Download

BESFORT RRECAJ
Mbrojtja e të drejtave specifike sipas

Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut
në praktikën e
Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut
(marrë nga manuali i KiE-së)
E drejta për jetën

E drejta për një proces të rregullt gjyqësor
E drejta për respektimin e jetës private dhe familjare
Liria e Shprehjes
Liria e tubimit dhe organizimit
Mbrojtja e pronës
1
E DREJTA PER JETËN
Neni 2
E Drejta për Jetën
1. E drejta e çdo njeriu për jetën mbrohet me ligj. Askujt nuk mund t’i privohet qëllimisht jeta, me
përjashtim të rastit, kur zbatohet një vendim me vdekje i dhënë nga një gjykatë, kur krimi
ndëshkohet me këtë dënim nga ligji.
2.Jeta nuk konsiderohet e privuar në kundërshtim me këtë nen në rastet kur ky privim vjen nga
përdorimi i forcës, i bërë absolutishti domosdoshëm:
a. në mbrojtje të çdo personi nga dhuna e paligjshme;
b. për të kryer një arrestim të ligjshëm ose për të penguar arratisjen
e një personi të cilit i është hequr liria ligjërisht;
c. për të kundërshtuar, në përputhje me ligjin, një trazirë ose kryengritje.
Kushtetuta e Kosovës e mbron të drejtën për jetën me nenin 25 sipas të cilit:
Neni 25 [E Drejta për Jetën]

1. Secili individ gëzon të drejtën për jetën.
2. Dënimi me vdekje është i ndaluar.
E drejta për jetën renditet e para sepse është e drejta e njeriut më themelore nga të gjitha.
Nëse ndokush do të privohet arbitrarisht nga e drejta e tij për jetën, të gjitha të drejtat e tjera bëhen
joreale. Natyra themelore e kësaj të drejte është e qartë edhe nga fakti se nuk është e derogueshme
që dmth nuk mund të mohohet edhe në kohë lufte apo emergjence tjetër publike që është
kërcënuese për jetën e kombit – megjithëse, vdekjet që shkaktohen nga aktet e paligjshme të luftës
nuk përbëjnë shkelje të së drejtës për jetën. Ashtu si e percaktoi Gjykata në vendimin e Dhomës
2
së Madhe në çështjen e McCann dhe të Tjerë kundër Mbretërisë së Bashkuar “Neni 2 renditet si
një nga dispozitat më themelore në Konventë – në fakt një dispozitë e tillë që në kohë lufte nuk
pranon derogime në bazë të Nenit 15. Së bashku me Nenin 3 të Konventës [ndalimi i torturës], ajo
mishëron një nga vlerat bazë të shoqërive demokratike që përbëjnë Këshillin e Evropës.” Për këtë
arsye, Gjykata u shpreh, “dispozitat e tij duhet të interpretohen rreptësisht.”
Fjalia e dyte e Nenit 2(1) trajton dënimin me vdekje që gjithashtu do të diskutohet veçmas
më poshtë, duke iu referuar Protokolleve gjashtë dhe trembëdhjetë të Konventës që shfuqizojnë
këtë dënim në kohë paqeje (Protokolli 6), apo në të gjitha rrethanat (Protokolli 13) për ato shtete
palë që i kanë nenshkruar.
Përveç sa u tha më sipër, Neni 2 përmban dy elemente thelbësore që pasqyrohen në dy
paragrafet e tij: një detyrim të përgjithshëm për të mbrojtur të drejtën për jetën “me ligj” (paragrafi
1) dhe ndalimin e privimit të jetës që rrethohet nga një listë përjashtimesh (paragrafi 2). Komisioni
Evropian dhe GJEDNJ kanë nxjerrë disa koncepte të rëndësishme dhe analiza nga kjo strukturë.
Këto janë gjithashtu të rëndësishme në kontekstin e Nenit 2, megjithëse ka disa ndryshime që
kryesisht forcojnë të drejtën dhe kufizojnë përjashtimet. Në bazë të Nenit 2 vetë kjo e drejtë duhet
të mbrohet me ligj. Kjo i jep edhe me shumë peshë kësaj të drejte: Ndërsa Shteteve në përgjithësi
nuk u kërkohet të përfshijnë Konventën në legjislacionet e tyre vendase, në lidhje me të drejtën
për jetën, ato ende duhet të kenë ligje në fuqi që në kontekste të ndryshme të mbrojnë këtë të drejtë
në atë shkallë dhe në menyrë të tillë që të reflektojnë në mënyrë të konsiderueshme standardet e
Konventës së Nenit 2. Këtu, koncepti i “së drejtës” për më tepër duhet të interpretohet në të njëjten
mënyrë si ato të neneve të tjera (si në Konventë në përgjithësi), pasi kërkon rregulla që të jenë të
aksesueshme dhe të sakta deri në njëfarë mase si dhe të parashikueshme në zbatimin e tyre. Kjo
sjell sugjerime për shembull, për rregullat mbi përdorimin e forcës vdekjeprurëse në zbatimin e
ligjit. Përsa i përket paragrafit të dytë, Neni 2 lejon përjashtime në të drejtën për jetën vetëm kur
kjo gjë është “absolutisht e domosdoshme” për një nga qëllimet e parashtruara në nënparagrafët
(2)(a) – (c).
Përsëri kjo nënkupton një analizim më të rreptë, sesa ato të dispozitave të Konventës që
lejojnë kufizime mbi të drejtat, kur kjo është thjeshtë “domosdoshme në një shoqëri demokratike”
për “synimet legjitime” të renditura në to. Ashtu siç e interpretoi Gjykata në çështjen McCann
sipas të cilës “Në lidhje me përdorimin e termit “absolutisht e domosdoshme”, Neni 2, paragrafi
2 tregon se duhet përdorur një analizim më i rreptë dhe më bindës në lidhje me domosdoshmërinë,
në krahasim me atë që është zakonisht e zbatueshme kur përcaktohet nëse veprimi i kryer nga një
Shtet është “i domosdoshëm në një shoqëri demokratike” në bazë të paragrafit 2 të Neneve 8 deri
11 të Konventës. Në veçanti, forca e perdorur duhet të jetë rreptësisht në proporcion më
përmbushjen e synimeve të parashtruara në nënparagrafet 2 (a), (b) dhe (c) të Nenit 2.” Në lidhje
me përdorimin e termit “absolutisht e domosdoshme”, Neni 2, paragrafi 2 tregon se duhet përdorur
një analizë më e rreptë dhe më bindëse në lidhje me domosdoshmërine në krahasim me atë që është
zakonisht e zbatueshme, kur përcaktohet nëse veprimi i kryer nga një Shtet është “i domosdoshëm
në një shoqëri demokratike” në bazë të paragrafit 2 të Neneve 8 deri 11 të Konventës. Në veçanti,
3
forca e përdorur duhet të jetë rreptësisht në proporcion me përmbushjen e synimeve të parashtruara
në nënparagrafët 2 (a), (b) dhe (c) të Nenit 2. Së fundmi, Gjykata konstatoi se Neni 2 vendos një
“detyrim pozitiv” ndaj Shteteve për të hetuar mbi vdekjet që mund të jenë hasur në shkelje të këtij
neni. Ky kusht procedural u deklarua fillimisht në çështjen McCann, në lidhje me vrasjet e kryera
nga agjentë të Shtetit në termat e mëposhtëm: “Gjykata kufizohet për të vërejtur se, ashtu si edhe
Komisioni, një ndalim i përgjithshëm ligjor i vrasjes arbitrare nga agjentët e Shtetit do të ishte
joefektiv në praktikë, nëse nuk do të ekzistonte asnjë procedurë për rishqyrtimin e ligjshmërisë së
përdorimit të forcës vdekjeprurëse nga autoritetet e Shtetit. Detyrimi për të mbrojtur të drejtën për
jetën nën këtë dispozitë interpretohet së bashku me detyrimin e përgjithshëm të Shtetit në bazë të
Nenit 1 të Konventës për t’i “siguruar çdokujt që ndodhet në juridiksionin e tij të drejtat dhe liritë
e përcaktuara në Konventë”, dhe kerkon duke sugjeruar se duhet të ketë ndonjë formë hetimi
efektiv zyrtar kur vriten individë si rezultat i përdorimit të forcës nga, midis tjerash, agjentët e
Shtetit.
Natyra, fillimi dhe fundi i jetës

Neni 2 mbron “të drejtën e çdokujt për “jetën”. “Jeta” në këtë kontekst nënkupton jetën
njerëzore dhe jo e drejta për jetën e kafshëve, as e drejta për ekzistencën e “personave juridik” të
cilat nuk mbulohen nga ky koncept. Kafshët nuk janë “persona” dhe kështu nuk përfshihen në
konceptin e “çdokujt” (fr. Toute personne), pra nuk mbrohen fare nga Konventa. “Personat
juridik”, si për shembull, kompanitë që janë “persona” mund të mbështeten tek Konventa në disa
aspekte, për shembull, në respektimin e së drejtës për pronën dhe të së drejtës për një proces të
rregullt gjyqësor në përcaktimin e të drejtave të tyre civile dhe detyrimeve. E drejta për lirinë e
shprehjes mund të kërkohet nga kompanitë e gazetave dhe botuesit, etj, e drejta për lirinë e tubimit
nga shoqatat, dhe e drejta për lirinë e fesë nga organizatat fetare. Por asnjëra prej tyre nuk përmban
“jetën” në kuptimin e nenit 2.
Konventa nga ana tjetër nuk e qartëson se çfarë është “jeta”, ose kur dhe ku fillon apo
mbaron mbrojtja sipas nenit 2 të Konventës. Në fakt, në mungesë të një kompromisi evropian (apo
mbarë botëror) ligjor apo shkencor në lidhje me çështjen, Komisioni, gjatë kohës kur ende
ekzistonte, dhe madje edhe Gjykata tani, nuk ka vullnetin për të vendosur standarde të sakta në
këtë kuader. Siç e përcaktoi edhe Gjykata në çështjen e Vo kundër Francës “... çështja se kur fillon
e drejta për jetën i përket hapësirës së vlerësimit që Gjykata zakonisht konsideron se, Shtetet duhet
të gëzojnë në këtë sferë, pavarësisht nga interpretimi i Konventës, një “instrument jetik që duhet
të interpretohet në dritën e kushteve të ditëve të sotme” (...). Arsyet për këtë përfundim së pari janë
se çështja për një mbrojtje të tillë nuk është zgjidhur brenda shumicës së vetë shteteve
kontraktuese, veçanërisht në Francë, e cila është bërë subjekt debati dhe së dyti, se nuk ka një
kompromis evropian mbi përkufizimin shkencor dhe ligjor të fillimit të jetës. ... Duke marrë
parasysh sa më sipër, Gjykata është e bindur se asnjë nga këto nuk janë të pranueshme, dhe madje
as nuk ka mundësi, përsa i përket kësaj çështjeje, që të jepet një përgjigje në mënyrë abstrakte mbi
4
pyetjen nëse fëmija i palindur është person për qëllime të Nenit 2 të Konventës (“personne” ne
tekstin në gjuhën frënge).” Në vend që të impononin një standard uniform, Komisioni dhe Gjykata
në vijim kanë vlerësuar dhe po vazhdojnë të vlerësojnë çështjet në lidhje me fillimin e jetës vetëm
për ato dytësore, duke trajtuar çështjet një nga një, ndersa u lenë liri të konsiderueshme shteteve
për të rregulluar vetë problemet në fjalë, përsa kohë qe ata i trajtojnë ato në mënyrën e duhur, në
veçanti duke i dhënë peshën e duhur interesave të ndryshme që janë në rrezik dhe duke i dhënë
ekuilibrin e duhur atyre interesave. Kjo mund të vihet re nga jurisprudenca e organeve të
Konventes në lidhje me ndërprerjen e induktuar të shtatzanisë (abortus provocatus; që këtej e tutje
do të quhet thjeshtë “abort”), eutanazinë dhe ndihmën në vetëvrasje.
Shqyrtimi i të drejtës në jetë mund të ngirtet në raste si: aborti, e drejta individuale për të
vdekur, përdorimi i forcës me efekt vdekjeprurës nga ana e shtetit, ekstradimi, përjashtimi dhe
dëbimi zhdukja e personave, mbrojta e jetës nga rreziqet mjedisore, dhuna e shkaktuar nga të tjerët,
trajtimet mjekësore Koncepti i të drejtës në jetë nuk shtrihet në konfliktet e armatosura.
Dënimi me vdekje
Neni 2 dhe Protokollet 6 dhe 13: shfuqizimi i dënimit me vdekje
Ashtu siç u vu re në tekstin e nenit 2, fjalia e dytë në paragrafin e parë të atij neni i referohet
dënimit me vdekje. Ajo thotë që: “Askujt nuk mund t’i privohet qëllimisht jeta, me përjashtim të
rastit, kur zbatohet një vendim me vdekje i dhënë nga një gjykatë, kur krimi ndëshkohet me këtë
dënim nga ligji.” Për Shtetet që janë palë të këtyre, kjo dispozitë është zëvendësuar nga klauzolat
në Protokollet 6 dhe 13 të Konventës që shfuqizojnë dënimin me vdekje në kohë paqeje dhe në të
gjitha rrethanat tjera. Këtu është e rëndësishme gjithsesi që të analizohet precedenti i Gjykatës si i
tillë për këtë dispozitë dhe të shihet se si ka ndikuar adoptimi i këtyre protokolleve në këtë
precedent.
Është e qartë nga teksti i fjalisë së dytë se hartuesit e Konventës nuk e konsideruan
ekzistencën, apo përdorimin e denimin me vdekje si një shkelje të së drejtës për jetën, apo të ndonjë
dispozite tjetër të Konventës per se. Në atë kohë, në fillimet e viteve 1950, shumë Shtete ende e
kishin këtë dënim në kushtetutat e tyre, megjithëse përdorimi i tij ishte në rënie e sipër. Në çështjen
e Soering kundër Mbretërise së Bashkuar, Gjykata përsëri e hodhi poshtë sugjerimin nga Amnesty
International se standardet e zhvilluara në Evropën perëndimore në lidhje me ekzistencën dhe
përdorimin e dënimit me vdekje kërkonin që në këto kushte ai të konsiderohej si një ndëshkim
çnjerëzor dhe poshtërues brenda kuptimit të Nenit 3, megjithëse ky nuk ishte qellimi në kohën e
hartimit të Konventës. Në hedhjen poshtë të këtij argumenti Gjykata mori parasysh specifikisht
faktin se në atë kohë Protokolli Nr.6 ishte adoptuar (megjithëse deri atëherë akoma nuk ishte
nënshkruar apo ratifikuar nga Mbretëria e Bashkuar). Sipas Gjykatës, kjo tregonte: “se qëllimi i
Palëve Kontraktuese deri në vitin 1983 ishte që të adoptonin metodën normale të ndryshimit të
tekstit, me qëllim që të paraqisnin një detyrim të ri për të shfuqizuar dënimin kapital në kohë paqeje
5
dhe për më tepër, për të bërë një gjë të tillë me anë të një instrumenti jo-detyrues, duke lejuar çdo
Shtet që të zgjedhë momentin kur të ndërmarre një angazhim të tillë. Në këto rrethana, pavarësisht
nga karakteri i veçantë i Konventës ( ... )”,
Neni 3 nuk mund të interpretohet se ndalon në përgjithësi dënimin me vdekje. Çështja u

rishikua rreth njezetë vjet më vonë në rastin Ocalan kundër Turqisë. Në atë çështje, udhëheqësi i
Partisë së Punës Kurde, apo PKK, Z. Abdullah Ocalan, ishte marrë nga agjentët turq nga Kenia
për në Turqi. Ai u gjykua në një Gjykatë të Sigurisë së Shtetit dhe fillimisht u dënua me vdekje,
por më vonë vendimi u ndryshua në burgim të përjetshëm. Z. Ocalan pretendoi, ndërmjet të tjerash,
se dënimi me vdekje nga vetë natyra e tij ishte çnjerëzor dhe poshtërues. Në vendimin e saj në
lidhje me këtë pikë, Dhoma e Madhe më në fund konstatoi: Dhoma e Madhe është dakord me
përfundimet e mëposhtme të Dhomës në lidhje me këtë pikë ( … ): “…pozicioni ligjor në lidhje me
dënimin me vdekje i është nënshtruar një evolucioni që nga koha kur u morr vendimi në çështjen
Soering. Shfuqizimi de facto që vërehet në atë çështje në lidhje me njëzet e dy Shtete Kontraktuese
në vitin 1989 është zhvilluar në një shfuqizim dejure në dyzet e tre, nga të dyzet e katër Shtetet
Kontraktuese dhe në një moratorium në Shtetin që ende nuk e ka shfuqizuar dënimin, përkatësisht
Rusia. Ky gati abrogim I plotë i dënimit me vdekje në kohë paqeje në Evropë pasqyrohet në faktin
se të gjitha Shtetet Kontraktuese e kanë nënshkruar Protokollin Nr.6 dhe dyzet e një Shtete e kanë
ratifikuar atë, që do të thotë të gjitha, përveç Turqisë, Armenisë dhe Rusisë. Kjo pasqyrohet më tej
në politikën e Këshillit të Evropës që u kërkon Shteteve të reja anëtare të Këshillit të Evropës të
shfuqizojnë dënimin kapital, si kusht për tu pranuar në organizatë. Si rezultat i këtyre zhvillimeve,
territoret që mbulohen nga Shtetet anëtare të Këshillit të Evropës janë bërë një zonë e tërë ku nuk
jepet dënimi kapital. ...Një zhvillim i tillë i dukshëm tani mund të konsiderohet se është shënuar
me nënshkrimin e marrëveshjes së Shteteve Kontraktuese për të abroguar, apo të paktën, për të
modifikuar fjalinë e dytë të Nenit 2 § 1, veçanërisht kur i kushtohet vëmendje faktit se të gjitha
Shtetet Kontraktuese tashmë e kanë nënshkruar Protokollin Nr.6 dhe se ky protokoll është
ratifikuar nga dyzet e një Shtete. Mund të lindë pyetja nëse është e nevojshme që të pritet ratifikimi
i Protokollit Nr.6 nga tre Shtetet që nuk e kanë bërë këtë gjë, përpara se të dilet me përfundimin
se përjashtimi në lidhje me dënimin me vdekje në Nenin 2 është modifikuar në mënyrë të
konsiderueshme. Kundrejt këtij sfondi të qëndrueshëm mund të thuhet se dënimi kapital në kohë
paqeje është konsideruar si një formë e papranueshme..., gjë që nuk lejohet më në sajë të Nenit
2.”
Gjykata vëren se duke hapur për nënshkrim Protokolli Nr.13 në lidhje me shfuqizimin e
dënimit me vdekje në të gjitha rrethanat, shtetet kontraktuese kanë zgjedhur metodën tradicionale
të ndryshimit të tekstit të Konventës në vijim të politikës së tyre për shfuqizimin e saj. Në ditën e
marrjes së këtij vendimi, tre shtete anëtare nuk e kishin nënshkruar ende këtë Protokoll dhe
gjashtëmbëdhjetë të tjera nuk e kishin ratifikuar ende. Gjithsesi, ky hap përfundimtar drejt
shfuqizimit të plotë të dënimit me vdekje – pra si në kohë paqeje, edhe në kohë lufte, mund të
konsiderohet si konfirmim i tendencës shfuqizuese në praktikë të shteteve kontraktuese. Kjo gjë
6
nuk bie domosdoshmërisht në kundërshtim me këndvështrimin se neni 2 është ndryshuar pasi lejon
dënimin me vdekje në kohë paqeje.
“Që tani e tutje, fakti se ka një numër të madh Shtetesh që ende nuk e kanë nënshkruar apo
ratifikuar Protokollin Nr.13, mund të pengojë Gjykatën të konstatojë se është një praktikë e
përcaktuar tashmë e Shteteve Kontraktuese që ta konsiderojnë zbatimin e dënimit me vdekje si
trajtim çnjerëzor dhe poshtërues, në kundërshtim me Nenin 3 të Konventës, duke qenë se nuk mund
të bëhet asnjë derogim nga kjo dispozitë, madje as edhe në kohë lufte. Gjithsesi, Dhoma e Madhe
është dakord me Dhomën që nuk është e nevojshme për Gjykatën që të arrijë në një përfundim të
vendosur për këto çështje duke qenë se...kjo do të binte në kundërshtim me Konventën, edhe nëse
Neni 2 do të konsiderohet se përsëri lejon dënimin me vdekje, për të vënë në zbatim një dënim të
tillë në vijim të një gjyqi jo të drejtë. Sa me siper tregon rendesine e adoptimit dhe gati ratifikimin
universal te Protokollit Nr.6 te Konventes qe shfuqizon denimin me vdekje ne kohe paqeje dhe te
adoptimit dhe ratifikimit te gjere (por jo ende universal) te Protokollit Nr.13. Dispozita kryesore
ne Protokollin Nr.6, Neni 1 eshte e qarte dhe e kuptueshme. Ajo shprehet si vijon:
Neni 1
Shfuqizimi i dënimit me vdekje
Denimi me vdekje do te shfuqizohet. Askush nuk do te denohet apo ekzekutohet me kete denim.”
Në varësi të një kufizimi të tij, që trajtohet më poshtë, natyra absolute e dispozitës –që për
shtetet të cilat janë palë të protokollit konsiderohet si një tjetër nen shtesë i Konventës si një e tërë
(neni 6 i Protokollit Nr.6) - përforcohet nga dispozitat në nenet 3 dhe 4 të protokollit se nuk mund
të bëhet asnjë derogim nga ky nen në bazë të nenit 15 të Konventës dhe se nuk mund të behen
rezerva në lidhje me të.
Neni 1 i Protokollit të 6-të nuk ndikon në zbatimin e pjesës tjetër të nenit 2 të Konventës,
përveç fjalisë së dytë të paragrafit të parë të këtij të fundit. Vrasjet jashtë-gjyqësore që bien në
kundërshtim me Nenin 2(2), siç trajtohet gjerësisht në kapitujt e mëparshëm në këtë udhëzues,
përseri ndalohen në bazë të atij neni. Neni i ri ndalon ekzekutimet gjyqësore.
Sipas Protokollit 13 i cili e ndryshon Protokollin 6 te Konventes:
Neni 1
Heqja e denimit me vdekje
Denimi me vdekje hiqet. Askush nuk mund të denohet me nje denim të tillë dhe as te ekzekutohet.
7
Neni 2
Ndalimi i derogimeve
Asnje derogim nuk lejohet në lidhje me dispozitat e këtij Protokolli, në baze të nenit 15 te
Konventes.
8
E DREJTA PËR NJË PROCES TË RREGULLT
Neni 6
E drejta për një proces të rregullt
1. Çdo person ka të drejtë që çështja e tij të dëgjohet drejtësisht, publikisht dhe brenda një afati të
arsyeshëm nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme, e krijuar me ligj, e cila do të vendosë si për
mosmarrëveshjet në lidhje me të drejtat dhe detyrimet e tij të natyrës civile, ashtu edhe për
bazueshmërinë e çdo akuze penale në ngarkim të tij. Vendimi duhet të jepet publikisht, por prania
në sallën e gjykatës mund t’i ndalohet shtypit dhe publikut gjatë tërë procesit ose gjatë një pjese
të tij, në interes të moralit, të rendit publik ose sigurisë kombëtare në një shoqëri demokratike, kur
kjo kërkohet nga interesat e të miturve ose mbrojtja e jetës private të palëve në proces ose në
shkallën që çmohet tepër e nevojshme nga gjykata, kur në rrethana të veçanta publiciteti do të
dëmtonte interesat e drejtësisë.
2. Çdo person i akuzuar për një vepër penale prezumohet i pafajshëm, derisa fajësia e tij të
provohet ligjërisht.
3. Çdo i akuzuar për një vepër penale ka të drejtat minimale të mëposhtme:
a. të informohet brenda një afati sa më të shkurtër, në një gjuhë që ai e kupton dhe në
mënyrë të hollësishme, për natyrën dhe për shkakun e akuzës që ngrihet ndaj tij;
b. t’i jepet koha dhe lehtësitë e përshtatshme për përgatitjen e mbrojtjes;
c. të mbrohet vetë ose të ndihmohet nga një mbrojtës i zgjedhur prej tij, ose në qoftë se ai
nuk ka mjete të mjaftueshme për të shpërblyer mbrojtësin, t’i mundësohet ndihma ligjore
falas kur këtë e kërkojnë interesat e drejtësisë;
d. të pyesë ose të kërkojë që të merren në pyetje dëshmitarët e akuzës dhe të ketë të drejtën
e thirrjes dhe të pyetjes të dëshmitarëve në favor të tij, në kushte të njëjta me dëshmitarët
e akuzës;
e. të ndihmohet falas nga një përkthyes në qoftë se nuk kupton ose nuk flet gjuhën e
përdorur në gjyq.
9
Kushtetuta e Kosovës garanton të drejtën për gjykim të drejtë dhe të paanshëm me nenin 31 sipas
të cilit:
Neni 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm]

1. Çdokujt i garantohet mbrojtje e barabartë e të drejtave në procedurë para gjykatave, organeve
të tjera shtetërore dhe bartësve të kompetencave publike.
2. Çdokush gëzon të drejtën për shqyrtim publik të drejtë dhe të paanshëm lidhur me vendimet për
të drejtat dhe obligimet ose për cilëndo akuzë penale që ngrihet kundër saj/tij brenda një afati të
arsyeshëm, nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme, e themeluar me ligj.
3. Gjykimi është publik, me përjashtim të rasteve kur gjykata, në rrethana të veçanta, konsideron
se, në të mirë të drejtësisë, është i domosdoshëm përjashtimi i publikut, ose i përfaqësuesve të
medieve, sepse prania e tyre do të përbënte rrezik për rendin publik ose sigurinë kombëtare,
interesat e të miturve, ose për mbrojtjen e jetës private të palëve në proces, në mënyrën e
përcaktuar me ligj.
4. Çdokush i akuzuar për vepër penale ka të drejtë t'u bëjë pyetje dëshmitarëve dhe të kërkojë
paraqitjen e detyrueshme të dëshmitarëve, të ekspertëve dhe të personave të tjerë, të cilët mund të
sqarojnë faktet.
5. Çdokush i akuzuar për vepër penale, prezumohet të jetë i pafajshëm derisa të mos dëshmohet
fajësia e tij/saj, në pajtim me ligjin.
6. Ndihma juridike falas do t’u mundësohet atyre që nuk kanë mjete të mjaftueshme financiare,
nëse një ndihmë e tillë është e domosdoshme për të siguruar qasjen efektive në drejtësi.
7. Procedurat gjyqësore që përfshijnë të miturit rregullohen me ligj, duke respektuar rregullat dhe
procedurat e veçanta për të miturit.
Neni 6 garanton të drejtën për një proces të drejtë dhe të hapur në përcaktimin e të drejtave
dhe detyrimeve civile të një individi ose të ndonjë akuze penale kundër tĳ. GJEDNJ, dhe më parë
edhe Komisioni e kanë interpretuar gjerësisht këtë nen, me motivin se është me rëndësi themelore
për funksionimin e demokracisë. Në çështjen Delcourt kundër Belgjikes, Gjykata deklaroi se “Në
një shoqëri demokratike brenda kuptimit të Konventës, e drejta për një ushtrim të drejtë të
drejtësisë zë një vend kaq të rëndësishëm sa një interpretim i kufizuar i Nenit 6 (1) nuk do t’i
korrespondonte synimit dhe qëllimit të asaj dispozite.”
Paragrafi i parë i nenit 6 zbatohet si për ndjekjet civile ashtu edhe penale, ndërsa paragrafi
i dytë dhe i tretë deklarojnë se zbatohen vetëm për ndjekjet penale. Megjithatë, në bazë të ndonjë
rrethane përjashtuese, ata zbatohen gjithashtu edhe në ato civile. Ashtu si edhe me të gjitha nenet
10
e tjera të Konventës, neni 6 është interpretuar nga GJEDNJ në precedentin e saj. Duke pasur
parasysh faktin se asnjë ankesë nuk do të konsiderohet si e pranueshme nga Gjykata derisa të jenë
shfrytëzuar të gjitha shkallët gjyqësore vendase, gati të gjitha çështjet që pretendojnë se ka pasur
shkelje të nenit 6 do të gjykohen në gjykatat e shkallës më të lartë kombëtare përpara se të paraqiten
në Strasburg. Gjykata shpesh ka konstatuar se nuk ka pasur shkelje të nenit 6 sepse konsideron që
procedimet “të marra si një e tërë” ishin të drejta, pasi një gjykatë e shkallës më të lartë vendase
do të mund të korrigjojë gabimet e gjykatës së shkallës më të ulët. Gjykatat vendore që
përfaqësojnë gjykatat e shkallës së ulët si rrjedhim mund të binden gabimisht për shkak të ndonjë
defekti të caktuar procedural ku nuk u konstatua që ka pasur shkëlje të nenit 6 të Konventës. Nga
organet e Strasburgut mund të konstatohet se defekti është rregulluar nga një gjykatë vendore më
e lartë dhe se ajo çështje është në përputhje me standardet e Konventës. Duke qenë se gjyqtari që
i përket gjykatës së shkallës së ulët është përgjegjës për të siguruar përputhshmërinë me nenin 6
në procedimet që ai ndjek, ai nuk mund të mbështetet në mundësinë që një gjykatë e shkallës më
të lartë do të mund të korrigjojë gabimet andaj duhet të ketë kujdes që në shkallën e parë që të
udhëheq një proces të rregullt gjyqësor.
Çfarë përgjegjësie kanë gjyqtarët?

Çdo gjyqtar në fillim të një seancë duhet të ketë parasysh përgjegjësinë për të siguruar që
këto garanci të respektohen, dhe në përfundim të seancës të kontrollojë nëse ai/ajo e ka kryer
detyrën. Veçanërisht në çështjet penale, gjyqtari duhet të sigurojë që i pandehuri është i përfaqësuar
në mënyrën e duhur. Ai/ajo ka gjithashtu përgjegjësinë për të marrë masat përkatëse përsa i përket
të pandehurve të pambrojtur. Gjyqtarit mund t’i duhet të refuzojë për të proceduar me gjyqin, nëse
ai/ajo mendon se ka nevojë për përfaqësimi ligjor, kur nuk është vënë në dispozicion. Gjyqtari ka
përgjegjësine që të sigurojë që të mbështetet parimi i barazisë në mjete, që do të thotë se të gjitha
palëve duhet t’u jepet një mundësi e drejtë për të prezantuar cështjen e tyre në kushte të tilla që të
mos vihen në një disavantazh të konsiderueshëm përballë kundërshtarëve të tyre. Në çështjen e
Krcmar dhe të tjerë kundër Republikës Çeke Gjykata deklaroi se “Një palë në procesin gjyqësor
duhet të ketë mundësinë për tu njohur me provat e paraqitura gjykatës, si dhe me mundësinë për
të komentuar mbi ekzistencën e tyre, përmbajtjen dhe vërtetësinë në mënyrën e duhur dhe brenda
një kohe të përshtatshme, e nëse nevojitet, me shkrim e me përpara.”
Një çështje tjetër i përket faktit se cila është përgjegjësia e gjyqtarit nëse pala akuzuese nuk
vjen në seancën gjyqësore. Nëse gjyqtari vendosë mbi çështjen vetëm në bazë të informacionit që
ndodhet në dosjen e akuzës, kjo nuk përbën një shkelje të drejtpërdrejtë të Konventës, por përbën
një praktikë jo rezultative dhe mund t’i japë shkas problemeve të tjera si për shembull: a ka pasur
mundësinë pala mbrojtëse për të parë të gjitha pjesët që përmban dosja? Gjyqtari duhet të sigurojë
që i pandehuri të vihet në dĳeni në detaje për akuzën kundër tĳ /saj. Gjyqtari gjithashtu duhet të
verë në dĳeni mbrojtjen mbi konkluzionet që ai/ajo ka nxjerrë nga dosja e akuzës. Kjo qëndron
veçanërisht nëse ato janë kryesore për marrjen e vendimit me qëllim që të ketë mundësinë që të
11
parashtrojë argumente mbi përfundimet. Çështja e Pelissier dhe Sassi kundër Francës është një
shembull i tillë. Kërkuesit në këtë çështje ishin akuzuar me shkeljen për “falimentim penal”.
Argumenti përpara Gjykatës Penale u kufizua me këtë shkelje dhe në apelin e akuzës në Gjykatën
e Apelit kërkuesit në asnjë shkallë nuk ishin akuzuar nga autoritetet gjyqësore për “ndihmë dhe
bashkëfajësi” në falimentimin penal. Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut deklaroi se
kërkuesit nuk ishin në dĳeni të faktit se Gjykata e Apelit mund të kthente një vendim për ndihmë
dhe bashkëfajësi në falimentimin penal. Ajo vërejti më tej se shkelja për ndihmë dhe bashkëfajësi
në falimentimin penal ndryshonte nga shkelja e falimentimit penal në raport me shkallën e
pjesëmarrjes, ashtu si kishte argumentuar Qeveria. Gjykata konstatoi se Gjykata e Apelit, në
përdorimin e të drejtës që në mënyrë të padiskutueshme duhet të rishqyrtonte faktet mbi të cilat
kishte juridiksionin përkatës, duhet ti kishte dhënë kërkuesve mundësine e ushtrimit të të drejtave
të tyre për mbrojtje në atë çështje në një mënyre praktike e efikase, dhe në veçanti, në kohën e
duhur. Si rrjedhim Gjykata konstatoi shkelje të Nenit 6 (3) a dhe b të Konventës (të drejtën për tu
vënë në dĳeni brenda një afati sa më të shkurtër, dhe të drejtën për të patur kohën dhe lehtësitë e
nevojshme për të përgatitur mbrojtjen e tĳ), të marra së bashku me të drejtën e përgjithshme për
një proces të drejtë gjyqësor të siguruar nga neni 6 (1).
Çështje të tjera lindin përsa i përket përgjegjësisë së gjyqtarit nëse i pandehuri duket se
është keqtrajtuar ndërsa ishte në paraburgim. GJEDNJ ka deklaruar se kur një individ ngre një
pretendim të diskutueshem mbi faktin se ai është keqtrajtuar rëndë nga policia ose agjentë të tjerë
të Shtetit, neni 3, i interpretuar së bashku me detyrimin e përgjithshëm të shtetit sipas nenit 1 për
sigurimin e të drejtave dhe lirive të Konventës për cilindo brenda juridiksionit përkatës, kërkon
shprehimisht që duhet të kryhet një hetim efikas e zyrtar. Hetimi duhet të jetë në gjendje të çojë në
identifikimin dhe dënimin e personave që janë përgjegjës. Nëse kjo nuk ndodh, konstatimi
themelor e i rëndësishëm i torturës do të ishte jo efikas në praktikë e do të mundësohej që agjentët
e shtetit të vazhdonin të abuzonin me të drejtat e atyre që do të ishin brenda kontrollit të tyre pa u
ndëshkuar efektivisht. Me pas, në Selmouni kundër Francës, Gjykata deklaroi se kur mbahet një
individ në paraburgim në gjendje të mirë shëndetësore dhe konstatohet se është plagosur në kohën
e lirimit, i përket shtetit që të sigurojë një shpjegim të besueshëm mbi faktin se si u shkaktuan këto
plagë. Nëse nuk jepet një shpjegim i tillë, ngrihet një çështje e qartë në bazë të nenit 3. Në lidhje
me ketë, duhen pasur në mendje detyrimet sipas instrumenteve të tjera ndërkombëtare, si për
shembull, Konventa e Kombeve të Bashkuara kundër Torturës dhe Trajtimeve te tjera Mizore,
Çnjerëzore, Degraduese e Dënimit. Kjo Konventë deklaron midis të tjerave se çdo shtet duhet të
marrë masa efikase legjislative, administrative, ligjore ose të tjera për të parandaluar aktet e
torturës në cilindo territor që është nën juridiksionin e tĳ. Kjo dispozitë nuk lejon kufizime.
Gjyqtari ka përgjegjësinë për të përcaktuar pranueshmerinë e provave. Gjyqtari duhet të
zbatojë Kodin e Procedurës Penale të së drejtë vendase në këtë çështje në mënyrë të tillë që të jetë
në përputhje me precedentin e Konventës. Çështjet të tilla si përdorimi i informatorëve të policisë
ose “agjentëve provokatorë” do të kërkojë vëmendje të veçantë si dhe fshehjen e informacionit me
motivin e sigurisë shtetërore. Gjyqtari ka përgjegjësinë për të siguruar që të sigurohen lehtësirat e
12
duhura për interpretim. Gjyqtari ka detyrimin për të siguruar që, me qëllim ruajtjen e prezumimit
të pafajsisë, atĳ/asaj do ti duhet të nxjerrë urdhrin e duhur për të shmangur mbulimin e çështjes në
mënyrën e gabuar nga ana e shtypit. Megjithatë, gjyqtari duhet të bëjë të qartë se çfarë mund të
raportojë shtypi dhe çfarë nuk mund të raportojë dhe jo t’a përjashtojë totalisht shtypin.
Përfundimisht, gjyqtari gjithashtu mund të ketë përgjegjësinë në lidhje me ekzekutimin e

vendimit. Shteti ka përgjegjësinë për të siguruar që vendimet të ekzekutohen. Kjo përgjegjësi do
t’i mbetet gjyqtarit nëse kjo përgjegjësi specifike nuk i është dhënë përfaqësuesve të tjerë të
sistemit gjyqesor.
Në cilën fazë të procesit gjyqësor zbatohet Neni 6?

Garancitë e parashikuara në nenin 6 zbatohen jo vetëm në proceset gjyqësore, por
gjithashtu edhe në fazat që paraprĳnë dhe pasojnë ato. Në çështjet penale garancite përfshĳnë
hetimet paragjyqësore të kryera nga policia. Gjykata deklaroi në Imbroscia kundër Zvicrës, se
“koha e duhur që garantohet fillon që nga momenti kur ngrihet një akuzë, dhe se kushtet e tjera të
Nenit 6 – veçanërisht të paragrafit 3 – mund të jenë gjithashtu të përshtatshme përpara se një
çështje të parashtrohet në gjyq, nëse, dhe përsa kohë që drejtësia e gjyqit të paragjykohet seriozisht
nga një dështim fillestar për të qenë në pajtim me to.” Gjykata gjithashtu u shpreh se në çështjet
që kishin lidhje me nenin 8 të Konventës – të drejtën për jetën e familjes – neni 6 gjithashtu
zbatohet për fazat administrative të procesit gjyqësor. Neni 6 nuk parashikon të drejtën për apelim.
Megjithatë, kjo e drejtë parashikohet në çështjet penale në nenin 2 të Protokollit Nr.7 të Konventës.
GJEDNJ ka deklaruar në precedentin e saj se, kur një shtet nuk parashikon në të drejtën vendase
një të drejtë të tillë për apelim, këto procedime mbulohen nga garancitë që parashikohen në nenin
6, edhe nëse neni 6 nuk parashikon një të drejtë për apel. Megjithatë, mënyra se si këto garanci
vihen në zbatim duhet të jenë në varësi të tipareve të veçanta të procedimeve të tilla. Në bazë të
precedentit të Gjykatës, duhet marrë parasysh tërësia e procedimeve të kryera në rendin ligjor
vendas, funksionet në ligj dhe praktikë të organit të apelimit dhe pushtetit si dhe mënyra në të cilën
paraqiten dhe mbrohen interesat e palëve. Kështu, nuk ekziston asnjë e drejtë e tillë për ndonjë lloj
të caktuar apeli ose menyre për t’u marrë me apelimet. Gjykata ka deklaruar gjithashtu se neni 6
zbatohet për procedimet përpara një gjykate kushtetuese nëse rezultatet e këtyre procedimeve janë
drejtpërsëdrejti vendimmarrëse për një të drejtë civile apo detyrim të tillë.
Neni 16 mbulon gjithashtu procedurat pas seancës gjyqësore, të tilla si ekzekutimi i një
vendimi. Gjykata u shpreh në Hornsby kundër Greqisë se e drejta për një proces gjyqësor që
mbulohet nga neni 6 do të ishte i rremë nëse një sistem ligjor vendas i një shteti kontraktues do të
lejonte që të mbetej mosveprues në dëm të një pale në lidhje me një vendim përfundimtar e i
detyrueshëm gjyqësor. Është i qartë fakti se neni 6 mbulon procedimet të marra si një e tërë.
Gjykata ka deklaruar se ndërhyrja e një legjislature për të përcaktuar rezultatet e procedimeve duke
aprovuar një ligj mund të shkelin parimin e barazisë në mjete.
13
Ç’janë të drejtat civile dhe detyrimet?
Neni 6 i garanton gjithsëcilit të drejtën për një proces të drejtë gjyqësor në përcaktimin e
të drejtave të tĳ /saj civile dhe detyrimeve. Duke u nisur nga formulimi i këtĳ neni, është e qartë
se ai nuk mbulon të gjitha proceset gjyqësore ku nje individ mund të jetë palë, por kufizohet në
ato që kanë të bëjnë me të drejtat civile dhe detyrimet. Kështu është i rëndësishëm përcaktimi i
kuptimit të kësaj fraze.
Ekzistojnë precedente substantive nga GJEDNJ dhe Komisioni për të përcaktuar se çfarë
është e çfarë nuk është një e drejtë civile ose një detyrim. Interpretimi i frazës nga organet e
Konventës ka qenë progresiv. Çështjet që më parë konsideroheshin se ishin jashtë qëllimit të nenit
6, si për shembull sigurimet shoqërore, tani në përgjithësi i përkasin kuadrit të asaj që përbëjnë të
drejtat civile dhe detyrimet. Gjykata e ka bërë të qartë faktin se koncepti i të drejtave dhe
detyrimeve civile është autonom dhe se nuk mund të interpretohet vetëm duke iu referuar të drejtës
vendase të palës kundërshtuese. Megjithatë, Gjykata nuk ka formuluar ndonjë përkufizim abstrakt
të shprehjes, përveç kur është bërë dallimi midis te drejtës private e asaj publike. Gjykata në fakt
ka marrë vendim në bazë të fakteve specifike të secilës çështje në veçanti.
Megjithatë ka disa udhëzues të përgjithshëm që mund të nxirren nga precedenti i Gjykates.
Së pari, në percaktimin nëse një çështje ka të bëjë me caktimin e një të drejte civile, vetëm karakteri
i së drejtës në çështjet përkatëse do të merret parasysh. Ashtu si Gjykata deklaroi në çështjet e
Ringeisen kunder Austrise, “Karakteri i legjislacionit që drejton përcaktimin e çështjes (e drejtë
civile, tregtare, administrative, etj.) dhe autoriteti që i jep pushtet me juridiksionin për çështjen në
fjalë (gjykata, organi administrativ, etj.) rrjedhimisht nuk kanë rëndësi.”
Pika kyçe në përcaktimin nëse neni 6 është i zbatueshëm apo jo është nëse rezultatet e
procedimeve janë vendimtare për të drejtat private dhe detyrimet. Së dyti, duhet marrë në
konsideratë çdo nocion uniform Evropian përsa i përket natyrës së të drejtës. Së treti, Gjykata ka
deklaruar se, megjithëse koncepti i të drejtave dhe detyrimeve civile është autonom, legjislacioni
i shtetit në fjalë nuk është pa rëndësinë e vet. Gjykata u shpreh në Konig kundër Republikës
Federale të Gjermanisë se “nëse një e drejtë duhet konsideruar apo jo si civile brenda kuptimit të
kësaj shprehjeje në Konventë, kjo duhet përcaktuar duke iu referuar përmbajtjes substantive dhe
ndikimit të së drejtës – dhe jo klasifikimit të saj ligjor – sipas së drejtës vendase të Shtetit
përkatës.”
Gjykata deklaroi në çështjen e Osman kundër Mbretërisë së Bashkuar se “aty ku ekziston

një e drejtë e përgjithshme në të drejtën kombëtare, një Shtet Kontraktues nuk mund të shmangë
zbatimin e garantimit të procesit të drejtë gjyqësor sipas Nenit 6, kur gjykatat përkatëse e kanë
mohuar dhënien e kësaj të drejte në një çështje specifike.”
14
Të drejtat ose detyrimet civile
GJEDNJ është shprehur fillimisht dhe kryesisht se të drejtat dhe detyrimet e personave
privat në marrëdhëniet e tyre janë në të gjitha rastet të drejta dhe detyrime civile. Të drejtat e
personave privat në marrëdhëniet e tyre midis njëri tjetrit, për shembull në të drejtën e
dëmshpërblimit, të drejtën e familjes, të drejtën e punësimit dhe të drejtën e pronës janë gjithashtu
të drejta civile. Përsa i përket situatës kur një çështje përfshin marrëdhënien midis një individi dhe
shtetit, fusha e përkatësisë është më problematike. Gjykata ka njohur si civile një numër të drejtash
të tilla dhe detyrimesh. Prona është një fushë ku Gjykata është shprehur se është i zbatueshem neni
6. Garantimi i zbatimi të procesit të drejtë gjyqësor zbatohet në këto fusha si, shpronësimi,
konsolidimi dhe procedimet e planifikimit dhe procedurat në lidhje me lejet për ndërtimet si dhe
lejet e tjera për pasuri të patundshme, të cilat kanë pasoja të drejtpërdrejta mbi të drejtën e pronësisë
në lidhje me përfshirjen e pronës përkatëse, dhe gjithashtu procedimet me karakter më të
përgjithshëm ku rezultati ka një impakt mbi përdorimin ose gëzimin e pronës.
Neni 6 mbulon gjithashtu të drejtën për tu angazhuar në aktivitet tregtar. Çështjet në këtë
fushë kanë përfshirë tërheqjen e një license për pĳet alkolike nga një restorant, licensën për të
drejtuar një klinikë mjekësore dhe për të dhënë leje për të drejtuar një shkollë private. E drejta për
të praktikuar një profesion si për shembull atë të mjekësisë apo atë të avokatisë gjithashtu
mbulohen nga neni 6. Gjykata më tej u shpreh se neni 6 zbatohet në procedimet ku janë në shqyrtim
të drejtat dhe detyrimet që kanë të bëjnë me të drejtën e familjes. Shembujt në këtë fushë janë
vendimet për të çuar fëmĳën nën kujdestari, përsa i përket aksesit të prindërve për të parë femĳët
e tyre, adoptimi ose vënia e fëmĳës në shtëpine e fëmĳës.
Në precedentët e hershëm Gjykata është shprehur se procedimet që kishin të bënin me

përfitimet e mirëqenies nuk mbuloheshin nga neni 6. Megjithatë, Gjykata tani ka bërë të qartë se
neni 6 mbulon procedimet në të cilat merret një vendim mbi te drejtën e ligjshme sipas një skeme
të sigurimeve shoqërore për përfitimet e sigurimeve shëndetësore, për autorizimet për mirëqenien
e personave me paaftësi dhe për pensionet Shtetërore. Në çështjen e Schuler-Zgraggen kundër
Zvicrës, që kishte të bënte me pensionet e invalidëve, Gjykata deklaroi në përgjithësi se
“...zhvillimet në të drejtën...dhe garantimi i trajtimit të parimit të barazisë duke pasur parasysh
faktin se sot rregulli i përgjithshëm është që Neni 6 (1) zbatohet faktikisht në fushën e sigurimeve
shoqërore duke përfshirë madje edhe asistencën për mirëqenie”.
Më pas neni 6 mbulon procedimet në të cilat merret një vendim mbi detyrimin për të paguar
kontributet sipas një skeme të sigurimeve shoqërore. Garancia e nenit 6 zbatohet për procedimet
kundrejt administratës publike në lidhje me kontratat, dëmtimet në procedimet administrative ose
në procedimet penale. Ai zbatohet në procedimet kur bëhet një pretendim për kompensim të
mbajtjes së paligjshme në paraburgim sipas nenit 5 (5) në vĳim të dhënies së pafajesisë në
procedimet penale. E drejta për të rifituar paratë e paguara për tatime gjithashtu mbulohet nga neni
6. Më tej, e drejta e një individi për respektimin e reputacionit të tĳ nga një person privat
15
konsiderohet të jetë një e drejtë civile. Përfundimisht, Gjykata është shprehur se kur rezultatet e
procedimit mbi një të drejte kushtetuese apo publike do të jenë vendimtare për të drejtat civile dhe
detyrimet, këto procedime mbulohen nga garantimi i një procesi të drejtë gjyqësor në nenin 6.
Përjashtimi i të drejtave dhe detyrimeve civile

Në përputhje me metodat e marrjes së vendimeve për çdo çështje në bazë të rrethanave të
tyre specifike, si të Komisionit dhe Gjykatës, organet e Strasburgut kanë deklaruar gjithashtu për
disa fusha të së drejtës që nuk i përkasin mbulimit të nenit 6 (1). Kjo nënkupton se pretendimet në
lidhje me mosmarrëveshjet mbi një të drejte në përmbajtje të Konventës automatikisht nuk do të
tërheqin mbrojtjen nga neni 6. Megjithatë, neni 13 (e drejta për një zgjidhje efikase) do të zbatohet
në këto raste dhe kjo mund të kërkojë një zgjidhje ose mbrojtje procedurale të përafërt me ato të
gjetura në nenin 6 (1). Shembuj të çështjeve që nuk konsiderohen si të drejta dhe detyrime civile
janë: çështjet e tatimeve në përgjithësi dhe vlerësimi i tatimeve; çështjet e imigracionit dhe
shtetësisë; detyrimi për shërbim ushtarak; çështjet në lidhje me raportimin e procedimeve
gjyqësore.
Një shembull i tillë është çështja Atkinson Crook dhe The Independent kundër Mbretërisë
së Bashkuar, që kishte të bënte me tre aplikantë, dy gazetarë dhe një gazete që u ankimuan se e
drejta e tyre sipas nenit 6 për “akses në gjykatë” ishte cënuar sepse ata nuk mund të kundërshtonin
një vendim për të filmuar procedimet e marrjes së vendimit në një çështje që ata donin të
raportonin. Komisioni u shpreh se nuk kishte tregues që kërkuesit gëzonin “një të drejtë civile” në
bazë të së drejtës vendase për të raportuar mbi procedimet e marrjes së vendimit dhe respektivisht
konstatoi se ankimi i kërkuesve nuk përfshinte një të drejtë civile apo detyrim brenda kuptimit të
nenit 6.
Të drejta tjera përfshijnë: të drejtën për të kandiduar për një post publik; të drejtën për
arsimim shtetëror. Refuzimin për të nxjerrë një pasaportë; çështjet në lidhje me ndihmën ligjore
ne çështjet civile; e drejta për trajtim mjekësor shtetëror; vendimi unilateral i shtetit për të
kompensuar viktimat e fatkeqësive natyrore; mosmarrëveshjet midis autoriteteve administrative
dhe nëpunësve që kanë pozicione, ku përfshihet pjesëmarrja në ushtrimin e kompetencave të dhëna
nga e drejta publike, për shembull, forcat e armatosura ose policia.
16
E DREJTA PËR RESPEKTIMIN E JETËS PRIVATE DHE
FAMILJARE
Neni 8
E drejta për respektimin e jetës private dhe familjare
1. Çdokush ka të drejtën e respektimit të jetës së tij private dhe familjare, banesës dhe
korrespondencës së tij.
2. Autoriteti publik nuk mund të ndërhyjë në ushtrimin e kësaj të drejte, përveçse në shkallën e
parashikuar nga ligji dhe kurështë e nevojshme në një shoqëri demokratike, në interes të sigurisë
publike, për mbrojtjen e rendit publik, shëndetit ose moralit ose për mbrojtjen e të drejtave dhe
lirive të të tjerëve.
Kushtetuta e Kosovës e garanton të drejtën e privatësisë, martesës dhe familjes në dy nene si më

poshtë:
Neni 36 [E Drejta e Privatësisë]
1. Çdokush gëzon të drejtën që t’i respektohet jeta private dhe familjare, pacenueshmëria e
banesës dhe fshehtësia e korrespondencës, telefonisë dhe e komunikimeve të tjera.
2. Kontrollet e cilësdo banese ose cilitdo objekti privat, që mendohet se janë të domosdoshme për
hetimin e krimit, mund të bëhen vetëm deri në shkallën e domosdoshme dhe vetëm pas miratimit
nga ana e gjykatës, pas shpjegimit të arsyeve pse një kontroll i tillë është i domosdoshëm.
Shmangia nga kjo rregull lejohet, nëse është e domosdoshme për arrestim të ligjshëm, për
mbledhjen e provave që ka rrezik të humbasin ose për mënjanimin e rrezikut të drejtpërdrejtë dhe
serioz për njerëzit dhe për pasuri, në mënyrën e përcaktuar me ligj. Gjykata duhet që të miratoj
veprimet e tilla në mënyrë retroaktive.
17
3. Fshehtësia e korrespondencës, telefonisë dhe komunikimit tjetër, është e drejtë e pacenueshme.
Kjo e drejtë mund të kufizohet vetëm përkohësisht, në bazë të vendimit gjyqësor, nëse është e
domosdoshme për ecurinë e procedurës penale ose për mbrojtjen e vendit, në mënyrën e
parashikuar me ligj.
4. Secili person gëzon të drejtën e mbrojtjes së të dhënave personale. Mbledhja, ruajtja, qasja,
korrigjimi dhe shfrytëzimi i tyre rregullohet me ligj.
Neni 37 [E Drejta e Martesës dhe Familjes]
1. Në bazë të pëlqimit të lirë, çdokush gëzon të drejtën të martohet dhe të drejtën që të krijojë
familje në pajtim me ligjin.
2. Martesa dhe zgjidhja e saj rregullohen me ligj dhe bazohen në barazinë e bashkëshortëve.
3. Familja gëzon mbrojtje të veçantë të shtetit, në mënyrën e rregulluar me ligj.
Neni 8 i KEDNJ-së ndahet në dy pjesë. Pjesa e parë, neni 8, paragrafi 1 parashtron të drejtat
e sakta që i garantohen një individi nga shteti – të drejtën për respektimin e jetës private, atë
familjare, banesës dhe korrespondencës. Pjesa e dytë, neni 8, paragrafi 2 qartëson faktin që këto
të drejta nuk janë absolute gjë që i lejon autoritetet publike që të ndërhyjnë në të drejtat e nenit 8
në rrethana të caktuara. Neni 8, paragrafi 2, tregon gjithashtu rrethanat në të cilat autoritetet publike
mund të ndërhyjnë në mënyrë ligjore në të drejtat e parashtruara në këtë nen. Vetëm ndërhyrjet që
janë në përputhje me ligjin dhe të nevojshme në një shoqëri demokratike në ndjekje të një ose më
shumë synimeve legjitime të renditura në Nenin 8 para.2 do të konsiderohen si kufizime të
pranueshme nga shteti për të drejtat e individit sipas nenit 8.
Kuptimi i konceptit të jetës private
Sipas GJEDNJ-së, jeta private përbën një koncept të gjerë i cili nuk mund të ketë një
përcaktim të saktë. Megjithatë, koncepti është qartësisht më i gjerë se e drejta për jetë private dhe
përfshin një sferë brenda të cilës çdokush mund të ndjekë lirshëm zhvillimin dhe plotësimin e
personalitetit të tĳ /saj. Në vitin 1992, Gjykata u shpreh se “...do të ishte mjaft e ngushtë që të
kufizohet nocioni [i jetës private] në një “rreth të ngushtë” në të cilin individi do të mund të jetonte
jetën e tĳ personale sipas zgjedhjes së tĳ , dhe të përjashtonte çdo gjë që dilte jashtë nocionit që
përfshin ai rreth i ngushtë. Respektimi për jetën private duhet të përmbajë gjithashtu deri në
njëfarë shkalle të drejtën për të krĳuar dhe zhvilluar marrëdhënie me qeniet e tjera njerëzore.”
18
Kështu, domosdoshmërisht jeta private përfshin të drejtën për të zhvilluar marrëdhënie me
personat e tjerë, edhe me botën e jashtme.
Cilat marrëdhënie përbëjne jetën private?
Marrëdhëniet që nuk i përkasin qëllimit të jetës së familjes
Marrëdhëniet që nuk i përkasin qëllimit të jetës së familjes në bazë të nenit 8 megjithatë

mund të kenë lidhje me mbrojtjen që parashikon ky nen kur ato kanë lidhje me jetën private. Kjo
kategori përfshinë: marrëdhëniet midis prindërit adoptes dhe fëmĳët për të cilët ata janë kujdesur;
marrëdhëniet midis çifteve që nuk janë martuar ende; marrëdhëniet midis çifteve homoseksuale
dhe partnerët e tyre me ose pa fëmĳë. Jeta private nuk shtrihet në marrëdhënien midis një individi
dhe kafshës që ai zotëron.
Deri në çfarë mase i përkasin aktivitetet seksuale qëllimit të jetës private?
Jeta seksuale e një personi është pjesë e jetës së tĳ private, e cila përbën një aspekt të
rëndësishëm të kësaj sfere. Kështu, jeta private garanton një sferë brenda së cilës një person mund
të krĳojë marrëdhënie të llojeve të ndryshme duke përfshirë edhe ato seksuale dhe si rrjedhojë jep
zgjedhjen për të afirmuar dhe nënkuptuar se identiteti i jetës seksuale të një personi i përket
mbrojtjes së dhënë nga neni 8. Në Dudgeon kundër Mbretërisë së Bashkuar, Gjykata u shpreh se
“duke pasur parasysh rrethanat personale të kërkuesit, vetë ekzistenca e legjislacionit që ndalon
sjelljen homoseksuale në mënyrë të vazhdueshme dhe të drejtpërdrejtë ndikoi në jetën e tĳ
private.” Gjykata konfirmoi në disa raste se orientimi dhe aktiviteti seksual përbëjnë një aspekt
intim të jetës private. Megjithatë, jo çdo aktivitet seksual që kryhet pas dyerve të mbylluara
domosdoshmërisht i përket qëllimit të Nenit 8. Në çështjen Laskey, Jaggard&Brown kundër
Mbretërisë së Bashkuar, kërkuesit ishin përfshirë në aktivitete sadomazokiste për qëllime të
kënaqësisë seksuale. Ndërsa Gjykata normalisht nuk kishte përse të përcaktonte faktin nëse sjellja
e kërkuesve i përkiste qëllimit të jetës private, ajo shprehu disa rezerva në lidhje me masën e
mbrojtjes që garanton neni 8 për aktivitete ku përfshihen një numër i konsiderueshem personash;
vënien në dispozicion të dhomave të pajisura për çështjen në fjalë; rekrutimin e anëtarëve të rinj
dhe regjistrimin në video që u ishte shpërndarë anëtarëve.
Deri në çfarë mase i përkasin aktivitetet sociale qëllimit të jetës private?
Ekzistojnë prova në raste të ndryshme kur një sferë e marrëdhënieve personale që është
jashtë “rrethit të ngushtë” mbrohet nga koncepti i jetës private. Në McFeely kundër Mbretërisë së
19
Bashkuar, Komisioni sygjeroi që rëndësia e marrëdhënieve me të tjerët përfshin edhe ato midis të
burgosurve dhe, respektimi i jetës private në këtë kuadër, kërkon krĳimin e një lidhjeje përsa i
përket personave të burgosur. Liria për tu lidhur me të tjerë është si rrjedhojë një tjetër tipar social
i jetës private. Disa gjyqtarë të Gjykatës kanë shprehur pikëpamjen e tyre mbi jetën private ku
përfshihet mundësia e gëzimit në mënyren e duhur të jetës sociale duke qenë se është një aspekt i
jetës private. Kjo përfshinë kapacitetin për tu familjarizuar në jetën kulturore e për të hyrë në
marrëdhënie shoqërore me të tjerë, gjë që është veçanërisht e zbatueshme në çështjet e
imigracionit.
Cilat aktivitete ose masa kanë lidhje me jetën private?
A ka gjithmonë lidhje me jetën private regjistrimi i bisedave telefonike?
Përdorimi i mjeteve sekrete teknologjike për të përgjuar komunikimet private është

menduar se i përket qëllimit të konceptit të jetës private. Gjithashtu, kjo dispozitë zbatohet
pavarësisht nga përmbajtja e bashkëbisedimit telefonik. Në çështjen A kunder Francës, Qeveria
argumentoi se bashkëbisedimet e regjistruara në lidhje me pagesën për një vrasje nuk kishin lidhje
me jetën private. Por, Komisioni u shpreh se fakti i thjeshtë se një bashkëbisedim telefonik kishte
lidhje me interesin publik nuk e privon atë nga karakteri i tĳ privat. Gjykata e pranoi gjithashtu
këtë argument më vonë në precedentin e saj në çështjen Halford kundër Mbretërisë së Bashkuar e
cila kishte të bënte me përgjimin e bisedave me telefon, qoftë private qoftë ato për punë ashtu si
edhe përdorimi i një telefoni zyre. Por, në kontrast me sa u tha më sipër, kur kërkuesi përdori një
kanal radioje për aviacionin civil, përgjimi nuk përbënte ndërhyrje me jetën private duke qenë se
biseda ishte në një valë të tillë që ishte e aksesueshme për tu përdorur nga përdorues të tjerë dhe
nuk mund të klasifikohej si komunikim privat.
A ka lidhje me jetën private mbledhja e të dhënave personale nga Shteti?
Mbledhja e informacionit nga zyrtarët e shtetit rreth një individi pa pëlqimin e tĳ gjithmonë
duhet të ketë lidhje me jetën e tĳ private dhe do ti përkasë qëllimit të nenit 8, para.1. Shembujt
përfshĳnë: një anketim zyrtar që përfshin pyetje të detyrueshme për tu përgjigjur në lidhje me
gjinine, gjendjen martesore, vendin e lindjes dhe detaje të tjera personale; regjistrimin e shenjave
të gishtrinjve, fotografitë dhe informata të tjera personale nga policia edhe nëse arkivi i policisë
është sekret; mbledhja e të dhënave mjekësore dhe ruajtja e regjistrave mjekësorë; detyrimin nga
ana e autoriteteve tatimore për të zbuluar detajet e shpenzimeve personale (dhe kështu detaje intime
të jetës private); një sistem për identifikimin personal si për shembull ato që mbulojnë çështjet
administrative dhe civile ku perfshihen shëndeti, shërbimet sociale dhe tatimet.
20
Aksesi për të dhënat personale
Pamundësia për të pasur akses në arkivat e shtetit mund ti përkasë jetës private në varësi të
llojit të informacionit të ruajtur në ato arkiva. Në Gaskin kundër Mbretërisë së Bashkuar, Gjykata
u shpreh se për shkak se dosjet e mbledhura për kërkuesin kishin lidhje me aspekte mjaft personale
mbi fëmĳërinë e tĳ, zhvillimin dhe historikun e tĳ dhe si rrjedhojë përbënin “burimin tĳ kryesor
të informacionit mbi të kaluarën e tĳ dhe vitet e formimit”, atĳ i mungonte aksesi ndaj tyre sipas
nenit 8.
A ka lidhje me jetën private emir personal i individit?
Megjithëse neni 8 nuk përmban ndonjë referencë të dukshme për emrat, emri i një individi
ka lidhje me jetën e tĳ /saj private dhe familjare, sepse kjo përbën një mjet për identifikim personal.
Fakti që mund të ekzistojë një interes publik në ligjshmërinë e përdorimit të emrave, nuk është i
mjaftueshëm për të mos e konsideruar emrin e një personi brenda qëllimit të jetës private dhe
familjare. Të njëjtat parime zbatohen edhe për mbiemrat, të cilat gjithashtu kanë lidhje me jetën
private dhe familjare, duke qenë se ato përbëjnë një mjet për të identifikuar persona brenda
familjeve të tyre dhe komunitetit.
A ka lidhje me jetën private ndërhyrja e shtypit?
Mungesa e mbrojtjes kundër ndërhyrjes me dhunë të shtypit ose zbulimit të informatave

tepër intime në media ose detaje jo-ngojuese të jetës private, nuk është bërë ende subjekt i
rëndësishëm në Strasburg. Disa ankime, si për shembull çështja Irlandeze ku aplikantja u ankua se
një kompani sigurimesh që i kishte bërë fotografi asaj jashtë shtëpisë së saj kishte cënuar jetën e
saj private dhe çështja e paraqitur nga Konti dhe Kontesha Spencer në lidhje me kroniken e bërë
nga shtypi për jetën e tyre private, janë deklaruar të papranueshme pasi ata dështuan në shterimin
e të gjitha instancave vendase gjyqësore. Vendimi nëse çështjet që mund të lindin në bazë të jetës
private në lidhje me ndërhyrjen e shtypit, mund të ndikohet nga fakti se në çfarë mase personi i
interesuar tërhoqi vëmendjen e gjykatës, varet nga natyra dhe shkalla e ndërhyrjes në sferën private
dhe aftësia e instancave të ndryshme vendase gjyqësore për të siguruar një rregullim efektiv dhe
të përshtatshëm të çështjes.
21
Përcaktimi i lidhjeve ligjore-familjare
Procedimet për atësinë
Përcaktimi i lidhjeve ligjore të një babai me vajzën e tĳ u shpall se kishte të bënte me jetën
e tĳ private, pavarësisht nga fakti që procedimet për atësinë të cilat ai dëshironte të vazhdonte
kishin si qëllim zgjidhjen sipas ligjit të lidhjeve ekzistuese familjare. Në shumicën e çështjeve
lidhje të tilla ligjore do të përbëjnë jetën e familjes.
Transeksualët
Çështjet në lidhje me refuzimin për të lejuar një transeksual që të përfitojë ndryshimin e

emrit me dokumenta zyrtare për të reflektuar përkatësitë e reja gjinore janë trajtuar si çështje që
kanë lidhje me respektimin për jetën private sipas nenit 8, para.1.3
Integriteti fizik dhe moral
Në çështjen X&Y kundër Hollandës, Gjykata u shpreh se jeta private është një koncept që
mbulon integritetin fizik dhe moral të personit, duke përfshirë jetën e tĳ apo asaj seksuale. Në këtë
rast të fundit paaftësia mendore e një vajze 16 vjeçare për të proceduar penalisht kundër personit
që kishte kryer dhunë seksuale ndaj saj, kishte të bënte me çështje që mbulohen nga parashikimet
e nenit 8, para1. Si rrjedhojë, sulmi i padëshiruar i një personi kundër një tjetri ka mundësinë që të
cënojë jetën private të këtĳ të fundit.
A kanë lidhje me jetën private të gjitha ndërhyrjet në integritetin fizik?
Ndërsa disa ndërhyrje në integritetin fizik të një individi mund ti imponohen jetës private
të atĳ personi, jo të gjitha ndërhyrjet e bëjnë këtë gjë. Rasti Castello-Roberts kundër Mbretërisë
së Bashkuar kishte të bënte me pajtueshmërinë me nenin 8 në rastin e dënimit trupor të një djali të
vogël. Këtu Gjykata vërejti se “Masat e marra në fushën e arsimit në disa rrethana mund të
ndikojnë në të drejtën për respektimin e jetës private, por jo cilido veprim apo masë që thuhet se
ndikon për keq integritetin fizik apo moral të një personi domosdoshmërisht jep shkas për një
ndërhyrje të tillë.” Megjithatë, në këtë rast Gjykata vĳoi duke konkluduar se “Duke pasur
parasysh...në përputhje me qëllimin këtij neni dhe qëllimin e Konventës të marrë si një e tërë, dhe
duke pasur në mendje se dërgimi i një femĳe në shkollë domosdoshmërisht përfshinë një shkallë
të dhënë ndërhyrjeje në jetën e tĳ /saj private, Gjykata konsideron se trajtimi për të cilin është
bërë edhe ankimi nga kërkuesi nuk shkaktoi mjaftueshëm efekte të kundërta në integritetin e tĳ
22
fizik apo moral sa të konsideronte rastin se i përkiste qëllimit të Nenit 8 ku flitet për ndalimet.” Si
natyra e lehtë e dënimit, ashtu edhe fakti se ishte imponuar në mjedisin formal shkollor, ishin
thelbësor për marrjen e vendimit nga ana e Gjykatës në këtë çështje.
A ka lidhje me jetën private trajtimi mjekësor i detyrueshëm?
Trajtimi mjekësor i detyrueshëm, pavarësisht nga shkalla e tĳ, i takon qëllimit të konceptit
të jetës private sipas nenit 8, para.1. Shembujt perfshĳnë: analizën e gjakut dhe urinës, e
detyrueshme për të burgosurit kur bëhet kontrolli për marrje drogash, për shoferët për të
kontrolluar nëse kanë pirë pĳe alkolike ose për ata që janë përfshirë në procedime për marrjen e
atësisë. Vaksinimin e detyrueshëm, trajtimin dentar, analizat e TB ose rrezet X për fëmĳët si dhe
futjen e detyrueshme të ngrënies së ushqimeve.
A kanë lidhje me jetën private masat e sigurisë të imponuara nga shteti?
Masat e shumta që ndërmerr shteti për të mbrojtur publikun kundrejt rreziqeve të

ndryshme, si për shembull detyrimin në raste të tilla si lidhja e rripave të sigurimit në makinë ose
përdorimi i aparateve të sigurisë në industri, gjithashtu duhen shqyrtuar në bazë të nenit 8, para.1,
megjithëse ato gati gjithnjë do të jenë të justifikueshme në bazë të paragrafit të dytë.
Jeta familjare
Koncepti i jetës së familjës është zhvilluar në mënyrë të ngadaltë gjatë jetëgjatësisë së

Konventës dhe vazhdon të zhvillohet që të marrë parasysh ndryshimet sociale dhe ligjore. Gjykata,
ashtu si për konceptin e jetës private, mban të njëjtin qëndrim të ekuilibruar në interpretimin e jetës
së familjes duke pasur parasysh diversitetin e problemeve të familjes moderne, çështjet e divorcit
dhe përparimet në mjekësi. Në bazë të renditjes së fjalëve në këtë nen jeta e familjes është
pozicionuar direkt në përkatësinë e sferës private ku ka të drejtën për të vepruar pa ndërhyrjen
arbitrare të shtetit. Megjithatë, neni 8 nuk përmban një të drejtë për të krĳuar jetën familjare, për
shembull për tu martuar e për të pasur mundësinë për të pasur fëmĳë.
Çfarë përbën jetën familjare?
Si rregull i përgjithshëm, Gjykata vendos mbi ekzistencën e jetës familjare në bazë të

fakteve të çdo çështjeje dhe parimi i përgjithshëm që duhet të zbatohet është që të shqyrtohet nëse
23
ekzistojnë lidhje të ngushta personale midis palëve. Megjithëse metoda e shqyrtimit çështje për
çështje do të thotë që nuk është gjithnjë e mundur që të renditen këto marrëdhënie që përbëjnë
jetën e familjes dhe ato të tjera që nuk përbëjnë atë, një numër në rritje marrëdhëniesh tashmë
gëzojnë automatikisht mbrojtje nga neni 8.
Familja e bazuar në marrëdhënie martesore
Mbrojtja që sigurohet nga neni 8 gjithmonë shtrihet në marrëdhëniet martesore që mund të

shfaqen si të ligjshme dhe të vërteta. Ato që kanë mungesa dhe ekzistojnë vetëm formalisht, si për
shembull një martesë fiktive që ka hyrë në fuqi me qëllim që të shmangë rregullat e imigrimit ose
që të merret shtetësia, mund të mos i përkasin qëllimit të nenit 8. Një fëmĳë i lindur nga prindër
që janë të martuar ligjërisht me të vërtetë do të jetë nga vetë fakti pjesë e asaj marrëdhënie që nga
momenti dhe fakti i lindjes së tĳ. Kështu, marrëdhënia midis prindërve të martuar dhe fëmĳët e
tyre do ti përkasë gjithnjë qëllimit të nenit 8, para.1.
Vendbanimi dhe kuptimi i termit të vendbanimit
Në përgjithësi, vendbanimi, brenda kuptimit të nenit 8, është vendi ku një person banon,
ose ku ky person vendos bazat e veta, e në këtë kuadër, të gjitha vendet e banimit përbëjnë
vendbanesën brenda kuptimit të Nenit 8, para.1. Shtëpitë e pushimit dhe hotelet apo akomodimet
e tjera të përkohshme mund të përbëjnë përjashtim.
A është e mjaftueshme pronësia për tu konsideruar si vendbanim?
Në çështjen Gillow kundër Mbretërisë së Bashkuar, Gjykata u shpreh se kërkuesit, të cilët

kishin nën zotërim, por që nuk jetonin në të, banesën e tyre prej 19 vitesh mund ta quanin atë
vendbanim brenda kuptimit të nenit 8. Kjo për shkak se, pavarësisht nga kohëzgjatja e mungesës
së tyre, ata gjithmonë kishin qëllimin që të ktheheshin njëherë dhe që të ruanin lidhje të
mjaftueshme e të vazhdueshme me pronen dhe si rrjedhojë ta konsideronin atë si vendbanim.
A konsiderohen si vendbanim ambientet e punës?
Në vitin 1992 Gjykata e zgjeroi nocionin e vendbanimit për të mbuluar çështjet në lidhje
me disa ambiente pune në kontekstin e justifikimit të një kontrolli të bërë në këto ambiente në bazë
të nenit 8. Në çështjen Niemietz kundër Gjermanisë, Gjykata vendosi që vendbanimi mund të
24
shtrihet si koncept edhe për shembull në rastet e zyrës së punës së një personi. Duke pasur parasysh
faktin se aktivitetet në lidhje me një profesion apo biznes mund të drejtohen nga rezidenca private
e një individi, dhe aktivitetet që nuk kanë lidhje të mjaftueshme mund të vazhdojnë në një zyre
apo në ambiente tregtare, mund të mos jetë gjithmonë e mundshme që të bëhen dallimet përkatëse.
Në rrethana të tilla, ambientet e punës kanë të drejtë të mbrohen nga neni 8.
Korrespondenca
E drejta për të respektuar korrespondencën e një personi është një e drejtë që ka lidhje me
komunikimet e pandërprera e të pacensuruara me të tjerët.
Nga çfarë përbëhet korrespondenca?
Ndërsa kuptimi i korrespondencës mjaft qartë përfshinë materialet që nisen me postë,

Gjykata gjithashtu u shpreh se këtu përfshihen në koncept edhe komunikimet telefonike dhe
teletekstet. Ashtu siç u zgjerua kuptimi i konceptit vendbanim, po edhe ky koncept do të trajtohet
si në vazhdimësi duke u interpretuar hap pas hapi krahas zhvillimeve në teknologji të cilat mund
të sjellin metoda të tjera komunikimi, si për shembull, e-mail, brenda sferës së mbrojtjes që
garanton neni 8. Niveli i përshtatshëm i mbrojtjes mund të varioje në varesi të llojit të metodës së
komunikimit të përdorur gjithsesi.
Detyrimet pozitive të shtetit
Është i vështirë identifikimi i rrethanave në të cilat pajtueshmëria me Nenin 8 do të kërkojë

veprime pozitive. Gjykata u shpreh se nocioni i “respektit” nuk është i prerë dhe, për shkak se
kushtet dhe rrethanat në shtetet kontraktuese janë të ndryshme, edhe kushtet për sigurimin e
respektimit të jetës private ndryshojnë në mënyrë të konsiderueshme nga çështja në çështje. Një
liri e gjerë vlerësimi i jepet shteteve si rrjedhojë për të vendosur se çfarë kushtesh kërkohen për
“respektimin” e të drejtave në rrethanat e një aplikimi të veçantë. Sipas Gjykatës, shteti, me qëllim
që të përcaktojë nëse ekziston një detyrim pozitiv apo jo, duhet të marrë në konsideratë faktin nëse
është vendosur një ekuiliber i drejtë midis interesit të përgjithshëm të komunitetit dhe interesave
të individit. Në përcaktimin e përmbajtjes së një të drejte që mbrohet nga ky nen, Gjykata është
shprehur se synimet e përmendura në paragrafin e dytë të nenit 8 mund të zbatohen këtu dhe si
rrjedhim, testi ndryshon nga ai i para.2 të nenit 8, ku është i nevojshëm që të krĳohet një ekuilibër
i drejtë midis një të drejte të përcaktuar tashmë dhe interesave nga ana tjetër të cilat shteti kërkon
ti mbrojë.
25
Në shumë raste, ndryshimi midis miratimit të një metode për detyrimet pozitive dhe
konsiderimi i çështjes në bazë të nenit 8 para.2 në formën e përhershme do të bjerë në sy kur merret
parasysh arsyetimi i përdorur nga Gjykata, por jo konkluzioni i saj. Në një nivel praktik, interesat
e komunitetit të gjerë kanë më shumë rëndësi duke i vënë individit një barrë të konsiderueshme
për të përcaktuar vetë se interesat e tĳ qartësisht janë dominuese. Për shembull, precedentët
tregojnë se kur është në rrezik një e drejtë e rëndësishme individuale dhe kërkuesi ka pësuar mjaft
disavantazhe, mund të lind nevoja për një detyrim pozitiv. Nga ana tjetër, aty kur disavantazhi nuk
është aq i madh ose kur në fakt është në rrezik një interes i rëndësishëm i shtetit, atëherë kjo nuk
ka të ngjarë që të ndodhë. Për shembull, në çështjen Marckx kundër Belgjikës, Gjykata u shpreh
se “respektimi për jetën familjare midis një nëne të pamartuar dhe fëmĳës së saj krĳoi një obligim
pozitiv nga ana e Shtetit për të miratuar masa të hartuara për të siguruar integrimin e fëmĳës në
familjen e tĳ /saj që nga momenti i lindjes. Në këtë rast, disavantazhi i nënës së pamartuar dhe
vajzës së saj ishte i konsiderueshëm po të krahasohej me interesin e pakët të Shtetit në mbrojtjen
e familjes bazuar në martesë.”
Gjithashtu, liria e vlerësimit e dhënë shtetit ishte e ngushtë për shkak se kushtet ligjore dhe
sociale ndërmjet shteteve kontraktuese reflektonin tendencën drejt eleminimit të trajtimit të
pabarabartë të nënave të pamartuara dhe fëmĳëve të tyre. Kjo u vu re me miratimin e Konventës
Evropiane mbi Statusin Ligjor të Fëmĳëve të lindur jashtë Kurores. Detyrimi pozitiv për të
respektuar jetën e familjes ishte si rrjedhojë i domosdoshëm për të nxitur miratimin e masave në
sigurimin e integrimit të fëmĳës në familjen e tĳ /saj. Megjithatë, Gjykata arriti në një konkluzion
të ndryshëm në çështjen X,Y&Z kundër Mbretërisë së Bashkuar. Si fillim, ajo u shpreh se
“mungesa e një metode të përbashkët ndërmjet Shteteve të Konventës në këtë fushë nënkuptonte
që një Shtet kishte të drejtën e një lirie të gjerë vlerësimi përsa i përket faktit se si tregonte zbatimin
e respektimit të jetës familjare në palët e interesuara – një fëmĳe i lindur me fekondim artificial
dhe i ati i saj transeksual.” Si rezultat, përmbajtja e detyrimit pozitiv për të respektuar jetën e
familjes ishte ndryshe në çështjen Marckx dhe nevojitej ndërmarrja e hapave më të ngadaltë për ta
përmbushur atë me nenin 8. Më specifikisht, Gjykata refuzoi faktin se respektimi i jetës së tyre
familjare i kërkonte shtetit që të lejonte që emri i prindit transeksual të vihej në certifikaten e
lindjes së fëmĳës si i ati. Ndërsa nuk u vërtetua se njohja e lidhjes së një fëmĳe të lindur me
fekondim artificial binte në kundërshtim me interesat e komunitetit, nuk u vendos as se kjo ishte e
nevojshme për mirëqenien e fëmĳës.
26
LIRIA E SHPREHJES
Neni 10
Liria e shprehjes
1. Çdokush ka të drejtën e lirisë së shprehjes. Kjo e drejtë përfshin lirinë e mendimit dhe lirinë për
të marrë ose për të dhënë informacione dhe ide pa ndërhyrjen e autoriteteve publike dhe pa marrë
parasysh kufijtë. Ky nen nuk i ndalon Shtetet që t’u kërkojnë ndërmarrjeve të transmetimit
audioviziv, televiziv ose kinematografik të pajisen me liçencë.
2. Ushtrimi i këtyre lirive që përmban detyrime dhe përgjegjësi, mund t’u nënshtrohet atyre
formaliteteve, kushteve, kufizimeve ose sanksioneve të parashikuara me ligj dhe që janë të
nevojshme në një shoqëri demokratike, në interes të sigurisë kombëtare, integritetit territorial ose
sigurisë publike, për mbrojtjen e rendit dhe parandalimin e krimit, për mbrojtjen e shëndetit ose
të moralit, për mbrojtjen e dinjitetit ose të të drejtave të të tjerëve, për të ndaluar përhapjen e të
dhënave konfidenciale ose për të garantuar autoritetin dhe paanshmërinë e pushtetit gjyqësor.
Kushtetuta e Kosovës e garanton lirinë e shprehjes me nenin 40 sipas të cilit:
Neni 40 [Liria e Shprehjes]

1. Liria e shprehjes është e garantuar. Liria e shprehjes përfshin të drejtën për të shprehur, për të
shpërndarë dhe për të marrë informacione, mendime dhe mesazhe të tjera, pa u penguar nga
askush.
2. Liria e shprehjes mund të kufizohet me ligj në raste kur një gjë e tillë është e domosdoshme për
parandalimin e nxitjes dhe provokimit të dhunës dhe armiqësive në baza të urrejtjes racore,
kombëtare, etnike ose fetare.
Çfarë mbrohet në bazë të paragrafit 1.

Është karakteristike për nenin 10 që të mbrojë shprehjen që mbart një risk në dëmtimin,
apo aktualisht dëmton intereset e të tjerëve. Zakonisht, mendimet që ndahen nga shumica ose nga
grupe të mëdha nuk rrezikojnë riskun e ndërhyrjeve nga shtetet. Për këtë arsye mbrojtja që
garantohet nga neni 10 mbulon gjithashtu edhe informacionin dhe mendimet e shprehura nga
27
grupet e vogla ose një individ, edhe kur një shprehje e tillë mund të trondisë shumicën. Toleranca
e pikëpamjeve individuale është një komponent i rëndësishëm i sistemit politik demokratik. Duke
denoncuar tiraninë e shumicës, John Stuart tha se “nëse i gjithë njerëzimi, minus një kanë një
mendim të përbashkët, njerëzimi nuk do të justifikohet me shumë se ai vetë kur mundohet ta
detyrojë të heshtë, e, nëse ai do të kishte pushtetin, do të justifikohet kur do të detyrojë të heshtë
njerëzimin.” Në këtë kuadër, GJEDNJ ka deklaruar se neni 10 mbron jo vetëm informacionin ose
idetë që përqohen në mënyre të favorshme ose që konsiderohen si jo-ofensive, ose si indiferente,
por edhe ato që ofendojnë, trondisin ose shqetësojnë personat e caktuar. Kjo është e rëndësishme
për zhvillimi e një pluralizmi, tolerance e mendje të gjerë të tillë, pa të cilat nuk do të kishte shoqëri
demokratike.
“Shprehja”, e mbrojtur në bazë të nenit 10, nuk kufizohet me fjalët, si të shkruara apo
folura, por shtrihet edhe në vizatime, imazhe dhe veprime që kanë si qellim të shprehin një ide ose
të prezentojnë informacion. Në disa rrethana edhe veshja mund të përfshihet në nenin 10
gjithashtu. Për më tepër, neni 10 mbron jo vetëm thelbin e informacionit dhe ideve, por edhe
formën në të cilën shprehen ato. Kështu, dokumentat e shtypur, transmetimet radiofonike, pikturat,
filmat ose sistemet elektronike të informacionit gjithashtu mbrohen nga ky nen. Ai vazhdon me
mjetet për prodhimin dhe komunikimin, transmetimin ose shpërndarjen e informacionit dhe ideve
që mbulohen nga neni 10 dhe këtu Gjykata duhet të ketë parasysh zhvillimet e shpejta të mjeteve
të tilla në shumë fusha. Liria e shprehjes përfshin lirinë negative për të mos folur. Komisioni iu
drejtua kësaj lloj të drejte në rastin K kundër Austrisë, duke mbrojtur kërkuesin kundër vetë-
inkriminimit në lidhje me procedimet penale. Ndërsa, e drejta për të votuar nuk mbrohet nga neni
10. E drejta për të votuar konsiderohet një komponent i detyrës së shteteve për të mbajtur zgjedhje
të lira në interval të arsyeshëm me votim të fshehtë, sipas kushteve që do të sigurojnë shprehjen e
lirë të mendimit të njerëzve në zgjedhjen e legjislaturës.
Përsa i përket idesë së përfshirjes së aksesit të informacionit nën garantimin e nenit 10,
institucionet e Strasburgut nuk ishin të hapura. Për shembull, në rastin Leander, kërkuesi kërkoi
informacion konfidencial nga dosjet zyrtare që i përkisnin qeverisë. Ai besonte se i ishte mohuar
një vend pune për shkak të informacionit në dosjet përkatëse, dhe donte të sfidonte atë informacion.
Gjykata vendosi që kërkuesi nuk e gëzonte mbrojtjen sipas nenit 10. Ndërsa u kuptua që aksesi për
informacion nuk i përkiste Nenit 10, Gjykata vendosi që klauzola të tjera të Konventës mund të
mbronin një të drejtë të tillë sipas rrethanave të veçanta. Në rastin Gaskin, Gjykata konstatoi një
shkelje të nenit 8, ku kërkuesit i ishte mohuar aksesi ndaj informacionit në lidhje me periudhën
kur ai kishte qëndruar në qendrën e kujdesit publik të fëmĳëve. Gjykata argumentoi konstatimin
në fjalë me rëndësinë e një informacioni të tillë për jetën private të kërkuesit. Megjithatë, Gjykata
deklaroi se “ky zbulim u arrit pa shprehur ndonjë mendim mbi faktin nëse e drejta e përgjithshme
e aksesit për të dhëna personale dhe informacionit e ka zanafillën në Nenin 8 të Konventës.” Por,
Gjykata vendosi që shtetet të mos pengonin me anë të veprimeve pozitive aksesin për
informacionin i cili është i disponueshëm, dhe burimet e përgjithshme të informacionit. Gjithashtu,
Rezoluta 428 (1970) e Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës thotë që e drejta për lirinë
28
e shprehjes “përfshin të drejtën për të kërkuar, marrë, dhënë, për të bërë publike ose për të
shpërndarë informata të interesit publik” dhe që media ka detyrën të shpërndajë informacion të
përgjithshëm dhe të plotë për çështjet e interesit publik. Për më tepër, autoritetet publike duhet të
bëjnë të aksesueshëm, në kushte të arsyeshme, informacionin e interesit publik.
Paragrafi 1 i nenit 10 parashikon per trë komponentet e së drejtës për lirinë e shprehjes:
- Lirinë e mendimit;
- Lirinë për të marrë informacion dhe ide, dhe;
- Lirinë për të dhënë informacion dhe ide.
Këto liri duhet të ushtrohen lirisht, pa ndërhyrjen e autoriteteve publike dhe pa marrë
parasysh kufijtë.
Liria e mendimit
Liria e mendimit është një kusht para lirive të tjera të garantuara nga neni 10 dhe gëzon gati një
mbrojtje absolute në kuptimin që kufizimet e mundshme të parashtruara në paragrafin 2 janë të pa-
aplikueshme këtu. Siç u tha nga Komiteti i Ministrave, “çdo kufizim për këtë të drejtë do të jetë i
papajtueshëm me natyrën e një shoqërie demokratike”. Shtetet nuk duhet të përpiqen të
indoktrinojnë qytetarët e tyre dhe nuk do t’u lejohet të bëjnë dallime midis individëve që kanë një
mendim ose një tjetër. Për më tepër, promovimi i informacionit të njëanshëm nga një shtet mund
të përbëjë një pengesë të rëndë dhe të papranueshme për lirinë e mendimit. Në bazë të lirisë së
mendimit, individët gjithashtu mbrohen kundrejt pasojave të mundshme negative në rastet kur
mendimet e veçanta i atribuohen atyre pas shprehjeve të mëparshme publike. Liria e mendimit
përfshinë lirinë negative për të mos qenë i detyruar të komunikosh mendimet e tua.
Liria për të dhënë informacion dhe mendime

Liria për të dhënë informacion dhe ide është e rëndësisë dhe madhore për jetën politike dhe
strukturën demokratike të një vendi. Zgjedhjet e lira e të rëndësishme nuk janë të mundura që të
mbahen në mungesë të kësaj lirie. Për më tepër, një ushtrim i plotë i lirisë për të dhënë informacion
e ide i jep rrugë kritikës së lirë të qeverisë, që përbën indikatorin kryesor të një qeverie të lirë e
demokratike. Ashtu siç u shpreh Gjykata që në vitin 1976, funksionet e veta mbikqyrëse “e
detyrojnë atë t’i kushtojë vëmendje të madhe parimeve që karakterizojnë një “shoqëri
demokratike”. Liria e shprehjes përbën një nga themelet bazë të një shoqërie të tillë, një nga kushtet
bazë për progresin e saj dhe për zhvillimin e çdo njeriu. Liria për të kritikuar qeverinë ishte
mbështetur hapur nga Gjykata në vitin 1986 sipas të cilës “është detyra e shtypit të japë
informacion dhe ide mbi çështjet politike ashtu si mbi ato në fushat e tjera të interest publik. Jo
29
vetëm shtypi ka detyrën të japë informacione të tilla dhe ide: edhe publiku ka një të drejtë për t’i
marrë ato.”
Është e qartë se liria për të dhënë informacion dhe ide është plotësuese e lirisë për të marrë
informacion dhe ide. Kjo është e vërtetë përsa i përket medias së shkruar si dhe medias së
transmetimeve. Në lidhje me këtë të fundit, Gjykata është shprehur se shtetet nuk duhet të
ndërhyjnë midis transmetuesit dhe marrësit, duke qenë se ata kanë të drejtën për të hyrë në kontakt
të drejtpërdrejtë me njëri tjetrin sipas dëshirës së tyre. Liria për të dhënë informacion dhe ide në
çështjet ekonomike (të ashtuquajtura gjuha tregtare) gjithashtu garantohet nga neni 10. Megjithatë,
Gjykata ka vendosur që në çështjet ekonomike autoritetet vendase gëzojnë një liri më të gjerë
vlerësimi.
Krĳimët artistikë dhe performaca, si dhe shpërndarja e tyre konsiderohet nga Gjykata si
një kontribut madhor në shkëmbimin e ideve dhe mendimeve, një komponent themelor i një
shoqërie demokratike. Komisioni ishte shprehur se liria artistike dhe qarkullimi i lirë i artit
kufizohen vetëm në shoqëri jo demokratike, “Nëpermjet punës krĳuese artisti shpreh jo vetëm një
vizion personal të botës, por gjithashtu edhe pikëpamjen e tĳ për shoqërinë në të cilën jeton. Për
këtë arsye, arti jo vetëm ndihmon formimin e mendimit publik, por është gjithashtu edhe shprehje
e tĳ dhe mund të konfrontojë publikun me çështjen kryesore të ditës.”
Duke qenë se liria që po diskutojmë i referohet dhënies të informacionit edhe ideve, bëhet
i rëndësishëm dallimi që ka përcaktuar Gjykata në këtë fazë të hershme. Duke bërë një dallim të
qartë midis informacionit (fakteve) dhe mendimeve (gjykimet mbi vlerat), Gjykata është shprehur
“se ekzistenca e fakteve mund të demonstrohet, kurse e vërteta e vlerave nuk është e prekshme si
provë...Në lidhje me gjykimet mbi vlerat kjo kërkesë është e pamundur të përmbushet dhe dhunon
vetë lirinë e mendimit, e cila është një pjesë themelore e të drejtës së siguruar nga Neni 10 i
Konventës.” Ndërsa mendimet janë pikëpamje ose vlerësime personale të një ngjarjeje ose situate
dhe nuk janë të prekshme si prova për të qenë të vërteta ose gënjeshtera, faktet e parashtruara mbi
të cilat mendimet bazohen, mund të jenë të mundshme për t’u vërtetuar si të vërteta apo gënjeshtra.
Po në të njëjtën mënyre Gjykata në Dalban u shpreh se “Do të ishte e papranueshme për një
gazetar që t’i hiqet e drejta për të shprehur gjykime subjektive kritike, përderisa ai ose ajo do të
mund ta vërtetojë të vërtetën që thotë.” Si rrjedhojë, bashkë me informacionin ose të dhënat që
mund të verifikohen, mendimet, kritikat ose spekullimet që mund të mos provohen si të vërteta,
gjithashtu mbrohen nga Neni 10.
Për më tepër, gjykimet subjektive, në veçanti ato të shprehura në fushën politike, gëzojne
një mbrojtje të veçantë si një kërkesë për pluralizmin e mendimeve, që është vendimtare për një
shoqëri demokratike. Garantohen edhe mendimet e shprehura në gjuhë të fortë ose të egzagjeruar,
ndërsa shkalla e mbrojtjes varet nga përmbajtja dhe qëllimi i kritikës. Në çështjet e polemikave
ose interesit publik, gjatë debateve politike, në fushata elektorale ose aty ku kritika bëhet në nivele
qeveritare, tek politikanët ose autoritetet publike, mund të priten fjalë të rënda dhe kritika të ashpra
dhe do të tolerohen në një shkallë më të madhe nga Gjykata. Në Thorgeirson për shembull, Gjykata
30
zbuloi se megjithëse artikujt mbartnin terma mjaft të rendë, gjuha nuk mund të konsiderohet si e
tepruar duke pasur parasysh qëllimin e artikullit, i cili ishte të nxiste reformën në polici. Po kështu,
në çështjen Jersild, fakti që një intervistë që përmbante deklarata raciste doli në një program serioz
lajmesh ishte i rëndësishëm pasi programi ishte bërë për të informuar një audience të përgjegjshme
mbi ngjarjet në komunitet ose jashtë shtetit. Në Dalban, ku një gazetar akuzoi një politikan për
korrupsion dhe keqmanaxhim të pasurive shtetërore, Gjykata u shpreh se “liria gazetareske
mbulon gjithashtu rekurse të mundshme deri në shkallën e egzagjërimit, ose edhe në provokim”.
Dallimi midis fakteve dhe mendimeve dhe ndalimi i kërkesës për prova në lidhje me këtë
të fundit bëhet mjaft i rëndësishëm në sisteme ligjore vendase që akoma e parashtrojnë këtë kërkesë
si krim për “fyerje”. Për më tepër, edhe në lidhje me faktet, Gjykata e ka njohur mbrojtjen në bazë
të qëllimit të mirë duke i lënë medias “një hapësirë ku mund të pranohen gabimet.” Për shembull
në Dalban, Gjykata vëzhgoi që “nuk ka prova që përshkrimi i ngjarjeve i dhënë në artikuj ishte
tërësisht i pavërtetë dhe se ishte hartuar për të nxitur një fushatë ngojimi kundër G.S.”. Kryesisht,
mbrojtja në bazë të qëllimit të mirë ka edhe nevojën për të provuar të vërtetën (mbrojtja e “barrës
së provës”). Nëse një gazetar ose një botim ka qëllime legjitime, çështja është e interest publik,
dhe janë bërë përpjekje të arsyeshme për të vërtetuar faktet, shtypi nuk do të jetë përgjegjës edhe
nëse faktet në fjalë vërtetohen se janë të pavërteta.”
Liria për të marrë informacion dhe ide

Liria për të marrë informacion përfshin të drejtën për të mbledhur informacion dhe për të
kërkuar informacion nëpermjet të gjitha burimeve të mundshme ligjore. Liria për të marrë
informacion mbulon gjithashtu edhe transmetimet televizive ndërkombëtare. Ndërsa liria për të
marrë informacion dhe mendime lidhet me median me qëllim që të mundësojë këtë të fundit të
shpërndajë një informacion dhe ide të tillë publikut, Gjykata gjithashtu e interpreton këtë të drejtë
si të drejtën e publikut për t’u informuar në mënyrën e duhur, në veçanti për çështjet e interesit
publik.
Liria e shtypit
Megjithëse neni 10 nuk përmend në mënyrë të hapur lirinë e shtypit, Gjykata ka zhvilluar
jurisprudence të gjerë duke formuar një grup parimesh dhe rregullash që i japin shtypit status të
veçantë në gëzimin e lirive që përbëjnë nenin 10. Roli i shtypit si një mbikqyrës ndaj politikës u
vu në dukje për herë të parë nga Gjykata në çeshtjen Lingens (1986). Në disa artikuj gazatari kishte
kritikuar Kancelarin e atëhershëm të Federatës së Austrisë për një lëvizje të veçantë politike që
kishte bërë, që bënte fjalë për shpalljen e një koalicioni me një parti që drejtohej nga nje person që
kishte prejardhje naziste. Gazetari (M.Lingens) e quajti sjelljen e Kancelarit si “imorale”, “të
padenjë” dhe provë e “oportunizmit më të ulët”. Pas një procedimi ligjor privat që u bë nga
Kancelari, gjykatat Austriake i quajtën këto deklarata si shpifëse dhe e dënuan gazetarin me një
31
gjobë. Ndërsa argumentohej faji i tĳ, gjykatat shpallën gjithashtu se gazetari nuk mund të provonte
vërtetësinë e pretendimeve të tĳ. Në lidhje me çështjen e fundit, GJEDNJ shpalli se qëndrimet e
gjykatave kombëtare ishin të gabuara duke qenë se mendimet (qellimi i mirë) nuk duhet të
demonstrohen dhe nuk janë të predispozueshme per t’u provuar. Duke shqyrtuar arsyet e dënimit
të gazetarit, Gjykata nënvizoi rëndësinë e lirisë së shtypit në debatin politik, sipas të cilës “Këto
parime janë të një rëndësie të veçantë përsa i përket shtypit. Ndërsa shtypi nuk duhet të kapërcejnë
kufijtë e parashtruar, midis te tjërave, për “mbrojtjen e reputacionit të të tjerëve”, është
pavarësisht detyra e tĳ të shpërndajë informacion dhe ide mbi çështjet politike, ashtu si jep ato në
fusha të tjera të interesit publik. Jo vetëm shtypi ka detyrën të japë informacione dhe ide të tilla:
edhe publiku ka të drejte t’i marrë ato[...] në këtë kuadër, Gjykata nuk mund të pranoj mendimin
e shprehur në gjykimin e Gjykatës së Apelit të Vjenës për shkak se detyra e shtypit është që të japë
informacion, interpretimi i të cilit i mbetet që ta bëjë vetë lexuesi...”
Në të njëjtin gjykim Gjykata argumentoi që liria e shtypit i jep publikut një nga mjetet më
të mira për të zbuluar dhe për të formuar një mendim mbi idetë dhe qëndrimet e drejtuesve
politikanë dhe si rrjedhim, liria e debatit politik është tamam në thelb të konceptit të një shoqërie
demokratike. Për këtë arsye Gjykata i jep debatit politik nga shtypi një mbrojtje të fortë sipas nenit
10.
Liria e shtypit gjithashtu gëzon një status të veçantë kur janë në rrezik çështje të tjëra të
interesit publik. Në çështjen Thorgeirson, kërkuesi (Z.Thorgeirson) kishte bërë dëshmi në shtyp
për brutalitetin e përhapur të policisë në Islandë, dhe i quajti policët “bisha në uniformë”, duke iu
referuar “individëve që u shndërruan me moshë mendore të një të porsalinduri si rezultat i
shtrëngimit mbytës që policët dhe rojet e klubeve mësojne dhe vënë në përdorim me spontanitet
brutal” dhe karakterozoi sjelljen e policisë si “veprime tiranizuese, fallso, të paligjshme,
paragjykuese, të pamatura dhe të papërshtatshme”. Në nivelin vendas, Z.Thorgeirson u ndoq
penalisht dhe iu vu gjobë për shpifje ndaj anëtarëve të paspecifikuar të policisë. GJEDNJ u shpreh
se kërkuesi e ka ngritur çështjen e brutalitetit të policisë në vendin e tĳ dhe “...është detyra e shtypit
të shpërndajë informacion dhe ide mbi çështjet e interesit publik.” Gjykata u shpreh me pas se
“nuk ka motiv në precedentin e tĳ për të dalluar... midis diskutimit politik dhe diskutimit të
çështjeve të tjera të interesit publik.” Përfundimisht, Gjykata e karakterizoi vendimin si “Te
mundshëm për të dekurajuar diskutimin e hapur mbi çështjet e interesit publik.” Pa dyshim,
Gjykata i jep lirisë së shtypit një mbrojtje të fortë kur çështjet e interesit publik, përveç atyre
politike, debatohen në mënyrë publike.
Një çështje tjetër në kontekstin e lirisë së shtypit është botimi i thashethemeve dhe
pretendimeve të cilat gazetarët nuk kanë mundësi t’i provojnë. Siç u përmend më sipër, Gjykata
është shprehur se qëllimi i mirë nuk duhet t’i nënshtrohet ndonjë kërkese për provë. Në çështjen
Thorgeirson pretendimet kundër policisë u mblodhën nga burime të ndryshme ku kryesisht, në
artikull u përmenden thashetheme që vinin nga publiku. Ndërsa pala kundërshtuese debatoi se
artikujve të gazetarit u mungonte një bazë objektive dhe faktike duke pasur parasysh se ai nuk
mund t’i vërtetonte pretendimet e tĳ, Gjykata vendosi që kërkesa për vërtetim ishte një detyrë e
32
paarsyeshme, madje edhe e pamundur, dhe u shpreh se shtypit rrallë do t’i duhej të botonte ndonjë
gjë nëse do t’i kërkohej që të botojë vetem fakte që provohen plotësisht. Sigurisht, mendimet e
Gjykatës duhet të vendosen në kontekstin e debateve publike mbi çështjet e interesit publik.
Burimet e gazetarëve gjithashtu mbrohen nga neni 10. Gjykata shpjegoi se mbrojtja e
burimeve të gazetarëve është një nga kushtet bazë të lirisë së shtypit. Në çështjen Goodvin, Gjykata
argumentoi se pa një mbrojtje të tillë, burimeve mund t’i prishet mendja të mos ndihmojnë shtypin
për ta informuar atë mbi çështjet e interest publik. Si rezultat, roli mbikqyrës publik jetik i shtypit
mund të prishet dhe aftësia e shtypit për të siguruar informata të sakta e të besueshme mund të japë
efektin e kundërt. Paragrafi i dytë i nenit 10 thotë: Ushtrimi i këtyre lirive, që përmban detyrime
dhe përgjegjësi, mund t’u nënshtrohet disa formaliteteve, kushteve, kufizimeve ose sanksioneve të
parashikuara nga ligji dhe që, në një shoqëri demokratike, përbëjnë masa të nevojshme për
sigurimin kombëtar, integritetin terrritorial ose sigurinë publike, për mbrojtjen e rendit dhe
parandalimin e krimit, për ruajtjen e shëndetit ose të moralit, për mbrojtjen e dinjitetit ose të të
drejtave të të tjerëve etj. “Ushtrimi i këtyre lirive...mund t’i nënshtrohet...”. çdo kufizimi, kushti,
limitimi ose çdo norme ndërhyrjeje vetëm në një ushtrim të veçantë të kësaj lirie.”
Përmbajtja e të drejtës së lirisë së shprehjes mund të mos preket kurrë. Në lidhje me këtë
neni 17 thotë që “Asnjëra nga dispozitat e kësaj Konvente nuk mund të interpretohet sikur i jep një
Shteti, grupimi ose individi, të drejta që të ndërmarrin ndonjë veprimtari ose të kryejnë ndonjë akt
që synon cënimin e të drejtave ose lirive të njohura në këtë Konventë, ose kufizime më të gjëra të
këtyre të drejtave ose lirive të parashikuara, gjithashtu, në këtë Konventë.” Sigurisht, një kufizim
në përmbajtjen e një të drejte është i ngjashëm me eleminimin e të drejtës në fjalë. Po kështu,
autoriteteve kombëtare nuk i kërkohet të ndërhyjnë në ushtrimin e lirisë së shprehjes në çdo kohë,
kur një nga arsyet e përmendura nga paragrafi 2 është në rrezik, duke pasur parasysh se kjo do të
çonte në kufizimin e përmbajtjes së kësaj të drejte. Për shembull, dëmtimi i reputacionit të dikujt
ose të nderit nuk duhet të konsiderohet si një akt penal dhe/ose të krĳojë baza për reagime civile
në të gjitha rastet. Në të njëjtën mënyrë, shprehja e publikut që mund të vërë në rrezik autoritetin
e gjyqesorit nuk duhet të dënohet sa herë që ndodhin kritika të tilla. Me pak fjalë, autoritetet
publike kanë vetëm mundësine, dhe jo detyrimin, për të urdhëruar dhe/ose vënë në zbatim një masë
kufizuese ose dënuese mbi ushtrimin e të drejtës së lirisë së shprehjes. Një mënyrë tjetër do të
çonte në një hierarki të drejtash dhe vlerash interesi, duke e vendosur lirinë e shprehjes në fund të
listës, pas, për shembull të drejtës për dinjitet dhe nder, moral ose rend publik. Ose, një hierarki e
tillë do të binte ndesh me të gjitha traktatet ndërkombëtare që parashikojnë barazinë e të drejtave
dhe nuk lejojne kufizime të përhershme mbi ushtrimin e një të drejte, duke qenë se kjo do të ishte
e ngjashme me mohimin e të drejtës në fjalë.
Ushtrimi i këtyre lirive përmban detyrime dhe përgjegjës

Ideja sipas së cilës ushtrimi i lirisë së shprehjes përmban në të detyrime dhe përgjegjësi
është unike në Konventë dhe nuk mund të gjendet në asnjë nga klauzolat e tjera që rregullojnë të
33
drejtat dhe liritë. Teksti nuk u interpretua si një kusht i ndarë që automatikisht kufizon lirinë e
shprehjes të individëve që i përkasin kategorive të dhëna profesionale, që mund të përmbajnë në
to “detyrime dhe përgjegjësi”. Vendimet e Gjykatës reflektojnë pikëpamje të ndryshme mbi
“detyrimet dhe përgjegjësitë” të disa nëpunësve civile kur ushtrojnë lirinë e tyre të shprehjes.
Gjithashtu, jurisprudenca është zhvilluar nga një teknikë mjaft konservatore duke i dhënë shteteve
pushtet më i madh, në një teknikë më liberale ku shtetet gëzojnë më pak pushtet. Për shembull, në
Engels and Others, Gjykata e gjykoi ndalimin mbi një botim të ushtarëve dhe shpërndarjen e një
materiali që kritikonte disa zyrtarë të lartë si një ndërhyrje të arsyeshme në lirinë e shprehjes:
megjithatë, Gjykata gjithashtu u shpreh se “nuk ka arsye që t’i mohosh atyre lirinë e shprehjes,
por vetëm të dënosh ushtrimin abuziv të asaj lirie nga ana e tyre.” Ose, në Hadĳ Anastassiu, një
oficer u dënua se kishte zbuluar informacion të klasifikuar si sekret. Ai zbuloi informacionin mbi
një arme të dhënë, dhe mbi njohuritë teknike përgjegjëse, që ishte e mundshme të shkaktonte
dëmtime të konsiderueshme për sigurinë kombëtare. Gjykata vendosi që dënimi ishte ndërhyrje në
lirinë e shprehjes së oficerit, e cila megjithatë, justifikohej sipas paragrafit 2. Sipas Gjykatës
“Është...e rëndësishme që të merren parasysh kushtet e veçanta që i bashkengjiten jetës ushtarake
dhe “detyrimet” e “përgjegjësitë” specifike që janë të detyrueshme për anëtarët e forcave
ushtarake... Kërkuesi, si oficer në KETA, i ngarkuar me detyrë për një program eksperimental për
raketat, ishte i detyruar nga një obligim pushteti në lidhje me çdo gjë që kishte lidhje me kryerjen
e detyrimeve të tĳ.”
Gati 20 vjet pas vendimit në Engel and Others, në një çështje të ngjashme Gjykata ndryshoi
pikëpamjen dhe nxorri një rregull të kundërt. Në Vereingung Demokratischer Soldaten Osterreich
und Gubi, autoritetet ndaluan shpërndarjen e një periodiku privat nga një ushtarak që kritikonte
administratën ushtarake. Qeveria Austriake argumentoi se periodiku i kërkuesit kërcënonte
sistemin e mbrojtjes së vendit dhe efektivitetin e ushtrisë. Gjykata nuk ra dakort me mendimet e
Qeverisë dhe u shpreh se shumica e çështjeve në periodik “...parashtronin ankesa, bënin
propozime për reforma ose inkurajonin lexuesit për të institucionalizuar ankesa ligjore apo
procedime të apelimeve. Megjithatë, pavarësisht nga toni i shpeshtë polemik, nuk duket se kanë
tejkaluar kufijtë e asaj që lejohet në kontekstin e një diskutimi të thjeshtë idesh, të cilat duhen
toleruar në ushtrinë e një Shteti demokratik ashtu siç duhet bërë në një shoqëri ku një ushtri e tillë
kryen shërbimin.”
Në Rommelfanger, Komisioni tha se shtetet kishin detyrimin pozitiv për të siguruar që
ushtrimi i lirisë së shprehjes nga një nëpunës civil të mos i nënshtrohet kufizimeve që do të mund
të ndikonin thelbin e kësaj të drejte. Edhe në rastet kur ekzistenca e një kategorie të nëpunësve
civilë me “detyrime dhe përgjegjësi” specifike pranohet, kufizimet e aplikuara në të drejtat e tyre
për lirinë e shprehjes duhet të shqyrtohen nga pikëpamja e të njëjtave kritere si shkelje që aplikohen
në liritë e shprehjes së të tjerëve. Në çështjen Vogt, Gjykata u shpreh se mënyra sesi detyrimi i
besnikërisë që u aplikua mbi një nëpunës civil përbënte në shkelje të nenit 10. Në vitin 1987,
Znj.Vogt u pushua nga shkolla ku kishte dhënë mësim për rreth 12 vjet sepse ishte një aktiviste në
Partinë Komuniste Gjermane dhe ajo refuzoi që të largohej nga partia. Detyrimi i besnikërisë u
34
prezentua pas eksperiencës së Republikës Weimar, dhe u arsyetua nga nevoja për të ndaluar
nëpunesit publik nga pjesëmarrja në aktivitetet politike në kundershtim me dispozitat kushtetuese.
Superiorët e Znj.Vogt vendosën se ajo dështoi në përmbushjen e detyrimeve që duhet të ketë çdo
nëpunës civil për të mbajtur sistemin e lirë demokratik brenda kuptimit të Kushtetutës dhe e pushua
nga puna. Gjykata u shpreh se “Megjithëse ëshë legjitim për një Shtet të detyrojë nëpunësit civilë,
në bazë të statusit të tyre, me një detyrim diskrecioni, nëpunësit civilë janë individë dhe, si të tillë,
kualifikohen për mbrojtje nga Neni 10 i Konventes.” Gjithashtu, Gjykata u shpreh se kuptohen
argumentet që rikujtojnë historinë e Gjermanisë, megjithatë, duke marrë parasysh natyrën absolute
të detyrimit të besnikërisë, aplikueshmërinë e përgjithshme për të gjithë nëpunësit civilë dhe
mungesën e një dallimi midis sferës private dhe asaj profesionale, autoritetet Gjermane kanë
dhunuar si lirinë e shprehjes, edhe lirinë e mbledhjes. Ajo vazhdon se çdo ligj kombëtar ose
rregullore të tjera që imponojnë kufizime besnikërie dhe konfidencialiteti absolut dhe të pakufizuar
mbi kategori të veçanta të nëpunësve civilë, si ata të punësuar nga shërbimet sekrete, ushtria, etj.,
do të shkelnin nenin 10.
Kufizime të tilla mund të miratohen nga shtetet anëtare vetëm kur ato të mos jenë të
karakterit të përgjithshëm, por janë të kufizuara në kategori specifike të informacionit, sekreti i të
cilave duhet të shqyrtohet në mënyrë periodike; për kategori specifike të nëpunësve civilë ose
vetëm për disa individë që i përkasin kategorive të tilla; dhe janë të përkohshme. Kur debatohet
detyrimi i besnikërisë ose konfidencialitetit në interesat e mbrojtjes së “sigurimit kombëtar”,
shtetet anëtare duhet të përcaktojnë këtë koncept të fundit në një mënyrë strikte dhe të ngushtë,
duke shmangur fushat që janë jashtë qëllimit të vërtetë të sigurimit kombëtar. Po kështu, shtetet
duhet të provojnë ekzistencën e rrezikut real për interesat e mbrojtura, si për shembull sigurinë
kombëtare dhe duhet të marrin parasysh edhe interesin e publikut për të ditur disa informata. Nëse
të gjitha këto kushte injorohen, kufizime të tilla mbi lirinë e shprehjes kanë një natyrë absolute dhe
nuk përputhen me nenin 10, paragrafi 2.
Në bazë të teknikës së “detyrimeve dhe përgjegjësive”, Gjykata gjithashtu argumentoi se

fakti që një person i përket një kategorie specifike, limiton kufizimet më tepër sesa rrit pushtetin e
autoriteteve publike për të kufizuar ushtrimin e të drejtave të personit. Redaktorët dhe gazetarët i
përkasin kësaj kategorie. Në rastin e Observer and Guardian, gjykatat kombëtare nxorrën një
urdhëresë ku ndalohej botim i artikujve specifik duke u bazuar në faktin se ato do të rrezikonin
sigurimin kombëtar. Gjykata iu referua “detyrimit të shtypit për të dhënë informacion dhe ide mbi
çështjët e interesit publik”, duke shtuar se e drejta e publikut për të marrë informacion të tillë
korrespondon me detyrën e shtypit për të marrë një informacion të tille. Si pasojë, duke i dhene të
drejtën dhe detyrën për të dhënë informacion dhe ide, Gjykata i dha shtypit më shumë liri duke
zvogëluar mundësite e shtetit për të kufizuar ndërhyrjet e veta.
35
LIRIA E TUBIMIT DHE ORGANIZIMIT
Neni 11
Liria e tubimit dhe e organizimit
1. Çdokush ka të drejtën e lirisë së tubimit paqësor dhe të organizimit me të tjerët, duke përfshirë
të drejtën e themelimit me të tjerë të sindikatave dhe të pjesëmarrjes në to për mbrojtjen e
interesave të tij.
2. Ushtrimi i këtyre të drejtave nuk mund t’u nënshtrohet kufizimeve të tjera përveç atyre që
parashikohen me ligj dhe që janë të nevojshme në një shoqëri demokratike, në interes të sigurisë
kombëtare ose sigurisë publike, për mbrojtjen e rendit dhe parandalimin e krimit, për ruajtjen e
shëndetit ose të moralit, ose për mbrojtjen e të drejtave dhe të lirive të të tjerëve. Ky nen nuk
ndalon kufizime të ligjshme të ushtrimit të këtyre të drejtave nga pjesëtarë të forcave të
armatosura, të policisë ose të administratës shtetërore.
Liria e tubimit dhe asocimit është e garantuar me Kushtetutën e Kosovës me dy nene:
Neni 43 [Liria e Tubimit]

Liria e tubimit paqësor është e garantuar. Secili person gëzon të drejtën për të organizuar tubime,
protesta dhe demonstrata, si dhe të drejtën për të marrë pjesë në to. Këto të drejta mund të
kufizohen me ligj, nëse është e domosdoshme për të siguruar rendin publik, shëndetin publik,
sigurinë kombëtare, ose mbrojtjen e të drejtave të të tjerëve.
Neni 44 [Liria e Asociimit]

1. Liria e asociimit është e garantuar. Liria e asociimit ngërthen të drejtën e secilit për të
themeluar një organizatë pa pasur nevojë të sigurojë leje, për të qenë ose për të mos qenë anëtar
i një organizate, si dhe për të marrë pjesë në aktivitete të një organizate.
2. Liria për të themeluar sindikata dhe për t’u organizuar, me qëllim që të mbrohen interesat, është
e garantuar. Kufizimi i kësaj të drejte mund të bëhet me ligj për kategori të veçanta të punonjësve.
36
3. Organizatat ose aktivitetet që kanë për qëllim cenimin e rendit kushtetues, shkeljen e lirive dhe
të drejtave të njeriut, ose nxitjen e urrejtjes racore, kombëtare, etnike a fetare, mund të ndalohen
me vendim gjyqësor të gjykatës kompetente.
Neni 11 garanton dy të drejta për të vepruar në mënyrë kolektive me të tjerët.
Liria e tubimit përfshin mbledhjet publike dhe private, marshimet, procesionet, demostratat
dhe protestat ku protestuesit refuzojnë të largohen derisa të jenë plotësuar kërkesat e tyre. Qëllimi
mund të jetë politik, fetar ose shpirtëror, ose çdo qëllim tjetër; lidhur me qëllimin nuk është vënë
asnjë kufizim, por çdo tubim duhet të jetë paqësor. Dhuna e rastësishme nuk do të thotë që tubimi
e humbet mbrotjen, në përjashtim të rasteve kur ai ka qëllim përçarës.
Detyrimet pozitive: shteti ka detyrën të mbrojë personat që ushtrojnë të drejtën e tyre për
tubim paqësor nga dhuna dhe kundërdemostruesit. Në një rast, policia kishte formuar një kordon
për t’i ndarë demostruesit rivalë, por nuk arriti të parandalonte sulmet fizike dhe dëmtimin e
pronës. GJEDNJ nw rastin United Macedonian Organisation Ilinden and Ivanov v. Bulgaria
shpreh se policia nuk kishte bërë mjaftueshëm për të lejuar një demostrim të ligjshëm të zhvillohej
në mënyrë paqësore.
Kufizimet ose ndalimet e tubimeve kërkojnë arsyetim nën paragrafin 2, duke kërkuar që
kufizimet të (i) përshkruhen në ligj (ii) të bëhen për një qëllim të lejueshëm dhe (iii) të jenë të
nevojshme në një shoqëri demokratike, përpjesёtimore dhe jo-diskriminuese (shih paragrafët 73
deri në 75 më sipër). Qëllimet e lejueshme janë:
 Siguria kombëtare ose siguria publike;

 Mbrotja e rendit ose parandalimi i krimit;
 Mbrojtja e shëndetit dhe moralit;
 Mbrojtja e të drejtave dhe lirive të të tjerëve.
Autoritetet kanë diskrecion të konsiderueshëm për të vlerësuar nëse një tubim i propozuar
përbën rrezik për sigurinë publike, etj., që mund të justifikojë ndërhyrjen, por prezumimi duhet të
jetë lejimi i tubimit paqësor. Nuk është shkelje të kërkosh njoftim ose autorizim paraprak, por
refuzimi i lejes është ndërhyrje që kërkon justifikim nga standardet strikte të paragrafit 2. Në rastin
Baczkowski v. Polan Gjykata ishte shprehur se mund të ketë shkelje dhe nëse tubimet vazhdojnë
në mosbindje të refuzimit.
Autoritetet duhet të jenë të kujdesshme të sigurohen që kufizimet të mos jenë

diskriminuese. Fakti që organizatorët janë grup jo i pëlqyer individësh nuk përbën arsye të
mjaftueshme për të ndaluar tubimin. Kështu, kur një kishe evangjelike iu refuzua leja për të kryer
një shërbim në një park për shkak se mund të shkaktonte pakënaqësi tek ndjekësit e fesë më të
madhe në zonё, u konstatua shkelje. Roli i autoriteteve në këtё situatё duhet të ndiqej nga
‘pluralizmi, toleranca dhe mendja e hapur’. Të njëjtat parime do të zbatoheshin dhe për grupet
37
etnike ose politike të pakicave, ose për pakica të tjera, si lesbiket, homoseksualët, biseksualët dhe
transeksualët (LGBT) që dëshirojnë të organizojnë marshime dhe demostrata.
Përderisa vendimet për lejimin apo jo të demostratave etj. merren kryesisht nga policia, kjo
dispozitë është shumë e rёndësishme. Kyç është zakonisht rreziku i dhunës, qëllimi ose mungesa
e tij. Prania e tij mund të justifikojë kufizimet; mungesa e tij do të thotë që kufizimet ka pak të
ngjarë të jenë të justifikueshme.
Liria e organizimit është e drejta për t’u organizuar me të tjerë për të formuar organe për
të ndjekur objektiva të përbashkëta kolektivisht. Ajo përfshin specifikisht të drejtën për të formuar
sindikatat për mbrojtjen e interesave të anëtarëve. Ashtu si dhe sindikatat, dy lloje organizimesh
me rёndësi të veçantё janë partitё politike dhe organet fetare.
Ndalimet ose kufizimet për partitё politike vështirë se mund të justifikohen. Gjykata ka theksuar
se pluralizimi i palëve është i rëndësishëm për një shoqëri demokratike dhe kërkon arsye bindëse
dhe detyruese për ndalim. Nw rastin United Communist Party of Turkey and others v. Turkey
Gjykata ishte shrehur se fakti që programi i një partie dëshironte të debatonte situatën e një pjese
të popullsisë së shtetit nuk e bëri të pranueshme ndalimin e saj për arsye të kërcënimit të integritetit
territorial. I njëjti interpretim përdoret dhe kur refuzohet regjistrimi si parti politike, pra refuzimi
konsiderohet si ndalim.
Me grupet fetare, neni 11 i lexuar bashkë me nenin 9 krijon përjashtimin që besuesit nuk
do të jenë në gjendje të asociohen lirshëm pa ndërhyrjen e shtetit. Si në rastin e partive politike,
ekziston e drejta e neutralitetit dhe paanshmërisë. Në rastin Moscow Branch of the Salvation Army
v. Russia Gjykata kishte konstatuar se refuzimi pa arsye të mirëqena për të riregjistruar një kishë
pas një ndryshimi në ligj u konstatua të ishte në shkelje të nenit 11.
Në rastin Demir and Baykara v. Turkey Gjykata kishte konstatur se sindikatat kanë të drejtë
të kërkojnë të drejta kolektive dhe të hyjnë në marrëveshje kolektive. Gjykata ka krijuar kufizime
në veprimet procedurale duke i interpretuar si ndërhyrje me lirinë e organizimit, të cilën shteti
kërkohet të justifikojë sipas nenit 2. Me anë të një përjashtimi specifik të paragrafit 2, ushtrimi i të
drejtave të nenit 11 mund të kufizohet për anëtarët e forcave të armatosura, të policisë ose të
administratës së shtetit. Çdo kufizim i tillë do të interpretohet në mënyrë strikte nga Gjykata.
Pjesa më e madhe e çështjeve të lidhura me lirinë e organizimit ankohen për ligjet e një
shteti, ose për veprimet e zyrtarëve të lartë, ose të gjykatave. Por, oficerët e policisë dhe zyrtarët e
regjistrimit që merren me shoqata të mundshme ose ekzistuese, veçanërisht me sindikatat, partitë
politike dhe organet fetare, duhet të jenë të ndërgjegjshëm për detyrën e paanshmërisë dhe nevojën
që kufizimet të jenë të justifikuara nga arsye bindëse.
38
MBROJTJA E PRONËS
Protokolli 1, Neni 1
Mbrojtja e pronës
Çdo person fizik ose juridik ka të drejtën e gëzimit paqësor të pasurisë së tij. Askush nuk mund të
privohet nga prona e tij, përveçse për arsye të interesit publik dhe në kushtet e parashikuara nga
ligji dhe nga parimet e përgjithshme të së drejtës ndërkombëtare.
Megjithatë, dispozitat e mëparshme nuk cënojnë të drejtën e Shteteve për të zbatuar ligje, që ato i
çmojnë të nevojshme për të rregulluar përdorimin e pasurive në përputhje me interesin e
përgjithshëm ose për të siguruar pagimin e taksave ose të kontributeve ose të gjobave të tjera.
Kushtetuta e Kosovës garanton mbrojtjen e pronës me nenin 46 sipas të cilit:
Neni 46 [Mbrojtja e Pronës]

1. E drejta e pronës është e garantuar.
2. Shfrytëzimi i pronës rregullohet me ligj, në pajtim me interesin publik.
3. Askush nuk do të privohet në mënyrë arbitrare nga prona. Republika e Kosovës ose autoriteti
publik i Republikës së Kosovës mund të bëj ekspropriimin e pronës nëse ky ekspropriim është i
autorizuar me ligj, është i nevojshëm ose i përshtatshëm për arritjen e qëllimit publik ose
përkrahjen e interesit publik, dhe pasohet me sigurimin e kompensimit të menjëhershëm dhe
adekuat për personin ose personat prona e të cilave ekspropriohet.
4. Kontestet që lindin nga akti i Republikës së Kosovës ose autoritetit publik të Republikës së
Kosovës për të cilat pretendohet se përbëjnë ekspropriimin, do të zgjidhen nga gjykata kompetente.
5. Prona intelektuale mbrohet me ligj.
Neni 1 i Protokollit Nr. 1 garanton të drejtën e pronës. E drejta e pronës njihet gjithashtu
edhe nga instrumente të tjerë ndërkombëtare, si per shembull, Deklarata Universale e Të Drejtave
39
të Njeriut. Megjithatë, as Konventa Ndërkombetare mbi të Drejtat Politike dhe Civile, as Konventa
Ndërkombetare mbi të Drejtat Ekonomike, Sociale dhe Kulturore, të cilat e kthyen Deklaraten
Universale në një instrument ligjerisht te detyrueshem, nuk e prekin çështjen e mbrojtjes së pronës.
Shtetet nuk arriten dot një marrëveshje as në momentin kur hartohej KEDNJ. Formulimi,
i cili u miratua përfundimisht në Protokollin e parë, bën një përkufizim të kualifikuar të së drejtës
së pronës, duke i dhënë shtetit një pushtet të gjerë për të ndërhyrë tek kjo e drejtë. Ne çeshtjen
Marckx kundër Belgjikës, GJEDNJ bëri për herë të parë interpretimin e Nenin 1 të Portokollit Nr.
në kontekstin e legjislacionit mbi fëmijët e jashtëligjshëm në Belgjikë, dhe u shpreh se “Duke
njohur të drejtën e çdokujt për të gëzuar qetësisht pronat e tij, Neni 1 në thelb garanton të drejtën
e pronës. Kjo është përshtypja e qartë që të lënë fjalët “pasuri” dhe ‘përdorim i pronës’ (në
frëngjisht: “biens”- “pasuri”, “propriété”- “pronë”, “usage des biens”-përdorim i pasurive);
puna përgatitore the “travaux préparatoires”, nga ana e tyre e konfirmon qartësisht këtë:
hartuesit e draftit iu referuannë mënyrë të vazshueshme ‘të drejtës së pronës” ose “të drejtës mbi
pronën” për të përshkruar objektin e drafteve pasardhëse të cilat i paraprinë Nenit të tanishëm 1.
Në të vërtetë, edhe e drejta për të shitur pronën vetjake përbën një aspekt tradicional dhe thelbësor
të së drejtës mbi pronën.”
Ne vendimin e saj Gjykata përkufizoi objektin e Nenit 1 te Protokollit 1, i cili është i

zbatueshëm vetem për pronat ekzistuese dhe “nuk garanton të drejtën për të fituar prona”. Neni 1
i Protokollit Nr.1 mbron individet ose personat juridik nga ndërhyrjet arbitrare të shtetit tek pronat
e tyre. Megjithatë, ai njeh të drejtën e shtetit të kontrollojë përdorimin dhe madje të privojë nga
prona individ apo persona juridikë, sipas kushteve të parashikuara në atë dispozitë. Institucionet e
Konventës jane përpjekur te sigurojnë që çdo ndërhyrje në te drejtat e pronësisë të jetë në përputhje
me interesin e përgjithshëm apo atë publik. Në veçanti, autoritetet publike mund të kontrollojnë
përdorimin pasurive për të siguruar pagimin e taksave ose kontributeve të tjera apo gjobave. Me
qëllim që të kalojë testin e proporcionalitetit mes interesit të përgjithshëm dhe atij të individit,
ndërhyrjet duhen kryer në mënyre jo-arbitrare dhe në përputhje me ligjin. Për sa i perket nevojes
për këtë ndërhyrje, Gjykata dhe Komisioni u kane lëne shteteve hapësire te gjerë për të bërë
vlerësimet perkatese. Megjithëse Neni 1 i Protokollit Nr.1 nuk i referohet shprehimisht të drejtës
për dëmshpërblim në rastet e marrjes së pronës apo ndërhyrjeve të tjera, kjo kërkohet në mënyre
implicite që të kryhet ne praktike siq ishte shprehur Gjykata në rastin Manastiret e Shenjta kundër
Greqisë. Vetëm në rrethana të jashtëzakonshme, si ne kontekstin e ribashkimit të Gjermanisë,
mund të justifikohet mospagimi i kompensimeve (Jahn dhe të tjerë kundër Gjermanisë).
Neni 1 i Protokollit 1 është i vetmi nen i Konventës i cili përmend shprehimisht “personat
juridik”. Çdo aplikant, qoftë ky person juridik apo fizik duhet të jetë në gjendje të demonstrojë
ekzistencën e së drejtës së pronësisë në fjalë për t’u kualifikuar si “viktimë” sipas Konventës. Për
pasojë, edhe kompanitë janë objekt i kësaj të drejte. Në rastin Agrotexim kundër Greqisë Gjykata
kishte konstatur se megjithatë aksionerët e kompanive në përgjithësi nuk mund të pretendojnë
inicimin e procedimeve të brendshme bazuar në dëmin që i është shkaktuar kompanisë apo
40
likuiduesit. Duhet të këtë arsye shumë të jashtëzakonshme që një aksioner të marrë statusin e
“viktimes”.
Neni 1 i Protokollit Nr.1 nuk ka si objekt të tij marrëdhëniet e një natyre thjeshtë
kontraktuale mes individëve privat. Keshtu, nje vendim gjykate i cili i kerkon një individi t’i
dorëzojë pronën një individi tjetër, psh: në përputhje me ligjet përgjithësisht të zbatueshme siç
është ligji i kontratave, (sekuestrimi dhe shitja e pronave gjatë ekzekutimit), ligji i
dëmshpërblimeve apo e drejta familjare (ndarja e pasurive të trashëguara, e pronave gjatë
martesës),etj, zakonisht nuk hyn në fushën e veprimit të Nenit 1 të Protokollit Nr 1. Megjithatë, në
përcaktimin e efekteve të marrëdhënieve ligjore mes individëve dhe pronës, organet e Konventës
bëjnë të mundur që ligji të mos krijojë pabarazi të tilla, ku një person të privohet në mënyrë të
padrejtë dhe arbitrare nga e drejta e pronës në favor të një personi tjëtër. Në situata të caktuara
Shteti mund të jetë i detyruar të ndërhyjë për të rregulluar veprimet e individëve. Si përfundim,
Neni 1 i Protokollit Nr.1 përgjithësisht hyn në zbatim në rastet kur vetë shteti ndërhyn në të drejtën
e pronës, ose lejon që një palë e tretë ta bëjë këtë.
Megjithëse ekzistonte një shkallë e caktuar përceptimi para se Konventa dhe protokollet e
saj të hapeshin për vendet e Evropës Qëndrore dhe Lindore, standardet para-ekzistuese të
Konventës që kanë të bëjnë me çeshtje të pronës, janë konfirmuar gjerësisht në jurisprudencën e
pasur gjyqësore. Gjatë viteve të fundit, Komisionit dhe Gjykatës u është dashur të trajtojnë një
numër të madh çështjesh ligjore të cilat reflektojnë rrethana të veçanta politike, historike dhe
sociale të këtyre vendeve pas rënies së regjimit komunist. Për këtë arsye, institucionet e Konventës
kanë shqyrtuar një seri aplikimesh ku përfshiheshin çështje të ndërlikuara faktike dhe ligjore, që
vinin si rrjedhojë e vullnetit politik të shteteve për të çuar në vend padrejtësitë e shkaktuara nga
regjimi i mëparshëm dhe për të arritur një ekuilibër të ri mes grupeve të ndryshëm social. Një
aplikant mund të pretendojë për shkelje të Nenit 1 të Protokollit Nr. 1 deri në shkallën kur shkelja
e pretenduar lidhet me “pasuritë” e tij ose të saj brenda kuptimit të kësaj dispozitë. Koncepti
“pasuri” ka një kuptim autonom, të pavarur nga klasifikimi formal që bëhet në legjislacionin e
brendshëm.
Pretendohet shpesh se koncepti “pasuri” interpretohet shumë gjerë në praktikën e Gjykatës,
pasi ai përfshin jo vetëm të drejtën e pronësisë, por edhe një larmi të drejtash me karakter financiar,
si psh: të drejtat që burojnë nga aksionet, patentat, vendimet e arbitrazhit, e drejta e përcaktuar për
pension, e drejta për qira, madje dhe të drejtat që burojnë nga drejtimi i një biznesi. Ky intepretim
kaq i gjerë i detyrohet përdorimit të termit “biens” në versionin frengjisht të tekstit të Nenit 1,
Protokollit Nr. 1. Në terminologjinë ligjore franceze termi “biens” nënkupton të gjitha të drejtat e
trashëgimisë (d.m.th. ato me karakter financiar). Në këtë mënyrë, nuk duhet të përbëjë çudi fakti
se përveç pronësisë mbi pasuritë e luajtshme dhe të paluajtshme, klasifikohen si “pasuri” sipas
kuptimit të Nenit.1 të Protokollit Nr.1 edhe: aksionet, të drejtat e pronësisë intelektuale, vendimet
përfundimtare të arbitrazhit, e drejta për një qira e parashikuar në një kontratë.
41
Mbrojtja nga ky nen nuk mund të vihet në zbatim deri në momentin kur mund të
parashtrohet një pretendim ndaj një pasurie të caktuar. Neni 1 i Protokollit Nr.1 nuk garanton të
drejtën për të fituar pasuri. Për këtë arsye Gjykata në çështjën Marckx kundër Belgjikës u shpreh
se Neni 1 i Protokollit Nr.1 ishte i pazbatueshëm kur kemi të bëjmë me të drejtën e mundshme për
trashëgimi të një fëmije të paligjshëm, në rast vdekjeje të nënës. Përkundrazi, ky nen u gjykua i
zbatueshëm në rastin kur aplikanti – edhe ky fëmijë i paligjshëm, - kishte trashëguar tashmë një
pjesë të fermës, por nuk i ishte lejuar të trashëgonte aq sa do të mundte, po të kishte qenë fëmijë i
ligjshëm.
Detyrimet pozitive dhe negative të shtetit

Detyrimi për të respektuar të drejtën e pronës, sipas Nenit 1 të Protokollit Nr.1 përfshin si
detyrimet pozitive, ashtu edhe ato negative. Objekti kryesor i kësaj dispozite është mbrojtja e
personit nga ndërhyrjet e paarsyeturara të shtetit ndaj të drejtës për të gëzuar pasuritë e tij ose të
saj (detyrim negativ). Tek detyrimet negative do të përfshiheshin, për shembull, shpronësimet ose
prishjet e pronës si dhe kufizimet e imponuara nga planifikimi, kontrollet mbi qiratë dhe
sekuestrimet e përkohshme të pasurive. Në çështjen Pressos Compania Naviera SA dhe të tjerët
kundër Belgjikës, Shteti u gjykua përgjegjës për bërjen të pavlefshme të pretendimeve të
pazgjidhura të aplikantëve nëpërmjet futjes në fuqi të legjislacionit me fuqi prapavepruese. Nga
ana tjetër, nëpërmjet Nenit 1 te Konventes, ushtrimi efektiv i së drejtës së mbrojtur nga Neni 1 i
Protokollit Nr.1 nuk varet vetëm nga detyrimi i shtetit për të mos ndërhyrë, por mund të kërkojë
edhe masa pozitive mbrojtje, sidomos kur kemi një lidhje të drejtpërdrejtë mes masave që aplikanti
në mënyrë legjitime pret që të ndermerren nga autoritetet dhe të drejtës për të gëzuar pasuritë e tij.
Ka pasur një praktikë gjyqësore shumë të varfër në lidhje me detyrimet pozitive të shtetit sipas
Nenit 1 te Protokollit Nr. 1. Megjithatë jurisprudenca më e fundit e gjykatës, tregon qartë se
detyrimet pozitive mund të dalin në një numër rrethanash. Në Öneryyldyz kundër Turqisë u arrit
në përfundimin se shteti kishte detyrimin të ndërmerrte hapa në praktikë për të shmangur
shkatërrimin e pronës si rezultat i kushteve të pasigurta në një vend të mbledhjes së mbeturinave.
Në Sovtransavto kundër Ukrainës u arrit në përfundimin se të drejtat e pronës së aplikantit ishin
shkelur si rezultat i procedimeve të padrejta, që kishin sjellë si pasojë uljen e pjesës së askioneve
të tij në një kompani dhe humbjen e kontrollit mbi asetet dhe aktivitetin e kompanise.
Përmbajtja e së drejtës
Neni 1 i Protokollit Nr. 1 përbëhet nga tre rregulla qartësisht të dallueshme. Kjo analizë
është bërë fillimisht gjatë çështjes Sporrong dhe Lönnroth kundër Suedisë, ku është dhënë një nga
vendimet më të rëndësishme të Gjykatës lidhur me këtë Nen të Konventës. Rregullat u përcaktuan
si me poshtë: “… Rregulli i parë, i cili ka një natyrë të përgjithshme, shpreh parimin e së drejtës
për të gëzuar lirisht pasuritë. Ai përcaktohet që në fjalinë e parë të paragrafit të parë. Rregulli i
42
dytë ka të bëjë me privimin nga pasuritë dhe vendos kushte për kryerjen e tij; kjo del në fjalinë e
dytë të të njëjtit paragraf. Rregulli i tretë njeh të drejtën e shteteve, që mes të tjerave, të
kontrollojnë përdorimin e pasurive në përputhje me interesin e përgjithshëm, nëpërmjet
legjislacionit që ata e gjykojnë të nevojshëm për këtë qëllim; kjo shprehet në paragrafin e dytë.”
Kur shqyrton nëse ka pasur shkelje të Nenit 1 të Protokollit Nr.1, Gjykata fillimisht do të
arrijë në një përfundim nëse ekziston ndonjë e drejtë pronësisë e cila të përfshihet nën mbrojtjen e
kësaj dispozite. Si hap të dytë ajo do të shqyrtojë nëse ka pasur ndërhyrje në këtë të drejtë, dhe në
fund, natyrën e ndërhyrjes (pra, cili nga tre rregullat do të zbatohet). Megjithatë, duhet mbajtur
parasysh që këto tre rregulla nuk janë të dallueshme në kuptimin e të qenit pa lidhje me njëri-
tjetrin. Rregulli i dytë dhe i tretë u referohen rasteve të veçanta të ndërhyrjes ndaj së drejtës për të
gëzuar pasuritë, dhe rrjedhimisht duhet interpretuar nën dritën e parimeve të përgjithshme të
shpallura në rregullin e parë.
E drejta për të gëzuar pasuritë (rregulli i parë)
Rregulli i parë shpesh konsiderohet si i një karakteri të përgjithshëm dhe perfshin të gjitha
situatat të cilat janë ndërhyrje në të drejtat e individit mbi pronën, por nuk përbëjnë privim nga
prona apo mase për të kontrolluar përdorimin e saj. Kur përcakton rregullin mbi bazën e të cilit do
të shqyrtohet një situatë e caktuar, Gjykata përgjithësisht vendos fillimisht nëse do të zbatohet
rregulli i dytë apo i tretë, pasi ato u referohen kategorive të veçanta të ndërhyrjeve në të drejtën
për të gëzuar pasuritë. Duke parë interpretimin e gjerë që u është bërë dy rregullave të tjerë,
sidomos kontrollit të përdorimit të pasurisë, aplikimi i këtij rregulli nuk ka qenë në shkallë aq të
gjerë sa ç’mund të pritej. Në çështjen Sporrong dhe Lönnroth kundër Suedisë ekzistenca e lejeve
të shpronësimeve rezultoi në ulje të çmimeve të shitjes së pasurise në fjalë. Megjithatë, aplikantët
nuk kishin pushuar kurrë së qeni pronarë të pasurisë dhe mund ta shisnin atë në çdo kohë, nëse do
të dëshironin. Kjo pjesë e çështjes rrjedhimisht u shqyrtua sipas rregullit të parë (të përgjithshëm)
i cili garanton të drejtën e gëzimit të pronës. Në çështjen Stran Greek Rafineries dhe Stratis
Andreadis kundër Greqisë, legjislacioni që e bënte të pavlefshëm dhe të aplikueshëm një vendim
arbitrazhi në favor të aplikantit, u shqyrtua sipas rregullit të parë. Në çështjen Solodyuk kundër
Rusisë aplikantit i ishte paguar më vonesë pensioni në kushtet e inflacionit të lartë të monedhës, si
rezultat i të cilit vlera e shumave të marra kishte rënë ndjeshëm. Edhe kjo çështje u gjykua sipas
rregullit të përgjithshëm.
Privimi nga prona (rregulli i dytë)
Në thelb të privimit nga prona qëndron zhvlerësimi i të drejtave ligjore të pronarëve.

Megjithatë, përgjithësisht Gjykata nuk merr parasysh vetëm nëse ka pasur zhvlerësim zyrtar apo
transferim të pronës, por heton gjithashtu realitetin e një situate të caktuar për të parë nëse ka pasur
shpronësim de facto. Në çështjen e Papamichalopoulos kundër Greqisë një tokë me vlerë e
43
aplikantëve ishte marrë nga Shteti në vitin 1967 gjatë periudhës së diktaturës dhe i ishte dhënë
Marinës, e cila kishte ndërtuar atje një bazë detare. Meqenëse që prej asaj kohe aplikantët nuk
kishin mundur të përdornin në mënyrë efektive pronën e tyre apo ta shisnin atë, Shteti u deklarua
përgjegjës për shpronësim de facto. Në Brumãrescu kundër Romanisë, aplikanti nëpërmjet
vendimit të një gjykate të shkallës së parë kishte rifituar pronësinë mbi një shtëpi e cila u ishte
shtetëzuar prindërve të tij në vitin 1950. Më pas, Gjykata e Larte e kishte anuluar këtë vendim, dhe
si pasojë, aplikantit nuk i njihej më e drejta e përdorimit mbi shtëpinë në fjalë. Gjykata e konsideroi
gjykimin në shkallë të parë si pronësi të aplikantit brenda kuptimit të Nenit 1, Protokollit Nr.1 dhe
e shqyrtoi çështjen në përputhje me rregullin e dytë të asaj dispozite.
Kontrolli mbi përdorimin e pronës (rregulli i tretë)
Brenda kuptimit të këtij rregulli përfshihen masat të cilat merren nga shteti nëse qëllimi i
tyre kryesor do të ishte kontrolli nga ana e shtetit mbi përdorimin e pronës, qoftë në interes të
përgjithshëm qoftë për të “siguruar pagimin e taksave ose të kontributeve të tjera, ose të gjobave.
Në Handyside kundër Mbretërisë së Bashkuar autoritetet kishin sekuestruar librin e aplikantit, pasi
ai përmbante imazhe të pahijshme. Meqenëse kishte vetëm një sekuestrim të përkohshëm të librit,
masa nuk përbënte privim nga prona, por mund te shqyrtohej nën dritën e rregullit të tretë të Nenit
1 të Protokollit Nr.1. Në çështjen Mellacher dhe të tjerët kundër Austrisë aplikantët zotëronin një
numër apartamentesh të cilat ishin dhënë me qira. Ata u ankuan para Gjykatës për uljen e qirasë
për qiramarrësit, si rezultat i Ligjit të ri Për Qiratë. Kjo masë u konsiderua si kontroll mbi
përdorimin e pasurive. Në Svenska Managamentgruppen AB kundër Suedisë kompania aplikuese
ankohej se vendosja e një takse të re mbi ndarjen e fitimit si dhe detyrimi për të paguar tarifa
suplementare pensioni përbënte ndërhyrje në të drejtat e saj mbi pronën. Çështja u gjykua sipas
rregullit të tretë të Nenit 1 te Protokollit Nr.1.
Kufizime të lejueshme
Ndërhyrje
Siç u përmend, e drejta e mbrojtjes së pronës, megjithatë, nuk është absolute. Ajo është
subjekt i kufizimeve të Nenit 1 të Protokollit Nr 1. Ndërhyrjet në të drejtën për të gëzuar pasuritë
do të lejohen vetëm nëse: janë të parashikuara në ligj, Janë në interes të publikut, dhe Janë të
nevojshme në një shoqëri demokratike. Të treja kushte duhet të përmbushen. Edhe sikur vetëm
njëri prej tyre të mos përmbushet, kemi të bëjmë me shkelje të Konventës. Për më tepër, Neni 15
i Konventës i njeh të drejtën Shtetit që në kohë lufte apo emergjencash publike të marrë masa të
cilat përbëjnë shmangje nga detyrimi i tij për të respektuar të drejtën e gëzimit të pronës, veçse në
44
shkallën më të vogël që e kërkon situata, dhe me kusht që këto masa të mos vijnë në kundërshtim
me detyrimet e tjera që rrjedhin nga e drejta ndërkombëtare.
Ligjshmëria
Ndërhyrja në të drejtën e pronës duhet fillimisht të përmbushë kërkesën e të qenit në

përputhje me ligjin. Megjithëse është shprehur qartë vetëm në fjalinë e dytë të paragrafit të parë të
Nenit 1 të Protokollit Nr.1 (subjekt i kushteve të parashikuara nga ligji), parimi i sigurisë ligjore
si një nga parimet themelore të një shoqërie demokratike mishërohet në Konventë në tërësi dhe
rrjedhimisht duhet respektuar, pavarësisht se cili nga tre rregullat do të aplikohet. Edhe nocioni i
ligjit në Konventë ka një kuptim autonom. “Ligji” nuk është ligj në kuptimin formal të fjalës. Ai
mund të nënkuptojë një statut tjetër (legjislacion sekondar), kushtetutën, traktatet ndërkombëtare
në të cilat shteti është palë, si dhe legjislacionin e BE-së. Nuk mjafton që akti në bazë të të cilit
shteti ka kufizuar të drejtën për gëzimin e pasurisë, të jetë një burim ligjor formal në kuptimin e
legjislacionit të brendshëm, por ai duhet që të përmbajë disa karakteristika cilësore dhe të ofrojë
mekanizma procedural me qëllim që të sigurohet mbrojtja nga veprimet arbitrare. Per shembull në
çështjen James kundër Mbretërisë së Bashkuar Gjykata theksoi se: “… në mënyrë të vazhdueshme
kishte gjykuar se termat “ligj” ose “i ligjshëm” në Konventë nuk i referohen thjesht legjislacionit
të brendshëm, por lidhen gjithashtu me cilësinë e ligjit, duke kërkuar që ai të ishte në përputhje
me parimet e shtetit të së drejtës.” Njëkohësisht ligji duhet të jetë i çastshëm (i publikuar), dhe
dispozitat e tij të formuluara me saktësi të mjaftueshme, me qëllim që personat të mund të
parashikojnë, deri në shkallen që e lejojnë rrethanat, pasojat që mund të sjellë një veprim i caktuar,
dhe të rregullojnë kështu sjelljen e tyre. Kjo nuk kërkon saktësi të plotë, gjë e cila do të perjashtonte
interpretimin e nevojshëm gjatë aplikimit të ligjeve. Megjithatë duhet një nivel i caktuar
parashikueshmërie, i cili varet nga përmbajtja e instrumentit në fjalë, fusha që synon të mbulojë si
dhe numri dhe statusi i atyre të cilëve u drejtohet. Nëse Gjykata vendos se ndërhyrja në të drejtën
e pronës nuk ka qenë në përputhje me ligjin, nuk ka nevojë që ajo të marrë parasysh legjitimitetin
e objektivit të Shtetit apo çështjen e proporcionalitetit. Në këtë rast do të kishte automatikisht
shkelje të Nenit 1 te Protokollit nr.1, dhe nuk do të ishte e nevojshme për Gjykatën të shqyrtonte
nëse ndërhyrje e paligjshme kishte apo jo qëllim legjitim, apo nëse ishte ruajtur proporcionaliteti.
Në çështjen Iatridis kundër Greqisë aplikanti u nxorr nga kinemaja e tij e hapur, pavarësisht faktit
se urdhri ishte anuluar disa muaj pas largimit. Gjykata u shpreh se refuzimi i autoriteteve ndaj
kërkesave të aplikantit për ta rimarrë tokën në fjalë- i cili përbënte ndërhyrje në të drejtën mbi
pronën- kishte qenë i paligjshëm dhe për pasojë kishte pasur shkelje të Nenit 1 të Protokollit Nr.
1.
Në çështjen Belvedere Alberghiera kundër Italisë kompanisë aplikuese i ishte shpronësuar

toka, pasi atje do të ndërtohej një rrugë. Vendimi i shpronësimit u anulua dhe u deklarua i
paligjshëm nga gjykata kompetente. Megjithatë, kur kompania aplikuese kërkoi kthimin e tokës,
kërkesa e saj u hodh poshtë, pasi gjykatat arritën në përfundimin se trasferimi i pronës tek shteti
45
tashmë ishte i pakthyeshëm. Gjykata vendosi se mohimi i kthimit të tokës në rrethanat e çështjes
konkrete përbënte shkelje të Nenit 1 te Protokollit Nr.1.
Interesi i përgjithshëm
Për më tepër, çdo ndërhyrje e ligjshme në të drejtën e individit mbi pronën mund të
arsyetohet nëse ajo ka si synim mbrotjen e interesit të përgjithshëm (publik). Ky detyrim shprehet
qartë në lidhje me privimin nga prona (“interes publik”) dhe në lidhje me kontrollin e përdorimit
të pronës (“interes i përgjithshëm”). Pra, çdo ndërhyrje në të drejtën e pronës, pavarësisht rregullit
ku do të klasifikohet, duhet të përmbushë nevojën që t’i shërbejë një interesi publik (ose të
përgjithshëm) legjitim. Nocioni “interes publik” është shumë i gjerë. Meqenëse autoritetet vendase
kanë njohuri më të mira për shoqëritë e tyre dhe nevojat që ato kanë, ato janë zakonisht në pozicion
më të mirë se Gjykatat për të përcaktuar se çfarë është në interes të publikut. Për këtë arsye Gjykata
do të respektojë gjykimin e autoriteteve vendase mbi “interesin publik”, duke përjashtuar rastet
kur ky gjykim është dukshem i pabazuar. Për shembull, në çështjen Ish- Mbreti i Greqisë dhe të
tjerë kundër Greqisë, aplikantët, anëtarë të familjes mbretërore pretendonin se një masë legjislative
u privonte atyre të drejtën e pronësisë mbi një parcelë toke në Greqi. Qeveria argumentoi se interesi
legjitim i Shtetit qëndronte në nevojën për të mbrojtur pyjet dhe zonat arkeologjike në pronat e
pretenduara, dhe për më tepër legjislacioni i kundërshtuar lidhej me interesin madhor publik të
ruajtjes së formës kushtetuese të vendit si republikë. Gjykata vuri në dukje se nuk kishte prova për
të mbeshtetur argumentin e Qeverisë mbi nevojën për mbrotjen e pyjeve apo zonave arkeologjike.
Nga ana tjetër, me pak hezitim si pasojë e faktit që ligji i diskutuar kishte hyrë në fuqi pothuajse
20 vjet pasi Greqia ishte shpallur republikë, Gjykata pranoi se ishte e nevojshme që vetë Shteti të
zgjidhte një çështje të cilën e konsideronte si paragjykuese për statusin e tij.
Proporcionaliteti
Një masë e cila përbën ndërhyrje në të drejtën për të gëzuar pasuritë, duhet të jetë e
nevojshme për një shoqëri demokratike dhe të ketë si synim arritjen e një qëllimi legjitim. Ajo
duhet të gjejë një balancë të drejtë mes kërkesave të interesit të përgjithshëm të komunitetit dhe
kërkesave të lirive themelore të individëve. Kjo balancë e drejtë nuk mund të arrihet nëse individit
pronar të pronës i kërkohet që të mbajë “një barrë individuale të tepërt”. Megjithatë, Gjykata u lë
shteteve kontraktuese një hapësirë e së cilës shpesh i referohen si “liri e vlerësimit”, kjo duke pasur
parasysh se autoritetet shtetërore janë në pozicion më të mirë për të vlerësuar si nevojën, ashtu
edhe domosdoshmerinë e kufizimit, pasi ata janë në kontakt të drejtpërdrejtë me proceset sociale
në vendet e tyre. Për këtë arsye, në parim nuk do të konsiderohet se ka shkelje, nëse ekziston një
masë më pak kufizuese ndaj një të drejte të Konventës se sa ajo që është zgjedhur për të arritur një
qëllim të caktuar, për sa kohë të dyja masat përfshihen brenda lirisë së vlerësimit të Shtëtit.
46
Nga ana tjetër, Gjykata sigurisht që do të marrë parasysh ekzistencën e zgjidhjeve
alternative gjatë dhënies së gjykimit mbi faktin nëse nderhyrja ka qene ne shkallen e duhur lidhur
me qellimin i cili synohet të arrihet. Kjo liri vlerësimi buron edhe nga roli mbështetës që luan
Gjykata në respektimin e të drejtave të Konventës. Megjithatë, kjo liri nuk është e pakufizuar dhe
shkon krah për krah me analizën e Gjykatës, gjë që parashikohet në Konventë. Kjo është arsyeja
se pse Gjykata nuk do të kufizohet në kritikën ndaj masave që ndërmerren nga një Shtet dhe që
justifikohen me lirinë e vlerësimit. Objekti i saj varet nga rrethanat e çështjes, natyra e së drejtës
së garantuar në Konventë, natyra e qëllimit legjitim të ndërhyrjes si dhe nga intensiteti i saj. Në
çështjen e Hentrich kundër Francës aplikanti kishte blerë një truall mbi të cilin më pas një autoritet
shtetëror kërkonte të zbatonte te drejtën e parablerjës. Shteti argumentoi së interesi publik në rastin
konkret qendronte në parandalimin e evazionit fiskal. Gjykata arriti në përfundimin se para-blerja
nga shteti ishte bërë në mënyrë arbitrare dhe selektive dhe kishte qenë vështirësisht e
parashikueshme. Bazuar në këtë procedurë, Gjykata u shpreh se aplikanti si nje viktimë e
përzgjedhur kishte mbajtur një barrë të tepruar individuale, e cila mund të kishte qenë legjitime
vetem nëse ajo do të kishte pasur mundësine, gjë që i ishte refuzuar, të kundërshtonte në mënyrë
efektive masën e marrë ndaj saj. Balanca e drejtë që duhet gjetur mes mbrojtjes së të drejtës së
pronës dhe kërkesave të interesit të përgjithshëm ishtë prishur tashmë.
Në çështjen Scollo kundër Italisë aplikanti kishte blerë një apartament në Romë, i cili ishte
ndërkohë i dhënë me qira. Megjithëse aplikanti vetë ishte një person invalid, i papunë, dhe i duhej
apartamenti për ta përdorur vetë, ai nuk kishte mundur ta largonte qiramarrësin për një periudhë
thuajse dymbëdhjetë vjeçare. Si në shumë çështje të tjera që kanë të bëjnë me të drejtat e
qiramarrësit, Gjykata e shqyrtoi çështjen në përputhje me rregullin e tretë të Nenit 1. Protokollit
Nr. 1, kontrolli i përdorimit të pasurive. Pasi arriti në përfundimin se autoritetet shtetërore nuk
kishin ndërmarrë asnjë veprim për të larguar qiramarrësin, megjithëse aplikanti ua kishte shpjeguar
situatën në të cilën ndodhej, Gjykata vendosi se kufizimet ndaj përdorimit të apartamentit nga
aplikanti përbënin një shkelje të parimit të proporcionalitetit si dhe të Nenit 1 të Protokollit Nr. 1.
Në çështjen Pressos Compania Naviera SA kundër Belgjikës, disa pronarë anijesh, anijet e
të cilëve ishin përfshirë në një përplasje në ujërat territoriale të Belgjikës, bënë padi për
dëmshpërblim si pasojë e neglizhencës së pilotëve, për të cilët ishte përgjegjës Shteti. Më pas shteti
nxorri një ligj cili hiqte të drejtën e kompensimit për këtë lloj dëmi, duke zhvlerësuar kështu me
fuqi prapavepruese pretendimet e pronarëve të anijeve. Gjykata theksoi se marrja e pronës (në këtë
rast e pretendimeve) pa kompensim mund të justifikohet vetëm në rrethana të veçanta. Në rastin
konkret, legjislacioni me fuqi prapavepruese me qëllim dhe pasojë privimin e aplikantëve nga
pretendimet e tyre, u konsiderua të mos jetë në përputhje me parimin e balancës së drejtë, dhe
rrjedhimisht shkelje e Nenit 1 të Protokollit Nr.1.
47

Download

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Download

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BESFORT RRECAJ

Mbrojtja e të drejtave specifike sipas

(marrë nga manuali i KiE-së)

E drejta për jetën

Kushtetuta e Kosovës e mbron të drejtën për jetën me nenin 25 sipas të cilit:

Neni 25 [E Drejta për Jetën]

Natyra, fillimi dhe fundi i jetës

Neni 3 nuk mund të interpretohet se ndalon në përgjithësi dënimin me vdekje. Çështja u

Neni 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm]

Çfarë përgjegjësie kanë gjyqtarët?

Përfundimisht, gjyqtari gjithashtu mund të ketë përgjegjësinë në lidhje me ekzekutimin e

Në cilën fazë të procesit gjyqësor zbatohet Neni 6?

Gjykata deklaroi në çështjen e Osman kundër Mbretërisë së Bashkuar se “aty ku ekziston

Në precedentët e hershëm Gjykata është shprehur se procedimet që kishin të bënin me

Përjashtimi i të drejtave dhe detyrimeve civile

E drejta për respektimin e jetës private dhe familjare

Kushtetuta e Kosovës e garanton të drejtën e privatësisë, martesës dhe familjes në dy nene si më

Neni 36 [E Drejta e Privatësisë]

Neni 37 [E Drejta e Martesës dhe Familjes]

3. Familja gëzon mbrojtje të veçantë të shtetit, në mënyrën e rregulluar me ligj.

Kuptimi i konceptit të jetës private

Cilat marrëdhënie përbëjne jetën private?

Marrëdhëniet që nuk i përkasin qëllimit të jetës së familjes

Marrëdhëniet që nuk i përkasin qëllimit të jetës së familjes në bazë të nenit 8 megjithatë

Deri në çfarë mase i përkasin aktivitetet seksuale qëllimit të jetës private?

Deri në çfarë mase i përkasin aktivitetet sociale qëllimit të jetës private?

Cilat aktivitete ose masa kanë lidhje me jetën private?

A ka gjithmonë lidhje me jetën private regjistrimi i bisedave telefonike?

Përdorimi i mjeteve sekrete teknologjike për të përgjuar komunikimet private është

A ka lidhje me jetën private mbledhja e të dhënave personale nga Shteti?

A ka lidhje me jetën private emir personal i individit?

A ka lidhje me jetën private ndërhyrja e shtypit?

Mungesa e mbrojtjes kundër ndërhyrjes me dhunë të shtypit ose zbulimit të informatave

Procedimet për atësinë

Çështjet në lidhje me refuzimin për të lejuar një transeksual që të përfitojë ndryshimin e

Integriteti fizik dhe moral

A kanë lidhje me jetën private të gjitha ndërhyrjet në integritetin fizik?

A ka lidhje me jetën private trajtimi mjekësor i detyrueshëm?

A kanë lidhje me jetën private masat e sigurisë të imponuara nga shteti?

Masat e shumta që ndërmerr shteti për të mbrojtur publikun kundrejt rreziqeve të

Koncepti i jetës së familjës është zhvilluar në mënyrë të ngadaltë gjatë jetëgjatësisë së

Çfarë përbën jetën familjare?

Si rregull i përgjithshëm, Gjykata vendos mbi ekzistencën e jetës familjare në bazë të

Familja e bazuar në marrëdhënie martesore

Mbrojtja që sigurohet nga neni 8 gjithmonë shtrihet në marrëdhëniet martesore që mund të

Vendbanimi dhe kuptimi i termit të vendbanimit

A është e mjaftueshme pronësia për tu konsideruar si vendbanim?

Në çështjen Gillow kundër Mbretërisë së Bashkuar, Gjykata u shpreh se kërkuesit, të cilët

A konsiderohen si vendbanim ambientet e punës?

Nga çfarë përbëhet korrespondenca?

Ndërsa kuptimi i korrespondencës mjaft qartë përfshinë materialet që nisen me postë,

Detyrimet pozitive të shtetit

Është i vështirë identifikimi i rrethanave në të cilat pajtueshmëria me Nenin 8 do të kërkojë

Kushtetuta e Kosovës e garanton lirinë e shprehjes me nenin 40 sipas të cilit:

Neni 40 [Liria e Shprehjes]

Çfarë mbrohet në bazë të paragrafit 1.

Liria për të dhënë informacion dhe mendime

Liria për të marrë informacion dhe ide

Ushtrimi i këtyre lirive përmban detyrime dhe përgjegjës

Në bazë të teknikës së “detyrimeve dhe përgjegjësive”, Gjykata gjithashtu argumentoi se

Liria e tubimit dhe asocimit është e garantuar me Kushtetutën e Kosovës me dy nene:

Neni 43 [Liria e Tubimit]

Neni 44 [Liria e Asociimit]