BURIMET E SË DREJTËS NDËRKOMBËTARE PËR TË

DREJTAT E NJERIUT

Besfort Rrecaj

Që nga kohrat të lashta, shtetet dhe popujt kanë hyrë në marrëdhënie formale me njëri-
tjetrin për të rregulluar veprimtari të ndryshme. Ashtu si në të drejtën e brendshme, e drejta
ndërkombëtare mbulon një gamë të gjerë të subjekteve të tilla si siguria, marrëdhëniet diplomatike,
tregtisë, kulturës dhe të drejtat e njeriut, por kjo ndryshon nga sistemet e brendshme ligjore në një
mënyrë të rëndësishme. Në të drejtën ndërkombëtare nuk ekziston një organ legjislativ, as nuk ka
një institucion të vetëm për të siguruar sundimin e ligjit. Rrjedhimisht, e drejta ndërkombëtare
mund të krijohet vetëm me pëlqimin e shteteve dhe është kryesisht e varur nga vullneti i po atyre
shteteve të cilat e krijojnë atë. Në rastet e mosrespektimit nuk ka asnjë institucion supra-kombëtar
i cili do t’i detyronte shtetet të silleshin ashtu si e kërkon norma e caktuar.

Pëlqimi ose vullneti, nga të cilat krijohen rregullat e së drejtës ndërkombëtare, mund të
shprehet në mënyra të ndryshme. Mënyra më e qartë paraqitet tek një traktat (apo marrëveshje e
shkruar), i cili vendos të drejta dhe detyrime për shtetet anëtare. E drejta ndërkombëtare, sot,
krijohet kryesisht nga marrëeshjet e tilla të shkruara.Sipas Konventës së Vjenës neni 2.1
“’traktati’” nënkupton një marrëveshje ndërkombëtare e arritur ndërmjet Shteteve në formë të
shkruar dhe e qeverisur nga e drejta ndërkombëtare, qoftë nëse është e mishëruar në një, dy apo
më shumë instrumente të ndërlidhura dhe pa marrë parasysh emërtimin e saj”

Vullneti për t’u obliguar me norma të caktuara mund të nxirret gjithashtu nga praktika e
vendosur dhe e qëndrueshme e shteteve në raportet ndërmjet tyre. Burimet e së drejtës
ndërkombëtare janë të shumta. Klasifikimi i pranuar ndërkombëtarisht i burimeve të së drejtës
ndërkombëtare është formuluar në nenin 38 të Statutit të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë.
Këto janë:
a) Traktatet ndërkombëtare, qoftë të përgjithshme ose të veçanta;
b) Zakoni ndërkombëtar, si provë e praktikës së përgjithshme të pranuar si ligj;
c) Parimet e përgjithshme të ligjit të njohur nga kombet e qytetëruara;

d) Në varësi të nenit 59, vendimet gjyqësore dhe mësimet e publicistëve më të kualifikuar të

kombeve të ndryshëm, si mjete ndihmëse për përcaktomin e rregullave ligjore.

Traktatet/Konventat Ndërkombëtare
Traktatet/Konventat ndërkombëtare janë kontrata të nënshkruara ndërmjet shteteve. Ato
janë ligjërisht të detyrueshme dhe imponojë detyrime reciproke ndaj shteteve që janë palë e ndonjë
traktati të veçantë (shtetet palë). E veçanta kryesore e traktateve të të drejtave të njeriut është se
ato vendosin detyrime mbi shtetet për trajtimin e të gjithë individëve të cilët ndodhen brenda
juridiksionit të tyre.

Edhe pse burimet e së drejtës ndërkombëtare nuk janë hierarkike, traktatet në përgjithësi
kosniderohen të kenë primatin në kuadër të këtyre burimeve. Deri më tani janë miratuar më shumë
se katërdhjetë konventat kryesore ndërkombëtare për mbrojtjen e të drejtave të njeriut. Traktatet
ndërkombëtare për të drejtat e njeriut mbajnë tituj të ndryshëm, duke përfshirë edhe 'konventë'
“pakt” dhe 'protokol', por, elementi kryesor që i karakterizon ato është se të gjitha këto dokumente
i detyrojnë shtetet nënshkruese që t’iu përmbahen dispozitave të tyre për të cilat janë pajtuar dhe
për të cilat nuk kanë vënë ndonjë rezervë.

Konventat e të drejtave të njeriut janë miratuar në nivel universal (në kuadër të Kombeve
të Bashkuara dhe agjencitë e saj të specializuara, për shembull, ILO dhe UNESCO), si dhe nën
kujdesin e organizatave rajonale, të tilla si Këshilli i Europës (KiE) , Organizata e Shteteve
Amerikane (OSHA) dhe Unioni Afrikan (UA) (ish Organizata e Unitetit Afrikan (OUA)). Këto
organizata kanë kontribuar shumë në kodifikimin e një trupi të plotë dhe të qëndrueshme të drejtat
e njeriut.

Konventat universale për mbrojtjen e të drejtave të njeriut

Të drejtat e njeriut kanë gjetur shprehje edhe pse në kuptim shumë të zbehtë në Konventën
e Lidhjes së Kombeve, të cilat çuan, ndër të tjera, në krijimin e Organizatës Ndërkombëtare të
Punës. Me rastin e krijimit të shteteve të reja pas Luftës së Parë Botërore, disa shtete ishin
kushtëzuar me njohje të sovranitetit të tyre me kusht që të nënshkruanin marrëveshje me dispozita
të veçanta për mbrojtjen e minoriteteve të ashtuquajtura “Traktate të Minoriteteve.”, siç ishte rasti
me Mbretërinë Serbo-Kroato-Sllovene, Poloninë, Çekosllovakinë etj. Përmes këtyre
marrëveshjeve të karakterit bilateral dhe multilateral por edhe deklarateve të njëanshme të cilat i
kishin lëshuar shtetet e ndryshme si Shqipëria, këto shtete kishin marrë përsipër që të garantojnë
disa të drejta themelore te minoriteteve nën sovranietin e tyre si p.sh. liria e fesë, mësimi në gjuhën
e tyre amtare etj. Lidhja e Kombeve nuk kishe arritur më shumë në promovimin dhe mbrojtjen e
të drejtave të njeriut. Më herët, ishin përcaktuar disa rregulla që kishin të bënin kryesisht me
mënyrën e luftimit dhe mbrojtjen e të plagosurve në luftë si rezultat i veprimtarisë së Lëvizjes së
Kruqit të Kuq me miratimin e Konventës për Lehtësimin e Pozitës së Ushtarëve të Plagosur në
Terren (1864). Më vonë, në vitet 1899 dhe 1907, dy konferencat e Hagës kishin miratuar disa
deklarata dhe marrëveshje për të rregulluar mënyrën e luftimit që njihet ndryshe si jus i bello.
Përmes këtyre, tentohej që të rregullohej trajtimi i të burgosurve të luftës, ndalimin e përdorimit të
helmit, vrasaj e armiqëve të cilët ishin dorëzuar, vjedhja dhe shkatërrimi i qyteteve të pushtuara,
bombardimi i qyteteve të cilat nuk janë të involvuar në luftë etj.

Për të drejtat individuale të njëriut si të drejta universlae nuk ishte arritur ndonjë sukses
deri në peridhën e krijimt të OKB-së. Në Konferencën e San Franciskos në vitin 1945, ku ishte
hartuar Karta e Kombeve të Bashkuara, ishte ngritur një propozim për të miratuar një "Deklaratë
mbi të Drejtat Themelore të Njeriut", por nuk ishte shqyrtuar për shkak se kërkohej diskutim më i
detajuar duke e lënë këtë qështje për një kohe tjetër. Megjithatë, Karta e OKB-së në mënyrë të
qartë flet për "promovimin dhe inkurajimin e respektit për të drejtat e njeriut dhe për liritë
themelore për të gjithë pa dallim race, gjinie, gjuhe apo fe" (Neni 1, paragrafi. 3). Ideja për
shpalljen e një “Ligji mbi të Drejtat e Njeriut” ishte zhvilluar menjëherë pas krijimit të OKB-së e
cila çoi në miratimin e Deklaratës Universale të të Drejtave të Njeriut (DUDNJ) në vitin 1948.

DUDNJ-ja, e miratuar me një rezolutë të Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të

Bashkuara (AP), edhe pse jo një traktat, është instrumenti më i hershëm dhe gjithëpërfshirës për
të drejtave të njeriut i miratuar nga komuniteti ndërkombëtar. Në të njëjtën ditë kur ishte miratuar
Deklarata Universale, Komisionit të OKB-së mbi të Drejtat e Njeriut i Asamblesë së Përgjithshme
kërkoi që të përgatitet, si një çështje me prioritet, një konventë për të drejtat e njeriut e cila do të
kishte karakter të detyrueshme për shtetet. Në vitin 1954 ishin përgatitur për shqyrtim në kuadër
të AP-së dy projekt-konventa. Dymbëdhjetë vjet më vonë, në vitin 1966, u miratuan Konventa
Ndërkombëtar mbi të Drejtat Ekonomike, Sociale dhe Kulturore (KNDESK) dhe Konventa
Ndërkombëtare mbi të Drejtat Civile dhe Politike (KNDCP), si dhe Protokolli opsional i parë i
KNDCP, e cila krijoi procedurat për kërkesat individuale, duke i lejuar kështu individit që t’i çaset
mekanizmit mbikqyrës për të drejtat e njeriut i dalë nga kjo konventë. Të dyja konventat dhe
Protokolli Opsional kan hyrë në fuqi në vitin 1976. Një Protokoll i dytë Fakultativ i KNDCP, për
heqjen e dënimit me vdekje, u miratua në vitin 1989 dhe hyri në fuqi në vitin 1991.

"Ligji Ndërkombëtar i të Drejtave të Njeriut” përbëhet nga Deklarata Universale për të

Drejtat e Njeriut, KNDESK dhe KNDCP dhe dy Protokollet e saj Opsionale. Karta Ndërkombëtare
e të Drejtave është bazë për konventat e shumta dhe kushtetutat kombëtare.

Përveç këtyre instrumenteve ndërkombëtare të të Drejtave të Njeriut, një numër i

instrumenteve të tjera janë miratuar nën kujdesin e OKB-së dhe agjencive të tjera ndërkombëtare.
Ato mund të ndahen në tre grupe:
a) Konventat që elaborojnë disa të drejta specifike, ndër të tjera:
• Konventa për Parandalimin dhe Dënimin e Krimit të Genocidit (1948)
• Konventa e ONP 98 mbi të drejtën e organizimit dhe negocimit kolektiv (1949)

• Konventa kundër Torturës dhe Trajtimeve dhe Dënimeve Tjera Mizore, Çnjerëzore ose
Çnjerëzore ose Poshtëruese (1984)
• Konventa Ndërkombëtare për Mbrojtjen e të Gjithë Personave nga Zhdukja me Forcë (2006)

b) Konventat që kanë të bëjnë me kategori të caktuara të personave të cilët mund të kenë nevojë
për mbrojtje të veçantë, ndër të tjera:
• Konventa në lidhje me Statusin e Refugjatëve (1951), dhe Protokollin e vitit 1967 të saj
• Konventa mbi të Drejtat e Fëmijës (1989)

• Protokolli Opsional i Konventës për të Drejtat e Fëmijës mbi përfshirjen e fëmijëve në konflikte
të armatosura (2000)

• Protokolli Opsional i Konventës për të Drejtat e Fëmijës mbi shitjen e fëmijëve, prostitucionin
dhe pornografinë e fëmijëve (2000)
• Konventa e ONP-së 169 në lidhje me popullsinë indigjene dhe fiseve në vendet e Pavarura (1989)

• Konventa Ndërkombëtare për Mbrojtjen e të Drejtave të Gjithë Punëtorëve Migrantë dhe

Anëtaërve të Familjeve të Tyre (1990)
• Konventa mbi të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara (2006)

c) Konventat kërkojnë për të eliminuar diskriminimin

• Konventa e ONP-së 111 për Diskriminimin në lidhje me Punësimin dhe Profesionin (1958)
• Konventa e UNESCO-s kundër Diskriminimit në Arsim (1960)
• Konventa Ndërkombëtare mbi Eliminimin e të Gjitha Formave të Diskriminimit Racor (1965)
• Konventa Ndërkombëtare për Ndalimin dhe Dënimin e Krimit të Aparteidit (1973)

• Konventa mbi Eliminimin e të Gjitha Formave të Diskriminimit ndaj Grave (1979) dhe
Protokollin e saj Opsional (2000)
Mbrojtja e të drejtave të njeriut në nivel rajonal

Karta e OKB-së inkurajon miratimin e instrumenteve rajonale për krijimin e detyrimeve mbi të
drejtave të njeriut, shumë prej të cilave kanë qenë të një rëndësie të veçantë për zhvillimin e së
drejtës ndërkombëtare për të drejtat e njeriut. Këshilli i Evropës miratoi Konventën Evropiane për
Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive Themelore të Njeriut në vitin 1950, e cila ishte plotësuar nga
Karta Evropiane Sociale të viteve 1961, Konventa Evropiane për Parandalimi i Torturës dhe
Trajtimit Çnjerëzor ose Degradues në vitin 1987, dhe Konventa Kuadër për Pakicat Kombëtare në
1994.

Konventa Amerikane për të Drejtat e Njeriut u miratua në vitin 1969, nën kujdesin e Organizatës
së Shteteve Amerikane. Kjo Konventë është plotësuar nga dy protokollet, vitit 1988 Protokolli i
San Salvadorit për të drejtat ekonomike, sociale dhe kulturore dhe 1990 Protokolli për heqjen e
dënimit me vdekje. Konventat tjera Inter-amerikane përfshijnë Konventën për Parandalimin dhe
Dënimin e Torturës (1985), Konventën mbi Zhdukjet të dhunshëm të (1994), Konventa për
Parandalimin, Dënimin dhe Çrrënjosjen e Dhunës ndaj Grave (1995) dhe Konventa Ndër-
Amerikane për Eliminimin e të gjitha Formave të Diskriminimit ndaj Personave me Aftësi të
Kufizuara.

Në vitin 1981, Organizata e Unitetit Afrikan, tani Bashkimi Afrikan, miratoi Kartën Afrikane mbi
të Drejtat e Popujve Njeriut dhe rre protokolle e saj: Protokolli Shtesë për themelimin e Gjykatës
Afrikane për të Drejtat e Njeriut dhe Popujve (1998); Protokolli për të drejtat e grave në Afrikë
(2003); dhe Protokolli mbi Statutin e Afrikës Gjykata e Drejtësisë dhe të Drejtave të Njeriut (2008).
Instrumente të tjera afrikane përfshijnë Konventën që mbulon aspekte të veçanta të problemeve të
refugjatëve në Afrikë (1969) dhe Kartën Afrikane mbi të Drejtat dhe Mirëqenien e Fëmijës (1990).

Zakonet Ndërkombëtare
E drejta zakonore ndërkombëtare luan një rol të rëndësishëm në të drejtën ndërkombëtare
për të drejtat e njeriut. Statuti i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë i referohet "praktika e
përgjithshme e pranuar si ligj". Në mënyrë që të krijohet e drejta ndërkombëtare zakonore
“praktika e përgjithshme"duhet të përfaqësojë një konsensus të gjerë në aspektin e përmbajtjes dhe
zbatueshmërisë, që rrjedh nga një kuptim se praktika është e detyrueshëm (opinio juris sive
necessitatis). E drejta zakonore është e detyrueshme për të gjitha shtetet (me përjashtim të atyre që
mund të ketë kundërshtuar gjatë formimit të tij).

Një nga karakteristikat e rëndësishme të së drejtës zakonore ndërkombëtare është që e

drejta zakonore mund, në rrethana të caktuara, të çojë në juridiksionin universal ose zbatimin, në
mënyrë universale të dispozitave të caktuara ashtu që çdo gjykatë kombëtare mund të dëgjojë
pretendimet ekstra-territoriale të sjella sipas së drejtës ndërkombëtare. Përveç kësaj, ekziston një
klasë e veçantë e së drejtës ndërkombëtare zakonore të quajturoa norma jus cogens, apo normat e
detyrueshme të së drejtës së përgjithshme ndërkombëtare, të cilat janë normat të pranuara dhe të
njohura nga bashkësia ndërkombëtare e shteteve si një e tërë, si normat e nga të cilat nuk lejohet
derogimi. Sipas Konventës së Vjenës mbi të Drejtën e Traktateve (KVDT) secili traktat i cili bie
ndesh me një normë e detyrueshme është i pavlefshëm.

Shumë studiues argumentojnë se disa standarde të përcaktuara në Deklaratën Universale

të të Drejtave të Njeriut (e cila në kuptimin formal është vetëm një rezolutë e Asamblesë së
Përgjithshme, dhe si i tillë nuk është ligjërisht të detyrueshme) janë bërë pjesë e së drejtës
ndërkombëtare zakonore, si rezultat i praktikave të mëvonshëm. Për këtë arsye, ato do të jenë të
detyrueshme për të gjitha shtetet. Brenda sferës së ligjit të të drejtave të njeriut dallimi mes
koncepteve të së drejtës zakonore, traktatet ligje dhe parimet e përgjithshme të ligjit janë shpesh
të paqarta.

Komiteti i të Drejtave të Njeriut në Komentin e Përgjithshëm 24 (1994) ka bërë

përmbledhjen e të drejtave të cilat mund të supozohet se i përkasin kësaj pjese të drejtës
ndërkombëtare e cila i obligon të gjitha shtetet, pavarësisht nëse ato kanë ratifikuar konventat
përkatëse, dhe për të cilën nuk mund të krijohen rezerva:

Kështu, shtetet nuk mund të rezervojë të drejtën për t'u angazhuar në skllavëri, torturë, t’i
nënshtrojnë personat në trajtim ose dënim të egër, çnjerëzor ose poshtërues, të privojë personat
nga jeta në mënyrë arbitrar, në mënyrë arbitrare të arrestojë dhe të ndalojë personat, të mohojnë
lirinë e mendimit, ndërgjegjes dhe fesë, për të shpallur të fajshëm një person pa një proces të drejtë
ligjor, për të ekzekutuar gratë shtatzëna dhe fëmijët, për të lejuar avokimin e urrejtjes nacionale,
racore apo fetare, për të mohuar të drejtë të martohen për personat në moshën e martesës, ose për
të mohuar pakicave të drejtën që të gëzojnë kulturën e tyre, predikimin e fesë, ose të përdorin
gjuhën e tyre si dhe e drejta në gjykim të drejtë.

Parimet e Përgjithshme të së Drejtës

Në zbatimin e së drejtës ndërkombëtare përdoren parimet e përgjithshme ose udhëzuese të cilat
njihen si “përcaktime logjike që rrjedhin nga arsyetimi gjykues mbi bazamentin e pjesëve
ekzistuese të së drejtës ndërkombëtare".

Në nivel ndërkombëtar, parimet e përgjithshme të së drejtës zënë një vend të rëndësishëm në

praktikën gjyqësore lidhur me të drejtat e njeriut. Një shembull i qartë është parimi i
proporcionalitetit, i cili është mekanizmëm i rëndësishëm mbikqyrës për të drejtat e njeriut në
vlerësimin nëse ndërhyrja me një të drejte të njeriut mund të justifikohet.
Pse janë përdorur parimet e përgjithshme? Nuk ka një legjislacion i cili është në gjendje të ofrojë
përgjigje për çdo pyetje dhe çdo situatë të mundshme që lind. Prandaj, rregullat e së drejtës apo
parimeve të përgjithshme janë të nevojshme që të mundësojnë vendimmarrësit dhe anëtarët e
ekzekutivit dhe degët gjyqësore për të vendosur mbi çështjet para tyre. Parimet e përgjithshme të
së drejtës luajnë dy role të rëndësishme: nga njëra anë, ato ofrojnë udhëzime për gjyqtarët, në
mënyrë të veçantë, për të vendosur në raste të veçanta; nga ana tjetër, ata e kufizojnë pushtetin
diskrecional e gjyqtarëve dhe të anëtarëve të ekzekutivit në vendimet e tyre në raste të veçanta.

Mjetet Ndihmëse për Përcaktimin e të Drejtës së Zbatueshme

Në bazë të nenit 38 të Statutit të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë, vendimeve gjyqësore dhe
mësimet e publicistëve më të kualifikuar janë “mjete ndihmëse për përcaktimin e rregullave të së
drejtës". Prandaj, ato nuk janë, të thuash, burime formale, por ato janë konsideruar si provë e
gjendjes së drejtës.

Sa për vendimet gjyqësore, neni 38 i Statutit të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë nuk është i
kufizuar në vendimet ndërkombëtare (siç janë vendimet e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë,
Gjykata Ndër-Amerikane, Gjykata Evropiane dhe e ardhmja Gjykata Afrikane e drejtësia dhe të
drejtat e njeriut); vendimet e gjykatave kombëtare në lidhje me të drejtat e njeriut janë edhe burime
plotësuese të ligjit.

Shkrimet e dijetarëve kontribuojnë në zhvillimin dhe analizimin e të drejtat e njeriut. Krahasuar

me burimet formale standarde të organeve ndërkombëtare, ndikimi është indirekt. Megjithatë,
kontribute me ndikim janë bërë nga studiues dhe ekspertë që punojnë në forume të të drejtave të
njeriut, për shembull, në Nënkomisioni OKB-së për promovimin dhe mbrojtjen e të drejtave të
njeriut, si dhe nga OJQ-të konsiderohet shumë, të tilla si Amnesty International dhe
Ndërkombëtare Komisioni i Juristëve.

Burimet tjera për Vendosjen e Standardeve në Fushën e të Drejtave të Njeriut

Disa instrumente ose vendimet të organeve politike të organizatave ndërkombëtare dhe
organeve mbikëqyrëse të të drejtat e njeriut, edhe pse ata nuk janë të detyrueshme për shtetet palë,
megjithatë mbajnë peshë të konsiderueshme ligjore.

Organet e shumta ndërkombëtare janë fuqizuar për marrjen e vendimeve në lidhje me

gjendjen e të drejtave të njeriut dhe në këtë mënyrë të forcuar trupin e standardeve ndërkombëtare
të të drejtave të njeriut. Instrumente të tilla jo të detyrueshme të drejtave të njeriut janë quajtur 'ligj
i butë', dhe mund të formësojnë praktikën e shteteve, si dhe të krijojë dhe të reflektojë marrëveshjen
e shteteve dhe ekspertëve për interpretimin e standardeve të caktuara.

Çdo vit, Këshilli i të Drejtave të Njeriut i Asamblesë së Përgjithshme miraton dhjetëra

rezoluta dhe vendime që merren me të drejtat e njeriut. Organizata të tilla si ONP dhe organeve të
ndryshme politike të Këshillit të Evropës miratojnë poashtu rezoluta të tilla. Disa prej këtyre
rezolutave, ndonjëherë të quajtura deklarata, miratojnë standardet specifike për të drejtat e veçanta
të njeriut duke plotësuar standardet ekzistuese të traktateve. Shembuj i shquar në këtë aspekt është
Deklarata mbi të Drejtat e Njeriut të Individëve që nuk janë shtetas të vendit në të cilin jetojnë, të
miratuar nga AP në vitin 1985 (Rezoluta 40/144, 13 dhjetor 1985), Parimet Udhëzuese mbi
Zhvendosjen e Brendshme, të miratuara nga Komisioni i OKB-së për të Drejtat e Njeriut në 1999
(Doc E / CN.4 / 1998 / 53 / Add.2) dhe Deklarata e Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njerëzve
Autokton, të miratuara nga AP në vitin 2007 (Rezoluta 61/295, 13 shtator 2007). Deklaratat e
shumta të miratuara nga AP kanë dhënë më vonë të rritet në bisedimet që çojnë në standardet e
traktateve. Jo të gjitha rezolutat dhe vendimet synojnë vendosjen e standardeve. Shumë vendime
merren me situata konkrete, ku interesa të ndryshme politike vijnë më shumë në lojë.

Vendimet e organeve politike

Vendimet e organeve politike që përfshijnë detyrimet politike luajnë një rol të veçantë dhe
mund të ketë ndikim në të drejtat e njeriut në vendosjen e standardeve, për shembull, dokumente
të caktuara të Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE). Që nga viti 1975,
OSBE-ja i ka kushtuar shumë vëmendje të ashtuquajturit Dimensionin Njerëzor të bashkëpunimit
evropian. Dokumentet e OSBE-së hartohen shpesh në një periudhë relativisht të shkurtër kohe dhe
nuk pretendon të jetë ligjërisht detyruese. Kështu, ato ofrojnë avantazhin e fleksibilitetit dhe
rëndësisë për ngjarjet aktuale që ushtrojnë ndikim mbi shtetet. Për shembull, Dokumenti i Takimit
të Kopenhagës të Konferencës së Dimensionin Njerëzor të KSBE-së të vitit 1990 bëri përdorimin
optimal të ndryshimeve që kanë ndodhur në Evropë pas rënies së Murit të Berlinit në vitin 1989.
Ky dokument përfshin dispozitat mbi pakicat kombëtare, të cilat janë përdorur si standarde për të
mbrojtur minoritetet dhe si udhërrëfyes për traktatet e mëvonshme dypalëshe. Edhe pse ky lloj
dokumenti pasqyron dinamikën e së drejtës ndërkombëtare të të drejtave të njeriut, disa ekspertë
shqetësohen se natyra politike e këtyre dokumenteve mund të çojë në konfuzion, si tekste të reja
mund të kundërshtojnë instrumentet ekzistuese ose të zgjeruar fushën e vëmendjes për të drejtat e
njeriut tepër duke përfshirë edhe shumë çështjet e lidhura.

Vendimet e organeve mbiqkyrëse

Sot ekzistojnë mekanizma të shumtë mbikëqyrës të të drejtave të njeriut të cilët janë

themeluar për të monitoruar pajtueshmërinë nga ana e shteteve me standardet ndërkombëtare të të
drejtave të njeriut. Brenda kontekstit të OKB-së, këto organe mbikëqyrëse shpesh quhen 'trupa të
traktateve". Ata interpretojnë traktatet ndërkombëtare, bëjnë rekomandime dhe, në disa raste,
marrin vendime për rastet e ngritura para tyre. Këto vendime, mendime dhe rekomandime nuk
mund të jenë ligjërisht të detyrueshme si të tilla, por ndikimi i tyre në të drejtën ndërkombëtare për
të drejtat e njeriut (standardet) është i rëndësishëm.
Në këtë kontekst, organet e traktatveve shpesh përgatisin të ashtuquajtura Komente të përgjithshme
ose rekomandime, duke elaboruar në artikuj të ndryshëm dhe dispozitave të instrumenteve
përkatëse të drejtave të njeriut. Qëllimi i këtyre komente apo rekomandime të përgjithshme është
që të ndihmojë palët shteteve në përmbushjen e obligimeve të tyre. Komiteti i të Drejtave të Njeriut
dhe Komiteti për të Drejtat Ekonomike, Sociale dhe Kulturore të Drejtat konsiderohen si trupa
shume autoritativ e në punën e tyre. Këto komente të përgjithshme/rekomandime kanë për qëllim
të ofrojë udhëzime autoritative për shtetet anëtare. Si të tilla, ato kanë një ndikim të rëndësishëm
në sjelljen e shteteve palë.

Konflikit i të Drejtave
Shumica e shteteve janë të obliguara me instrumentet e shumta ndërkombëtare që
garantojnë një gamë të gjerë të të drejtave të njeriut. Çfarë ndodh kur një shtet është i detyruar nga
dy instrumentet ndërkombëtare që përcaktojnë nivelet divergjente të mbrojtjes së një të drejte të
caktuar të njeriut? Rregulli i përgjithshëm është se kur një shtet është i lidhur me instrumentet e
ndryshme ai është i detyruar që të zbatoj detyrimin me ndikim më të gjerë ose standardin më të
lartë. Shumica e konventave të të drejtave të njeriut përmbajnë dispozita të veçanta për këtë qëllim.
Për shembull, Neni 5 (2) KNDCP dhe Neni 5 (2) KNDESK theksojnë se "Nuk do të ketë asnjë
kufizim apo shmangie nga ndonjë prej të drejtave themelore të njeriut të njohura apo ekzistuese në
cilado plaë shtetërore e këtij Pakti në pajtim me ligjin, konventat, rregulloret apo zakonet me
pretekstin se ky Pakt nuk i njeh këto të drejta apo se ai i njeh ato në një masë më të vogël."
Në të njëjtën mënyrë, neni 55 i KEDNJ parashikon se "Asgjë në këtë Konventë nuk do të
interpretohet sikur kufizon apo shmang ndonjë prej të drejtave të njeriut dhe lirive themelore që
mund të sigurohen sipas ligjeve të ndonjë Pale të Lartë Kontraktuese ose nga çdo marrëveshje
tjetër në të cilat ajo është palë."

Brenda sferës së vendosjen së standardeve, numri i ratifikimeve dhe aderimeve në

konventat meriton vëmendje të veçantë. Konventat e të drejtave të njeriut të ratifikuara gjerësisht
kanë vlerë dhe ndikim më të madhe, dhe përforcojnë karakterin universal të ligjit të të drejtave të
njeriut, si dhe barazinë e të gjithë qenieve njerëzore nën atë ligj. Aderimi i gjerë ose ratifikimi (me
numrin më të vogël të mundshëm të rezervave) kontribuon në masë të madhe për të siguruar
zbatimin e barabartë të standardeve të të drejtave të njeriut.

Shumë studiues pretendojnë se pjesa më e madhe e punës për vendosjne e standardeve ka

përfunduar dhe ajo që është e nevojshme është një mjet për zbatimin më të mirë të normave
ekzistuese. Megjithatë, edhe pse të drejtat themelore të njeriut janë përcaktuar përafërsisht, ato
mund të zgjerohen dhe të burojnë nga vendimet e qëndrueshme të mekanizmave mbikëqyrës aty
ku është e nevojshme. Mbrojtje më të mirë ligjore mund të jetë e nevojshme për, ndër të tjerash,
mbrojtjen e të të drejtave të njeriut, lezbikeve, homoseksualëve, biseksualëve dhe transeksualëve
njerëzit dhe personat që i përkasin popujve indigjenë, ose në lidhje me çështje të veçanta të tilla si
drejtësinë tranzicionale apo përparimet shkencore.