ΜΠΑΛΑΣΚΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

«Ελευθερία Μπαλάσκα», «Στρατηγικός Σχεδιασμός
Τουριστικής Προβολής του ευρύτερου πολεοδομικού

συγκροτήματος της πόλης της Θεσσαλονίκης»
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ EΠΙΣΤΗΜΩΝ
ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

«ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ»
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
«Στρατηγικός Σχεδιασμός Τουριστικής Προβολής της πόλης της

Θεσσαλονίκης και του ευρύτερου πολεοδομικού της συγκροτήματος
από τον Δήμο Θεσσαλονίκης ως Οργανισμού Διαχείρισης
Προορισμού (DMOs).»
ΜΠΑΛΑΣΚΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Αριθμός Μητρώου: 96534
ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ
[Δρ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΣ]
ΣΥΝ-ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ
[Δρ ΒΑΡΕΛΑΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ]
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
ΙΟΥΝΙΟΣ, 2018
Διπλωματική Εργασία
Η παρούσα εργασία αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της φοιτήτριας «Μπαλάσκα

Ελευθερίας» που την εκπόνησε. Στο πλαίσιο της πολιτικής ανοικτής πρόσβασης η
συγγραφέας εκχωρεί στο ΕΑΠ, μη αποκλειστική άδεια χρήσης του δικαιώματος
αναπαραγωγής, προσαρμογής, δημόσιου δανεισμού, παρουσίασης στο κοινό και
ψηφιακής διάχυσής τους διεθνώς, σε ηλεκτρονική μορφή και σε οποιοδήποτε μέσο,
για διδακτικούς και ερευνητικούς σκοπούς, άνευ ανταλλάγματος και για όλο το χρόνο
διάρκειας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Η ανοικτή πρόσβαση στο
πλήρες κείμενο για μελέτη και ανάγνωση δεν σημαίνει καθ’ οιονδήποτε τρόπο
παραχώρηση δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας του συγγραφέα/δημιουργού ούτε
επιτρέπει την αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, πώληση,
εμπορική χρήση, μετάδοση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, «μεταφόρτωση»
(downloading), «ανάρτηση» (uploading), μετάφραση, τροποποίηση με οποιονδήποτε
τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά της εργασίας, χωρίς τη ρητή προηγούμενη έγγραφη
συναίνεση του συγγραφέα/δημιουργού. Η συγγραφέας διατηρεί το σύνολο των
ηθικών και περιουσιακών του δικαιωμάτων
.
«Αφιέρωση και Ευχαριστίες»
Στην μνήμη του πολυαγαπημένου μου συζύγου Σωκράτη Ντίνου που έφυγε πολύ
γρήγορα από κοντά μας.
Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω θερμά τον επιβλέποντα καθηγητή μου Κο
Οικονόμου Στέφανο για τις πολύτιμες συμβουλές του και την υποστήριξη που μου
πρόσφερε κατά την συγγραφή της διπλωματικής μου εργασίας.
Περιεχόμενα
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ .............................................................................................. 1
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ................................................................................ 3
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΗΜΑΤΩΝ .......................................................................................... 3
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ ..................................................................................... 4
ΠΕΡΙΛΗΨΗ….. ............................................................................................................. 5
ABSTRACT…............................................................................................................... 6
ΕΙΣΑΓΩΓΗ…… ............................................................................................................ 7
Α΄ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΣΤΟΥΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥΣ

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥΣ ................................................................................. 9
1.1 Ιστορική αναδρομή και εξέλιξη του μάρκετινγκ των τουριστικών

προορισμών ........................................................................................................ 10
1.2 Οι βασικές διαφορές ανάμεσα στη Διαχείριση και το Μάρκετινγκ των
τουριστικών προορισμών ................................................................................... 11
1.2.1 Εισαγωγικές παρατηρήσεις ......................................................................... 11
1.2.2 Οι επιπτώσεις της τουριστικής ανάπτυξης στην οικονομία, την
κοινωνία, τον πολιτισμό και το περιβάλλον................................................ 12
1.2.2.1 Επιπτώσεις στην οικονομία ................................................................. 12
1.2.2.2 Επιπτώσεις στην κοινωνία και τον πολιτισμό ..................................... 15
1.2.2.3 Επιπτώσεις στο περιβάλλον ................................................................. 17
1.2.3 Διαχείριση τουριστικών προορισμών ......................................................... 19
1.2.4 Μάρκετινγκ τουριστικών προορισμών ....................................................... 20
1.3. Η αποτελεσματικότητα του Μάρκετινγκ των τουριστικών προορισμών ......... 22
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ......................................................... 25
2.1 Στρατηγικές τουριστικού μάρκετινγκ ................................................................ 25
2.1.1 Στρατηγική προώθησης και προβολής ....................................................... 26

2.1.2 Στρατηγική διευκόλυνσης........................................................................... 27
2.2. Μείγμα μάρκετινγκ ........................................................................................... 29
2.2.1 Προϊόν ......................................................................................................... 29
2.2.2 Τιμή ............................................................................................................. 30
2.2.3 Προώθηση και προβολή ............................................................................. 31
2.2.4 Κανάλια διανομής και διάθεσης ................................................................. 31
2.3 Τμηματοποίηση της αγοράς ............................................................................... 32
2.3.1 Έννοια της αγοράς και κατηγορίες της ....................................................... 32
2.3.2 Κριτήρια τμηματοποίησης της τουριστικής αγοράς ................................... 33
2.3.2.1 Τμηματοποίηση με βάση τον σκοπό του ταξιδιού ............................... 33
2.3.2.2 Τμηματοποίηση με βάση τις ανάγκες, επιθυμίες και τις
προσδοκώμενες ωφέλειες από το ταξίδι .............................................. 34
2.3.2.3 Τμηματοποίηση με βάση την καταναλωτική συμπεριφορά ................ 35
2.3.2.4 Τμηματοποίηση με βάση δημογραφικά, οικονομικά και
γεωγραφικά κριτήρια ........................................................................... 35
2.3.2.5 Τμηματοποίηση με βάση ψυχογραφικά χαρακτηριστικά και
τον τρόπο ζωής ..................................................................................... 36
2.3.2.6 Τμηματοποίηση με βάση την τιμή του προσφερόμενου
τουριστικού προϊόντος ......................................................................... 38
2.4 Τα συστατικά στοιχεία του συνολικού τουριστικού προϊόντος......................... 39
2.4.1 Τα θέλγητρα ή ελκυστικότητες του τόπου προορισμού ............................. 39
2.4.2 Οι εγκαταστάσεις και υπηρεσίες του τόπου προορισμού ........................... 40
2.4.3 Η προσβασιμότητα του τόπου προορισμού ................................................ 41
2.4.4 Εικόνα και αντιλήψεις για τον τόπο προορισμού ....................................... 42
2.4.5 Η τιμή του τουριστικού προϊόντος.............................................................. 43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ ........................ 45
3.1 Εννοιολογικοί προσδιορισμοί ............................................................................ 45

3.1.1 Η έννοια του όρου «τουριστικός προορισμός» .......................................... 45
3.1.2 Η έννοια της Διαχείρισης Προορισμών ...................................................... 46

3.1.3 Η έννοια του Οργανισμού Διαχείρισης Προορισμού ................................. 47
3.2 Αναγκαιότητα και χαρακτηριστικά της Διαχείρισης Προορισμών ................... 48
3.3 Η βιώσιμη διαχείριση προορισμών .................................................................... 53
Β΄ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ

ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ .................................................................... 56
4.1 Ανασκόπηση αποτελεσματικότητας μάρκετινγκ ............................................... 56

4.2 Εσωτερική ανάλυση ........................................................................................... 56
4.2.1 Θέση στην Ελλάδα – Πληθυσμός – Εργατικό δυναμικό ............................ 56
4.2.2 Προσβασιμότητα......................................................................................... 60
4.2.2.1 Οδικό δίκτυο ........................................................................................ 60
4.2.2.2 Αεροδρόμιο .......................................................................................... 60
4.2.2.3 Λιμάνι .................................................................................................. 63
4.2.2.4 Σιδηροδρομικό δίκτυο ......................................................................... 64
4.2.2.5 Αστικές και υπεραστικές συγκοινωνίες ............................................... 64
4.2.3 Πόροι τουριστικής έλξης ............................................................................ 64
4.2.3.1 Κλίμα ................................................................................................... 64
4.2.3.2 Αξιοθέατα – Ιστορικά Μνημεία - Μουσεία ......................................... 65
4.2.3.3 Πολιτισμός - Εκδηλώσεις – Φεστιβάλ ................................................. 69
4.2.4 Τουριστικές ανωδομές και υπηρεσίες......................................................... 71
4.3 Εξωτερική ανάλυση ........................................................................................... 72
4.4 Ανάλυση SWOT ................................................................................................ 74
4.4.1 Δυνάμεις...................................................................................................... 75
4.4.2 Αδυναμίες ................................................................................................... 75
4.4.3 Ευκαιρίες..................................................................................................... 76
4.4.4 Απειλές ........................................................................................................ 76
4.5 Αξιολόγηση ανταγωνισμού................................................................................ 77
4.6 Ανάλυση καταναλωτών ..................................................................................... 80

4.7 Στρατηγική επιλογή και κατεύθυνση ................................................................. 86
4.7.1 Στόχοι στρατηγικού σχεδίου μάρκετινγκ της Θεσσαλονίκης ..................... 86
4.8 Στόχευση στην αγορά ........................................................................................ 87
4.8.1 Τμηματοποίηση της τουριστικής αγοράς ................................................... 87
4.9 Στρατηγική υλοποίηση....................................................................................... 89
4.9.1 Προτάσεις σχετικά με το τουριστικό προϊόν .............................................. 89
4.9.2 Προτάσεις σχετικά με την τιμολογιακή πολιτική ....................................... 90
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ

ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ .................................................................... 92
5.1 Ο Οργανισμός Εσωτερικής Υπηρεσίας της Διεύθυνσης Πολιτισμού και

Τουρισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης ............................................................... 92
5.2 Απολογισμός προγράμματος τουριστικής προβολής της Θεσσαλονίκης
από τον Δήμο έτους 2016 ................................................................................... 94
5.3 Προγραμματισμός τουριστικής προβολής της Θεσσαλονίκης από τον
Δήμο έτους 2017 ................................................................................................ 96
5.3.1 Υποδομές (Δημόσιες και Ιδιωτικές) ........................................................... 97
5.3.2 Προσέλκυση επενδύσεων και εμπλουτισμού των τουριστικών
υπηρεσιών της πόλης ................................................................................... 98
5.3.3.Στήριξη της επιχειρηματικότητας και της οικονομίας διαμοιρασμού
(Sharing Economy)...................................................................................... 98
5.3.4 Καινοτομία .................................................................................................. 99
5.3.5 Ειδικές μορφές τουρισμού .......................................................................... 99
5.3.6 Συνέργειες και συμμετοχή σε φορείς τουρισμού σε τοπικό, εθνικό και
διεθνές επίπεδο .......................................................................................... 101
5.3.7 Διαχείριση των τουριστών & επισκεπτών ................................................ 101
5.3.8 Προβολή (Marketing) της πόλης .............................................................. 102
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ

ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ
ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ
ΕΥΡΥΤΕΡΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΤΗΣ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ
(ΥΛΙΚΑ – ΜΕΘΟΔΟΙ - ΠΗΓΕΣ) ................................................... 104
6.1 Σκοποί της έρευνας .......................................................................................... 104

6.2 Μεθοδολογία της έρευνας................................................................................ 105
6.3 Ερωτηματολόγιο της Έρευνας ......................................................................... 105
6.4 Περιγραφική στατιστική .................................................................................. 109
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ .................................................................................................. 137
Βιβλιογραφία…. ........................................................................................................ 140
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α: Οργανόγραμμα και Περιγράμματα Θέσεων Εργασίας

του Δήμου Θεσσαλονίκης ................................................................ 146
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β: Προϋπολογισμός των τουριστικών δράσεων του Δήμου

Θεσσαλονίκης έτους 2016 ............................................................... 147
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ: Συνεργασίες του Δήμου Θεσσαλονίκης και ο προϋπολογισμός

των τουριστικών δράσεων έτους 2017 ............................................ 148
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ
Πίνακας 1:Μόνιμος πληθυσμός της Π.Ε. Θεσσαλονίκης κατά φύλο και

κατάσταση ασχολίας (απογραφή 2011) ...................................................... 57
Πίνακας 2:Μόνιμος πληθυσμός της Π.Ε. Θεσσαλονίκης κατά ομάδες ηλικιών
και κατάσταση ασχολίας (απογραφή 2011) ................................................ 58
Πίνακας 3: Διάρθρωση της απασχόλησης του πληθυσμού στην
Π.Ε. Θεσσαλονίκης κατά τομέα παραγωγής και κλάδο οικονομικής
δραστηριότητας(απογραφή 2011) ............................................................... 58
Πίνακας 4: Αφίξεις επιβατών στον αερολιμένα «Μακεδονία» (2007 – 2016)............ 61
Πίνακας 5: Κύριες αεροπορικές εταιρείες με διεθνείς συνδέσεις (2016) .................... 62
Πίνακας 6: Αριθμός Κρουαζιερόπλοιων και Επιβατών που προσέγγισαν
στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης (2013 – 2016).............................................. 63
Πίνακας 7: Μέση, μέγιστη και ελάχιστη θερμοκρασία, μέσο ύψος βροχόπτωσης
και μέση υγρασία ανά μήνα στην Θεσσαλονίκη ......................................... 65
Πίνακας 8: Ξενοδοχειακό δυναμικό Π.Ε. Θεσσαλονίκης ........................................... 71
Πίνακας 9: Ενοικιαζόμενα δωμάτια Π.Ε. Θεσσαλονίκης............................................ 71
Πίνακας 10: Διεθνείς αφίξεις ανά μήνα στο Αεροδρόμιο «Μακεδονία» (2017) ........ 73
Πίνακας 11: Οι 10 κύριες διεθνείς αγορές της Θεσσαλονίκης (2016) ........................ 80
Πίνακας 12: Δαπάνες ανά άτομο την ημέρα................................................................ 85
Πίνακας 13: Άξονες Υλοποίησης Τουριστικών Δράσεων του Δήμου
Θεσσαλονίκης (2016) .................................................................................. 94
Πίνακας 14: Τουριστικές δράσεις του Δήμου Θεσσαλονίκης (2016) ......................... 95
Πίνακας 15: Φύλο ...................................................................................................... 110
Πίνακας 16: Ηλικιακή ομάδα .................................................................................... 110
Πίνακας 17: Οικογενειακή κατάσταση ...................................................................... 111
Πίνακας 18: Αριθμός τέκνων ..................................................................................... 112
Πίνακας 19: Μορφωτικό επίπεδο .............................................................................. 113
Πίνακας 20: Εισοδηματικό επίπεδο (ευρώ) ............................................................... 114
Πίνακας 21: Χώρα προέλευσης ................................................................................. 115
Πίνακας 22: Ταξίδεψα στη Θεσσαλονίκη.................................................................. 116
1
Πίνακας 23: Τρόπος πληροφόρησης για τη Θεσσαλονίκη ........................................ 117

Πίνακας 24: Τρόπος οργάνωσης του ταξιδιού........................................................... 119
Πίνακας 25: Με ποιον επισκεφθήκατε τη Θεσσαλονίκη; .......................................... 120
Πίνακας 26: Κίνητρο του ταξιδιού ............................................................................ 121
Πίνακας 27: Συχνότητα επίσκεψης ............................................................................ 122
Πίνακας 28: Διάρκεια ταξιδιού .................................................................................. 123
Πίνακας 29: Τύπος καταλύματος ............................................................................... 124
Πίνακας 30: Καταναλωτική δαπάνη .......................................................................... 125
Πίνακας 31: Παράγοντες που εντυπωσίασαν τους επισκέπτες της Θεσσαλονίκης ... 127
Πίνακας 32: Παράγοντες που απογοήτευσαν τους επισκέπτες της Θεσσαλονίκης... 128
Πίνακας 33: Τα αξιοθέατα που επισκέφθηκαν οι τουρίστες της Θεσσαλονίκης....... 130
Πίνακας 34: Αξιολόγηση της συνολικής εμπειρίας της επίσκεψης στη
Θεσσαλονίκη ............................................................................................. 131
Πίνακας 35: Επιθυμία επιστροφής στη Θεσσαλονίκη ............................................... 132
Πίνακας 36: Σύσταση επίσκεψης της Θεσσαλονίκης ................................................ 133
Πίνακας 37: Προτάσεις για τη βελτίωση των τουριστικών υπηρεσιών της
Θεσσαλονίκης ........................................................................................... 135
2
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
Διάγραμμα 1: Διάρθρωση της απασχόλησης του πληθυσμού στην Π.Ε.

Θεσσαλονίκης κατά τομέα παραγωγής (απογραφή 2011) ..................... 59
Διάγραμμα 2: Αφίξεις επιβατών στον αερολιμένα «Μακεδονία» (2007 – 2016) ....... 62
Διάγραμμα 3: Διεθνείς αφίξεις ανά μήνα στο Αεροδρόμιο «Μακεδονία» (2017) ...... 73
Διάγραμμα 4: Πληρότητα ξενοδοχειακών καταλυμάτων Θεσσαλονίκης ................... 74
Διάγραμμα 5: Αριθμός διανυκτερεύσεων σε ανταγωνιστικές πόλεις το 2016
(εκατομμύρια) ......................................................................................... 78
Διάγραμμα 6: Σκοπός ταξιδιού .................................................................................... 82
Διάγραμμα 7: Χρόνος απόφασης ................................................................................. 83
Διάγραμμα 8: Δημογραφική διάρθρωση ταξιδιωτών αναψυχής ................................. 83
Διάγραμμα 9: Ηλικιακή κατανομή ταξιδιωτών αναψυχής .......................................... 84
Διάγραμμα 10: Δομή ταξιδιού (Αλλοδαποί και Έλληνες ταξιδιώτες αναψυχής)........ 85
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΗΜΑΤΩΝ
Σχήμα 1: Κατανομή των τουριστών βάσει ψυχογραφικών χαρακτηριστικών

κατά Plog ....................................................................................................... 38
Σχήμα 2: Διαστάσεις της αντιλαμβανόμενης ποιότητας των τουριστικών
προορισμών ................................................................................................... 52
Σχήμα 3: Μοντέλο των Γενικών Στρατηγικών του Porter........................................... 79
3
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ
Γράφημα 1: Φύλο....................................................................................................... 110

Γράφημα 2: Ηλικιακή ομάδα ..................................................................................... 111
Γράφημα 3: Οικογενειακή κατάσταση ...................................................................... 112
Γράφημα 4: Αριθμός τέκνων ..................................................................................... 113
Γράφημα 5: Μορφωτικό επίπεδο ............................................................................... 114
Γράφημα 6: Εισοδηματικό επίπεδο (ευρώ) ............................................................... 115
Γράφημα 7: Ταξίδεψα στη Θεσσαλονίκη .................................................................. 117
Γράφημα 8: Τρόπος πληροφόρησης για τη Θεσσαλονίκη......................................... 118
Γράφημα 9: Τρόπος οργάνωσης του ταξιδιού ........................................................... 119
Γράφημα 10: Με ποιον επισκεφθήκατε τη Θεσσαλονίκη; ........................................ 120
Γράφημα 11: Κίνητρο του ταξιδιού ........................................................................... 121
Γράφημα 12: Συχνότητα επίσκεψης .......................................................................... 122
Γράφημα 13: Διάρκεια ταξιδιού ................................................................................ 123
Γράφημα 14: Τύπος καταλύματος ............................................................................. 125
Γράφημα 15: Καταναλωτική δαπάνη ........................................................................ 126
Γράφημα 16: Παράγοντες που εντυπωσίασαν τους επισκέπτες της Θεσσαλονίκης . 128
Γράφημα 17: Παράγοντες που απογοήτευσαν τους επισκέπτες της Θεσσαλονίκης . 129
Γράφημα 18: Τα αξιοθέατα που επισκέφθηκαν οι τουρίστες της Θεσσαλονίκης ..... 131
Γράφημα 19: Αξιολόγηση της συνολικής εμπειρίας της επίσκεψης στη
Θεσσαλονίκη ........................................................................................... 132
Γράφημα 20: Επιθυμία επιστροφής στη Θεσσαλονίκη ............................................. 133
Γράφημα 21: Σύσταση επίσκεψης της Θεσσαλονίκης .............................................. 134
Γράφημα 22: Προτάσεις για τη βελτίωση των τουριστικών υπηρεσιών της
Θεσσαλονίκης ......................................................................................... 136
4
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αποτελεί αναντίρρητο γεγονός ότι η ευρύτερη περιοχή, αλλά και συγκεκριμένα ο

Δήμος Θεσσαλονίκης αποτελεί τόπο προορισμού για χιλιάδες τουρίστες. Ειδικά τα
τελευταία χρόνια και μετά την είσοδο αρκετών βαλκανικών χωρών στην Ευρωπαϊκή
Ένωση, η προσέλευση τουριστών στην πόλη της Θεσσαλονίκης κυρίως από τις
βαλκανικές χώρες και την Τουρκία, έχει αυξηθεί. Στο πλαίσιο αυτό, και καθώς
υπάρχουν σημαντικά περιθώρια περαιτέρω τουριστικής ανάπτυξης της ευρύτερης
περιοχής της Θεσσαλονίκης, ο ρόλος της εφαρμογής των αρχών της Διοίκησης
Τουριστικών Προορισμών κρίνεται αναγκαίος. Για τους λόγους αυτούς, κρίθηκε
σκόπιμο να διερευνηθεί το κατά πόσο σημαντική είναι η συμβολή του Δήμου
Θεσσαλονίκης, ως Οργανισμού Διαχείρισης Προορισμού, και στην συνέχεια, να
διερευνηθούν οι περαιτέρω δυνατότητες οργάνωσης δραστηριοτήτων του Δήμου στο
θέμα αυτό.
Μέσα από την παρουσίαση των σημαντικότερων θεωρητικών στοιχείων της
διαχείρισης των τουριστικών προορισμών, εξάλλου, προβλέπεται να καθοριστεί ο
ρόλος και οι δυνατότητες του Δήμου Θεσσαλονίκης, ως Οργανισμός Διαχείρισης
Προορισμού. Έτσι, στο θεωρητικό κομμάτι της παρούσας διπλωματικής εργασίας
προβλέπεται να παρουσιαστούν τα μοντέλα σύμφωνα με τα οποία καθορίζεται το
προϊόν «Δήμος Θεσσαλονίκης» και να διασαφηνιστούν οι δράσεις οι οποίες
σχετίζονται με την προβολή του.
Μεταξύ άλλων, θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στα πλεονεκτήματα που
προκύπτουν από την διαχείριση τουριστικών προορισμών, ενώ παράλληλα, θα δοθεί
ιδιαίτερη βαρύτητα στο πλαίσιο της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης του Δήμου,
μέσα από την παρουσίαση του γενικού πλαισίου, των εφαρμόσιμων πρακτικών στο
θέμα αυτό που συναντώνται στην διεθνή βιβλιογραφία και των εργαλείων που είναι
χρήσιμα προς αυτή την κατεύθυνση. Τέλος, παρουσιάζονται οι κατάλληλες
διαδικασίες τοποθέτησης του «προϊόντος» στην τουριστική αγορά και οι διαδικασίες
μάρκετινγκ που σχετίζονται με την προώθησή του.
Λέξεις- Κλειδιά
• Δήμος Θεσσαλονίκης
• Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού
• Τουριστική Προβολή
5
ABSTRACT
It is an undeniable fact that the wider area, but in particular the Municipality of
Thessaloniki, is a destination for thousands of tourists. Especially in recent years and
after the entry of several Balkan countries into the European Union, the turnout of
tourists in the city of Thessaloniki, mainly from the Balkan countries and Turkey, has
increased. In this context, and as there is considerable scope for further tourism
development in the wider region of Thessaloniki, the role of applying the principles of
the Administration of Tourist Destinations is considered necessary. For these reasons,
it was considered appropriate to investigate the importance of the contribution of the
Municipality of Thessaloniki as a Destination Management Organization (DMO), and
to explore the further possibilities of organizing municipal activities in this area.
Through the presentation of the most important theoretical elements of the
management of tourist destinations, the role and the potential of the Municipality of
Thessaloniki as a Destination Management Organization is to be defined. Thus, in the
theoretical part of the present diploma thesis, it is planned to present the models
according to which the product "Municipality of Thessaloniki" is defined and to
clarify the actions that are related to its projection.
Among other things, special emphasis will be put on the benefits of Managing
Tourist Destinations, while special attention will be paid to the sustainable
development of the Municipality through the presentation of the general framework of
applicable practices in this regard in the international literature and the tools that are
useful in this direction. Finally, we present the appropriate product placement
procedures in the tourism market and the marketing procedures related to its
promotion.
Keywords
• Municipality of Thessaloniki
• Destination management Organizations-DMOs
• Tourist Promotion
6
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το μάρκετινγκ των τουριστικών προορισμών αναγνωρίζεται σήμερα ως ο βασικός

πυλώνας της μελλοντικής ανάπτυξης και μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των τόπων
υποδοχής μέσα στα πλαίσια μιας παγκοσμιοποιημένης και έντονα ανταγωνιστικής
τουριστικής αγοράς (UNWTO, 2011). Οι έρευνες που έχουν λάβει χώρα και που
σχετίζονται με το μάρκετινγκ τουριστικών προορισμών αποτελούν έναν σημαντικό
τομέα ανάπτυξης στον τουρισμό που έχει εξελιχθεί σε ένα ξεχωριστό τμήμα της
τουριστικής οικονομίας (Bowen, Fidgeon, & Page, 2014).
Η σημασία του ενισχύεται από τέσσερις βασικές προτάσεις που συνδέονται με
τον παγκόσμιο τουρισμό, οι οποίες είναι οι εξής: Πρώτον, οι περισσότερες απόψεις
σχετικά με το επιλεγμένο τουριστικό προϊόν σχηματίζονται κατά την διάρκεια που οι
καταναλωτές βρίσκονται στους προορισμούς τους (Leiper, 1979). Δεύτερον,
σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (UNWTO) οι προορισμοί
αποτελούν την θεμελιώδη μονάδα ανάλυσης στον τουρισμό. Τρίτον, οι προορισμοί
έχουν αναδειχθεί ως τα μεγαλύτερα εμπορικά σήματα στην τουριστική βιομηχανία
(Morgan, Pritchard, & Piggott, 2002) και, τέλος, ένας μεγάλος αριθμός εθνών,
κρατών και πόλεων χρηματοδοτεί σήμερα τον Οργανισμό Μάρκετινγκ Προορισμού
(DMO), με τέτοιο τρόπο ώστε όλοι να ανταγωνίζονται με στόχο να προσελκύουν
τους επισκέπτες στη διακριτική τους γεωγραφική θέση ως τουριστικό προορισμό. Ως
εκ τούτου, το μάρκετινγκ τουριστικού προορισμού προέκυψε ως κεντρικό στοιχείο
της έρευνας που λαμβάνει χώρα στο πεδίο του τουρισμού (Wang, 2011).
Με αυτήν την έννοια, η μελέτη του Δήμου Θεσσαλονίκης ως Οργανισμού
Διαχείρισης Προορισμού αποτελεί ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον πεδίο, το οποίο η
παρούσα διπλωματική εργασία θα προσπαθήσει να διαφωτίσει. Για τον λόγο αυτό, η
δομή της αποτελείται από επτά κεφάλαια, τα οποία είναι χωρισμένα σε δυο ενότητες.
Η πρώτη από αυτές, η οποία αποτελεί την θεωρητική προσέγγιση του θέματος,
απαρτίζεται από τρία κεφάλαια. Το πρώτο από αυτά αναφέρεται στον ρόλο του
μάρκετινγκ στους τουριστικούς προορισμούς, το δεύτερο εστιάζει μέσα από την
παρουσίαση στρατηγικών και την θεωρία τμηματοποίησης της αγοράς, στις βασικές
7
αρχές του τουριστικού μάρκετινγκ, ενώ το τρίτο κεφάλαιο επικεντρώνεται στους

Οργανισμούς Διαχείρισης Προορισμού.
Από την άλλη πλευρά, το ερευνητικό τμήμα της παρούσας διπλωματικής
εργασίας αποτελείται από τέσσερα κεφάλαια. Στο πρώτο από αυτά γίνεται η
στρατηγική ανάλυση του τουριστικού μάρκετινγκ της Θεσσαλονίκης, στο δεύτερο
παρουσιάζεται το υφιστάμενο πρόγραμμα τουριστικής προβολής της Θεσσαλονίκης,
ενώ το τρίτο κεφάλαιο περιλαμβάνει την παρουσίαση του μεθοδολογικού πλαισίου,
μέσα στο οποίο έλαβε χώρα η πρωτογενής έρευνα, καθώς και των αποτελεσμάτων
που προέκυψαν από αυτήν. Η εργασία ολοκληρώνεται με την εξαγωγή των
σημαντικότερων συμπερασμάτων και την παράθεση των προτάσεων που προκύπτουν
μέσα από αυτά.
8
Α΄ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΣΤΟΥΣ

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥΣ
Η σημασία του μάρκετινγκ για τους τουριστικούς προορισμούς συνδέεται άρρηκτα με

τέσσερα βασικά χαρακτηριστικά του παγκόσμιου τουριστικού φαινομένου: (1) οι
περισσότερες τουριστικές δραστηριότητες λαμβάνουν χώρα στον τόπο υποδοχής, (2)
ο τόπος υποδοχής αποτελεί την θεμελιώδη μονάδα συλλογής και επεξεργασίας των
στατιστικών στοιχείων για τον τουρισμό, (3) οι τουριστικοί προορισμοί αποτελούν
πλέον τα σημαντικότερα brand names της τουριστικής βιομηχανίας και (4) ένας
μεγάλος αριθμός κρατών, περιφερειών και πόλεων χρηματοδοτούν σήμερα
Οργανισμούς Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμών (Destination Marketing
Organizations – DMOs) ως τον κύριο φορέα ανάπτυξης, προσέλκυσης περισσότερων
επισκεπτών και δημιουργίας ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος (Pike & Page, 2014).
Επομένως, οι τόποι υποδοχής και το μάρκετινγκ των τουριστικών προορισμών
αποκτούν πρωτεύοντα ρόλο για την τουριστική έρευνα και συνδέονται οργανικά με
τις δράσεις που έχουν σαν στόχο την προσέλκυση διαφόρων ομάδων – στόχων της
αγοράς (Fyall, Garrod, & Wang, 2012). Αν και η ανάπτυξη τέτοιων δράσεων δεν
είναι κάτι καινούργιο για τους τουριστικούς προορισμούς, όπως φαίνεται από την
ιστορική αναδρομή που ακολουθεί, τα τελευταία χρόνια είναι εκπληκτικό το μέγεθος
της κλίμακας στην οποία αναπτύσσονται πλέον οι δραστηριότητες αυτές σε εθνικό,
περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
Ο ρόλος των Οργανισμών Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμών (Destination
Management ή Marketing Organizations – DMOs) διαφέρει ανάλογα με την
γεωγραφική περιοχή που καλύπτουν (κράτος, περιφέρεια, πόλη),τον αριθμό και την
επιρροή που ασκούν τα εμπλεκόμενα μέρη (Δήμοι, επιμελητήρια, επαγγελματικές
ενώσεις τουριστικών επιχειρήσεων) και το εύρος του πεδίου μάρκετινγκ.
Καθώς οι Οργανισμοί Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμών δεν είναι
παραγωγοί ή πωλητές και δεν ασκούν άμεση επιρροή στις τιμές και την ποιότητα των
προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρουν οι τουριστικές επιχειρήσεις του τόπου
9
υποδοχής, ο ρόλος τους περιορίζεται στην προώθηση και προβολή του τουριστικού
προϊόντος και την παροχή διευκολύνσεων στις τουριστικές επιχειρήσεις που
δραστηριοποιούνται στην περιοχή ευθύνης τους. Ανεξάρτητα από το μέγεθος της
γεωγραφικής περιοχής που καλύπτουν, δηλαδή αν πρόκειται για Εθνικούς
Οργανισμούς Τουρισμού, όπως ο ΕΟΤ, Περιφερειακούς Οργανισμούς Τουρισμού
που καλύπτουν μια περιφέρεια της χώρας ή Τοπικούς Οργανισμούς Τουρισμού, όπως
π.χ. ένας Δήμος ή μια Δημοτική Αναπτυξιακή Εταιρεία, οι αρχές και πρακτικές του
μάρκετινγκ που εφαρμόζονται είναι οι ίδιες (Middleton et al., 2013).
1.1 Ιστορική αναδρομή και εξέλιξη του μάρκετινγκ των τουριστικών

προορισμών
Σύμφωνα με τον Sigaux (1966) οι πρώτοι ταξιδιωτικοί οδηγοί τουριστικών

προορισμών εμφανίσθηκαν στην Γαλλία τον 16ο αιώνα. Αρχικά οι επίσημοι
οργανισμοί προώθησης ιδρύθηκαν και λειτούργησαν σε τοπικό ή περιφερειακό
επίπεδο. Για παράδειγμα, στην Ελβετία, ο πρώτος Περιφερειακός Οργανισμός
Τουρισμού (Regional Tourism Organization - RTO) ιδρύθηκε στο St. Moritz το 1864,
ενώ στην Αγγλία το 1879 η Δημοτική Επιχείρηση του Blackpool πήρε άδεια από την
Κυβέρνηση της χώρας προκειμένου να επιβάλει έναν τοπικό φόρο για την
χρηματοδότηση της διαφημιστικής καμπάνιας που παρουσίαζε τα αξιοθέατα της
πόλης (Pike & Page, 2014). Το πρώτο γραφείο πληροφόρησης επισκεπτών
(Convention and Visitors Bureau - CVB) ιδρύθηκε στο Ντιτρόιτ των ΗΠΑ το 1896
(Gartrell, 1993). Το 1901 ιδρύθηκε στη Νέα Ζηλανδία ο πρώτος Εθνικός Οργανισμός
Τουρισμού (McClure, 2004), και το1903 άνοιξε στη Χαβάη το πρώτο Πολιτειακό
Γραφείο Τουρισμού (State Tourism Office - STO) (Choy, 1993).
Ο αριθμός των Οργανισμών Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμών αυξήθηκε
σημαντικά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και πολλοί από αυτούς καθιερώθηκαν τις
δεκαετίες του ’60 και του ’70 ως κύριοι εκφραστές των προσπαθειών μάρκετινγκ σε
τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, παράλληλα με την ανάπτυξη του μαζικού
τουρισμού διακοπών και αναψυχής, την διάδοση των αερομεταφορών και των
διαφημιστικών φυλλαδίων (Laws, 1996). Κατά τις επόμενες δεκαετίες
δημιουργήθηκαν πάρα πολλοί νέοι Οργανισμοί σε όλα τα επίπεδα, καθώς όλο και
10
περισσότεροι προορισμοί αναγνώρισαν την αξία της συστηματικής προώθησης των

περιοχών τους μέσα από οργανωμένες προσπάθειες μάρκετινγκ. Αν και δεν είναι
γνωστός ο ακριβής αριθμός, υπολογίζεται ότι σε ολόκληρο τον κόσμο λειτουργούν
περισσότεροι από 200 Εθνικοί Οργανισμοί Τουρισμού που διατηρούν περισσότερα
από 1.000 γραφεία (Middleton et al., 2013) και πάνω από 10.000 Περιφερειακοί και
Τοπικοί Οργανισμοί Τουρισμού (Pike & Page, 2014).
1.2 Οι βασικές διαφορές ανάμεσα στη Διαχείριση και το Μάρκετινγκ των

τουριστικών προορισμών
1.2.1 Εισαγωγικές παρατηρήσεις
Ο τουρισμός αρχικά αντιμετωπίστηκε από τους περισσότερους τόπους υποδοχής, ως

ένας φορέας γρήγορης ανάκαμψης των πληγέντων από το πόλεμο οικονομιών τους
και ως πηγή ενίσχυσης των συναλλαγματικών τους αποθεμάτων, δίνοντας
ταυτόχρονα διέξοδο απασχόλησης στους κατοίκους των περιοχών αυτών. Γρήγορα
όμως έγινε φανερό ότι η ανάπτυξη του τουρισμού είχε σημαντικές επιπτώσεις, όχι
μόνο στην οικονομία, αλλά και στο κοινωνικό, πολιτιστικό και φυσικό περιβάλλον
των τόπων υποδοχής. Σε αυτό συνετέλεσε η ραγδαία ανάπτυξη του τουρισμού
μεταπολεμικά, η οποία ευνοήθηκε από διάφορους λόγους, όπως η δημιουργία του
κοινωνικού κράτους, η καθιέρωση ετήσιας άδειας μετ’ αποδοχών για τους
εργαζόμενους, και η εξέλιξη των μέσων ατομικής (επιβατικό ΙΧ) και μαζικής
μεταφοράς (αεροπλάνα, τρένα, πλοία), με αποτέλεσμα ο τουρισμός πλέον να
αντιμετωπίζεται από τους ανθρώπους περισσότερο ως καταναλωτικό προϊόν και
βιοτική ανάγκη που απευθύνεται σε όλους, και λιγότερο ως τρόπος επίδειξης και
κοινωνικού στάτους που απευθύνεται σε μια μικρή μερίδα της άρχουσας τάξης όπως
συνέβαινε παλαιότερα.
Με την ταχύτατη ανάπτυξη των τουριστικών ροών επήλθε και η μαζική
μετακίνηση των τουριστών από τα μεγάλα τουριστικά πρακτορεία και τους διεθνείς
tour operators που είχε ως αποτέλεσμα την ένταση των αρνητικών συνεπειών της
ανάπτυξης του τουρισμού και δημιούργησε την ανάγκη χάραξης πολιτικών
διαχείρισης των τουριστικών προορισμών.
11
Η διαχείριση και ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός μάρκετινγκ, αποτελούν δύο

διαφορετικές λειτουργίες στην προσπάθεια προγραμματισμού και ανάπτυξης ενός
τουριστικού προορισμού.
Για την καλύτερη κατανόηση των διαφορών μεταξύ των δύο αυτών διακριτών
λειτουργιών εξετάζονται πρώτα οι επιπτώσεις του τουρισμού στο οικονομικό,
κοινωνικό, πολιτιστικό και φυσικό περιβάλλον που οδήγησαν στην αναγκαιότητα
χάραξης τοπικών, περιφερειακών, εθνικών και υπερεθνικών σχεδίων τουριστικής
ανάπτυξης.
1.2.2 Οι επιπτώσεις της τουριστικής ανάπτυξης στην οικονομία, την κοινωνία, τον
πολιτισμό και το περιβάλλον
1.2.2.1 Επιπτώσεις στην οικονομία
Οι πιο σημαντικές επιπτώσεις του τουρισμού στην οικονομία των τόπων υποδοχής
σχετίζονται με τους παρακάτω τομείς.
Επενδύσεις και Απασχόληση
Ο τουρισμός είναι τομέας εντάσεως κεφαλαίου και εργασίας και επομένως η

ανάπτυξή του έχει θετικές επιπτώσεις στην αύξηση των επενδύσεων (ιδιωτικών και
δημόσιών) και της απασχόλησης του εργατικού δυναμικού των τόπων υποδοχής.
Η δημιουργία των απαραίτητων υποδομών και ανωδομών αποτελεί αναγκαία
προϋπόθεση για την ανάπτυξη του τουρισμού. Τα έργα αυτά μπορεί να
χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων ή τον προϋπολογισμό
των Δήμων (κατασκευή οδικού ή σιδηροδρομικού δικτύου, αεροδρομίων, λιμανιών,
μαρίνων) ή από ιδιώτες (κατασκευή ξενοδοχείων και επιχειρήσεων εστίασης,
ανάπτυξη μεταφορικών μέσων, π.χ. αερομεταφορές, ακτοπλοΐα) ή να δημιουργούνται
με τη σύμπραξη του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα (συγχρηματοδοτούμενα έργα).
Σε κάθε περίπτωση όμως η επενδυτική δραστηριότητα δημιουργεί νέες θέσεις
απασχόλησης (Λαγός, 2005).
Η απασχόληση στον τουρισμό διακρίνεται σε άμεση (όσοι εργάζονται σε αμιγώς
τουριστικές επιχειρήσεις, όπως ξενοδοχεία, εστιατόρια, τουριστικά πρακτορεία,
γραφεία ενοικίασης αυτοκινήτων), έμμεση και προκαλούμενη (όσοι εργάζονται στην
12
εφοδιαστική αλυσίδα των αμιγώς τουριστικών επιχειρήσεων ή παρέχουν

εξυπηρετήσεις που σχετίζονται με τον τουρισμό, όπως μεταφορικές εταιρείες,
γεωργία, κτηνοτροφία, καταστήματα λιανικής πώλησης διαφόρων ειδών,
κατασκευαστικές εταιρείες, εταιρείες που παράγουν έπιπλα και μηχανήματα για τον
εξοπλισμό των ξενοδοχειακών μονάδων κ.λπ.). Αν και σε πολλές περιπτώσεις οι
θέσεις εργασίας που δημιουργούνται εξαιτίας της ανάπτυξης του τουρισμού δεν είναι
μόνιμες, αλλά εποχιακές και χαρακτηρίζονται από περιστασιακή και μερική
απασχόληση, είναι αναμφισβήτητη η συμβολή του τουρισμού στην αύξηση των
συνολικών θέσεων εργασίας της οικονομίας των χωρών υποδοχής (Κοκκώσης &
Τσάρτας, 2001).
Εισοδήματα και έσοδα για το Κράτος
Φυσικό επακόλουθο της αύξησης της απασχόλησης και της οικονομικής

δραστηριότητας των επιχειρήσεων στους τόπους υποδοχής, είναι η αύξηση των
εισοδημάτων των νοικοκυριών, καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι βρίσκουν
δουλειά ή συμπληρώνουν το εισόδημά τους, και η αύξηση των εσόδων του Κράτους
από την άμεση (εξαιτίας της μεγέθυνσης των οικογενειακών εισοδημάτων και των
κερδών των νομικών προσώπων που δηλώνονται στην Εφορία) και έμμεση
φορολογία (είσπραξη αυξημένου ΦΠΑ, φόρος διαμονής ανά ημερήσια χρήση του
δωματίου που επιβλήθηκε με το άρθρο 53 του Ν.4389/2016 και εισπράττεται από την
1η Ιανουαρίου του 2018 από όλα τα κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα και τα
ενοικιαζόμενα επιπλωμένα δωμάτια – διαμερίσματα).
Περιφερειακή ανάπτυξη
Σε πολλές απομακρυσμένες, ορεινές και μειονεκτικές περιοχές οι οποίες διαθέτουν

πλούσιους φυσικούς πόρους η ανάπτυξη του τουρισμό αποτελεί τη μοναδική διέξοδο
για τον ντόπιο πληθυσμό για να απασχοληθεί και να μείνει στον τόπο του. Έτσι, ο
τουρισμός σε συνδυασμό με τις έως τώρα παραδοσιακές ασχολίες μπορεί να αυξήσει
σημαντικά τα εισοδήματα των κατοίκων και να μειώσει την εσωτερική και εξωτερική
μετανάστευση. Συνήθως στις περιοχές αυτές αναπτύσσονται ήπιες μορφές τουρισμού
που σέβονται το τοπικό φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, όπως ο αγροτουρισμός, ο
οικολογικός τουρισμός, ο περιηγητικός τουρισμός κ.ά. (Σπιλάνης, 2000).
13
Πολλαπλασιαστικές επιδράσεις στη τοπική οικονομία
Τα χρήματα που ξοδεύουν οι τουρίστες στον τόπο προορισμού διαχέονται στην

τοπική οικονομία, δημιουργώντας επαναλαμβανόμενους κύκλους δημιουργίας
εισοδημάτων. Αν και δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθούν επακριβώς οι
πολλαπλασιαστικές επιδράσεις της τουριστικής δαπάνης στον τόπο υποδοχής, αυτό
που είναι ξεκάθαρο είναι ότι το μέγεθός τους εξαρτάται άμεσα από τον βαθμό
ανάπτυξης της τοπικής οικονομίας, καθώς όσο πιο ανεπτυγμένη είναι μια οικονομία
τόσο περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες μπορεί να παράγει προκειμένου να
εξυπηρετήσει την τουριστική ζήτηση. Αντίθετα, μια οικονομία που εξαρτάται σε
μεγάλο βαθμό από εισαγωγές για την κάλυψη της τουριστικής ζήτησης έχει υψηλές
διαρροές, με αποτέλεσμα να μειώνονται δραστικά οι πολλαπλασιαστικές επιδράσεις
της τουριστικής δαπάνης. Για τον λόγο αυτό κύρια επιδίωξη τόσο της εφαρμοζόμενης
πολιτικής τουριστικής ανάπτυξης σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, όσο
και του σχεδίου μάρκετινγκ που εκπονείται πρέπει να είναι η μέγιστη δυνατή
διασύνδεση του τουρισμού με τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα της οικονομίας
του τόπου προορισμού (Ζαχαράτος, 1999).
Ισοζύγιο πληρωμών
Καθώς ο τουρισμός από οικονομική άποψη αποτελεί μια εξαγωγική δραστηριότητα

του τόπου προορισμού, οι τουριστικές εισπράξεις ενισχύσουν σημαντικά το σκέλος
των εσόδων του ισοζυγίου πληρωμών (Λαγός, 2005). Ειδικά, για χώρες όπως η
Ελλάδα που αντιμετωπίζουν χρόνιο πρόβλημα ελλειμματικού ισοζυγίου πληρωμών, η
συμβολή των εισπράξεων από τον τουρισμό είναι καθοριστική για τη μείωση των
ελλειμμάτων. Η μεγιστοποίηση του θετικού αποτελέσματος, εξαρτάται και πάλι, από
τη δυνατότητα των τόπων υποδοχής να σχεδιάζουν και να προγραμματίζουν τη
γενικότερη λειτουργία του τουρισμού, έτσι ώστε να ελαχιστοποιούνται οι εκροές από
το τουριστικό κύκλωμα εξαιτίας της προσφυγής σε εισαγωγές για την κάλυψη της
τουριστικής ζήτησης.
14
Πληθωρισμός και αύξηση των τιμών της γης και των ακινήτων σε τοπικό
επίπεδο
Η αύξηση της συνολικής ζήτησης αγαθών και υπηρεσιών, καθώς η κατανάλωση των
τουριστών έρχεται να προστεθεί στην υφιστάμενη κατανάλωση του ντόπιου
πληθυσμού, έχει ως αποτέλεσμα εντεινόμενες πιέσεις για αύξηση των τιμών των
καταναλωτικών αγαθών και υπηρεσιών και την άνοδο του πληθωρισμού στους
τουριστικούς προορισμούς (Gartner, 2001).
Μια ακόμη συνηθισμένη αρνητική επίπτωση είναι η αύξηση των τιμών της γης
και των ακινήτων στις περιοχές που βιώνουν έντονη και απρογραμμάτιστη
τουριστική ανάπτυξη. Καθώς η ανάπτυξη του τουρισμού προϋποθέτει την χωρική
επέκταση των τουριστικών υποδομών και ανωδομών, οι περιορισμένες εκτάσεις γης
έχουν ως άμεσο αποτέλεσμα την εκτίναξη των τιμών των ακινήτων στα ύψη, ειδικά
στις περιοχές όπου διαφαίνονται μεγάλες αναπτυξιακές προοπτικές (Κοκκώσης &
Τσάρτας, 1999).
1.2.2.2 Επιπτώσεις στην κοινωνία και τον πολιτισμό
Οι πιο σημαντικές επιπτώσεις του τουρισμού στην κοινωνία και τον πολιτισμό των
τόπων υποδοχής σχετίζονται με τους παρακάτω τομείς.
Κοινωνική δομή
Η ανάπτυξη του τουρισμού επηρεάζει άμεσα την κοινωνία του τόπου υποδοχής σε
πολλά επίπεδα, και αυτό γίνεται περισσότερο εμφανές σε μικρές, αγροτικές
κοινότητες, μικρά αστικά κέντρα της υπαίθρου, γεωγραφικά απομονωμένες περιοχές
και νησιά, όπου ένα μέρος του πληθυσμού ασχολείται με τον τουρισμό και
αποκομίζει τα οικονομικά οφέλη από την ανάπτυξή του, ενώ όσοι δεν ασχολούνται
με τον τουρισμό πολλές φορές υπονομεύουν την ανάπτυξή του, υιοθετώντας
αρνητική στάση έναντι των τουριστών και τους αντιμετωπίζουν ως ενοχλητικούς και
παρείσακτους. Ήδη, πολλές περιοχές που βρίσκονται στο τρίτο στάδιο της
τουριστικής ανάπτυξης αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα ανομίας, παραβατικών
συμπεριφορών και χαλάρωσης των ηθών.
15
Επαγγελματική κινητικότητα
Η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού έχει ως αποτέλεσμα την εγκατάλειψη των

επαγγελμάτων του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία,
αλιεία, μεταποίηση) καθώς οι νέοι, στην προσπάθεια να βελτιώσουν το βιοτικό τους
επίπεδο, στρέφονται από τις δύσκολες και πολλές φορές μη προσοδοφόρες
παραδοσιακές εργασίες στην παροχή τουριστικών υπηρεσιών ή επαγγέλματα που
σχετίζονται με τον τουρισμό (εμπόριο, κατασκευές).
Ωστόσο, η κινητικότητα αυτή παρέχει τη δυνατότητα σε μεγάλες κοινωνικές
ομάδες (νέοι, σπουδαστές, γυναίκες, συνταξιούχοι) να εργαστούν επικουρικά στον
τομέα του τουρισμού, αυξάνοντας το εισόδημά τους.
Επικοινωνία των ντόπιων κατοίκων με τους τουρίστες
Σε πολλές περιπτώσεις παρατηρούνται προβλήματα στην επικοινωνία των ντόπιων

κατοίκων με τους τουρίστες, που μπορεί να οφείλονται στις πολιτισμικές και
θρησκευτικές διαφορές που υπάρχουν μεταξύ τους. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται
αμοιβαίος σεβασμός των διαφορετικών αντιλήψεων, ηθών και εθίμων για να
ξεπεραστούν τα εμπόδια. Σημαντικό ρόλο βέβαια παίζει και το πλαίσιο μέσα στο
οποίο πραγματοποιείται η επικοινωνία που εξαρτάται κυρίως από τα κίνητρα, τα
ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των τουριστών και τον τύπο ανάπτυξης του τουρισμού
(Ζαχαράτος & Τσάρτας, 1999). Άλλωστε, ο τουρισμός προσφέρει μεγάλες
δυνατότητες διαπροσωπικής επικοινωνίας ανάμεσα στους ντόπιους κατοίκους και
τους τουρίστες πράγμα που ευνοεί την αμοιβαία κατανόηση και την εμπέδωση της
ειρήνης μεταξύ των λαών (Gartner, 2001).
Αλλαγές στις κοινωνικές σχέσεις, τα ήθη, τα έθιμα και τη γλώσσα
Η ιδιότυπη αστικοποίηση και ο «εκσυγχρονισμός» των τουριστικών περιοχών

επιφέρει αλλαγές στις σχέσεις των δύο φύλων και στον τρόπο ζωής και συμπεριφοράς
των ατόμων. Τα παραδοσιακά ήθη και έθιμα δεν εκτιμώνται και σιγά-σιγά
εγκαταλείπονται ή εμπορευματοποιούνται και διατηρούντα απλά και μόνο για
τουριστικούς λόγους. Κατά τον ίδιο τρόπο πολλά στοιχεία της τοπικής παράδοσης και
του πολιτισμού μετατρέπονται σε βιοτεχνικά προϊόντα (συνήθως χαμηλής ποιότητας)
και πωλούνται ως αναμνηστικά του ταξιδιού στους διερχόμενους τουρίστες. Σε
16
πολλές περιπτώσεις αλλοιώνεται ακόμη και η γλώσσα των κατοίκων του τόπου
υποδοχής, οι οποίοι στην προσπάθειά τους να ενθαρρύνουν την επικοινωνία με τους
επισκέπτες χρησιμοποιούν τη γλώσσα των τουριστών.
Πολιτισμικό σοκ
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που οι ντόπιοι κάτοικοι παρασύρονται και ακολουθούν
τον τρόπο ζωής που υιοθετούν οι ξένοι τουρίστες, οι οποίοι κατά τη διάρκεια των
διακοπών τους έχουν την τάση να ξοδεύουν περισσότερα χρήματα και να ζουν με
μεγαλύτερη ελευθεριότητα. Και ενώ οι τουρίστες μετά από λίγες ημέρες διακοπών
επιστρέφουν στις εστίες τους και επανέρχονται στους ρυθμούς της καθημερινότητας,
οι κάτοικοι των τουριστικών περιοχών υφίστανται ένα πολιτισμικό σοκ στην
συνεχιζόμενη προσπάθειά τους να ακολουθήσουν τον τρόπο ζωής των τουριστών.
1.2.2.3 Επιπτώσεις στο περιβάλλον
Υπάρχει σχέση αλληλεξάρτησης ανάμεσα στην τουριστική ανάπτυξη και στο φυσικό
και δομημένο περιβάλλον των τουριστικών προορισμών. Η συνεχής εμφάνιση νέων
τουριστικών προορισμών στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη προσελκύουν τους
τουρίστες που επιθυμούν να ταξιδέψουν και να περάσουν τις διακοπές τους σε χώρους
αυθεντικούς που διαθέτουν παρθένο φυσικό περιβάλλον, από όπου μπορούν να
αποκομίσουν μοναδικές εμπειρίες. Για τον λόγο αυτό εξετάζεται πρώτα η έννοια της
«φέρουσας ικανότητας» και κατόπιν αναλύονται οι επιπτώσεις του τουρισμού .στο
περιβάλλον.
Φέρουσα ικανότητα
Ως «φέρουσα ικανότητα» νοείται η δυνατότητα του φυσικού και δομημένου

περιβάλλοντος ενός τόπου υποδοχής να απορροφήσει και να ικανοποιήσει τις ανάγκες
ενός συγκεκριμένου αριθμού τουριστών. Όταν ο αριθμός των τουριστών ξεπερνά την
φέρουσα ικανότητα του προορισμού, τότε επέρχεται υποβάθμιση της ποιότητας του
συνολικού προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος, καθώς εξαιτίας του συνωστισμού
οι παρεχόμενες υπηρεσίες δεν μπορούν να καλύψουν ικανοποιητικά τις ανάγκες των
τουριστών και δημιουργούνται περιβαλλοντικά προβλήματα. Αυτό έχει ως
17
αποτέλεσμα την μείωση της ανταγωνιστικότητας του προορισμού και την σταδιακή
απομάκρυνση των τουριστών, οι οποίοι στρέφονται σε άλλες περιοχές.
Φυσικό περιβάλλον
Η μαζική προσέλευση τουριστών σε έναν προορισμό μπορεί να προξενήσει

ανεπανόρθωτες βλάβες στο φυσικό περιβάλλον του τόπου υποδοχής (θάλασσα,
ορεινούς όγκους, χλωρίδα και πανίδα). Ιδιαίτερα κινδυνεύουν περιοχές που δύσκολα
μπορούν να αποκατασταθούν (υδροβιότοποι, λίμνες, ποτάμια) και η καταστροφή
μπορεί να αποδειχθεί μη αναστρέψιμη. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις η τουριστική
ανάπτυξη των περιοχών αυτών μπορεί να βοηθήσει στην προστασία τους, καθώς
ασκούνται πιέσεις για την προστασία τους ενώ ένα τμήμα των εισπράξεων από τον
τουρισμό μπορεί να διατίθεται για τον σκοπό αυτό. Με τη δημιουργία
προστατευόμενων περιοχών που είναι ανοικτές για ορισμένο αριθμό επισκεπτών και
για περιορισμένο χρονικό διάστημα, οι επιπτώσεις του τουρισμού μπορούν να
μετατραπούν από αρνητικές σε θετικές.
Δομημένο περιβάλλον
Το ξεπέρασμα των ορίων της φέρουσας ικανότητας του δομημένου περιβάλλοντος

έχει ως αποτέλεσμα οι υπάρχουσες υποδομές (υγείας, ασφάλειας, ύδρευσης,
επικοινωνιών, καθαριότητας, μεταφορών) να μην μπορούν να ικανοποιήσουν τις
συνδυασμένες ανάγκες των ντόπιων κατοίκων και των τουριστών (ιδίως κατά τους
μήνες αιχμής του τουρισμού). Τα προβλήματα που δημιουργούνται είναι σύνθετα και
χρειάζεται προσεκτικός σχεδιασμός για την επίλυσή τους, καθώς η μεγέθυνση των
υφιστάμενων υποδομών συνήθως απαιτεί πολύ χρόνο και κόστος ενώ η χρήση τους
είναι απαραίτητη μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα του έτους (π.χ. η
δημιουργία ενός νέου υποσταθμού ηλεκτρικού ρεύματος ή η επέκταση του δικτύου
ύδρευσης σε ένα νησί ή σε μια αστική περιοχή για την κάλυψη των τουριστικών
αναγκών μόνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες).
Ιστορικά κέντρα πόλεων και διατηρητέες συνοικίες
Συνηθισμένο φαινόμενο σε πόλεις που διαθέτουν πλούσια ιστορία και ιδιαίτερες

αρχιτεκτονικές κατασκευές που είναι συγκεντρωμένες σε συγκεκριμένες περιοχές
είναι η τάση «μουσειοποίησης» των περιοχών αυτών. Μέσα στα πλαίσια μιας κακώς
18
εννοούμενης προστασίας της μνήμης και της ιστορίας, οι περιοχές αυτές

μετατρέπονται σε ένα αποστεωμένο σκηνικό για τους τουρίστες, οι μόνιμοι κάτοικοι
σταδιακά απομακρύνονται και δημιουργούνται μόνο καταστήματα, υποδομές και
ανωδομές για την αποκλειστική εξυπηρέτηση των αναγκών των τουριστών
(εστιατόρια, καταλύματα, καφέ, μπαρ, καταστήματα που πωλούν σουβενίρ κ.λπ.).
1.2.3 Διαχείριση τουριστικών προορισμών
Στόχος της διαχείρισης ενός τόπου υποδοχής είναι η μεγιστοποίηση των θετικών και η
ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων της τουριστικής ανάπτυξης, η οποία
μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την συγκρότηση και εφαρμογή του κατάλληλου
βραχυπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου προγράμματος, το οποίο πρέπει να αποτελεί
ένα σταθερό και ταυτόχρονα ευέλικτο πλαίσιο αναφοράς των εφαρμοζόμενων
πολιτικών και να συνοδεύεται από ένα συγκεκριμένο, ειδικό θεσμικό πλαίσιο που
συμβάλλει στην προώθηση του έργου της διαχείρισης.
Ο προγραμματισμός και το θεσμικό πλαίσιο πρέπει να αναπτυχθούν σε τρείς
άξονες με πολιτικές και μέτρα που στοχεύουν στη διαχείριση των οικονομικών,
κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων της τουριστικής ανάπτυξης και της
ανάσχεσης της υποβάθμισης του τουριστικού προορισμού. Μέτρα που μπορούν να
συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση είναι:
• καλύτερη αστυνόμευση, έτσι ώστε να προλαμβάνονται και να τιμωρούνται
φαινόμενα αισχροκέρδειας και αδικαιολόγητης αύξησης των τιμών των
καταναλωτικών ειδών και υπηρεσιών στις τουριστικές περιοχές,
• δημιουργία των κατάλληλων υποδομών και διευκολύνσεων για τους τουρίστες
(εύρυθμη και ομαλή λειτουργία των μέσων μαζικής μεταφοράς και των
υπηρεσιών καθαριότητας, ύδρευσης, υγείας και ασφάλειας, δημιουργία χώρων
στάθμευσης και γραφείων πληροφόρησης κ.λπ.),
• εφαρμογή των νόμων που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος,
• θέσπιση και απαρέγκλιτη εφαρμογή κανόνων χωροταξικού και πολεοδομικού
σχεδιασμού που θα αποτρέπουν την καταπάτηση του φυσικού και την αλλαγή
χρήσεων του δομημένου περιβάλλοντος (θεσμοθέτηση ζωνών καθορισμένων
χρήσεων γης) (Κοκκώσης & Τσάρτας, 1999).
19
1.2.4 Μάρκετινγκ τουριστικών προορισμών
Σύμφωνα με τους Witt και Moutinho (1995) το τουριστικό μάρκετινγκ είναι η

διαδικασία με την οποία οι Οργανισμοί Τουρισμού προσδιορίζουν και επιλέγουν τους
δυνητικούς επισκέπτες της περιοχής τους, διερευνούν τις ανάγκες, επιθυμίες και τα
κίνητρά τους προκειμένου να προσαρμόσουν τα τουριστικά τους προϊόντα έτσι ώστε
να εξυπηρετούν αυτές τις ανάγκες και επιθυμίες κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο, και
να επηρεάσουν την απόφασή τους να επισκεφθούν τον τουριστικό προορισμό. Ο
καθορισμός των στόχων του μάρκετινγκ γίνεται λαμβάνοντας υπόψη το
προσφερόμενο προϊόν, τις ευκαιρίες που υπάρχουν στην αγορά και τους διαθέσιμους
οικονομικούς πόρους του Οργανισμού.
Οι βασικοί στόχοι του μάρκετινγκ των τουριστικών προορισμών είναι η:
• συστηματική προβολή της περιοχής με όλα τα διαθέσιμα μέσα, όπως διαδικτυακή
παρουσία, συμμετοχή σε εκθέσεις, διαφημιστικές καμπάνιες, δημόσιες σχέσεις,
συνεργασίες με tour operators και τουριστικά πρακτορεία κ.λπ.,
• διαμόρφωση ιδιαίτερης διαφημιστικής εικόνας της περιοχής, που τονίζει τα
συγκριτικά της πλεονεκτήματα έναντι των ανταγωνιστών και λειτουργεί ως σήμα
κατατεθέν με διακριτό brand name αναγνωρίσιμο από τους τουρίστες,
• διαρκής αναζήτηση νέων αγορών και ομάδων καταναλωτών που ενδιαφέρονται
για το προσφερόμενο τουριστικό προϊόν της περιοχής, καθώς η τουριστική
ζήτηση εξειδικεύεται όλο και περισσότερο και η προσφορά πρέπει να
ανταποκριθεί για να διατηρήσει την ελκυστικότητα του προορισμού (Κοκκώσης
& Τσάρτας, 1999).
Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι το μάρκετινγκ των τουριστικών προορισμών έρχεται
να «πατήσει» πάνω στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό καταθέτοντας συγκεκριμένες
προτάσεις κυρίως όσον αφορά τους τρόπους προώθησης και προβολής του
τουριστικού προϊόντος επειδή λειτουργεί κάτω από συγκεκριμένους περιορισμούς,
καθώς ο Οργανισμός:
• δεν έχει δυνατότητα αλλαγής του ονόματος και των γεωγραφικών συνόρων που
περικλείουν τον τουριστικό προορισμό,
• δεν μπορεί να καθορίσει την ποιότητα της πραγματικής ταξιδιωτικής εμπειρίας
του επισκέπτη σε σχέση με αυτήν που υπόσχεται το πρόγραμμα επικοινωνίας του
20
προορισμού καθώς πολλές φορές αυτή εξαρτάται από εξωγενείς παράγοντες,

όπως η κυκλοφοριακή συμφόρηση, πλημμελής καθαριότητα, εγκληματικότητα
κ.ά.,
• βασίζεται στα αποτελέσματα ερευνών και την ανατροφοδότηση από το internet
και τα social media για να διερευνήσει τον βαθμό ικανοποίησης των επισκεπτών,
καθώς δεν έχει άμεση επαφή μαζί τους προκειμένου να εκτιμήσει άμεσα τις
απόψεις τους για τον τόπο υποδοχής,
• δεν διαθέτει αρκετή επιρροή, έτσι ώστε να επηρεάσει προς το θετικότερο τις
σχέσεις μεταξύ των ντόπιων κατοίκων και των τουριστών,
• δεν μπορεί να ελέγξει και να διαμορφώσει άμεσα τις διμερείς συμφωνίες μεταξύ
των αεροπορικών εταιρειών και των κρατικών αρχών,
• δεν ασκεί άμεσο έλεγχο στα προϊόντα και τις υπηρεσίες που διατίθενται από το
πλήθος των τουριστικών επιχειρήσεων που λειτουργούν στην περιοχή, όπως
επίσης και στην τιμολογιακή πολιτική που αυτές ακολουθούν,
και τέλος, το πιο σημαντικό ίσως από όλα είναι ότι:
• βρίσκεται στο έλεος της πολιτικής εξουσίας και των λοιπών εμπλεκομένων για τη
συνέχιση της χρηματοδότησης των ενεργειών του (Pike & Page, 2014).
Επομένως, με βάση τα παραπάνω για τη συγκρότηση ενός ολοκληρωμένου
σχεδίου μάρκετινγκ ενός τουριστικού προορισμού πρέπει:
1. Να διενεργηθούν έρευνες αγοράς και ικανοποίησης των τουριστών προκειμένου
να γίνουν γνωστές οι ανάγκες, επιθυμίες και τα κίνητρα των επισκεπτών, καθώς
και οι συνθήκες του ανταγωνισμού.
2. Να προσδιοριστούν τα τουριστικά προϊόντα και υπηρεσίες που είναι
κατάλληλα/ες για την κάλυψη των αναγκών συγκεκριμένων τμημάτων της
αγοράς, στα οποία πρέπει να στοχεύσει ο Οργανισμός.
3. Να υπάρχει επαρκής και αντικειμενική πληροφόρηση των δυνητικών τουριστών
για τις δραστηριότητες, εμπειρίες και υπηρεσίες που μπορεί να προσφέρει ο τόπος
υποδοχής. Για τον λόγο αυτό πρέπει να γίνει προσεκτική επιλογή των
κατάλληλων μέσων προώθησης και προβολής που θα προσεγγίσουν όσο το
δυνατόν περισσότερους καταναλωτές.
21
4. Να εξασφαλισθεί εύκολη και γρήγορη πρόσβαση των τουριστών, που θα

αποφασίσουν να επισκεφτούν τον προορισμό, στα σημεία παροχής των
τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών, έτσι ώστε οι αγοραστικές αποφάσεις να
μετουσιώνονται άμεσα σε πωλήσεις. Στο σημείο αυτό αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα
η επιλογή των κατάλληλων καναλιών διανομής.
5. Να αξιολογούνται περιοδικά τα αποτελέσματα του εφαρμοζόμενου
προγράμματος μάρκετινγκ, έτσι ώστε να εντοπίζονται τα σημεία που χρήζουν
διόρθωσης, όπως και αυτά που πρέπει να ενισχυθούν για τη μεγιστοποίηση των
αποτελεσμάτων για τον τόπο υποδοχής (Βασιλειάδης, 2009).
1.3. Η αποτελεσματικότητα του Μάρκετινγκ των τουριστικών

Για να εξασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα του τουριστικού μάρκετινγκ, θα πρέπει ο

σχεδιασμός να γίνει για κάθε προσφερόμενη μορφή τουρισμού ξεχωριστά, καθώς
είναι πολύ γενική και αόριστη η προβολή και προώθηση του τουριστικού προορισμού
ως ενός ενιαίου προϊόντος, τη στιγμή που σήμερα η τουριστική βιομηχανία
απευθύνεται και πουλάει πλήθος διαφορετικών προϊόντων σε ένα ευρύ φάσμα
καταναλωτών.
Σκοπός του σχεδίου μάρκετινγκ είναι ο εντοπισμός των κυριότερων
επιχειρηματικών ευκαιριών και ο καλύτερος τρόπος εκμετάλλευσής τους για την
τουριστική βιομηχανία του τόπου υποδοχής. Κλειδί της επιτυχίας αποτελεί η
στόχευση στα κατάλληλα προϊόντα και τα αντίστοιχα τμήματα της αγοράς με τη
συγκέντρωση των προσπαθειών και των οικονομικών πόρων, έτσι ώστε να επιτευχθεί
η βελτιστοποίηση της σχέσης κόστους/αποτελεσμάτων.
Η αποτελεσματικότητα των ενεργειών μάρκετινγκ ελέγχεται με τη συγκέντρωση
και επεξεργασία πρωτογενών δεδομένων που προέρχονται από έρευνες (π.χ.
ικανοποίησης των επισκεπτών) οι οποίες αποτυπώνουν τις τάσεις της αγοράς και
δευτερογενών στοιχείων που προέρχονται από την Ελληνική Στατιστική Αρχή, την
Τράπεζα της Ελλάδας, τον ΣΕΤΕ, το ΞΕΕ, τον ΕΟΤ κ.ά. και αφορούν τις αφίξεις
(συνολικές, κατά πύλη εισόδου, μέσο και χώρα προέλευσης), τις διανυκτερεύσεις
(συνολικές, κατά τύπο καταλύματος και χώρα προέλευσης), τις εισπράξεις
22
(συνολικές, κατά τύπο δαπάνης, χώρα προέλευσης, περιφέρεια και τύπο

καταλύματος) και τις πληρότητες των ξενοδοχείων (συνολικές και ανά μήνα).
Απλές εκτιμήσεις της αποτελεσματικότητας των ενεργειών μάρκετινγκ μπορούν
να γίνουν συγκρίνοντας την μακροχρόνια τάση των επιδόσεων του τουριστικού
προορισμού με τον συνολικό προϋπολογισμό που διατίθεται από τον Οργανισμό
Διαχείρισης και Προώθησης Τουρισμού για την υλοποίηση των συγκεκριμένων
ενεργειών, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη ότι τα αποτελέσματα είναι πάντοτε
ετεροχρονισμένα σε σχέση με τον χρόνο πραγματοποίησης των δαπανών.
Ωστόσο, από την ανάλυση των παραπάνω στοιχείων δεν μπορούν να εκτιμηθούν
επακριβώς τα ποσοστά της αύξησης των επιδόσεων του τουριστικού προορισμού
(αφίξεων, διανυκτερεύσεων, εσόδων και πληρότητας των ξενοδοχείων) που
προέρχονται:
1. Αποκλειστικά και μόνο από τις δράσεις μάρκετινγκ του Οργανισμού Διαχείρισης
και Προώθησης του Τουρισμού ή σε εξωγενείς παράγοντες, όπως:
 η δημιουργία ενός νέου τουριστικού πόρου που λειτουργεί ως θέλγητρο για
την περιοχή (θεματικό πάρκο αναψυχής, αρχαιολογικός χώρος, μουσείο ή
ακόμη και ενός πολύ καλού ξενοδοχείου),
 γεγονότα που συμβαίνουν στο εξωτερικό ή εσωτερικό περιβάλλον, τα οποία
δεν μπορούν να ελεγχθούν και επηρεάζουν αρνητικά ή θετικά την
τουριστική ζήτηση (τρομοκρατικές ενέργειες, πολεμικές συγκρούσεις,
προσφυγικές ροές, φυσικές καταστροφές, όπως σεισμοί, εκρήξεις
ηφαιστείων, τσουνάμι, ακραία καιρικά φαινόμενα, μεταβολές
συναλλαγματικών ισοτιμιών, προβολή του προορισμού σε μια
κινηματογραφική ή τηλεοπτική παραγωγή),
 δράσεις μάρκετινγκ που αναλαμβάνουν μεμονωμένες επιχειρήσεις και
οργανισμοί που λειτουργούν ή έχουν συμφέροντα στην περιοχή
(ξενοδοχειακές μονάδες, επιμελητήρια, επαγγελματικές ενώσεις, μεγάλοι
tour operators και τουριστικοί πράκτορες του εσωτερικού και του
εξωτερικού, ενέργειες αεροπορικών εταιρειών που μπορούν να επηρεάσουν
δραστικά την τουριστική ζήτηση, όπως π.χ. η έναρξη μιας νέας διεθνούς ή
εσωτερικής αεροπορικής γραμμής).
23
2. Από κάθε επιμέρους δράση του προγράμματος επικοινωνίας, προβολής και

προώθησης (διαφήμιση, δημόσιες σχέσεις και δημοσιότητα, μπροσούρες,
λειτουργία ιστότοπου και δραστηριοποίηση στα social media, συμμετοχή σε
εκθέσεις).
3. Από κάθε κανάλι διανομής ξεχωριστά (tour operators, τουριστικά πρακτορεία
του εσωτερικού και του εξωτερικού, internet, άμεσες πωλήσεις).
Παρά τα ανωτέρω προβλήματα, υπάρχουν δοκιμασμένες και ελεγμένες τεχνικές
που μπορούν να φανερώσουν την αποτελεσματικότητα των ενεργειών μάρκετινγκ του
Οργανισμού Διαχείρισης και Προώθησης στις τουριστικές επιδόσεις του τόπου
προορισμού.
Η μέτρηση της αποτελεσματικότητας των επιμέρους δραστηριοτήτων του
μείγματος μάρκετινγκ είναι ύψιστης σημασίας για δύο λόγους:
1. επειδή οι Οργανισμοί Διαχείρισης και Προώθησης Τουρισμού, ως δημόσιοι
φορείς, υπόκεινται σε έλεγχο των δραστηριοτήτων και του προϋπολογισμού
τους, από το Ελεγκτικό Συνέδριο του Κράτους και από την κοινωνία, και
2. επειδή όλοι οι εμπλεκόμενοι (Δημοτική Αρχή, κάτοικοι τουριστικές επιχειρήσεις
της πόλης) θέλουν να γνωρίζουν την αξία που προστίθεται στον τουρισμό της
περιοχής και προέρχεται από τις δράσεις του Οργανισμού Διαχείρισης και
Προώθησης Τουρισμού.
24
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ
2.1 Στρατηγικές τουριστικού μάρκετινγκ
Οι δραστηριότητες μάρκετινγκ των Οργανισμών Διαχείρισης και Προώθησης

Προορισμών διαφέρουν κατά πολύ από το εμπορικό μάρκετινγκ, καθώς ασκούν
περιορισμένη επιρροή στην τουριστική αγορά για δύο λόγους. Πρώτον, επειδή ένα
αρκετά μεγάλο ποσοστό των ταξιδιών στα ανεπτυγμένα κράτη γίνεται για
επαγγελματικούς ή άλλους λόγους που δεν έχουν απαραίτητα σχέση με την αναψυχή,
όπως επισκέψεις σε φίλους και συγγενείς, πράγμα που σημαίνει ότι τα συγκεκριμένα
τμήματα της αγοράς δεν επηρεάζονται από τις προωθητικές ενέργειες των
Οργανισμών Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμών, και δεύτερον επειδή ένα
μεγάλο ποσοστό των ταξιδιών αναψυχής θα πραγματοποιούνταν, κυρίως στους
ανεπτυγμένους τουριστικούς προορισμούς, ανεξάρτητα από την δαπάνη οικονομικών
πόρων για την προώθησή τους, επειδή είναι ήδη γνωστοί στο ταξιδιωτικό κοινό από
προηγούμενες επισκέψεις, συστάσεις φίλων και γνωστών και φυσικά από τις
ενέργειες μάρκετινγκ των ιδιωτικών τουριστικών επιχειρήσεων του τόπου υποδοχής.
Άλλωστε, στους προορισμούς όπου η ζήτηση και οι διαδικασίες μάρκετινγκ
ελέγχονται από τους μεγάλους διεθνείς tour operators η επιρροή των Οργανισμών
Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμών είναι ισχνή έως ανύπαρκτη.
Από τα παραπάνω συνάγεται ότι το μάρκετινγκ των τουριστικών προορισμών
μπορεί να ασκηθεί σε δύο επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο, η προώθηση του τουριστικού
προορισμού, ο οποίος νοείται ως ένα ενιαίο σύνολο, γίνεται μέσα από τις δράσεις
μάρκετινγκ που αναλαμβάνει ο Οργανισμός Διαχείρισης και Προώθησης. Στο
δεύτερο επίπεδο οι ενέργειες μάρκετινγκ γίνονται κυρίως από τις επιχειρήσεις του
ιδιωτικού τομέα που προωθούν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους.
Στο πρώτο επίπεδο, οι Οργανισμοί Διαχείρισης και Προώθησης των Προορισμών
μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο στρατηγικές που αναλύονται στη συνέχεια
(Middleton et al., 2013).
25
2.1.1 Στρατηγική προώθησης και προβολής
Πρόκειται για ολοκληρωμένα προγράμματα επικοινωνίας, προώθησης και προβολής

που αποσκοπούν στη δημιουργία μιας θελκτικής «εικόνας» και ενός διακριτού brand
name του τουριστικού προορισμού μέσα από τη μετάδοση κατάλληλων
διαφημιστικών μηνυμάτων που απευθύνονται σε συγκεκριμένες ομάδες δυνητικών
επισκεπτών με στόχο την ενημέρωση και την υποκίνησή τους να ψάξουν
πληροφορίες για τον τόπο υποδοχής στο διαδίκτυο ή στα κανάλια διανομής των tour
operators και των ταξιδιωτικών πρακτορείων.
Η επιλογή της στρατηγικής αυτής προϋποθέτει ότι:
1. η οργανωτική δομή του Οργανισμού μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις
τους προγράμματος προώθησης και προβολής,
2. το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού του Οργανισμού Διαχείρισης και
Προώθησης του Προορισμού αναλώνεται σε διαφημίσεις, δημόσιες σχέσεις και
ενέργειες δημοσιότητας, και
3. το ποσό του προϋπολογισμού που διατίθεται για το πρόγραμμα μάρκετινγκ
επαρκεί για την κάλυψη των ομάδων – στόχων που επισημαίνουν οι μελέτες
τμηματοποίησης της τουριστικής αγοράς.
Εάν ο διαθέσιμος προϋπολογισμός δεν επαρκεί για την ολοκλήρωση των
δραστηριοτήτων, όπως π.χ. τη δημιουργία μιας ευνοϊκής «εικόνας» και ενός
αναγνωρίσιμου brand name, τότε η σχετική δαπάνη μπορεί στην πράξη να πρόκειται
απλά για χάσιμο χρημάτων στο κυνήγι απόλυτα λογικών και επιθυμητών στόχων, οι
οποίοι όμως δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν.
Για να είναι αποτελεσματική η στρατηγική προώθησης και προβολής πρέπει να
καταφέρει να προσεγγίσει μεγάλο αριθμό δυνητικών επισκεπτών και να τους πείσει
να επισκεφθούν τον προορισμό.
Το γεγονός ότι οι προϋπολογισμοί των περισσότερων Οργανισμών Διαχείρισης
και Προώθησης βρίσκονται κάτω από το 1% των τουριστικών εσόδων των
προορισμών που αντιπροσωπεύουν σε συνδυασμό με το ότι συνήθως δεν μπορούν να
επηρεάσουν περισσότερο από το 10% των δυνητικών επισκεπτών, εγείρει
ερωτηματικά για την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων μάρκετινγκ που
εφαρμόζουν.
26
2.1.2 Στρατηγική διευκόλυνσης
Ευτυχώς υπάρχει η εναλλακτική στρατηγική της διευκόλυνσης που μπορεί να

εφαρμοστεί από όλους τους Οργανισμούς Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμών
και αφορά δραστηριότητες μάρκετινγκ που αναπτύσσονται σε συνεργασία με
ιδιωτικές επιχειρήσεις της τουριστικής βιομηχανίας. Η λογική της στρατηγικής
διευκόλυνσης βασίζεται σε πέντε βασικές αρχές:
1. Οι κυβερνήσεις των κρατών και οι περιφερειακές και τοπικές αρχές σχεδιάζουν
και εφαρμόζουν πολιτικές που έχουν σαν στόχο την ανάπτυξη του τουρισμού. Οι
πολιτικές αυτές προσπαθούν να επιτύχουν οικονομικούς, κοινωνικούς και
περιβαλλοντικούς στόχους που μπορούν να είναι κοινοί με τους στόχους του
μάρκετινγκ των τουριστικών προορισμών.
2. Οι προϋπολογισμοί που διαθέτουν οι Οργανισμοί Διαχείρισης και Προώθησης
των Προορισμών συνήθως δεν επαρκούν για την ανάληψη των απαραίτητων
πρωτοβουλιών μάρκετινγκ, πράγμα που οδηγεί στην προτεραιοποίηση των
στόχων.
3. Ο τουριστικός προορισμός πρέπει να διαχειριστεί ένα χαρτοφυλάκιο προϊόντων
και τμημάτων της αγοράς, τα οποία πρέπει να προσεγγισθούν από διαφορετική
σκοπιά του μάρκετινγκ, ανάλογα με τη σπουδαιότητά τους.
4. Οι στόχοι των Οργανισμών Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμών δεν
μπορούν να επιτευχθούν χωρίς την οικονομική συνδρομή και τη συμμετοχή του
ιδιωτικού τομέα.
5. Παρόλο που οι Οργανισμοί Διαχείρισης και Προώθησης των Προορισμών δεν
μπορούν να επηρεάσουν περισσότερο από το 10% των δυνητικών επισκεπτών
εφαρμόζοντας την στρατηγική προώθησης και προβολής, εν τούτοις μπορούν να
προσεγγίσουν σχεδόν όλους μέσα από τις διάφορες στρατηγικές διευκόλυνσης.
Η στρατηγική της διευκόλυνσης εστιάζει στη μεγιστοποίηση των αποτελεσμάτων
του προγράμματος μάρκετινγκ με το μικρότερο δυνατό κόστος, αναλαμβάνοντας τις
εξής δράσεις:
• Πραγματοποίηση ερευνών αγοράς και ικανοποίησης τουριστών. Από την
συλλογή και επεξεργασία δεδομένων προκύπτουν τα τμήματα της αγοράς που
επιθυμούν να αγοράσουν το προσφερόμενο τουριστικό προϊόν.
27
• Δημοσιοποίηση και επικοινωνία των αποτελεσμάτων των ερευνών στις ιδιωτικές

τουριστικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην περιοχή.
• Συνεργασία με τουριστικές επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα για την επίτευξη
των τεθέντων στόχων.
• Συντονισμό των διαφόρων ενεργειών μάρκετινγκ που δεν μπορεί να
πραγματοποιηθεί από τον ιδιωτικό τομέα εξαιτίας του πλήθους και του μικρού
μεγέθους των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του τουρισμού.
• Υποστήριξη της ανάπτυξης νέων επιθυμητών τουριστικών προϊόντων μέσα από
κατάλληλες ενέργειες μάρκετινγκ.
• Παροχή πρόσβασης σε εξειδικευμένα προγράμματα μάρκετινγκ στις χιλιάδες
μικρομεσαίες τουριστικές επιχειρήσεις, οι οποίες δεν θα είχαν την δυνατότητα να
προβληθούν διαφορετικά.
Όλες οι παραπάνω δράσεις, σε συνδυασμό με τον σχεδιασμό και την υιοθέτηση
του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου αποτελούν την στρατηγική διευκόλυνσης, η
οποία είναι πολύ σημαντική για το μάρκετινγκ των τουριστικών προορισμών. Η
εφαρμογή μιας τέτοιας στρατηγικής απαιτεί αποτελεσματικό συντονισμό και πολύ
καλή συνεργασία με τους ιδιωτικούς φορείς. Επίσης, προϋποθέτει εκτεταμένη έρευνα
και ανάλυση των δεδομένων της τουριστικής αγοράς, και αξιολόγηση των ενεργειών
του μάρκετινγκ.
Η εφαρμογή της κατάλληλης στρατηγικής τουριστικού μάρκετινγκ εξαρτάται
από το στάδιο του κύκλου ζωής που βρίσκεται ο προορισμός την δεδομένη χρονική
στιγμή.
Όταν ο προορισμός βρίσκεται στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης και είναι σχετικά
άγνωστος στην αγορά, οι τουριστικές ροές είναι μικρές και η τουριστική προσφορά
είναι ακόμη αδύναμη και κατακερματισμένη, ο Οργανισμός Διαχείρισης και
Προώθησης χρησιμοποιεί την στρατηγική προώθησης και προβολής για να εντάξει
τον προορισμό στον τουριστικό χάρτη. Ακόμη και αν ο διαθέσιμος προϋπολογισμός
είναι ανεπαρκής, ο Οργανισμός θα πρέπει να μεγιστοποιήσει την
αποτελεσματικότητα των δράσεών του για να προωθήσει και να προβάλει τον
προορισμό στην διεθνή και εσωτερική αγορά.
28
Για γνωστούς, καθιερωμένους τουριστικούς προορισμός, όπου η τουριστική

βιομηχανία έχει ήδη δημιουργήσει ισχυρούς δεσμούς με τις διεθνείς αγορές,
ενδείκνυται ως αποτελεσματικότερη η στρατηγική διευκόλυνσης, που αποσκοπεί
περισσότερο στην παροχή βοήθειας προς τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα.
2.2. Μείγμα μάρκετινγκ
Παραδοσιακά οι πρακτικές του μάρκετινγκ συνδέονται με το προϊόν, την τιμολόγηση,

την προώθηση / προβολή και την διανομή του προϊόντος, η αλλιώς τα 4 P, έτσι όπως
αυτά αναπτύχθηκαν από τον καθηγητή του Harvard Neil Borden το 1964 από τις
Αγγλικές λέξεις: Product, Price, Promotion και Place (distribution) (McCarthy, 1975).
Τα 4 Ρ γίνονται 7 Ρ ή 8 Ρ για τον κλάδο του τουρισμού και της φιλοξενίας από
ορισμένους συγγραφείς (Morrison, 2010 ; Shoemaker & Shaw, 2008) προκειμένου να
συμπεριλάβουν τις συνεργασίες (Partnerships), το ανθρώπινο δυναμικό (People), τον
σχεδιασμό (Programming) και τη συσκευασία (Packaging).
Οι Οργανισμοί Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμών παρόλο που
ενδιαφέρονται για όλες τις παραπάνω διαστάσεις του μάρκετινγκ, ασκούν άμεση
επιρροή μόνο στο ένα από τα Ρ που σχετίζεται με την προώθηση και προβολή, καθώς
έχουν δυνατότητα περιορισμένης μόνο επιρροής στις επιχειρηματικές πρακτικές που
ακολουθούν οι παροχείς των τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών και οι
εξωτερικοί συνεργάτες (ξενοδοχεία, αερομεταφορείς, tour operators, τουριστικά
γραφεία κ.λπ.). Για παράδειγμα, η πτώση του τουρισμού στις απομακρυσμένες και εν
πολλοίς ακατοίκητες εσωτερικές εκτάσεις της Αυστραλίας αποδόθηκε κυρίως στην
αδυναμία των προορισμών να προσαρμοστούν στις μεταβολές των τάσεων της
τουριστικής ζήτησης, διαφοροποιώντας και αναβαθμίζοντας τα προσφερόμενα
προϊόντα και υπηρεσίες (Scmallegger, Taylor, & Carson, 2011).
Στη συνέχεια αναπτύσσονται οι έννοιες του προϊόντος, της τιμής, της προώθησης
/ προβολής και της διανομής από την πλευρά του τουριστικού μάρκετινγκ (Middleton
et al., 2013).
2.2.1 Προϊόν
Ως προϊόν για τον τουρισμό νοείται:
29
• Το σύνολο των συστατικών στοιχείων, τα οποία συνδυάζονται και προσφέρονται

είτε μεμονωμένα είτε ως πακέτο στους καταναλωτές – τουρίστες.
• Η ατμόσφαιρα του προορισμού, που περιλαμβάνει τις εγκαταστάσεις και το
φυσικό περιβάλλον, που πρέπει να ανταποκρίνονται στην εικόνα που έχει
καλλιεργηθεί για τον τόπο υποδοχής και την τιμή στην οποία προσφέρονται.
• Το στοιχείο της εξυπηρέτησης, το οποίο στις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών,
όπως είναι κυρίως οι τουριστικές επιχειρήσεις, εξαιτίας της αδιαιρετότητας του
τουριστικού προϊόντος, τις περισσότερες φορές ταυτίζεται με το ανθρώπινο
δυναμικό που τις προσφέρει και ειδικά με την προθυμία και την εμφάνιση των
εργαζόμενων της «πρώτης γραμμής» (Parasuraman, Zeithaml, & Berry, 1985).
• Η δημιουργία ενός αναγνωρίσιμου brand name, που αποτελεί το επίκεντρο του
επικοινωνιακού προγράμματος του προορισμού και αντικατοπτρίζει ένα σύνολο
εμπειριών και εικόνων που είναι διαθέσιμες στον τουρίστα που επισκέπτεται τον
συγκεκριμένο τόπο υποδοχής.
Τα προϊόντα της τουριστικής βιομηχανίας, σύμφωνα με τις βασικές αρχές του
μάρκετινγκ, πρέπει να είναι προσανατολισμένα στην κάλυψη των αναγκών και την
ικανοποίηση των μεταβαλλόμενων επιθυμιών των τουριστών. Για τον λόγο αυτό
εξελίσσονται διαρκώς και υφίστανται συνεχείς αναπροσαρμογές. Έτσι, π.χ. οι tour
operators προσφέρουν μια ευρεία γκάμα πακέτων που απευθύνονται στα διάφορα
τμήματα της αγοράς και τα μεγάλα ξενοδοχεία προσφέρουν πέραν της φιλοξενίας
πολλά διαφορετικά προϊόντα, όπως διοργάνωση συνεδρίων και εκδηλώσεων,
προσφορές ολιγοήμερης διαμονής κ.λπ.
2.2.2 Τιμή
Η τιμή αντικατοπτρίζει τους επίσημους όρους ανταλλαγής (που μεταφράζονται σε

χρήμα) του προϊόντος ανάμεσα στον παραγωγό, ο οποίος θέλει να επιτύχει ένα
συγκεκριμένο επίπεδο κατανάλωσης και κερδών και του καταναλωτή, ο οποίος
επιδιώκει να επιτύχει της καλύτερη σχέση τιμής/ποιότητας για το προϊόν που
αγοράζει.
Στον τουρισμό, συνήθως, υπάρχει μια επίσημη τιμή στην οποία πωλούνται τα
διαθέσιμα προϊόντα και ανεπίσημες τιμές προσφορών, οι οποίες εξαρτώνται από τις
30
αυξομειώσεις της ζήτησης, εξαιτίας της εποχικότητας του τουριστικού φαινομένου,

τις συνθήκες του ανταγωνισμού και προγραμματισμένα ή απρόβλεπτα γεγονότα που
επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τη ζήτηση (διοργάνωση ενός μεγάλου αθλητικού
γεγονότος, φυσικές καταστροφές, πολεμικές συρράξεις, τρομοκρατικά χτυπήματα
κ.λπ.).
2.2.3 Προώθηση και προβολή
Οι Οργανισμοί Διαχείρισης και Προώθησης, μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά το

επικοινωνιακό πρόγραμμα του τουριστικού προορισμού που συμπεριλαμβάνει
διαφημιστικές καμπάνιες, άμεσες πωλήσεις, παροχή προσφορών και εκπτώσεων,
εκτύπωση φυλλαδίων, χρήση του διαδικτύου και των social media, ενέργειες
δημοσίων σχέσεων και δημοσιότητας και συμμετοχή σε εκθέσεις. Σκοπός του
προγράμματος προώθησης και προβολής είναι να πληροφορήσει για την ύπαρξη του
τόπου υποδοχής τους δυνητικούς καταναλωτές - τουρίστες, να υπενθυμίσει την
παρουσία του όταν αυτοί κλείνουν τις διακοπές τους και τελικά να τους πείσει να τον
επισκεφτούν. Μέσω του προωθητικού μείγματος δημιουργείται θετική εικόνα και
γίνεται γνωστό το brand name του τόπου υποδοχής σε όλα επιθυμητά τμήματα της
τουριστικής αγοράς.
2.2.4 Κανάλια διανομής και διάθεσης
Για τους σκοπούς του μάρκετινγκ ως κανάλια διανομής νοούνται όλα τα σημεία
πώλησης (points of sale – POS), από τα οποία ο δυνητικός καταναλωτής – τουρίστας
μπορεί να αγοράσει τα τουριστικά προϊόντα. Για παράδειγμα, τα σημεία πώλησης
των δωματίων ενός ξενοδοχείου, δεν είναι μόνο ο χώρος υποδοχής (reception), αλλά
και όλα τα εναλλακτικά δίκτυα μέσω των οποίων μπορούν να πραγματοποιηθούν
κρατήσεις, όπως τα POS των συνεργαζόμενων τουριστικών πρακτορείων και tour
operators, η επίσημη ιστοσελίδα του ξενοδοχείου, ιστοσελίδες κρατήσεων (π.χ.
Booking, Trivago κ.ά.) με τις οποίες συνεργάζεται το ξενοδοχείο, το τμήμα
τηλεφωνικών κρατήσεων του ξενοδοχείου κ.λπ.
Η αποτελεσματικότητα των καναλιών διανομής εξαρτάται άμεσα από την
ευκολία πρόσβασης του καταναλωτή σε αυτά.
31
Τα τελευταία χρόνια, με την συνεχή εξέλιξη της τεχνολογίας της πληροφορικής

και των επικοινωνιών και την ταχύτατη αύξηση των καταναλωτών που
χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για να ενημερώνονται και να πραγματοποιούν τις αγορές
τους ο ρόλος του ψηφιακού μάρκετινγκ (digital marketing) βρίσκεται όλο και
περισσότερο στο προσκήνιο. Και αυτό συμβαίνει γιατί το ψηφιακό μάρκετινγκ
συγκεντρώνει όλες τις προϋποθέσεις που μπορούν να αλλάξουν τα μέχρι τώρα
δεδομένα, αφού παρέχει δυνατότητες αναβαθμισμένης και άμεσης πληροφόρησης,
απόλυτης διαφάνειας με τη σύγκριση των τιμών σε πραγματικό χρόνο, την
πραγματοποίηση κρατήσεων και εξόφλησης των υποχρεώσεων μέσω πιστωτικών ή
χρεωστικών καρτών. Για τον λόγο αυτό αποτελεί το επίκεντρο των προσπαθειών
μάρκετινγκ τόσο των τουριστικών προορισμών, όσο και των μεμονωμένων
επιχειρήσεων.
2.3 Τμηματοποίηση της αγοράς
2.3.1 Έννοια της αγοράς και κατηγορίες της
Για το μάρκετινγκ ως αγορά ορίζεται το σύνολο των δυνητικών καταναλωτών που

αφενός μεν έχουν ανικανοποίητες ανάγκες και αφετέρου διαθέτουν τόσο τη
δυνατότητα (οικονομική, χρονική), όσο και τη θέληση να τις ικανοποιήσουν. Ένας
από τους σκοπούς του μάρκετινγκ είναι η μεγέθυνση της αγοράς, επειδή αυτό αυξάνει
τις δυνατότητες πραγματοποίησης πωλήσεων. Η μεγέθυνση της αγοράς επιτυγχάνεται
με τρεις τρόπους:
1. όταν αυξάνονται οι ανάγκες σε έναν σταθερό αριθμό αγοραστών,
2. όταν αυξάνεται ο αριθμός των αγοραστών με αμετάβλητες τις ανάγκες του
καθενός από αυτούς, και
3. όταν αυξάνονται ταυτόχρονα τα δύο παραπάνω, πράγμα που είναι και το πιο
συνηθισμένο.
Οι ανάγκες, είτε είναι συνειδητοποιημένες είτε όχι από πλευράς των αγοραστών,
διεγείρονται με μια εσωτερική διαδικασία, όπως με την σκέψη ως αποτέλεσμα
σωματικών επιταγών, ή με τη λήψη ερεθισμάτων από το εξωτερικό περιβάλλον
(διαφημίσεις, φυλλάδια, καταχωρήσεις σε έντυπα, δημοσιογραφικές εκπομπές,
32
ντοκιμαντέρ, κινηματογραφικές ταινίες, οπτική επαφή με το προϊόν κ.λπ.), έτσι ώστε

να μετατρέπονται σε αγοραστική απόφαση (επίσκεψη στον τουριστικό προορισμό).
Μια βασική διαπίστωση καθοριστικής σημασίας για το μάρκετινγκ είναι το
γεγονός ότι όλοι οι δυνητικοί καταναλωτές, που αποτελούν το σύνολο της αγοράς,
δεν είναι ίδιοι και επομένως υφίσταται η ανάγκη τμηματοποίησης της αγοράς σε
ομάδες – στόχους που έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά και στις οποίες απευθύνεται
το κάθε προϊόν.
Η τμηματοποίηση είναι χρήσιμη και μπορεί να αξιοποιηθεί από πλευράς του
μάρκετινγκ, όταν πληρούνται οι παρακάτω τρεις προϋποθέσεις:
1. οι ομάδες – στόχοι που προκύπτουν παρουσιάζουν ομοιογένεια, δηλαδή
συμπεριφέρονται περίπου κατά τον ίδιο τρόπο,
2. τα τμήματα που προκύπτουν είναι αρκετά μεγάλα, ώστε η στόχευσή τους να
συμφέρει από οικονομικής άποψης, και
3. το μείγμα μάρκετινγκ που εφαρμόζεται να μπορεί να προσεγγίσει τις αγορές –
στόχους, μέσω των κατάλληλων προγραμμάτων προώθησης – προβολής και των
καναλιών διανομής (Μάλλιαρης, 2012).
2.3.2 Κριτήρια τμηματοποίησης της τουριστικής αγοράς
Ο Middleton (2013) προτείνει τις παρακάτω μεθόδους για την αποτελεσματική

τμηματοποίηση της τουριστικής αγοράς οι οποίες λειτουργούν συμπληρωματικά και
μπορούν να χρησιμοποιηθούν μεμονωμένα ή συνδυαστικά για τη στόχευση του
μάρκετινγκ των τουριστικών επιχειρήσεων και προορισμών σε συγκεκριμένες ομάδες
καταναλωτών.
2.3.2.1 Τμηματοποίηση με βάση τον σκοπό του ταξιδιού

Για να είναι χρήσιμη η τμηματοποίηση για το μάρκετινγκ των τουριστικών
προορισμών, πρέπει πάντοτε να ξεκινά από την ανάλυση του σκοπού για τον οποίο οι
τουρίστες επιλέγουν τον συγκεκριμένο τόπο υποδοχής.
Οι βασικοί λόγοι για τους οποίους ταξιδεύουν οι άνθρωποι είναι η
αναψυχή/διασκέδαση/διακοπές, επαγγελματικοί λόγοι, γνωριμία με άλλους
πολιτισμούς, θρησκευτικοί λόγοι, επίσκεψη συγγενών και φίλων, απόκτηση
εμπειριών και γνώσεων κ.ά. Μέσα σ’ αυτά τα μεγάλα τμήματα της τουριστικής
33
αγοράς μπορούν να διακριθούν μικρότερες ομάδες, όπως για παράδειγμα αυτοί που
προτιμούν καλοκαιρινές διακοπές «ήλιου και θάλασσας», όσοι προτιμούν χειμερινές
διακοπές σε έναν ορεινό προορισμό, αυτοί που επιθυμούν να ασχοληθούν κατά τις
διακοπές τους με ήπια (πεζοπορία, ποδηλασία, κολύμβηση) ή πιο επικίνδυνα
(extreme) σπορ (αναρρίχηση, καταδύσεις, παραπέντε, ορειβασία, εξερεύνηση
σπηλαίων κ.ο.κ.).
Με τον τρόπο αυτό ο τόπος υποδοχής μπορεί να προσδιορίσει τα προϊόντα που
πρέπει να αναπτύξει και να προσφέρει, ανάλογα πάντοτε με τους φυσικούς και
ανθρωπογενείς πόρους τουριστικής έλξης που διαθέτει, προκειμένου να προσελκύσει
τα επιθυμητά τμήματα της αγοράς.
Άλλωστε, η τμηματοποίηση με βάση τον σκοπό του ταξιδιού και η διαδικασία
ανάπτυξης των κατάλληλων προϊόντων και υπηρεσιών, εάν συνδυαστούν σωστά,
αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.
Οι μέθοδοι τμηματοποίησης που ακολουθούν εξειδικεύουν ακόμη περισσότερο
τις ομάδες – στόχους και παρέχουν μια πιο ξεκάθαρη και ακριβή εικόνα των
τμημάτων της τουριστικής αγοράς μέσα από τη σκοπιά της διερεύνησης του σκοπού
πραγματοποίησης του ταξιδιού.
2.3.2.2 Τμηματοποίηση με βάση τις ανάγκες, επιθυμίες και τις προσδοκώμενες

ωφέλειες από το ταξίδι
Οι επισκέπτες ενός τόπου προορισμού λαμβάνουν την αγοραστική τους απόφαση με
βάση συγκεκριμένες ανάγκες ή επιθυμίες που έχουν και λειτουργούν ως ειδικότερα
κίνητρα πέραν του κύριου σκοπού για την πραγματοποίηση του ταξιδιού που
αναλύθηκε παραπάνω. Βασικός σκοπός του μάρκετινγκ είναι η προσφορά προϊόντων
και υπηρεσιών που καλύπτουν τις ανάγκες και επιθυμίες των καταναλωτών. Έτσι π.χ.
οι ανάγκες και οι επιθυμίες των τουριστών που επισκέπτονται έναν τόπο υποδοχής
για αναψυχή/διασκέδαση/διακοπές μπορεί να διαφέρουν, καθώς άλλος θέλει να
γνωρίσει τη γαστρονομία, άλλος να απολαύσει τον ήλιο και τη θάλασσα, άλλος να
μείνει σε ένα πολυτελές ξενοδοχείο, άλλος να πραγματοποιήσει οικονομικές διακοπές
κ.λπ.
34
2.3.2.3 Τμηματοποίηση με βάση την καταναλωτική συμπεριφορά

Υπάρχουν πολλά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της καταναλωτικής συμπεριφοράς των
τουριστών που μπορούν να οδηγήσουν σε χρήσιμη και αποτελεσματική
τμηματοποίηση της αγοράς. Μεταξύ αυτών είναι:
• ο χρόνος λήψης της αγοραστικής απόφασης και πραγματοποίησης της κράτησης
για το ταξίδι (π.χ. η απόφαση για την επίσκεψη του προορισμού λαμβάνεται και
η κράτηση γίνεται 1, 2, 3 μήνες ή ακόμη περισσότερο πριν την πραγματοποίηση
του ταξιδιού),
• τα μέσα προώθησης/προβολής και τα κανάλια διανομής που επηρεάζουν την
λήψη της αγοραστικής απόφασης (διαφήμιση, τουριστικό γραφείο, tour operator,
προηγούμενη εμπειρία, γνώμες συγγενών και φίλων, σχόλια στο διαδίκτυο και τα
social media κ.λπ.),
• ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιείται η κράτηση (internet, άμεση πώληση,
τουριστικό πρακτορείο, tour operator),
• η διάρκεια του ταξιδιού,
• ο τύπος και η κατηγορία του καταλύματος που επιλέγεται,
• η συνολική δαπάνη κατά τη διάρκεια του ταξιδιού,
• η δαπάνη που πραγματοποιείται για τα επιμέρους στοιχεία του ταξιδιού
(μεταφορές, εστίαση, κατάλυμα, διασκέδαση),
• η ικανοποίηση από την επίσκεψη, και
• η επιθυμία να ξαναεπισκεφθεί τον τουριστικό προορισμό.
2.3.2.4 Τμηματοποίηση με βάση δημογραφικά, οικονομικά και γεωγραφικά κριτήρια

Πολλές φορές η τμηματοποίηση με βάση τα παραπάνω κριτήρια δεν αρκεί καθώς οι
τουριστικές επιχειρήσεις και οι προορισμοί θέλουν να ξέρουν ποιοι είναι οι
ταξιδιώτες που τις/τους προτιμούν. Τα δημογραφικά, οικονομικά και γεωγραφικά
κριτήρια τμηματοποιούν την τουριστική αγορά με βάση το ποιοι είναι και που είναι οι
αγοραστές.
Τα κριτήρια αυτά χρησιμοποιούνται πάντα σχεδόν για τον προσδιορισμό των
ομάδων – στόχων επειδή είναι εύκολα (μπορούν να συγκεντρωθούν χωρίς μεγάλο
κόπο και έξοδα, εκτός από έρευνες, από βάσεις δεδομένων που δημιουργούνται κατά
35
τις κρατήσεις δωματίων στα ξενοδοχεία, εισιτηρίων στα μεταφορικά μέσα και την
πρόσβαση στις διάφορες ιστοσελίδες στο διαδίκτυο) και αποτελεσματικά (οι
υπολογισμοί που γίνονται κατά την επεξεργασία τους δεν είναι δύσκολοι και
προκύπτουν σαφή αποτελέσματα). Στην ομάδα των κριτηρίων αυτών
περιλαμβάνονται τα εξής:
• φύλο.
• ηλικία,
• μορφωτικό επίπεδο,
• επάγγελμα - απασχόληση,
• εισόδημα,
• τόπος προέλευσης και τόπος κύριας κατοικίας (ή καταγωγή, ή εθνικότητα, ή
φυλή),
• θρήσκευμα,
• οικογενειακή κατάσταση (άγαμος, έγγαμος, διαζευγμένος, αριθμός παιδιών) κ.ά.
Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά προσδιορίζουν το στάδιο του κύκλου ζωής
στο οποίο βρίσκονται τα άτομα και καθορίζουν την «καταναλωτική τους ωρίμανση»,
αφού τα βιώματα και οι εμπειρίες (ο γάμος, η γέννηση ενός ή περισσότερων παιδιών,
η απομάκρυνση των παιδιών από την πατρική εστία) προσδιορίζουν σε μεγάλο βαθμό
τις αγοραστικές τους συνήθειες και αποφάσεις (Μάλλιαρης, 2012).
2.3.2.5 Τμηματοποίηση με βάση ψυχογραφικά χαρακτηριστικά και τον τρόπο ζωής

Πολλές φορές όμως η τμηματοποίηση με βάση τα παραπάνω κριτήρια δεν αρκεί,
καθώς έχει διαπιστωθεί ότι δύο άτομα που έχουν το ίδιο ακριβώς δημογραφικό,
οικονομικό και γεωγραφικό προφίλ δεν αναπτύσσουν την ίδια καταναλωτική
συμπεριφορά. Το γεγονός οδήγησε την επιστημονική έρευνα στην διερεύνηση του
φαινομένου αυτού, με αποτέλεσμα την τμηματοποίηση της τουριστικής αγοράς με
βάση ψυχογραφικά χαρακτηριστικά, τα οποία υποδηλώνουν τον τρόπο με τον οποίο
δρα και σκέφτεται ο δυνητικός ταξιδιώτης. Στα ψυχογραφικά χαρακτηριστικά
περιλαμβάνονται ειδικότερα τα εξής:
• Η προσωπικότητα του κάθε ανθρώπου, η οποία μπορεί να μελετηθεί και να
εκτιμηθεί με βάση πολλές διαστάσεις, όπως οι δραστηριότητες που αναπτύσσει
36
κατά τη διάρκεια της ζωής του, το επίπεδο ανεξαρτησίας που κατακτά, τα

επιτεύγματά του, τις ανησυχίες του, την κοινωνικότητα που επιδιώκει, την
επιθυμία κυριαρχίας ή υποταγής έναντι άλλων ατόμων, την προσαρμοστικότητα
του σε καταστάσεις, την επιθετικότητα στην κατανάλωση νέων προϊόντων και
υπηρεσιών, την σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζει τη ζωή και τον έλεγχο
των συγκινήσεων του.
• Ο τρόπος ζωής, που συνδυάζεται με την προσωπικότητα και παρέχει
περισσότερες λεπτομέρειες για τη διαμόρφωση της ολοκληρωμένης εικόνας του
κάθε ανθρώπου. Για παράδειγμα, ένα άτομο με προσωπικότητα κοινωνική,
περιπετειώδη και ανικανοποίητη αναπτύσσει συνήθως δραστηριότητες που
ταιριάζουν στο προφίλ αυτό (π.χ. ασχολείται με τον αθλητισμό και πολλές φορές
με επικίνδυνα ή ομαδικά σπορ, ενδιαφέρεται για τη διασκέδαση και τις νέες
τάσεις της μουσικής σκηνής και του θεάτρου κ.λπ.) (Μάλλιαρης, 2012).
Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί η υποδειγματική μελέτη του Plog (1974,
όπ. αναφ. στο Gartner, 2001) για την τμηματοποιηση της τουριστικής αγοράς με βάση
την Αλλοκεντρική – Ψυχοκεντρική Προσέγγιση. Σύμφωνα με την προσέγγιση του
Plog, η συμπεριφορά και η προτίμηση που δείχνουν οι άνθρωποι για έναν
συγκεκριμένο τύπο προορισμού εξαρτάται από ορισμένα ψυχολογικά χαρακτηριστικά
και κατατάσσονται σε τρεις κύριες κατηγορίες που παρουσιάζονται συνοπτικά στη
συνέχεια.
1. Οι αλλοκεντρικοί είναι άνθρωποι δραστήριοι, περιπετειώδεις που αναζητούν
νέες, άγνωστες στον πολύ κόσμο περιοχές για να περάσουν τις διακοπές τους.
Δεν ενδιαφέρονται για την ύπαρξη τουριστικών υποδομών στους τόπους
υποδοχής και γι’ αυτούς τα ταξίδια είναι μια ευκαιρία να τονίσουν την
ατομικότητά τους και να ανακαλύψουν τα όριά τους. Συνήθως δεν επισκέπτονται
για δεύτερη φορά τον ίδιο προορισμό.
2. Οι ψυχοκεντρικοί είναι ακριβώς το αντίθετο και προτιμούν να περνούν τις
διακοπές τους σε γνωστούς, καθιερωμένους προορισμούς που διαθέτουν υψηλών
προδιαγραφών τουριστικές υποδομές και ανωδομές. Η επιθυμία τους για
περιπέτεια είναι ανύπαρκτη, έχουν χαμηλά επίπεδα δραστηριοποίησης και
θέλουν να βρίσκονται μαζί με άλλους τουρίστες για να αισθάνονται ασφαλείς και
37
ότι βρίσκονται σε οικείο περιβάλλον. Συνήθως γίνονται πιστοί και

επαναλαμβανόμενοι πελάτες.
3. Οι μεσοκεντρικοί βρίσκονται ανάμεσα στους αλλοκεντρικούς και τους
ψυχοκεντρικούς και αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα, καθώς
συμπεριλαμβάνουν το μεγαλύτερο ποσοστό των ταξιδιωτών, οι οποίοι δεν
παρουσιάζουν ακρότητες ούτε ως προς την συμπεριφορά, ούτε ως προς την
επιλογή του τουριστικού προορισμού. Συνήθως είναι οικογενειάρχες που έχουν
μέτρια επίπεδα δραστηριοποίησης και διαθέτουν αρκετά χρήματα για να
περάσουν τις διακοπές τους σε ένα άνετο, ασφαλές και πολιτισμένο περιβάλλον.
Σχήμα 1: Κατανομή των τουριστών βάσει ψυχογραφικών χαρακτηριστικών
κατά Plog
Ψυχοκεντρικοί Σχεδόν Μεσοκεντρικοί Σχεδόν Αλλοκεντρικοί

Ψυχοκεντρικοί Αλλοκεντρικοί
-3 -2 -1 0 +1 +2 +3
Πηγή: Gartner, 2001, σελ. 471.
Όπως φαίνεται από το Σχήμα 1, που εμφανίζει την κανονική κατανομή των
ταξιδιωτών σύμφωνα με τον Plog, μεταξύ των τριών παραπάνω κατηγοριών,
υπάρχουν ενδιάμεσες κατηγορίες τουριστών που παρουσιάζουν παρόμοια
χαρακτηριστικά, οι οποίοι ονομάζονται «σχεδόν ψυχοκεντρικοί» και «σχεδόν
αλλοκεντρικοί».
2.3.2.6 Τμηματοποίηση με βάση την τιμή του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος

Η τιμή στην οποία προσφέρεται το τουριστικό προϊόν καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις
αντιδράσεις των τουριστών και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως κριτήριο
τμηματοποίησης της αγοράς, καθώς η αύξηση της τιμής μπορεί να στρέψει τους
δυνητικούς επισκέπτες σε άλλους άμεσα ή έμμεσα ανταγωνιστικούς προορισμούς ή
38
να τους οδηγήσει στην απόφαση να μην πραγματοποιήσουν το ταξίδι και να μην πάνε
καθόλου διακοπές ή το αντίστροφο, δηλαδή μια μείωση της τιμής μπορεί να
προσελκύσει περισσότερους επισκέπτες, ακόμη και αυτούς που δεν θα έκαναν
διακοπές. Ορισμένοι βέβαια θα αγνοήσουν την αύξηση ή την μείωση της τιμής και θα
συνεχίσουν να επισκέπτονται τον προορισμό όπως και πριν. Βέβαια η τιμή δεν
αποτελεί μια μεμονωμένη διάσταση του τουριστικού προϊόντος και πρέπει πάντοτε να
εξετάζεται σε σχέση με την προσφερόμενη ποιότητα, ως σχέση τιμής/ποιότητας
(Μάλλιαρης, 2012). Αυτό όπως που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη είναι ότι ο
τουρισμός αναψυχής και διακοπών αποτελεί μια αγορά, η οποία φαίνεται να
επηρεάζεται σημαντικά από τις μεταβολές στις τιμές των προσφερόμενων προϊόντων
και υπηρεσιών, πράγμα που πιθανόν να οφείλεται στην κυριαρχία των tour operators
στην συγκεκριμένη αγορά (Middleton et al., 2013).
2.4 Τα συστατικά στοιχεία του συνολικού τουριστικού προϊόντος
Από την πλευρά του καταναλωτή, το τουριστικό προϊόν ενός προορισμού μπορεί να
ορισθεί ως ένα άθροισμα συμπληρωματικών αγαθών και υπηρεσιών, που συνθέτουν
μια συνολική εμπειρία η οποία είναι διαθέσιμη σε μια συγκεκριμένη τιμή. Σύμφωνα
με τον Middleton (2013), το συνολικό τουριστικό προϊόν ενός τουριστικού
προορισμού συντίθεται από πέντε βασικά συστατικά που αναλύονται στη συνέχεια.
2.4.1 Τα θέλγητρα ή ελκυστικότητες του τόπου προορισμού
Είναι τα στοιχεία που ενυπάρχουν στο περιβάλλον του τουριστικού προορισμού και
συνήθως αποτελούν το βασικό κίνητρο επίσκεψης του συγκεκριμένου τόπου.
Περιλαμβάνουν:
• Φυσικές ελκυστικότητες, όπως το τοπίο, οι παραλίες, η θάλασσα, οι ορεινοί
όγκοι, το κλίμα, η χλωρίδα και πανίδα, και όλους τους άλλους φυσικούς πόρους
του τόπου υποδοχής.
• Ανθρωπογενή θέλγητρα, όπως κτίρια παλαιότερης και σύγχρονης
αρχιτεκτονικής, ιστορικά μνημεία, πάρκα, κήπους, συνεδριακά κέντρα, μαρίνες,
ιστορικά κέντρα πόλεων (Βενετία, Ρώμη, Παρίσι, Λονδίνο, Αθήνα), κτίρια
39
βιομηχανικής κληρονομιάς, γήπεδα γκολφ, θεματικά πάρκα (όπως η Disneyland

και το πάρκο του Asterix στο Παρίσι).
• Πολιτιστικές ελκυστικότητες, όπως η ιστορία, η θρησκεία, οι τέχνες, τα θέατρα,
η μουσική, οι χοροί και άλλες εκδηλώσεις, τα μουσεία και γενικά ότι αποτελεί το
πολιτιστικό τοπίο του τόπου υποδοχής.
• Κοινωνικές ελκυστικότητες, που προσδιορίζονται ως ευκαιρίες των επισκεπτών
να έρθουν σε επαφή με τους ντόπιους κατοίκους και να γνωρίσουν τον τρόπο
ζωής, τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις τους.
Ξεχωριστά ή σε συνδυασμό, τα παραπάνω θέλγητρα, αποτελούν το περιβάλλον
του προορισμού, διευρύνοντας την έννοια του φυσικού περιβάλλοντος, καθώς όλα
εξετάζονται κάτω από το πρίσμα της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης του τόπου
υποδοχής. Ο αριθμός των επισκεπτών που μπορεί να εξυπηρετηθεί από έναν
τουριστικό προορισμό σε μια τυπική μέρα, χωρίς να μειωθεί η ελκυστικότητά του ή
να καταστραφεί το περιβάλλον, αποτελεί την φέρουσα ικανότητα.
Κατά τα αρχικά στάδια ανάπτυξης του τουρισμού σε έναν τόπο, συνήθως δεν
δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και τον
σεβασμό της φέρουσας ικανότητας. Ωστόσο, όσο η τουριστική ανάπτυξη γίνεται
εντονότερη, γίνεται ταυτόχρονα φανερή και η ανάγκη προσεκτικού σχεδιασμού και
εφαρμογής πολιτικών που διασφαλίζουν την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του τόπου
υποδοχής. Άλλωστε, η αλληλεξάρτηση ανάμεσα στην ελκυστικότητα του
τουριστικού προορισμού και της προστασίας του περιβάλλοντος είναι δεδομένη,
καθώς, εάν ξεπεραστεί η φέρουσα ικανότητα του φυσικού και ανθρωπογενούς
περιβάλλοντος, το προσφερόμενο τουριστικό προϊόν καταστρέφεται και ο
προορισμός χάνει την ελκυστικότητά του, εγκαταλείπεται σιγά-σιγά από τους
τουρίστες και οδηγείται σε μαρασμό.
2.4.2 Οι εγκαταστάσεις και υπηρεσίες του τόπου προορισμού
Είναι όλα τα στοιχεία που διευκολύνουν τους τουρίστες να απολαύσουν τα θέλγητρα

του τουριστικού προορισμού. Περιλαμβάνουν:
• Το καταλυματικό δυναμικό όλων των κατηγοριών και τύπων (ξενοδοχεία,
ενοικιαζόμενα δωμάτια, κατοικίες και επαύλεις, κάμπινγκ κ.λπ.).
40
• Τις επιχειρήσεις εστίασης (εστιατόρια, μπαρ, καφετερίες, fast food, ταβέρνες

κ.λπ.).
• Τα μεταφορικά μέσα του τόπου υποδοχής (λεωφορεία, ταξί, ενοικιάσεις
αυτοκινήτων).
• Τις ειδικές τουριστικές υποδομές (σχολές και πίστες σκι, σχολές ιστιοπλοΐας,
γήπεδα γκολφ, τένις, μπάσκετ, ποδοσφαίρου, αθλητικά και εκθεσιακά κέντρα).
• Άλλες υποδομές, όπως νοσοκομεία και κέντρα υγείας.
• Καταστήματα λιανικής πώλησης τουριστικών ειδών και υπηρεσιών (σουβενίρ,
τουριστικά γραφεία, εμπορικά κέντρα, ενοικίασης εξοπλισμού).
• Άλλες υπηρεσίες, όπως τράπεζες, επικοινωνίας, παροχής πληροφοριών, υγείας
και ασφάλειας.
Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι δυσδιάκριτη η διαφορά μεταξύ των θέλγητρων
και των διευκολύνσεων, ειδικά όταν συγκεκριμένες εγκαταστάσεις, όπως ένα
ξεχωριστό ξενοδοχείο, μια γνωστή πίστα σκι ή ένα φημισμένο γήπεδο γκολφ
λειτουργούν ως πρωταρχικό κίνητρο για την επίσκεψη ενός τόπου. Ωστόσο, η βασική
λειτουργία των εγκαταστάσεων και υποδομών παραμένει προσανατολισμένη προς
την κατεύθυνση της παροχής διευκολύνσεων στους τουρίστες.
2.4.3 Η προσβασιμότητα του τόπου προορισμού
Καθορίζεται σε σχέση με την ευκολία ή δυσκολία πρόσβασης των τουριστών σε έναν

τόπο προορισμού με όρους ασφάλειας, ταχύτητας και κόστους και περιλαμβάνουν:
• Τις συγκοινωνιακές υποδομές (οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, αεροδρόμια,
λιμάνια, μαρίνες, χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων).
• Συγκοινωνιακά μέσα (μέγεθος, ταχύτητα και δίκτυο μέσων μαζικής μεταφοράς).
• Λειτουργικούς παράγοντες, όπως η συχνότητα των δρομολογίων, οι τιμές των
εισιτηρίων, η ανάγκη πληρωμής υψηλών διοδίων στις εθνικές οδούς κ.λπ.
• Κανονιστικές ρυθμίσεις που αυξάνουν ή μειώνουν το κόστος και δυσκολεύουν ή
διευκολύνουν την πρόσβαση, όπως π.χ. η ανάγκη έκδοσης βίζας, η δυνατότητα
ελεύθερης μετακίνησης μεταξύ των χωρών της Ενωμένης Ευρώπης.
Σήμερα η ανάπτυξη της τεχνολογίας καθιστά πιο εύκολη, γρήγορη και ασφαλή
την πρόσβαση σε προορισμούς που μέχρι πριν από λίγα θεωρούνταν απαγορευτικοί
41
για μεγάλη μερίδα τουριστών λόγω κόστους ή απόστασης. Η κατασκευή

μεγαλύτερων και ταχύτερων αεροσκαφών (jumbo jets), τραίνων και πλοίων (high
speed) διευκολύνουν την πρόσβαση σε απομακρυσμένους προορισμούς, μειώνοντας
τόσο τον χρόνο μετακίνησης, όσο και το κόστος των ταξιδιών (Λαγός, 2005).
2.4.4 Εικόνα και αντιλήψεις για τον τόπο προορισμού
Η έννοια της εικόνας (image) στην τουριστική βιομηχανία παίζει πολύ μεγαλύτερο
ρόλο, από ότι σε οποιονδήποτε άλλο τομέα της οικονομίας. Συνήθως η εικόνα που
σχηματίζουν οι δυνητικοί τουρίστες σχετικά με έναν τόπο προορισμού
συνεκτιμώμενη και με άλλους παράγοντες, που έχουν να κάνουν με τα υπόλοιπα
συστατικά στοιχεία του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος, αποτελούν ισχυρά
κίνητρα επίσκεψης και καθορίζουν τη λήψη της ταξιδιωτικής απόφασης.
Η εικόνα ενός τουριστικού προορισμού συνήθως δεν διαμορφώνεται από
προηγούμενες εμπειρίες ή γεγονότα (εφόσον ο τουρίστας δεν έχει επισκεφθεί τον
συγκεκριμένο τόπο), αλλά από διαφημίσεις και τις απόψεις γνωστών και φίλων είτε
άμεσα (word of mouth), είτε έμμεσα μέσω του διαδικτύου και των social media. Στο
σημείο αυτό αποκτά βαρύνουσα σημασία το εφαρμοζόμενο μείγμα μάρκετινγκ το
οποίο έχει σαν κύριο στόχο να παρουσιάσει μια συγκεκριμένη εικόνα ή να
αναμορφώσει και να τροποποιήσει την υφιστάμενη εικόνα του τουριστικού
προορισμού, έτσι ώστε να επηρεάσει τις προσδοκίες και τη λήψη αγοραστικής
απόφασης των δυνητικών επισκεπτών. Ανάλογα με την εικόνα που έχει δημιουργήσει
στο μυαλό του ο επισκέπτης διαμορφώνονται οι προσδοκίες του για τις εμπειρίες που
θα αποκομίσει από τον τουριστικό προορισμό. Για παράδειγμα, η Μύκονος έχει
δημιουργήσει την εικόνα ενός Αιγαιοπελαγίτικου νησιού, όπου κυριαρχεί η νυχτερινή
ζωή και η ξέφρενη διασκέδαση. Με βάση την εικόνα αυτή, και αφού λάβουν υπόψη
τα υπόλοιπα συστατικά στοιχεία του προσφερόμενου προϊόντος (καταλυματικό
δυναμικό, διευκολύνσεις, προσβασιμότητα και τιμή) οι δυνητικοί τουρίστες θα
κρίνουν αν θα επισκεφθούν το νησί ή όχι.
Η εικόνα ενός τουριστικού προορισμού συγκροτείται από τη σύνθεση τριών
στοιχείων: του γνωστικού, του συναισθηματικού και του παρορμητικού, η
42
αλληλεξάρτηση των οποίων οδηγεί τελικά στην απόφαση για επίσκεψη (Gartner,
2001).
Το γνωστικό στοιχείο της εικόνας βασίζεται λίγο - πολύ σε μια αντίληψη της
πραγματικότητας και όχι στην πραγματικότητα αυτή καθ’ αυτή. Η γνωστική εικόνα
διαμορφώνεται με βάση την υπάρχουσα ενημέρωση για τον τουριστικό προορισμό
που μπορεί να προέρχεται από διάφορες μορφές διαφήμισης (τηλεόραση, ραδιόφωνο,
έντυπα, διαδίκτυο), λήψη πληροφοριών από tour operators και τουριστικούς
πράκτορες, ενέργειες δημοσίων σχέσεων και δημοσιότητας (προώθηση και προβολή
μέσα από φαινομενικά αμερόληπτες πηγές), π.χ. ταξιδιωτικά άρθρα εφημερίδων και
περιοδικών, ντοκιμαντέρ, ρεπορτάζ, ειδήσεις, κινηματογραφικές ταινίες, τηλεοπτικά
προγράμματα, εξ ου και η βαρύνουσα σημασία που αποκτά το μάρκετινγκ του
τουριστικού προορισμού.
Το συναισθηματικό στοιχείο της εικόνας σχετίζεται με τα κίνητρα και τις
εμπειρίες που θέλουν να αποκομίσουν οι επισκέπτες από έναν τουριστικό προορισμό,
καθώς είναι ευκολότερη η αξιολόγηση εικόνων εμπειριών από την αξιολόγηση
εικόνων περιοχών. Σύμφωνα με τους Pine και Gilmore (1998) υπάρχουν τέσσερις
διαφορετικές διαστάσεις εμπειριών που μπορούν να βιώσουν οι ταξιδιώτες παθητικά
ή ενεργητικά: η διάσταση της διασκέδασης, η αισθητική (απόλαυση του
περιβάλλοντος), η τάση φυγής και η εκπαιδευτική.
Το παρορμητικό στοιχείο της εικόνας, αποτελεί το στοιχείο της δράσης, καθώς
μετά τη δημιουργία και την εκτίμηση των εικόνων κατά το γνωστικό και
συναισθηματικό στάδιο που διαμορφώνονται από εξωτερικά και εσωτερικά
ερεθίσματα, ο τουρίστας αποφασίζει εάν θα κάνει ή δεν θα κάνει το ταξίδι προς τον
συγκεκριμένο τόπο υποδοχής.
Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο διαμορφώνεται η εικόνα ενός τουριστικού
προορισμού αποτελεί ένα από τα βασικότερα στοιχεία του μάρκετινγκ.
2.4.5 Η τιμή του τουριστικού προϊόντος
Κάθε επίσκεψη σε έναν τουριστικό προορισμό έχει ένα κόστος για τον τουρίστα που
συμπεριλαμβάνει το ποσό που ξοδεύει για τη μετακίνηση, τη διαμονή, την εστίαση,
τη διασκέδαση και τη συμμετοχή του σε διάφορες δραστηριότητες στον τόπο
43
υποδοχής (πραγματοποίηση κοντινών εκδρομών, ξεναγήσεις, παρακολούθηση

θεάτρου, μουσικών εκδηλώσεων κ.λπ.).
Ο κάθε τουριστικός προορισμός διαθέτει μεγάλη ποικιλία τουριστικών
προϊόντων που απευθύνονται σε διαφορετικά τμήματα της αγοράς και προσφέρονται
σε διαφορετικές τιμές. Έτσι, π.χ. η τιμή του προσφερόμενου προϊόντος του
τουριστικού προορισμού «Θεσσαλονίκη» μπορεί να παρουσιάζει μεγάλη απόκλιση
μεταξύ δύο τουριστών που επισκέπτονται την πόλη την ίδια χρονική περίοδο, εάν ο
ένας εξ αυτών επιλέξει να διαμείνει σε ένα ξενοδοχείο 5 αστέρων και να τρώει σε
ακριβά εστιατόρια και ο άλλος επιλέξει για τη διαμονή του ένα ξενοδοχείο 2 αστέρων
και τρώσει σε fast food.
Επίσης, η τιμή του τουριστικού προϊόντος εξαρτάται άμεσα από τις
συναλλαγματικές ισοτιμίες, την εποχή του χρόνου που πραγματοποιείται το ταξίδι
(περίοδος αιχμής ή όχι), την ανταγωνιστικότητα του προορισμού, τις δραστηριότητες
που επιλέχθηκαν από τον τουρίστα και την απόσταση του τόπου υποδοχής από τον
τόπο μόνιμης κατοικίας του.
Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι η πώληση του τουριστικού προϊόντος από τους
μεγάλους tour operators και τουριστικούς πράκτορες του εξωτερικού και του
εσωτερικού γίνεται με τη μορφή των τουριστικών πακέτων, τα οποία διατίθενται στην
αγορά σε συγκεκριμένες τιμές.
44
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ
3.1 Εννοιολογικοί προσδιορισμοί
3.1.1 Η έννοια του όρου «τουριστικός προορισμός»
Ο όρος «προορισμός» (destination), προέρχεται από την Λατινική λέξη «destinatio,

destinationis» που προσδιόριζε το γεωγραφικό σημείο στο οποίο τελείωνε μια
περιήγηση. Σήμερα η έννοια του όρου «τουριστικός προορισμός» είναι πολύ
ευρύτερη και σημαίνει όχι μόνο το σημείο στο οποίο τελειώνει ένα ταξίδι, αλλά μια
ολόκληρη περιοχή, ζώνη, χώρα, ομάδα κρατών ή ακόμη και ήπειρο. Αυτό συμβαίνει
επειδή ο σύγχρονος τουρισμός αποτελεί πεδίο διεπιστημονικής εξέτασης και μελέτης,
καθώς εξετάζεται από διαφορετική οπτική γωνία από επιστήμονες διαφόρων
ειδικοτήτων. Επομένως, αλλιώς αναλύει το τουριστικό φαινόμενο ο ανθρωπολόγος
και αλλιώς ο γεωγράφος, ο κοινωνιολόγος, ο αρχιτέκτονας ή ο άνθρωπος του
μάρκετινγκ, ο οποίος ενδιαφέρεται για την τοποθέτηση του «τουριστικού
προορισμού» στο μυαλό των καταναλωτών και την προσέλκυση όσο το δυνατόν
περισσότερων επισκεπτών (Βασιλειάδης, 2009).
Οι περισσότεροι ορισμοί προσδιορίζουν τον «τουριστικό προορισμό» μέσα από
τα συστατικά του στοιχεία, έτσι όπως αυτά αναλύθηκαν ήδη παραπάνω.
Σύμφωνα με την Gunn (1988), τουριστικός προορισμός είναι μια περιοχή που
διαθέτει θέλγητρα που μπορούν να προσελκύσουν τους επισκέπτες και προσφέρει
ποικίλες διευκολύνσεις και εξυπηρετήσεις εξασφαλίζοντας την ευχάριστη και άνετη
διαμονή τους.
O Medlik (1993) ορίζει ως τουριστικούς προορισμούς τις περιοχές, πόλεις και
χώρες που επισκέπτονται οι τουρίστες. Οι υποδομές που διαθέτουν οι τουριστικοί
προορισμοί άλλοτε εξυπηρετούν τους ντόπιους κατοίκους και άλλοτε τους
επισκέπτες. Η σημαντικότητα ενός τουριστικού προορισμού εξαρτάται από: (1) τα
θέλγητρα, (2) την προσβασιμότητα και (3) την ευχαρίστηση που προσφέρει στους
επισκέπτες με την παροχή δυνατοτήτων επιλογής καταλύματος, διατροφής,
διασκέδασης, αναψυχής και αγορών.
45
O Buhalis (2000) αναφέρει ότι οι τουριστικοί προορισμοί αποτελούν

συνδυασμούς προϊόντων που συντίθενται από τα εξής βασικά στοιχεία: θέλγητρα,
πρόσβαση, διαθεσιμότητα καταλύματος για διαμονή, δυνατότητα πραγματοποίησης
αγορών, διασκέδασης και αναψυχής, και διευκολύνσεις με τη μορφή παρεχόμενων
υπηρεσιών, όπως τράπεζες, επικοινωνίες, καθαριότητας, ασφάλειας και υγείας, τα
οποία μπορούν να προσφέρουν μια ολοκληρωμένη εμπειρία στους επισκέπτες.
Τέλος, ο Middleton (2013) βλέπει τον προορισμό μέσα από το συνολικά
προσφερόμενο τουριστικό προϊόν, που αποτελείται από τα πέντε συστατικά του
στοιχεία που αναλύθηκαν διεξοδικά παραπάνω (θέλγητρα, υπηρεσίες και
διευκολύνσεις, προσβασιμότητα, εικόνα και τιμή), τα οποία συναθροίζονται και
διαμορφώνουν την ολοκληρωμένη ταξιδιωτική εμπειρία του επισκέπτη.
3.1.2 Η έννοια της Διαχείρισης Προορισμών
Ο τρόπος με τον γίνεται αντιληπτό και ορίζεται το εννοιολογικό πλαίσιο της

διαχείρισης προορισμών είναι καθοριστικής σημασίας όσον αφορά την κατεύθυνση
της έρευνας σχετικά με τον σχεδιασμό και τις προτεραιότητες των δράσεων που
πρέπει να αναπτυχθούν, την μέθοδο που θα ακολουθηθεί και το ποιος είναι τελικά
υπεύθυνος για την υλοποίηση και τον έλεγχο των σχετικών προγραμμάτων.
Με δεδομένη την σημασία της προσέλκυσης τουριστών για την ανάπτυξη των
τόπων υποδοχής, ορισμένοι συγγραφείς ορίζουν την έννοια της διαχείρισης
προορισμών από την σκοπιά των επισκεπτών, ενώ άλλοι υιοθετούν μια πιο ευρεία
προοπτική συμπεριλαμβάνοντας όλους τους εμπλεκόμενους.
Έτσι, οι Fuchs και Weiermair (2004) ορίζουν ότι ο θεμελιώδης στόχος της
διαχείρισης των τουριστικών προορισμών είναι η αξιολόγηση της επάρκειας και της
αποτελεσματικότητας του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος, των
εγκαταστάσεων, των υπηρεσιών και των προγραμμάτων που παρέχουν συνολικά
αξέχαστες εμπειρίες στους επισκέπτες.
Σύμφωνα με τους Zehrer, Pechlaner και Hölzl (2005) διαχείριση προορισμού
είναι ο συνεπής προσανατολισμός των τουριστικών υπηρεσιών και των παρόχων
υπηρεσιών προς τις ανάγκες των πιθανών επισκεπτών. Η υποκειμενική αίσθηση του
επισκέπτη, οι προσδοκίες και οι εμπειρίες του κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και της
46
παραμονής του καθιστούν την ικανοποίησή του κύριο παράγοντα της

αποτελεσματικής ικανότητας διαχείρισης του προορισμού.
Ο Wang (2011) ορίζει τη διαχείριση προορισμού σαν μια προληπτική
προσέγγιση που έχει ως επίκεντρό της τον επισκέπτη, την οικονομική και πολιτιστική
ανάπτυξη του τόπου υποδοχής και επιτυγχάνει παράλληλα την εξισορρόπηση και
ενσωμάτωση των ενδιαφερόντων των τουριστών και των συμφερόντων των παρόχων
υπηρεσιών και της κοινότητας.
Τέλος, ο Middleton (2013) ορίζει ως διαχείριση προορισμών το σύνολο των
ενεργειών συντονισμού και ενεργοποίησης όλων των διαθέσιμων στρατηγικών και
προγραμμάτων που έχουν σαν στόχο τον έλεγχο και επηρεασμό της τουριστικής
προσφοράς και ζήτησης, έτσι ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι που τέθηκαν κατά τον
σχεδιασμό των πολιτικών ανάπτυξης του τουρισμού.
3.1.3 Η έννοια του Οργανισμού Διαχείρισης Προορισμού
Η υλοποίηση συγκεκριμένων δράσεων μέσα στα πλαίσια της τουριστικής πολιτικής

των προορισμών προϋποθέτει τη δημιουργία και λειτουργία εξειδικευμένων
οργανισμών. Ιδιαίτερα όταν πρόκειται για δραστηριότητες εντός των κοινοτήτων
υποδοχής, όπου πολλές φορές οι παρεχόμενες υπηρεσίες παίρνουν την μορφή αγαθών
που χρηματοδοτούνται από δημόσιους πόρους (υπηρεσίες ασφάλειας, υγείας,
καθαριότητας, μεταφορών, πληροφόρησης, αθλητικές υποδομές) (Ostrom, 2015). Η
μέχρι τώρα εμπειρία πολλών προορισμών, σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό
επίπεδο, αποδεικνύει τη σημασία των Οργανισμών Διαχείρισης για την ανάπτυξη του
τουρισμού. Οι υποστηρικτές της ίδρυσής τους επισημαίνουν ότι τα τελευταία χρόνια
η δομή των Οργανισμών Διαχείρισης Προορισμών έχει υποστεί μεγάλες μεταβολές
με το βάρος της λειτουργίας τους να μετατοπίζεται από το μάρκετινγκ σε μια
γενικότερη οπτική της διαχείρισης του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος των
τόπων υποδοχής (Presenza, 2014).
Η ανασκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας προσφέρει αρκετούς ορισμούς των
Οργανισμών Διαχείρισης Προορισμών.
47
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού, αναφέρει ότι πρόκειται για οργανισμούς

που είναι υπεύθυνοι για τη διαχείριση και/ή το μάρκετινγκ των τουριστικών
προορισμών (UNWTO, 2007).
Σύμφωνα με την Gretzel et al. (2006) οι Οργανισμοί Διαχείρισης Προορισμών
είναι μη κερδοσκοπικές οντότητες που έχουν σαν στόχο την προσέλκυση τουριστών
σε μια συγκεκριμένη περιοχή και η Padurean (2010) μιλά για οργανισμούς που είναι
υπεύθυνοι για τη διαχείριση και τον συντονισμό όλων των τουριστικών δραστηριοτήτων
σε έναν προορισμό, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού και της προώθησης.
Συνοψίζοντας, οι Οργανισμοί Διαχείρισης Προορισμών αναλαμβάνουν δράσεις
πάνω σε τέσσερις άξονες:
1. την κατάρτιση της στρατηγικής και του σχεδιασμού,
2. την αντιπροσώπευση και τον συντονισμό όλων των ενδιαφερομένων μερών,
3. τον συντονισμό των δράσεων από την πλευρά της προσφοράς και της ζήτησης,
και
4. την εφαρμογή του προγράμματος μάρκετινγκ (Heath & Wall, 1992).
3.2 Αναγκαιότητα και χαρακτηριστικά της Διαχείρισης Προορισμών
Όπως αναφέρεται στον Middleton (2013), η αποτελεσματική διαχείριση των

προορισμών είναι αναγκαία επειδή πρέπει να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν σε
τοπικό επίπεδο δράσεις που αποσκοπούν:
• στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής με ταυτόχρονη προστασία του φυσικού,
δομημένου και πολιτιστικού περιβάλλοντος,
• στη διατήρηση της φυσιογνωμίας της περιοχής με την ενίσχυση των ιδιαίτερων
παραδοσιακών στοιχείων, ηθών και εθίμων, τα οποία προσδίδουν
διαφορετικότητα στο προσφερόμενο τουριστικό προϊόν και καθιστούν τον τόπο
υποδοχής μοναδικό,
• στην αντιμετώπιση του ανταγωνισμού, ο οποίος εντείνεται συνεχώς με την
εμφάνιση νέων τουριστικών προορισμών, οι οποίοι είναι εύκολα προσβάσιμοι
εξαιτίας της εξέλιξης των μεταφορικών μέσων και κυρίως των αερομεταφορών,
48
• στην ανάπτυξη νέων και την αναβάθμιση των υφιστάμενων τουριστικών

προϊόντων που προσφέρει ο προορισμός με στόχο την κάλυψη των
μεταβαλλόμενων αναγκών των επισκεπτών και την προσέλκυση μικρών, αλλά
δυναμικών και προσοδοφόρων τμημάτων της αγοράς,
• στην υπεύθυνη διοίκηση των τουριστικών προορισμών, η οποία λαμβάνει υπόψη
της τα συμφέροντα των τοπικών κοινωνιών και των επιχειρήσεων της περιοχής,
και
• στον συντονισμό όλων των φορέων (δημόσιων, ιδιωτικών, επαγγελματικών,
κατοίκων) που συμμετέχουν στη χάραξη πολιτικών και τη λήψη αποφάσεων που
αγγίζουν θέματα τουριστικής ανάπτυξης, καθώς όλοι οι εμπλεκόμενοι έχουν
διαφορετικά και συχνά αντικρουόμενα συμφέροντα.
Οι αποφάσεις που λαμβάνονται για την ανάδειξη ενός τόπου υποδοχής, πρέπει να
αξιοποιούν τους διαθέσιμους πόρους τουριστικής έλξης της περιοχής, να
εξασφαλίζουν τη συναίνεση της κοινωνίας και να καλύπτουν τις απαιτήσεις όλων των
εμπλεκόμενων φορέων (κερδοσκοπικών και μη) που δραστηριοποιούνται στην
περιοχή. Ορισμένοι από τους φορείς λήψης αποφάσεων είναι περισσότερο
προσανατολισμένοι στην κάλυψη της τουριστικής ζήτησης (κυρίως κερδοσκοπικές
επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα), ενώ άλλοι προς τον επηρεασμό της προσφοράς και
τον έλεγχο των πόρων τουριστικής έλξης (κυρίως μη κερδοσκοπικές επιχειρήσεις του
δημόσιου τομέα, όπως είναι οι Οργανισμοί Διαχείρισης και Προώθησης
Προορισμών). Ωστόσο, σύμφωνα με τις επιταγές του σύγχρονου μάρκετινγκ, οι
δημόσιοι φορείς διαχείρισης προορισμών, θα πρέπει πλέον να προσανατολιστούν και
προς την αγορά για την προσέλκυση μεγαλύτερου αριθμού επισκεπτών. Η εφαρμογή
των κατάλληλων μεθόδων τμηματοποίησης της συνολικής τουριστικής αγοράς και
τεχνικών προώθησης και προβολής για την κινητοποίηση της ζήτησης μπορεί να
αποφέρει σημαντικά οικονομικά οφέλη στους τόπους υποδοχής. Για την λήψη των
αποφάσεων και την χάραξη των πολιτικών πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από τους
αρμόδιους φορείς τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την διεξαγωγή πρωτογενών
ερευνών που αποτυπώνουν τις απόψεις και την ικανοποίηση των επισκεπτών και από
την ανάλυση δεδομένων της τουριστικής ζήτησης που συλλέγονται από οργανισμούς
όπως η Ελληνική Στατιστική Αρχή, η Τράπεζα της Ελλάδας, ο Σύνδεσμος Ελληνικών
49
Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΞΕΕ),

Επιμελητήρια, επαγγελματικές οργανώσεις κ.λπ.
Ανεξάρτητα από τη θέλησή τους, τα συμφέροντα των επιχειρήσεων του
ιδιωτικού τομέα και των οργανισμών του δημόσιου τομέα είναι άρρηκτα
συνδεδεμένα μεταξύ τους και εξαρτώνται από την προσφορά ποιοτικών προϊόντων
και υπηρεσιών που συμβάλουν στην απόκτηση συγκριτικού πλεονεκτήματος έναντι
των ανταγωνιστών και την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του προορισμού.
Το 1997 οι De Keyser και Vanhove πρότειναν ένα υπόδειγμα διαχείρισης της
τουριστικής πολιτικής των προορισμών, το οποίο φαίνεται να βασίζεται στο μοντέλο
SERVQUAL που ανέπτυξαν στην πρωτοποριακή τους εργασία «A Conceptual Model
of Service Quality and Its Implications for Future Research» οι Parasuraman,
Zeithaml και Berry το 1985, και δίνει έμφαση στην ποιότητα των προσφερόμενων
προϊόντων και υπηρεσιών. Στο υπόδειγμα των De Keyser και Vanhove λαμβάνεται
υπόψη η αντιλαμβανόμενη ποιότητα από πλευράς των επισκεπτών, η οποία έχει
σχέση με τις προσδοκίες τους από τον προορισμό και τις πραγματικές υπηρεσίες και
προϊόντα που τους προσφέρονται κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στον τόπο
υποδοχής. Με την εφαρμογή του υποδείγματος στη διαχείριση των τουριστικών
προορισμών μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά η αντιλαμβανόμενη ποιότητα με τον
εντοπισμό και την κάλυψη των κενών που υπάρχουν ανάμεσα στις προσδοκίες και τις
τελικές εμπειρίες των επισκεπτών. Επίσης, το υπόδειγμα μπορεί να συνεισφέρει και
στη βελτίωση της καθημερινότητας των ντόπιων κατοίκων, καθώς οι αποφάσεις που
λαμβάνονται και οι δράσεις που υλοποιούνται έχουν αντίκτυπο και στην ποιότητα
της ζωής τους (π.χ. δημιουργία χώρων στάθμευσης, πάρκων και χώρων αναψυχής,
ανάπλαση του αστικού ιστού, βελτίωση των μέσων μαζικής μεταφοράς, των
συγκοινωνιών, υπηρεσιών ύδρευσης, ασφάλειας, υγείας, καθαριότητας, επικοινωνιών
κ.λπ.). Επομένως, τόσο οι τοπικές κοινωνίες, όσο και οι τουρίστες έχουν αμοιβαίο
συμφέρον και όφελος από την βελτίωση της ποιότητας των προσφερόμενων
προϊόντων και υπηρεσιών του προορισμού.
Σύμφωνα με τους De Keyser και Vanhove τόσο οι προσδοκίες των τουριστών,
όσο και οι εμπειρίες που αποκομίζουν οι επισκέπτες του προορισμού έχουν τρεις
διαστάσεις:
50
1. Τη λειτουργική διάσταση, που αφορά τα πρακτικά θέματα (διαμονή, μεταφορές,

εστίαση, υποδομές).
2. Τη διάσταση της αποκόμισης εμπειριών. Όσο περισσότερο οι προσδοκίες των
επισκεπτών πλησιάζουν με τις εμπειρίες που αποκομίζουν από τον προορισμό,
τόσο αυξάνει ο βαθμός ικανοποίησής τους. Η πλήρης ταύτιση των προσδοκιών
με τις εμπειρίες αυξάνει τις πιθανότητες ο τουρίστας να ξαναεπισκεφθεί τον
προορισμό και να δώσει θετικές συστάσεις σε γνωστούς και φίλους, ενώ η
πλήρης απόκλιση έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο να μην επιστρέψει στον
προορισμό, αλλά ακόμη χειρότερα να κάνει αρνητικά σχόλια για τον τόπο που
επισκέφθηκε σε γνωστούς και φίλους. Και ενώ κατά το παρελθόν τα σχόλια, οι
συστάσεις και η αξιολόγηση του προορισμού γίνονταν σε έναν μικρό μόνο
αριθμό γνωστών, φίλων και συγγενών, σήμερα με τις δυνατότητες που παρέχει η
σύγχρονη τεχνολογία τα σχόλια, οι συστάσεις και η αξιολόγηση του προορισμού
μπορούν να φθάσουν και να διαβαστούν από εκατομμύρια ανθρώπους μέσω των
σχετικών ιστότοπων που υπάρχουν στο διαδίκτυο και των social media.
3. Τη συμβολική διάσταση, που σχετίζεται με το κοινωνικό επίπεδο και τα
συναισθήματά του.
Η ποιότητα γίνεται αντιληπτή διαφορετικά από τον κάθε επισκέπτη και η μόνη
μέθοδος διαπίστωσης του βαθμού ικανοποίησης των τουριστών είναι η διεξαγωγή
πρωτογενών ερευνών με ερωτηματολόγια, όπου οι τουρίστες μπορούν να εκφράσουν
αβίαστα και ελεύθερα τις απόψεις τους για τα συστατικά στοιχεία του συνολικού
τουριστικού προϊόντος του προορισμού (θέλγητρα, παρεχόμενες διευκολύνσεις και
υπηρεσίες, διαμονή, εστίαση, διασκέδαση, δυνατότητες αγορών), την ικανοποίηση
που αποκόμισαν και την πρόθεση θετικών ή αρνητικών συστάσεων.
Όπως είναι φυσικό, σκοπός του Οργανισμού Διαχείρισης και Προώθησης του
Προορισμού είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη προσέγγιση των προσδοκιών των
τουριστών και η αύξηση της ικανοποίησής τους για τη δημιουργία πιστών και
επαναλαμβανόμενων επισκεπτών και την ανάπτυξη θετικής διαφήμισης από στόμα σε
στόμα (word of mouth).
Στο Σχήμα 2 φαίνεται παραστατικά ότι η αντιλαμβανόμενη ποιότητα είναι το
αποτέλεσμα της σύγκρισης των προσδοκιών και των εμπειριών. Οι τρεις διαστάσεις
51
που προσδιορίζουν τις προσδοκίες και τις εμπειρίες έχουν διαφορετικό βαθμό
σημαντικότητας για κάθε επισκέπτη και επομένως αξιολογούνται με διαφορετικά
κριτήρια από κάθε έναν από αυτούς.
Σχήμα 2: Διαστάσεις της αντιλαμβανόμενης ποιότητας των τουριστικών
Προσδοκώμενη
ποιότητα
1. Λειτουργικές
Αντιλαμβανόμενη
2. Εμπειρικές
ποιότητα
3. Συμβολικές
Εμπειρίες
Προσφερθείσα
ποιότητα
Προσαρμογή από: Parasuraman, Zeithaml, & Berry, 1985, σελ. 48.
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι οι Οργανισμοί Διαχείρισης και Προώθησης

Προορισμών αποκτούν κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση της ποιότητας του συνολικού
τουριστικού προϊόντος, καθώς μπορούν να επηρεάσουν τον σχεδιασμό και την
υλοποίηση έργων για τη δημιουργία των αναγκαίων υποδομών, τη στιγμή μάλιστα
που λόγω της οικονομικής κρίσης οι περισσότερες ιδιωτικές επιχειρήσεις
(ξενοδοχεία, εστιατόρια, μεταφορικές εταιρείες) προσπαθούν να μειώσουν το κόστος
για να επιβιώσουν. Βέβαια, και οι Οργανισμοί Διαχείρισης και Προώθησης
Προορισμών βιώνουν κάτι ανάλογο με τη συνεχή μείωση των πόρων τους, εξαιτίας
των περικοπών στα προγράμματα δημόσιων επενδύσεων. Για τον λόγο αυτό
καθίσταται αναγκαία η σωστή προτεραιοποίηση των δράσεων που πρέπει να
αναληφθούν προκειμένου να επιτευχθεί το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα για τις
τοπικές οικονομίες και κοινωνίες.
52
3.3 Η βιώσιμη διαχείριση προορισμών
Σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού ο βιώσιμος

τουρισμός λαμβάνει πλήρως υπόψη τις τρέχουσες και μελλοντικές οικονομικές,
κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις του, ανταποκρινόμενος ταυτόχρονα στις
ανάγκες των επισκεπτών, της βιομηχανίας, του περιβάλλοντος και των κοινοτήτων
υποδοχής.
Οι αρχές και οι πρακτικές διαχείρισης της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης
εφαρμόζονται σε όλες τις μορφές τουρισμού σε όλους τους τύπους προορισμών,
συμπεριλαμβανομένου τόσο του μαζικού τουρισμού, όσο και των διαφόρων
εναλλακτικών, ειδικών και θεματικών μορφών τουρισμού. Οι αρχές της βιωσιμότητας
αναφέρονται στις περιβαλλοντικές, οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές πτυχές
της τουριστικής ανάπτυξης με στόχο τη δημιουργία της κατάλληλης ισορροπίας
μεταξύ των τεσσάρων αυτών διαστάσεων για να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη
διατηρησιμότητά της.
Η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη επιβάλει:
1) Τη βέλτιστη χρήση των περιβαλλοντικών πόρων που αποτελούν βασικό στοιχείο
της τουριστικής ανάπτυξης και την εφαρμογή βασικών οικολογικών διαδικασιών
που συμβάλουν στη διατήρηση της φυσικής κληρονομιάς και της
βιοποικιλότητας.
2) Τον σεβασμό της κοινωνικής και πολιτισμικής αυθεντικότητας των τόπων
υποδοχής με τη διαφύλαξη της δομημένης και ζωντανής πολιτιστικής τους
κληρονομιάς καθώς και των παραδοσιακών αξιών οι οποίες συμβάλλουν στην
διαπολιτισμική κατανόηση και ανοχή.
3) Τη διασφάλιση βιώσιμων, μακροπρόθεσμων οικονομικών δραστηριοτήτων που
παρέχουν δίκαια κατανεμημένα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη σε όλους τους
ενδιαφερομένους, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην καταπολέμηση της
φτώχειας στους τόπους υποδοχής (ευκαιρίες σταθερής απασχόλησης,
εισοδήματος και παροχής κοινωνικών υπηρεσιών για όλους).
Η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη προϋποθέτει την ενημέρωση όλων των
ενδιαφερόμενων φορέων, καθώς και ισχυρή πολιτική ηγεσία για την εξασφάλιση
53
ευρείας συμμετοχής και οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Η επίτευξη της αειφορίας είναι

μια διαρκής διαδικασία που απαιτεί συνεχή παρακολούθηση των επιπτώσεων της
τουριστικής ανάπτυξης, έτσι ώστε να εισάγει τα απαραίτητα προληπτικά και/ή
διορθωτικά μέτρα όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο.
Ο βιώσιμος τουρισμός πρέπει επίσης να διατηρήσει ένα υψηλό επίπεδο
ικανοποίησης και να διασφαλίσει μια σημαντική εμπειρία για τους τουρίστες,
ευαισθητοποιώντας τους παράλληλα για θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και
προωθώντας μεταξύ τους αειφόρες τουριστικές πρακτικές (UNWTO, n.d.).
Μέσα στα πλαίσια αυτά η 70η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών όρισε το
2017 ως Διεθνές Έτος Βιώσιμου Τουρισμού για τη Ανάπτυξη, δημιουργώντας μια
μοναδική ευκαιρία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του παγκόσμιου κοινού για τη
συμβολή του βιώσιμου τουρισμού στην ανάπτυξη, ενώ ταυτόχρονα κινητοποίησε
όλους τους υπεύθυνους για τη λήψη των αποφάσεων από το δημόσιο και τον ιδιωτικό
τομέα προκειμένου να συνεργαστούν και να χρησιμοποιήσουν τον τουρισμό ως
καταλύτη θετικών αλλαγών (UNWTO-UNDP, 2018).
Ειδικότερα στο επίπεδο διαχείρισης των τουριστικών προορισμών, η βιώσιμη
τουριστική ανάπτυξη μπορεί να επιτευχθεί με την ολοκλήρωση των σχετικών
δραστηριοτήτων μέσα από δύο διαδικασίες:
1) την καθιερωμένη πρακτική των νομοθετήσεων, διακηρύξεων και υποδείξεων στα
πλαίσια του πολιτικού αναπτυξιακού σχεδιασμού των φορέων του δημοσίου, και
2) τη συστηματική εργασία και τη δημοσιοποίηση των απόψεων εξειδικευμένων
συμβούλων και εμπειρογνωμόνων σε ζητήματα που αφορούν την
αποτελεσματική διαχείριση της βιώσιμης ανάπτυξης των προορισμών (Valls &
Porta, 1997).
Το προσφερόμενο τουριστικό προϊόν του τόπου υποδοχής αποτελείται από το
σύνολο των συστατικών του στοιχείων, έτσι όπως αυτά αναλύθηκαν διεξοδικά
παραπάνω και όχι μόνο από τα καταλύματα, τις μεταφορές και το φαγητό. Επομένως,
το φυσικό περιβάλλον, τα πολιτιστικά στοιχεία, οι κάτοικοι και η ατμόσφαιρα του
τόπου προορισμού αποτελούν αναντικατάστατους πόρους τουριστικής έλξης και
αποτελούν σημαντικό κίνητρο για τους τουρίστες να επισκεφθούν την περιοχή και για
54
τον λόγο αυτό πρέπει να προστατεύονται χωρίς όμως να εμποδίζεται η οικονομική

ανάπτυξη της κοινότητας υποδοχής (Βασιλειάδης, 2009).
Η Gunn (1994) παρατηρεί ότι η καταστροφή και η μόλυνση του περιβάλλοντος
σχετίζεται ως ένα βαθμό με την προσέλευση μεγάλου αριθμού επισκεπτών σε έναν
προορισμό, αλλά η μεγαλύτερη ίσως καταστροφή οφείλεται στην έλλειψη ή την μη
εφαρμογή κατάλληλου σχεδιασμού, πολιτικών και δράσεων που έχουν σαν σκοπό την
προώθηση της τουριστικής και οικονομικής ανάπτυξης προστατεύοντας παράλληλα
το περιβάλλον. Η παρατήρηση αυτή έχει άμεσες επιπτώσεις στον τρόπο διαχείρισης
της τουριστικής ανάπτυξης από όλους τους υπεύθυνους σε τοπικό επίπεδο.
55
Β΄ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ

ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
4.1 Ανασκόπηση αποτελεσματικότητας μάρκετινγκ
Ο σχεδιασμός μάρκετινγκ που ακολουθήθηκε μέχρι σήμερα από τον Δήμο

Θεσσαλονίκης ως Οργανισμού Διαχείρισης Προορισμού κρίνεται ιδιαίτερα
επιτυχημένος και αποτελεσματικός, καθώς από το 2014 και μετά παρατηρείται
συνεχής αύξηση των αφίξεων τουριστών εξωτερικού και εσωτερικού, που
αποτυπώνεται στον Πίνακα 4 και το Διάγραμμα 2 τα οποία παρουσιάζονται στη
συνέχεια. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι αφίξεις ταξιδιωτών στο αεροδρόμιο
«Μακεδονία» αυξήθηκαν το έτος 2016 κατά 40,5% σε σχέση με το 2013.
Με το προτεινόμενο στρατηγικό σχέδιο μάρκετινγκ καταβάλλεται προσπάθεια
εμπλουτισμού, ενδυνάμωσης και επανατοποθέτησης του προσφερόμενου συνολικού
τουριστικού προϊόντος της πόλης μέσα από την επιστημονική ανάλυση των
σημερινών αναγκών της αγοράς.
4.2 Εσωτερική ανάλυση
4.2.1 Θέση στην Ελλάδα – Πληθυσμός – Εργατικό δυναμικό
Η Θεσσαλονίκη βρίσκεται στο μυχό του Θερμαϊκού Κόλπου. Είναι η μεγαλύτερη

πόλη της Βόρειας Ελλάδας και η δεύτερη σε έκταση και πληθυσμό πόλη της
Ελλάδας. Είναι έδρα του ομώνυμου Δήμου, της ομώνυμης Περιφερειακής Ενότητας,
της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης
Μακεδονίας - Θράκης.
56
Σύμφωνα με την τελευταία επίσημη απογραφή ο μόνιμος πληθυσμός του

πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης 1 είναι 824.676 κάτοικοι, ο μόνιμος
πληθυσμός της μητροπολιτικής περιοχής 2 είναι 1.045.970 κάτοικοι και ο μόνιμος
πληθυσμός ολόκληρης της Περιφερειακής Ενότητας είναι 1.110.551 κάτοικοι, εκ των
οποίων 531.102 (47,8%) είναι άνδρες και 579.449 (52,2%) γυναίκες.
Στον Πίνακα 1 παρουσιάζεται η κατανομή του μόνιμου πληθυσμού της
Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης κατά φύλο και κατάσταση ασχολίας.
Πίνακας 1:Μόνιμος πληθυσμός της Π.Ε. Θεσσαλονίκης κατά φύλο και κατάσταση
ασχολίας (απογραφή 2011)
Οικονομικά ενεργοί Οικονομικά μη ενεργοί
Σύνολο Σύνολο
Σύνολο Μαθητές
Φύλο οικονομικά
(1)=(4)+(7) Εργαζόμενοι Άνεργοι οικονομικά Συνταξιούχοι και
μη
ενεργών Λοιποί
(2) (3) (5) ενεργών
(4)=(2)+(3) (6)
(7)=(5)+(6)
Άνδρες 531.102 212.834 58.591 271.425 108.471 151.206 259.677
Γυναίκες 579.449 156.558 48.208 204.766 104.907 269.776 374.683
Σύνολο 1.110.551 369.392 106.799 476.191 213.378 420.982 634.360
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 2011.
Στον Πίνακα 2 παρουσιάζεται η κατανομή του μόνιμου πληθυσμού της

Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης κατά ομάδες ηλικιών και κατάσταση ασχολίας.
Η μεγαλύτερη ηλικιακή ομάδα είναι αυτή των 35 – 54 ετών (29,6%) και ακολουθούν
με μικρή διαφορά οι ομάδες 55+ (28,5%) και 15 – 34 (26,8%), ενώ μικρότερη είναι η
ηλικιακή ομάδα 0 – 14 (15,1%) υποδηλώνοντας μια μακροπρόθεσμη γήρανση του
πληθυσμού. Το ποσοστό ανεργίας ανέρχεται στο 22,4% του οικονομικά ενεργού
πληθυσμού ή στο 9,6% επί του συνολικού πληθυσμού της Π.Ε.
1
Το πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης περιλαμβάνει τους Δήμους: Θεσσαλονίκης, Κορδελιού -
Ευόσμου Καλαμαριάς, Νεάπολης - Συκεών, Παύλου Μελά, Αμπελοκήπων – Μενεμένης και Πυλαίας
– Χορτιάτη (Βικιπαίδεια, 2018).
2
Εκτός από του Δήμους του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης, η μητροπολιτική περιοχή
συμπεριλαμβάνει τους Δήμους: Χαλκηδόνος, Δέλτα, Θέρμης, Θερμαϊκού και Ωραιοκάστρου
(Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας, 2012)
57
Πίνακας 2:Μόνιμος πληθυσμός της Π.Ε. Θεσσαλονίκης κατά ομάδες ηλικιών και
κατάσταση ασχολίας (απογραφή 2011)
Οικονομικά ενεργοί Οικονομικά μη ενεργοί

Σύνολο
Ηλικιακή Σύνολο Σύνολο Μαθητές
οικονομικά
ομάδα Εργαζόμενοι Άνεργοι οικονομικά Συνταξιούχοι και
(1)=(4)+(7) μη
ενεργών Λοιποί
(2) (3) (5) ενεργών
(4)=(2)+(3) (6)
(7)=(5)+(6)
0 - 14 168.332 0 0 0 0 168.332 168.332
15 – 34 297.619 113.875 52.093 165.968 0 131.651 131.651
35 – 54 328.475 213.857 45.936 259.793 12.058 56.624 68.682
55+ 316.125 41.660 8.770 50.430 201.320 64.375 265.695
Σύνολο 1.110.551 369.392 106.799 476.191 213.378 420.982 634.360
Πίνακας 3: Διάρθρωση της απασχόλησης του πληθυσμού στην Π.Ε.

Θεσσαλονίκης κατά τομέα παραγωγής και κλάδο οικονομικής
δραστηριότητας(απογραφή 2011)
Τομέας Αριθμός Ποσοστό επί του

Κλάδος οικονομικής δραστηριότητας
παραγωγής απασχολουμένων συνόλου
Πρωτογενής Γεωργία, Δασοκομία, Αλιεία 12.472 3,4%
Μεταποίηση 46.805 12,7%
Δευτερογενής
Παροχή ενέργειας και ύδατος 3.829 1,0%
(19,2%)
Κατασκευές 20.269 5,5%
Εμπόριο, Επισκευή μηχανοκίνητων
79.705 21,6%
οχημάτων
Μεταφορά και Αποθήκευση 18.806 5,1%
Υπηρεσίες παροχής καταλύματος
22.602 6,1%
και εστίασης
Ενημέρωση και Επικοινωνία 8.134 2,2%
Χρηματοπιστωτικές και
8.768 2,4%
Ασφαλιστικές δραστηριότητες
Τριτογενής Επαγγελματικές και Επιστημονικές
24.123 6,5%
δραστηριότητες
(77,1%)
Διοικητικές και υποστηρικτικές
10.565 2,9%
δραστηριότητες
Δημόσια διοίκηση – Άμυνα 29.952 8,1%
Εκπαίδευση 36.800 10,0%
Υπηρεσίες υγείας – Κοινωνική
28.135 7,6%
μέριμνα
Διασκέδαση και Ψυχαγωγία 5.536 1,5%
Άλλες δραστηριότητες παροχής
11.365 3,1%
υπηρεσιών
58
Λοιποί κλάδοι 1.526 0,3%

Σύνολο 369.392 100%
Στον Πίνακα 3 παρουσιάζεται η διάρθρωση της απασχόλησης του πληθυσμού
κατά τομέα παραγωγής και κλάδο οικονομικής δραστηριότητας. Επιβεβαιώνοντας
την ιδιότητά της ως βασικού διοικητικού και οικονομικού κέντρου της Βόρειας
Ελλάδας, το μεγαλύτερο ποσοστό των εργαζομένων (77,1%) απασχολείται στον
τριτογενή τομέα της οικονομίας, με ένα επίσης σημαντικό ποσοστό (19,2%) να
απασχολείται στον δευτερογενή τομέα, ενώ ο πρωτογενής τομέας είναι σχεδόν
ανύπαρκτος, καθώς απασχολεί μόνο το 3,4% του εργατικού δυναμικού της Π.Ε. Το
γεγονός αυτό απεικονίζεται χαρακτηριστικά στο Διάγραμμα 1.
Διάγραμμα 1: Διάρθρωση της απασχόλησης του πληθυσμού στην Π.Ε.

Θεσσαλονίκης κατά τομέα παραγωγής (απογραφή 2011)
0,3%
3,4%
19,2%
77,1%
Πρωτογενής Δευτερογενής Τριτογενής Λοιποί
Επεξεργασία: Συγγραφέας.
59
Ένα επίσης σημαντικό στοιχείο που προκύπτει από τα στοιχεία τον Πίνακα 3
είναι ότι σημαντικό ποσοστό των εργαζομένων (6,1%) της Π.Ε. απασχολείται σε
δραστηριότητες που έχουν άμεση σχέση με τον τουρισμό· ποσοστό το οποίο
υπολείπεται ελάχιστα από το σύνολο της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (7,1%
για το 2011 και 7,7% το 2017) (INSETE, 2018).
4.2.2 Προσβασιμότητα
4.2.2.1 Οδικό δίκτυο
Η Θεσσαλονίκη αποτελεί το μεγαλύτερο διαμετακομιστικό κέντρο της Βόρειας

Ελλάδας, καθώς από αυτήν ξεκινούν ή διέρχονται τέσσερις σύγχρονοι οδικοί άξονες
που την συνδέουν με το εσωτερικό και το εξωτερικό (Βαλκάνια, Βόρεια Ευρώπη και
Τουρκία), διευκολύνοντας τους τουρίστες από τις γειτονικές χώρες να την
επισκεφτούν ακόμη και για μικρά χρονικά διαστήματα (π.χ. για ένα Σαββατοκύριακο)
ή για ψώνια. Συγκεκριμένα πρόκειται για:
• την Εθνική Οδό Αθηνών – Θεσσαλονίκης που συνεχίζει μέχρι τα σύνορα με την
Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και τα Σκόπια,
• την Εγνατία Οδό που διέρχεται από την Θεσσαλονίκη και την συνδέει με το
λιμάνι της Ηγουμενίτσας στα δυτικά παράλια της Ελλάδας και τα σύνορα με την
Τουρκία προς ανατολάς, και
• τους δύο οδικούς άξονες που ξεκινούν από την Θεσσαλονίκη και την συνδέουν
με την Αλβανία μέσω Έδεσσας και Φλώρινας, και με την Βουλγαρία μέσω
Σερρών.
4.2.2.2 Αεροδρόμιο
Ο διεθνής αερολιμένας «Μακεδονία» που βρίσκεται 13 χιλιόμετρα έξω από την πόλη
λειτουργεί από το 1930 και συνδέει τη Θεσσαλονίκη με 81 διεθνείς προορισμούς σε
31 χώρες από ολόκληρο τον κόσμο και 35 προορισμούς του εσωτερικού (Δήμος
Θεσσαλονίκης, 2017). Όπως φαίνεται από το Διάγραμμα 2, το οποίο βασίζεται στα
στοιχεία του Πίνακα 4, το διάστημα 2007 - 2016 οι αφίξεις των ταξιδιωτών από το
60
εξωτερικό αυξήθηκαν κατά 36,7% φθάνοντας το 1.710.606, ενώ οι αφίξεις

ταξιδιωτών του εσωτερικού αυξήθηκαν κατά 34,8% φθάνοντας το 1.109.598, παρά
την μικρή μείωση που παρουσίασαν από το 2007 έως το 2013.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ενώ μέχρι το 2013 οι συνολικές αφίξεις
κινούνται πέριξ των 2 εκατομμυρίων, από το 2014 και μετά υπάρχει μια πραγματική
έκρηξη των συνολικών αφίξεων, οι οποίες το 2016 έφθασαν τα 2,82 εκατομμύρια,
παρουσιάζοντας αύξηση κατά 40,5% το 2016 σε σχέση με το 2013, φανερώνοντας
την στρατηγική σημασία του αεροδρομίου «Μακεδονία», το οποίο συνδέει απευθείας
την Θεσσαλονίκη με τις περισσότερες Ευρωπαϊκές πόλεις σε λιγότερο από 4 ώρες
πτήσης.
Πίνακας 4: Αφίξεις επιβατών στον αερολιμένα «Μακεδονία» (2007 – 2016)
Αφίξεις επιβατών
Έτος Ετήσια Ετήσια Ετήσια

Εξωτερικού μεταβολή Εσωτερικού μεταβολή Σύνολο μεταβολή
(1) αφίξεων (2) αφίξεων (3)=(1)+(2) συνολικών
εξωτερικού εσωτερικού αφίξεων
2007 1.251.308 - 823.410 - 2.074.718 -
2008 1.271.776 +1,6% 803.444 -2,4% 2.075.220 -0,5%
2009 1.187.233 -6,6% 854.827 +6,4% 2.042.060 -1,6%
2010 1.133.704 -4,5% 809.869 -5,3% 1.943.573 -4,8%
2011 1.251.433 +10,4% 712.390 -12,0% 1.963.823 +1,0%
2012 1.307.537 +4,5% 679.977 -4,5% 1.987.514 +1,2%
2013 1.351.378 +3,4% 655.359 -3,6% 2.006.737 +1,0%
2014 1.569.814 +16,2% 888.459 +35,6% 2.458.273 +22,5%
2015 1.556.788 -0,8% 1.097.676 +23,5% 2.654.464 +8,0%
2016 1.710.606 +9,9% 1.109.598 +1,1% 2.820.204 +6,2%
Πηγή: Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, 2017.
61
Διάγραμμα 2: Αφίξεις επιβατών στον αερολιμένα «Μακεδονία» (2007 – 2016)
3.000.000
2.500.000
2.000.000
1.500.000
1.000.000
500.000
0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Εξωτερικού Εσωτερικού
Η αύξηση αυτή οφείλεται στη σταδιακή κυριαρχία των αεροπορικών εταιριών
χαμηλού κόστους και την εντυπωσιακή ανάπτυξη της Ryanair, η οποία άρχισε τις
πτήσεις από το αεροδρόμιο «Μακεδονία» το 2011 και σε έξι μόλις χρόνια, δηλαδή το
2016, έφθασε να κατέχει το 24% του μεριδίου της αγοράς των διεθνών επιβατών.
Όπως φαίνεται από τον Πίνακα 5, έξι μόνο αεροπορικές εταιρείες κατείχαν το 71%
του μεριδίου της αγοράς των διεθνών επιβατών.
Πίνακας 5: Κύριες αεροπορικές εταιρείες με διεθνείς συνδέσεις (2016)
Μερίδιο αγοράς διεθνών

Αεροπορική εταιρεία Σωρευτικό ποσοστό
επιβατών
Ryanair 24% 24%
Aegean Airlines 21% 45%
Ellinair 8% 53%
EasyJet 8% 61%
AirBerlin 5% 66%
GermanWings 5% 71%
Λοιπές 29% 100%
Πηγή: GBR Consulting, 2017.
62
4.2.2.3 Λιμάνι
Καθώς η Θεσσαλονίκη βρίσκεται στη διασταύρωση σημαντικότατων χερσαίων

δικτύων μεταφοράς Ανατολής - Δύσης (Εγνατία οδός) και Νότου - Βορρά (Εθνική
Οδός Πάτρας –Αθήνας – Θεσσαλονίκης - Ευζώνων, η οποία συνεχίζει προς βορρά),
το λιμάνι της έχει χαρακτηριστεί ως Διεθνούς Ενδιαφέροντος στο Λιμενικό Σύστημα
της χώρας και είναι ένα από τα πέντε Ελληνικά λιμάνια που ανήκει στο Κεντρικό
Δίκτυο των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφοράς. Απέχει ένα χιλιόμετρο από τον
Επιβατικό Σιδηροδρομικό Σταθμό και 16 χιλιόμετρα από το Διεθνές Αεροδρόμιο της
πόλης (Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης, 2014).
Πέραν της εξυπηρέτησης των αναγκών της εμπορικής δραστηριότητας των
χωρών της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων, για εισαγωγές, εξαγωγές και
αποθήκευση πρώτων υλών, καταναλωτικών προϊόντων και κεφαλαιουχικού
εξοπλισμού (διακινούνται πάνω από 16 εκατομμύρια τόνοι εμπορευμάτων και 3.000
πλοία ετησίως), αποτελεί ταυτόχρονα ένα σύγχρονο επιβατικό σταθμό που διαθέτει
εγκαταστάσεις ελλιμενισμού κρουαζιερόπλοιων και εξυπηρετεί πάνω από 220.000
επιβάτες ακτοπλοΐας το χρόνο, καθώς συνδέει την Θεσσαλονίκη με τα νησιά του
Βόρειου και Νότιου Αιγαίου (Δήμος Θεσσαλονίκης, 2017).
Τα στοιχεία της κρουαζιέρας για τα έτη 2013 – 2016 παρουσιάζονται αναλυτικά
στον Πίνακα 6.
Πίνακας 6: Αριθμός Κρουαζιερόπλοιων και Επιβατών που προσέγγισαν στο

λιμάνι της Θεσσαλονίκης (2013 – 2016)
Έτος
2013 2014 2015 2016
Κρουαζιερόπλοια 18 31 35 23
Επιβάτες 14.585 19.720 26.356 18.876
Πηγή: Ενωση Λιμένων Ελλάδος, 2017.
Παρόλο που παρατηρείται μια μικρή αύξηση, εν τούτοις πρέπει να καταβληθούν

σημαντικές προσπάθειες για την προσέλκυση περισσότερων κρουαζιερόπλοιων,
καθώς η κρουαζιέρα αποτελεί μια από τις πιο επικερδείς μορφές τουρισμού για την
τοπική αγορά. Η Θεσσαλονίκη μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης των εταιρειών
63
κρουαζιέρας, λειτουργώντας όχι μόνο ως ενδιάμεσος σταθμός των

κρουαζιερόπλοιων, αλλά ως σταθμός έναρξης και λήξης των κρουαζιέρων. Με τον
τρόπο αυτό οι επιβάτες των κρουαζιερόπλοιων, δεν θα πραγματοποιούν μια ημερήσια
επίσκεψη στην πόλη, αλλά θα διαμένουν σ’ αυτήν για περισσότερες ημέρες.
4.2.2.4 Σιδηροδρομικό δίκτυο
Ο σιδηροδρομικός σταθμός της Θεσσαλονίκης, αποτελεί μέρος του κεντρικού

Ελληνικού σιδηροδρομικού δικτύου Αθήνας – Αλεξανδρούπολης και εξυπηρετεί
κάθε ημέρα εκατοντάδες επιβάτες. Παρόλο που ο σιδηρόδρομος δεν αποτελεί πλέον
βασικό τρόπο προσέγγισης των επισκεπτών, εν τούτοις η ύπαρξή του αποτελεί
σημαντικό πλεονέκτημα και βοηθά στην εδραίωση της πόλης ως ενός βασικού
εμπορικού και οικονομικού κέντρου της Ανατολικής Μεσογείου.
4.2.2.5 Αστικές και υπεραστικές συγκοινωνίες
Οι συγκοινωνίες εντός της πόλης και με τις γύρω περιοχές εξυπηρετούνται από ένα
πυκνό δίκτυο τακτικών δρομολογίων του Οργανισμού Αστικών Συγκοινωνιών
Θεσσαλονίκης, το οποίο καλύπτει πλήρως τις ανάγκες των κατοίκων και των
επισκεπτών.
Οι ανάγκες των υπεραστικών συγκοινωνιών καλύπτονται από τον σύγχρονο
Σταθμό ΚΤΕΛ «Μακεδονία» που βρίσκεται 5 χιλιόμετρα δυτικά από το κέντρο της
πόλης.
Η λειτουργία του μετρό, το οποίο βρίσκεται υπό κατασκευή, αναμένεται να
δώσει έναν αέρα σύγχρονης μεγαλούπολης και να διευκολύνει ακόμη περισσότερο τις
μετακινήσεις εντός της μητροπολιτικής περιοχής.
4.2.3 Πόροι τουριστικής έλξης
4.2.3.1 Κλίμα
Το ήπιο μεσογειακό κλίμα με την μεγάλη ηλιοφάνεια καθιστά την Θεσσαλονίκη

ιδανικό τόπο για όσους θέλουν να πραγματοποιήσουν ένα ταξίδι στην πόλη για
ψώνια, αναψυχή ή διασκέδαση καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Στον Πίνακα 7
64
παρουσιάζονται η μέση και οι ακραίες ανώτερες και κατώτερες θερμοκρασίες, το

μέσο ύψος των βροχοπτώσεων και η μέση υγρασία ανά μήνα.
Πίνακας 7: Μέση, μέγιστη και ελάχιστη θερμοκρασία, μέσο ύψος βροχόπτωσης

και μέση υγρασία ανά μήνα στην Θεσσαλονίκη
Θερμοκρασία ατμόσφαιρας (οC) Μέση Μέση

Μήνας βροχόπτωση υγρασία
Μέση Μέγιστη Ελάχιστη (mm) (%)
Ιανουάριος 3,8 20,6 -15,6 36,5 74
Φεβρουάριος 5,3 20,7 -8,2 35,7 70
Μάρτιος 9,1 22,8 -1,5 37,8 61
Απρίλιος 14,7 25,6 3,5 36,1 65
Μάιος 20,9 33,0 6,5 42,9 68
Ιούνιος 23,2 40,7 11,2 31,0 59
Ιούλιος 25,1 43,0 13,8 19,5 54
Αύγουστος 25,3 41,5 13,5 16,4 52
Σεπτέμβριος 21,4 37,4 7,1 25,3 50
Οκτώβριος 16,8 32,6 4,0 37,8 68
Νοέμβριος 10,0 23,0 -4,3 53,4 82
Δεκέμβριος 4,9 20,5 -10,8 50,6 79
Πηγή: Βικιπαίδεια, 2018.
4.2.3.2 Αξιοθέατα – Ιστορικά Μνημεία - Μουσεία
Λόγω της στρατηγικής σπουδαιότητας και των πλεονεκτημάτων κατοίκησης του

Θερμαϊκού κόλπου, αναπτύχθηκαν γύρω από αυτόν πολλοί οικισμοί, ήδη από τη
Νεολιθική Εποχή, την Εποχή του Χαλκού, την Εποχή του Σιδήρου και των μετέπειτα
χρόνων (9ος - 4ος αιώνας π.Χ.), όπως φαίνεται από τα ευρήματα που αποκάλυψε η
αρχαιολογική σκαπάνη στην περιοχή.
Ωστόσο, η ιστορία της Θεσσαλονίκης ουσιαστικά ξεκινά το 316 π.Χ. με την
ίδρυση της πόλης από τον Κάσσανδρο, στρατηγό του Φίλιππου Β΄, στα πλαίσια της
δημιουργίας ισχυρών αστικών κέντρων σε θέσεις κλειδιά, για την επικοινωνία του
Μακεδονικού κράτους με τον τότε γνωστό κόσμο. Το πέρασμα από την πόλη της
Εγνατίας Οδού, που κατασκευάστηκε μεταξύ 146 και 120 π.Χ. και ένωνε το
65
Δυρράχιο με τον Έβρο, εδραίωσε τη Θεσσαλονίκη ως ένα μεγάλο εμπορικό, πολιτικό

και στρατιωτικό κέντρο της Ρωμαϊκής εποχής (Δήμος Θεσσαλονίκης, 2017).
Η μακραίωνη και πολυτάραχη ιστορία της Θεσσαλονίκης αποτυπώνεται στο
μεγάλο πλήθος Ρωμαϊκών, Βυζαντινών, Μεταβυζαντινών, Χριστιανικών,
Οθωμανικών και Εβραϊκών μνημείων που υπάρχουν διάσπαρτα μέσα στην πόλη και
στην μοναδική αρχιτεκτονική φυσιογνωμία των κτιρίων της.
Τα σημαντικότερα εξ αυτών είναι (INSETE, 2015):
• Ο Λευκός Πύργος, που αποτελεί το σήμα κατατεθέν της πόλης. Πρόκειται για
μια εξαώροφη Οθωμανική οχυρωματική κυλινδρική κατασκευή ύψους 33,9
μέτρων, περιμέτρου 70 μέτρων και διαμέτρου 22,7 μέτρων, που κατασκευάστηκε
μεταξύ 1450 και 1470, λίγο μετά την κατάληψη της πόλης από τους Τούρκους το
1430.
• Η Ρωμαϊκή Αγορά που κατασκευάστηκε μεταξύ του 42 π.Χ. και 138 μ.Χ. και
αποτελούσε το κοινωνικό, οικονομικό, διοικητικό, πνευματικό και θρησκευτικό
κέντρο ολόκληρης της πόλης κατά την αρχαιότητα.
• Η Αψίδα του Γαλέριου ή Καμάρα, όπως είναι γνωστή σήμερα, που αποτελεί ένα
θριαμβικό τόξο που κατασκευάστηκε προς τιμήν του ομώνυμου Ρωμαίου
Αυτοκράτορα το 305 μ.Χ.
• H Ροτόντα που βρίσκεται κοντά στην Καμάρα και προοριζόταν για μαυσωλείο
του Γαλέριου. Πρόκειται για ένα θολωτό στρογγυλό κτίσμα του 4ου αιώνα, το
οποίο μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό του Αγίου Γεωργίου και είναι ένα από τα
15 Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης που
συμπεριλαμβάνονται στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
• Ο Ιερός Ναός της Αγίας Σοφίας που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και
αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά παλαιοχριστιανικά μνημεία της Ελλάδας και
ολόκληρης της Ορθοδοξίας.
• Ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου που χτίστηκε το 413 και αποτελεί ένα από τα
σημαντικότερα χριστιανικά μνημεία της Ελλάδας. Παρόλο που καταστράφηκε
σχεδόν ολοσχερώς στην μεγάλη πυρκαγιά του 1917, αποκαταστάθηκε στην
αρχική του μορφή και από το 1948 και μετά λειτουργεί κανονικά ως τόπος
λατρείας.
66
• Το Αλατζά Ιμαρέτ, που στα Ελληνικά σημαίνει «Πολύχρωμο Άσυλο», βρίσκεται

κοντά στον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου. Ιδρύθηκε το 1484 από τον Ισάκ
Πασά και λειτουργούσε ως πτωχοκομείο και ιερατική σχολή, ενώ σήμερα
χρησιμοποιείται για την πραγματοποίηση πολιτιστικών εκδηλώσεων και ως
εκθεσιακός χώρος.
• Το βυζαντινό Φρούριο του Επταπυργίου, γνωστό και ως Γεντί Κουλέ, που
βρίσκεται στην παραδοσιακή συνοικία της Άνω Πόλης, η οποία είναι μία από τις
ελάχιστες περιοχές που σώθηκαν από την καταστροφική πυρκαγιά του 1917.
Μέσα και έξω από το Φρούριο, το οποίο βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο της
Θεσσαλονίκης και προσφέρει εξαίσια θέα σε ολόκληρη την πόλη και τον
Θερμαϊκό κόλπο προστέθηκαν τα νεότερα κτίσματα των ομώνυμων φυλακών.
• Το Γενί Τζαμί που χτίστηκε το 1902 από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Vitaliano Poselli
και χρησίμευε ως τόπος λατρείας για τους Εβραίους που είχαν εξισλαμιστεί.
Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923,
1924, στέγασε για μικρό χρονικό διάστημα πρόσφυγες και από το 1925 έως το
1963 χρησιμοποιήθηκε ως Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης, ενώ σήμερα είναι
εκθεσιακός χώρος του Δήμου Θεσσαλονίκης.
• Το Χαμζά Μπέη Τζαμί, γνωστό ως Αλκαζάρ, που βρίσκεται στο κέντρο της
πόλης, χτίστηκε το 1467, 1468 και σήμερα αναστηλώνεται προκειμένου να
αποτελέσει εκθεσιακό χώρο των αρχαιολογικών ευρημάτων που βρίσκονται κατά
τη διάρκεια των εργασιών για την κατασκευή του μετρό της Θεσσαλονίκης.
Πέραν όμως των ιστορικών μνημείων και τόπων λατρείας, στην Θεσσαλονίκη
λειτουργούν 30 μουσεία που μπορούν να καλύψουν όλα τα ενδιαφέροντα των
Ελλήνων και αλλοδαπών επισκεπτών.
Τα σημαντικότερα εξ αυτών είναι (Δήμος Θεσσαλονίκης, 2017; INSETE, 2015):
• το Αρχαιολογικό Μουσείο, όπου βρίσκονται συγκεντρωμένα σπουδαία
αρχαιολογικά ευρήματα που ανακαλύφθηκαν στη Μακεδονία, από την
προϊστορική έως τη Ρωμαϊκή εποχή,
• το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, που ιδρύθηκε το 1997 και παρουσιάζει σε
11 αίθουσες μόνιμης έκθεσης ποικίλες όψεις της καθημερινής ζωής των
ανθρώπων κατά τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο,
67
• το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα,

• το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο,
• το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, που ιδρύθηκε το 1997 και στεγάζεται σε
έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο συνολικής έκτασης 3.300 τετραγωνικών μέτρων
στη βορειοανατολική πτέρυγα του συγκροτήματος της Μονής Λαζαριστών,
• το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης,
• το Μουσείο Μικρασιατικού Πολιτισμού «Μανώλης Ανδρόνικος»,
• η Δημοτική Πινακοθήκη (Κάζα Μπιάνκα),
• το Μουσείο Ατατούρκ, που λειτουργεί από το 2013 και στεγάζεται στο σπίτι που
γεννήθηκε το 1881 ο ιδρυτής του σύγχρονου Τουρκικού κράτους Μουσταφά
Κεμάλ Ατατούρκ,
• το Εβραϊκό Μουσείο, που ιδρύθηκε για να τιμήσει την πλούσια και δημιουργική
πολιτιστική κληρονομιά των χιλιάδων Εβραίων, οι οποίοι βρήκαν ασφαλές
καταφύγιο στην Θεσσαλονίκη μετά την εκδίωξή τους από την Ιβηρική
Χερσόνησο το 1492,
• το Μουσείο Κρύπτης του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου,
• το Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας,
• το Σιδηροδρομικό Μουσείο,
• το Μουσείο Ύδρευσης,
• το Πολεμικό Μουσείο,
• το Μουσείο Συμμαχικών Κοιμητηρίων Ζέιτενλικ,
• το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών,
• το Μουσείο Κινηματογράφου,
• το Μουσείο Φωτογραφίας,
• το Μουσείο Ραδιοφωνίας,
• το Ολυμπιακό Μουσείο, κ.ά.
Το σημαντικότερο, ίσως, από τα αξιοθέατα είναι η παραλία της Θεσσαλονίκης, η
οποία έχει μήκος περίπου 5 χιλιόμετρα από το Μέγαρο Μουσικής έως το εμπορικό
λιμάνι και αποτελεί πόλο έλξης των κατοίκων και των επισκεπτών. Δίνει μια
μοναδική ατμόσφαιρα στην πόλη καθώς το τοπίο μεταβάλλεται ανάλογα με τις
εποχές του χρόνου και ενδείκνυται για περίπατο ή ποδηλασία. Σε ολόκληρο το μήκος
68
του παραλιακού μετώπου υπάρχουν 12 θεματικά πάρκα και 13 χώροι πρασίνου –

κήποι που προσφέρονται για χαλάρωση, ξεκούραση, ομαδική άθληση, πικ-νικ, χορό,
υπαίθριες παραστάσεις και συναντήσεις με φίλους (Δήμος Θεσσαλονίκης, 2017).
4.2.3.3 Πολιτισμός - Εκδηλώσεις – Φεστιβάλ
Η Θεσσαλονίκη αποτελεί το μεγαλύτερο εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο της

Βορείου Ελλάδος και ένα από τα μεγαλύτερα των Βαλκανίων.
Στις μόνιμες εγκαταστάσεις του Διεθνούς Εκθεσιακού και Συνεδριακού Κέντρου
της ΔΕΘ HELEXPO, το οποίο βρίσκεται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, με εύκολη
πρόσβαση με όλα τα μέσα μεταφοράς από κάθε σημείο της πόλης και διαθέτει
σύγχρονους εκθεσιακούς και συνεδριακούς χώρους Ευρωπαϊκών προδιαγραφών,
διοργανώνονται με μεγάλη επιτυχία καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου πολλές
εμπορικές και καταναλωτικές εκθέσεις (HELEXPO, 2018).
Στη Θεσσαλονίκη διοργανώνονται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους πλήθος
εκδηλώσεων και φεστιβάλ που έχουν καθιερωθεί στη συνείδηση του κοινού και
προσελκύουν το ενδιαφέρον των επισκεπτών και των κατοίκων της πόλης.
Τα σημαντικότερα εξ αυτών είναι:
• Τα Διεθνή Φεστιβάλ Κινηματογράφου και Ντοκιμαντέρ, που πραγματοποιούνται
κάθε Νοέμβριο και Μάρτιο αντίστοιχα, και φέρνουν στη Θεσσαλονίκη πολλούς
σημαντικούς προσκεκλημένους (σκηνοθέτες, ηθοποιούς) από ολόκληρο τον
κόσμο (Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, 2018).
• Η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης, που ξεκίνησε επίσημα το 2007 συμβάλλει
σημαντικά στη διεθνοποίηση της ελληνικής εικαστικής σκηνής και την γνωριμία
των διεθνών καλλιτεχνικών δυνάμεων με την πόλη. Η φετινή διοργάνωση
διήρκεσε από τις 30 Σεπτεμβρίου 2017 μέχρι τις 14 Ιανουαρίου 2018 με την
πραγματοποίηση εκδηλώσεων σε διάφορα σημεία της Θεσσαλονίκης (Μπιενάλε
Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, 2018).
• Οι Γιορτές Ανοικτού Θεάτρου, που διοργανώνονται τα τελευταία 35 χρόνια από
τον Δήμο Θεσσαλονίκης και πραγματοποιούνται κάθε Ιούλιο στο Δημοτικό
Θέατρο Κήπου (Voria.gr, 2017).
69
• Τα Δημήτρια που διοργανώνονται τα τελευταία 52 χρόνια από τον Δήμο

Θεσσαλονίκης και πραγματοποιούνται κάθε Φθινόπωρο (Σεπτέμβριο –
Οκτώβριο) και περιλαμβάνουν πολλές παράλληλες εκδηλώσεις μουσικής,
θεάτρου, χορού, εικαστικών, performance, street art, video art, κινηματογράφου,
διαλέξεων, εργαστηρίων και νέων τεχνολογιών με επίκεντρο τον άνθρωπο
(DimitriaFestival, 2018).
• Τα Μερκούρεια, που διοργανώνονται κάθε Αύγουστο στο Ανοιχτό Θέατρο
Συκεών «Μάνος Κατράκης» από τον Δήμο Νεάπολης - Συκεών και μέσω
θεατρικών παραστάσεων μεταδίδουν το μήνυμα ότι ο πολιτισμός είναι η ψυχή
και η κληρονομιά της κοινωνίας μας (Cityportal.gr, 2017).
• Το Open House, που ξεκίνησε επίσημα το 2012 και πρόκειται να
πραγματοποιηθεί για 7η φορά το 2018, είναι ένας από τους σημαντικότερους
διεθνείς θεσμούς που συμβάλλει σημαντικά στην ανάδειξη και προώθηση της
σύγχρονης αρχιτεκτονικής (OpenHouseThessaloniki, 2017).
• Tο Φεστιβάλ Δάσους που ξεκίνησε επίσημα το 2015, διοργανώνεται από το
Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και πραγματοποιείται από τον Ιούνιο μέχρι
τον Σεπτέμβριο, με σημαντικές θεατρικές, μουσικές και χορευτικές παραγωγές
στο Θέατρο Δάσους και παράλληλες εκδηλώσεις στο Θέατρο Γης, στο Βασιλικό
Θέατρο και στο Θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών (ελculture.gr,
2017).
• Η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου, που θα πραγματοποιηθεί για 15η χρονιά από τις 3
έως τις 6 Μαΐου 2018 και αποτελεί πλέον έναν καθιερωμένο πολιτιστικό θεσμό,
στον οποίο συμμετέχουν πολλοί Έλληνες και ξένοι εκδότες και συγγραφείς και
ένα σημείο αναφοράς για όλους τους αναγνώστες και τους φίλους του βιβλίου
(Διεθνής Εκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, 2018).
• Το Φεστιβάλ Βιβλίου στην Παραλία της Θεσσαλονίκης.
• Το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού.
• Το ετήσιο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Αντιρατσιστική
Πρωτοβουλία Θεσσαλονίκης, 2018).
• Η Διεθνής Γυμνή Ποδηλατοδρομία.
• Το Φεστιβάλ Υπερηφάνειας (Gay Pride Festival).
70
4.2.4 Τουριστικές ανωδομές και υπηρεσίες
Κατά το 2017 λειτούργησαν στην Π.Ε. Θεσσαλονίκης 137 ξενοδοχειακές μονάδες

που διέθεταν 7.699 δωμάτια με 14.402 κλίνες και 510 επιχειρήσεις ενοικιαζόμενων
δωματίων που διέθεταν 4.052 δωμάτια με 9.567 κλίνες, η κατανομή των οποίων σε
αστέρια και κλειδιά παρουσιάζεται στους Πίνακες 8 και 9 αντίστοιχα.
Πίνακας 8: Ξενοδοχειακό δυναμικό Π.Ε. Θεσσαλονίκης
Κατηγορία ξενοδοχείων (αστέρια)

Σύνολο
5 4 3 2 1
Μονάδες 11 26 39 27 34 137
Δωμάτια 1.661 2.007 2.304 967 760 7.699
Κλίνες 3.067 3.689 4.381 1.838 1.437 14.402
Πηγή: ΞΕΕ, 2018.
Πίνακας 9: Ενοικιαζόμενα δωμάτια Π.Ε. Θεσσαλονίκης
Κατηγορία ενοικιαζόμενων δωματίων (κλειδιά) Σύνολο
4 3 2 1
Μονάδες 12 106 282 110 510
Δωμάτια 127 1.064 2.144 717 4.052
Κλίνες 324 2.272 5.141 1.830 9.567
Πηγή: INSETE, 2018.
Από τη διάρθρωση του ξενοδοχειακού δυναμικού της Θεσσαλονίκης φαίνονται

οι μεγάλες δυνατότητες της πόλης για την προσέλκυση τουρισμού πολυτέλειας,
καθώς το 8% των ξενοδοχειακών καταλυμάτων που αντιστοιχούν σε περισσότερο
από το 21% των δωματίων και κλινών ανήκουν στην κατηγορία των 5 αστέρων.
Επίσης προκύπτει ότι η Θεσσαλονίκη είναι ένας τουριστικός προορισμός που
ανταποκρίνεται σε όλα τα βαλάντια, καθώς διαθέτει πληθώρα καταλυμάτων όλων
των κατηγοριών.
71
Εκτός όμως από τα ξενοδοχεία και τα επίσημα ενοικιαζόμενα δωμάτια, υπάρχουν

και πολλές άλλες επιλογές διαμονής που είναι διαθέσιμες στους επισκέπτες, καθώς
απροσδιόριστος αριθμός δωματίων, διαμερισμάτων και κατοικιών ενοικιάζονται μέσα
από διαδικτυακές πλατφόρμες της οικονομίας διαμοιρασμού, όπως η Airbnb, η
Booking κ.ά.
Η Θεσσαλονίκη, ως το μεγαλύτερο διοικητικό, οικονομικό και εμπορικό κέντρο
της Βόρειας Ελλάδας, διαθέτει άριστες υποδομές ασφάλειας, υγείας (πλήθος
δημόσιων και ιδιωτικών νοσοκομείων και κλινικών, ιατρικά κέντρα),
τηλεπικοινωνιών και αθλητικών εγκαταστάσεων για όλα τα αθλήματα που είναι
ικανές να φιλοξενήσουν τη διοργάνωση μεγάλων αθλητικών εκδηλώσεων.
Βελτίωση χρειάζονται οι υπηρεσίες αστικών συγκοινωνιών (λεωφορεία, ταξί) και
καθαριότητας οι οποίες σε έρευνα Ικανοποίησης των Επισκεπτών, που διεξήχθη από
την εταιρεία «GBR Consulting» κατά την περίοδο Οκτωβρίου 2016 – Ιανουαρίου
2017 με τη συγκέντρωση 1.200 ερωτηματολογίων από πελάτες ξενοδοχείων της
πόλης, έλαβαν πολύ χαμηλή βαθμολογία 6,6 με άριστα το 10.
Αντίθετα, οι υποδομές διασκέδασης και αναψυχής ικανοποιούν πλήρως τους
επισκέπτες, λαμβάνοντας την υψηλότερη βαθμολογία (8,8 μεταξύ των ταξιδιωτών
που επισκέπτονται την πόλη για αναψυχή και 8,4 μεταξύ των ταξιδιωτών που
επισκέπτονται την πόλη για επαγγελματικούς λόγους) (GBR Consulting, 2017).
4.3 Εξωτερική ανάλυση
Από την παρατήρηση του Διαγράμματος 3, το οποίο βασίζεται στα στοιχεία του
Πίνακα 10 που παρουσιάζει την κατανομή των διεθνών αφίξεων στο αεροδρόμιο
«Μακεδονία» ανά μήνα κατά το έτος 2017, προκύπτει ότι η εποχικότητα της
τουριστικής ζήτησης δεν είναι τόσο έντονη στην Θεσσαλονίκη, όσο σε άλλους,
νησιωτικούς κυρίως, προορισμούς της Ελλάδας (Ιόνια νησιά, νησιά του Αιγαίου,
Κρήτη), όπου η συντριπτική πλειοψηφία των διεθνών αφίξεων (70% έως 80%)
συγκεντρώνεται στους καλοκαιρινούς μήνες. Το γεγονός ότι το ½ περίπου των
διεθνών αφίξεων συγκεντρώνεται κατά τους μήνες Ιούνιο έως Σεπτέμβριο, οφείλεται
κυρίως στην γειτνίαση με τον θερινό παραθεριστικό προορισμό της Χαλκιδικής και
τη διεξαγωγή της Διεθνούς Έκθεσης τον μήνα Σεπτέμβριο. Επομένως, η τουριστική
72
ζήτηση για την πόλη της Θεσσαλονίκης εμφανίζει ικανοποιητική διασπορά καθ’ όλη
τη διάρκεια του έτους. Ωστόσο, μπορούν να ενταθούν ακόμη περισσότερο οι
προσπάθειες για την προσέλκυση ακόμη περισσότερων τουριστών κατά τους
χειμερινούς μήνες με τον προγραμματισμό και τη διεξαγωγή εκδηλώσεων, εκθέσεων
και συνεδρίων.
Διάγραμμα 3: Διεθνείς αφίξεις ανά μήνα στο Αεροδρόμιο «Μακεδονία» (2017)
300.000
250.000
200.000
150.000
100.000
50.000
51,7%
0
ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙΟ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ
Πίνακας 10: Διεθνείς αφίξεις ανά μήνα στο Αεροδρόμιο «Μακεδονία» (2017)
Μήνας Αφίξεις Ποσοστό επί του συνόλου

Ιανουάριος 84.150 4,4%
Φεβρουάριος 79.179 4,1%
Μάρτιος 98.744 5,1%
Απρίλιος 159.321 8,3%
Μάιος 179.094 9,3%
Ιούνιος 239.642 12,4%
Ιούλιος 280.514 14,5%
Αύγουστος 259.199 13,4%
Σεπτέμβριος 219.229 11,4%
Οκτώβριος 159.703 8,3%
Νοέμβριος 82.355 4,3%
Δεκέμβριος 88.786 4,5%
Σύνολο 1.929.916 100,0%
73
Αποτέλεσμα της αύξησης της τουριστικής ζήτησης κατά τα τελευταία χρόνια

είναι η διαχρονική αύξηση της πληρότητας των ξενοδοχειακών καταλυμάτων κατά
την χρονική περίοδο 2010 – 2016, όπως φαίνεται από το Διάγραμμα 4.
Διάγραμμα 4: Πληρότητα ξενοδοχειακών καταλυμάτων Θεσσαλονίκης

(2010 – 2016)
53,9%
50,4%
46,0%
42,2% 42,7%
41,1%
39,6%
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
4.4 Ανάλυση SWOT
Οι δυνάμεις και οι αδυναμίες οφείλονται στο εσωτερικό περιβάλλον του προορισμού,

ενώ οι ευκαιρίες και απειλές προκύπτουν συνεχώς από τις μεταβολές των εξωτερικού
περιβάλλοντος.
74
4.4.1 Δυνάμεις
• Στρατηγική γεωγραφική θέση που εξυπηρετεί τις Βαλκανικές χώρες και παρέχει
εύκολη πρόσβαση προς την βόρειο Ευρώπη και την Τουρκία.
• Κλιματολογικές συνθήκες.
• Ισχυροί ιστορικοί και θρησκευτικοί δεσμοί με τις γειτονικές χώρες που
αποτελούν τις κύριες αγορές στόχους.
• Διεθνές αεροδρόμιο σε μικρή απόσταση (λιγότερο από 4 ώρες πτήσης) από τις
κύριες γεωγραφικές αγορές.
• Ολόκληρη η πόλη αποτελεί ένα ανοικτό μουσείο με πλήθος αρχαιολογικών,
ιστορικών και θρησκευτικών μνημείων.
• Πλούσια εκπαιδευτική δραστηριότητα με επίκεντρο τις δημόσιες ανώτατες και
ανώτερες σχολές (Πανεπιστημιακά Ιδρύματα και ΤΕΙ).
• Πληθώρα πολιτιστικών και λοιπών εκδηλώσεων προσανατολισμένων στην
κάλυψη διαφορετικών ενδιαφερόντων.
• Επαρκές καταλυματικό δυναμικό που καλύπτει όλες τις επιθυμίες και τις
εισοδηματικές τάξεις των επισκεπτών.
• Ύπαρξη σύγχρονων εκθεσιακών και συνεδριακών εγκαταστάσεων.
• Πολλές και ποικίλες δυνατότητες διασκέδασης, αναψυχής, εστίασης και
πραγματοποίησης αγορών.
• Υψηλού επιπέδου υποδομές υγείας και ασφάλειας.
• Ικανοποιητική σχέση τιμής / ποιότητας.
4.4.2 Αδυναμίες
• Έλλειψη σύγχρονων μέσων μαζικής μεταφοράς (μετρό).

• Κυκλοφοριακή συμφόρηση.
• Ατμοσφαιρική ρύπανση.
• Ηχορύπανση.
• Ανεπαρκής ακτοπλοϊκή σύνδεση με τους νησιωτικούς προορισμούς του Αιγαίου.
75
• Ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων, των αρχαιολογικών χώρων, των

μουσείων και των ιστορικών μνημείων που πολλές φορές δεν εξυπηρετεί τους
επισκέπτες.
• Πλημμελής εξυπηρέτηση των επισκεπτών, χαμηλή ποιότητα παρεχόμενων
υπηρεσιών και προσπάθεια αισχροκέρδειας σε πολλές περιπτώσεις εις βάρος των
τουριστών κυρίως από επαγγελματίες του εξωξενοδοχειακού κλάδου (οδηγούς
ταξί, εστιάτορες, ιδιοκτήτες κέντρων νυκτερινής διασκέδασης κ.λπ.).
• Μειωμένη αναγνωρισημότητα του προορισμού στο εξωτερικό.
• Ελλιπής προώθηση και προβολή του υφιστάμενου brand name.
• Περιορισμένοι οικονομικοί πόροι για προώθηση και προβολή του
προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος.
4.4.3 Ευκαιρίες
• Αύξηση της δραστηριότητας των αεροπορικών εταιρειών χαμηλού κόστους και

διεύρυνση των συνδέσεων με νέες γεωγραφικές αγορές στόχους.
• Επιδείνωση της πολιτικής κατάστασης και απρόβλεπτα γεγονότα σε γειτονικούς
Μεσογειακούς προορισμούς που ωθούν τα τουριστικά ρεύματα προς την Ελλάδα
(τρομοκρατικά χτυπήματα στην Τουρκία, την Αίγυπτο, το Μαρόκο και την
Τυνησία, εμπόλεμη κατάσταση στη Συρία, ένταση μεταξύ Ισραηλινών και
Παλαιστινίων).
• Σταθερός προσανατολισμός του Δήμου προς την κατεύθυνση της τουριστικής
ανάπτυξης και της προώθησης και προβολής της πόλης.
• Απελευθέρωση της αγοράς εργασίας που μειώνει το κόστος λειτουργίας των
επιχειρήσεων και κατ’ επέκταση την τιμή του προσφερόμενου τουριστικού
προϊόντος.
4.4.4 Απειλές
• Επιδείνωση των Ελληνοτουρκικών σχέσεων και της οικονομικής κατάστασης της

Τουρκίας, που μπορεί να επιδράσουν αρνητικά στην προσέλκυση των Τούρκων
76
επισκεπτών, οι οποίοι αποτελούν μια ταχύτατα ανερχόμενη και δυναμική αγορά

για την πόλη της Θεσσαλονίκης.
• Συνεχιζόμενη οικονομική ύφεση στο εσωτερικό της χώρας.
• Αύξηση του λειτουργικού κόστους των επιχειρήσεων και κυρίως των
καταλυμάτων εξαιτίας φορολογικών επιβαρύνσεων (επιβολή του τέλους
διανυκτέρευσης από 1ης Ιανουαρίου 2018 στα ξενοδοχεία και τα ενοικιαζόμενα
δωμάτια, αύξηση συντελεστών ΦΠΑ κ.λπ.).
• Λειτουργία των τουριστικών επιχειρήσεων κάτω από συνθήκες χρηματοδοτικής
ασφυξίας, εξαιτίας της χορήγησης δανείων με το σταγονόμετρο από το εγχώριο
τραπεζικό σύστημα και συσσώρευσης υπέρμετρων δανειακών υποχρεώσεων που
δεν μπορούν πλέον να εξυπηρετηθούν.
• Καθυστέρηση ολοκλήρωσης αναγκαίων έργων υποδομής, όπως το μετρό.
4.5 Αξιολόγηση ανταγωνισμού
Ως άμεσοι ανταγωνιστές της Θεσσαλονίκης μπορούν να θεωρηθούν όλες οι μεγάλες

Ευρωπαϊκές πόλεις, οι οποίες προσφέρουν παρόμοιο τουριστικό προϊόν (city break σε
συνδυασμό με πλούσιους πολιτιστικούς και ιστορικούς πόρους τουριστικής έλξης).
Ενδεικτικά αναφέρονται (INSETE, 2015):
• Η πρωτεύουσα της Ουγγαρίας Βουδαπέστη, η οποία αποτελεί έναν πολύ
δημοφιλή προορισμό city break με πλούσια ιστορία, πολιτισμό, γεωθερμικές
πηγές και τον ποταμό Δούναβη. Πρόκειται για έναν καθιερωμένο Ευρωπαϊκό
προορισμό συνεδριακού τουρισμού που το 2013 φιλοξένησε περισσότερες από
106 διεθνείς εκδηλώσεις, προσελκύοντας 2,9 εκατομμύρια διεθνείς αφίξεις
(65,3% του συνόλου των διεθνών αφίξεων σε ξενοδοχεία στην Ουγγαρία) με
μέση διάρκεια παραμονής 2,4 νύχτες, πράγμα που σημαίνει ότι
πραγματοποιήθηκαν 6,96 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις στα ξενοδοχεία της
πόλης.
• Η πρωτεύουσα της Σερβίας Βελιγράδι, που αποτελεί έναν πολύ δημοφιλή
προορισμό city break με κύρια σημεία ενδιαφέροντος την ιστορία, τον πολιτισμό,
τις αγορές (shopping), τις εκδηλώσεις, τη γαστρονομία και τη διασκέδαση. Το
2013 διοργανώθηκαν στο Βελιγράδι 52 συνέδρια.
77
• Το Μιλάνο, η Λισσαβώνα, η Κωνσταντινούπολη, το Αμβούργο, το Άμστερνταμ,

το Μόναχο, η Πράγα και η Βαρκελώνη. Στο Διάγραμμα 5 παρατίθεται ο
συνολικός αριθμός των διανυκτερεύσεων που πραγματοποιήθηκαν το 2016 στις
πόλεις αυτές σε σύγκριση με τη Θεσσαλονίκη.
Διάγραμμα 5: Αριθμός διανυκτερεύσεων σε ανταγωνιστικές πόλεις το 2016

(εκατομμύρια)
19,2
16,8
13,3 13,8 14,0
11,3 12,0
9,7
2,6
Θεσ/νίκη Μιλάνο Λισαβώνα Κων/πολη Αμβούργο Αμστερνταμ Μόναχο Πράγα Βαρκελώνη
Πηγή: Statista, 2017; INSETE, 2018.

Προκειμένου η Θεσσαλονίκη να αντιμετωπίσει τον οξυμένο διεθνή ανταγωνισμό
και να εδραιωθεί στη συνείδηση των τουριστών ως ένας κορυφαίος Ευρωπαϊκός
προορισμός city break, συνεδριακού και εκθεσιακού τουρισμού πρέπει να
ακολουθήσει κάποια από τις τρεις εναλλακτικές στρατηγικές που προτείνει ο Porter
(1980 και 1985, όπ. αναφ. στο Χρήστου, 2000) για την απόκτηση ανταγωνιστικού
πλεονεκτήματος:
1. Την στρατηγική κόστους, που εστιάζει στην προσπάθεια μείωσης του κόστους
του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος, έτσι ώστε η γεωγραφική περιοχή να
αποκτήσει ηγετική θέση στην αγορά. Επειδή όμως, οι τιμές των καταλυμάτων,
της εστίασης, των μεταφορικών μέσων, της διασκέδασης και των καταναλωτικών
προϊόντων δεν εξαρτώνται άμεσα από το Δήμο ως Οργανισμού Διαχείρισης
Προορισμού, αυτό που μπορεί να γίνει εναλλακτικά είναι η βελτίωση της
ποιότητας των υποδομών και των παρεχόμενων υπηρεσιών της πόλης
(δημιουργία χώρων στάθμευσης και πρασίνου, λήψη μέτρων για την αποφυγή
της κυκλοφοριακής συμφόρησης, της ηχορύπανσης, καλυτέρευση των μέσων
μαζικής συγκοινωνίας και των υπηρεσιών καθαριότητας, υγείας, ασφάλειας,
78
τηλεπικοινωνιών), έτσι ώστε να βελτιωθεί η σχέση τιμής/ποιότητας του

συνολικού προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος έναντι των ανταγωνιστικών
προορισμών.
2. Τη διαφοροποίηση και τον εμπλουτισμό του προσφερόμενου τουριστικού
προϊόντος, έτσι ώστε η πόλη να προβάλει έναν ξεχωριστό χαρακτήρα (image) και
να διαμορφώσει μοναδικές εμπειρίες για τους επισκέπτες, οι οποίοι θα την
επισκέπτονται για να τις απολαύσουν (προγραμματισμός και υλοποίηση
περισσότερων εκδηλώσεων ειδικού ενδιαφέροντος).
3. Την εστίαση σε εξειδικευμένα, μικρά αλλά δυναμικά τμήματα της τουριστικής
αγοράς. Αφού επιλεγούν οι συγκεκριμένες ομάδες – στόχοι θα πρέπει να
σχεδιαστούν και προσφερθούν αντίστοιχα προϊόντα για την προσέλκυσή τους
(για παράδειγμα η πόλη να προσελκύσει την LGBT κοινότητα δημιουργώντας
φιλική ατμόσφαιρα και διευρύνοντας εκδηλώσεις όπως το Φεστιβάλ
Υπερηφάνειας, το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ Κοινωνικής Αλληλεγγύης, η
Διεθνής Γυμνή Ποδηλατοδρομία κ.λπ.).
Σύμφωνα με τον Reich (1997, όπ. αναφ. στο Χρήστου, 2000), εάν μια επιχείρηση
ή ένας τουριστικός προορισμός αποτύχει να ακολουθήσει μια από τις παραπάνω
στρατηγικές και βρεθεί στη μέση οδό θα οδηγηθεί στην αποτυχία, καθώς όταν η
ζήτηση είναι ελαστική, όπως συμβαίνει στον τουρισμό, όπου η σύγχρονη τεχνολογία
(internet) παρέχει πλήρη ενημέρωση και διαφάνεια τιμών, οι προορισμοί που
παρέχουν χαμηλότερες τιμές θα αποσπάσουν σημαντικό μέρος των τουριστικών
ροών.
Στο Σχήμα 3 παρουσιάζονται οι γενικές στρατηγικές του Porter.
Σχήμα 3: Μοντέλο των Γενικών Στρατηγικών του Porter

Εστίαση
Μέση οδός
Κόστος Διαφοροποίηση
Πηγή: Χρήστου, 2000, σελ. 88.
79
4.6 Ανάλυση καταναλωτών
Σύμφωνα με την έρευνα της GBR Consulting το 53% των διανυκτερεύσεων στα
ξενοδοχεία της Θεσσαλονίκης το 2016 προήλθε από Έλληνες και το 47% από
αλλοδαπούς επισκέπτες. Οι 10 κύριες διεθνείς αγορές για την Θεσσαλονίκη
παρουσιάζονται στον Πίνακα 11.
Ορισμένες πρώτες παρατηρήσεις είναι ότι το 2016:
1. Σημειώθηκαν περισσότερες διανυκτερεύσεις από Έλληνες παρά από αλλοδαπούς
τουρίστες.
2. Οι 10 κύριες διεθνείς αγορές αντιπροσωπεύουν το 63% των διανυκτερεύσεων
των αλλοδαπών και το 29,6% των συνολικών διανυκτερεύσεων στη
Θεσσαλονίκη.
3. Οι ταχύτερα αναπτυσσόμενες αγορές είναι η Αγγλία και η Κύπρος με ποσοστά
ετήσιας αύξησης 24% και 15% αντίστοιχα, ενώ πρέπει να επισημανθεί και η
πολύ μεγάλη ετήσια αύξηση των επισκεπτών από την Πρώην Γιουγκοσλαβική
Δημοκρατία της Μακεδονίας (+61%) παρόλο που το μερίδιο αγοράς που κατέχει
η χώρα αυτή είναι ακόμη πολύ μικρό.
Πίνακας 11: Οι 10 κύριες διεθνείς αγορές της Θεσσαλονίκης (2016)
Μέση διάρκεια
Χώρα Μερίδιο αγοράς Μεταβολή 2016/2015
παραμονής
Κύπρος 13% +15% 2,5
Τουρκία 8% +4% 1,5
Η.Π.Α. 7% 0% 3,1
Γερμανία 6% +5% 2,1
Ρουμανία 5% +3% 1,7
Ρωσία 5% +2% 2,2
Βουλγαρία 5% -7% 1,9
Σερβία και Μαυροβούνιο 5% -10% 2,2
Ιταλία 5% -2% 2,1
Αγγλία 4% +24% 2,3
Σύνολο 63% - -
Π.Γ.Δ..Μ. - +61% 2,2
80
Στη συνέχεια αναλύεται το προφίλ των ταξιδιωτών τεσσάρων βασικών αγορών

της Θεσσαλονίκης (INSETE, 2015).
Οι Τούρκοι προτιμούν να επισκέπτονται τη Θεσσαλονίκη κυρίως την άνοιξη και
το φθινόπωρο, καθώς έχουν τρεις εθνικές αργίες που είναι ιδανικές για να
πραγματοποιήσουν μικρές αποδράσεις: το Κουρμπάν Μπαϊράμ, την Ημέρα της
Δημοκρατίας και την Ημέρα μνήμης του Κεμάλ Ατατούρκ. Επίσης, κατά τη διάρκεια
του Ραμαζανίου έχουν την ευκαιρία να ταξιδέψουν και να ξεφύγουν από την
καθημερινότητα και τη σκληρή νηστεία. Κατά την προετοιμασία του ταξιδιού, η
πλειοψηφία των Τούρκων ταξιδιωτών συμβουλεύεται κυρίως ψηφιακά μέσα, όπως το
Trip Advisor, και ιστοσελίδες των ξενοδοχείων, ενώ ακολουθούν τα ταξιδιωτικά
γραφεία. Ταξιδεύουν κυρίως οδικά και το 66% έκανε on line κράτηση στο
ξενοδοχείο, ενώ σε ποσοστό 83% χρησιμοποιούν τα social media.
Οι Ρώσοι προτιμούν να επισκέπτονται τη Θεσσαλονίκη κυρίως τον Αύγουστο και
το χρονικό διάστημα από τον Σεπτέμβριο έως το Νοέμβριο. Κατά την προετοιμασία
του ταξιδιού, η πλειοψηφία των Ρώσων ταξιδιωτών συμβουλεύεται κυρίως
ταξιδιωτικά γραφεία, ενώ ακολουθούν τα ψηφιακά μέσα, όπως το Trip Advisor, και
οι ιστοσελίδες των ξενοδοχείων και των αξιοθέατων. Ταξιδεύουν κυρίως με
αεροπλάνο και το 62% έκανε on line κράτηση στο ξενοδοχείο, ενώ σε ποσοστό 91%
χρησιμοποιούν τα social media.
Οι Αμερικανοί προτιμούν να επισκέπτονται τη Θεσσαλονίκη από τον Μάιο έως
τον Ιούλιο καθώς επίσης και τον Σεπτέμβριο. Κατά την προετοιμασία του ταξιδιού, η
πλειοψηφία των Αμερικανών ταξιδιωτών συμβουλεύεται κυρίως ψηφιακά μέσα, όπως
το Trip Advisor, και ιστοσελίδες των ξενοδοχείων, ενώ ακολουθούν τα ταξιδιωτικά
γραφεία. Ταξιδεύουν μόνο με αεροπλάνο μέσω Αθηνών ή Κωνσταντινούπολης και το
59% έκανε on line κράτηση στο ξενοδοχείο, ενώ σε ποσοστό 85% χρησιμοποιούν τα
social media.
Οι Γερμανοί προτιμούν να επισκέπτονται τη Θεσσαλονίκη τον Μάιο και το
χρονικό διάστημα από τον Σεπτέμβριο έως τον Οκτώβριο. Κατά την προετοιμασία
του ταξιδιού, η πλειοψηφία των Γερμανών ταξιδιωτών συμβουλεύεται κυρίως
ψηφιακά μέσα, όπως το Trip Advisor, και ιστοσελίδες των ξενοδοχείων, ενώ
ακολουθούν τα ταξιδιωτικά γραφεία. Ταξιδεύουν κυρίως με αεροπλάνο και το 61%
81
έκανε on line κράτηση στο ξενοδοχείο, ενώ σε ποσοστό 72% χρησιμοποιούν τα social
media.
Όπως προκύπτει από την έρευνα της GBR Consulting:
• Οι κύριοι λόγοι επίσκεψης της Θεσσαλονίκης είναι αναψυχή/διασκέδαση (48%),
δουλειά (25%) και ακολουθούν η επίσκεψη συγγενών / φίλων (17%), η
συμμετοχή σε συνέδρια / εκθέσεις (9%) και λοιποί λόγοι 1% (Διάγραμμα 6).
Διάγραμμα 6: Σκοπός ταξιδιού

Λοιποί λόγοι
1%
Συνέδρια /
Εκθέσεις
9%
Συγγενείς /
Φίλοι
17% Αναψυχή
48%
Δουλειά
25%
• Ως κυριότεροι πόλοι έλξης θεωρούνται από τους ταξιδιώτες αναψυχής η

προσωπικότητα της πόλης, η γαστρονομία, οι αρχαιολογικοί χώροι, ο πολιτισμός,
το εμπορικό κέντρο, οι ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις και η δελεαστική σχέση τιμής
/ ποιότητας.
• Οι μισοί ταξιδιώτες αναψυχής προετοίμασαν το ταξίδι τους πολύ νωρίς, καθώς
αποφάσισαν να επισκεφθούν τη Θεσσαλονίκη τουλάχιστον 14 ημέρες πριν την
άφιξή τους, ενώ το 25% περίπου το αποφάσισε 6 έως 14 ημέρες πριν, το 19% 3
έως 5 ημέρες πριν και μόνο το 6% 1 έως 2 ημέρες πριν (Διάγραμμα 7).
82
Διάγραμμα 7: Χρόνος απόφασης
1-2
6%
3-5
19%
>14
50%
6 - 14
25%
• Οι περισσότεροι επισκέπτες αναψυχής είναι ζευγάρια (47%), ενώ ένα 27%

επισκέπτεται τη Θεσσαλονίκη με φίλους και ακολουθούν οι οικογένειες με 17%
και όσοι την επισκέπτονται μόνοι (9%) (Διάγραμμα 8).
Διάγραμμα 8: Δημογραφική διάρθρωση ταξιδιωτών αναψυχής
Μόνοι
9%
Οικογένειες
17%
Ζευγάρια
47%
Με φίλους
27%
• Οι περισσότεροι επισκέπτες αναψυχής ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 30 έως 50

ετών (45%) και ακολουθούν οι ηλικιακές ομάδες 18 έως 29 με 30% και άνω των
50 με 23% (Διάγραμμα 9).
83
Διάγραμμα 9: Ηλικιακή κατανομή ταξιδιωτών αναψυχής
0 - 17
2%
50+
23%
30 - 50
45%
18 - 29
30%
• Ένα ιδιαίτερα ενθαρρυντικό στοιχείο είναι ότι περισσότεροι από τους μισούς
ταξιδιώτες αναψυχής (51%) έχουν ξαναεπισκεφθεί τη Θεσσαλονίκη, πράγμα που
σημαίνει ότι η πόλη καταφέρνει να δημιουργεί πιστούς και επαναλαμβανόμενους
επισκέπτες.
• Ποσοστό περίπου 69% των αλλοδαπών ταξιδιωτών αναψυχής διαμένουν μόνο
στη Θεσσαλονίκη και το 31% επισκέπτεται και άλλες περιοχές (Χαλκιδική,
Βεργίνα, Πέλλα, Μετέωρα, Όλυμπο, Δίον, Άγιο Όρος, Σέρρες, Καβάλα, Ξάνθη,
Έδεσσα, Βέροια, Αθήνα, Βόλο, Ιωάννινα κ.λπ.), ενώ η συντριπτική πλειοψηφία
των Ελλήνων ταξιδιωτών αναψυχής διαμένουν μόνο στη Θεσσαλονίκη (88%) και
μόνο το 12% επισκέπτεται κοντινές περιοχές και πόλεις της Βορείου Ελλάδας
(Διάγραμμα 10).
84
Διάγραμμα 10: Δομή ταξιδιού (Αλλοδαποί και Έλληνες ταξιδιώτες αναψυχής)
100%
12%
90%
31%
80%
70%
60%
50%
88%
40%
69%
30%
20%
10%
0%
Αλλοδαποί Ελληνες
Μόνο Θεσσαλονική Διαμονή και σε άλλα μέρη της Ελλάδας
• Οι ταξιδιώτες που επισκέπτονται τη Θεσσαλονίκη για αναψυχή δαπανούν κατά

μέσο όρο 72 ευρώ σε μεταφορές και διάφορες δραστηριότητες (διασκέδαση,
εστίαση, αγορές και επίσκεψη αξιοθέατων, ενώ όσοι επισκέπτονται τη
Θεσσαλονίκη για επαγγελματικούς λόγους δαπανούν 70 ευρώ (Πίνακας 12).
Πίνακας 12: Δαπάνες ανά άτομο την ημέρα
Ταξιδιώτες για …
Δραστηριότητα
… αναψυχή … επαγγελματικούς λόγους
Αξιοθέατα / Διασκέδαση € 14 € 13
Εστίαση € 19 € 18
Αγορές (shopping) € 24 € 24
Τοπικές μεταφορές € 15 € 15
Σύνολο € 72 € 70
Τα πιο σημαντικά, τέλος, συμπεράσματα από την έρευνα της GBR Consulting
είναι ότι:
• Η πραγματική εμπειρία της επίσκεψης στη Θεσσαλονίκη ξεπέρασε κατά πολύ τις
προσδοκίες των ταξιδιωτών, όπως δήλωσαν 7 στους 10 επισκέπτες αναψυχής και
85
περίπου 6 στους 10 επισκέπτες για επαγγελματικούς λόγους. Παρόλο που αυτό

κρίνεται ιδιαίτερα ικανοποιητικό, σημαίνει ταυτόχρονα ότι οι ταξιδιώτες δεν
γνώριζαν από πριν τι θα μπορούσαν να περιμένουν. Για τον λόγο αυτό είναι
αναγκαία η βελτίωση του επικοινωνιακού προγράμματος της πόλης με στόχευση
την μεγαλύτερη αναγνωρισημότητά της και τη δημιουργία ισχυρού και διακριτού
brand name.
• Όλοι σχεδόν οι ταξιδιώτες που επισκέφθηκαν τη Θεσσαλονίκη (είτε για
αναψυχή, είτε για δουλειά / συνέδριο) προτίθενται να την ξαναεπισκεφθούν στο
μέλλον και να προτείνουν και σε άλλους να την επισκεφθούν.
4.7 Στρατηγική επιλογή και κατεύθυνση
4.7.1 Στόχοι στρατηγικού σχεδίου μάρκετινγκ της Θεσσαλονίκης
Οι στόχοι του προτεινόμενου στρατηγικού σχεδίου μάρκετινγκ είναι:

1. Η δημιουργία διακριτού και αναγνωρίσιμου brand name και ο
επαναπροσδιορισμός της εικόνας της πόλης ως ενός προορισμού που
απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες, δίνει έμφαση στους νέους, και προσφέρει
ευκαιρίες για συμμετοχή σε εκδηλώσεις, διασκέδαση, γαστρονομία, γνωριμία με
τον πολιτισμό και την ιστορία μέσα σε ένα κοσμοπολίτικο, φιλόξενο και ασφαλές
περιβάλλον.
2. Η αντιμετώπιση του έντονου ανταγωνισμού που προέρχεται από τον μεγάλο
αριθμό των Ευρωπαϊκών πόλεων που παρουσιάζουν τα ίδια χαρακτηριστικά και
προσφέρουν παρόμοιο τουριστικό προϊόν.
3. Η ενίσχυση της τοπικής οικονομίας, η οποία θα οδηγήσει βραχυπρόθεσμα στην
αύξηση των εργασιών και των κερδών των επιχειρήσεων που
δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή, και μακροπρόθεσμα στην
προσέλκυση νέων επενδύσεων, την αύξηση της απασχόλησης και του βιοτικού
επιπέδου των ντόπιων κατοίκων.
4. Ο συντονισμός και η αποτελεσματικότερη συνεργασία μεταξύ των δημόσιων και
ιδιωτικών φορέων που εμπλέκονται στην αναπτυξιακή διαδικασία, προκειμένου
να βρεθούν τρόποι δημιουργίας ευνοϊκού επενδυτικού περιβάλλοντος (μείωση
86
γραφειοκρατίας, διευκόλυνση χρηματοδότησης, μείωση φόρων και

ανταποδοτικών τελών κ.λπ.).
Το σύνολο των παραπάνω στόχων ευρίσκεται σε αρμονία με τους
επιδιωκόμενους στόχους του Περιφερειακού και Εθνικού σχεδιασμού τουριστικής
ανάπτυξης.
4.8 Στόχευση στην αγορά
4.8.1 Τμηματοποίηση της τουριστικής αγοράς
Η τμηματοποίηση της τουριστικής αγοράς βρίσκεται στο επίκεντρο του μείγματος

μάρκετινγκ, καθώς ο επιτυχημένος προσδιορισμός των ομάδων – στόχων καθορίζει
τις επικοινωνιακές στρατηγικές και τα μέσα που πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την
αποτελεσματική προσέγγισή τους.
Με βάση γεωγραφικά κριτήρια, η Θεσσαλονίκη πρέπει να στοχεύσει στις χώρες
με τις οποίες διαθέτει απευθείας αεροπορική σύνδεση και μικρή διάρκεια πτήσης
(λιγότερο από 4 ώρες) ή οδική πρόσβαση (Σερβία, Μαυροβούνιο, Πρώην
Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Βουλγαρία, Ρουμανία και Τουρκία).
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, το αεροδρόμιο «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης
διαθέτει ικανοποιητικό επίπεδο αεροπορικών συνδέσεων με πολλές Ευρωπαϊκές
χώρες, και ιδιαίτερα με την Γερμανία, τη Γαλλία, την Ελβετία, την Ισπανία, την
Ιταλία, την Αγγλία, την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Ρωσία, την Κύπρο και το Ισραήλ με
τακτικές πτήσεις και την υποστήριξη των αεροπορικών εταιρειών χαμηλού κόστους,
όπως η Ryanair και η EasyJet, οι οποίες αυξάνουν την κινητικότητα των ταξιδιωτών.
Ιδιαίτερες γεωγραφικές αγορές αποτελούν:
• Η Τουρκία, καθώς είναι εύκολη τόσο η οδική, όσο και η αεροπορική πρόσβαση,
γεγονός που καθιστά τη Θεσσαλονίκη ιδανικό τόπο για ολιγοήμερες διακοπές και
σύντομες αποδράσεις. Η Θεσσαλονίκη μπορεί να εστιάσει στους νέους ηλικίας
18 έως 30 ετών που ενδιαφέρονται περισσότερο για τη νυχτερινή διασκέδαση και
επιθυμούν να ζήσουν την καθημερινότητα της πόλης, αλλά και σε μεγαλύτερες
ηλικιακές ομάδες (31 έως 50 ετών) που ενδιαφέρονται να επισκεφθούν τα
αξιοθέατα της πόλης, να ψωνίσουν και να απολαύσουν την τοπική κουζίνα,
87
καθώς διαθέτει πλήθος Οθωμανικών μνημείων και αποτελεί την γενέτειρα του
Κεμάλ Ατατούρκ.
• Το Ισραήλ, καθώς μέχρι τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο η Θεσσαλονίκη αποτελούσε
κέντρο μεγάλης Εβραϊκής κοινότητας και διαθέτει πολλά μνημεία που
παρουσιάζουν ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρουν για τους Εβραίους ταξιδιώτες
ανεξαρτήτως ηλικίας όχι μόνο από το Ισραήλ, αλλά από ολόκληρο τον κόσμο.
Με βάση δημογραφικά κριτήρια, η Θεσσαλονίκη πρέπει να στοχεύσει στην γενιά
των Millennials, δηλαδή στα άτομα που γεννήθηκαν μεταξύ 1977 και 2000, που
αποτελούν μια συνεχώς ανερχόμενη καταναλωτική δύναμη, δοκιμάζουν και
υιοθετούν πιο εύκολα την νέα τεχνολογία (MillennialMarketing, 2018), θεωρούν τα
ταξίδια αναφαίρετο δικαίωμά τους και μεταφέρουν αυτόν τον ενθουσιασμό και προς
άλλες γενιές, συμπεριλαμβανομένων των γονέων τους. Σύμφωνα με έρευνες, 66%
των Millennials θεωρούν τα ταξίδια ως μια από τις σημαντικότερες αξίες στη ζωή,
εκδηλώνουν 23% περισσότερο ενδιαφέρον για τα ταξίδια σε σχέση με άλλα
δημογραφικά προφίλ και σε ποσοστό 71% επιλέγουν ταξίδια τριών ή λιγότερων
διανυκτερεύσεων, ενώ είναι δύο φορές πιο πιθανό, σε σχέση με ταξιδιώτες
μεγαλύτερων ηλικιών, να κάνουν ταξίδια με διάρκεια μεγαλύτερη των 14 ημερών.
Για την προσέλκυση των Millennials, η Θεσσαλονίκη πρέπει να προβάλει την
νεανική της ταυτότητα και τις πολλές επιλογές διασκέδασης που διαθέτει.
Τέλος, η Θεσσαλονίκη πρέπει να στοχεύσει στην προσέλκυση του LGBT
τουρισμού, δημιουργώντας ένα φιλικό περιβάλλον, όπου οι LGBT ταξιδιώτες θα
μπορούν να χαλαρώσουν, να νιώθουν άνετα στις διακοπές τους και να αισθάνονται
ότι είναι ευπρόσδεκτοι. Σήμερα διοργανώνονται στην πόλη πολλές εκδηλώσεις, με
γνωστότερη το Gay Parade, οι οποίες απευθύνονται στην LGBT κοινότητα και
μπορούν να λειτουργήσουν ως πόλος έλξης χιλιάδων επισκεπτών. Η Θεσσαλονίκη
πρέπει να κεφαλαιοποιήσει επάνω στο γεγονός ότι η Ελλάδα για πρώτη φορά το 2015
συμπεριλήφθηκε μεταξύ των 10 δημοφιλέστερων προορισμών για LGBT τουρισμό,
καθώς η αξία του εκτιμάται σε 200 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως και οι κατά
κεφαλήν δαπάνες των LGBT ταξιδιωτών είναι κατά 57% υψηλότερες από εκείνες
των ετεροφυλόφιλων (INSETE, 2015).
88
4.9 Στρατηγική υλοποίηση
4.9.1 Προτάσεις σχετικά με το τουριστικό προϊόν
Για τη διαφοροποίηση, ενίσχυση και υποστήριξη των κύριων προϊόντων που

προσφέρει η Θεσσαλονίκη και είναι ο τουρισμός πόλης (city break), ο πολιτιστικός –
θρησκευτικός και ο συνεδριακός – εκθεσιακός τουρισμός, μπορούν να αναπτυχθούν
δευτερεύουσες και εξειδικευμένες κατηγορίες τουριστικών προϊόντων που
σχετίζονται με τη διοργάνωση διαφόρων εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων, τη
διασκέδαση, τη γαστρονομία, την ευεξία και τις διακοπές πολυτέλειας.
Με την πλήρη αξιοποίηση και τον εκσυγχρονισμό των υπαρχουσών υποδομών
του λιμανιού και των μαρίνων μπορούν να αναπτυχθούν περαιτέρω:
• ο θαλάσσιος τουρισμός, έτσι ώστε η Θεσσαλονίκη να αποτελέσει σημείο όχι
μόνο στάσης, αλλά εκκίνησης κρουαζιερόπλοιων (home porting) και βάση
ελλιμενισμού ιδιόκτητων και ενοικιαζόμενων σκαφών αναψυχής για την
εξερεύνηση του Θερμαϊκού, των γειτονικών ακτών της Χαλκιδικής και των
νησιών του Βορείου Αιγαίου,
• ο ιατρικός τουρισμός, καθώς στη Θεσσαλονίκη λειτουργούν 9 Γενικά, 4 Ειδικά
και 1 Στρατιωτικό Νοσοκομείο, 19 ιδιωτικές κλινικές, εκ των οποίων κάποιες
διαθέτουν μονάδες αιμοκάθαρσης, κέντρα αποκατάστασης, κέντρα τεχνητής
γονιμοποίησης, κέντρα υποστήριξης και απεξάρτησης εφήβων και νέων και μια
μονάδα σωματικής αποτοξίνωσης,
• ο εκπαιδευτικός τουρισμός, που περιλαμβάνει σχολικές εκδρομές, ανταλλαγή
μαθητών για την παρακολούθηση μαθημάτων στο εξωτερικό με τη
δραστηριοποίηση των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων και των Ανώτερων Σχολών
της Θεσσαλονίκης, διακοπές σεμιναρίων κ.λπ., και
• ο προσβάσιμος τουρισμός, που αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για την πόλη,
υπό την προϋπόθεση δημιουργίας ειδικών διαδρομών για χρήστες αναπηρικού
αμαξιδίου, καθώς η συγκεκριμένη ομάδα ταξιδεύει ανεξαρτήτως εποχής και σε
μεγάλες ομάδες (με την οικογένεια, φίλους ή/και φροντιστές), πραγματοποιεί
υψηλές δαπάνες ανά ταξίδι και διαμένει για σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα
στον τόπο υποδοχής.
89
4.9.2 Προτάσεις σχετικά με την τιμολογιακή πολιτική
Παρόλο που οι Δημοτικές Αρχές, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, δεν έχουν τη
δυνατότητα να επηρεάσουν άμεσα την τιμή του προσφερόμενου προϊόντος, η οποία
εξαρτάται αποκλειστικά από τις τουριστικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται
στη Θεσσαλονίκη (καταλύματα, επιχειρήσεις εστίασης, διασκέδασης και αναψυχής,
μεταφορικές εταιρείες κ.ά.), εν τούτοις μπορούν να αναλάβουν δράσεις για τον
εμπλουτισμό και την αναβάθμισή του, έτσι ώστε να βελτιωθεί η σχέση τιμής και
αντιλαμβανόμενης ποιότητας από τους ταξιδιώτες.
Μέσα στα πλαίσια αυτά, ο Δήμος σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους
κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς (κεντρική κυβέρνηση, Υπουργεία, Περιφέρεια,
Ε.Ο.Τ., Σ.Ε.Τ.Ε., Ξ.Ε.Ε., επαγγελματικούς και πολιτιστικούς συλλόγους, ντόπιους
κατοίκους και τουρίστες) μπορεί να πάρει μέτρα, προκειμένου να:
• λειτουργούν αποτελεσματικότερα οι αστικές συγκοινωνίες, οι υπηρεσίες
καθαριότητας, υγείας, τηλεπικοινωνιών και ύδρευσης,
• υπάρχει καλύτερη αστυνόμευση που θα συμβάλει αποφασιστικά στην εμπέδωση
κλίματος ασφάλειας και εφαρμογής των νόμων,
• προστατεύεται αποτελεσματικά το φυσικό και δομημένο περιβάλλον (δημιουργία
ζωνών χρήσεων γης, εφαρμογή πολεοδομικού σχεδίου, δημιουργία χώρων
παρκινγκ, πεζόδρομων και πρασίνου κ.λπ.),
• υπάρχει συνεχής εκπαίδευση και κατάρτιση όλων όσων απασχολούνται σε
τουριστικές επιχειρήσεις ή έρχονται σε άμεση επαφή με τους τουρίστες
(εργαζόμενους σε επιχειρήσεις διαμονής, εστίασης, αναψυχής και διασκέδασης,
οδηγούς λεωφορείων και ταξί, πωλητές καταστημάτων λιανικής κ.λπ.),
• διεξάγει έρευνες ικανοποίησης των επισκεπτών, έτσι ώστε να αποκαλύπτονται οι
τομείς που χρήζουν βελτίωσης για να λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα και να
μην υπάρχουν δυσαρεστημένοι επισκέπτες,
• συντάσσει μελέτες με τα πορίσματα των ερευνών, έτσι ώστε να δίνονται σωστές
κατευθύνσεις προς τις τουριστικές επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση του
ανταγωνισμού,
90
• υλοποιηθούν οι απαραίτητες επενδύσεις για τη δημιουργία ή αναβάθμιση των

αναγκαίων έργων τουριστικής υποδομής (εκσυγχρονισμός λιμανιού, μαρίνων,
αεροδρομίου, οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου, δικτύου ύδρευσης κ.λπ.).
91
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ

ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
5.1 Ο Οργανισμός Εσωτερικής Υπηρεσίας της Διεύθυνσης Πολιτισμού

και Τουρισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης
Ο Δήμος Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με τον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας του,

έχει συστήσει ήδη από το 2012 Διεύθυνση Πολιτισμού και Τουρισμού, όπως
δημοσιεύθηκε στο άρθρο 33 του υπ' αριθμ. 3360/17-12-2012 Φ.Ε.Κ., που έχει ως
αρμοδιότητες να προάγει τις τέχνες, τον πολιτισμό και τον τουρισμό διοργανώνοντας
πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις τοπικής, εθνικής και διεθνούς εμβέλειας.
Επίσης, η εν λόγω Διεύθυνση διαχειρίζεται δημοτικούς χώρους που διατίθενται για τα
τουριστικά και πολιτιστικά δρώμενα της πόλης και προγραμματίζει την τουριστική
προβολή του Δήμου αναπτύσσοντας τις κατάλληλες υποδομές και δράσεις με
απώτερο σκοπό τη συνεργασία με άλλους Τουριστικούς Προορισμούς. Η Διεύθυνση
Πολιτισμού και Τουρισμού αποτελείται από τα ακόλουθα τέσσερα τμήματα:
1. Τμήμα Διοργάνωσης Εκδηλώσεων και Φεστιβάλ, και γραφείο Διαχείρισης
Δημοτικών Χώρων,
2. Τμήμα Τουρισμού,
3. Τμήμα Δημοτικών Μουσικών Σχημάτων, και
4. Τμήμα Διοικητικής Υποστήριξης και Προβολής.
Ειδικότερα το Τμήμα Τουρισμού έχει ως αρμοδιότητες:
• την τήρηση όλων των στοιχείων για την υφιστάμενη τουριστική υποδομή και
ανωδομή του Δήμου δηλαδή τα αξιοθέατα, τις υποδομές, τα ξενοδοχεία, τα
οικονομικά στοιχεία, τις συγκοινωνίες και τις υπηρεσίες,
• τη συνεργασία με τουριστικούς πράκτορες αλλά και ξενοδόχους ώστε να
αναβαθμίζονται οι παρεχόμενες τουριστικές υπηρεσίες,
• τη μέριμνα για τον σχεδιασμό και την πραγματοποίηση τουριστικών δράσεων με
την ενεργό συμμετοχή του Δήμου σε εκθέσεις τουρισμού και τη δημιουργία
δικτύων επικοινωνίας με πολλούς τουριστικούς προορισμούς,
92
• τη λειτουργία τουριστικών περιπτέρων που προσφέρουν υπηρεσίες ενημέρωσης

στους τουρίστες,
• την επικοινωνία με τουριστικούς φορείς όπως τα Επιμελητήρια, ο ΕΟΤ, οι
επαγγελματίες κ.ά.,
• τον συντονισμό των συνεργαζόμενων υπηρεσιών του Δήμου με κύριο θέμα την
τουριστική προβολή της πόλης,
• τη συνεργασία με υπηρεσίες του Δήμου για ανάδειξη και αξιοποίηση των
σχέσεων με αδελφοποιημένες πόλεις καθώς και με τις πόλεις του δικτύου
balcinet για την τουριστική προώθηση της πόλης,
• τη μελέτη της τουριστικής προσφοράς και ζήτησης μέσα από την ανάλυση
στατιστικών στοιχείων για την τουριστική δραστηριότητα της πόλης,
• την ανάδειξη τοπικών παραδοσιακών τουριστικών προϊόντων,
• την υιοθέτηση νέων βέλτιστων εφαρμογών,
• την πρόταση για να κατασκευαστούν μαρίνες, συνεδριακά κέντρα και γενικότερα
νέες τουριστικές υποδομές,
• την εκπροσώπηση του Δήμου σε διεθνή δίκτυα συνεργασιών και την τουριστική
προβολή του,
• την επιχορήγηση φορέων του Δήμου που συμβάλλουν στην τουριστική ανάπτυξη
και προβολή της πόλης, και τέλος
• την λειτουργία των ιαματικών Λουτρών Θέρμης.
Σημειωτέον ότι όλα τα λοιπά τμήματα της εν λόγω Διεύθυνσης συμβάλλουν και
αυτά στην ανάδειξη της πόλης με την οργάνωση καλλιτεχνικών δρώμενων και
φεστιβάλ καθιστώντας την πόλη έναν εξωστρεφή τουριστικό προορισμό που
απευθύνεται και σε άλλες κατηγορίες τουριστών που αναζητούν εναλλακτικούς
προορισμούς. Έτσι έχει δημιουργηθεί ένα ισχυρό χαρτοφυλάκιο τουριστικών
δεδομένων αναδεικνύοντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της πόλης, ώστε να
αποτελέσει τη βάση για έναν στρατηγικό σχεδιασμό προβολής της Θεσσαλονίκης
(Παράρτημα Α).
93
5.2 Απολογισμός προγράμματος τουριστικής προβολής της

Θεσσαλονίκης από τον Δήμο έτους 2016
Η εφαρμοσθείσα τουριστική πολιτική προβολής της Θεσσαλονίκης από τον Δήμο για
το έτος 2016 προγραμματίστηκε σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 1849/21-12-2015 Α.Δ.Σ.
όπου εγκρίθηκε κατά πλειοψηφία ο ετήσιος προγραμματισμός δράσεων του
Τμήματος Τουρισμού για το έτος 2016, ο οποίος παρουσιάζεται σε μία δέσμη 12
αξόνων υλοποίησης. Αναλυτικότερα οι εν λόγω 12 άξονες παρουσιάζονται στον
Πίνακα 13.
Πίνακας 13: Άξονες Υλοποίησης Τουριστικών Δράσεων του Δήμου

Θεσσαλονίκης (2016)
Α/Α Δράση
1. Βελτίωση & Δημιουργία Τουριστικών Υποδομών
2. Διαχείριση Επισκεπτών
3. Προβολή της πόλης στο εξωτερικό και στο εσωτερικό
4. Ενέργειες Προβολής
5. Συμμετοχή σε Τουριστικές Εκθέσεις
6. Εναλλακτικές Θεματικές Τουριστικού Ενδιαφέροντος
7. Τοπικά Τουριστικά Προϊόντα
8. Οικονομική Αυτοτέλεια για την πολιτική προβολής της πόλης
9. Τροποποιήσεις στο θεσμικό πλαίσιο εθνικής τουριστικής προβολής
10. Τουριστική συνείδηση δημοτών
11. Επικοινωνία με γειτονικούς Δήμους
12. Συνεργασίες με Δημόσιους & Ιδιωτικούς φορείς
Πηγή: Δήμος Θεσσαλονίκης, 2017α.
Οι προϋπολογισθείσες δαπάνες του Δήμου Θεσσαλονίκης για τουριστικές

δράσεις το οικονομικό έτος 2016 ανήλθαν στις 270.000 ευρώ σύμφωνα με την υπ’
αριθμ. 154/8-2-2016 Α.Δ.Σ. (Παράρτημα Β).
Με γνώμονα τα παραπάνω στον ετήσιο απολογισμό του 2016 του Δήμου και
συγκεκριμένα στον τομέα του Τουρισμού κυριαρχεί η εξωστρέφεια. Η Θεσσαλονίκη
προβλήθηκε πλέον ως ένας τουριστικός προορισμός που ανταποκρίνεται στις
94
απαιτήσεις ειδικών μορφών τουρισμού όπως ο γαστρονομικός, ο συνεδριακός, ο

ιστορικός - επετειακός, ο σχολικός και ο τουρισμός υγείας. Στα πλαίσια της
εφαρμοζόμενης πολιτικής «Διπλωματία των πόλεων» πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις
σε πόλεις του εξωτερικού όπως στο Τελ Αβίβ, στη Σμύρνη, στη Λευκωσία, στη Νέα
Υόρκη και στην Πετρούπολη προκειμένου να γίνουν πολιτικές συναντήσεις αλλά και
παρουσιάσεις στα πλαίσια προβολής της Θεσσαλονίκης για να καταστεί γνωστή ως
τουριστικός προορισμός. Η ενεργή συμμετοχή του Δήμου σε τουριστικές εκθέσεις το
2016 καθώς και η διοργάνωση δημοσιογραφικών αποστολών (press trips) ενίσχυσαν
το τουριστικό προφίλ ώστε να προβληθεί η πόλη και σε επαγγελματίες του χώρου
(Tour Operators και Travel Agencies).
Η δημιουργία το 2016 μιας νέας τουριστικής ιστοσελίδας του Δήμου με
δίγλωσσο περιεχόμενο που αφορά το σύνολο των εκδηλώσεων που λαμβάνουν χώρα
στην πόλη συνέβαλλε στην εξωστρέφεια της πόλης. Αυτή η διαδικτυακή προβολή
ενισχύθηκε και από τα δίκτυα πόλεων που συμμετέχει ο Δήμος όπως αυτό του Euro-
Cities και το European Marketing Cities στα πλαίσια ανταλλαγής τεχνογνωσίας και
συνεργασίας.
Οι υλοποιηθείσες τουριστικές δράσεις του Δήμου το έτος 2016 παρατίθενται
στον Πίνακα 14.
Πίνακας 14: Τουριστικές δράσεις του Δήμου Θεσσαλονίκης (2016)
Α/Α Δράση
1. Ταράτσα Φεστιβάλ
2. Κωδωνοφόροι
3. Φεστιβάλ Μυστηρίου Θεσσαλονίκης (Mysticon)
4. Thessaloniki Food Festival
5. Pride, Ημέρα Υπερηφάνειας Θεσσαλονίκης
6. Open House Thessaloniki
7. Urban Pic Nic
8. Street Art Festival
9. Μουσικές στα μνημεία της Πόλης
Πηγή: Δήμος Θεσσαλονίκης, 2017α.
95
Η συμβολή του Δήμου στην αύξηση του τουρισμού της πόλης ποσοτικοποιείται
με την κίνηση 6 εκατομμυρίων περίπου επιβατών στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» εκ
των οποίων το 60% ήταν αλλοδαποί και το 40% ήταν Έλληνες που σημαίνει αύξηση
8,4% σε σχέση με το 2015 και η μέση πληρότητα ξενοδοχείων της πόλης ανήλθε στο
53,9%. Στην πόλη με τη συμβολή του Γραφείου Συνεδριακού Τουρισμού
διοργανώθηκαν 26 συνέδρια όπου συμμετείχαν 6.109 σύνεδροι ενώ το 2015 έγιναν
16 συνέδρια. Όλη αυτή η συντονισμένη προσπάθεια είχε σαν αποτέλεσμα η
Θεσσαλονίκη να καταταχθεί στην 98η θέση το 2016 σε αντίθεση με το 2015 που
κατείχε μόλις την 163η (Δήμος Θεσσαλονίκης, 2017α).
5.3 Προγραμματισμός τουριστικής προβολής της Θεσσαλονίκης από
τον Δήμο έτους 2017
Με βάση τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα του προηγούμενου έτους υπήρξε η πολιτική

βούληση ώστε να συνεχισθεί η όλη προσπάθεια για περαιτέρω προβολή της πόλης
μέσα από θεσμοθετημένες πλέον δράσεις και εκδηλώσεις και για το έτος 2017.
Σύμφωνα με τις 14840/2012 και 514666/24-12-2014 Εγκυκλίους του Υπουργείου
Τουρισμού για ορθή εφαρμογή της διαδικασίας παροχής σύμφωνης γνώμης που
ορίζεται στο άρθρο 30 του Ν.3498/2006, όπως αυτό συμπληρώθηκε από το άρθρο 46
του Ν.4276/2014, «περί τουριστικής προβολής των φορέων του στενού και του
ευρύτερου δημοσίου τομέα», το αρμόδιο Τμήμα Τουρισμού του Δήμου
Θεσσαλονίκης υποχρεούται να υποβάλει στον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού
(Ε.Ο.Τ.), ετήσιο προγραμματισμό δράσεων με τον αντίστοιχο προϋπολογισμό,
εγκεκριμένο από το Δημοτικό Συμβούλιο. Με βάση τη νομοθετική αυτή ρύθμιση ο
Δήμος ενέκρινε, με την υπ' αριθμ. 80/30-01-2017 Απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου
τον Ετήσιο Προγραμματισμό Δράσεων και Εκδηλώσεων του Τμήματος Τουρισμού
για το έτος 2017, τη δαπάνη συνολικού ποσού 232.000,00 ευρώ για τη διοργάνωση
των τουριστικών δράσεων και εκδηλώσεων και τη διάθεση ισόποσων πιστώσεων.
Σύμφωνα με την υπ' αριθμ. 188/7023/25-01-2017 Εισήγηση του τμήματος
Τουρισμού της Διεύθυνσης Πολιτισμού και Τουρισμού δημιουργήθηκε ένα ισχυρό
χαρτοφυλάκιο τουριστικών δεδομένων και προϊόντων της πόλης αναδεικνύοντας τα
96
συγκριτικά πλεονεκτήματα της πόλης ώστε να αποτελέσει τη βάση για έναν

στρατηγικό σχεδιασμό της πόλης της Θεσσαλονίκης.
Ειδικότερα, το έτος 2017 χαρακτηρίστηκε με την υπ' αριθμ. 70/193 Απόφαση της
Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ως το παγκόσμιο έτος της
Αειφόρου Τουριστικής Ανάπτυξης (International Year of Sustainable Tourism for
Development) και με κριτήριο αυτό ο Δήμος Θεσσαλονίκης καθόρισε τους παρακάτω
βασικούς άξονες δράσεων:
5.3.1 Υποδομές (Δημόσιες και Ιδιωτικές)
Δημόσιες Υποδομές
• Αεροδρόμιο: ήδη από τα μέσα του 2017 γίνεται προσπάθεια να εντατικοποιηθούν
οι συνεργασίες με τον νέο ανάδοχο (Fraport) του αεροδρομίου «Μακεδονία» για
να υπάρξει μία κοινή συντεταγμένη στρατηγική με τον Δήμο Θεσσαλονίκης
ώστε να δημιουργηθούν νέες συμφωνίες με αεροπορικές εταιρείες, με στόχο
πάντα την διευκόλυνση της πρόσβασης στον τουριστικό προορισμό.
• Λιμάνι: ο Δήμος Θεσσαλονίκης στα πλαίσια του Προγράμματος της
Διπλωματίας των Πόλεων προτίθεται με το νέο διοικητικό καθεστώς του
Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης να αναβαθμίσει τις πρόσθετες παρεχόμενες
υπηρεσίες (τουριστικά πακέτα στην πόλη) αποτελώντας σημείο τουριστικού
πόλου έλξης για εταιρείες ναυτιλιακές που διοργανώνουν κρουαζιέρες.
Ειδικότερα με την Hellenic Seaways γίνεται μία προσπάθεια για να διατηρηθεί η
διασύνδεση της Θεσσαλονίκης με τις Σποράδες και τα νησιά του Βορείου
Αιγαίου, έτσι ώστε για τους τουρίστες η Θεσσαλονίκη να αποτελεί την πρώτη
κύρια θαλάσσια έξοδο για τα νησιά του Αιγαίου.
• Μετρό: η σταδιακή εξέλιξη του έργου υποδομής θα βελτιώσει την εικόνα της
πόλης και θα μειωθεί στο κέντρο η κυκλοφοριακή συμφόρηση σε ώρες αιχμής
έτσι ώστε το ιστορικό κέντρο της πόλης να είναι πιο εύκολα προσβάσιμο.
Αποτέλεσμα της υποδομής αυτής θα είναι να αναδειχθεί μία νέα τουριστική ζώνη
ειδικού ενδιαφέροντος («Αρχαιολογική Πλάζα») στην περιοχή της στάσης του
μετρό Βενιζέλου αλλά και άλλων κοντινών σημείων ενδιαφέροντος.
97
Ιδιωτικές Υποδομές
• Η τουριστική ανάπτυξη της πόλης πραγματοποιείται με διάφορους φορείς
(ιδιωτικούς και δημόσιους) προκειμένου να γίνει προσέλκυση επενδύσεων και
ιδιωτικών κεφαλαίων. Η τουριστική ανάπτυξη συνεπάγεται και οικονομική
ανάπτυξη του Δήμου Θεσσαλονίκης διότι δημιουργούνται νέα έργα υποδομής
και κατ' επέκταση νέες θέσεις εργασίας στον χώρο εστίασης, φιλοξενίας και
παροχής εν γένει υπηρεσιών σε επισκέπτες υψηλού εισοδήματος.
5.3.2 Προσέλκυση επενδύσεων και εμπλουτισμού των τουριστικών υπηρεσιών της

πόλης
Αφορά τη συνεργασία με νέους επενδυτές και με τον τραπεζικό κλάδο ώστε να

υπάρξει ανάπτυξη νέων μορφών επιχειρηματικότητας που θα συμβάλλουν στην
προβολή της Θεσσαλονίκης σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ο Δήμος Θεσσαλονίκης
αποβλέπει και στην επενδυτική ανάπτυξη μέσω του τομέα της «Γαλάζιας
Ανάπτυξης» (Blue Growth), η οποία είναι μία στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης του
θαλάσσιου και ναυτιλιακού τομέα. Η στρατηγική αυτή συμπεριλαμβάνεται στους
στόχους του έργου «Ευρώπη 2020» διότι θεωρείται ένα δυναμικό άνοιγμα στα
οικονομικά της περιοχής παρέχοντας ευκαιρίες για καινοτομίες. Σε οικονομικούς
όρους η στρατηγική αυτή εκφράζεται σε 5 εκατομμύρια θέσεις απασχόλησης με
ακαθάριστη προστιθέμενη αξία σχεδόν 500 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Όσον
αφορά τη Θεσσαλονίκη, αυτό σημαίνει συνεργασία με όμορους δήμους και ανάπτυξη
νέων επιχειρηματικών δράσεων κατά μήκος του Θερμαϊκού Κόλπου στα πλαίσια μιας
αειφόρου περιβαλλοντικής αναπτυξιακής πολιτικής.
5.3.3.Στήριξη της επιχειρηματικότητας και της οικονομίας διαμοιρασμού (Sharing

Economy)
Πρωτεύοντας πολιτικός στόχος από τη Δημοτική Αρχή για την πόλη της
Θεσσαλονίκης αποτελεί η αειφόρα τουριστική πολιτική που επιτυγχάνεται μέσα από
τη μεγέθυνση του κοινωνικού μερίσματος στον τουρισμό και τη δημιουργία νέων
προοπτικών και ευκαιριών που θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της τοπικής
οικονομίας, έτσι ώστε να συμμετέχουν όλο και περισσότεροι δημότες στα οικονομικά
98
οφέλη του τουρισμού χωρίς να είναι υποχρεωτικά επιχειρηματίες αλλά μεμονωμένοι

ιδιώτες.
5.3.4 Καινοτομία
Θεωρείται μία στρατηγική που υλοποιείται με δράσεις που διοργανώνονται σε

συνεργασία με φορείς όπως τα Επιμελητήρια, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο
Θεσσαλονίκης και το ΟΚ Thess!, την «Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας» και έχει ως
απώτερο σκοπό να καταστήσει την Θεσσαλονίκη έναν φιλικό προορισμό
(Thessaloniki: Innovation Friendly Destination).
5.3.5 Ειδικές μορφές τουρισμού
Η ανάπτυξη πολλών εναλλακτικών μορφών τουρισμού συνδυάζεται με διάφορα

πολιτιστικά δρώμενα και φεστιβάλ που καθιστούν την Θεσσαλονίκη έναν ξεχωριστό
και ιδιαίτερο τουριστικό πόλο έλξης διευρύνοντας έτσι τη βάση του κοινού στο οποίο
απευθύνεται. Τέτοιου είδους εκδηλώσεις είναι (Δήμος Θεσσαλονίκης, 2017β):
1. Κωδωνοφόροι (Bellroads).
2. Open House Thessaloniki, Νοέμβριος 2017.
3. Urban Pic Nic.
4. Street Art Festival (SAF).
5. TARATSA FILM FESTIVAL.
6. 2o Sience Festival.
7. 3o Φεστιβάλ Μυστηρίου Θεσσαλονίκης (Mysticon).
8. Γαστρονομικός Τουρισμός: 6o Thessaloniki Food Festival, που θεωρείται μία
δράση προώθησης της τοπικής γαστρονομίας (street food, Αγιορείτικη κουζίνα,
Thessaloniki Βasket, Γαστρονομικού Οδηγού της Πόλης, UNESCO Creative
Cities Network) η οποία καθιστά την Θεσσαλονίκη πόλη Γαστρονομικού
Προορισμού. Η προσπάθεια ανάδειξης της πόλης με αυτό το χαρακτηριστικό
πλαισιώνεται για το 2017 και με άλλες συνεργασίες όπως αυτή με το Φεστιβάλ
Κινηματογράφου με προβολή Ντοκιμαντέρ αλλά και με τη υπαίθρια αγορά
προϊόντων στο χώρο του Δημαρχείου με ειδικό αφιέρωμα στον οινικό τουρισμό.
99
9. 6o Pride, Ημέρα Υπερηφάνειας Θεσσαλονίκης τον Ιούνιο 2017: αφορά τη

διοργάνωση του φεστιβάλ και την προσέλκυση του LGBT τουρισμού.
10. Ιστορικός – Επετειακός, Τουρισμός Μνήμης ή Νοσταλγίας (memorial and
nostalgic tourism): αφορά την ανάδειξη των ιστορικών και στρατιωτικών
κοιμητηρίων της πόλης κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου και την
επέτειο από τη Μεγάλη Πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης. Παρουσίαση
πραγματοποήθηκε σε ειδικό κοινό στο εξωτερικό με θέμα το «Μακεδονικό
Μέτωπο» και ως τιμώμενη χώρα στην 82η Δ.Ε.Θ. το 2017 ορίσθηκε η Κίνα με
την πραγματοποίηση εκδηλώσεων προς τιμή της καθ’ όλη τη διάρκεια της
χρονιάς.
11. Θρησκευτικός - Προσκυνηματικός Τουρισμός: πρόκειται για την προσπάθεια
ανάδειξης θρησκευτικών μνημείων (Βυζαντινοί ναοί, Μνημεία UNESCO) στα
πλαίσια εορτασμού της Μεγάλης .Εβδομάδας και του Πάσχα η οποία
ολοκληρώνεται με τη συνεργασία της Αγιορείτικης Εστίας.
12. Σχολικός και Εκπαιδευτικός Τουρισμός: αφορά την επιμέλεια έκδοσης σχετικού
ταξιδιωτικού εντύπου που θα απευθύνεται σε σχολεία και τη διοργάνωση
ημερίδων με αρμόδιους φορείς επειδή τα τελευταία χρόνια επισκέπτονται την
Θεσσαλονίκη πολλά σχολεία από όλη την Ελλάδα.
13. Τουρισμός Τρίτης Ηλικίας: πρόκειται για μία προσπάθεια συνεργασίας με
γραφεία τουρισμού που προωθούν αυτό το είδος τουρισμού.
14. Τουρισμός Υγείας: με δεδομένο το γεγονός ότι το ιατρικό επίπεδο των
προσφερόμενων υπηρεσιών είναι ιδιαίτερο υψηλό στη χώρα μας, η Θεσσαλονίκη
προσφέρεται ως συνδυαστικός τουριστικός προορισμός αναψυχής και θεραπείας
ατόμων. Επίσης, αυτό προϋποθέτει την συνεργασία με το Συμβούλιο Τουρισμού
Υγείας και την σύμφωνη άποψη του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης και
άλλων φορέων υγείας καθώς και των κέντρων αποκατάστασης της ευρύτερης
περιοχής.
15. Προώθηση του Τουρισμού Ευεξίας (Wellness Tourism): αφορά ένα σύνολο
ιατρικών προσφερομένων υπηρεσιών (αποκατάσταση, πλαστική χειρουργική,-
χρόνιες παθήσεις, οφθαλμολογικά, καρδιοχειρουργική, νευροχειρουργική,
εξωσωματική γονιμοποίηση, κέντρα φροντίδας ηλικιωμένων).
100
5.3.6 Συνέργειες και συμμετοχή σε φορείς τουρισμού σε τοπικό, εθνικό και διεθνές
επίπεδο
Η δράση αυτή έχει ως κύριο στόχο την επικοινωνία και τη συνεργασία με άλλους
Δήμους εντός και εκτός Ελλάδας μέσα από τη διοργάνωση ημερίδων, συναντήσεων
έτσι ώστε να ενδυναμώνονται οι σχέσεις και να αναδεικνύεται ο μητροπολιτικός
ρόλος της Θεσσαλονίκης στην ευρύτερη περιοχή. Μέσα από αυτή την επικοινωνία
απώτερος στόχος είναι η ανάδειξη των ιστορικών αξιοθέατων αλλά και του φυσικού
κάλους κάθε περιοχής. Η συμμετοχή του Δήμου Θεσσαλονίκης είναι απαραίτητη σε
τοπικούς φορείς όπως στον Οργανισμό Τουρισμού Θεσσαλονίκης αλλά και στο
Γραφείο Συνεδριακού Τουρισμού (TCB) διότι και οι δύο αποτελούν βασικούς
μοχλούς της τοπικής τουριστικής ανάπτυξης. Επίσης, η συνεργασία του Δήμου με
δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς (π.χ. Ε.Ο.Τ., Υπουργείο Τουρισμού, Ίδρυμα
Νιάρχος, Ένωση Τουριστικών Γραφείων Μακεδονίας Θράκης, Λέσχη Αρχιμαγείρων
Βόρειας Ελλάδας κ.ά.) συμβάλλει σε μία συντονισμένη συνέργεια που στόχο έχει την
αναβάθμιση των τουριστικών υπηρεσιών της Θεσσαλονίκης (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ).
5.3.7 Διαχείριση των τουριστών & επισκεπτών
Πραγματοποιείται με τη σύσταση και λειτουργία δύο τουριστικών περιπτέρων, τα

οποία είναι στελεχωμένα με αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό στο κέντρο της πόλης,
καθώς και με την επικουρική συνδρομή ηλεκτρονικού τρόπου ενημέρωσης των
επισκεπτών της πόλης. Επιπροσθέτως, διανέμονται σε κεντρικά σημεία της πόλης
χάρτες και οδηγοί αξιοθέατων, ενώ στο ιστορικό κέντρο της πόλης αλλά και
ευρύτερα τοποθετούνται πέριξ του υπάρχοντος μνημείου. Στα πλαίσια ανάδειξης της
Θεσσαλονίκης διοργανώνονται ταξίδια εξοικείωσης (fam trips) σε τουριστικούς
πράκτορες και δημοσιογράφους από άλλες κυρίως χώρες, οι οποίοι φιλοξενούνται και
ξεναγούνται σε γνωστούς αρχαιολογικούς χώρους και επισκέπτονται διάφορους
φυσιολατρικούς προορισμούς.
101
5.3.8 Προβολή (Marketing) της πόλης
Θεωρείται ίσως η πιο σημαντική αλλά και συστηματική προσπάθεια από την πλευρά
του Δήμου Θεσσαλονίκης και επιτυγχάνεται μέσα από το πρόγραμμα της
«Διπλωματίας των Πόλεων», την ενεργή συμμετοχή σε συνέδρια και διεθνή δίκτυα
προώθησης τουριστικών προορισμών καθώς και την συμμετοχή του Δήμου σε
εκθέσεις τουρισμού.
Αναλυτικότερα, τα τελευταία χρόνια έχει εδραιωθεί μία επιθετική πολιτική
εξωστρέφειας του Δήμου Θεσσαλονίκης σε παραδοσιακές αγορές αλλά και σε νέους
στόχους προβάλλοντας συστηματικό το πολιτισμικό προφίλ της πόλης, την ιστορία
της αλλά και το γεγονός ότι αποτελεί έναν εύκολα προσβάσιμο, ασφαλή προορισμό
για πολλούς τουρίστες. Η γεωγραφική της θέση στα Βαλκάνια καθώς και το
θαλάσσιο μέτωπο της, την καθιστούν έναν δυνητικά ελκυστικό τουριστικό
προορισμό. Στα πλαίσια προβολής της Θεσσαλονίκης πραγματοποιούνται επισκέψεις
στις αδελφοποιημένες πόλεις του εξωτερικού όπως στη Λεμεσό, στην Κολωνία, στο
Τελ Αβίβ και στην Αγία Πετρούπολη αλλά και σε νέους προορισμούς όπως στο
Άμστερνταμ αλλά και στην Βαρσοβία. Στην τελευταία πόλη, η Θεσσαλονίκη
αποτελεί έναν άγνωστο τουριστικό προορισμό αν και κατέχει ως χώρα γενικότερα
την πέμπτη θέση στον αριθμό των επισκεπτών στην Ελλάδα. Το 2017 έγινε μία
προσπάθεια προσέγγισης της τουριστικής αγοράς της Ισπανίας και της Αυστρίας. Το
πρόγραμμα της «Διπλωματίας των Πόλεων» εφαρμόζεται με επιτυχία και με πόλεις
του εσωτερικού όπως η Καλαμάτα, η Βέροια, τα Ιωάννινα και η Νάουσα. Είναι
αξιοσημείωτη, επίσης, η συνεργασία του Δήμου με τα Πανεπιστημιακά ιδρύματα της
πόλης καθώς και με αλλά ιδιωτικά εκπαιδευτήρια όπου στα πλαίσια του
προγράμματος της «Διπλωματίας των Πόλεων» η πόλη προβάλλεται και ως ιδανική
επιλογή για σπουδές διότι είναι ασφαλής, σχετικά φτηνή και διαθέτει χαρακτηριστικά
αμιγούς φοιτητούπολης εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Το 2017 υπογράφηκαν
συμφωνίες συνεργασίας μεταξύ του Δήμου και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στα
πλαίσια ενός μακροχρόνιου στρατηγικού σχεδιασμού προβολής της πόλης και
πιθανής άντλησης κονδυλίων από προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η συμμετοχή του Δήμου σε συνέδρια και διεθνή δίκτυα πραγματοποιείται μέσα
από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Πόλεων (European Cities Network), που έχει ως στόχο την
102
παροχή της κατάλληλης τεχνογνωσίας για την τουριστική προβολή της κάθε πόλης, η
οποία καθίσταται περισσότερο ανταγωνιστική σε σχέση με άλλες πόλεις. Επίσης,
μέσω του δικτύου δίνεται στις πόλεις η δυνατότητα προσβασιμότητας σε μία
ηλεκτρονική πλατφόρμα που εξυπηρετεί κυρίως επαγγελματίες που ασχολούνται με
τον τουρισμό.
Τέλος, ο Δήμος σε συνεργασία πάντα με ιδιωτικούς αλλά και δημόσιους φορείς
συμμετέχει σε εκθέσεις τουρισμού που πραγματοποιούνται κυρίως στο εξωτερικό
όπως στο Βερολίνο, στο Μιλάνο, στο Λονδίνο κ.ά.
Όλες οι προαναφερόμενες δράσεις προϋπολογίζονται στο ποσό των 232.000
ευρώ, επειδή για την πραγματοποίησή τους κρίνεται απαραίτητη η έκδοση
τουριστικών εντύπων, η ηχοφωτιστική – φωτογραφική κάλυψη των δράσεων, η
φιλοξενία των προσκεκλημένων, η προμήθεια συνεδριακού υλικού, οι μεταφράσεις
και οι διερμηνείες, οι ξεναγήσεις αλλά και οι αποστολές σε εκθέσεις (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Γ) (Δήμος Θεσσαλονίκης, 2017β).
103
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ

ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ
ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ
ΕΥΡΥΤΕΡΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΤΗΣ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ
(ΥΛΙΚΑ – ΜΕΘΟΔΟΙ - ΠΗΓΕΣ)
6.1 Σκοποί της έρευνας
Η έρευνα για τον στρατηγικό σχεδιασμό τουριστικής προβολής του ευρύτερου

πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης με την συμβολή του Δήμου ως
Οργανισμού Διαχείρισης Τουριστικού Προορισμού πραγματοποιήθηκε τόσο σε
θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Αναλυτικότερα, το μεν θεωρητικό επίπεδο
βασίζεται στη δευτερογενή έρευνα που πραγματοποιείται μέσω της ανασκόπησης
σχετικών βιβλιογραφικών αναφορών, το δε πρακτικό επίπεδο ολοκληρώνεται μέσα
από την πρωτογενή έρευνα. Μία ολοκληρωμένη έρευνα αντικειμένου συνίσταται σε
ποσοτική και ποιοτική άντληση στοιχείων που συνδυάζει παράλληλα βιβλιογραφική
αναφορά και διεξαγωγή πρωτογενούς έρευνας.
Όσον αφορά το θεωρητικό επίπεδο, αναλύονται οι έννοιες της Διαχείρισης και
του Μάρκετινγκ των Τουριστικών Προορισμών, οι στρατηγικές που εφαρμόζονται
στο Τουριστικό Μάρκετινγκ καθώς και η ανάλυση του μείγματος Μάρκετινγκ (4P)
και η τμηματοποίηση της τουριστικής αγοράς. Επίσης, η θεωρητική προσέγγιση του
θέματος συνεχίζεται με την παρουσίαση του υφιστάμενου προγράμματος τουριστικής
προβολής της Θεσσαλονίκης από τον Δήμο καθώς και του ολοκληρωμένου
στρατηγικού σχεδιασμού τουριστικής προβολής αντίστοιχα. Συγκεκριμένα, στον εν
λόγω ολοκληρωμένο στρατηγικό σχεδιασμό παρατίθεται μία ανάλυση των
πληθυσμιακών, συγκοινωνιακών, οικονομικών στοιχείων της πόλης, των τουριστικών
πόρων και του βαθμού επισκεψιμότητάς της. Επιπλέον, η ανάλυση SWOT συμβάλει
στην αξιολόγηση, στην επιλογή αλλά και στην υλοποίηση των πιο κατάλληλων
στρατηγικών προκειμένου η Θεσσαλονίκη να γίνει ανταγωνιστική και να εδραιωθεί
στη συνείδηση των τουριστών ως τουριστικός προορισμός.
104
Ως προς πρακτικό επίπεδο, πραγματοποιήθηκε έρευνα που σκοπό είχε να

διερευνήσει τα κίνητρα των τουριστών αλλά και την εικόνα που έχουν διαμορφώσει
οι τουρίστες κατά την επίσκεψή τους στην πόλη.
6.2 Μεθοδολογία της έρευνας
Η συγκεκριμένη ερευνητική προσέγγιση περιλαμβάνει πληροφορίες που αντλήθηκαν

με τη διανομή ερωτηματολογίων σε 140 ενήλικες τουρίστες, άνδρες και γυναίκες, οι
οποίοι επισκέφθηκαν την πόλη της Θεσσαλονίκης τον Μάρτιο του 2018. Η
συμμετοχή τους στην έρευνα ήταν ιδιαίτερα ικανοποιητική, αν λάβουμε υπόψη ότι
διανεμήθηκαν 140 ερωτηματολόγια και απαντήθηκαν τα 120 εξ αυτών (ποσοστό
85,7%).
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με την ερευνητική μεθοδολογία του
πεδίου επισκόπησης όπου σύμφωνα με αυτήν παρέχεται η δυνατότητα άντλησης
μεγάλων κυρίως ποσοτικών στοιχείων γρήγορα και εύκολα. Για να επιτευχθούν οι
σκοποί της έρευνας χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο ένα δομημένο, κατά κύριο λόγο,
γραπτό ερωτηματολόγιο με ερωτήσεις κλειστού τύπου. Οι ερωτήσεις ήταν κατά βάση
κατανοητές απευθύνονταν σε ανώνυμους, ενήλικες τουρίστες που βρίσκονταν κατά
κύριο λόγο στις πύλες εισόδου και εξόδου της πόλης (αεροδρόμιο, λιμάνι και
σιδηροδρομικό σταθμό) και η επεξεργασία τους δεν απαιτούσε παραπάνω από 5
λεπτά. Η στατιστική επεξεργασία των δεδομένων που αντλήθηκε από την πρωτογενή
έρευνα έγινε με λογισμικό SPSS.
Η εν λόγω ερευνητική μεθοδολογία του πεδίου επισκόπησης παρουσιάζει και
κάποια μειονεκτήματα όπως των πιθανών ανακριβών απαντήσεων, των στάσεων των
υποκειμένων της έρευνας αλλά και των περιορισμών αυτής ως προς τον βαθμό
ανταπόκρισης των ερωτηθέντων.
6.3 Ερωτηματολόγιο της Έρευνας
Αγαπητέ/ή φίλε/η της Θεσσαλονίκης,
Η έρευνα αυτή πραγματοποιείται στα πλαίσια της συνεχούς προσπάθειας της

Δημοτικής Αρχής για βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών και αναβάθμιση των
105
τουριστικών υποδομών της πόλης μας. Σας παρακαλούμε να αφιερώσετε λίγα μόνο
λεπτά από τον πολύτιμο χρόνο σας για να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις
συμβάλλοντας κι εσείς σ’ αυτή μας την προσπάθεια.
Δήμος Θεσσαλονίκης
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ
Αύξων Αριθμός: ……………. Ημερομηνία: ……. / ……. / 2018
Α. ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
1) Φύλο: Άνδρας Γυναίκα
2) Ηλικιακή
Έως 25 26 - 35 36 - 45 46 - 55 55+
ομάδα
3) Οικογενειακή
Άγαμος Έγγαμος Αριθμός τέκνων: …
κατάσταση:
4) Μορφωτικό Πρωτοβάθμια εκπαίδευση Δευτεροβάθμια εκπαίδευση

επίπεδο Τριτοβάθμια εκπαίδευση Μεταπτυχιακό/Διδακτορικό
5) Εισοδηματικό Έως 10.000 10.001-20.000 20.001-30.000

επίπεδο (€) 30.001-40.000 40.001-50.000 Πάνω από 50.000
6) Χώρα
προέλευσης ……………………………………………………………………..
Β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΑΞΙΔΙΟΥ - ΔΙΑΜΟΝΗ
7) Ταξίδεψα στη Αεροπορικώς Ακτοπλοϊκώς

Θεσσαλονίκη Οδικώς Σιδηροδρομικώς
106
Internet Social media

8) Πληροφορήθηκα Tour Operator Ταξιδιωτικό Πρακτορείο
για τη
Φίλους και Γνωστούς Τηλεόραση
Θεσσαλονίκη
από Ραδιόφωνο Εφημερίδες - Περιοδικά
Έκθεση τουρισμού Άλλο
9) Το ταξίδι μου Τουριστικό Πρακτορείο Tour Operator

οργανώθηκε από Εμένα τον ίδιο Άλλο
10) Επισκέφθηκα Μόνος Με σύντροφο

τη Θεσσαλονίκη Με οικογένεια Με φίλους
11) Επισκέφθηκα Αναψυχή / Διακοπές Επαγγελματικούς λόγους

τη Θεσσαλονίκη Επίσκεψη συγγενών/φίλων Συμμετοχή σε Συνέδριο
για Ιατρικούς λόγους Άλλο
12) Επισκέπτομαι
1η φορά 2η φορά 3η φορά και πάνω
τη Θεσσαλονίκη
13) Έμεινα Λιγότερο από 3 ημέρες 4 έως 7 ημέρες

στη Θεσσαλονίκη 8 έως 13 ημέρες Πάνω από 14 ημέρες
Ξενοδοχείο 5* Ξενοδοχείο 4* ή λιγότερο

Ξενοδοχείο 3* Ξενοδοχείο 2* ή 1*
14) Διέμεινα σε Ενοικιαζόμενη κατοικία μέσω

Ενοικιαζόμενο δωμάτιο διαδικτυακής πλατφόρμας
(Airbnb, Booking κ.ά.)
Σπίτι συγγενών / φίλων Ιδιόκτητη κατοικία
15) Ξόδεψα για Λιγότερα από 500 ευρώ 501 έως 1.000 ευρώ
αγορές, φαγητό
και διασκέδαση 1.001 έως 1.500 ευρώ Περισσότερα από 1.500 ευρώ
107
Γ. ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ – ΛΟΙΠΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
16) Εντυπωσιάστηκα
από Τις φυσικές ομορφιές Την πολιτιστική κληρονομιά
(συμπληρώστε
Τη γαστρονομία Την ψυχαγωγία/διασκέδαση
πέντε απαντήσεις
κατά σειρά Τις φθηνές τιμές Τη φιλικότητα των κατοίκων
σπουδαιότητας,
Την καθαριότητα Την ασφάλεια
από 1 = πάρα
πολύ έως 5 = Τα μέσα μαζικής μεταφοράς Τις υπηρεσίες υγείας
πολύ λίγο)
17) Απογοητεύτηκα
από Το φυσικό περιβάλλον Τον πολιτισμό
(συμπληρώστε
Τη γαστρονομία Την ψυχαγωγία/διασκέδαση
πέντε απαντήσεις
κατά σειρά Τις ακριβές τιμές Τη στάση των κατοίκων
σπουδαιότητας,
Την καθαριότητα Την ασφάλεια
από 1 = πάρα
πολύ έως 5 = Τα μέσα μαζικής μεταφοράς Τις υπηρεσίες υγείας
πολύ λίγο)
Παραλία Λευκό Πύργο

18) Ποια αξιοθέατα Άνω Πόλη / Κάστρα Αρχαιολογικό Μουσείο
της Άγιο Δημήτριο Βυζαντινό Μουσείο
Θεσσαλονίκης
Ροτόντα Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
επισκεφθήκατε;
Εβραϊκό Μουσείο Άλλο
19) Αξιολογήστε τη συνολική εμπειρία της επίσκεψής σας στη Θεσσαλονίκη.

Πολύ καλή Καλή Μέτρια Κακή Πολύ κακή
108
20) Θα επιθυμούσατε να επισκεφθείτε και πάλι τη Θεσσαλονίκη;

Δεν ξέρω /
ΝΑΙ Μάλλον ΝΑΙ Μάλλον ΟΧΙ ΟΧΙ
Δεν απαντώ
21) Θα προτείνατε σε άλλους (συγγενείς, γνωστούς, φίλους, διαδικτυακούς φίλους

μέσω των social media) να επισκεφθούν τη Θεσσαλονίκη;
Δεν ξέρω /
ΝΑΙ Μάλλον ΝΑΙ Μάλλον ΟΧΙ ΟΧΙ
Δεν απαντώ
22) Για τη βελτίωση των τουριστικών υπηρεσιών της Θεσσαλονίκης θα ήθελα να

προτείνω:
α)…………………………………………………………………………………
β)…………………………………………………………………………………
γ)…………………………………………………………………………………
δ)……………………………………………………………………………………
Εάν επιθυμείτε να λαμβάνετε ενημέρωση για τα δρώμενα της πόλης γράψτε το e-mail
σας.
……………………………………………………………………………………
Σας ευχαριστούμε και σας περιμένουμε και πάλι στην πόλη μας.
6.4 Περιγραφική στατιστική
Α. Δημογραφικά
Σε αυτήν την ενότητα θα αναλύσουμε τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των
συμμετεχόντων, που είναι το φύλο, η ηλικιακή ομάδα, η οικογενειακή κατάσταση, ο
αριθμός τέκνων, το μορφωτικό και εισοδηματικό επίπεδο και η χώρα προέλευσης.
Στον Πίνακα 15 και Γράφημα 11, παρατηρούμε ότι και τα δύο φύλα
καταλαμβάνουν ποσοστό κοντά στο 50%. Συγκεκριμένα το 51,7% του δείγματος
είναι γυναίκες, ενώ το υπόλοιπο 48,3% αποτελείται από άνδρες.
109
Πίνακας 15: Φύλο
Cumulative
Frequency Valid Percent Percent
Valid ΄Ανδρας 58 48.3 48.3

Γυναίκα 62 51.7 100.0
Total 120 100.0
Γράφημα 1: Φύλο
Στον Πίνακα 16 και Γράφημα 2, παρατηρούμε ότι οι δύο κύριες ηλικιακές

ομάδες του δείγματος είναι αυτές των 36-45 ετών με ποσοστό 29,2% και των 46-55
ετών με ποσοστό 27,5%. Η ηλικιακή ομάδα των 26-35 ετών κατέχει ποσοστό της
τάξεως των 15,8%. Τέλος, η ομάδα των συμμετεχόντων «Έως 25 ετών»,
καταλαμβάνει το 14,2% του δείγματος, ενώ αυτή των ετών 55+ το 13,3%.
Πίνακας 16: Ηλικιακή ομάδα
Cumulative
Valid Έως 25 17 14.2 14.2

26-35 19 15.8 30.0
36-45 35 29.2 59.2
46-55 33 27.5 86.7
55+ 16 13.3 100.0
Total 120 100.0
110
Γράφημα 2: Ηλικιακή ομάδα
Στον επόμενο Πίνακα 17 και Γράφημα 3, παρουσιάζεται η οικογενειακή

κατάσταση των συμμετεχόντων. Η πλειοψηφία (58,3%) του δείγματος αποτελείται
από έγγαμους και το υπόλοιπο (41,7%) από άγαμους.
Πίνακας 17: Οικογενειακή κατάσταση
Cumulative
Valid Άγαμος 50 41.7 41.7

Έγγαμος 70 58.3 100.0
Total 120 100.0
111
Γράφημα 3: Οικογενειακή κατάσταση
Στον επόμενο πίνακα (Πίνακας 18) και γράφημα (Γράφημα 4), παρατηρούμε πως
το 46,7% των ερωτηθέντων δεν έχουν παιδιά. Ακολουθεί η κατηγορία με 2 τέκνα, με
ποσοστό 23,3%, ενώ όσοι έχουν 1 παιδί παρουσιάζουν ποσοστό της τάξεως του
16,7%. Τελευταίοι βρίσκονται όσοι έχουν 3 παιδιά, με 13,3%.
Πίνακας 18: Αριθμός τέκνων
Cumulative
Valid 0 56 46.7 46.7
1 20 16.7 63.3
2 28 23.3 86.7
3 16 13.3 100.0
Total 120 100.0
112
Γράφημα 4: Αριθμός τέκνων
Στον Πίνακα 19 και Γράφημα 5, παρουσιάζεται το μορφωτικό επίπεδο των

συμμετεχόντων. Η πλειοψηφία (37%) έχει τελειώσει ή βρίσκεται στην τριτοβάθμια
εκπαίδευση, ενώ ακολουθούν όσοι έχουν τελειώσει την δευτεροβάθμια εκπαίδευση
(34,5%). Τρίτοι στη κατάταξη βρίσκονται όσοι κατέχουν κάποιο μεταπτυχιακό ή
διδακτορικό τίτλο (21%) και τελευταίοι οι απόφοιτοι μόνο της πρωτοβάθμιας
εκπαίδευσης (7,6%).
Πίνακας 19: Μορφωτικό επίπεδο
Cumulative
Valid Πρωτοβάθμια εκπαίδευση 9 7.6 7.6
Δευτεροβάθμια εκπαίδευση 41 34.5 42.0
Τριτοβάθμια εκπαίδευση 44 37.0 79.0
Μεταπτυχιακό/διδακτορικό 25 21.0 100.0
Total 119 100.0
Missing Missing 1
113
Γράφημα 5: Μορφωτικό επίπεδο
Στον Πίνακα 20 και Γράφημα 6, παρατηρούμε πως η πλειοψηφία του δείγματος, με

ποσοστό 47,5%, έχει ετήσιο εισόδημα 10.001€-20.000€, ενώ με μεγάλη διαφορά
ακολουθούν όσοι έχουν εισόδημα έως 10.000€ με 19,2%. Το 11,7% έχει ετήσιο
εισόδημα 20.001€-30.000€, το 9,2% μεταξύ των 30.001€ και 40.000€ και η
εισοδηματική ομάδα των 40.001€-50.000€ καταλαμβάνει 7,5%. Τέλος, μόλις το 5%
του δείγματος έχει ετήσιο εισόδημα άνω των 50.000€.
Πίνακας 20: Εισοδηματικό επίπεδο (ευρώ)
Cumulative
Valid Έως 10.000 23 19.2 19.2

10.001-20.000 57 47.5 66.7
20.001-30.000 14 11.7 78.3
30.001-40.000 11 9.2 87.5
40.001-50.000 9 7.5 95.0
Πάνω από 50.000 6 5.0 100.0
Total 120 100.0
114
Γράφημα 6: Εισοδηματικό επίπεδο (ευρώ)
Στον Πίνακα 21, παρατηρούμε πως το 45,8% του δείγματος που επισκέφθηκε τη
Θεσσαλονίκη, κατάγεται από την Ελλάδα. Δεύτερη, σε ποσοστό έρχεται η Γερμανία
με 12,5% και τρίτη η Τουρκία με 8,3%. Ακολουθεί η Αγγλία με 7,5%, ενώ η
Π.Γ.Δ.Μ. και η Βουλγαρία φτάνουν το 6,7% η κάθε μία. Τέλος, η Αλβανία κατέχει το
4,2%, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό καταλαμβάνουν 6 χώρες με ποσοστά από 2,5% και
λιγότερο.
Πίνακας 21: Χώρα προέλευσης
Cumulative
Frequency ValidPercent Percent
Valid Ελλάδα 55 45.8 45.8

Γερμανία 15 12.5 58.3
Λιχτενστάιν 1 .8 59.2
Π.Γ.Δ.Μ. 8 6.7 65.8
Ισπανία 2 1.7 67.5
Ιταλία 1 .8 68.3
Σερβία 2 1.7 70.0
115
Αλβανία 5 4.2 74.2

Τουρκία 10 8.3 82.5
Αγγλία 9 7.5 90.0
Ρουμανία 3 2.5 92.5
Αυστραλία 1 .8 93.3
Βουλγαρία 8 6.7 100.0
Total 120 100.0
Β. Στοιχεία ταξιδιού - Διαμονή

Στον Πίνακα 22 και Γράφημα 7, παρουσιάζεται ο τρόπος με τον οποίο ταξίδεψαν οι
ερωτηθέντες προς τη Θεσσαλονίκη. Όπως φαίνεται ο πιο διαδεδομένος τρόπος είναι
αεροπορικώς, με ποσοστό 48,3%, και ακολουθεί με μικρή διαφορά ο οδικώς, με
43,3%. Τις σιδηροδρομικές γραμμές επιλέγουν μόλις το 6,7%, και ακτοπλοϊκώς
επισκέπτονται την Θεσσαλονίκη το 1,7% του δείγματος των ερωτηθέντων.
Πίνακας 22: Ταξίδεψα στη Θεσσαλονίκη
Cumulative
Valid Αεροπορικώς 58 48.3 48.3
Ακτοπλοϊκώς 2 1.7 50.0

Οδικώς 52 43.3 93.3
Σιδηροδρομικώς 8 6.7 100.0
Total 120 100.0
116
Γράφημα 7: Ταξίδεψα στη Θεσσαλονίκη
Από τον Πίνακα 23 και Γράφημα 8, παρατηρούμε πως το 32,5% των συνολικών
απαντήσεων που έδωσαν οι ερωτηθέντες, αναφέρεται στην πληροφόρηση από φίλους
και γνωστούς, ενώ το 22,3% από το Internet. Ακόμα ένα 13,1% της πληροφόρησης
γίνεται μέσω των social media, ενώ το υπόλοιπο 54,4%, μοιράζεται μεταξύ των
υπόλοιπων 6 επιλογών, όπου όλες έχουν ποσοστό από 8,3% και κάτω.
Πίνακας 23: Τρόπος πληροφόρησης για τη Θεσσαλονίκη
Cumulative
Valid Internet 46 22.3 22.3
Social media 27 13.1 35.4
Tour οperator 11 5.3 40.8
Ταξιδιωτικό πρακτορείο 17 8.3 49.0
Φίλους και γνωστούς 67 32.5 81.6
Τηλεόραση 8 3.9 85.4
Εφημερίδες-περιοδικά 12 5.8 91.3
Έκθεση τουρισμού 11 5.3 96.6
Άλλο 7 3.4 100.0
117
Γράφημα 8: Τρόπος πληροφόρησης για τη Θεσσαλονίκη
Στον Πίνακα 24 και Γράφημα 9, παρατηρούμε ότι το 55,8% των ερωτηθέντων

οργάνωσαν το ταξίδι μόνοι τους, χωρίς κάποια εξωτερική βοήθεια. Το 32,5%
χρησιμοποίησαν τη βοήθεια κάποιου τουριστικού πρακτορείου και το 7,5% τη
βοήθεια ενός Tour operator. Τέλος, το 4,2% χρησιμοποίησε για την οργάνωση του
ταξιδιού κάποιο άλλο μέσο.
118
Πίνακας 24: Τρόπος οργάνωσης του ταξιδιού
Cumulative
Valid Τουριστικό πρακτορείο 39 32.5 32.5
Tour οperator 9 7.5 40.0
Εμένα τον ίδιο 67 55.8 95.8
Άλλο 5 4.2 100.0
Total 120 100.0
Γράφημα 9: Τρόπος οργάνωσης του ταξιδιού
Στον Πίνακα 25 και Γράφημα 10, παρουσιάζονται οι απαντήσεις των συμμετεχόντων

ως προς τη συνοδεία τους στο ταξίδι. Το 33,3% του δείγματος επισκέφθηκε τη
Θεσσαλονίκη με την οικογένειά του και το 25% με φίλους. Ακόμα το 19,2%
επισκέφθηκε τη Θεσσαλονίκη με σύντροφο, ενώ το 22,5% μόνο του.
119
Πίνακας 25: Με ποιον επισκεφθήκατε τη Θεσσαλονίκη;
Cumulative
Valid Μόνος 27 22.5 22.5
Με σύντροφο 23 19.2 41.7
Με οικογένεια 40 33.3 75.0
Με φίλους 30 25.0 100.0
Total 120 100.0
Γράφημα 10: Με ποιον επισκεφθήκατε τη Θεσσαλονίκη;
Στον Πίνακα 26 και Γράφημα 11 παρατηρούμε τους λόγους για τους οποίους
οι ερωτηθέντες επισκέφθηκαν τη Θεσσαλονίκη. Η πλειοψηφία (67,5%) επισκέφθηκε
τη Θεσσαλονίκη για λόγους αναψυχής και για διακοπές. Δεύτερη έρχεται η επίσκεψη
120
συγγενών και φίλων (13,3%), ενώ η συμμετοχή σε συνέδριο καταλαμβάνει την τρίτη
θέση (9,2%). Ακολουθούν όσοι επισκέφτηκαν την πόλη για επαγγελματικούς λόγους
(8,3%) και για ιατρικούς λόγους (1,7%).
Πίνακας 26: Κίνητρο του ταξιδιού
Cumulative
Valid Αναψυχή / διακοπές 81 67.5 67.5
Επαγγελματικούς λόγους 10 8.3 75.8
Επίσκεψη συγγενών / φίλων 16 13.3 89.2
Συμμετοχή σε συνέδριο 11 9.2 98.3
Ιατρικούς λόγους 2 1.7 100.0
Total 120 100.0
Γράφημα 11: Κίνητρο του ταξιδιού
121
Στον επόμενο πίνακα (Πίνακας 27) και γράφημα (Γράφημα 12), βλέπουμε ότι
το 43,3% των ερωτηθέντων επισκέφθηκε για 1η φορά τη Θεσσαλονίκη. Το 30% για
2η φορά, ενώ το 26,7% για 3η φορά και πάνω.
Πίνακας 27: Συχνότητα επίσκεψης
Cumulative
Valid 1η φορά 52 43.3 43.3
2η φορά 36 30.0 73.3
3η φορά και πάνω 32 26.7 100.0
Total 120 100.0
Γράφημα 12: Συχνότητα επίσκεψης
Στον Πίνακα 28 και Γράφημα 13, παρουσιάζεται η διάρκεια της παραμονής των
συμμετεχόντων στη Θεσσαλονίκη. Το 57,5% του δείγματος έμεινε στη Θεσσαλονίκη
122
από 4 έως 7 μέρες, ενώ το 32,5% για λιγότερο από 3 ημέρες. Ακόμα το 6,7% έμεινε
από 8 έως 14 ημέρες και το 3,3% για πάνω από 14 ημέρες.
Πίνακας 28: Διάρκεια ταξιδιού
Cumulative
Valid Λιγότερο από 3 ημέρες 39 32.5 32.5
4 έως 7 ημέρες 69 57.5 90.0
8 έως 14 ημέρες 8 6.7 96.7
Πάνω από 14 ημέρες 4 3.3 100.0
Total 120 100.0
Γράφημα 13: Διάρκεια ταξιδιού
123
Στον Πίνακα 29 και Γράφημα 14, παρουσιάζονται οι επιλογές διαμονής των

ερωτηθέντων. Η πλειοψηφία, της τάξεως του 62,5%, έμεινε σε κάποιο ξενοδοχείο
(19,2% σε ξενοδοχείο 5*, 25% σε 4*, 15,8% σε 3* και 2,5% σε 2* ή 1*). Όσοι
έμειναν σε σπίτι συγγενών οι φίλων καταλαμβάνουν το 23,3%, και όσοι ενοικίασαν
κατοικία μέσω κάποιας διαδικτυακής πλατφόρμας φτάνουν το 10,8%. Τέλος, μόνο το
3,3% επέλεξε τα ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Πίνακας 29: Τύπος καταλύματος
Cumulative
Valid Ξενοδοχείο 5* 23 19.2 19.2
Ξενοδοχείο 4* 30 25.0 44.2
Ξενοδοχείο 3* 19 15.8 60.0
Ξενοδοχείο 2* ή 1* 3 2.5 62.5
Ενοικιαζόμενο δωμάτιο 4 3.3 65.8
Ενοικιαζόμενη κατοικία μέσω 13 10.8 76.7
διαδικτυακής πλατφόρμας
(Airbnb, Booking κ.ά.)
Σπίτι συγγενών / φίλων 28 23.3 100.0
Total 120 100.0
124
Γράφημα 14: Τύπος καταλύματος
Από τον Πίνακα 30 και Γράφημα 15, παρατηρούμε ότι το 44,2% του δείγματος
ξόδεψε σε αγορές, φαγητό και διασκέδαση από 501 € έως 1.000 € και το 39,2%
λιγότερα από 500 €. Ακόμα το 10% ξόδεψε μεταξύ των 1.001 € και 1.500 €, ενώ
μόλις το 6,7% ξόδεψε περισσότερα από 1.500 €.
Πίνακας 30: Καταναλωτική δαπάνη
Cumulative
Valid Λιγότερα από 500€ 47 39.2 39.2
501 έως 1.000€ 53 44.2 83.3
1.001€ έως 1.500€ 12 10.0 93.3
Περισσότερα από 1.500€ 8 6.7 100.0
Total 120 100.0
125
Γράφημα 15: Καταναλωτική δαπάνη
Στον επόμενο πίνακα (Πίνακας 31) και το επόμενο γράφημα (Γράφημα 16)
παρουσιάζεται η ομάδα των ερωτήσεων που σχετίζονται με τους λόγους για τους
οποίους οι συμμετέχοντες εντυπωσιάστηκαν από την επίσκεψη τους στη
Θεσσαλονίκη. Η κλίμακα των απαντήσεων είναι από το 1 έως το 5 (1=Πάρα πολύ,
2=Πολύ, 3=Ούτε λίγο ούτε πολύ, 4=Λίγο, 5=Πολύ λίγο) ενώ όσο αυξάνεται ο μέσος
όρος τόσο μειώνεται και η ικανοποίηση των ερωτηθέντων. Όπως βλέπουμε στον
Πίνακα 17, πολύ εντυπωσιάστηκαν από τη γαστρονομία της πόλης (2,33) και από τις
φυσικές ομορφιές της (2,74). Ουδέτεροι είναι όσον αφορά την ψυχαγωγία /
διασκέδαση (2,90) που τους προσέφερε η Θεσσαλονίκη, ως προς τη πολιτιστική
κληρονομιά (2,95), την φιλικότητα των κατοίκων (3,03) αλλά και τις φθηνές τιμές
(3,41) που εντόπισαν. Ακόμα, δείχνουν να έχουν εντυπωσιαστεί λίγο από την
126
ασφάλεια (3,60), την καθαριότητα (3,81) και από τα μέσα μαζικής μεταφοράς (3,92)
αλλά την τελευταία θέση καταλαμβάνουν οι υπηρεσίες υγείας (4,0).
Πίνακας 31: Παράγοντες που εντυπωσίασαν τους επισκέπτες της Θεσσαλονίκης
Εντυπωσιάστηκα από: Mean Std. Deviation
Τις φυσικές ομορφιές 2.74 1.627
Την πολιτιστική κληρονομιά 2.95 1.287
Τη γαστρονομία 2.33 1.319
Την ψυχαγωγία/διασκέδαση 2.90 1.310
Τις φθηνές τιμές 3.41 1.386
Τη φιλικότητα των κατοίκων 3.03 1.227
Την καθαριότητα 3.81 1.230
Την ασφάλεια 3.60 1.291
Τα μέσα μαζικής μεταφοράς 3.92 1.354
Τις υπηρεσίες υγείας 4.00 1.080123
127
Γράφημα 16: Παράγοντες που εντυπωσίασαν τους επισκέπτες της Θεσσαλονίκης
Τις υπηρεσίες υγείας 1.080

4,00
Τα μέσα μαζικής μεταφοράς 1,354
3,92
Την ασφάλεια 1,291
3,60
Την καθαριότητα 1,230
3,81
Τη φιλικότητα των κατοίκων 1,227
3,03
Τις φθηνές τιμές 1,386
3,41
Την ψυχαγωγία/διασκέδαση 1,310
2,90
Τη γαστρονομία 1,319
2,33
Την πολιτιστική κληρονομιά 1,287
2,95
Τις φυσικές ομορφιές 1,627
2,74
0,000 0,500 1,000 1,500 2,000 2,500 3,000 3,500 4,000
Mean Std. Deviation
Στον Πίνακα 32 και Γράφημα 17, παρουσιάζεται η ομάδα των ερωτήσεων που
σχετίζονται με τους λόγους για τους οποίους οι ερωτηθέντες απογοητεύτηκαν κατά
την παραμονή τους στη Θεσσαλονίκη. Η κλίμακα, και σε αυτήν την περίπτωση, είναι
από 1 έως και 5 (1=Πάρα πολύ, 2=Πολύ, 3=Ούτε λίγο ούτε πολύ, 4=Λίγο, 5=Πολύ
λίγο). Όσον αφορά την καθαριότητα (2,34) της πόλης και τα μέσα μαζικής μεταφοράς
(2,35), οι ερωτηθέντες είναι πολύ απογοητευμένοι, ενώ σε όλους τους υπόλοιπους
τομείς οι γνώμες τους κυμαίνονται μεταξύ των τιμών «Ούτε λίγο, ούτε πολύ» και
«Λίγο».
Πίνακας 32: Παράγοντες που απογοήτευσαν τους επισκέπτες της Θεσσαλονίκης
Απογοητεύτηκα από: Mean Std. Deviation
Το φυσικό περιβάλλον 3.49 1.687
Τον πολιτισμό 3.47 1.328
Τη γαστρονομία 3.18 1.601
128
Την ψυχαγωγία/διασκέδαση 3.55 1.371
Τις ακριβές τιμές 3.28 1.381
Τη στάση των κατοίκων 3.57 1.363
Την καθαριότητα 2.34 1.303
Την ασφάλεια 3.20 1.204
Τα μέσα μαζικής μεταφοράς 2.35 1.315
Τις υπηρεσίες υγείας 3.39 1.221
Γράφημα 17: Παράγοντες που απογοήτευσαν τους επισκέπτες της Θεσσαλονίκης
1,221
Τις υπηρεσίες υγείας 3,39
1,315
Τα μέσα μαζικής μεταφοράς 2,35
1,204
Την ασφάλεια 3,20
1,303
Την καθαριότητα 2,34
1,363
Τη στάση των κατοίκων 3,57
1,381
Τις ακριβές τιμές 3,28
1,371
Την ψυχαγωγία/διασκέδαση 3,55
1,601
Τη γαστρονομία 3,18
1,328
Τον πολιτισμό 3,47
1,687
Το φυσικό περιβάλλον 3,49
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4
Std. Deviation Mean
Από τον Πίνακα 33 και Γράφημα 18, παρατηρούμε πως η Παραλία, ο Λευκός
Πύργος και η Άνω Πόλη/Κάστρα είναι σύμφωνα με το δείγμα των απαντήσεων των
ερωτηθέντων, τα τρία πιο πολυσύχναστα αξιοθέατα με 18,7%, 17,3% και 14,2%
129
αντίστοιχα. Με 11,9% ακολουθεί ο Άγιος Δημήτριος και έπεται η Ροτόντα με 10,8%

και το Αρχαιολογικό Μουσείο με 10,3%. Το 7,4% των απαντήσεων καταλαμβάνει το
Βυζαντινό Μουσείο και 4% καταλαμβάνει το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Τέλος, με
μόλις 2,5% βρίσκεται το Βυζαντινό μουσείο, ενώ η κατηγορία «Άλλο» κατέχει το
3,1% των απαντήσεων.
Πίνακας 33: Τα αξιοθέατα που επισκέφθηκαν οι τουρίστες της Θεσσαλονίκης
Cumulative
Valid Παραλία 104 18.7 18.7
Λευκό Πύργο 96 17.3 36.0
Άνω Πόλη / Κάστρα 79 14.2 50.2
Αρχαιολογικό Μουσείο 57 10.3 60.4
Άγιο Δημήτριο 66 11.9 72.3
Βυζαντινό Μουσείο 41 7.4 79.7
Ροτόντα 60 10.8 90.5
Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης 22 4.0 94.4
Εβραϊκό Μουσείο 14 2.5 96.9
'Αλλο 17 3.1 100.0
130
Γράφημα 18: Τα αξιοθέατα που επισκέφθηκαν οι τουρίστες της Θεσσαλονίκης
Στον παρακάτω Πίνακα 34 και Γράφημα 19, παρατηρούμε ότι το 54,2% του
δείγματος είχε μια πολύ καλή συνολική εμπειρία στη Θεσσαλονίκη, ενώ το 40,8% θα
τη χαρακτήριζε «καλή». Το 4,2% είχε μια μέτρια συνολική εμπειρία και μόλις το
0,8% είχε κακή.
Πίνακας 34: Αξιολόγηση της συνολικής εμπειρίας της επίσκεψης στη

Cumulative
Valid Πολύ καλή 65 54.2 54.2
Καλή 49 40.8 95.0
Μέτρια 5 4.2 99.2
Κακή 1 .8 100.0
Total 120 100.0
131
Γράφημα 19: Αξιολόγηση της συνολικής εμπειρίας της επίσκεψης στη

Στον Πίνακα 35 και το Γράφημα 20, εμφανίζεται η άποψη των ερωτηθέντων ως

προς το εάν θα επισκεφτούν πάλι τη Θεσσαλονίκη. Θετικά απάντησε η συντριπτική
πλειοψηφία της τάξεως του 93,3% (60,8% απάντησε «Ναι» και 32,5% «Μάλλον
ναι»), ενώ ουδέτερο ήταν το 5% των ερωτηθέντων. Ωστόσο, μόλις το 1,7% απάντησε
αρνητικά.
Πίνακας 35: Επιθυμία επιστροφής στη Θεσσαλονίκη
Cumulative
Valid Ναι 73 60.8 60.8
Μάλλον ναι 39 32.5 93.3
Δεν ξέρω / δεν απαντώ 6 5.0 98.3
Μάλλον όχι 2 1.7 100.0
Total 120 100.0
132
Γράφημα 20: Επιθυμία επιστροφής στη Θεσσαλονίκη
Στον Πίνακα 36 και Γράφημα 21, παρατηρούμε ότι το 67,5% του δείγματος, θα
πρότεινε σε άλλους να επισκεφθούν τη Θεσσαλονίκη, ενώ το 29,2% απάντησε πως
μάλλον θα τους πρότεινε. Το 2,5% δηλώνει αβέβαιο και το 0,8% δήλωσε πως μάλλον
δε θα την πρότεινε σε άλλους σαν προορισμό.
Πίνακας 36: Σύσταση επίσκεψης της Θεσσαλονίκης
Cumulative
Frequency Percent Valid Percent Percent
Valid Ναι 81 6.6 67.5 67.5
Μάλλον ναι 35 2.9 29.2 96.7
Δεν ξέρω / Δεν απαντώ 3 .2 2.5 99.2
Μάλλον όχι 1 .1 .8 100.0
Total 120 9.8 100.0
Missing System 1101 90.2
Total 1221 100.0
133
Γράφημα 21: Σύσταση επίσκεψης της Θεσσαλονίκης
Στον επόμενο Πίνακα 37 και Γράφημα 22, παρουσιάζονται οι προτάσεις των ιδίων
των ερωτηθέντων για τη βελτίωση των τουριστικών υπηρεσιών στη Θεσσαλονίκη. Τα
πρωτεία κατέχει η πρόταση για βελτίωση της αστικής συγκοινωνίας, με ποσοστό
35,4%. Η κατηγορία για καλύτερη καθαριότητα της πόλης, κατέχει ποσοστό 15,9%
όπως και η κατηγορία «Άλλο». Το 8% του συνόλου των απαντήσεων που δόθηκαν
αφορούν την αύξηση των τουριστικών υποδομών για την ενημέρωση των τουριστών,
και το 4,4% την καλύτερη διαφήμιση της πόλης. Ακόμα υπάρχουν 5 απαντήσεις που
η κάθε μία καταλαμβάνει το 2,7% (καλύτερη ενημέρωση για τα δρώμενα της πόλης,
καλύτερη αξιοποίηση των αρχαιολογικών χώρων, μεγαλύτερη ασφάλεια στους
πολίτες, καλύτερες online πληροφορίες για τη πόλη και καλύτερες θαλάσσιες
συγκοινωνίες), ενώ 4 ακόμα απαντήσεις καταλαμβάνουν από 1,8% των συνολικών
απαντήσεων η κάθε μία (Καλύτερη ψυχαγωγία, Περισσότερα πολιτιστικά δρώμενα,
134
Ευκολότερη μετακίνηση μέσα στη πόλη για τα ΑΜΕΑ, Καλύτερη συντήρηση της
πόλης).
Πίνακας 37: Προτάσεις για τη βελτίωση των τουριστικών υπηρεσιών της

Cumulative
Frequency Percent Valid Percent Percent
Valid Καλύτερη αστική
40 3.3 35.4 35.4
συγκοινωνία
Καλύτερη ενημέρωση για τα

3 .2 2.7 38.1
δρώμενα της πόλης
Καλύτερη καθαριότητα της

18 1.5 15.9 54.0
πόλης
Καλύτερη διαφήμιση της

5 .4 4.4 58.4
πόλης
Καλύτερη αξιοποίηση των

3 .2 2.7 61.1
αρχαιολογικών χώρων
Μεγαλύτερη ασφάλεια στους

3 .2 2.7 63.7
πολίτες
Καλύτερη ψυχαγωγία 2 .2 1.8 65.5
Περισσότερα πολιτιστικά
2 .2 1.8 67.3
δρώμενα
Περισσότερες τουριστικές
υποδομές για την 9 .7 8.0 75.2
ενημέρωση των τουριστών
Καλύτερες online
3 .2 2.7 77.9
πληροφορίες για τη πόλη
Ευκολότερη μετακίνηση
2 .2 1.8 79.6
μέσα στη πόλη για τα ΑΜΕΑ
Καλύτερη συντήρηση της

2 .2 1.8 81.4
πόλης
Καλύτερες θαλάσσιες
3 .2 2.7 84.1
συγκοινωνίες
Άλλο 18 1.5 15.9 100.0
135
Γράφημα 22: Προτάσεις για τη βελτίωση των τουριστικών υπηρεσιών της

136
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Κατά τη διαδικασία συγγραφής της διπλωματικής εργασίας διαπιστώθηκε ότι η πόλη

της Θεσσαλονίκης, ως τουριστικός προορισμός, διαθέτει πλούσιους και ποικίλους
πόρους τουριστικής έλξης, οι οποίοι με την κατάλληλη προώθηση και προβολή
μπορούν να υποστηρίξουν την ανάπτυξη διαφόρων μορφών τουρισμού. Η
ποικιλομορφία του προσφερόμενου συνολικού τουριστικού προϊόντος είναι δεδομένη
και πρέπει να αναδειχθεί μέσα από τις συλλογικές δράσεις των φορέων της πόλης.
Στόχος είναι η διαμόρφωση μιας κοινής στρατηγικής κατεύθυνσης τουριστικής
ανάπτυξης, η οποία θα είναι αμοιβαία αποδεκτή από όλους τους εμπλεκόμενους
φορείς, και κυρίως από τους δημότες της Θεσσαλονίκης που αποτελούν τους
βασικούς μετόχους και εκφραστές της τουριστικής συνείδησης της πόλης. Οι
κάτοικοι με τη φιλική τους συμπεριφορά απέναντι στους επισκέπτες και την παροχή
ποιοτικών υπηρεσιών μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά στην αναβάθμιση του
προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος.
Βασικές προϋποθέσεις για τον σχεδιασμό της στρατηγικής αυτής είναι η
διαμόρφωση ενός πλαισίου επικοινωνίας μεταξύ όλων των συναρμόδιων και
εμπλεκόμενων δημόσιων και ιδιωτικών φορέων και η δημιουργία ενός
ολοκληρωμένου σχεδίου μάρκετινγκ.
Στην κατηγορία των δημόσιων φορέων τουριστικής ανάπτυξης της
Θεσσαλονίκης, μπορεί να ενταχθεί η Διεύθυνση Πολιτισμού και Τουρισμού του
Δήμου, η οποία λειτουργώντας ως Οργανισμός ολοκληρωμένης Διαχείρισης του
Προορισμού καλείται να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη σύνθεση των
απόψεων, τη διαμόρφωση, προώθηση, προβολή και ανάδειξη του συνολικού
τουριστικού προϊόντος της πόλης μέσα από τον σχεδιασμό και την υλοποίηση
στοχευμένων δράσεων για την προσέλκυση περισσότερων επισκεπτών.
Προκειμένου όμως να επιτευχθεί η όσο το δυνατόν αποδοτικότερη και
αποτελεσματικότερη λειτουργία της Διεύθυνσης Πολιτισμού και Τουρισμού του
Δήμου ως Οργανισμού Διαχείρισης Προορισμού, απαιτείται η εκπλήρωση μιας
σειράς προϋποθέσεων, όπως:
137
• Η ευρεία εκπροσώπηση όλων των εμπλεκόμενων φορέων (Δημοτικής Αρχής,

επιμελητηρίων, επαγγελματικών και πολιτιστικών συλλόγων, πολιτών), οι οποίοι
ανάλογα με τον ρόλο τους θα πρέπει να έχουν δικαίωμα υποβολής προτάσεων
και επιλογών.
• Οικονομική ανεξαρτησία, η οποία προϋποθέτει την απομάκρυνση από τη λογική
των δημοσίων επιχορηγήσεων και τη στήριξη σε ίδιους πόρους που μπορούν να
προέλθουν από την παραχώρηση των εισπράξεων που πραγματοποιούνται από
συγκεκριμένες τουριστικές δραστηριότητες (εκδηλώσεις, επισκέψεις σε
τουριστικούς χώρους) έτσι ώστε αυτές να έχουν ανταποδοτικό χαρακτήρα.
• Ευελιξία, έτσι ώστε να μπορούν να αντιμετωπισθούν γρήγορα και
αποτελεσματικά φαινόμενα γραφειοκρατίας που ταλανίζουν όλες τις Δημοτικές
επιχειρήσεις και καθυστερούν το σχεδιασμό, τη λήψη και την υλοποίηση των
αποφάσεων.
Μέσα στο πλαίσιο αυτό μπορούν να αναζητηθούν και να υιοθετηθούν χρήσιμες
πρακτικές και πολύτιμες γνώσεις που χρησιμοποιούνται ήδη από τον ιδιωτικό τομέα.
Από τις απαντήσεις των τουριστών διαπιστώνεται ότι αν και σε πολύ μεγάλο
ποσοστό μένουν ικανοποιημένοι από την συνολική εμπειρία της επίσκεψής τους στην
πόλη και δηλώνουν πρόθυμοι να επιστρέψουν και να την συστήσουν σε γνωστούς,
φίλους και συγγενείς, η ικανοποίηση τους αυτή απορρέει κυρίως από τις φυσικές
ομορφιές και τη γαστρονομία και σε μικρότερο βαθμό από τις δυνατότητες
ψυχαγωγίας, την πολιτιστική κληρονομιά, την φιλικότητα των κατοίκων και τις
φθηνές τιμές. Αντίθετα υπάρχει μια έντονη απογοήτευση των επισκεπτών σε θέματα
που σχετίζονται άμεσα με τις αρμοδιότητες της Δημοτικής Αρχής και αφορούν τη
λειτουργία των μέσων μαζικής μεταφοράς και των υπηρεσιών καθαριότητας,
ασφάλειας και υγείας.
Πέραν λοιπόν του συντονισμού των εμπλεκόμενων φορέων και του σχεδιασμού
και υλοποίησης ενός ολοκληρωμένου σχεδίου μάρκετινγκ για την προσέλκυση
περισσότερων τουριστών, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην βελτίωση των
υποδομών της πόλης, πράγμα που θα συμβάλει, εκτός από την αναβάθμιση του
βιοτικού επιπέδου των δημοτών και στην ενίσχυση της συνολικής ποιότητας του
προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος. Επιπλέον πρέπει να επιδιωχθεί η αύξηση της
138
ψηφιακής παρουσίας και προβολής της τουριστικής πλευράς της Θεσσαλονίκης μέσω
του internet και των social media, καθώς από τα μέσα αυτά αντλεί πλέον
πληροφόρηση το μεγαλύτερο τμήμα του καταναλωτικού κοινού και η τάση αυτή
πρόκειται να διευρυνθεί στο μέλλον.
Για τους λόγους αυτούς, κρίνεται αναγκαία η υποστήριξη ενός ενιαίου
εξειδικευμένου φορέα προώθησης και προβολής, που θα μπορεί να λειτουργήσει ως
ομπρέλα κάτω από την οποία θα συγκεντρώνονται και θα συντονίζονται οι δράσεις
όλων των υπόλοιπων δημόσιων και ιδιωτικών φορέων. Ο φορέας αυτός, σύμφωνα με
τις προϋποθέσεις που αναπτύχθηκαν παραπάνω, θα έχει αυξημένες δυνατότητες
ενίσχυσης της θετικής εικόνας, της αναγνωρισημότητας και της εξωστρέφειας της
πόλης, αναλαμβάνοντας δράσεις βελτίωσης και δημιουργίας τουριστικών υποδομών,
διαχείρισης επισκεπτών, προβολής της πόλης στο εξωτερικό και το εσωτερικό,
σύνδεσης της τουριστικής δραστηριότητας με τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα
της τοπικής οικονομίας και ανάπτυξης της τουριστικής συνείδησης των δημοτών.
Ένα χρήσιμο εργαλείο προς την κατεύθυνση αυτή αποτελεί η συνεργασία με
Ανώτατα και Ανώτερα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, τα οποία διαθέτουν το απαραίτητο
θεωρητικό και πρακτικό υπόβαθρο για τη διενέργεια επιστημονικών ερευνών και τη
σύνταξη τεκμηριωμένων και εμπεριστατωμένων μελετών.
Με τον τρόπο αυτό η Θεσσαλονίκη θα διεκδικήσει με αξιώσεις και θα
κατακτήσει τη θέση που της ανήκει στον Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο τουριστικό
χάρτη.
139
Βιβλιογραφία
Ελληνική
Gartner, W. C. (2001). Τουριστική Ανάπτυξη, Αρχές, Διαδικασίες και Πολιτικές.

(Επιμέλεια: Γ. Κορρές, Σ. Δρακόπουλος & Μετάφραση: Α. Αποστολοπούλου)
Αθήνα: Ελλην.
Βασιλειάδης, Χ. Α. (2009). Η Διοικητική και το Μάρκετινγκ των Τουριστικών
Ποορισμών (2η έκδοση). Αθήνα: Σταμούλη Α.Ε.
Δήμος Θεσσαλονίκης (2015). Έγκριση του ετήσιου Προγραμματισμού Δράσεων και
Εκδηλώσεων του Τμήματος Τουρισμού για το έτος 2016. Απόφαση
Δημοτικού Συμβουλίου 1849/21-12-2015.
Δήμος Θεσσαλονίκης. (2017β). Έγκριση του ετήσιου Προγραμματισμού Δράσεων
και Εκδηλώσεων του Τμήματος Τουρισμού για το έτος 2017 και τη δαπάνη
για τη διοργάνωση των τουριστικών δράσεων και εκδηλώσεων συνολικού
ποσού 232.000,00€ και τη διάθεση ισόποσου ποσού. Απόφαση Δημοτικού
Συμβουλίου 80/30-1-2017.
Ζαχαράτος, Γ. (1999). Οικονομική του Τουρισμού και Οργάνωση των Τουριστικών
Ταξιδιών (Τόμος Α). Πάτρα: Ε.Α.Π.
Ζαχαράτος, Γ., & Τσάρτας, Π. (1999). Πολιτική και Κοινωνιολογία της Τουριστικής
Ανάπτυξης (Τόμος Γ). Πάτρα: Ε.Α.Π.
Κοκκώσης, Χ., & Τσάρτας, Π. (1999). Ανάπτυξη και Περιβάλλον στον Τουρισμό
(Τόμος Β). Πάτρα: Ε.Α.Π.
Κοκκώσης, Χ., & Τσάρτας, Π. (2001). Βιώσιμη Τουριστική Ανάπτυξη και Περιβάλλον.
Αθήνα: Κριτκή.
Λαγός, Δ. Γ. (2005). Τουριστική Οικονομική. Αθήνα: Κριτική.
Μάλλιαρης, Π. (2012). Εισαγωγή στο Μάρκετινγκ (4η έκδοση). Αθήνα: Σταμούλη
Α.Ε.
Ν.4389/2016. (ΦΕΚ 94 / Α / 27.5.2016). Επείγουσες διατάξεις για την εφαρµογή της
συµφωνίας δηµοσιονοµικών στόχων και διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων και
άλλες διατάξεις.
Σπιλάνης, Γ. (2000). Τουρισμός και περιφερειακή ανάπτυξη. Η περίπτωση των
νησιών του Αιγαίου. Στο Σ. Αυγερινού-Κολώνια, Γ. Ζαχαράτος, Ο.
Ιακωβίδου, Χ. Κοκκώσης, Μ. Κούση, Ε. Μριασούλη, και συν., Τουριστική
Ανάπτυξη, Πολυεπιστημονικές Προσεγγίσεις (σσ. 146-187). Αθήνα: Εξάντας.
Φ.Ε.Κ. 3360 Β / 17.12.2012. Κατάρτιση του Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας του
Δήμου Θεσσαλονίκης.
Χρήστου, Ε. (2000). Αρχές και Φιλοσοφία Εθνικών και Περιφερειακών Σχεδίων
Μάρκετινγκ (Τόμος Β). Πάτρα: Ε.Α.Π.
140
Ξένη
Bowen, C., Fidgeon, P., & Page, S. J. (2014). Maritime tourism and terrorism:
customer perceptions of the potential terrorist threat to cruise shipping.
Current Issues in Tourism , 17 (7), pp. 610-639.
Buhalis, D. (2000). Marketing the competitive destination of the future. Tourism
Management , 21 (1), pp. 97-116.
Choy, D. J. (1993). Alternative roles of National Tourism Organizations. Tourism
Management , 14 (5), pp. 357-365.
De Keyser, R., & Vanhove, N. (1997). Tourism quality plan: An effective tourism
policy. The Tourist Review , 52 (3), pp. 32-37.
Fuchs, M., & Weiermair, K. (2004). Destination Benchmarking: An Indicator-
System’s Potential for Exploring Guest Satisfaction. Journal of Travel
Research , 42 (3), pp. 212-225.
Fyall, A., Garrod, B., & Wang, Y. (2012). Editorial. Journal of Destination Marketing
& Management , 1 (1-2), σσ. 1-3.
Gartrell, R. B. (1993). Convention and visitor bureau: Current Issues in Management
and Marketing. Journal of Travel & Tourism Marketing , 1 (2), σσ. 71-78.
Gretzel, U., Fesenmaier, D. R., Formica, S., & O'Leary, J. (2006). Searching for
Padurean, L. (2010). Looking at destination governance through three lenses.
Ανάκτηση 2 13, 2018, από
https://ssl.lu.usi.ch/entityws/Allegati/pdf_pub5113.pdf the Future: Challenges
Faced by Destination Marketing Organizations. 45 (2), pp. 116-126.
Gunn, C. A. (1994). Tourism Planning: Basics, Concepts, Cases . Washington, DC:
Taylor & Francis Group .
Gunn, C. A. (1988). Vacationscape: Designing Tourist Regions. New York: Van
Nostrand Reinhold.
Heath, E., & Wall, G. (1992). Marketing Tourism Destinations: A Strategic Planning
Approach. New York: John Wiley & Sons, Inc.
Laws, E. (1996). Managing Packaged Tourism. London: Thomson Learning.
Leiper, N. (1979). The framework of tourism: Towards a definition of tourism,
tourist, and the tourist industry. Annals of Tourism Research , 6 (4), pp. 390-
407.
McCarthy, E. J. (1975). Basic Marketing: a managerial approach (5th edotion).
Homewood, IL: R.D. Irwin.
McClure, M. (2004). The Wonder Country: Making New Zealand Tourism. Auckland:
Auckland University Press.
Medlik, S. (1993). Dictionary of Travel, Tourism, and Hospitality. Oxford:
Butterworth-Heinemann.
141
Middleton, V. T., Fyall, A., Morgan, M., & Ranchhod, A. (2013). Marketing in Travel
and Tourism, (4th edition). New York: Routledge.
Morgan, N., Pritchard, A., & Piggott, R. (2002). New Zealand, 100% Pure. The
creation of a powerful niche destination brand. Journal of Brand Management,
9 (4), pp. 335-354.
Morrison, A. M. (2010 ). Hospitality and Travel Marketing (4th edotion). Clifton
Park, NY: Delmar Publishers.
Ostrom, E. (2015). Governing the Commons: The Evolution of Institutions for
Collective Action. Cambridge: Cambridge University Press.
Parasuraman, A., Zeithaml, V. A., & Berry, L. L. (1985, Autumn). A Conceptual
Model of Service Quality and Its Implications for Future Research. The
Journal of Marketing , 49 (4), pp. 41-50.
Pike, S. D., & Page, S. (2014). Destination marketing organizations and destination
marketing : a narrative analysis of the literature. Tourism Management , 41,
pp. 202-227.
Scmallegger, D., Taylor, A., & Carson, D. (2011). Rejuvenating Outback Tourism
through Market Diversification: the Case of the Flinders Ranges in South
Australia. International Journal of Toutism Research , 13 (4), pp. 384-399.
Shoemaker, S. C., & Shaw, M. (2008). Maekreitng Essentials in Hospitality and
Tourism: Foundations and Practices. Upper Saddle River, NJ: Pearson.
Sigaux, G. (1966). History of Tourism. London: Leisure Arts Ltd.
Valls, J.-F., & Porta, F. (1997). Sustainable tourism and economy; Territory and
heritage. The Tourist Review , 52 (1), pp. 3-10.
Wang, Y. (2011). Destination marketing and management: Scope, definition and
structures. In Y. Wang, & A. Pizam, Destination Marketing and Management:
Theories and Applications (pp. 1-20). Wallingford: CABI.
Witt, S. F., & Moutinho, L. (1995). Tourism Marketing and Management Handbook
(2nd edition). Cambridge: Prentice Hall.
Zehrer, A., Pechlaner, H., & Hölzl, B. (2005). The Development of a Destination
Management System (DMS) in South Tyrol. An International Journal of
Tourism and Hospitality Research , 16 (2), pp. 147-161.
Διαδικτυακές πηγές
Cityportal.gr. (2017). Πλούσιο θεατρικό πρόγραμμα στα «Μερκούρεια 2017».

Διαθέσιμο στο: http://www.cityportal.gr/articles_det1.asp?article_id=101780
[Πρόσβαση 29/03/2018].
Dimitria Festival. (2018). Μια πόλη. Ένας κόσμος. Διαθέσιμο στο:
http://dimitria.thessaloniki.gr/ [Πρόσβαση 29/03/2018].
142
GBR Consulting. (2017). Προφίλ & Ικανοποίηση Τουριστών και Απόδοση

Ξενοδοχείων της Θεσσαλονίκης. Διαθέσιμο στο: https://etravelnews.gr/wp-
content/uploads/2017/04/THESSALONIKI.pdf [Πρόσβαση 27/03/2018].
HELEXPO. (2018). Διεθνές Εκθεσιακό & Συνεδριακό Κέντρο Θεσσαλονίκης.
Διαθέσιμο στο: http://www.helexpo.gr/el/thessaloniki%20home [Πρόσβαση
29/03/2018].
INSETE. (2018). Στατιστικά Στοιχεία Περιφερειών: Περιφέρεια Κεντρικής
Μακεδονίας. Διαθέσιμο στο: http://www.insete.gr/el-
gr/Dashboard/%CE%A3%CF%84%CE%B1%CF%84%CE%B9%CF%83%C
F%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC/%CE%A3%CF%84%CE%B1%CF%84
%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC-
%CE%A3%CF%84%CE%BF%CE%B9%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%
B1 [Πρόσβαση 27/03/2018].
INSETE. (2018). Στατιστικό Δελτίο: Ιανουάριος 2018. Διαθέσιμο στο:
http://www.insete.gr/Portals/0/statistics/2018/Bulletin_1801.pdf [Πρόσβαση
31/03/2018].
INSETE. (2015). Σχέδια τουριστικής ανάπτυξης Περιφερειών: Περιφέρεια Kεντρικής
Μακεδονίας. Διαθέσιμο στο: http://regional-tourism-
plans.insete.gr/packages/pkm/pdf/marketing_plan_central_macedonia.pdf
[Πρόσβαση 28/03/2018].
Millennial Marketing. (2018). Who are Millennials. Available at:
http://www.millennialmarketing.com/who-are-millennials/ [Accessed
02/04/2018].
Open House Thessaloniki. (2017). Open House Thessaloniki. Διαθέσιμο στο:
http://www.openhousethessaloniki.gr/ [Πρόσβαση 29/03/2018].
Padurean, L. (2010). Looking at destination governance through three lenses.
Available at: https://ssl.lu.usi.ch/entityws/Allegati/pdf_pub5113.pdf [Accessed
13/02/2018].
Pine, B. J., & Gilmore, J. H. (1998). Welcome to the Experience Economy. Available
at: https://hbr.org/1998/07/welcome-to-the-experience-economy [Accessed
02/02/2018].
Presenza, A. (2014). The performance of a tourist destination. Who manages the
destination? Who plays the audit role? Available at:
https://www.researchgate.net/profile/Angelo_Presenza/publication/228436175
_The_performance_of_a_tourism_destination_Who_manages_the_destination
_Who_plays_the_audit_role/links/53fc6e0e0cf2364ccc049a1c/The-
performance-of-a-tourism-destination-Who-manages-the-destination-Who-
plays-the-audit-role.pdf [Accessed 13/02/2018].
Statista. (2017). Leading European city tourism destinations in 2016, by number of
bednights (in millions). Available at:
https://www.statista.com/statistics/314340/leading-european-city-tourism-
destinations-by-number-of-bednights/ [Accessed 31/03/2018].
143
UNWTO. (n.d.). Sustainable Development of Tourism: Definition. Available at:

http://sdt.unwto.org/content/about-us-5 [Accessed 11/02/2018].
UNWTO. (2007). Sustainable Tourism Indicators and Destination Management.
Available at: http://sdt.unwto.org/sites/all/files/pdf/finrep.pdf [Accessed
13/02/2018].
UNWTO. (2011). Policy and Practice for Global Tourism. Available at:
http://cf.cdn.unwto.org/sites/all/files/pdf/summary_ppgt_eng.pdf [Accessed
05/02/2018].
UNWTO-UNDP. (2018). Tourism and the Sustainable Development Goals – Journey
to 2030. Available at: https://www.e-
unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284419401 [Accessed 11/02/2018].
Voria.gr. (2017). Θεσσαλονίκη: 35 Χρόνια Γιορτές Ανοικτού Θεάτρου. Διαθέσιμο
στο: http://voria.gr/article/thessaloniki-35-chronia-giortes-aniktou-theatrou---
protasis-simmetochis [Πρόσβαση 29/03/2018].
Αντιρατσιστική Πρωτοβουλία Θεσσαλονίκης. (2018). 20ό Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ,
ένα αξέχαστο τριήμερο! Διαθέσιμο στο: http://antiratsistiki.gr/node/768
[Πρόσβαση 29/03/2018].
Βικιπαίδεια. (2018). Θεσσαλονίκη. Διαθέσιμο στο:
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1
%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%BA%CE%B7#Κλίμα
[Πρόσβαση 28/03/2018].
Βικιπαίδεια. (2018). Πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης. Διαθέσιμο στο:
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%
BF%CE%B4%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CF%83%
CF%85%CE%B3%CE%BA%CF%81%CF%8C%CF%84%CE%B7%CE%B
C%CE%B1_%CE%98%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE
%BF%CE%BD%CE%AF%CE%BA%CE%B7%CF%82 [Πρόσβαση
26/03/2018].
Δήμος Θεσσαλονίκης. (2017). Θέλω να γνωρίσω την πόλη. Διαθέσιμο στο:
https://thessaloniki.gr/ [Πρόσβαση 27/03/2018].
Δήμος Θεσσαλονίκης. (2017α). Απολογισμός 2016. Διαθέσιμο στο:
https://thessaloniki.gr/wp-
content/uploads/2017/12/APOLOGISMOS_2016.pdf [Πρόσβαση
20/01/2018].
Διεθνής Εκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης. (2018). Διεθνής Εκθεση Βιβλίου
Θεσσαλονίκης. Διαθέσιμο στο: http://thessalonikibookfair.gr/ [Πρόσβαση
29/03/2018].
ελculture.gr. (2017). 3o Φεστιβάλ Δάσους. Διαθέσιμο στο:
http://www.elculture.gr/blog/3o-
%CF%86%CE%B5%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B2%CE%AC%CE%
BB-%CE%B4%CE%AC%CF%83%CE%BF%CF%85%CF%82/ [Πρόσβαση
29/03/2018].
144
ΕΛΣΤΑΤ. (2011). Οικονομικά χαρακτηριστικά / 2011: Β01. Μόνιμος Πληθυσμός,

κατά ομάδες ηλικιών και κατάσταση ασχολίας. Περιφερειακές Ενότητες, Β02.
Μόνιμος Πληθυσμός, κατά φύλο και κατάσταση ασχολίας. Περιφερειακές
Ενότητες, Δήμοι, Β03. Απασχολούμενοι κατά κλάδο οικονομικής
δραστηριότητας (μονοψήφιο). Περιφερειακές Ενότητες. Διαθέσιμο στο:
http://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SAM04/- [Πρόσβαση
26/03/2018].
Ενωση Λιμένων Ελλάδος. (2017). Τα στατιστικά στοιχεία της κρουαζιέρας για το
έτος 2016. Διαθέσιμο στο: http://www.naftikachronika.gr/2017/01/05/ta-
statistika-stoicheia-tis-krouazieras-gia-to-etos-2016/ [Πρόσβαση 27/03/2018].
Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης. (2018). Φαντασιακές εστίες. Διαθέσιμο
στο: http://biennale6.thessalonikibiennale.gr/mainpage [Πρόσβαση
29/03/2018].
ΞΕΕ. (2018). Ξενοδοχειακό Δυναμικό Ελλάδας 2017 - Ανά Περιφέρεια - Νομό –
Νησί. Διαθέσιμο στο:
http://www.grhotels.gr/GR/BussinessInfo/library/DocLib/Hotels_Regional_20
17.pdf [Πρόσβαση 31/03/2018].
Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης. (2014). Γενικά. Διαθέσιμο στο:
http://www.thpa.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=178&It
emid=824&lang=el [Πρόσβαση 27/03/2018].
Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας. (2017). Κρατικός Αερολιμένας Θεσσαλονίκης
"ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ". Διαθέσιμο στο: http://www.ypa.gr/our-airports/kratikos-
aerolimenas-8essalonikhs-makedonia-ka8m [Πρόσβαση 27/03/2018].
Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας. (2012). Σχέδιο νόμου του νέου Ρυθμιστικού
Σχεδίου Θεσσαλονίκης. Διαθέσιμο στο:
http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=EGPgXK%2BwgZE%3D&tab
id=367&language=el-GR [Πρόσβαση 26/03/2018].
Υπουργείο Τουρισμού. (2012). Εγκύκλιος 14840/25-10-2012. Κατευθύνσεις για την
ορθή εφαρμογή της διαδικασίας παροχής σύμφωνης γνώμης, που ορίζεται στο
άρθρο 30 του Ν.3498/2006 (Φ.Ε.Κ. 230/Α) περί τουριστικής προβολής των
φορέων του στενού και του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Διαθέσιμο στο:
http://gnto.gov.gr/sites/default/files/files_basic_pages/kateuthinseis_gia%20to
uristiki_provoli_forewn.pdf [Πρόσβαση 19/01/2018].
Υπουργείο Τουρισμού. (2014). Εγκύκλιος 514666/24-12-2014. Διαδικασία
αρμοδιότητας παροχής σύμφωνης γνώμης σε προγράμματα και ενέργειες
τουριστικής προβολής των Περιφερειών και των Δήμων. Διαθέσιμο στο:
http://www.gnto.gov.gr/sites/default/files/files_basic_pages/egyklios_symfoni
s_gnomis_eot.pdf [Πρόσβαση 19/01/2018].
Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. (2018). 58ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου
Θεσσαλονίκης. Διαθέσιμο στο:
http://www.filmfestival.gr/default.aspx?lang=el-GR&page=448 [Πρόσβαση
29/03/2018].
145
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α: Οργανόγραμμα και Περιγράμματα Θέσεων

Εργασίας του Δήμου Θεσσαλονίκης
Το γενικό οργανόγραμμα των υπηρεσιών του Δήμου Θεσσαλονίκης απεικονίζεται

κάτωθι και βασίζεται όπως δημοσιεύθηκε στο υπ’ αριθμ. 3360/17-12-2012 ΦΕΚ
146
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β: Προϋπολογισμός των τουριστικών δράσεων

του Δήμου Θεσσαλονίκης έτους 2016
Ειδικότερα ο προϋπολογισμός του ετήσιου προγραμματισμού δράσεων του τμήματος

Τουρισμού ανέρχεται στη δαπάνη συνολικού ποσού 270.000,00 ευρώ, για το
οικονομικό έτος 2016 και θα βαρύνει τους κάτωθι κωδικούς με τα αντίστοιχα ποσά
ως ακολούθως:
• 6474.20.01 ''ΕΞΟΔΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ'', ποσό 95.000,00€ της
Υπηρεσίας 15, Υπηρεσιακής Μονάδας 15.007, έτους 2016,
• 6434.01.01 ''ΛΟΙΠΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ'', ποσό 6.000,00€
της Υπηρεσίας 00,Υπηρεσιακής Μονάδας 15.007, έτους 2016,
• 6442.01.01 ''ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΩΝ ΔΙΑΛΕΞΕΩΝ,
ποσό 20.000,00€, της Υπηρεσίας 00, Υπηρεσιακής Μονάδας 15.007, έτους
2016,
• 6432.02.01 ''ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΚΘΕΣΕΩΝ Δ.Θ. ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ'', ποσό
10.000,00€, της Υπηρεσίας 00, Υπηρεσιακής Μονάδας 15.007, έτους 2016,
• 6432.01.01 ''ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΚΘΕΣΕΩΝ Δ.Θ. ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ'', ποσό
10.000,00€ της Υπηρεσίας 00, Υπηρεσιακής Μονάδας 15.007, έτους 2016,
• 6431.01.01 ''ΕΞΟΔΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ
ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ'', ποσό 117.000,00€ της Υπηρεσίας 00, Υπηρεσιακής Μονάδας
15.007, έτους 2016,
• 6441.01.01 ''ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ, ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ, ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ
ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ'', ποσό 12.000€, της
Υπηρεσίας 00, Υπηρεσιακής Μονάδας 15.007, έτους 2016 (Δήμος
Θεσσαλονίκης, 2017α).
147
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ: Συνεργασίες του Δήμου Θεσσαλονίκης και ο

προϋπολογισμός των τουριστικών δράσεων έτους 2017
Οι συνεργασίες του δήμου Θεσσαλονίκης με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς είναι

οι ακόλουθες:
• Υπουργείο Τουρισμού,
• ΕΟΤ,-Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού
• Μάρκετινγκ GREECE-ΣΕΤΕ,
• Ίδρυμα Νιάρχος,
• Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης,
• Ένωση Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης,
- Ένωση Τουριστικών Γραφείων Μακεδονίας Θράκης,
• Ένωση Οινοπαραγωγών Βορείου Ελλάδος (Οίνοι Βορείου Ελλάδος-''ΒορΟινά''),
• Εταιρείες Προώθησης Τουριστικού Προορισμού,
• Σ.ΕΠ.Ι.Κ , (Σωματείο Επαγγελματιών Ιστορικού Κέντρου),
- Λέσχη Αρχιμαγείρων Βορείου Ελλάδος,
• Σωματείο Αρτοποιών Θεσσαλονίκης ”Προφήτης Ηλίας”,
• Λέσχη Ζαχαροπλαστών Ελλάδος,
• Συντεχνία Καταστηματαρχών-Ζαχαροπλαστών Β. Ελλάδας,
• Σύνδεσμος Καταστηματαρχών Ζαχαροπλαστών Θεσσαλονίκης,
• Εμπορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης,
• Σωματείο ιδιοκτητών ταξί Θεσσαλονίκης "Ο ΕΡΜΗΣ",
• Συνεταιρισμός Ραδιοταξί Θεσσαλονίκης ”TAXIWAY”,
• Thessaloniki sightseeing: Λεωφορείο περιήγησης και ξενάγησης,
• Γραμμή Πολιτισμού ΟΑΣΘ- Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης,
• Ιατρικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης,
• Οργανισμός Τουριστικής Προβολής και Μάρκετινγκ Ν. Θεσσαλονίκης,
• Οργανισμός Τουριστικής Προβολής και Μάρκετινγκ Ν. Χαλκιδικής,
• ΟΛΘ,
• HELEXPO-ΔΕΘ- Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης,
148
• Α.Π.Θ. - Πανεπιστήμιο ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ-ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ,

• Αλεξάνδρειο ΤΕΙ Θεσσαλονίκης,
• Ιδιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα Θεσσαλονίκης,
• Ένωση Ξεναγών,
• ΚΤΕΛ Μακεδονία, Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής,
• Αγιορείτικη Εστία.
Ειδικότερα ο προϋπολογισμός του ετήσιου προγραμματισμού δράσεων του τμήματος
Τουρισμού ανέρχεται στη δαπάνη συνολικού ποσού 232.000,00 ευρώ, για το
οικονομικό έτος 2017 και θα βαρύνει τους κάτωθι κωδικούς με τα αντίστοιχα ποσά
ως ακολούθως:
• 6474.20.01 ''ΕΞΟΔΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ'', ποσό 80.000,00€ της
Υπηρεσίας 15 , Υπηρεσιακής Μονάδας 15.007, έτους 2017,
• 6434.01.01 ''ΛΟΙΠΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ'', ποσό 5.000,00€
• της Υπηρεσίας 00,Υπηρεσιακής Μονάδας 15.007, έτους 2017,
• 6442.01.01 ''ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΩΝ ΔΙΑΛΕΞΕΩΝ,
• ποσό 20.000,00€, της Υπηρεσίας 00,Υπηρεσιακής Μονάδας 15.007, έτους 2017,
• 6432.02.01 ''ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΚΘΕΣΕΩΝ Δ.Θ. ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ'', ποσό
12.000,00€, της Υπηρεσίας 00,Υπηρεσιακής Μονάδας 15.007, έτους 2017,
• 6432.01.01 ''ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΚΘΕΣΕΩΝ Δ.Θ. ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ'', ποσό
20.000,00€ της Υπηρεσίας 00,Υπηρεσιακής Μονάδας 15.007, έτους 2017,
• 6431.01.01 ''ΕΞΟΔΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ
ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ”, ποσό: 90.000,00€ της Υπηρεσίας 00,Υπηρεσιακής Μονάδας
15.007, έτους 2017,
• 6441.01.01 ''ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ, ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ, ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ
ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ” (Ευρωπαϊκό Δίκτυο
Πόλεων - European Cities Marketing ,Eurocities, Europa Nostra, TCB0, IBSC,
World Tourism Cities Federation, κ.ά.), ποσό 5.000,00 €, της Υπηρεσίας 00,
Υπηρεσιακής Μονάδας 15.007, έτους 2017 (Δήμος Θεσσαλονίκης, 2017β).
149
Υπεύθυνη Δήλωση Συγγραφέα:

Δηλώνω ρητά ότι, σύμφωνα με το άρθρο 8 του Ν. 1599/1986 και τα άρθρα 2,4,6 παρ. 3 του Ν.
1256/1982, η παρούσα εργασία αποτελεί αποκλειστικά προϊόν προσωπικής εργασίας και δεν
προσβάλλει κάθε μορφής πνευματικά δικαιώματα τρίτων και δεν είναι προϊόν μερικής ή ολικής
αντιγραφής, οι πηγές δε που χρησιμοποιήθηκαν περιορίζονται στις βιβλιογραφικές αναφορές και
μόνον.
150

ΜΠΑΛΑΣΚΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΜΠΑΛΑΣΚΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

«Ελευθερία Μπαλάσκα», «Στρατηγικός Σχεδιασμός

Τουριστικής Προβολής του ευρύτερου πολεοδομικού

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

«Στρατηγικός Σχεδιασμός Τουριστικής Προβολής της πόλης της

Αριθμός Μητρώου: 96534

[Δρ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΣ]

[Δρ ΒΑΡΕΛΑΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ]

Η παρούσα εργασία αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της φοιτήτριας «Μπαλάσκα

«Αφιέρωση και Ευχαριστίες»

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ .............................................................................................. 1

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ................................................................................ 3

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΗΜΑΤΩΝ .......................................................................................... 3

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ ..................................................................................... 4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΣΤΟΥΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥΣ

1.1 Ιστορική αναδρομή και εξέλιξη του μάρκετινγκ των τουριστικών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ......................................................... 25

2.1 Στρατηγικές τουριστικού μάρκετινγκ ................................................................ 25

2.1.1 Στρατηγική προώθησης και προβολής ....................................................... 26

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ ........................ 45

3.1 Εννοιολογικοί προσδιορισμοί ............................................................................ 45

3.1.2 Η έννοια της Διαχείρισης Προορισμών ...................................................... 46

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ

4.1 Ανασκόπηση αποτελεσματικότητας μάρκετινγκ ............................................... 56

4.6 Ανάλυση καταναλωτών ..................................................................................... 80

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ

5.1 Ο Οργανισμός Εσωτερικής Υπηρεσίας της Διεύθυνσης Πολιτισμού και

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ

6.1 Σκοποί της έρευνας .......................................................................................... 104

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ .................................................................................................. 137

Βιβλιογραφία…. ........................................................................................................ 140

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α: Οργανόγραμμα και Περιγράμματα Θέσεων Εργασίας

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β: Προϋπολογισμός των τουριστικών δράσεων του Δήμου

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ: Συνεργασίες του Δήμου Θεσσαλονίκης και ο προϋπολογισμός

Πίνακας 1:Μόνιμος πληθυσμός της Π.Ε. Θεσσαλονίκης κατά φύλο και

Πίνακας 23: Τρόπος πληροφόρησης για τη Θεσσαλονίκη ........................................ 117

Διάγραμμα 1: Διάρθρωση της απασχόλησης του πληθυσμού στην Π.Ε.

Σχήμα 1: Κατανομή των τουριστών βάσει ψυχογραφικών χαρακτηριστικών

Γράφημα 1: Φύλο....................................................................................................... 110

Αποτελεί αναντίρρητο γεγονός ότι η ευρύτερη περιοχή, αλλά και συγκεκριμένα ο

Το μάρκετινγκ των τουριστικών προορισμών αναγνωρίζεται σήμερα ως ο βασικός

αρχές του τουριστικού μάρκετινγκ, ενώ το τρίτο κεφάλαιο επικεντρώνεται στους

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΣΤΟΥΣ

Η σημασία του μάρκετινγκ για τους τουριστικούς προορισμούς συνδέεται άρρηκτα με

1.1 Ιστορική αναδρομή και εξέλιξη του μάρκετινγκ των τουριστικών

Σύμφωνα με τον Sigaux (1966) οι πρώτοι ταξιδιωτικοί οδηγοί τουριστικών

περισσότεροι προορισμοί αναγνώρισαν την αξία της συστηματικής προώθησης των

1.2 Οι βασικές διαφορές ανάμεσα στη Διαχείριση και το Μάρκετινγκ των

1.2.1 Εισαγωγικές παρατηρήσεις

Ο τουρισμός αρχικά αντιμετωπίστηκε από τους περισσότερους τόπους υποδοχής, ως

Η διαχείριση και ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός μάρκετινγκ, αποτελούν δύο

1.2.2.1 Επιπτώσεις στην οικονομία

Επενδύσεις και Απασχόληση

Ο τουρισμός είναι τομέας εντάσεως κεφαλαίου και εργασίας και επομένως η

εφοδιαστική αλυσίδα των αμιγώς τουριστικών επιχειρήσεων ή παρέχουν

Εισοδήματα και έσοδα για το Κράτος

Φυσικό επακόλουθο της αύξησης της απασχόλησης και της οικονομικής

Σε πολλές απομακρυσμένες, ορεινές και μειονεκτικές περιοχές οι οποίες διαθέτουν

Πολλαπλασιαστικές επιδράσεις στη τοπική οικονομία

Τα χρήματα που ξοδεύουν οι τουρίστες στον τόπο προορισμού διαχέονται στην

Καθώς ο τουρισμός από οικονομική άποψη αποτελεί μια εξαγωγική δραστηριότητα

Η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού έχει ως αποτέλεσμα την εγκατάλειψη των

Επικοινωνία των ντόπιων κατοίκων με τους τουρίστες

Σε πολλές περιπτώσεις παρατηρούνται προβλήματα στην επικοινωνία των ντόπιων