Levent Güzel
com
KİMYA UYGULAMALARINDA İŞ SAĞLIĞI
VE GÜVENLİĞİ
Kimya endüstrisinde kullanılan kimyasal maddelerin
birçoğu insan sağlığı ve çevre için tehlikeli olabilir.
Kimyasallar taşınırken ve kullanılırken iş sağlığı ve
güvenliği kurallarına uyulmalıdır.
LOBORATUVAR KURALLARI
▪ Kimya laboratuvarına çalışma saatleri dışında
izinsiz girilmemelidir.
▪ Kimya laboratuvarında özel koruma gözlüğü,
laboratuvar önlüğü kullanılmalıdır.
▪ İlk yardım dolabı ve yangın söndürücülerin yerleri
herkes tarafından bilinmelidir.
▪ Herhangi bir kaza anında sakin kalınmalı,
müdahale edilmemeli, derhal öğretmene haber
verilmelidir.
▪ Laboratuvara giren öğrencilerin saçları toplu,
tırnakları kısa kesilmiş olmalıdır.
▪ Kimyasal madde buharı zarar verebileceği için
laboratuvarda lens kullanılmamalıdır.
▪ Yüzük, künye, kolye gibi takılar laboratuvara
girmeden önce çıkarılmalıdır.
▪ Laboratuvara yiyecek içecek getirilmemeli,
laboratuvarda sakız çiğnenmemelidir.
▪ Laboratuvardan çıkınca eller mutlaka
yıkanmalıdır.
▪ Laboratuvardaki malzemeler deney dışı amaçlar
için kullanılmamalıdır.
▪ Laboratuvarda koşulmamalı, şakalaşılmamalı,
başkalarının dikkatini dağıtacak hareketler
yapılmamalıdır.
▪ Laboratuvarda müzik dinlenmemelidir.
▪ Kimyasal maddelere çıplak elle dokunulmamalı,
bu maddeler asla koklanmamalı, bu maddelerin
tadına bakılmamalıdır.
▪ Kimyasal maddeler kullanıldıktan sonra kapları
mutlaka kapatılmalı, yerine kaldırılmalıdır.
▪ Asitlerin üzerine su dökülmemeli, eğer
seyreltme işlemi yapılacaksa asit suyun üzerine
yavaş yavaş eklenmelidir.
▪ Kimyasal maddelerin etiketleri çıkarılmamalı,
laboratuvardaki yerleri değiştirilmemeli, yıpranan
etiketleri yenilenmelidir.
leguzel@gmail.
GÜVENLİK İŞARETLERİ
Kimyasal maddelerin taşıdığı riskler basit çizimlerle
(piktogram) etiket ve ambalajlar üzerinde yer alır.
Kullanılan piktogramlar Avrupa Birliği tarafından
geliştirilmiştir. Tüm dünyada ve 2017 yılından itibaren de
ülkemizde kabul edilmiştir.
Alev ve ısı etkisi ile kolayca alev
alabilen maddelerdir. Alkol, tiner,
benzin, LPG gibi maddeler bu etiketi
taşıyabilirler.
Yanıcı
Temas ettiği maddelerin ısı ve alev
kaynağı olmaksızın yanmasına veya
paslanmasına sebep olan maddelerdir.
Yakıcı maddeler kolayca tutuşup alev
Yakıcı alabilecek maddelerle bir araya
(Oksitleyici) getirilmemelidir. Nitrik asit, hidrojen
peroksit ve saf oksijen gazı bu etiketi
taşıya bilir.
Temas ettiği yüzeylerde ve insan
vücudu üzerinde aşındırıcı etkiye
sahiptirler. Bu tür maddelerle
çalışırken önlük, eldiven ve koruyucu
Korozif gözlük kullanılmalıdır. Kuvvetli asitler
ve bazlar bu etiketi taşıyabilirler.
Isı, kıvılcım ve sarsıntıyla
patlayabilecek kararsız kimyasal
maddelerdir. Taşıma ve çalışma
esnasında ısı, elektrik ve sarsıntıdan
Patlayıcı uzak durulmalı, ortam ısısının belli bir
değerin altında kalmasına özen
gösterilmelidir.
Bu etiketi taşıyan maddeler ciltte
kızarıklık ve yanma hissine sebep
olurlar. Ayrıca gözde ve solunum
sisteminde de tahrişe sebep olabilirler.
Tahriş edici Çamaşır suyu, yağ çözücüler,
deterjanlar tahriş edici etkiye sahip
olabilir.
İnsan ve diğer canlılar için zehirli olan
maddelerdir. Bu maddeler yeme içme,
soluma veya ciltle temas yoluyla zehirli
etkilerinin ortaya çıkmasına sebep
olabilirler. Tarım ve böcek ilaçları bu
Toksik (Zehirli) etiketi taşıyabilir.
Çevreye atılması durumunda çevreye
ve insan sağlığına zarar veren
maddelerdir. Tarın ilaçları, organik
çözücüler ve ağır metal içeren
kimyasallar bu etiketi taşıyabilir.
Çevreye zararlı
1
Levent Güzel
Maruz kalınması durumunda genetik
yapıyı etkileyerek kansere sebep
olurlar. Radyo aktif malzemeler,
yüksek enerjili ışınlar bu etiketi
taşıyabilir.
Kanserojen
Yaydığı yüksek enerjili ışınlarla canlı
dokuya zarar veren, kanserojen etkiye
sahip maddelerdir.
Radyasyon kaynağına yakın çalışmak
zorunda olanlar özel koruyucu
Radyoaktif
kıyafetler veya korumalı odalarda
çalışırlar.
KİMYASAL MADDELERİN İNSAN SAĞLIĞI VE
ÇEVRE ÜZERİNE ETKİSİ
İnsan vücudu için hayati önem taşıyan, eksikliğinde
hastalıklara hatta ölüme yol açan maddeler vardır.
Bu maddelere örnek olarak su (H2O), sodyum (Na),
potasyum (K), demir (Fe), kalsiyum (Ca), magnezyum
(Mg) verilebilir.
İnsan sağlığına ve çevreye zararlı etkileri olan maddeler
de vardır.
Bu maddelere örnek olarak cıva (Hg), kurşun (Pb), karbon
dioksit (CO2), azot dioksit (NO2), kükürt trioksit (SO3),
karbon monoksit (CO) ve klor gazı (Cl2) verilebilir.
KİMYA LOBORATUVARLARINDA KULLANILAN
BAZI MALZEMELER
BEHERGLAS
Yüksek sıcaklığa dayanıklı camdan
üretilmiş malzemedir. Üzerinde hacim
ölçmek için dereceler bulunmaktadır.
Çözelti hazırlama, maddelerin
karıştırılması, aktarılması, ısıtma ve
kristallendirme gibi işlemlerde kullanılır.
ERLENMAYER
Altı düz, koni şeklinde, ağız kısmına
doğru daralan, üzerinde dereceleri
bulunan cam malzemedir.
Çözelti hazırlama ve saklama,
kristallendirme gibi işlemlerde
kullanılır.
leguzel@gmail.com
DERECELİ SİLİNDİR (MEZÜR)
Silindir şeklinde, üzerinde mililitre (mL)
cinsinden dereceler bulunan cam malzemedir.
Sıvıların hacmini ölçmek için kullanılır.
PİPET
Üzerinde mililitre cinsinden bölmeler
bulunan ince cam borudur.
Sıvı maddeleri bir kaptan diğer kaba
aktarmada, az miktardaki sıvıların hassas bir
şekilde ölçülmesinde kullanılır.
CAM BALON
Tabanı düz, balon şeklinde gövdesi olan ve
ince, uzun boyunlu cam malzemedir.
Çözelti hazırlama, ısıtma, kaynatma
işlemlerinde kullanılır.
BALON JOJE
Cam balona benzeyen, daha ince ve uzun
boyunlu cam malzemedir. İnce boyun
kısmında kabın ölçü çizgisi net biçimde
belirtilmiştir.
Balon joje ile sıvı hacimleri hassas olarak
ölçülür. Belli derişimde çözelti
hazırlamak ve saklamak için kullanılır.
BÜRET
Alt kısmı musluklu, üzeri dereceli, boru şeklinde cam
malzemedir.
Belirli hacimde sıvı alınmasına yarar. Sıvıların diğer sıvılar
içerisine damla damla eklenerek kimyasal tepkimenin
kontrollü bir biçimde gerçekleştirilmesinde kullanılır.
AYIRMA HUNİSİ
Gövdesi geniş, alt kısmında ince borusu ve
ucunda musluğu bulunan cam kaptır.
Zeytinyağı, su gibi birbiriyle karışmayan,
yoğunlukları farklı sıvıları ayırmak için
kullanılır.