PYETJET DHE PERGJIGJET N LNDN E DREJTA

NDERKOMBTARE PUBLIKE

1. Si prkufizohet e drejta ndrkombtare?

Egzistojn tri grupe t cilt n mnyra t ndryshme e prkufizojn t drejtn
ndrkombtare:
1. Grupi par (1) - Trsi e rregullave q prcakton t drejtat dhe detyrat e
shteteve n marrdhnie midis tyre (Paul Fauchile) dhe e Drejta
Ndrkombtare rregullon marrdhniet midis shteteve t pavarura.
2. Grupi dyt (2) - Trsi rregullash q rregullon marrdhniet midis njerzve.
3. Grupi tret (3) - Trsi rregullash dhe parimesh e destinuara t rregulloj
t drejtat dhe detyrat ndrkombtare si t shteteve dhe disa organizmave
ndrshtetror, ashtu edhe t individve.
Duke u bazuar n praktik e drejta ndrkombtare sht trsi normash q
rregullon tl drejtat dhe detyrat midis shteteve.
2. Cili sht raporti n mes t drejts ndrkombtare dhe nacionale?
Me zhvillimin e marrdhnieve dhe forcimi I bashksis ndrkombtare n teori
dhe praktik ka ndikuar n krijimin dhe ndryshimin e raporteve midis drejts
ndrkombtare dhe drejts shtetrore. Teorit t cilat mund t shpjegojn
marrdhniet midis drejts ndrkombtare dhe drejts s brendshme
klasifikohen n dy: teorin dualiste dhe moniste.
3. Si definohet e drejta ndrkombtare zakonore?
E drejta ndrkombtare zakonore sht dshmi e nj praktike t prgjithshme
dhe t pranuar si e drejt dhe rjedh nga praktika konsistente e shteteve t
shoqruar, p.sh. bindja e shteteve q nj praktik konsistente krkohet nga nj
detyrim ligjor.
4. Si prkufizohet e drejta ndrkombtare kontraktore?
E drejta kontraktore prbhet nga detyrimet e shteteve t pranuara
shprehimisht dhe vullnetarit n mes tyre n traktate;
5. Si prkufizohen parimet e prgjithshme?
Parimet e Prgjithshme t s drejts jan parimet ligjore t prbashkta t
sistemeve t mdha ligjore.
6. sht praktika gjyqsore n t drejtn ndrkombtare?
Praktika gjyqsore sht burim ndihms i s drejts ndrkombtare.

1
7. far kuptoni me rregullat Jus Cogens?
Rregullat Jus Cogens jan kategori e veant e rregullave zakonore. Rregullat jus
cogens jan rregullat e s drejts ndrkombtare t cilat jan konsideruar aq
thelbsore q ato kurr nuk mund t shfuqizohen. Si psh: parandalimi i
gjenocidit, lufts, tortures. Dy shtete nuk mund t arrijn marrveshje mes dy
shteteve pr t kryer veprimet e lartpermendura.
8. Cili sht nocioni i Traktateve Ndrkombtare?
Me traktat ndrkombtar konsiderohet do pajtim i vullnetit midis shteteve me
qllim t krijimit, ndryshimit ose ndrprerjes s ndonj raporti juridik reciprok.
Traktkati ndrkombtar duhet t lidhet me shkrim. Sipas Konvents s Viens me
traktat nnkupton marrveshjen ndrkombtare t lidhur me shkrim midis
shteteve, t formuluar n nj instrument t veant, dy apo m shum
instrumente t lidhura mes tyre, pa marr parasysh emrin e tyre. Pasi q
traktatet prmbajn drejta dhe detyrime me to kufizohet liria e shteteve apo me
fjal tjera sovraniteti i tyre.
9. A sht e kodifikuar e drejta e traktateve?
Po, ajo sht e kodifikuar. Si filles, Kombet e Bashkuara kan filluar punn n
kodifikimin e s drejts s traktateve. Konferenca Diplomatike n Vjen aprovoi
Konventn mbi t Drejtn e Traktateve (Konventa e Vjens) e cila vlente vetm
pr shtetet q lidhnin traktatin nform t shkruar. M von, sht br
prmirsimi i ksaj Konvente me tekstin e ri Konventa pr t Drejtn e Traktateve
midis shteteve dhe Organizatave Ndrkombtare. Konventa e re zbatohet: n
marrveshje midis nj apo m shum shteteve dhe nj apo m shum
organizatave dhe n marrveshje midis organizatave ndrkombtare.
10. Cilat jan format dhe emrimet e Traktateve?
N marrveshje t ndryshme ndrkombtare prdoren terma t ndryshme, si
jan: konvent, pakt, kart, statut, deklarat, protokoll, kompromis, kartel,
konkordat, mondus vivendi, etj.
11. Cilat jan llojet e marrveshjeve ndrkombtare?
Traktatet ndrkombtare klasifikohen n baz t kritereve t ndryshme, sipas:

Forms (me shkrim dhe me goj)

Mnyrs s lidhjes (Solemne dhe t Thjeshtsuar)
Hapsirs gjeografike (prgjithshme dhe regjionale)
Mundsis s aderimit (Hapura , gjysm t hapura dhe Mbyllura)
Lnds (politike, ekonomike, juridike, tregtare , etj)
Qllimit (Paqes, Mbrojtjes)
Afati kohor (Afatizuara, Pafatizuara)
Veprimit t normave juridike (Traktate ligje, Traktate kontratat)
Numrit t subjekteve (Dypalshe dhe Shumpalshe)
Traktatet t regjistruara dhe t pa regjistruara (Sekrete dhe jo-
sekrete)

2
12. Cilat jan palt kontraktuese t nj Traktati Ndrkombtar?
Palt kontraktuese n marrdhnie ndrkombtare mund t jet do subjekt i s
drejts ndrkombtare. Kt t drejt e kan: shtetet, organizatat
ndrkombtare dhe kryengritsit nse jan pranuar si pal ndrluftuese.
13. A duhet regjistruar dhe publikuar Traktatet Ndrkombtare?
Duke u bazuar n koht e mparshme dhe lidhjen e traktateve mes shteteve pr
arsye t ndryshme deri tek ato pr pushtimin e ndonj shteti ka shtyer opinionin
publik q pas Lufts s Par Botrore t krkojn q t publikohen dhe t
regjistrohen marrveshjet apo traktatet. Publikimi dhe regjistrimi i Traktateve
sht gjithnj n dobi t ruajtjes s paqes dhe stabilitetit t Bots, ku n kt
mnyr bhet preventimi i krijimit t marrveshjeve t dmshme ndaj palve t
treta. Sipas Karts s OKB-s duhet me doemos t bhet regjistrimi i traktateve
t cilat jan lidhur mes nj shteti antar t OKB-s dhe dhe nj shteti jo antar.
14. Cilat jan pjest kryesore t nj Traktati Ndrkombtar?
Traktatet ndrkombtare m s shpeshti prmbajn: preambulen, pjesn
dispositive, pjesn prfundimtare, vendin dhe kohn e lidhjes s marrveshjes,
nnshkrimet dhe vulen.
15. Cilat jan mnyrat e hyrjes n fuqi t nj traktati
ndrkombtar?
Hyrja e traktatit n fuqi varet nga rregullat e tij ose prcaktimi i shteteve q
sht arritur n ndonj mnyr tjetr. Traktati mund t hyj n fuqi kur t gjitha
shtete pjesmarrse n bisedime shprehin pajtimin e tyre me traktatin. Konventa
e Vjens parasheh q palt t mund t merren vesh se kur marrveshja t hyj
n fuqi. Shum marrveshje hyjn n fuqi n momentin e nnshkrimit, pasi t
jet ratifikuar ose aderimit, pasi t jen shkmbyer ose deponuar instrumentet e
ratifikimit ose instrumenti tjetr prkats ose pas kalimit t ndonj afati t
caktuar edhe kur plotsohet kushti i parapar m pare nga palt, etj.
16. Cilat jan mnyrat e mbarimit t Veprimit t Traktatit?
E drejta ndrkombtare njeh disa mnyra t mbarimit t veprimit t traktateve
ndrkombtare si jan: kalimi i afatit t traktatit, plotsimi i qllimit t traktatit,
marrveshja e palve kontraktuese, lidhja e marrveshjes s re e cila shkakton
abrogimin e marrveshjes s mparshme, pamundsia q t plotsohet
marrveshja, lajmrimi i njrs pale kontraktuese i br n pajtim me rregullat e
marrveshjes apo denoncimi, zhdukja e njrs pale si subjek, ndryshimi qensor
I rrethanave etj.

17. Cilat jan elementet kryesore/konstituive t shtetit?

3
Elementet kryesore t nj shteti jan: Popullsia e prhershme, Territori i caktuar
dhe Pushteti Sovran. Kohve t fundit nga autor t ndryshm amerikan
parashihet edhe aftsia e shtetit pr t hyr n marrdhnie me shtetet e tjera.
18. Cilat jan dy teorit n lidhjen me njohjen e shtetit dhe far
parashohin ato?
Jan dy teori n lidhje me njohjen e shtetit: a) teoria konstituive dhe b) teoria
deklarative.
a) Teoria konstituive shteti sipas ksaj krijohet me aktin e njohjes. Pra shteti
bhet subjekt i s drejts ndrkombtare me t drejta dhe detyra q dalin
nga momenti i njohjes. Njohja ka karakter konstituiv.
b) Teoria deklarative shteti i ri automatikisht i fiton t drejtat q i takojn
subjketit ndrkombtar. Sipas ksaj teorie, shteti nuk krijohet me njohje por
me kt akt vetm konstatohet se shteti sht krijuar.

19. Cilat jan llojet e njohjes s shtetit?

N t drejtn ndrkombtare njihen disa lloje t njohjes:
Njohja de jure dhe de facto
Shprehimisht ose heshtazi
Individualisht ose kolektivisht
Me kushte dhe pa kushte

20. A ka raste q t bhet njohja e kryengritsve si pale

ndrluftuese?
Njohja e kryengritsve paraqitet shum rrall, por shum e rndsishme. Mirpo
ka raste. Kryengritsit, me njohje, i fitojn t gjitha t drejtat e subjketit t s
drejts ndrkombtare lidhur me luftn derisa zgjat ajo.
21. Cilat jan pes parimet e s Drejts Ndrkombtare?
Kto jan pes parimet:
1) Popujt jan t Pavarur dhe Sovran
2) Popujt kan t drejt t organizojn dhe ndryshojn formen e tyre t
Qeveisjes
3) do popull sht zot n territorin e tyre
4) Asnj popull nuk ka t drejt t przihet n punt e brendshme t nj populli
tjetr
5) Traktatet jan t shenjta dhe t pa cenueshme

22. Cilat jan elementet e Prgjegjsis Ndrkombtare?

4
Pr ekzistimin e prgjegjsis ndrkombtare duhet t plotsohen kto kushte:
1) T ekzistoj veprimi ose mosveprimi, me t cilin cenohet fardo detyre e
prcaktuar me normat e s drejts ndrkombtare
2) Veprimi i paligjshm duhet t mund ti mvishet shtetit si person juridik ose
subjektit ndrkombtar
3) Pr ekzistimin e prgjegjsis duhet t jet shkaktuar dmi.
4) Duhet t jen shfrytzuar t gjitha mjetet juridike q parashihen me rend t
brendshm pr t fituar knaqje (statisfaksion).