TOTHOLAN KO MAPUTI A LUPA SA MASIU

Isa a totholan ko maputi a lupa sa Masiu na poon sa Kaaba ago sa Al-rawdah sa solud o
masgit o nabi tano a Mohammad S.A.W, giyanan a Al-rawdah na obay o kobor o Nabi a
Lamalama o walay nian, na mia aloy sa hadiths a pud anan ko kalamalama o sorga. Isa a
totholanun na giyanan so lupa a poon sa sorga a aawidan o malaikat na kagiyakon a makapantag
sa Mindanao na mia olog so sabaadon sa lopa a Mindanao na so pedian na sii sa Maguindanao
miatago, na so kalaanon na inowit o Sharif sa Masiu ka di pamagagaon o manga tao sa Sulog ago
sa Maguindanao.

Ogaid na aya marayag a totholanon na so kiapunaikadi o Sharif Angkaya, na kagiyakon a

shiara ko kobor o Nabi Mohammad SAW, sa solud Masjed al-nabawe sa Madina almonawara, na
somiong ko Al-rawdah obay o kobor o nabi, orianian na miakop ko bothaon sa pito akop na tiago
iyan ko poyowa iyan a mosala. Na sopuman so kiapakaoma nian sa baithollah sa kaaba na
somiong ko obay o makkam o Ibrahim na miakop puman ko bothaon sa pito gamak na tiago iyan
puman ko poyowa iyan a mosala, orianian na mia ilay o arab a askari na ini-iza iyanon inonian
noto kowaa, na aya inisumbag iyanon na tigiyan a imbaling akun sa Ranao ko darpa o manga
muslim ka apia siran di pamakagaga magnaikadi na datar bo obairan miaobay so maputi a lopa a
poon sa muka, orianian na pitharoon o arab a askari a kataya pun so Ator a poon sa kaaba na
rakusun kaon, na katii so pamumugayan akun ruka a pasbi na omanun kaon pen, na tanto a
miababaya so Sharif Angkaya na mia nalamaton sa daa pitatamanan nian a Salamat.

So puman so kiapaka oma o Sharif sa Ranao na sii paganay a maka popoon sa Malabang,
so kiaomaanian sa Sawer na lalangkaon nian a Masiu na taman sa Taraka na montawar sa
molondo, orianian na so kia ilaya nian sa Masiu a misosoyok sa ranao na tomianaon na sii niyan
ini butad ko so maputi a lupa ko darpa a diron maraot a lundeb na tiambonan nian na liniyawao
nianon so maporo a ator ka tanda ko kabubutadanon. Imanto a masa na giyanan a darpa na sii sa
Moriatao Bae Masiu

Orian o kapuka akas o masa, na aya mini salono a thatandingan ko maputi a lopa na so
moriatao o Angkaya ko ayawa sa Taraka, ogaid na sobo so Onggor I diron di thakdir ka aya wata
a mama o Angkaya ko Ayawa, so Onggor na paganai nian a pangaromaan na so Paramata Indias
a wata o Sultan Kaharoden Kodain sa Maguindanao na sii nian ibabaling sa poona a Masiu na
aya wata iyanon na thlo ayaombo mama so Lokes a Datu sa poona a Masiu. Ikadowa a
piangaroma o Onggor na so Sittie Adir a babae o Dianaton sa Butig, na sii nian ibabaling sa
Taraka na aya wata iyanon na thlo ayaombo mama so Sarikala a Balindong Besar.

Miaka isa a alongan na inangin o Sarikala Balindong ko ama iyan a suka nian I
pumbagian ko maputi a lupa, ogaid na so lokes a Datu na di pagiyog ka suka nian I kikawali ko
lopa a kabubutadan ko maputi a lopa, tig o Sarikala Balindong a amay ka bagiyanan na ayakobo
kowaan so Ator ka imbaling akun sa Taraka, na dadun iyog so kaka nian a lokes a Datu. Orianian
na aya ini pasadon o manga lokes iran na paka pumbalaiyaan siran a magari na so tunasian na
aya kabaloi a maka puthandingan ko maputi a Lupa.

So lokes a Datu na aya karoma nian na so potre Doron a wata o Apandang sa Karamian
mimbalay, na isa ko manga wata iyan so Kundaolan. So mambo so Sarikala Balindong na aya
karoma nian na so Pindawadawa oray na aya kaka a wata iyan na so Maruhom Dialaloden asi
Odang na piaki pangaromaon o Balindong so Kundaolan a watao pagarinian a Lokes a Datu, na
mimbawata siran na so Maruhom Sharif ago so Maruhom Bae sa moriatao Bae, na so
kiabumbaran kiran na aya imanto thatandingan ko Maputi a Lupa.

Giyangkai a maputi a lupa na aya bo a matao ko atoran ago so tanto a bukunian na so

kikawali ago so batungur a tao sa Moriatao Bae ago Sharif. na adun a sabaad a pusapari ko
maputi a lupa na igira diron kapapatotan na pukitomparakon so morka na puka songkoran o
tomonggo a giyai a Lupa, dimagodoa, pukaburug, dinggowa, mayao matunggao ago sakit a ulo.

SANGGUNIAN:

NAME: Datu Ontay (Moriatao Panyambaan sa Masiu)

AGE: 65
ADDRESS: Masiu, Lanao del Sur

Samara M. Salacayan
 KWENTO TUNGKOL SA PUTING LUPA SA MASIU
Ang isang kwento tungkol puting lupa sa Masiu ay galling sa Kaaba at sa Al-rawdah sa
loob ng masjid ng Propeta Mohammad S.A.W, ang Al-rawdah ay katabi ng puntod ng Propeta na
kung saan ito ang salas ng bahay niya at nabanggit din sa Hadith na kasama iyon sa salas ng
Paraiso. Isang kwento din doon sa lupa na iyon ay mula sa Paraiso na daladala ng mga anghel at
nung matapat sa Mindanao ay nahulog yung ibang lupa sa Mindanao, yung iba ay sa
Maguindanao nalagay at ang Malaki ay dinala ng Sharif ng Masiu dahil pinag-aagawan ng mga
tao sa Sulog at sa Maguindanao.
Ngunit ang maliwanag na kwento ay nung maglakbay daw ang Sharief Angkaya at
bumisita sa puntod ng Propeta Mohammad SAW, sa loob ng Masjed al-nabawe sa Madina
almonawara ay pumunta siya sa Al-rawdah na katabi ng puntod ng propeta, pagkatapos humablot
siya ng putting lupa ng pitong beses at inilagay niya sa bulsa ng kaniyang sajjadah (prayer mat).
At nang dumating siya sa baitollah sa Kaaba ay pumunta siya sa tabi ng makkam ng ibrahim at
humablot ulit ng puting lupa ng pitong beses at nilagay niya ulit sa bulsa ng kaniyang sajjadah.
Pagkatapos ay Nakita siya ng arabong askari at tinanong siya kung bakit siya kumukuha don, ang
sagot niya ay iuuwi ko sa Ranao sa lugar ng mga muslim nang sagayon, kahit di sila makarating
dito ay parang nakaapak na sila dahil ditong lupa na ito ay galling dito sa Makkah. Pagkatapos ay
sinabi ng arabong askari na ito pa ang baton a galling sa kaabah ay isama mo na, at heto rin ang
regalo kung rosario saiyo at idagdag mo pa jan, dahil don, sa subrang saya ng Sharif Angkaya
ay nagpasalamat siya dito ng walang hanggang pasasalamat.
Sa pagdating ng Sharif sa Ranao, sa Malabang siya unang pumunta at nung madatnan
niya ang Sawer ay tinatanaw niya ang Masiu, Taraka, hanggang sa Mulondo. Nang matanaw
niya ang Masiu na malapit sa Lanao ay pumunta siya dito at nilagay niya yung putting lupa sa
lugar kung saan di maabot ng alon tapos nilagay niya sa taas nito ang mahabang baton a kung
saan hanggang ngayon ay yun ang palatandaan. Ngayon ay matatagpuan ang lugar na iyon sa
Moriatao Bae Masiu.
Sa paglipas ng panahon, ang pumalit na tagapangalaga sa puting lupa na iyon ay ang
angkan ng Angkaya ko ayawa ng Taraka. Subalit, si Onggor lang ang tumitingin dahil siya lang
ang anak na lalaki ni Angkaya ko Ayawa. Si Onggor ay una niyang pinakasalan ay si Paramata
Indias na anak ng Sultan Kaharoden Kodain sa Maguindanao at pinatira niya ito sa Poon a
Masiu. Tatlo ang naging anak nila at ang kaisa-isahang lalaking anak nila ay ang Datu sa poon a
Masiu. Ang pangalawang napangasawa ni Onggor ay si Sittie Adir na kapatid ng Dianaton ng
Butig at itinira niya ito sa Taraka. Tatlo ang naging anak nila at ang kaisa-isahang anak nilang
lalaki ay ang Sarikala a Balindong Besar.
Isang araw, humiling si Sarikala Balindong sa kaniyang ama na siya ang magsisilbing
taga pangalaga sa putting lupa, ngunit ang Lokes a Datu ay hindi pumayag dahil pagmamay-ari
niya ang lugar kung saan ito inilagay. Ang sambit ni Sarikala Balindong ay kung ganiyan pala ay
kukunin ko na lamang yung bato at iuuwe ko sa Taraka ngunit hindi parin pumayag ang
kaniyang nakakatandang kapatid na Lokes a Datu. Sa dulo, ang naisip ng kanilang mga
magulang na gawin para sa kanilang dalawang nag-aagawan na anak ay magbabalai sila at ang
magiging anak nila ay ang siyang gagawing tagapamana ng puting lupa na iyon.
Si Potre Doron ang asawa ni Lokes a Datu at isa sa kanilang manga anak ay si
Kundaolan. Si Pindawdaya Oray naman ang asawa ni Sarikala Balindong at ang panganay nilang
anak ay si Maruhom Dialaloden nasi Odang at ipinakasal niya ito sa anak ng kaniyang kapatid na
Lokes a Datu, at nanganak sila at yon sina Maruhom Sharif at Maruhom Bae sa Moriatao Bae
Masiu, at ang naging angkan nila ay ang kasalukuyang nangangalaga sa putting lupa.
Ang tanging nakakaalam sa kwento at kahalagahan ng puting lupang ito ay tanging mga
totoong mamamayan ng Moriatao Bae at Sharif. Mayroong ibang umaangkin sa puting lupa na
ito at yung ibang hindi talaga kasama sa angkan ng Sharif Angkaya ay isinusumpa at
nagkakasakit ng pagdududmi, pagkahilo, lagnat, at sakit ng ulo.
SANGGUNIAN:
NAME: Datu Ontay (Angkan ng Panyambaan ng Masiu)

Samara M. Salacayan
AGE: 65
ADDRESS: Masiu, Lanao del Sur
Narito Ang mga katanungan mula sa nakalap ninyong akda:

1. Ano ang papel na likas na kapaligiran ang makikita sa imahinasyon at ano ang kaugnayan
ng Kalikasan at ng tao.

 Sa aking nakalap na impormasyon, ang papel nito sa kapaligiran ay upang mas

mapaganda niya ito at maging mas kilalanin ng iba ang lugar kung saan ito
naroroon.
 Ang ugnayan ng tao at kapaligiran ay nasa kakayahang mabuhay o mag-
survive. Ang tao at ang kapaligiran ay parehong nangangailangan sa bawat isa.
Kahit na sino o ano man sa dalawa ang mawala ay tiyak mawawala din ang isa.

Ang tao ay tumutukoy sa mga nilalang na nilikha ng Diyos na iba sa ibang pang
nilikha. Ang tao ang tinuturing na pinakamataas na antas na nilalang na may
buhay. Sila lamang ang may kakayahang makapag-isip. Samantala, ang
kapaligiran naman ay tumutukoy sa isang lugar na kinabibilangan o tinitirhan ng
mga tao.

Kaya, masasabi na ang ugnayan ng tao at kapaligiran ay nasa pangangailangan ng

bawat isa upang magpatuloy o mag-survive sa tinatawag na ecosystem

2. Ilarawan ang paglalarawan ng Panitikan sa tao Kasama ang Kalikasan. paano

naaapektuhan ang Isa t Isa.

 Tumutulong ang panitikan sa pag-unlad ng buong pagkatao ng isang nilalang

dahil lumalawak ang kanyang kamalayan at pagpapahalaga sa sarili, sa kapwa, sa
lipunan, at sa mundong kanyang ginagalawan. Humihikayat ng malalim na pag-
iisip ang panitikan dahil sa katangi-tangi nitong anyo ng karunungang may mataas
na antas ng kaisipan, saloobin o damdamin, at pananalita.

Ang ugnayan ng tao at kalikasan na naging bahagi ng panitikan sa lente ng

ekokritisismo. Ang mga tema ng pagbubunyi ng kalikasan at pagbibigay-babala
ng mga panganib sa kalikasan na mababanaag sa panitikang-bayan ay maisasanib
din dito. Sinasabing, masasalamin ang kultura ng lipunan kung paano sila
nakikipag-ugnayan sa kapwa-tao at sa mga di tao o kalikasan sa mga panitikan.

Samara M. Salacayan