• Kimya uygulamalrında iş sağlığı

Kimya 9
ve güvenliği

Yanıcı madde
Laboratuvar güvenlik kuralları • Yanıcı ve parlayıcıdır.
Tutuşma sıcaklıkları düşüktür.
Yangın sırasında bölgenin hava
• Önlük ve kapalı ayakkabı giyilmeli,
ile teması kesilmelidir. Vücut
gerektiğinde koruyucu maske kullanılmalıdır.
ile temasından kaçınılmalıdır.
• Saçlar toplu, tırnaklar kesilmiş olmalıdır. Ateş, ısı ve kıvılcımdan uzak
• Ellerde kesik, çatlak veya açık yara varsa tutulmalıdır. Korunmak için
mutlaka bandajla kapatılmalıdır. gözlük, eldiven, önlük
• Deneyler uygun eldiven giyilerek yapılmalıdır. kullanılmalıdır. İşaretin
bulunduğu kimyasallar: Alkol
• Laboratuvara yiyecek, içecek getirilmemeli,
içeren sıvılar, aseton vb.
kesinlikle sakız çiğnenmemelidir.
• Laboratuvarda, dikkat dağıtıcı hareketler
yapılmamalı, kesinlikle şaka yapılmamalıdır.
• Kırık, çatlak ve kirli cam eşyalar
kullanılmamalıdır.
Yakıcı madde
• Kimyasal maddeler koklanmamalı ve tadına
bakılmamalıdır. • Yakıcı ve kolay tutusabilir
• Kimyasal alındıktan sonra şişenin kapağı maddelerdir. Çalışırken gözlük,
hemen kapatılmalıdır. eldiven, önlük, maske
• Aynı spatül veya pipet temizlenmeden başka giyilmelidir. Kâğıt, ahşap gibi
bir madde için kullanılmamalıdır. yanıcı malzemelerle temas
ettirilmemelidir. İşaretin
• Sıvılar pipetle aktarılırken kesinlikle ağızla bulunduğu kimyasallar:
çekilmemelidir, puar kullanılmalıdır. Oksijen, klor, nitrik asit,
• Asitler seyreltilirken asla asit üzerine su hidrojen peroksit vb.
dökülmemelidir.
• Eter, aseton, alkol gibi uçucu ve yanabilen
maddeler açık aleve yakın tutulmamalıdır.
• Laboratuvarda kesinlikle cep telefonu
kullanılmamalıdır. Aşındırıcı (korozif)
• Deney sırasında deney yapan kişi deney madde
ortamından ayrılmamalıdır.
• Kimyasal maddelerin etiketleri • Cilt ve doku temasında
koparılmamalıdır. aşındırıcı ve yakıcıdır. Metal,
cam ve kumaşı aşındırırır.
• Katı ve sıvı atıklar lavabolara dökülmemeli,
Çalışırken gözlük, eldiven, önlük
etiketlerle belirlenmiş atık kaplarına
vb. kullanılmalıdır. İşaretin
atılmalıdır.
bulunduğu kimyasallar: Sodyum
• Kullanılmış deney malzemeler kesinlikle kirli hidroksit, sülfürik asit,
bırakılmamalıdır. hidroflorik asit, fenol vb.
• Laboratuvardan çıkar çıkmaz eller hemen
yıkanmalıdır.
• Öğretmenin onay vermediği hiçbir işlem ve
deney yapılmamalıdır
 Tahriş edici madde Patlayıcı madde
• Ciltte, gözde ve solunum • Toprağa, suya veya havaya
yollarında tahrişe neden olur. karıştığında uzun süreli
Vücut ile temas ettirilmemeli, zararlı etkiler oluşturan
solunmamalıdır. Çalışırken maddelerdir. Bu tür
gözlük, eldiven, önlük vb. maddelerin atıkları doğrudan
kullanılmalı, ortam çevreye atılmaz, lavaboya
havalandırılmalıdır. Temas dökülmez. Ayrı özel kaplarda
halinde bölge bol su ile biriktirilir ve belediyelerde
yıkanmalıdır. İşaretin oluşturulan özel uzmanlara
bulunduğu kimyasallar: Sodyum teslim edilir. Kimyasal
hipoklorit etil alkol gibi vb. maddelerin çoğunun üzerinde
bu sembol bulunur.

Patlayıcı madde
• Kıvılcım, alev, sıcaklık veya şok
etkisi ile kimyasal değişikliğe Basınçlı gaz
uğrayan, yüksek derecede ısı
• Tüplerde basınç altında gaz
ve çok miktarda gaz çıkışıyla
olduğu için patlama tehlikesi
ani hacim genişlemesine
vardır. Yangında ısınırsa
(patlamaya) neden olan
kabının patlamasına neden
nitrogliserin maddelerdir.
olabilir. İşaretin bulunduğu
Patlayıcılar çok hızlı
kimyasallar: Azot, oksijen,
yandığından, yanma için gerekli
argon, asetilen, propan ve
olan oksijen havadan değil
karbon dioksit vb.
yapılarından sağlanır. İşaretin
bulunduğu kimyasallar:
nitrogliserin vb.

Radyoaktif madde
Zehirli ( toksit )
• Görünmez ışınlar yayıcı
madde (radyoaktif) maddelerdir. Bu
• Ağız, solunum veya deri yoluyla ışınlar gözle görülmediği için
vücuda girdiğinde zehirlenmeye sinsice canlı dokularında
neden olan hidrojen sülfür ve kanser gibi geri dönüşümü
etilen amin gibi maddelerdir. olmayan zararlar oluştururlar.
Bu maddeler ile özel Bu nedenle radyoaktif
ortamlarda çalışılmalı, eldiven sembolün olduğu röntgen
ve gözlük gibi koruyucu odaları gibi yerlerde
kıyafetler kullanılmalıdır. kontrolsüz dolaşılmamalıdır.
İşaretin bulunduğu kimyasallar: Radyoaktif maddeler koruma
Hidrojen sülfür, etilen amin vb. sağlayan özel zırhlar içinde
bulundurulmalıdır.
 • Kimya Laboratuvarlarında
Kimya 9
Kullanılan Temel Malzemeler

Cam balon Beherglas

• Çözeltileri hazırlama, saklama, • Yüksek sıcaklığa dayanıklı cam
ısıtma, kaynatma işlerinde ve bazı malzemedir. Çözelti hazırlama,
deneylerde kullanılır. maddelerin karıştırılması,
aktarılması, ısıtma ve
kristallendirme gibi işlemlerde
kullanılır.

Balon joje
• Çözelti hazırlama işleminde
kullanılır.
• Hassas ölçümler için, boyun
Büret
kısmında ölçü çizgisi bulunur. • Alt kısmı musluklu, üzeri çizgilerle
derecelendirilmiş, boru şeklinde
cam malzemedir. Titrasyon
işleminde titre edilecek sıvıya
derişimi bilinen sıvıyı damlatmak
Pipet için kullanılır. Sıvı hacminin
ölçülmesi işleminde yararlanılır.
• Az miktardaki sıvıların çok hassas
ölçümlerinde, bir kaptan diğer kaba
sıvıların aktarılmasında kullanılır.
Uçucu ve zehirli sıvıların ölçülmesi
ve aktarılmasında kullanılır.

Termometre Ayırma hunisi

• Gövdesi geniş, alt kısmı ince boru
• Sıcaklık ölçmeye yarayan dereceli
şeklinde, musluğu bulunan cam
cam malzemedir.
malzemedir. Zeytinyağı-su, benzen-
• Deneylerde tepkime ortamının su gibi heterojen (birbiri içinde
sıcaklığını ölçmek için kullanılır. çözünmeyen) sıvıların ayrılmasında
kullanılır.

Huni
Deney tüpü
• Üstü geniş alta doğru daralan cam
malzemedir. Süzme işleminde ve • Farklı amaçlarla kullanılabilen
sıvıların dar ağızlı kaplara • 100 ºC sıcaklığa dayanıklı
aktarılmasında kullanılır.
• ince uzun cam malzemelerdir.
 İspirto ocağı
3.
• Isıtma işleminde kullanılır. Cam
veya metal gövde fitil ve kapaktan
oluşan malzemedir.

Erlenmayer
• Koni şeklinde cam malzemedir.
Çözelti hazırlama ve saklama,
kristallendirme, titrasyon işlemi vb.
amaçlar için kullanılır.

Sac ayağı
4.
• Metalden yapılmış üç ayaklı
malzemedir. Isıtma işleminde
kullanılır.

Test
1.

2.
5.
6. 9.

7.

10.

11.

8.