TUGAS KALKULUS

1 2 1
1. Diketahui 𝑓(𝑥) = 4 𝑥 4 − 3 𝑥 3 − 2 𝑥 2 + 2𝑥 − 1

Pertanyaan: a. tentukan nilai 𝑥 yang memberikan titik kritis

b. tentukan nilai 𝑓(𝑥) naik dan 𝑓(𝑥) turun.
c. tentukan dimana 𝑓(𝑥) cembung ke atas dan 𝑓(𝑥) cekung ke bawah
d. tentukan nilai maksimum/minimumnya
e. apakah 𝑓(𝑥) memiliki titik balik, kalau ya dimana?
Jawab :
1 2 1
𝑓(𝑥) = 𝑥 4 − 𝑥 3 − 𝑥 2 + 2𝑥 − 1
4 3 2
𝑓 ′ (𝑥) = 𝑥 3 − 2𝑥 2 − 𝑥 + 2 ⇒ 𝑥 3 − 2𝑥 2 − 𝑥 + 2 = 0
(𝑥 3 − 2𝑥 2 ) − (𝑥 − 2) = 0
𝑥 2 (𝑥 − 2) − (𝑥 − 2) = 0
(𝑥 − 2)(𝑥 2 − 1) = 0
(𝑥 − 2)(𝑥 − 1)(𝑥 + 1) = 0
a. Titik kritis : 𝑥1 = −1 , 𝑥2 = 1 , 𝑑𝑎𝑛 𝑥3 = 2
b. 𝑓 ′ (𝑥) = 𝑥 3 − 2𝑥 2 − 𝑥 + 2

________ ____ ++++++++

+++++++
′ (𝑥)
𝑓
-1 1 2

𝑓(𝑥) naik pada 𝑓 ′ (𝑥) > 0 untuk − 1 < 𝑥 < 1 & 𝑥 > 2
𝑓(𝑥) turun pada 𝑓 ′ (𝑥) < 0 untuk 𝑥 < −1 & 1 < 𝑥 < 2
−𝑏±√𝑏2 −4𝑎𝑐
c. 𝑓′′(𝑥) = 3𝑥 2 − 4𝑥 − 1 ⇒ 3𝑥 2 − 4𝑥 − 1 = 0 → 𝑥=( 2𝑎
)

4±√(−4)2 −4.3.(−1)
𝑥=
2.3
4±√28
𝑥=
6
2±√7
𝑥= 6

++++++++ ________
++++++++
′ (𝑥)
𝑓′
2 − √7 0 2 + √7
6 6
2−√7 2+√7
𝑓(𝑥) cembung ke atas pada 𝑓 ′′ (𝑥) < 0 pada 6
<𝑥< 6
2−√7 2+√7
𝑓(𝑥) cekung ke bawah = 𝑓(𝑥) cembung ke atas pada 𝑓 ′′ (𝑥) < 0 pada <𝑥<
6 6

d. Titik kritis : 𝑥1 = −1 , 𝑥2 = 1 , 𝑑𝑎𝑛 𝑥3 = 2

 𝑓′′(𝑥) = 3𝑥 2 − 4𝑥 − 1
• 𝑥1 = −1 ⇒ 𝑓 ′′ (𝑥) = 3. (−1)2 − 4. (−1) − 1 = 6 > 0
Jadi pada 𝑥1 = −1 memberikan nilai minimum, dengan nilai minimum :
1 2 1 31
𝑓(−1) = (−1)4 − (−1)3 − (−1)2 + 2(−1) − 1 = −
4 3 2 12
• 𝑥2 = 1 ⇒ 𝑓 ′′ (𝑥) = 3. (1)2 − 4. (1) − 1 = −2 < 0
Jadi pada 𝑥1 = 1 memberikan nilai maksimum, dengan nilai maksimum :
1 2 1 1
𝑓(1) = (1)4 − (1)3 − (1)2 + 2(1) − 1 =
4 3 2 12
• 𝑥3 = 2 ⇒ 𝑓 ′′ (𝑥) = 3. (2)2 − 4. (2) − 1 = 3 > 0
Jadi pada 𝑥1 = 2 memberikan nilai minimum, dengan nilai minimum :
1 2 1 1
𝑓(−1) = (2)4 − (2)3 − (2)2 + 2(2) − 1 = −
4 3 2 3
2−√7 2+√7 2−√7 2+√7
e. Karena 𝑓 ′′ (𝑥) < 0 untuk 6
<𝑥< 6
Dan 𝑓 ′′ (𝑥) > 0 untuk 𝑥 < 6
& 𝑥> 6
,

maka :
4 3 2
2 − √7 1 2 − √7 2 2 − √7 1 2 − √7 2 − √7
𝑓( )= ( ) − ( ) − ( ) + 2( )−1
6 4 6 3 6 2 6 6
233−88√7 100−38√7 11−4√7 4−2√7
= 324
− 81
− 18 + 3 − 1
257+80√7
=− = −1,45
324
4 3 2
2 + √7 1 2 + √7 2 2 + √7 1 2 + √7 2 + √7
𝑓( )= ( ) − ( ) − ( ) + 2( )−1
6 4 6 3 6 2 6 6
233+88√7 100+38√7 11+4√7 4+2√7
= 324
− 81
− 18 + 3 − 1
257−80√7
=− 324
= −0,14
2−√7 257+80√7 2+√7 257−80√7
Jadi titik belok yaitu : ( 6
, − 324
) & ( 6
,− 324
)

2. Tentukan asimtot tegak fungsi-fungsi berikut, kalau ada:

𝑥 2 −𝑥−2 𝑥 2 −𝑥−2
a. 𝑓(𝑥) = 𝑥+1
; b. 𝑓(𝑥) = 𝑥+2

Jawa :
𝑥 2 −𝑥−2 (𝑥+1)(𝑥−2)
a. 𝑓(𝑥) = 𝑥+1
= 𝑥+1
= 𝑥 − 2 , jadi 𝑓(𝑥) tidak mempunyai asimtot tegak
𝑥 2 −𝑥−2 (𝑥+1)(𝑥−2)
b. 𝑓(𝑥) = =
𝑥+2 𝑥+2
(𝑥+1)(𝑥−2)
lim 𝑓(𝑥) = lim 𝑥+2
=∞
𝑥→−2+ 𝑥→−2+
(𝑥+1)(𝑥−2)
lim 𝑓(𝑥) = lim − = −∞
𝑥→−2− 𝑥→−2 𝑥+2

Jadi garis 𝑥 = −2 merupakan asimtot tegak

3. Tentukan asimtot datar fungsi-fungsi, kalau ada:
 1 1
a. 𝑓(𝑥) = −1 ; b. 𝑓(𝑥) =
𝑥2 𝑥−1

Jawab :
1 1
a. 𝑓(𝑥) = −1 b. 𝑓(𝑥) = 𝑥−1
𝑥2
1 1
lim 𝑓(𝑥) = lim − 1 = −1 lim 𝑓(𝑥) = lim =0
𝑥→+∞ 𝑥→+∞ 𝑥 2 𝑥→−∞ 𝑥→−∞ 𝑥 − 1
1 1
lim 𝑓(𝑥) = lim 2 − 1 = −1 lim 𝑓(𝑥) = lim =0
𝑥→−∞ 𝑥→−∞ 𝑥 𝑥→−∞ 𝑥→−∞ 𝑥 − 1

Jadi 𝑦 = −1 merupakan asimtot datar Jadi garis 𝑦 = 0 atau sumbu 𝑥 merupakan

asimtot datar

4. Dengan menggunakan karakteristik/perlaku fungsi, gambarkan grafik fungsi :

𝑓(𝑥) = 𝑥 3 − 12𝑥 2 + 36𝑥 + 10
Jawab :
• 𝑓′(𝑥) = 3𝑥 2 − 24𝑥 + 36 ⇒ 3(𝑥 2 − 8𝑥 + 12) = 0
3(𝑥 − 2)(𝑥 − 6) = 0
𝑥1 = 2 & 𝑥2 = 6
++++++++ −−−−−− ++++++++
𝑓 ′ (𝑥)
2 6
𝑓(𝑥) naik pada 𝑓 ′ (𝑥) > 0 untuk 𝑥 < 2 & 𝑥 > 6
𝑓(𝑥) turun pada 𝑓 ′ (𝑥) < 0 untuk 2 < 𝑥 < 6
• 𝑓′′(𝑥) = 6𝑥 − 24 ⇒ 6𝑥 = 24 ⇒ 𝑥=4
−−−−−− ++++++++
𝑓′′ (𝑥)
4

𝑓(𝑥) cekung ke bawah di 𝑥 < 4 & 𝑓(𝑥) cekung ke atas di 𝑥 > 4 , sehingga :
𝑓(4) = 43 − 12. (4)2 + 36.4 + 10 = 64 − 192 + 144 + 10 = 26
Maka titik belok di (4 , 26)
• Untuk 𝑥 = 2 ⇒ 𝑓 ′′ (2) = 6.2 − 24 = −12 < 0 , memberikan nilai maksimum :
𝑓(2) = 23 − 12. 22 + 36.2 + 10 = 42 ⇒ titik maksimum di (2 , 42)
• Untuk 𝑥 = 6 ⇒ 𝑓 ′′ (6) = 6.6 − 24 = 12 > 0 , memberikan nilai minimum :
𝑓(6) = 63 − 12. 62 + 36.6 + 10 = 10 ⇒ titik minimum di (6 , 10)
• Dari informasi diatas dibuat tabel sbb :
𝐷(𝑓) 𝑓(𝑥) 𝑓 ′ (𝑥) 𝑓 ′′ (𝑥) kesimpulan
𝑥<2 + − 𝑓 naik, cekung ke bawah
𝑥=2 42 0 𝑓 maksimum di (2 , 42), cekung ke bawah
2<𝑥<4 − − 𝑓 turun, cekung ke bawah
𝑥=4 26 − 0 Titik belok (4 , 26)
 4<𝑥<6 − + 𝑓 turun, cekung ke atas
𝑥=6 10 0 + 𝑓 minimum di (6 , 10), cekung ke atas
𝑥>6 + + 𝑓 naik, cekung ke atas

(2,42)

𝑥 3 − 12𝑥 2 + 36𝑥 + 10

(4,26)

(6,10)

𝑥 2 +5𝑥+4 𝑥
5. Hitung : a. lim ; c. lim
𝑥→−1 𝑥 2 −4𝑥−5 𝑥→∞ 𝑥
ln

ln 𝑥 2𝑥 2 +5𝑥+4
b. lim 𝑥 2 −1 ; d. lim
𝑥→1 𝑥→∞ 𝑥 2 +4𝑥−5

Jawab :
𝑥 2 +5𝑥+4 2𝑥+5 𝑥 1
a. lim = lim c. lim = lim
𝑥→−1 𝑥 2 −4𝑥−5 𝑥→−1 2𝑥−4 𝑥→∞ ln 𝑥 𝑥→∞ 𝑥
1

2. (−1) + 5
= = lim 𝑥
2. (−1) − 4 𝑥→∞
3 1
= = − =∞
−6 2

1
2𝑥 2 +5𝑥+4 4𝑥+5
ln 𝑥
b. lim 𝑥 2 −1 = lim 𝑥 d. lim = lim
𝑥→∞ 𝑥 2 +4𝑥−5 𝑥→∞ 2𝑥+4
𝑥→1 𝑥→1 2𝑥
4
1 = lim
= lim 2𝑥 2 𝑥→∞ 2
𝑥→1
1 1 =2
= 2.12 = 2