tự sự của dòng sông

tôi thấy tôi là con sông nhỏ.

tôi trong, tôi mát, tôi ngọt lành
những bụi vàng lấp lánh
nắng chang chang,
hay là phù sa
ngát thơm huyền diệu
ủ đắp lên da thịt tôi hôi hổi.
tôi muốn uốn thân tôi
cong cong đôi vú mẹ,
để tôi được chảy trôi
mềm mại như là sự sống
để tôi được chảy trôi
tận cùng như là nỗi chết.

tôi chảy qua đâu?

.
tôi không nhớ nữa.

tôi đã chảy qua tháng ngày yên ả,

chảy qua đồng,
thấy lúa rợp bông
trĩu mình trong gió.
sóng mướt lan lan
rì rào rì rào
rì rào
rì rào
má đi gặt về
chị ngồi hong tóc,
lúa rũ từng bông
hay là tóc chị.
"má về hả má" - chị thưa,
mắt chị cười
trong sâu như đáy nước,
lay láy cả tin vui.
má thấy con mình sao nay như bông lúa,
hình như nay con má lớn rồi...
.
tôi không nhớ nữa.

tôi đã chảy qua xóm làng cháy đỏ,

giặc tới rồi, nó đốt, đốt hết thôi!
tôi sôi lên bằng tiếng kêu lạc giọng của bà con chòm xóm
ngửa mặt lên trời
nước mắt chảy xuôi.
cọng rơm cháy đầu khô queo quắt,
muội tro đen như mắt chị tôi.
tôi thấy chị và má ôm bàn thờ ba chạy trốn
giữa dòng người lữ thứ
tôi thấy trắng cờ bay
là cờ đầu hàng
hay cờ đưa tang?
.
tôi không nhớ nữa.

tôi đã chảy qua những đêm réo rắt,

trên vách nhà leo lắt ngọn đèn khuya:
- không má ơi, xin má để con đi
con không thể nào sống như vậy được!
má để con đi đem ngày xưa về cho má,
đem ruộng đồng, đem bông lúa về đây!

- không con ơi, con đi là sẽ chết!

má xin con, ở với má, nghe con?

- nhưng má ơi, nếu con không đi nữa

con là ai?
với má,
với ba?
với quê hương,
với xóm giềng nuôi con khôn lớn?
với những oan hồn của anh, của em, của dì, của dượng,
đang côi cút
bên sông?
.
tôi không nhớ nữa.

tôi đã chảy qua chiến khu rực lửa,

nhớ tay xoan hồi đó cầm thoi
ngón tay xinh lướt đều trên khung cửi,
giờ đứng lên cầm súng, cầm chông
giờ thô ráp
mà nức nở anh hùng.
chỉ là kaki thì không mềm như lụa,
nỗi nhớ nhà
thì không cứng như chông.
.
tôi không nhớ nữa.

tôi đã chảy đến những ngày hoà bình,

tôi đã cuốn trôi theo những máu và nước mắt ở Mỹ Lai, ở Huế, ở Sài Gòn, ở Tiền Giang,
Bến Tre, Vĩnh Long và nhiều nơi nữa
(và có khi là cả những xác người).
đôi lúc tôi dừng lại trên cánh đồng hoang, trên bãi cát dài, trên những chuyến hải hành
gấp gáp không ngày trở lại,
để tôi nhìn kĩ cái giá của tự do.
tôi sẽ tiếp tục chảy giùm suối tóc của chị,
đã rụng sạch ở chiến trường,
chảy hoài như dải khăn tang mỏng lụa
má đứng liêu xiêu trong gió
để chị tôi
thắng trận này trận cuối.
.
tôi thấy mình ở giữa hư vô,
giữa không và có
giữa nhớ và quên
giữa sông và trời.
tôi nằm im, không nói.

tôi biết tôi không thể nào nhớ hết,

nhưng tôi muốn nhớ
nhớ có má, có chị tôi từng sống
nhớ hàng ngàn gương mặt giống chị tôi,
và hàng ngàn bà má như má chị.
tôi sẽ nhớ giùm cho những ai sắp lãng quên
một hình hài đất nước
đất nước không là tôi, là anh, là chị, là má, là ai
nhưng đất nước là ngàn tôi, ngàn anh, ngàn gương mặt chị, ngàn gương mặt má, ngàn
gương mặt anh em,
(hay nửa gương mặt
hay không rõ gương mặt)
đã đi qua và để lại gì
đã đi qua
và để lại tự do.

tôi nhắm mắt và tôi thả mình trôi,

tôi thấy tôi, thấy anh, thấy ruộng lúa xanh rì.
tôi chỉ thấy, và nằm im, không nói.