2

Araling Panlipunan
Ikatulo nga Kwarter–Modyul 2:
Problema sa Kinaiyahan,
Magpakabana Ako
 Pasiunang Pagsulay/Sulayi
Direksiyon: Unsa nga problema sa komunidad ang
gipakita sa mga hulagway? Isulat sa papel ang letra sa
imong tubag.

a. Pagpamutol sa kahoy.
b. Kahugaw o polusyon sa tubig.
c. Kahugaw o polusyon sa hangin.
d. Pagdaghan sa kaso sa COVID-19.

1. 2.

3. 4.

5.

3
 Aralin Problema sa Komunidad
1 Ko, Magpakabana Ako

Kini nga pagtulun-an, mahibaloan sa mga bata ang

mga problema sa atong palibot ug mapaningkamotan
nga mahatagan og mga solusyon aron makalikay sa
dautang epekto niini.

Pagsusi

Direksiyon: Tun-i ang mga hulagway. Butangi og tsek ( √ )

ang mga bahandi gikan sa kinaiyahan ug eks (X) kung
dili. Isulat sa papel ang imong tubag.

1. 2.

3. 4.

5.

4
 Sulayi ug Kat-oni
Direksiyon: Unsa ang mga problema nga imong
naobserbahan sa palibot karon? Paghimo ug susama sa
graphic organizer sa ubos ug isulat ang imong mga
tubag. Himoa kini sa bond paper.

Problema
sa palibot

Hisgutan Ta

Ang kinaiyahan usa ka dakong grasya nga

gihatag sa Diyos kanato. Nahimo kining tinubdan sa
atong panginahanglan busa ato kining amomahon,
ampingan ug mahalon. Pero dili susama ang
hunahuna sa uban, ila kining giabusaran mao nga
adunay mga problema sa atong palibot nga angayan
natong tagaan ug dakong pagtagad ug sulbaron kini
5
sa hinay-hinay.

 Polusyon sa Tubig
Nahitabo kini tungod sa
sayop nga paglabay sa mga
basura ngadto sa atong
katubigan ug tungod usab
kay nagkadaghan na ang
mga tawo sa komunidad nga
maoy hinungdan nga nahugaw og nakontaminado
ang atong katubigan.
 Polusyon sa Hangin

Resulta kini sa mga

basura nga gilabay bisan
asa nga maoy nakahatag
og kabaho sa hangin. Apil
usab niini ang dautan nga
hangin nga gibuga sa
tambutso sa mga sakyanan ug pabrika.
 Pagnipis sa Ozone Layer

Ang Ozone Layer mao

ang nagprotekta kanato sa
sobra nga kainit gikan sa
adlaw. Nanipis kini gumikan
sa lain-laing polusyon nga
ginahimo sa tawo.
 Global Warming ug Climate Change

Mao kini ang nasinati nga pagtaas sa

kasagarang temperatura sa kawanangan ug
6
 kadagatan sa kalibutan. Kini tungod sa carbon
dioxide ug uban pang greenhouse gases nga
resulta sa pagsunog sa mga basura ug pagkaupaw
sa atong kakahuyan nga ginahimo sa ubang mga
tawo kaniadto ug karon. Tungod niini nitaas ang
lebel sa atong kadagatan, nabag-o ang panahon
sa ting-ulan, dali rang mubaha ug adunay taas nga
huwaw.

 Pagkawala sa Biodiversity
Sobra nga paggamit
sa mga tanom o
kakahuyan ug kahayupan
nga maoy hinungdan nga
nahurot ang ilang
kaliwatan.

 Illegal nga pagpamutol sa kahoy

Usa ka paagi nga
madaut ang kakahuyan.
Dinhi gipamutol sa mga
illegal loggers ang mga
kahoy nga walay permiso
aron ipamaligya, mahinlo
ug himuon nga lugar
pangnegosyo sama sa subdibisyon, ranso, parke ug
gihimo usab nga talamnan. Kini nga pamaagi
magresulta pa sa uban nga problema sa atong
palibot sama sa:
-baha
-paghubas sa tinubdan sa tubig
7
 -pagdahili sa yuta o landslide
-kakuwangan sa oxygen
-pagkawala sa pinuy- anan sa mga kahayopan

1. Ihulagway ang kahimtang ug problema sa palibot

sa imong komunidad.
2. Unsa ang mga solusyon nga pwede nimong
himoon isip usa kabata?

Pagpalambo sa Kahibalo

Direksiyon: Pangitaa sa Hanay B ang paghulagway sa

mga litrato sa Hanay A. Isulat sa papel ang letra sa imong
tubag.
A B

1. A. Illegal Logging

2. B. Polusyon sa hangin
Enhanced Community
Quarantine

3. C. Problema sa panglawas

8
 4. D. Global Warming

5. E. Polusyon sa tubig

Hinumdumi

Adunay nagkalain-laing problema sa komunidad.

Una, ang problema gikan sa kinaiyahan o natural
calamities, sama sa baha, linog ug uban pa. Sunod, ang
problema nga mugna sa tawo o man-made calamities,
sama sa pagputol sa mga kahoy nga maoy hinugdan sa
pagbaha, pagtukod sa mga pabrika nga hinungdan sa
polusyon ug uban pa.
Atong hinumduman ang kinaiyahan kabahin na sa
komunidad. Kini gasa sa Diyos kanatong mga tawo. Busa
kinahanglan ato kining ampingan ug amomahon. Dili
nato abusaran aron walay problema nga mahitabo diin
kita ra usab nga mga tawo ang maapektuhan niini. Isip
kabahin sa komunidad, kita magpakabana, mag
tinabangay ug magkahiusa aron kini molungtad.

9
 Buhata ug Kat-oni
Direksiyon: Tun-i ang mga hulagway. Asa niini ang
nagpakita og problema sa palibot? Idibuho ang porma
nga bituon ( ) kon wala nagpakita og problema ang
hulagway, ug porma nga buwan ( ) kung nagpakita
og problema. Isulat sa papel ang imong tubag.

1. 2.

3. 4.

5.

10
 Pagtantiya

Direksiyon: Hunahunaa ang posible nga hinungdan luyo

sa matag sitwasyon. Isulat sa papel ang imong tubag.

1. Nangamatay ang mga isda sa dagat.

2. Pirmi gabaha ang uban nga lugar sa komunidad.

3. Daghan nga mga tao ang galabay sa basura bisan

asa.

4. Nakankan ang kayutaan sa bukid.

5. Hugaw ang hangin sa uban nga lugar sa

komunidad.

11
 Susi sa Insaktong Tubag

SULAYI
1. c BUHATA OG KAT-ONI

2. d
1.
3. b
2.
4. c

5. a 3.

PAGSUSI
4.
1.

5.
2.

3. PAGTANTIYA

Depende sa tubag sa bata

4.

5.

SULAYI OG KAT-ONI

Depende sa tubag sa bata

PAGPALAMBO SA KAHIBALO
1. B
2. C
3. D
4. A
5. E

12