuan at doon-
unahan siyang alisin ang kanyang pagpapahalaga sa sarili at likas na
dignidad. Sipiin si Rizal:
Ang pag-alis sa tao ng kanyang dignidad ay hindi lamang pagkakaitan
sa kanya ng kanyang moral
puwersa. Ang bawat nilalang ay may sariling insentibo, pinagmumulan
ng kapangyarihan; mga lalaki
ay ang kanyang paggalang sa sarili; bawian mo siya at siya ay
bangkay... (Sobre la
indolencia, p. 241)
Nagpadala ka
Dito, muli, iginiit ni Rizal ang isa sa kanyang mga pangunahing
lugar:
Ang isang tao sa katunayan ng pagiging tao ay may ilang mga karapatan
batay sa
ang kanyang bigay-Diyos na moral at intelektuwal na kakayahan o
potensyalidad. Ang mga partikular na karapatan, at karapatang pantao,
ay mga instrumentalidad na nagsisilbing aktuwal
mga ganitong potensyalidad. Ipinalagay ni Rizal na ang udyok sa
pagsulong at
aspirasyon para sa isang mas mahusay at mas progresibong anyo ng
edukasyon ay
kaya natural sa tao. Dahil doon, hinangad niyang makapag-aral
nakasalig sa kalayaan para sa paglalahad din ng kanyang
mapagsapalaran na espiritu
bilang mabuting mga halimbawa mula sa kanyang mga tagapayo, Ito ay
upang maging isang edukasyon tiomak
na may modernong pananaw, iyon ay, pagiging bukas sa bago at matapang
na ideya
kaakibat ng interes at pagnanais na makabisado ang kalikasan. Upang
banggitin si Rizal
muli:
Upang umunlad, mahalaga na ang isang rebolusyonaryong espiritu ay
dapat mag-alab
sa kanyang mga ugat, dahil ang pag-unlad ay nangangailangan ng
pagbabago, ay nagpapahiwatig
ang pagkatalo ng nakaraan sa kasalukuyan, ang tagumpay ng mga bagong
ideya
ang mga luma at tinatanggap, Hindi ito magiging sapat na dapat mong
gawin
appeal sa kanyang fancy (fantasia).
(Sobre la indolencia, p. 256)
Ang isang pangunahing salita dito ay magarbong'. Ito ay nagsasaad ng
kolonyal na mentalidad na itinataguyod ng isang sistemang pang-
edukasyon. Naku, madalas kay Rizal, ang Pilipino
ay sa pamamagitan ng kanyang magarbong (fantasia) ay labis na
nabighani ng anumang bagay na iyon
dayuhan dahil ito ay dayuhan. At hangga't 'ang kanyang espiritu ay
hindi
malaya at hindi naging marangal ang kanyang katalinuhan' ang magiging
Pilipino
nasilaw sa ilang liwanag na imbes na maliwanagan siya ay ililigaw
siya tulad ng will-of-the-wisp 'na nagliligaw ng mga manlalakbay sa
gabi..' (Sobre
la indolencia, p. 256).
Ang pangalawang dahilan kung saan, tulad ng kakulangan ng tamang
edukasyon,
mula sa mga tao mismo ngunit ito ay 'mas nakamamatay at malayong
maabot'
sa pagdadala ng tinatawag na katamaran ng mga Pilipino, ay ang
kakulangan
ng tinatawag ni Rizal na sentimiento nacional o pambansang damdamin.
Ito ay
isa pang pangunahing konsepto para sa isang mas buong pag-unawa hindi
lamang ng maraming ng Rizal
mga tauhan sa kanyang dalawang nobela kundi pati na rin sa kanyang
ideya ng rebolusyon at sa kanya
mga aksyon sa larangan ng pulitika. Sa ilang kadahilanan o iba pa,
hindi ginawa ni Rizal
maglahad ng positibong kahulugan o kategoryang paliwanag ng
konseptong ito
sa kanyang sanaysay, On the Indolence of the Filipinos'. Inilista
lamang niya ang mga pagpapakita ng kakulangan nito upang maipakita sa
kung anong paraan
You sent
ang kawalan na ito ay nakaapekto sa katamaran ng mga Pilipino.
Dalawang pagpapakita
ng kakulangang ito ay maaaring ibuod tulad ng sumusunod: Una, ang tao
ay nakadarama ng kababaan hinggil sa kanyang katutubong malikhaing
enerhiya at ang kalidad ng mga resulta.
ng katutubong paggawa. Madali siyang masilaw sa maningning na liwanag
ng kung ano
dayuhan dahil ito ay dayuhan. Dahil dito siya ay ginagabayan at na-
ay biktima ng ganitong magarbong (fantasia) at pagmamahal sa sarili
(amor propio) o
pagmamayabang. Sa madaling sabi, biktima siya ng colonial mentality.
Tiyak, ito
Ang kaisipan ay malapit na nauugnay sa likas na katangian ng
edukasyon ng isang tao o, sa halip,
kakulangan ng tamang edukasyon. Pangalawa, ang tao ay nabigo o
tumangging op-
maglagay ng anumang hakbang ng gobyerno na nakakasama sa mga tao.
karagdagang-
higit pa, wala siyang inisyatiba na mag-ambag sa kabutihang panlahat,
bagaman
baka may personal accomplishments siya. Kaugnay nito, isinulat ni
Rizal:
'Ang isang tao sa Pilipinas ay isang indibidwal lamang, hindi siya
miyembro ng
isang bansa' (Sobre la îndolencia, p. 257). Dito ay nananangis si
Rizal sa ab-
pakiramdam ng isang mas malawak na lipunan kung saan ang isang tao ay
maaaring maging tapat at maging in-
nagnanais na magtrabaho para sa. Sinisi niya ang kawalan ng kalayaan
sa pagsasamahan bilang isang
hadlang sa pagdudulot ng ganitong mas malawak na pamayanan. Bilang
karagdagan, siya
hiniling na walang hadlang na ilagay sa harap ng isang tao bilang
pagtukoy sa kanyang karapatan
upang paunlarin ang kanyang talino.
Madaling matukoy ang marami sa mga hindi-to0-kahanga-hangang mga
character sa
ang Noli me tangere at El filibusterismo na nasa ilalim ng bawat isa
sa dalawa
o parehong pagpapakita ng kakulangan ng pambansang damdamin.
Pinakamahusay na mga halimbawa
sa una ay sina Kapitan Tiago at Doña Victorina. Si Kapitan Tiago ay
isang taong madaling masilaw sa mga dayuhang bagay at bricbraacs, na
sinubukan
upang tularan at pakunsin ang mga Kastila sa maraming paraan, at
napakasama
pamahiin hinggil sa ilang dayuhang paniniwala ng mga tao. Sinubukan
ni Doña Victorina
upang i-out-hispanize ang mga Kastila, nagkaroon ng lubos na paghamak
sa katutubong kultura
elemento at minamaliit ang ibang Pilipino bilang mga India nang hindi
isinasaalang-alang ang sarili bilang isa sa kanila. Ang mga halimbawa
ng pangalawa ay Señor Pasta
at Basilio sa Elfilibusterismo. Si Señor Pasta ay isang tao na, sa
pamamagitan ng dint of
personal na pagsisikap at maraming personal na sakripisyo, ay
nagawang makamit ang posisyon ng isang maimpluwensyang abogado. Gaya
ng sinabi niya, habang ang isang kamay ay naghahain ng choco-
huli sa isang prayle at ang kabilang kamay ay may hawak na aklat ng
gramatika ng Latin
nag-aaral siya, may nagawa siya sa sarili niya. Ngunit ang
siniraan siya ng batang si Isagani bilang isang taong pinaghirapan
lamang
sa kanyang sarili at walang nagawa para makapag-ambag sa kabutihang
panlahat. Señor
Nagpadala ka
Alam din ni Pasta kung ano ang mali sa lipunan ngunit ang kanyang mga
personal na interes at kaligtasan ay pumigil sa kanya na tumutol dito
sa kabila ng
kanyang legal na pagsasanay. Siya ay isang pinakamataas na
indibidwalista ng makasariling uri
at ang kanyang mga personal na nagawa ay walang mga resultang kapaki-
pakinabang sa lipunan. Ito
ay may ganitong modelo sa isip kaya sumulat si Rizal kay Padre
Vicente Garcia,
isang paring Pilipino: Sa Pilipinas, may indibidwal na pag-unlad
ngunit
hindi isang pangkalahatan.
Tapos ay ang karakter ni Basilio. Sa kabila ng pagiging biktima ng
kawalang-katarungan at mga kriminal na gawain ng iba, siya ay, na may
maraming sakripisyo, ay nakamit ang ilang akademikong pagkakaiba.
Siya ay nagkaroon ng isang mahirap
at nakakahiyang buhay. Ngunit sa mahabang panahon, hindi siya nagtaas
ng daliri
ituwid ang kawalan ng katarungan sa kanyang pamilya o tumutol sa mga
maling nakita niyang endemic sa kanyang paligid. Tumanggi siyang
ipagsapalaran ang naabot na niya
at nanatiling kontento sa isang maliit na sulok ng kaligtasan.
Tiyak na natutukso ang nagbabasa ng The Indolence of the Filipinos
upang tanungin pa si Rizal tungkol sa kawalan ng damdaming pambansa
at negatibo nito
kahihinatnan. Ang huling kabanata ng El flibusterismo ay nagbibigay
ng hiling na ito ni
karagdagang pag-iisa sa masamang epekto ng kawalan nito. Sa
pamamagitan ng mga salita
ni Padre Florentino, binanggit ni Rizal ang mga sakit na nararanasan
ng mga Pilipino
responsable para sa. Maginhawang maiuri ang mga ito tulad ng
sumusunod: (a) com-
kasiyahan sa harap ng paniniil; (b) ang kawalan ng disposisyon sa
pakikibaka
para sa kanilang mga karapatan at upang magarantiya ang mga
karapatang ito sa pamamagitan ng sakripisyo at dugo;
(c) ang pakiramdam ng pribadong kahihiyan sa kung ano ang kinikilala
bilang hindi makatarungan sa lipunan na sinamahan ng takot na
ipahayag ang damdaming ito sa publiko; (d) ang
pagbabalot ng sarili sa maling pagmamataas o egoismo; at (e) na may
sapilitang
ngumiti, pinupuri ang mga kasamaan ng gobyerno (o katiwalian) habang
nagmamakaawa
isang bahagi sa mga samsam.
Malinaw, ang lahat ng mga paglalarawan sa itaas na matatagpuan sa El
libusterismo ay
pagpapalawig o pagpapatindi ng naunang isinulat ni Rizal sa kanya
sanaysay tungkol sa katamaran ng mga Pilipino. Sa pamamagitan ng
isang simpleng lohikal na conversion,
posibleng tukuyin ang pambansang damdamin sa positibong paraan bilang
lows: Ang taong may damdaming pambansa ay isa na pangunahin
nagpapahalaga sa mga resulta ng katutubong enerhiya o paggawa o henyo
at ay
hindi madaling masilaw sa kung ano ang dayuhan dahil lang hindi ito
ang resulta
ng katutubong pagsisikap. Hindi siya natatakot sa paniniil, handang
magtrabaho at makibaka
para sa kanyang mga karapatan hanggang sa pagtatanggol sa kanila sa
kanyang buhay. Matapang siya
You sent
hanggang sa puntong ipahayag sa publiko ang kanyang pagtutol sa
kanyang pinaniniwalaan
mga batas na nakapipinsala sa komunidad. Tumanggi siyang masuhulan
pananahimik o makibahagi sa mga tiwaling gawain ng kanyang mga
nakatataas o opisyal ng gobyerno. Iniaalay niya ang kanyang sarili sa
pag-aaral at pagtatrabaho nang nasa isip ang pangkalahatang
kabutihan. Higit sa lahat, pinalaya niya ang kanyang sarili mula sa
pag-ibig (anor propio) o puro pansarili o makasariling interes upang
maisip ang kabutihan ng mas malawak na grupo ng komunidad o bansa.
KONSEPTO NG PAMBANSANG SENTIMENTO NI RIZAL
Sa isang napakahalagang kahulugan, ang konsepto ni Rizal ng
pambansang damdamin ay may
mga punto ng pakikipag-ugnay sa konsepto ni Rousseau ng
pangkalahatang kalooban. Isang paaralan
ng pag-iisip, ang liberal na paaralan, ay binibigyang kahulugan ang
pangkalahatang kalooban ni Rousseau bilang ang
kalooban para sa ikabubuti ng lahat, Bilang isang moral na kailangan,
hindi ito maaaring magkamali. Ito ay isang kalooban
na direktang sumasalungat sa indibidwal o partikular na kalooban na
naglalayon
sa personal o sektaryan na interes. Ni ang pangkalahatang kalooban ay
hindi magkapareho
sa karagdagan lamang o pinagsama-samang mga indibidwal na kalooban.
Hindi rin naman ito ang kagustuhan ng nakararami dahil ang karamihan
ay maaaring magtrabaho lamang para dito
partisan na interes bilang laban sa kung ano ang maaaring bumubuo sa
wastong interes ng a
minorya. Sa madaling sabi, ang pangkalahatang kalooban ay kumakatawan
sa isang moral na pagsisikap na naglalayong
ang kabutihan ng buong komunidad bilang laban sa isang espesyal na
bahagi
o uri sa lipunan.
E
Ngunit mayroong isang husay na pagkakaiba sa pagitan ng
pangkalahatang kalooban ni Rousseau
at pambansang damdamin ni Rizal. Si Rousseau ay isang kakilala sa
Europa
na may mahabang kasaysayan ng mga pambansang estado. Siya
ay nanirahan sa mga malayang pambansang estado
tulad ng France, England, at Switzerland.
Papalapit na siya sa subject niya mula sa isang
mahalagang moral na pananaw upang
dumating sa prinsipyo ng pagiging lehitimo ng
pamahalaan. Sa kaso ni Rizal, hindi siya
Pamumuhay sa kanyang iningatan bilang isang bansa;
Sa kaso ni Rizal, hindi siya
nabubuhay sa kanyang ipinaglihi
bilang isang bansa; isang lalaki sa
Ang Pilipinas ay isa lamang
indibidwal, hindi miyembro
ng isang bansa.
ang isang tao sa Pilipinas ay indibidwal lamang, hindi miyembro ng
isang bansa. Ang
tanong na ilalabas dito ay: Kung walang bansa sa Pilipinas,
kung gayon ano ang ibig sabihin ng terminong pambansa' sa pambansang
damdamin? Ang
ang sagot ay haharapin sa ibang pagkakataon. Sa kasalukuyan, ang
kailangan ay
Nagpadala ka
ipahiwatig ang isa sa mga pangunahing hadlang sa kakayahang makabuo
ng a
pambansang damdamin o upang gamitin ito.
Ako ang kawalan ng kakayahang mag-isip ng isang mas higit na
kabutihan na lumampas sa
puro indibidwal o personal na interes ay dahil sa amor propio o
pagmamahal sa sarili o maling pagmamataas. Tulad ng maraming
nobelista noong huling bahagi ng ika-19 na siglo ni Rizal
ginamit ang simbolismo bilang isang pamamaraan upang maihatid ang
ilang mga mensahe sa pagkilala-
sa mambabasa. Isa na rito ang locket ni Maria Clara na lumalabas
may kaugnayan sa pagmamalaki o kawalang-kabuluhan na labis na
ikinalungkot ni Rizal bilang isang katangian
sa maraming Pilipino. Matatandaan na noong pista ng bayan
ng San Diego, niregaluhan ni Kapitan Tiago si Maria Clara ng isang
locket studded
na may mga diamante at esmeralda at naglalaman ng isang hiwa ng
bangka ng St
Pedro kung saan nakasakay si Jesucristo sa Dagat ng Galilea. Iyon ay
tunay na gawa ng pagmamayabang at walang kabuluhan Hindi nagtagal,
nang walang gaano
pag-iisip o pagmuni-muni, ibinigay ito ni Maria sa isang pulubi na
may ketong,
dahilan para sabihin ng isa sa kanyang mga kaibigan na ito ay isang
bagay na pulubi
hindi makakain at maaaring tanggihan ng ibang tao na hawakan dahil sa
takot
ng kontaminasyon. Nang maglaon, ibinigay ito ng ketongin kay Basilio
na, bilang isang gamot,
Dumating ang cal student upang gamutin siya ng mga kapaki-pakinabang
na gamot. sa halip na
gamit ang locket bilang isang paraan upang matustusan ang kanyang
pag-aaral sa medisina at pagpapalaya
kanyang sarili mula sa nakakahiyang mga bigay ni Kapitan Tiago,
Basilio noon
niregalo ito kay Juli, ang kanyang kasintahan, na, para sa isang
napaka-sentimental na dahilan, ay gagawin
huwag gamitin ito para palayain ang sarili mula sa pagkaalipin sa
tahanan o para tulungan siya
iligtas ni tatay Cabesang Tales ang kanilang lupain mula sa pagkamkam
ng isang prayle
korporasyon. Simon, na ang pagmamahal kay Maria Clara (ngayon ay
nakakulong sa a
ihi) ay hindi humina, nag-alok kay Cabesang Tales ng malaking halaga
para sa
locket. Cabesang Tales, sa halip na tanggapin ang pera para iligtas
ang kanyang lupa
at palayain ang kanyang anak na babae mula sa pagkaalipin, ninakaw
ang baril ni Simoun, at sa
pinalitan ng lugar nito ang laket na tiyak na idineposito ni Simoun
ang kanyang mas maliit na dibdib ng mga mahahalagang bagay gaya ng
ipinahiwatig sa El filibusterismo. Ito ay napaka
kaban ng kayamanan, hindi tulad ng isang mas malaki na tinataglay din
ni Simoun, na
Personal itong dinala ni Padre Florentino sa isang bangin at itinapon
sa
dagat, bulalas na nagdulot ito ng maraming kalokohan.
Ang isang palatandaan kung ano ang sinasagisag ng locket ay
matatagpuan sa Kabanata 1l ng
El filibusterismo, kung saan ang Kastilang gobernador-heneral, isang
opisyal ng Kastila, ilang prayle na may iba't ibang orden, ang mag-
aalahas na si Simoun, at iba pa.
naroroon sa isang sesyon ng pagsusugal sa Los Baños. Ang usapan ng
grupo
You sent
naanod sa iba't ibang anyo ng stake na maaaring gamitin sa kanilang
pagsusugal. Posibleng pusta o chips tulad ng mga brilyante ni Simoun,
gobyerno
napag-usapan ang mga pabor o konsesyon ng gobernador heneral, at iba
pa
bilang mga posibilidad. Nang tanungin kung ano ang maaari niyang taya
o iharap bilang isang taya,
nagprotesta ang isa sa mga prayle na ang mga pari na tulad niya ay
hindi nagtataglay ng re-
pinagmumulan ng mga tao tulad ng gobernador heneral. Noon si Simoun
sumagot na ang mga prayle ay maaaring mag-alok ng irtudes de
boquilla, ibig sabihin, mga pangako
ng mga birtud, o mas mabuti pa, walang laman o puro pasalitang
pangako. Kapag tinanong
kung ano ang makukuha niya sa puro pasalitang pangako pati na rin sa
iba pang pakikipag-
mga sesyon mula sa gobernador-heneral, si Simoun ay nanggagalaiti na
napabulalas: Tm
pagod na marinig ang mga birtud na pinag-uusapan at gusto ang kabuuan
ng mga ito,
lahat ng meron sa mundo, nakatali sa sako para itapon
ang dagat kahit na kailangan kong gamitin ang aking mga brilyante
bilang mga sinker (Fli, p. 92).
At ito mismo ang ginawa ni Padre Florentino nang ihagis niya
dagat ang maliit na kaban ng kayamanan ni Sirnoun na naglalaman ng
kanyang mga brilyante
at iba pang mamahaling hiyas, gayundin ang itinatangi na locket ni
Maria Clara.
Hindi ba ang mga brilyante ni Simoun dito ay nagsisilbing ballast o
isang sinker para sa
locket?
Sa loob ng partikular na konteksto ng insidente ng pagsusugal sa Los
Baños,
ang nais ipahiwatig ni Rizal ay ang pagkakaroon ng
pagkukunwari o hindi natutupad na mga pangako ng matataas na
pamahalaan o mga opisyal ng klerikal.
Ngunit sa mas malawak na konteksto kung paano dumaan ang locket mula
sa kamay patungo sa kamay,
kasali ang elemento ng amor propio o hurt pride. Upang ulitin, sa
kanyang
sanaysay tungkol sa katamaran ng mga Pilipino, ikinalungkot ni Rizal
ang moral na depektong ito. At ang Noli me tangere at El
filibusterismo ay puno ng mga karakter
na nagpapakita ng kabiguan sa moral na ito. Ito ay ang pagpapakita ng
kakulangan ng
pambansang damdamin.
Nais ni Rizal na alisin ang lahat ng anyo ng walang kabuluhan o
pagmamahal sa sarili (amor
propio). Sa huling kabanata ng El flibusterismo, nang si Padre
Florentino
napagmasdan na si Simoun ay tumangging magtago sa harap ng
pagsisikap ng pamahalaan na hanapin at arestuhin siya, naalala niya
ang kasabihan ng
San Juan Chrysostom: Walang kabuluhan ng mga walang kabuluhan at ang
lahat ay walang kabuluhan?! Ang pari
dito ay sumasalamin sa isa sa mga pinakadakilang kapintasan ng
pagkatao ni Simoun
pagmamahal sa sarili o pananakit ng pagmamataas. Maaaring ang
katangiang ito ay hindi nagpapakita ng posibleng kahalagahan ni Maria
Nagpadala ka
Si Clara ay hindi dapat hawakan. Siya ay naging klerikal na pag-aari
at, sa
epekto, sinasagisag ang ilang aspeto ng pangingibabaw ng klerikal sa
kolonya. Sa
hinggil sa aspetong ito, sinaktan ni Rizal ang ilang mga interes sa
kolonya.
Para dito, kailangan niyang pagbayaran ang kanyang buhay.
Ang pigura sa El flibusterismo na pinakamahusay na nagpakita ng
kawalan ng
pambansang damdamin, hindi bababa sa isang facet ng kanyang
kumplikadong personalidad, ay
si Simoun. Ang kanyang pagiging mapaghiganti ay napaka-personal na
motivated at marami
ng kanyang mga aksyon ay nagmula sa pagmamahal sa sarili o pananakit
ng personal na pagmamataas. Siya ay muling-
inayos sa anumang paraan upang makamit ang mga personal na layunin:
katiwalian sa panunuhol, pamimilit, at iba pa. Siya ay walang moral
na pagsasaalang-alang para sa iba at
manipulahin ang iba para sa kanyang pansariling layunin. Kaya, ayon
kay Fa-
ang Florentino, ang Diyos mismo ang bumigo sa mga plano ni Simoun
pangunahin, ang dalawang pagtatangka sa rebolusyon. Sinabi ng pari
kay Simoun:
Isa-isa niyang binigo ang mga plano namin, the best conceived, first
by
ang pagkamatay ni Maria Clara, pagkatapos ay sa kawalan ng
paghahanda, pagkatapos ay sa ilan
mahiwagang paraan' (Fili, p. 357).
Ang unang pagtatangka sa rebolusyon ay nabigo o naabort dahil sa
Ang hindi pagkilos ni Simoun nang marinig ang pagkamatay ni Maria
Clara. Ang pagtatangkang
sa rebolusyon ay naglalaman ng isang napaka-personal na layunin ang
pagliligtas kay Maria
Clara mula sa madre, na kinasasangkutan ng nasaktang pagmamataas ng
mapaghiganti-
Mayroon akong Simoun. Nabigo ang ikalawang pagtatangka sa rebolusyon
dahil sa maling co-
ordinasyon at dahil sa kawalan ng tiyak na dahilan o ideolohiya.
Ang mga rebolusyonista kalaunan ay naghiwa-hiwalay sa iba't ibang
banda, bawat isa ay
paghahabla ng interes ng grupo. Ang ilan ay naging mga bandido na
sumisira sa mga kumbento at
ang mga bahay ng mayayaman. Ayon kay Padre Florentino, si Simoun ay
nagkaroon
nagtaguyod ng mga rebeldeng kilusan batay sa mga indibidwal na
pagkabigo sa-
naghahasik ng ideya. Tiyak, walang pambansang damdamin ang kasangkot
Ang dalawang pagtatangka ni Simoun sa rebolusyon. Ngunit kung ginawa
ni Rizal ang pambansang sentimyento bilang nag-uudyok sa gayong mga
pagtatangka, ginawa ba niya
Naging matagumpay ang pagsisikap ni Simoun? Mula sa haka-haka na ito,
maaaring bigyang-kahulugan ng isa
Noli me tangere bilang paglalantad sa iba't ibang sakit ng kolonyal
na lipunan at El
filibusterismo bilang pagpapakita kung ano ang mali o hindi kumpleto
sa pamamaraan
ng pagpapabuti o paglutas ng mga ito.
Gayunpaman, ito ay sa pamamagitan ng isa pang facet ng personalidad
ng
Simoun na pinakamainam na maipahayag ang damdaming pambansa.
Nabubunyag ito
sa isang mahabang dayalogo, halos isang debate, sa pagitan ni Simoun
at Basilio noong
You sent
isang kagubatan sa Kabanata 7 ng E filibusterismo. Mula sa pananaw ng
pampanitikan
teknik at pampulitikang diskurso, marami sa mga pananaw ni Simoun
dito
na hindi karaniwang tally sa kanyang mapanirang tendencies at sinadya
higit pa upang magtanong sa mambabasa kaysa turuan si Basilio bilang
bahagi ng balangkas ng nobela. Marami sa mga pananaw ni Simoun sa
kanyang moralisasyon
ang isang pangaral kay Basilio ay malapit na magkatulad hindi tunay
na pagkakakilanlan
cal sa mga ipinahayag na pananaw at gawain ni Rizal. Inirerekomenda
ni Simoun na sa halip na mag-isip ayon sa wika ng iba at
ganap na pinagtibay ang isang dayuhang kultura na papatay sa orihinal
ng isang tao
malikhaing kakayahan at subordinate ng isa sa mga saloobin sa mga
dayuhan, ito
ay kinakailangan upang paunlarin at linangin ang sariling iyon ay,
ang katutubo
wika.
Ang pangangalaga sa wika ng isang tao ay hindi lamang pagpapanatili
ng pagkakakilanlan ng isang tao kundi isang paraan ng kalayaan mula
sa panghihimasok ng mga hindi gustong
mga ideya. Nararapat na paunlarin ng isang tao ang kanyang kultura
upang maiwasan ang pagiging mahinang panggagaya sa kultura ng iba na
maaari lamang humantong sa pagmamaliit at
hinamak. Ang dapat itayo ay ang mga pundasyon ng Philippine
Fatherland' (Fili, p. 62). At sa halip na magmakaawa na maging
probinsya ng Espanya, 'maghangad
maging isang bansa' (Fili, p. 63). Higit pa rito: Sa-
sa halip na mga pantulong na kaisipan, mag-isip sa-
dependently, sa dulo na ni sa pamamagitan ng
tama, ni kaugalian, ni wika, ang
ang pag-iwas sa pagnanais na maging isang Espanyol ay maaaring
ituring na master
dito, ni hindi tinitingnan bilang bahagi ng
ang bansa ngunit kailanman bilang isang mananalakay, at maaga o huli
magkakaroon ka
iyong kalayaan' (Fili, p. 63). Bukod sa pagtukoy sa masasamang aspeto
ng imperyalismong kultural, muling ipinahihiwatig ni Rizal dito na
ang pangunahing prin-
Ang pangunahing prinsipyo ng pambansa
ang damdamin ay matatagpuan sa
pagpapahalaga sa katutubong malikhain
enerhiya at ang manipis
kopya lang ng iba.
TET
ang isang pares ng pambansang damdamin ay matatagpuan sa pagtitiwala
at pagpapahalaga
ng katutubong malikhaing enerhiya at ang lubos na pag-iwas sa
pagnanais na maging a
kopya lang ng iba.
Matatandaan na, sa Kabanata 50 ng Nali me tangere, si Elias iyon
na unang humiling kay Ibarra na 'ipalaganap ang ideya ng tinatawag na
amang bayan' (Noli, p. 392). Habang si Rizal ay mayroon nang konsepto
ng Pilipinas bilang kanyang amang bayan, ang mga tauhan sa kanyang
mga nobela ay nagsasalita pa rin
Nagpadala ka
sa mga pundasyon ng amang bayan. Walang inconsistency dito.
Si Rizal ay may konsepto ng amang bayan at ito sa kanya ay ang
Pilipinas.
Ang ninanais niya ay mas maging unibersal ang kamalayan nito
sa lahat ng mga katutubo sa kapuluan sa paraang babangon
tandem na may mataas na antas ng kamalayan sa lipunan o komunidad.
Siya ay
naglalayon sa isang anyo ng panlipunang pagkakaisa sa mga linyang
etniko o pambansang. Pero
ito ay hindi sapat. Ang lipunan ay dapat na organisado sa mga
tuntunin ng nobela
institusyon upang muling patatagin ang pagkakaisa na ito Sa madaling
sabi, ang layunin ni Rizal, sa kanyang mga nobela
at mga artikulo gayundin sa kanyang mga huling aksyon, ay bumuo ng
isang pambansang kom-
bayan. Ito ay higit pa sa pagiging makabayan sa diwa ng pagmamahal
lamang
ang lugar ng kapanganakan ng isang tao. Sinubukan ni Rizal na humanap
ng ibang dentista sa halip na sa isang Indio.
MGA RESITO PARA SA ISANG PAMBANSANG KOMUNIDAD
NOONG 1889, sa pagitan ng publikasyon ng Noi me tangere at El
filibusterismno,
Muling inilimbag ni Rizal ang Sucesas de las Islas Filipinas ni Morga
(orihinal na inilathala
noong 1609) kasama ang kanyang mga natutunang anotasyon. Gaya ng
sinabi niya rito, ang pakay niya ay
upang gisingin sa mga Pilipino ang isang kamalayan ng nakaraan Sa
ganitong paraan,
na may kamalayan sa isang karaniwang nakaraan at sinaunang kultura,
ang mga tao
ay pakiramdam na tulad ng isang makasaysayang tao at pinaniniwalaan
ang paratang ng kanilang mga detractor na, bago ang kolonyal na
pananakop, sila ay mga ganid na napahamak sa walang hanggang
kapahamakan. Sa sandaling iwaksi nila ang pakiramdam ng kababaan na
itinataguyod sa kanila ng kanilang mga mananakop at bumuo ng mga
karaniwang mithiin, unti-unting madaragdagan ng mga tao ang kanilang
pakiramdam sa komunidad.
at pagkakaisa- sa gayon ay nagpapatunay ng isang elemento ng
pambansang damdamin. Pero
Ang nais ni Rizal na malaman ng mga Pilipino ang kanilang
nasyonalidad
sa mga huling araw nito' ay hindi sinadya upang bumalik sa isang
lumang kulturang nativistiko na
ay nalampasan ng makabagong pag-unlad at teknolohiya. Ito ay simple
upang ipaalala sa mga tao ang karaniwang mga ninuno at mga nakaraang
tagumpay at hindi
upang itanim sa kanila na sila ay isang bansa noong unang panahon sa
modernong kahulugan. Para dito, ayon sa kanyang reklamo, ay hindi pa
umiiral sa
T
ang mga isla.
Ngunit hindi lamang nasisiyahan si Rizal na magkaroon ng pambansang
pamayanan
bilang isang konsepto na maaaring reified sa pamamagitan ng harking
sa isang precolonial nakaraan o sa pamamagitan ng
ang paggamit lamang ng maraming kalooban. Nagpasya siyang pumunta sa
arena ng
aksyon sa pamamagitan ng pag-oorganisa ng Liga Filipina. Ang
organisasyong ito ay naglalayong pasiglahin
You sent
edukasyon, agrikultura, at komersiyo. Ito ay upang magsilbi bilang
isang ahensya
para sa kapwa proteksyon at pangangailangan. Pinakamahalaga, ito rin
ay sa
nagsisilbing depensa laban sa lahat ng karahasan at kawalang-
katarungan. Isa sa moral nito
ang mga reseta ay ang mga miyembro nito ay hindi dapat sumailalim sa
kanilang mga sarili
anumang anyo ng kahihiyan o pagtrato sa isa't isa nang may
pagmamataas. Kung matagumpay, gagawing lipas na ng Liga Filipina ang
mga problemang binigkas
sa El flibusterismo, tulad ng pang-edukasyon na kinakatawan ng
paaralan-
master, ang pang-ekonomiya na kinakatawan ni Cabesang Tales, ang
domestic
at mga sosyal na ipinakita ng trahedya na si Sisa, at iba pa. Depensa
laban sa
Karahasan at kawalang-katarungan at, siguro, ang katapangan na kasama
nito,
kasama ng kahandaang ipagsapalaran ang buhay ng isang tao, lahat ay
nagsiwalat ng inspirasyon
ng mga elemento ng pambansang damdamin. Nang ang Liga Filipina ay
naglalayong magkaisa
ang kapuluan sa isang compact, vigorous at homogenous body', ito
ay, sa katunayan, naglalayong lumikha ng isang parallel na komunidad
na may mas mataas na kabutihan
na kung saan ang miyembro ay maaaring sublimate ang kanyang mga
personal na interes dahil siya
ay hindi napahiya o pinagsamantalahan dito. Ang damdaming pambansa sa
komunidad na ito ay bubuo ng isang kalooban para sa ikabubuti ng
buong sambayanan. Sa gayon
pakikibaka laban sa kawalan ng katarungan ay sa ngalan ng komunidad
at hindi
para sa kasiyahan ng indibidwal na paghihiganti o mga interes ng
sekta.
Dahil sa istruktura ng administratibong set-up nito pati na rin ang
cell system nito na itinatadhana sa pinakahuling probisyon nito na
nilayon na
ginagarantiyahan ang pagpapatuloy nito, ang layunin ng Liga Filipina
ay sa kalaunan
isama ang lahat ng mga katutubo sa kapuluan. Na ginamit ang terminong
Pilipina
para maging kwalipikado ang organisasyon ay nagpapahiwatig na ang
bansang tinatawag na Filipinas
hindi pag-aari ng mga Kastila kundi sa katutubo at ang katutubo ay
ang mga Pilipino. Bilang miyembro ng
ang Liga Filipina, ang indio ay naging transEMETE
Nang gawin ni Rizal ang dalawa ni Simoun
ang mga pagtatangka sa rebolusyon ay nabigo, ito
ay hindi kinakailangang ipahiwatig iyon
laban siya sa rebolusyon.
nabuo sa isang Pilipino.
Sa sandaling ito, ang problema ng
pumapasok ang rebolusyon. Noong ginawa ni Rizal
Nabigo ang dalawang pagtatangka ni Simoun sa rebolusyon,
hindi naman ito nangangahulugan na siya nga
laban sa rebolusyon. Maaari lamang itong mangahulugan na inireseta
niya ang mga kondisyon para sa pagbibigay-katwiran nito. O, upang
ilagay ito sa ibang anyo, siya ay naglalagay
ang mga kondisyon kung saan maaari itong hatulan na matagumpay.
Totoo, Rizal
ay hindi laban sa paggamit ng puwersa kung ang mga pangyayari ay
nagpapatunay nito. Nasa
Ellaimte
salita ng isang mataas na opisyal ng Espanyol sa El filibusterismo:
Kapag ang isang tao ay
ipinagkait ang liwanag, tahanan, kalayaan, at katarungan mga bagay na
mahalaga sa buhay,
at samakatuwid ay patrimonya ng tao na ang mga tao ay may karapatang
tratuhin siya
sino ang sumisira nito gaya ng gagawin natin sa magnanakaw na
humarang sa atin sa mataas-
paraan (Fili, p. 304).
Batay. sa peroration ni Padre Florentino, lumilitaw na isa ang nag-
anak sa mga kabiguan ni Simoun sa paglulunsad ng mga rebolusyon ay
sila
personal na motibasyon sa halip na batay sa isang dea' o ideolohiya.
Ngunit kung
isang rebolusyon ang inilunsad sa ngalan ng isang pambansang
komunidad kung saan
naghari ang pambansang damdamin, makatwiran ba ito? Ang sagot ni
Rizal ay
kailangang maging isang matunog na oo. Kung ang isang kilusan ay
inilunsad upang pawiin
na may partikular na paniniil kung saan ipinagkait ang mga karapatang
pantao ngunit gagawin
nagtagumpay lamang na magdala ng isa pang anyo ng pang-aapi,
pagkatapos ay wala
ay nagawa sa mga tuntunin ng pagkilala sa indibidwal na halaga
at mga karapatan. Ngunit ang malawakang pambansang damdamin ay
magiging isang garantiya
na walang hinaharap na paniniil na mapapalitan ang nauna. ngayon,
sakaling lumitaw ang isang pambansang komunidad na puno ng pambansang
damdamin
sa archipelago, baka hindi na kailangan pa sana ilunsad
isang rebolusyon upang gawin itong malaya. Sana, ganoon din ang
kolonyal na kapangyarihan
hayaan mo, dahil 'pag ang bunga ng sinapupunan ay umabot na sa
kapanahunan, sa aba
ang nanay na sisira nito'! (Fili, p. 304). Sa anumang rate, kung
mangyayari ito
kung gayon, mula sa isang pragmatikong pananaw, ang isang rebolusyong
udyok ng isang tiyak na ideolohiya at suportado ng isang matatag na
komunidad ay
magkaroon ng mas malaking pagkakataon para sa tagumpay.
Sa kanyang sanaysay na The Philippines: a Century Hence', hinulaan ni
Rizal
ang malamang na posibilidad na ang Pilipinas sa kalaunan ay makakamit
ang pampulitikang kalayaan at ipagtanggol ang kalayaan nito sa presyo
ng 'maraming dugo
at sakripisyo'. Walang kalaban-laban na inasahan ni Rizal ang
pangwakas na kalayaang pampulitika para sa Pilipinas, at nagbigay
siya ng ilang dahilan
ito sa Noli me tangere gayundin ang marami pang iba sa sanaysay sa
itaas. Ito
ginagawang mas malinaw kung bakit masigasig niyang naisin ang
damdaming pambansa
lumaganap sa gayong malayang estado. Hindi niya kailanman itinumbas
ang kalayaan ng tao sa kalayaang pampulitika. Dito, makikita natin si
Rizal sa kanyang pinakamahusay bilang isang
moral at politikal na pilosopo.
Gayunpaman, malinaw din na, para kay Rizal, ang pagkakaroon ng
pambansang damdamin at ng pambansang pamayanan ay hindi pangwakas na
wakas sa
You sent
mismo. Ito ay isang kasangkapan lamang upang makamit ang ilang
layunin ng tao sa kasaysayan
pag-unlad ng isang tao. Ito ay nahayag sa diyalogo sa pagitan
Sina Simoun at Basilio sa kagubatan (Fili, pp. 64-65). Basilio,
nagtatanggol sa
papel ng at pangangailangan para sa agham sa lipunan, inaasahan ang
pag-usbong ng isang kulturang pang-agham sa mundo na lalampas at mag-
aalis
pagkakaiba ng lahi, pambansang estado, kolonisador at kolonisado, at
op-
pressors at inaapi. Sa estadong iyon, masyadong, ang pagiging
makabayan ay maituturing na isang anyo ng panatisismo o sakit sa
isip, kung hindi isang aktwal na panganib sa
kaayusan ng mundo. Sumang-ayon kaagad si Simoun kay Basilio ngunit
nagkomento iyon
sa makasaysayang yugto na kanilang ginagalawan noong ang paniniil at
pang-aapi ay
ang mga alituntunin, ang pagiging makabayan ay isang krimen hindi
lamang sa mga mapang-api kundi pati na rin a
Ang birtud ng inaapi dahil ito ay nagsasaad ng pagmamahal sa
katarungan at kalayaan
at ang pagpapatibay ng likas na dignidad ng indibidwal. Obviously,
ang diyalogong ito ay higit na sinadya para sa pag-unawa ng mambabasa
dahil pareho
Sina Simoun at Basilio sa kanilang mga papel na ginagampanan sa El
flibusterismo ay
hindi kayang lampasan ang mga pansariling interes. Ngunit ang mensahe
ni Rizal ay ang
ang inaasahang tinatawag na kultura ng daigdig ay ilang siglo na ang
nakalipas at hinding-hindi
maisasakatuparan maliban kung nagkaroon ng ganap na pag-aalis ng
nang-aapi
at ang inaapi, at ang kolonisador at ang kolonisado. Isang mundo ng
ipinapalagay ng unibersal na kaayusan ang kawalan na ito. Sa kanya,
nagkaroon ng isang
agarang problema: Paano maalis ang kawalan ng kalayaan at mga
mga institusyong pumipigil sa aktuwalisasyon ng likas na udyok ng tao
patungo sa
moral at intelektwal na pag-unlad. Sa madaling sabi, kung ano ang
mahalaga para sa sandaling ito ay upang bumuo ng pambansang damdamin
at ang pambansang komunidad. Ito ang tugon sa ibinigay na aktwal na
makasaysayang sitwasyon. Kunin
isa, bagay sa isang pagkakataon at hayaan ang malayong hinaharap na
magpasya kung paano baguhin ang pambansang damdamin sa internasyonal
na damdamin.
Mahigit isang siglo na ang lumipas mula nang mabuhay si Rizal at
isulat ang kanya
gumagana at nahaharap tayo ngayon sa isang bagong milenyo. Ang
kulturang pang-agham ng mundo
o kaayusan ay tila napakalayo gaya ng naisip ni Simoun. Tayo pa rin
saksihan ang mga salungatan sa pagitan ng mga pambansang estado,
tunggalian ng etniko, salungatan sa relihiyon, banayad na pang-aapi
sa pagitan ng mga estado, pati na rin ang mga panloob na pakikibaka
sa pagitan ng mga uri ng lipunan sa loob ng bawat bansa. At marami sa
mga ito
panloob na mga salungatan ay malapit na nauugnay sa mga patakarang
panlabas ng mas malakas
Nagpadala ka
Ang mga sumusunod na katanungan ay maaaring itanong: Magkano sa
pambansa
sentimyento, gaya ng tinukoy ni Rizal, ay matatagpuan ngayon sa
lipunang Pilipino? Gaano ito kalawak at sa anong mga bahagi ng
lipunan ito pinakamahusay na matatagpuan?
O sa ibang paraan: Hanggang saan ang pagtantiya ng ating bansa sa
modelo ni Rizal ng isang pambansang komunidad? Sapagkat, sa
katunayan, pinaniwalaan iyon ni Rizal
ang isang malayang estado ay hindi kinakailangan
identical sa pambansang komunidad siya
nasa isip. Ang pambansang pamayanan ay
isang bagay na ginagawa. Alinsunod
sa pamantayan ni Rizal, maaari itong sumulong
sa pabago-bagong paraan o gumawa ng ilang paatras na hakbang. Ang mga
sagot sa mga tanong sa itaas ay bahagyang makikita sa pagkakaroon,
pagkawala, o muling paglitaw ng mga karakter na nais ni Rizal.
upang alisin o gawing lipas na. Narito ang cogency ng kanyang
pamantayan.
Naniniwala si Rizal na isang
independiyenteng estado ay hindi
kinakailangang magkapareho sa
pambansang pamayanan na mayroon siya
isip. Ang pambansang pamayanan ay
isang bagay na ginagawa.
Hangga't may pagsasamantala at kahirapan sa lipunan, kakulangan ng
katapangan sa pakikibaka para sa pagkilala at proteksyon ng tao
karapatan, makasariling suporta para sa gutom sa kapangyarihan o
tiwaling opisyal upang
makibahagi sa mga mumo mula sa kanilang mga mesa, at isang kagyat na
pangangailangan upang dalhin
tungkol sa pinakamahusay sa malikhaing enerhiya ng mga tao, ang
mensahe ni Rizal para sa
ang mga taong mahal na mahal niya at ang iba pa sa isang katulad na
makasaysayang sitwasyon ay nananatili
totoo sa susunod na milenyo.