MARPOL 73/78

Öğr. Gör. Dr. Kaan ÜNLÜGENÇOĞLU

ULUSLARARASI DENİZCİLİK SÖZLEŞMELRİ İLE
İLGİLİ TEMEL BİLGİLER

5
Denizde Güvenlik İlkeleri-Acil Durumlar-Yakıt Sızıntısı
Yakıt Sızıntısı:
• Yakıt sızıntıları büyük boyutta telafi edilemeyen çevre kirliliğine
sebep olmaktadır. Yangın oluşması için müsait yapıları itibariyle
yakıt sızıntılarının tespiti ve kontrol altına alınması
gerekmektedir.
• Yakıt sızıntıları ise; işletimden kaynaklanan sızıntılar, boru
devresi sızıntıları, tankın taşması, tekne sızıntıları, makine
dairesindeki teçhizatın yol açtığı sızıntılar, kazalar
neticesinde oluşan sızıntılar olabilir.

3
Denizde Güvenlik İlkeleri-Acil Durumlar-Yakıt Sızıntısı
İşletimden Kaynaklanan Sızıntıların Önlenmesi :
• İşletimden ( Yağ, yakıt alımı, transferi, yakıtın gemiden gemiye
verilmesi, sintine atığı yağ, yakıt çamurunun sahil tesislerine
verilmesi ) kaynaklanan sızıntıyı ilk gören personel, amirine
durumu bildirmelidir.
• Yakıt alma istasyonlarındaki sızıntı yakıtı toplama kuyularının
temiz ve dreyn tapalarının yerine vidalı olmaları sağlanır.
• Sahil bağlantı donanımı ve lüzumlu anahtarların işlem mahallinde
bulunmaları sağlanır.

4
Denizde Güvenlik İlkeleri-Acil Durumlar-Yakıt Sızıntısı
Boru Devresi Sızıntılarının Önlenmesi:
• Devrelerden, valflerden, hortum ve kaplin bağlantılarından yağ
yakıt sızıntısını ilk gören görevli personel arızanın girilmesi için
işlemi durdurur.
• Sızıntı olan devrede yakıt kalmışsa kaçıran borudaki yakıt tanka
dreyn edilir.
• Arızalı borunun valfleri kapatılarak devreyle olan iştiraki kesilir.
• Sızıntı hidrolik bir devrede olmuşsa, işlemler derhal durdurulur
• Denize yağ, yakıt sızıntısı durumunda, temizleme işlemi gemi
tarafından hemen başlatılır.

5
Denizde Güvenlik İlkeleri-Acil Durumlar-Yakıt Sızıntısı
Tekne Sızıntıları Durumunda:

• Sızdıran tank belirlenir. Gerekirse dalgıç kullanılmalıdır.

• Sızdıran tank deniz seviyesinin yeterince altına indirilir. Yeterli
olmaz ise sızdıran tanktaki yakıt tamamen başka bir tanka
aktarılır.
• Sızdıran tankın belirlenme olasılığı yoksa, o bölgedeki tüm
tanklarda seviye düşürülür. Bu durumda, teknenin gerilmesine
ve stabilitesine dikkat edilmelidir.
• Alınan tedbirler yeterli olmuyorsa yakıt sahile aktarılmalıdır.

6
Denizde Güvenlik İlkeleri-Acil Durumlar-Yakıt Sızıntısı
Tank Taşması Durumunda:

• Bir tankta taşma meydana geldiğinde, tüm bunker işlemleri

derhal durdurulmalıdır. Arıza giderilene ve taşan yakıtın zararı
bertaraf edilene kadar işlemlere tekrar başlanılmamalıdır.
• Taşan yakıtın veya yakıt buharının makine dairesine girmesi
olasılığı varsa gerekli önlemler süratle alınmalıdır.
• Taşan tanktaki yakıt, acilen boş yada tam dolu olmayan bir
tanka aktarılır veya transfer pompaları ile fazla miktar sahile
aktarılır.
• Yağ, yakıt tanklarının son iskandil durumlarına, yakıt alma,
aktarma planına göre yakıt alınan ve basılan tanklar işlem
esnasında iskandil edilerek taşmaya ve hatalı işleme meydan
verilmez.
• Yakıt alma istasyonu yanındaki frengi delikleri, yakıt sızıntı
toplama kuyusunun taşma ihtimaline karşın takoz çakılıp
etrafına çimento dökülerek önlem alınır.
• Denize yağ, yakıt sızıntısı durumunda, temizleme işlemi gemi
tarafından hemen başlatılır. 7
MARPOL

8
MARPOL

Gemi insanının gemideki sorumlulukları oldukça fazladır.

Kendisine, arkadaşlarına, gemi yönetimine, işletmesine, ülkesine ve
çevreye karşı sorumlulukları vardır. Bu sorumluluklardan en
önemlilerinden birisi çevreye karşı olan sorumluluktur.
Ancak yaşananlar maalesef gemi personelinin bu sorumluluğunun
gereklerini yerine getirmede pek fazla titiz olamadığını
göstermektedir.

9
MARPOL

 Gemilerin çarpışması veya karaya oturması gibi kazalar,

 İhmal veya tedbirsizlik veya vasıfsız personel ve malzeme
kullanılması sonucu meydana gelen denize dökülmeler,
 Menfaat veya sorumsuzluk sonucu kirleticilerin kasıtlı olarak
denize atılması,
şekilleri ile denizler gemiler tarafından kirletilmeye devam
edilmektedir.

10
 MARPOL
(International Convention for the Prevention
of Pollution from Ships)
Denizlerin Gemilerden Kirlenmesini Önleme
Uluslararası Sözleşmesi

11
MARPOL

Önceleri 300-500 ton gibi çok sınırlı kapasitelere sahip olan

tankerlerin boyutları 1915’lerde 15000 tonlara, 1960’lı yıllarda
200000 tonlara çıkmıştır. 1920‟li yıllarda denizlerde gemi kaynaklı
kirlilik izleri görülmeye başlanmış ve artan kazalar ve kaygılarla
1954 yılında petrol kirliliğinin azaltılması hususlarını düzenleyen
OILPOL Sözleşmesi yapılmıştır.
MARPOL 73/78 Sözleşmesi, 2 Kasım 1973 tarihinde Uluslararası
Denizcilik Örgütünde (IMO) kabul edilmiştir. Sözleşme, yeterli
imzacı devlet sayısına ulaşamadığı için yürürlüğe girememiştir.
1976-1977 yıllarında oluşan büyük tanker kazaları ve deniz
kirlilikleri sonucunda 1978 Protokolü kabul edilmiş ve ana
sözleşmeyi içine almıştır.

12
 Gemilerden kaynaklanan deniz kirlenmesinin önlenmesi
konusunda yapılan uluslararası bir sözleşmedir.
 1973’te IMO tarafından yapılan Uluslararası Deniz Kirliliği
Konferansı’nda MARPOL kaideleri ortaya çıkmıştır.
 1978’de düzenlenen Uluslararası Tanker Güvenliği ve
Kirliliğin Önlenmesi Konferansı’nda bir protokol yapılarak
MARPOL 73/78 kabul edilmiş oldu.
 150 GT’ nin üzerindeki tüm petrol tankerleri ve 400 GT’
nin üzerindeki tüm diğer gemilere uygulanır.
 Savaş gemileri ile ticari faaliyette bulunmayan devlet
gemileri hariçtir.
 MARPOL 73/78’de 6 adet uygulama ekleri bulunmaktadır.
13
MARPOL
1978 Protokolü hükümleri ile getirilen bir değişiklik ile MARPOL 73/78
Sözleşmesinin I ve II Eklerine katılım zorunlu, III. IV. ve V. Eklerine katılım ise
isteğe bağlı yapılmıştır. Bu düzenleme, MARPOL 73/78 Sözleşmesinin yürürlüğe
girişini kolaylaştırmıştır.
1997 yılında, gemilerden kaynaklanan hava kirliliği konularını düzenleyen yeni
bir protokol yapılmış, bu protokol Sözleşmeye Ek VI’yı eklemiştir. 1997
Protokolü dünyada 19 Mayıs 2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
MARPOL73/78 Sözleşmesinin zorunlu eklerine 2016 yılı itibarı ile dünya
denizcilik filosunun yaklaşık % 98,7’ini temsil eden 154 Ülke taraftır.

14
MARPOL
Gemilerden denizin kirlenmesine neden olan olaylar:
Denize sintine, kirli balast ve ambar yıkama sularının basılması,
Denize çöp ve katı atıkların atılması,
Güvertenin yıkanması sonucu yağ ve atıkların denize verilmesi,
Gemi bordasında raspa ve boya işlerinin yapılması,
Yaşam yerlerindeki kirli suların doğrudan denize verilmesi,
Yük atıklarının denize dökülmesi,
Yağmur veya balast taşıntı sularının güvertedeki pislikleri denize taşıması,
Yakıt alma veya transferinde taşma, sızma ve devre patlaması,
Soğutma sularına yağ karışması sonucunda denizin kirlenmesi,
Şaft sızdırmazlık yağının denize karışması,
Güvertedeki hidrolik yağ devrelerinin patlaması veya sızdırması sonucu firengi
deliklerinden yağın denize akması

15
MARPOL

MARPOL “International convention for the prevention of marine

pollution from ships”

Anlaşmanın altı adet eki vardır. Bunlar;

Ek I – Petrol Kirliliğinin Önlenmesi Kuralları (Ekim 1983)
Ek II – Dökme Halde Taşınan Zehirli Sıvı Maddelerden
Kaynaklanan Kirliliğinin Önlenmesi Kuralları (Nisan 1987)
Ek III – Denizde Paketli Halde Taşınan Zararlı Maddelerden
Kaynaklanan Kirliliğin Önlenmesi Kuralları (Temmuz 1992)
Ek IV – Gemilerden Kaynaklanan Pis Su Kirliliğinin Önlenmesi
Kuralları (Eylül 2003)
Ek V – Gemilerden Kaynaklanan Çöp Kirliliğinin Önlenmesi
Kuralları (Aralık 1988)
Ek VI – Gemilerden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Önlenmesi
Kuralları – Marpol Protokol 97 – (Mayıs 2005) 16
MARPOL
EK I - Petrolden Oluşan Kirliliğin Önlenmesine İlişkin Kurallar
2 Ekim 1983 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Hem kaza hem de işletme
sebeplerinden kaynaklanan petrol kirliliğinin önlenmesi için kuralları
içerir.
Gemilerin kurallara uyumunun bir göstergesi olarak “Uluslararası Petrol
Kirliliği Önleme Belgesi” (IOPP-International Oil Pollution Prevention
Certificate) verilme şartlarını düzenler. Petrol tankerleri için özel ve
ağırlaştırılmış kurallar bulunur. Çift cidar zorunluluğu, ham petrol
yıkama sistemi (COW), ayrılmış balast tankları, atık gaz sistemi bu
gereklerden bazılarıdır. Petrol kirliliğinin önlenmesi için özel deniz
alanları tanımlanır. Özel deniz alanlarında denize petrol içeren atık su
veya sintine suyu basılması çok sıkı kurallara bağlanmıştır.

17
MARPOL – EK - I

 Gemilerde bulunan petrolden kaynaklanan kirliliği önleme

tedbirlerini içermektedir. Söz konusu petrol, gemide bulunan
yakıt veya kargo şeklinde olabilir.
 Sintine seperatörü
 ODME cihazı (Petrol izleme ve kontrol sistemi)
 Ayrılmış balast tankı, temiz balast tankı, holding tanklar,
sludge tankları
 COW sistemleri, slop tankları
 Özel alanlar, alma tesisleri, standart flenç
 Petrol Kayıt Defteri (Oil Record Book) - Kısım I , Kısım II
(for cargo/ballast operations)
 IOPP Belgesi - “Uluslararası Petrol Kirliliği Önleme
Belgesi” – 5 yılda bir yenilenir. 18
MARPOL
EK I - Petrolden Oluşan Kirliliğin Önlenmesine İlişkin
Kurallar
150 GRT ve daha büyük olan tüm petrol tankerleri ile 400 GRT ve
daha büyük olan tüm gemiler, MARPOL EK 1 kapsamına alınmıştır.

 Bölüm 1: Genel hükümler ve tanımlar

 Bölüm 2: Denetimler ve Sertifikalar
 Bölüm 3: Bütün gemilerde uygulanacak makine ile ilgili kurallar
Oil Record Book Part I (Makine departmanı için Yağ kayıt defteri)
 Bölüm 4: Petrol tankerlerinin cargo alanları ile ilgili
gereksinimler
Oil Record Book Part II (Güverte departmanı için yağ kayıt defteri)
 Bölüm 5: Petrol kazası sonucu deniz kirliliğinin önlenmesi
SOPEP (Shipboard oil pollution emergency plan) planı (Gemide
petrol kirliliği acil eylem planı)
 Bölüm 6: Kıyı atık alım tesisleri
 Bölüm 7: Sabit veya yüzer platformlarla ilgili kuralları
içermektedir.
19
MARPOL
Güvenli yakıt-yağ ikmal yönteminde aşağıdaki unsurların
varlığına dikkat edilir;
 Yangın söndürücü bulundurma,
 COLREG’e göre işaret verme,
 Frengileri kapatılma,
 Devre ağızlarının altına havuz yapma,
 Emici ve temizleyici malzeme bulundurulma,
 Kimyasal çökertici ve çözücülerin bulundurulma,
 Bağlantıların kaçırmaz olduğunun kontrol etme,
 Yakıt hortumlarının sağlıklı olduğunun kontrol etme.
Denizlerin gemiler tarafından kirletilmesinin önlenmesi amacı ile
gemilerde uygulanan yöntem ve planlar ile ilgili işlemler, takip ve
denetim amaçlı olarak kayıt altına alınır. Tüm bu işlemler
limanlarda PSC tarafından kontrol edilir.
Denizlerin gemiler tarafından petrol ile kirletilmesinin önlenmesi
amacı ile de yağ kayıt defteri (Oil Record Book) tutulur. Bu
deftere, yakıt ile ilgili tüm işlemler kayıt edilir.
20
MARPOL

Acil Önleme Planı Hazırlama

 SOPEP (Ship Oil Pollution Emergency Plan) Gemiden
Denizlerin Kirlenmesini Önleme Acil Planıdır. 150
GRT’dan büyük petrol tankerleri ve 400 GRT’dan büyük
yük gemileri için zorunludur.
 Plan, gerekli tedbirleri ve mücadele şekillerini, şema ve
kontrol listelerini ve bildirimler için gerekli isim ve
telefon numaraları ile referansları içerir. Plan UDHB
tarafından onaylanır ve onun bilgi ve onayı olmaksızın
değiştirilemez.

21
MARPOL

Aşağıda belirtilen durumlarda derhal uygun kıyı radyo

istasyonu aracılığı ile uygun yolla mümkün olan en hızlı
şekilde ilgili yerlere rapor verilecektir.
• Gerçek ve olası kaçakta
• Gemi veya can güvenliği için bilerek yapılanlarda dahil
olmak üzere yakıt işlemi sırasında veya bir başka
neden ile petrolün denize kaçması halinde,
• Petrol kaçağı henüz gerçekleşmemiş dahi olsa, geminin
hasarlanması gibi bir durum petrol kaçağını kuvvetle
olası hale getiriyorsa,
Gerçek veya olası kaçakta aşağıdaki yerlere bildirim
yapılır; Bildirim yapılacak yerler:
• Yakın kıyı ülkesi yetkili makamlarına,
• Liman kuruluşlarına,
• Gemi ve yükü ile ilgili yerlere.
22
MARPOL
Denize Yakıt-Yağ Gitmesi Halinde Yapılacak İşlemler
Alınan tüm tedbirlere rağmen gemiden kaynaklanan bir durum sonucu denize
petrol veya petrol ürünü sıvı dökülme durumunun ortaya çıkması ile derhal:
 SOPEP’de belirtilen müdahale yöntemine göre yakıt-yağ kaçağı önlenir.
 Güverteye akan yakıt-yağın denize gidiş yolu frengi tapaları ile kapatılır.
 Denize akan yakıt-yağın yayılması bariyerler ile durdurulur.
 Bariyerler arasında kalan yakıt-yağ kimyasal ilaçlar ile çözülerek çökertilir.
 Güvertedeki yakıt-yağı faraşlar ile kovalara toplanır.
 Güvertedeki yakıt-yağ bulaşığı talaş, üstüpü ve paçavra ile temizlenir.
 Oluşan deniz kirliliği için SOPEP’de belirtilen bildirim raporu yazılır.
 Bildirim raporu SOPEP’de belirtilen ilgili yerlere gönderilir.
 Gerekli jurnal kayıtları tutulur.

23
MARPOL
EK II – Dökme Zehirli Sıvı Maddelerden Oluşan
Kirlenmenin Kontrolü için Kurallar
• Nisan 1987 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
• Dökme halde taşınan zehirli, kimyasal sıvı maddelerin kaza
veya işletme nedenleri ile deniz ortamına karışmasının
önlenmesi için geliştirilmiş kuralları içerir.
• Tehlikeli sıvı maddeler oluşturdukları tehlikenin derecesine
göre 4 kategoride düzenlenmiştir.
• Tehlikeli sıvı dökme kimyasallarla ilgili temel düzenleme, bu
maddelerin her türlü artıklarının limanlardaki atık alım
tesislerine verilmesidir.
• Her halükarda en yakın karadan 12 mil’ den daha yakın
mesafede hiç bir atık denize basılamaz.
• Sözleşme ekinde yüzlerce tehlikeli kimyasal madde
değerlendirilmiş ve tehlikeleri belirlenmiştir.
• Yeni sıvı kimyasal maddeler yapıldıkça bunlarla ilgili taşıma
kuralları da IMO tarafından oluşturulmaktadır.
24
EK II – Dökme Zehirli Sıvı Maddelerden Oluşan
Kirlenmenin Kontrolü için Kurallar

 Dökme halde zehirli sıvı maddeleri taşıyan tüm gemiler Marpol’un Ek-II
kurallarına tabidir. Burada bir tonaj sınırlaması yoktur.

 Burada bahsedilen zehirli sıvılar, kimyasallardır. Bunları taşıyan

gemilerde kimyasal tankerlerdir. Bu gemiler yük tahliye edildikten sonra
yük tanklarına balast (safra) alırlar. Bu neden ile alınan balast zehirli
sıvılar ile kirlenir. Bu neden ile bu gemilerin hem tank yıkama suları hem
de balastları zehirli sıvılar ile kirlenir. Bu suların basılması da Marpol ek-
II’ de belirtilen özel kurallara tabidir.

 Gemiler yukarıda sınıflandırılan zehirli sıvılardan belirli şartlar dahilinde

özel alanlar dışında 25 m den daha derin ve karadan 12 mil açıkta,
kuvvetle yürütülen gemiler tarafından 7knot sürat ile seyir halinde
basılabilecektir.

 Zehirli sıvılar için özel alanlar; Antartika alanıdır. 25

MARPOL

EK II – Dökme Zehirli Sıvı Maddelerden Oluşan

Kirlenmenin Kontrolü için Kurallar
 Bölüm 1: Genel hükümler ve tanımlar
 Bölüm 2: Zehirli sıvıların kategorileri
 Bölüm 3: Denetimler ve sertifikalandırma
 Bölüm 4: Kimyasal tankerlerin dizaynları, yapıları ve
ekipmanları ile ilgili standartlar
 Bölüm 5: Zehirli sıvıların denize basılması operasyonu
ile ilgili bilgiler
 Kimyasal tankerlerde 2. Kaptanın sorumluluğu olan
yük kayıt defteri (Cargo Record Book) bu bölümdedir.
 Bölüm 6: Liman devletlerinin kontrol kriterleri
 Bölüm 7: Kaza sonrası deniz kirliliği ile mücadele
bilgileri
 Bölüm 8: Kıyı alım tesisleri 26
MARPOL
EK II – Dökme Zehirli Sıvı Maddelerden Oluşan Kirlenmenin
Kontrolü için Kurallar
Tanklarında bir veya daha fazla zehirli sıvı madde taşıyan tüm gemilere
uygulanır. Kimyasal tankerler bu kategoriye girer. Zehirli sıvı maddeler;
Kategori X: Yıkama ile veya balast tahliyesi operasyonu ile denize
basılmasıyla deniz yapısına ve canlılarına en büyük zararı veren zehirli
sıvı maddeleri kapsar. Her koşulda denize basılması yasaktır.
Kategori Y: Yıkama ile veya balast tahliyesi operasyonu ile denize
basılmasıyla deniz yapısına ve canlılarına zarar veren zehirli sıvı
maddeleri kapsar. Denize basılması sınırlamalar dâhilindedir.
Kategori Z: Yıkama ile veya balast tahliyesi operasyonu ile denize
basılmasıyla deniz yapısına ve canlılarına en az zarar veren zehirli sıvı
maddelerdir. Denize basılması sınırlamalar dâhilindedir.
Diğer maddeler(OS): Deniz kaynaklarına veya insan sağlığına büyük
tehlike oluşturması ya da denizin sağladığı kolaylıklara ya da diğer yasal
kullanımlara zarar vermediği düşünülen Kategori X,Y,Z sınıfı maddeler
dışında kalan diğer maddelerdir.
Her koşulda özel alanlarda kimyasal tankerler tarafından tahliye
edilen yük sonrası tanklarında kalan yıkama suyunun (SLOP)
basımı yasaktır. Ayrıca bütün denizlerde Kategori X yükünün slop
27
unun basılması da yasaktır. Kategori Y ve Kategori Z için bazı kurallar
dâhilinde bu işlem yapılabilir. (En yakın kıyıya 12 mil uzaklık, en az 7
knot gemi sürati gibi)
MARPOL
EK III – Deniz Yolu ile Taşınan Paketli Zehirli
Maddelerden Oluşan Kirlenmenin Önlenmesi için Kurallar

• Ambalajlı bir şekilde veya konteynerlerde, portatif tanklarda

taşınan zehirli maddelerin denizi kirletmesinin önlenmesi
kurallarını içermektedir.

• Konteyner, portatif tank, kara veya demiryolu tankları gibi

kaplarla veya kendi ambalajında taşınan zararlı maddelerin
bir kirlilik olayı yaratmasını engellemek veya kirlilik riskini
asgariye indirmek maksadıyla hazırlanmış bir bölümdür.

• Bu kısımda “Uluslararası Deniz Yolu ile taşınan Tehlikeli

Maddeler Kod‟u” (IMDG Kod-International Maritime
Dangerous Goods Code) zorunlu hale getirilmiştir. 2 yılda
bir güncellenen IMDG Kod, devamlı eklenen yeni zararlı
maddeler ve değiştirilen taşıma kuralları ile paketli zararlı-
tehlikeli maddelerin deniz yoluyla taşınması için en önemli 28
uluslararası mevzuattır. Bu bölüm, ihtiyari bir ek olduğu için 1
Temmuz 1992 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
MARPOL

 Yine kural gereğince paketlenmiş halde taşınan zararlı maddelerin gemiye

yüklenmesi veya boşaltılmasından en az 24 saat önce liman yetkilisine bildirilmek
zorunludur.
 Bugün petrol ve akaryakıtlar haricinde, paketlenmiş ve dökme olarak denizde
taşınan yüklerin yaklaşık % 50’si deniz kirliliği açısından zararlı yükler olarak
tanımlanmaktadır. Denizler bu yüklerin denize dökülmesi veya atılması ile
kirletilmektedir.
 Burada bahsedilen zararlı maddeler IMDG (International Marine Dangerous Goods)
kodunda belirtilen zararlı maddelerdir.
 Bunların genel tanımları;
 Patlayıcı maddeler,
 Parlayıcı maddeler,
 Gazlar,
 Suyla temas ettiğinde gaz çıkartan maddeler,
 Oksitleyici maddeler,
 Organik peroksitler,
 Zehirli maddeler,
 Bulaşıcı maddeler ve 29
 Radyoaktif maddelerdir.
Yüklerden Kaynaklanan Kirliliğin Nedenleri

 Parçalanma durumu hariç paketlenmiş zararlı yüklerden kaynaklanan

kirlilik ancak geminin batması veya yükleme-boşaltma işlemleri sırasında
denize düşmesi ile olabilir. Ancak dökme yüklerden kaynaklanan kirlilikler
ise oldukça yaygın gerçekleşmektedir. Fakat dökme yükler ile kirliliğin
önlenmesi maalesef Marpol tarafından düzenlenmemiştir.
Dökme yüklerden kaynaklanan kirlilikler genelde aşağıdaki şekillerde
meydana gelmektedir;
 Yükleme sırasında yükün denize dökülmesi – düşmesi, atılması
 Ambar artıklarının ve yıkama sularının denize atılması,
 Özellikle denize atılmak üzere ihraç edilen atıklar,
Ülkelerin kabul etmediği zararlı atıklardan kurtulmak amacı ile bazen taşıyan gemiler
bile gözden çıkartılmaktadır. Bundan dolayı tüm dünya ülkeleri hassas davranmakta
bu tip yük taşıyan gemileri ülkelerine gelsin veya gelmesin takip etmektedirler.
Ülkemizde benzer olaylar ile zaman zaman karşılaşılmakta ve denizlerimiz büyük
zarar görmektedir. Yıllar önce İtalyan hükümetinin kabul etmediği bir takım kimyasal
atıkların bir gemi tarafından Karadeniz’e atılması, yakın bir tarihte, İskenderun
limanında getirdiği zararlı atıkların kabul edilmemesi nedeni ile bekletilen İspanyol
gemisinin fırtınada batması nedeni ile meydana gelen deniz kirlilikleri bunlara
30
örnektir. Bu tip olaylara gemiadamı olarak karışmak hem vicdani hem de hukuki
sorumluluk doğurmaktadır. Bu neden ile bu tip olaylara girmemek, denizlerin
kirletilmesini engelleyecektir.
MARPOL
EK III – Deniz Yolu ile Taşınan Paketli Zehirli
Maddelerden Oluşan Kirlenmenin Önlenmesi için Kurallar
MARPOL EK 3 sekiz adet kuraldan oluşur.
 Kural 1: Genel hükümler ve tanımlar
 Kural 2: Paketleme
 Kural 3: Markalama ve etiketleme
 Kural 4: Dokümantasyon
 Kural 5: İstifleme
 Kural 6: Miktar sınırlama
 Kural 7: Muafiyetler
 Kural 8: Operasyonel gereklilikler ve ilgili Liman devleti
kontrolleri

31
MARPOL
Ek IV- Gemilerden Kaynaklanan Pis Su Kirliliğinin Önlenmesi
Kuralları
Bölüm, pis su (sewage) kaynaklı kirliliğinin önlenmesi için kurallar içerir.
Pis su, gemi tuvaletlerinden, hasta bölümlerinden ve hayvan taşınan
bölümlerden gelen atıkları içerir. Gemiden denize pis su boşaltılması bu
bölümde yasaklanmış veya kıyıdan en az 12 mil açıkta basılması gibi belli
kurallara bağlanmıştır. Pis su kirliliğinin önlenmesi için özel deniz alanları
tanımlanır. Gemilerin kurallara uyumunun bir göstergesi olarak verilecek
belgenin şartlarını ve formunu düzenler. Bu bölüm, ihtiyari bir ek olduğu
için 27 Eylül 2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

32
Gemide üretilen kanalizasyon atıkları, siyah su ve gri su olmak üzere iki
kategoriye ayrılabilmektedir. Birlikte atıksu olarak tanımlanmaktadırlar.

Gemide üretilen Siyah su aşağıdaki atıkları içermektedir:

-Drenaj kaynaklı atıklar ve tuvalet ile pis sulardan kaynaklı diğer atıklar,
-Tıbbi dispanser veya gemi revirinde bulunan küvet, lavabo ve frengi
deliklerinde su tahliyesinden oluşan atıklar,
-Kargo ambarında bulunan canlı hayvanlardan veya bunun gibi alanlarda
drenajla karışan atıksulardan oluşabilir.

Gemilerde üretilen gri su aşağıdakileri içermektedir:

-Gemi mutfağında bulaşık suyu ve lavabolardan gelen atıksular,
-Kabin duşları, banyolar ve lavabolardan gelen atıksular,
-Çamaşırhane suları,
-İç güverte şebekelerinden gelen atıksular,
-Buzdolabı ve klimaların yoğuşma sularından oluşabilir.

Arıtılmamış atıksuda nitrat, fosfat ve organik madde konsantrasyonları

bulunmaktadır. Bu maddeler, içinde bulunan bakteri yoğunluğunun fazla
olmasından dolayı göller nehirler ve denizlerde bulunan oksijeni hızlı bir 33
şekilde tüketerek doğal yaşamın deniz çevresinde kalmasını zorlaştırarak
kirliliğe sebep olmaktadır.
MARPOL – EK IV

 Gemilerden çıkan pis sulardan kirlenmenin önlenmesi

kurallarını içermektedir. (Kirli safra – geminin ürettiği pas
sular)

Pis su: Her çeşit tuvalet, revir, içinde hayvan bulunan mahalden
gelen ya da başka bir yerden gelip te yukarıda belirtilen
karışımlara karışan sulardır.

Tutma tankı: Pis suların toplandığı tanktır.

Uygulama: 400 GRT ve daha büyük tüm yeni gemiler ve

400 GRT den küçük ama 15`den fazla yolcu taşıma belgesi olan
gemiler 34
MARPOL
Ek IV- Gemilerden Kaynaklanan Pis Su Kirliliğinin Önlenmesi
Kuralları
• Gemilerin tuvalet atıkları, diğer tip kirleticiler kadar olmasa da kirletici kapsamındadır.
Denize atılan dışkı yolu ile hastalıkların başkalarına bulaştırılması olasılığı mevcuttur.
Marpol bu konuda da düzenlemelere gitmiş, gerekli kuralları koymuştur. Bu amaçla
gemilere yeterli büyüklükte pis suları toplama tankı ve pis suların parçalanması ve
dezenfekte edilmesi için uygun cihazlar konur. Pis sular doğrudan denize verilmez. Pis su
tankında (Swage Tank) toplanır. Sonra pis sular içindeki katı maddeler parçalanır ve
biyolojik-kimyasal yöntemler ile mikroplardan arındırılır. Daha sonra deniz basılır. Onaylı
cihazlar ile donatılmış gemilere 5 yıl süreli “Uluslararası Pis Sularla Deniz Kirlenmesinin
Önleme Belgesi” verilir.
1- Gemide idare tarafından onaylı bir pis su arıtma sistemi donatılmışsa
ve çalışır durumdaysa, buradan geçirilen kanalizasyon atıkları denize
boşaltılabilir. Ancak, bu sistemin yetkili idarece standartlara uygun
olduğuna dair onaylı olması gerekmektedir.
2- Gemi en yakın sahilden 3 mil veya daha uzak bir mesafede ise ve
kanalizasyon atıkları gemideki bir öğütme ve dezenfekte tesisinde
işlenirse, bu atıklar denize gemi hızı en az 4 knot hızla seyir yaparken
boşaltılabilir.
3- Herhangi bir işleme tabi tutulmayan kanalizasyon atıkları, sadece en
yakın sahilden 12 mil açıkta ve gemi hızı en az 4 knot iken denize
boşaltılabilir.
35
4- Gemi karadan 3 veya 12 mil açıkta olsa bile, başka bir devletin
karasularında o devletin hükümleri geçerlidir. O devlet izin vermediği
sürece herhangi bir şekilde denize bir şey basılamaz.
Ocak 2013 ayında zorunlu hale gelen MARPOL EK IV‘ deki son değişikliğe göre Baltık
Denizi atıksu deşarjı kuralı için ilk özel alan olarak kabul edilmiştir. Bu kural, denizlerde
ve kıyılarda atıksu kaynaklı kirliliğin ana sebeplerinden olan yolcu gemilerini 36
hedeflemektedir.
MARPOL
Ek V – Gemilerden Kaynaklanan Çöp Kirliliğinin Önlenmesi
Kuralları
Bu bölüm, gemilerden kaynaklanan çöp kirliliğinin önlenmesini amaçlar.
Bu bölümde çöpler; plastik, yemek artıkları, cam, metal, ambalaj artıkları
gibi kategorilere ayrılmıştır. Plastik ve plastik içeren tüm çöplerin
denize atılması tamamen yasaktır. Birçok çöp kategorisinin denize
boşaltılması ya yasaklanmıştır veya çok sıkı istisnai durumlara
bağlanmıştır. Yemek artıkları belli bölgelerde ve kıyıdan açıkta denize
boşaltılabilir. Ancak temel prensip, tüm çöplerin ve yük artıklarının
limanlarda atık alım tesislerine boşaltılmasıdır. Bu bölüm, ihtiyari bir
ek olduğu için 31 Aralık 1988 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

37
MARPOL
Ek V – Gemilerden Kaynaklanan Çöp Kirliliğinin Önlenmesi
Kuralları

Çöp Kategorileri

38
MARPOL

Ek V – Gemilerden Kaynaklanan Çöp Kirliliğinin

Önlenmesi Kuralları
Gemideki çöplerden kurtulmak iki türlü olabilir.
1) Kurallara uygun olarak denize atılabilir, ya da
2) Kıyı alım tesislerine verilebilir.

Her iki durumda da elden çıkarılan çöplerin, kanıtlarıyla beraber

ÇÖP KAYIT DEFTERİ`ne gemi I. Zabiti tarafından kaydedilmesi
gerekmektedir. Eğer çöpler denize atıldı ise;
 Çöpün denize atıldığı tarih / saat
 Çöpün denize boşaltıldığı andaki geminin pozisyonu
 Denize dökülen çöpün kategorisi ve m3 olarak miktarı (1
varil=0,2 m3)

Bilgilerinin dikkatli bir şekilde kaydedilmesi gerekmektedir. Aynı

şekilde eğer çöple kıyı alım tesisine verildi ise, teslim evrakları
tam ve eksiksiz olarak alınmalı ve çöp kayıt defteri ile birlikte
kaydedilmelidir. Bu kayıtlar limanlarda PSC tarafından kontrol 39
edilir.
MARPOL
Akdeniz, Karadeniz, Kızıldeniz,
Baltık, Karayipler, Basra körfezi,
Kuzey denizi, Antartika, Meksika
körfezi atılarak çöpten
kurtulmanın yasak olduğu özel
bölgelerdir.

40
1. Çöpler birbirlerine karıştırıldığında ve boşaltımı yasak olan veya farklı boşaltım kuralları olan maddelerle karıştırıldığında daha sıkı olan boşaltım kuralı geçerlidir.

2. Öğütülmüş yemek çöpler en çok 25 mm’lik elekten geçiyor olmalı.

3. Kanatlı hayvan ürünlerin, yakılmadan, otoklav veya sterilize edilmeden Antartika Bölgesi’ne boşaltımı yasaktır.
41
4. En yakın karadan 12 NM mesafedeki platformlar ve ilgili gemilere şunlar dahildir: deniz yatağı mineral kaynaklarının arama çıkarma ve işleme işleri ile uğraşan sabit veya yüzer platformlar, bunlara
bağlı veya 500 m mesafede bulunan gemiler.

5. Yük artıkları mevcut yaygın tahliye yöntemleri ile tahliye edilemeyen yük kalıntılarıdır. 6. Bu maddeler deniz yaşamına zararlı maddeler olmamalı.
MARPOL
 Denize atılmayan ve yakılabilir çöpler çöp yakma kazanlarında yakılır. Çöp yakma
kazanlarında yakılan çöplerin cins, miktar, mevkii ve tarih kayıt çöp defterine işlenir.
 Atılamayan ve yakılamayan çöpler cinsine göre sahilde çöp görevlilerine verilir.
 Sahilde çöp görevlilerine verilen çöpün cins, miktar, mevkii ve tarih kayıt çöp defterine
işlenir.
 Çöpün verildiği görevlilerden verilen çöpün cins, miktar, mevkii ve tarih belirten teslim fiş
veya hizmet faturası alınır.

42
MARPOL
Ek VI – Gemilerden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin
Önlenmesi Kuralları
400 GRT ve daha büyük tonajda uluslararası sefer yapan tüm gemileri,
sabit ve yüzer sondaj üniteleri ile diğer platformları kapsayan bu Ek ile
gemi yakıtının kükürt oranı sınırlandırılmış, gemi bacalarının SOx ve
NOx emisyonunu sınırlandırmaya imkân veren sistemler ile donatılması
zorunlu hale getirilmiş, Ek kapsamındaki gemiler için “Uluslararası Hava
Kirliliğini Önleme Sertifikası (IAPP)‟nın düzenlenmesi zorunlu hale
getirilmiştir. SOx, NOx ve partiküllerin salınımlarının daha sıkı bir
şekilde sınırlandırıldığı özel emisyon kontrol sahaları belirlenmiştir. 2013
yılında yürürlüğe giren yeni kurallarla tüm sera gazı emisyonları salınım
miktarlarında ciddi azaltımlara gidilmiştir.

43
Personel Güvenliği ve Sosyal Sorumluluk

44
Personel Güvenliği ve Sosyal Sorumluluk

45
46
Personel Güvenliği ve Sosyal Sorumluluk-ECA

47
48