Smithsonian

Institution
Libraries

Gift of

EDERICK M. BAYER
 u

7j
$ ir
y

KAMIN
A
m
lx
EN
1 LES E
e

A!
SEPTEN I:R I o N A L i BV 9
- Au&ore Olao Magno, Gotho, Archi».
| ede Vpfíalenfi, Suetiz & Go-
&

-— i thi Primate, a
es s »
A ComwELIO ScaiBGNIA "Giraao,
ii inunie redadia,. E EPA
-—
:
1
Ue.
'
WES
t£
r'
í p ÀJ
OR E

LIBRI ME
1c ; $e y Je ! P "1

po duplici
Gapiram
e Materiarum Indiós,
eC uad i T.

ANTVERPIA,
Apud Ioannem. Bellerum.. ECs AN
^ 21
PN
1"x

| -o:
be
ui
 ).D. E, !G L IOo Z V 1L
diem, EtiJriffo in fupremo jerenift.. Thlippi s
- Hie, dt. Rees eLE
Prafidi equi. |
- Chiiftophoru Plantinus.
$. D. P.

es -—Bi LATA eft t nuperd Tee

[2:907 SD. Cornelio Scribonio Gra- -—
S5) M / pheo, praclaree huius vrbisà ..
| XUI (ecretis, viro antiquorum —-
E monumentorum peritiffimo, Hiftor 2
— rerum Septentrionaliunt ab Olao Ma-
gn o, Go th o, Ar ch ie pi fc op o Vp fa le nf i |
.. E

— conícripte, Romzcircaannum Domi-

": à :-
— -—- 3 5
2

- ni M. D. LV.fatisincommodo volu- As

. mine exeulaz,Uagnodge ab e
"€

"

Ls
rdm

Pur i
MES
A. DU
SEU
t 2E
peEe---
P3
Lx
E.

poem
y EAESLIL

I
2
y
 Lr Res v

EPISTOLA.
Eri inauditàm- variarum. rerum |
— .nouitatem applau fu exceptz Epitome, |:
non minüs fidelis,quód ne verbo qui--
demà (uo. prototypo diifferat (ne fit,
- i|
jn quoiniuriam (ibi vllam Au&or in
. oradone factam effe queri poffi tquàm.
graui iudicio facta,quod &.omnia,&-
folaea, quz ad Septentrionalium re-
rum cognitionem faciebant, magno
A compendio complectatur , fublatis
— fumma modeftiaiis, quas aliunde ci-
—tat hiftoriis, UDSCTUN narrationibus,
B axveris quidem. illis, fed tritis, atque.
— . Adeo otiofis Phyicis , Geometticis,
Aftrolo icis, Mceteorologicis, ac non-
. nunquam Theologicis rationibus, |
tum faperfluis quorundam Autorum
. .Gtationibus, & aliquot non admo--
pom, necelfariis ipfius Autoris prefa-
E c ——À
tioni--
,
 DEDECATORIA . |
alos pratereà ritibus, moribus, —
confüetudinibus, non Scptentrion di
. basmodó, fed & aliisgen tibuspleut.
íiuu- Ba
E que communibus. | ue
LI -- Hanc- exe vt typis.pert |
orem, etfi dodiffimorum virorum HERE
J que literariz- in primis fauentiur
— hocàme capidé cfflazitabant,au lon E
- tasconfilij, cai me non obtemperare -
nefas effet, loco effe debebat: ratione —
. tamen vna, quód ftudiofis omnibus -
| propter sharadierum elegantiam ,4n
. excudendo diligenuam (que vt à medA zd
c : :
i oes 2:»-
"d zm

- fperabant, fic, anex voto eorum pre- ——

. ftiterim,ipforum efto iudicium) &
. commoditatem voluminis fic geftan-
do aptioris, & emendo vilioris, gra--
. tum me fadurum efle con firmarenit, 5
-— aggpectet*;
yopas
3- Wal vto —x
per(uaferunte
 NT
e: um |

B:
ORPI STOLA.
E POS itaque ad eam rem in- -
-firuáis,,reliquum erat, vtquemadmo--
- dum ex Olai Magni Archiepiícopi O-
P peri buius Aud&oris nomine eratiffi- |
-gma hac multis prodiit hiftoria, ficil--
- ius Epitome vniuerfis perfe, vt fpe-.
-yamus, placitura, audacius tamen cla. -
di alicuius viri patrocinio freta in lu-
cememitteretur. Quod autem te po- à
-tiffimüm mihi propofüerim, Prafes -
- equiffime , cuius füb aufpiciis banc
5
E ronkn edendam efle ducerem,
multis iifque grauiffimis rationibus -
cOEEUM duas duitaxat (vt breuior fima) E
the D dbun.
Efficiet profe&tó erlebte dere
tionis , , iudicij, prudenti iuz fama, |
-Nt ab omnibus, qui non eo me te- -
meritatis &iim pudenti duse
| : fuifie -
 : DEDIGATORTA, —
Fkuiife;
eiudicabunt, v5:niiileà ione di-
p ma effet,eam Amplit: nE di-
Carem, fide certiore legatar, - e s
- Accede!batrecens humar itatis,
de
"tía,osi re me:his
HerHee

qua potero; eod obferigbH sobs

. fequio ,induítria: fed etiam: publicà, d
yt & magnitudo tuorum in' me meris -—
torum, & meumergateofficiumnó- —
tius effet, edere vehementiffimé ca- —
| perem: nullum mihi prafentius nune c
.Occürrebat ,quàm vt hunc artis noftre —.
impr clforia f
&uc m, Am
pia tua
EY
dicarem. —— 3 ss
CX fe igitur etiam atque etiam peto, E
pümim, 3caudaci gratitudinis. mea pm
| I UN5
—
 | ERPIST. DEDIC.. E
Rmnibus teftandz ftudio, cüm eorum,
Eu Epitomen banc legent, & volupta- É
"fe & vilitate coniun&o ,pro huma-
-—.pitáte tua ignofcas: tum vteoanimo -
. opellam. hanc noftram accipias , pa- *-
AERA tuo tucare , vt me pro-
m voluntate tua in pofterum.
| — reddasalacriorem. -
Ne. ers

COME UE FORUM
 unn, & Argun en
OrdoÉsbronr
Capitum. Seprenionalis |
: (uy E Hiltorig, - c

EPITO ME. LIBRI. 4$. CEA

——
DUE lm IE
. X

D E-ritu gentium , & natura rerum,acB

bellandi populorum M S
cud ARGVMENTA
CAP.
d. Biavmuis defcriptio: x
5-8: Finmarchia defer sptio s
-3. Sersefinnia de[erzptso
^4. De Sebementia enti Cirej | ps
m De Sept. ntrionalium eentorum ouoballa- :
006. Diuerfr effectes tonitruum ,flminum ;e Eua
|
5. o De 2 eartonum sn docu Septentrsonalibus—
frsgorss a[perstate Jai
i | dd, E e
, $9. De premn (dol caf nitum: i $8 «CR.
iced9. De ninium €6 Cirrorum Carietzte : A 9. LC
- 10. De enffell;s ntualibus suuenum Ux. 0c 30e ce
EI I. De eurf«7 glacialt equorum pro tallig - x Ii; : e
-12. De eur(mplactals bominum iro braso ue 3idt E
P as De glacialibus. bofpstass dBtinerantium
$ E sc. Me
Tae Dedig"UHd nie d
"e Miren» m 16, n
 INDEX
— Tr
1$.De glaciahibue infirumentit, |. 0 I9. z
56. De belles) Gothoráai obelifcis
€9eredi feri,1245
i 17. De obelifcu fepulchraliósa, - 44.
*1 18, De [axis fguratis, gom — 26,
i 19. De Horologsis. embrofít5 27
: 20. De baculss temporum defr,gnatoribus, 28..
3 1. Dei uh Pam, x 2029.

5 1B. |

(Demiranatura rerum
Ionio
AEN S. ARGVMENT. ee
|. — 1. DeSenrs fulphures, eg combnusiione pias, 3$;
t dacaDe quorundam montium admirabili oat
ura 3 e
[x IH/handie, 6 esas gentis deofertptio go 0 M
4. Defontta borribils Ittoralturm caneruavum, 34.
e$. Derwepe Monachi marins, -36.
V6, De vape Coronaza, € multitudime pifétum, 39.
7. De fix eS tiara C ceunt, | | 40. |
—— €$. DeCharyhds,ed mira natura glacierum, 4I.
— $9. Defcortes. , ea
C9 COTIATMS Wuutbus penu
- Grunlandta, 42e
-10. De in[crutabils profunditate fem Norutgtt 43» —
11, De portabs annalors:n fFFI'COYGRI, (0 44e e
12. De pertcelofo tranfit monttum Scars &$ Spla,is- |
íider "chum e Mersepieny Hu deu or
 Ep.De SER Poredsin v montilnsnin,2 md £m.:
. 44. De tran[itu tenebiofo,» cu m Xon
- 9e
E-A. De dumimbus CS: edes pietiny
g Ecc 3
*| z X
E16. De irruptione aquarum fepe pe $9
: GT. De rribus famo[is lacubus G de 3 *- dh
| De ffecubus imfeiofis 000000 xs35-93.-b
: De
I 9. excelHenti antiquitate Regie arcis
sVefrge2
— v £horum Aarantt, —--.0— S54.
20. De mtvabila horto mons Kimddlrgpapeprá--
dicam arcem, —— Ec com $8. :
$ I. De pulchritudineee
66 bertate infulaarborum
: Elandt&, Sc 60.
21. De famoft sema nfula. Cibus Gurblendia -
didi 4, 63
à.[S EC

E.
33. De clypen princthsaTU Haga infia 4 e
| 24. De rupibus gadeatts, — : M 68. E
2 &.De angn[tis portuum japideforum, ——— 69.
.i6. De feopulis m 5, 66 "hes per Idebenkia péri- 5e z
— cofa., — ; c dyeccc
- 37. De torrentibui xod E | 7i. | s
28. JDe diuerfts formis littoraltum faserum 3 5 AE ^TE
| ap
Dep- dace ,€$ jare (uisfentium, 76,

OB A tu 4
—

S De (uperliso cultura dz monum popu. -

lorum Aquilonarium. Et
KE ie Kk
 OIN DE »*
n 6AP- cu ARGVMENT.
E :I De fapefitiucultuta Letwanorum paganorum
ca 1010
Iz. De Suppalarium RCERUNE jscdp, eenlrura |
Ea | : |
jg. De tribus diss maioribus Gorborumy, 8iI.
4 De tribus din mimoribus, 07 02.
C De magnifico Tepa deorum Sefrenrtiénalium,
84. ; |
9 De [acre 8$ faerificit Berlebun, | - 86,
x DeRnNpERITi són Gothorum circa mon

. S. Deimpugnatione
d deerum, e oe | $8 9.
£9: De fataltbus fororibus 28 nynpbi, | 90.i
evi9. De Elaarum, td eg, poe nocturiA chorea,

:* II. De pugta centra Fauno, le . 9d.

32. De diumimatione, | | 94.
13. De arre epa tea Erteii Sestof
pile,; e aliorum ,
| 9953— —- | LA
I4. De Magicp mulieribus, EI | 98,
— 1j. De Mags e$ enaleficis Finnorum, - t4 T0,
5.16. De Magices 4n fIrmmentss Borhnia, CIOH
—. 17. De Magis marino , ; | 03.
18. De eifdem Ma gis €8 ftenilsbna, p 104.
19. De Magoligato; b 1 40 e
 V 4. |
es Wm
e T
t u PT
"eu
^20. De MaleficCATHHH, E
|A L Det dmn 4 damumbusces o d xà ddo.
t

2 pe bellis& ciissflueiiump
pugno
EX doas ig

- gum, ac vicinorum: ee

XC AP. — /ARG V M ENT. Coq m c

I. De mfelses pugna Regis Danorum Regneri,oIt *
- 2. De ummanitzte Diuefirimm incolarum, | JIA4,.
3* Adhuc de [pne firium bomtaum fertcitdne,- 1 I6.
- 4- De quintuplts itngua sque tuei e-
rim, | cr 17. D
x: 4$. De noirs. mercium fne nummi II 9. «
2 6. Denunding glactalibus, Sec zT ause
74 De nuptiis Lapponuus per cipe e filicem,13 3.*
8. De cborem Inchuofít, cR E - ye E :
9. Deexercitis feblunaribus, E "bid, es
— I0. De nauibus, nerum, € radicibut colligatia, unc
IL. De infi rudctione [egittandi , d304 9
12. De venatione Lapponum, | c ARES E
13. De tranfitu equorum f:uper montes sinfid 133,
4. De periculofo tranfitfu infra montes, ^ —— 133.E s
15. Delege corsorum necandorum, c6 1434.
16. De baptizandi puern [inefirium Lo :
: : X d c ee 5s E
E o Ere
 JdqNDEX
an pe connerfio09€ Finlandia Sorten e0-À
dientalis,s ac maxtina dium d;- 1 i36;:

L4 B. ro
be Septentrionalium Gigantibus,
DE jaép—uarun
I.- De Gitganttbws, 138,
De dom(fitate dU udu ec papilum, 140,
De [obrsetote Gigantun: ac pug Mum. l4f^-
—- Starchatert carmen de frugalitate; 142,
DeSimtutibn fort iféion:8 Srar chateri, J 44.
: De patrocinio quad tulit opprejits, 146.
De exercitus etudes Starcbaters, -. 148,
De fumma geffor: um Starchatert, E
De maximo C6 terribili belio Suecorum ac Gotbo-
Via, Cut Stay chaterus prafutt contra Danos, .

9. De mortei Ohid lurlers; GRISE

«De Haldano , alisfaue pugslibus |
id e6 deuten y:
ne TTE
De alio quodam Heine ,€$ gestis en, 1$.
De Odone V.egeto, cà dep.
E 5. - De eodem, pra pudicitia Pictorsosé pugnante» , 3
—162.
2 E I4. : e 4 agri esdruardi putem £n. I6 Óe
E 17. De ruesbes meeim, es 69.
18. De Alfone pudicitia defem[ore,|
- -OE 171,
-I9. De firatagemattbus Fridleui, — -"m |
.àO. Deermfdom firata gematibus perduy -——: 14742.
A1. De pugna Haraldi deiscontra draesmen,domes |
pee : I c y

: fem,
ii. Deeodem Feidléua - | RUE S m
$4. De piratica sllefirium dde Rt c eene

L I B. TEC a"

Dertnineris & metallis,

CAP. - | ARGVM ENT. ete

— 1. De minerit C$ EAT IA innenttone, : cCTEE-
OR. De ftu mintraltum Cenarum, Re E 383. E
3. De modo cauandt metallay dad,
4 De diftsmchtone :mineralium eenarum, 184. B
f$. pe yon Urframentu »Ropuisse labaratorums* e

6. De.arte d ingenio vise cc 187. F-—

Te De i (neben
icrium z cd 88. ce
 p eq INDEX
| j$.UPS de eifdem metalle, - 189.
3. De metallici damonsbus, 190.
— Yo. Zefutgure monttum metallicorum, I91I«.
f II. De Aurificibus, | 18»,
E d1.Lo rgenteo ornatu Purgimum, -od34
2 Sosa pe Fu.
x

De Bele: mua. ritu, eni,

1 caucli praliandi, |

^ eAR. ARGVMENT.
3. Deartificibus baliflarum, Ed relorum, 196,
E -2e De [agittssC$ telum bellicn | 197.
3. De fubsta conwotattone cotmmunttzti ad arma,
197.
cce cal. periuted Carum egudis dite id 198.
;: De direciione multitudinis COBMOCATA,
i cy 200.
6. De littoradibus pralis, m DTE 20I.
m s De fends lapidum. ,€9 fgnitiferri, ! 3 202. |

— 8. De 9eltts Centurionuz, 204.

9. De modo 6$ tempore adducendi ordres x 20$.

o. De fudibus , telui, Có f'ouess enfrdsofís, 207...

AOI. De ffrarsgemate ) Regis ener E frsndosy

208
i 2 : De bofislsbus incen disspaiciiidis; 210.
13« Deeodem perteulo emevendo, tx || 2I1l.

Ee US 3
E- --
cxx Es - : - s gp
kT PE
TW
D TER
-—— aspi
i ec zm
 MMeeri
nderurpue c
t

Ex d umLo
1B. FYHLO"s13
De flatu R egentiüni. &
i
ercitio militari,
Mp ecu 3
* PA RG VM E N T E
CAP. b

EE. De dde diowe Regit, [o

2. De adoptione tllasirium per qd,
(8. De eadem adoptione i
4
| ^V rorum,

E De ratione £8 modo und,

De eledftone tyronum ad arma,
-7. De eadem pervitum externam,
8. Derite veters militia Gothorum,
(9. Dereliqua antiquitatibus equefiriumy, —
10. Demilstaribys exercitiis e;difesphina » E 226; -
A1. De arma € cautelp equofirium, «7 gbide—
| I2.» De fyramnnica TNUMEG TC] exactione prefecto ue
E —— v5, — ode E S
13. De es[deis peffimiprafedisi, UC cag
Ie De caujés perpeteia difzordia, quam Suec €9 Go-
c0 0o phreontra DanetEN [olo M
dU De esfiri aas^ S» 246 co MEE
 p
ré. js ex€ Dri igefeHo quarto |
deTON pun
I — Hiflorie. Gothica loans Magn. "uidorn (fra-
ExRTzs PT, — — 223539
3 17. De, feuerirate Re. Chrifierni fedis 3:3

E deTii cinflemRegis, Ep
etiecd 241. 3

- | L 1B, !A.

(De Bellicampefiribus, coc un o

e. € AP. C ^0ARGVMEN T«.
; - De gladiis er"fatilibus invotit, — e-— 244.
x. Decnurribus falcatit I 24$.
Ee. 3- De arent equis 19uorti, | ; 247.
00 4. De'Septentrinalim Bombardit, 248.
| Ep Bombardis triangwlartbut; : 249. |
- $6, De Bombardi organtcis, c co c RP
: 7. De Bombardt: curulibut, - | 2o.
— — 8$. Defundamentts arcium comburendit, 265
Ec 9. De crudelitate adulatorum, proditorum, €4 ad-.
: " genarum, fepiniin regia ciuitate ,Stochol- —
s enenfr'fanifitmegr. c-r e
10. Deo origines , C3. fite PME erit Regia ,
;3
253.
11, Defea montis Bruncaberg , extta regiam.Fh.
| gia €$ grelusin eo facts, f 3ZEE ?
eI V
 te Pege
m.De z d5 m
v. R
MecE C iecuxc e: —-oR- 3309 .—

NERIS
(DeBeli—Ó |
ARGVME NT. |
CAP.

m 1:5 xe
E d De forma €4. 77] antiquarum n
neniumv iprep
zt trtonalipm, 21 262.
EON De, cox gegen s"AHIHR. Septentrismalm,*
4e Demutua i férage mercatorumv proportubue TS c
TN - die, e 2of00 2644 100
z $e De punittomne rebellium nautarum, v0 266: CE
6. De equeffrium matafione, 00 267. X
^ De natattane pedefirium. armatorum €? prafer- E
dm Finge, - Box -2 0306 $e c3
OLOR
E.: zh1gi E 12.
beBs
al^ igis
T |
.
(b1L.
 INDEX

A R GV ME N Té Ww Qu |
E De

AL. DeMia bus ave- ibue vn confes Liuenia Cd Mofeom

duafries, x
2 Dé conflictu jleciai ^ rr.
I

win
n
fiv
M / "/

|8. pe irraptiontb ud Mo[couitarum fe" Rurkesrio -

273.
4. De [fecu borrifim ; Selen pii dide,
0 A74.
" De eodem, n [3 ed
|.6. pe pralits. Finnorum contra Mofcos, t. 4700
uS.
cou
ERU -7. De medo latrocinatidi Pg
VSPHERASEMU
TOT
ratosivenpo
Me
etatis
enu
UMVet
NIEr
edUTUA
ERSO
MAG
.$. peeodem, — 1t .278.
AN
"eon
Jn-ur
"W
ME
Pm/,

9. -De modo recipiendorum Oraterum apudMofzos

quietus

Mifasy : o Og
IO. De Italico Oratore crudeliter occifó, —
pesi
scite
seriospey

X 282,
1I. De $ngenio negotiator Mofconta x- t 183.
I i. De diueríss modis praliands Finnorum, | E
1 3: deduc de eorumdem armis ; xe munimentis
$ ÀE
: 14. Dé Prajt septentrinalibu, Regis 5
Suetia5.
«2986,
NE *. Deeii Grelentorum Tfidum comburendit
287.
16. Demachinis glatíalibus ;s T uu Y | a$hs
zm

17. De Cebsculus 1gniferss, 29 o.

SE 18. De Bointardis dc ghbn
t eucbendis, ojmds fer.
RS ud re qid,
 mcer
|ginis

orum, pce ue puo. e E 2 -293.4

pe Lid do
aquarum.
e cpi,ee
e
De ment ibus glacialtus, 0 App
» De glactalibus excubtts 88.modum, | — 297.
ec

, Dé fortunatioribus prelus Patutieii, ——298.

De oppugnatione arcium in
fee meniarum, :
2.99 " 1 | e : «s
De oppsegnandis. satia inimicorum
m eomgeleti,
.$00& :
De pena infidelium firmerum,ktequam
Vennpri:
. fam infiscta, | mee 39 IDE
Deeidempenis, — : 393.
De cur[m Faquetum pro pallio$ $e.ranoàz
e
eode- :
Dé 0zagrii fen«lcibussn simf.a glaciecu
currentiET
-- :-
day o ME O4. e
| pe Rangifeirpi $n
i niue
victu ibdd. cue gep, —
"De feffecatione) boflimm m decus ninofís y:
; Dél o sinn Sngulis egur
.306,- um impre fin E
o : — .

X Es 3 ; : 3 : -
AR ITI.
E e

- m INTE an m ARS
. d
E- 1 Y i * v rh D. E
] z ^
- : 4
EE
a LM
en D
TL
EAD, v"
RO
dips.

vos
NEMtn

onlarbus. |
SudursAqui
Dc
Ei
 e 1N DE x :
CAP. | ARGVMENT. | : CER
—— 1. DéParittate C$ forma Saxorumy, ^ 309.
—.- 2, nedomibus fetricands , €9 earum Carta dic 2
E — JANL- | :
E 4 DE nfdem, c u—€— zt I$.
0s 4s, DE maxima multitudine e magnitudine 4r
| —borum 1n Sepzentrionalibus SED d8 313. -—
20 f, "adbuc de arboribus Septentriomé, Ge 0 31je.
-—— 006. Dé diuerfitzte arbor, (2316.
p —7. Defrudiuum qualitate, E IE 317.
— 6. Dé gummi abyetiso, f ue Reffion QU) origine de
bra fe» $ucctmBb, M ue

E CEPR YTUA
De Agrictltur, & humano vitu.*d
CAP. /J— ARGYMENT. DERAES
I. De diuerfitzate me[ftum colligendarum, —- 330.
2. De Psfirinss , Ed cocftone Panum, —— 23?*1].
(0 8« Detorrends frugibus duraturis, ——— 322. -
we C4. De ris bibends Septentrionalium perum,, x
EU 3n -
$* Dediwer(fi vaodis tüguesili falis, 3314.
6. De difficultate aducheud; "Ls in! Aguilnaria :
igna, | e E $2
txGe pe.maxima2 ohh eoe EET
89emitteefr,
09$. Dea 1gnitudine es 326
2
ITE con
De cce c ur
enm

L L5.t ud.
--
sva ri :
is c o n d i t i onb
r u | Aqu
De

- D. 2 AdeEGVMEN TOcooe —-
I. De dsuer[irate babituupiy 00 0 00— |
n plc
24 Dé pudisco Segni ornatu, e$ rige
- 33*. : —
3. Dedbenediditone Catbolicifüm Regum | E 33
4. De» PUN auratis €8 eorum. iwramento. ;

E p De »uptii »diiiiun: Eg I 1 em E

-. e eduiteris eg adultevorum pne, E.

ó. 1De :
E

L1B. XF.
De dive hominum.exercitiis,
ECC ARGVMENT. inde —
t T. De puerórum exercitiis, pote d ee ERE giro
(003. De rite feganda die ,€9 rteaplineee -
| oe coo PEE
poe ce
 de e E INDE Rd E
c ber idem, Loc. e dije s n /342.
4. DE feft Maialibwn, d oo e oor
- S. nelefn Alea E$ Schacorums, — 344.
|. 6, pechorea gladiatorie ej.ermifera feline) »
s 84$:
0 7. Dearcualichorea, — e. - e EU
08. -peiod petaktens c eos 3Mt

0 MUR. XXL
De Ecdefaflicisdiiplinis
BA DAR. ARGVMENT.
00 e DerfH DENM in Eccdefid, & £o.
X. De Principum funer:tut CS e 331.
($e Dé earietzre agroteutium , norboruus, eg encdi-
- Cinarum, Eo d i. t$ $2. 2

s LIBI XPIL |
De Animalibus domefticis.
pem ARGVMENT. zm |
— I. De Mirtetiboe Ed Mgnit, 000000 35e -
224 pe Bobus C$ Pacto EIE.
(8. De Equit Septentrionalibut, -c SED
SEE De Me ren, EU ue n 3j6. 3
 -. LU TE RUR mc E wi
Ee RT cric dao ER T
: mq DO up rec ecce e emp
- c i e M aB- Ue MIO peiboe opea
E Nie n n.
— E XY T I RT " -— TOO d

- GE E : 2 D

- fe | per
) libe
ncC.atf2n Gee
(6. DeHircis €8$Capris,
imaptis, -- s
monis
Faye Que munera dantur ! 13$$t.
8. pe Rangiféris, | -B -—
s
9. peCtiiate buiet MAU.x 33
9e
:
J 10. Decurulibus plaufitis mc 0.
Raug tfer orum ., B 3 6 2 1
II. Dé Cebic ulis bsema ltbus 2
d 2, De commoditate.» qune L rodnimaln »
!dés- comas F-

c
"De Animaklat luefiribus. | - zc
m e ARGVMENT,
^s —
",
— p. pe Zleibus [eu OnagrH , €9 eeptur eorum,
0 864.
$, Dé pugna Alctum contra Lupes,
36e
^—
eee E
T re pe Ceruts eo Damulis;
4. Dé C aftoribus, |
g3e$9n
j , De Gulonibut, 20 .
ide
: 6, De bofpitibus ín harumos. fegu- L
x— muti, | | dé)
— 7. Demode Genandi Gulenes es s370€
9. neLeporibus, E 0 e e p
.9,.. De Lyncióws : € pellibus eorundem, 830.
[7 pedu ; [2: Mte eorumdem, : - 374.
| e

E B CES
 UNBrY
Hn. | Désilii genere Leporum, re. IÍ"
1.DéLutris &$ eorum dimerfi"2f , ac idum fal -
: C"e, | coo 008732
spee Sciuris, | —1:377 08
i. Adbuc de eodem animals prefénfuturorum D 3
- 378. | :
. De Mardurp 6d Zelelie,«t po iue 3739.1
De Hermelmis, m :381.3
De Senatione Herm brrim, E o
De natura Taxorum, - | 384,
"Adbuc de eifdem, ES E 38j.-
. DeCrf. spi[cantibut, | | o —- 386.9
De rrt ingeniose smterfictendit, — 387.
De £nfidiofa Venattone Cr(ormm, 388.
« De Hertnaceifine» Echini cum. Vr[n confiitu-
| 390.
D? oces[tone V.rorumperjiecus Clamart, 290-
f. Deraptu puella Q5 generattone Vlfonts effutifam
— atfortif'tmiViri, — -— 03598.
Deraptufiffulantium fetmicorum, |. 394.
De chorea Veforum Litbanicorem,. (005 9g
—De agilitzte Fro Yu», 39 7.
De Frfitoluentibusvotas, 000000 399.
Dé Gulpibus C$ carum dolis, (|. .599.-
De dolofo Ing
i enio Cabpitiis "s |». 409.
- De feracia bominum per incantamonia in Lupot
conger forum, ueR 493:
 LIB.
De Auibus.2| Te -—-es |

EXC
A P. — : ARGVMENT.-
r
pe ZAccipitre,£4 diuer(is m feribas, |
Adbuc de natura "dectpstrumn, p
De 4quilarum natura ej ecc carunde"
409.
De pate "-" genere eius, S
,, E4I2,
"d
i tia
De zs trabili generatione "natum Sco
Dé Anferibus , asco eie
De Corgi Puetrinis, :
. Defdmimica aue Corut, € E
IO. pe Falconibus ,C$ eorum diflinttiane, c
De Hirundinibus ab aquis BUE
s : I2. -pe "diutbus fiub niue recinfits,
djs Deniaalibus
DeCenattone earundem extra iue,
auiculm, -
X4. e.

: Li
E: Déem Culicibaipdeiiiwsm
Nnnbut ei
c.
423.
rjlrldinaauium 57 44e
De onisdn,
 V o bare
*:j f | pe Pagonibut, EA UN [p 0426.
^9. De Anibus dentes
gomitis int sh 426.
De Mdusbus Alle Alle dicii, | 2
De Vpupii (ó aliis auium generibus, 429,
De Cuento e$ dide omit Pcpodeis 439.
LIB, Xx | E
fpcc Pius uc
j
dice ARGVMENT.
J. De rsplici Botbnsia terra Septentrionalis, et alin-
(oo c. dantifma ecsuspicatura, — 0 432,
| aX De multitudine pifcium T borne ttipent Botbnia 2
,
| 0434 E t Ben | |
- 3. Depifcatura Samoa, - du c qu a $
4s Depifcatura Vitulorum martnorum, | 438.
X «pe ceni pieandi eofdem S £OT HiWe. t
6. he vurtwre NOIFCORE Gituli marini, | 449.
P x: 7. De perplexttate comedentium CATHÉÍ datuls;"mari- 3
A ni Fempore sjesunti, | EE Y 441, |
057€. De Lupis, frue Lucio piter, cddcsh 0 quae
(o 9: Deemfdemptfettcaptura, —— 443.
. XO. De prfcattone ber flammas, 0000 0— 445.
—COXI. Deéeffisa pi[catione Cd 4UCHbO, 0 446.
X12. eddhyc de uix. AONMEDE 3n
de 4e |
mes d
4. egredi vivenequelirius
,
I5.De cwr[m glacial: pro. pi[eibus »€$
(00 pifcatura imflstuatur,| p y
16. De mirabili euento glacialis flagmt i "eter,24T4..
17. De Pifcibus nigriflominis «darcem debiti p,
5 Wt Finlandia, | E Exc e -4 $$e
19. ! flens -
ne portentofo Citbaredo: eiaflem.

I9. DePifeibus diuerforum gentvum - c AT.

20. Dé P e[csbua falfis; fíecatis, Egfemi. qu
21. De Pi[cibus fale conditis, — :
23. DpeHalecefiue Arenga, —
-23. Denmatura Halecu, 77770 0c
pe De Purus, C$ femme Pifime,
L l B. XXL |

De pifcibusmonftrofi$.
E e ARGYVMENT. m -
m 1 . Dé ifiatureperienafuaim N oruegiano Oceano,Lv
| 468. Ll
ipd Pffiatrom, 9qualita
im i pe afe,tibiam
P ,s
: A69c | em | xe
Be.3. De Psfeitet Iflaud í4, tre cia - ("7 i« E
y 2 De mif4 Meu iy India, -| 473. E

Aree
 c T NDEX jm
pee borribilsbin moufiris litorumRESQUE 474. 3
- ji
. 6. De Pbyfetere £6 ems 1tnmnautas erudeitiato, 475.
Ie 3. De pugna Balenecontra Orcam, — 477.
5 a. pe multiplici genere QEefOYTHEM,
C ———478«
| deDe
o
enonfivofa pice 42 littore Stemma 4a.
qaanmo1532.feperto, —— 479».
ed |
IO.De Xiupbta, Monocerote, €$ Serra, — - . 481.
Sc JIT. Deenode pi[cands Cetos €ó ec m Dp.
E: I2 D£ zura affettine, Balenarum erga fetum.E
494. --
m | I3 - Deffermate Ceté quod Ambra diettur ,e en
oc mediemis, 500000007 : iud, —
— 14. pe*fu partium Cets, 0 485.
ESI. De firucturtsex ofssboea Cetorum, | ze- 487. |
zd 16. De domibus ex erectione coffarum Cett, — 488.
Deancboris dorío Ceti emphfiti
4H. — -— A85
pe Porco menfira[a Oceani Germanici, — 490.
IÉ I$ De Ro[maro [ime Mor[o Norsegreo, t c49n
De Pifctbus alattt, :£3 : 0 492.
DePolpis, ———— Hioc ono datei
Deerudeitizte puarumdam eid :C9 aliorum. |

E. De Geraubus longi fms1n

benignitate,
De Mosspie pce, :
gU. ge
| 496. -
| "e litori Nornepe,»o
Lo 4. t - -
| Dé
Ee eg quem N oruegii Smaemffa eppelat,e$
aA xri de iei cuc 7497.

J:
^
jtd
 Depecore
faleMs Vari colore.Seypentum,$or,-
E. De babitattone e9 manionedecir $04. -
30. De pugna paflorum contra Ser; ente, ——bud.
31. De bis pice muper inPeneereper,496.»

i LIE xX1 Lod m

- Deinfe&tis Animalibus, E |
€ AP. : ARGYMENT.. e
I pe molefisfimis € ulicibus extremi pini ;
E "ege Ec.
EXT De remedii: fugandi Culicet ezCimieet, dx
(3: De Mptbus Có carum nutrimento, — 2498.
4. De Mel GE Hur rtu e ce jo9.
f: De Formteit, | | c. 4 $19, :
Bo pt Magen [Aearum generatione, — $1Ie
FINIS.INDICIS CAMTYM
 INDEX RERVM INSIGNIOR VM
OQ«y& XN HO c. O LAEibus MAGNI D E; GEN :
libello tractantur.
tibus Septentrional
OPrür numeruss librum, Fuer libri.caput defiignat.Es
p

A^
Atanes arx regía,. 1.17 AEtátem. legitimam Gothis.
J virtus facit, $7.
Abbas Nydalenfis cum | Aér maxime caliginofus, t.
| 7. monachis fufpenditur, ^$:2:6-
EO — 848 Agricolzex hirundinum ni-
— Abfynthium feruandis pelli- disomen capiant, I9. II
bus prodeft, [ $.I5 mineras argeteas abfcon-
e Abietes mire altitudinis,4.10- .dust, ' v 64
Abietum vfus, — 12.4. Alce animal, CONI
Accipitres infantum hoftes, Alcium curfus vehementifsi-
19.2 DTE cro I1.29
Accipitris aquilonaris fero-- Albertus Crantzius Germa-
cia, 19.1 norum hiftoricus,3.r.- Da-
Ácho Hanfin Veftrogothus nicarum rerü fcriptor, 5.8.
. eques auratus, 11.25. Albertus Suetiz rex, | 2.22.
— Adipis anferini remedia,19.7 Albuin rex Longobardia,s is
-. Adolefcentes ad principum Alfo pudicitiz defenfor,s
curias mittuntur, 8.5 Alle alle auis genus, , I9. 20
E Adoptio illufrium. virorum Allium cum ceruifia antiqua
per arma, 8.2. ebibitum cófert morfibus
A dulterij labes, $.19. puni- ferpentum, 3-21,30
^ tio, 6.12.14.6 Almetrftech caftrü, 8.16.9.10 -
AEdesodoriferz, — 12.9 Alphabetum Gothorü, r.zr
AEdificia nociua, $3 Aluaítra monafterifi,z.1I7.I2.I-
— AEdificorü diuerGtates, 12.2. Aluilda virgo verecunda,s. 18
AEris& Cuprifufio, ^ 6.7 piraticam exercet, 5.24.
AEtas hominum $ eptentrio-. Ambr origo, 12.8.21. zs E
z nalium, | d e4 jufdem mox Eri. L.Ij
Amnis'
EE ET. -L--x T 1 dá ux n s
2o I ORE 0m c a co E eS
OSUCÉEX Ue CE CUM SESS A E e

ui : EO HTESNE Y e

-Amnes geminifad.adaKs proprietas - dnos,

-quilonares, | 12.6 |H . 19. 4 [eee D es m
Amphifbena Serpens biceps,A.quilonares.furororum.pre-oE
E 2L28- - fagi E ls 12
Abites domeflica. & flue- Araneus pifis, | - (2049.
fires, - -19.5 A:boresin extremissspeis-
Anatum Scoti 'gelleratio trionis humiles, ^: UIS |
"mirabilis, X 19/6. Arborum mmaxitna multitudo :
B tnorestbores, —OSWIO i500magnitudo, I2 - z
-T
d- i
Anchorz dorío ceti impofi- uerfitas, - 512:9
fat ro. 1607 Arx magni magiftri Linonim |
Angermania prouincia Sep- | &magni principis.Mofcoe
tentrionalis, — 24. -cuifaium, V CIEI-
Angues virgine;
^ — $.17. Arces magnatü & nobilium -
AAngnille. capiuntur per au- apud Ofttogothos & $u.
ditum tonitruum, 20.10 €Onés, E.17. Arces- S e. E
' Aniger pifcis, | 20.19 — ptentrionales Hispa. ex
A nimalculorü ad famem ar- parte lignex funt, —1r. 1
**.ceudam íagacitas, . 12.6 Arcées violentorum quomo Pm T.
Annülorum. ferreorum por-- do debellantur, POLIS
"Xus, AGES 5 rcium fundamenta combu- - -
-
uices septentrionales, 19. x. rendi ratio, L5 9. 8
4A pium hiftoria, 22.2 Arcuum Septcmrionaliü m
Apes nutriendi rato, 22. 3 493.2,8. T1.
EL maximas foueas melle re- Arenga pi(cis,- 20.20 -
ESU ht 5.524 Aen fufio, .6. 6. víus
Aqua nigre& ineifücm pif^ 'muluplex, | 5 6,
Wes qHer
s —— — 320.07 Aud Gotlilandiz,. ^ ICI
Aquin congelatio- quomo- Auftx hexagong, | I3.I
do inpeditur, rr.2e. in- Arma b: dlica: .innis inter-
geniendarum. ratio, 9. 13 dida, 11.12. Armaho-
* ftagnatarum iirruptio,2.16. minum bea eer
[Aquisiuünatandi ars &vfüs 4.4. picata, ^ 2.28 -
. penesGothos, | 10.6. Arngrimus pugil Sucticus,
pue generaax,
*cio 4. 1.5.2.5. I4 $18
" '
ETm c
 TA RE
M Me ONE" MICE
Durnce3 eoe EPEU
LETS

TIRDRNE
E M tnecodus gigas, S.2e 3alengpugna contraà otcam,
c Arx noua , Pakudm fr 2ae rab pifcandi 1fatio,2i-1I
: 20.17 : — affectus erga foetum,Q2BIAs
ce - Afellus. pifcis, : Balilatum arti
| 21. 2
iem Alpides in partibus aquilo- Baptifmus Mo fcouitarum, H.-
— -paribus, -— 21.30 2744 fytacftriumincolarm,
Affroram. peritiam qua rati- £m V
onc Gothi sEeqnspautut, Bella hyeme quam efiatecte-
co pB20 WD... briora, ! — I UNE
— Athlete dao deci]in-regno Bellorüü Lappones.i ignari, 4$
-— Helfinpgoum, . $4.2 Bellum. totó feptennio ante
Auaritia apud Lappones non praeparatum, 20-58.
- -— Fregnat, | 45. Beluz maring fugantur. fono
— Au&or fub frigore natus & eytharz, —- 25 — 2013.
veríatus, 17. dira tem- Benediàio. regum..Catholi- ;
peftate. iactatus, 2.26 corum, .. . ^ 1&3
Aucupium zfüiuum, — 20.rI Berghen emporium | cdlebre
— Ares domefticz edicto pro- Noruegiz, zu an
hibitz,$,20. fub niue Berus ferpens aquatictis y 21.28. |
feclufz, I9«I2. 19.14 Betulg arboris lachrymz po- -
Aviculz volatu globulos ni- tabiles, po c
uiumexcitantes, |. 2.13 Biarmiz defcriptio, | LI
Auri vis maxupa in cupro Bibendi ritus apud fzptentri-
Suetico, -/6.1I onales, . — J2epdiid-
- "Autificum. copia, 6.TY Biarchó pugil Anrtongdiey
z
Axungi phocarü apud Go- $46 —
thos magna mezcatio, 9.1 Biornonis fomnium, diis
Equuseiufdem, —— 19.6,
uoi
| cauati pro vagina vfus, Biremium vfus in mari Go--
| zw. I2. Baculi temporum. thico,——— —- - 1554
- defignatores, 1.29 Birgetus Ierl Stocholmie
"Baculus ttripalimaris cum edi- conditor, - 940.
. &omittitur, 743 .Bleixen- defun&orum Deus |
JBaldems aperi femine cre- c |
. Bodies pifcis, - (2049.
Bologna:
 ORERYMO S | s.
:Boloma pit : ATCampanula- appenduntur e-
22,

Bombarda pls 9, 97. nie quis calcitrofis, 8.8

- ganica, 96. feptentri- Io panulx argentez incau-
-— eonales, ge Tuangu- disequorum, : -. 6.xk
—— lies 0. 9.5 Canes THDOHpR in bellis a-
eonifl auis genus, 3-193 — é&es,- I.12
- Borbocha piicis, 20. 13.20.19 - Canes venatici inueftigát fil-
sBorcharus, osHontameiotum ueftres graflatores, — rr.g
di&us,. $411.5.24. | Canis acerrimus, . $.bm
XBorcholgm a
arx, » 221 Canicula *pilcis Noregicus,
Bornholm iníula, 2.10 ior ;
- Bothnia t:iplex, -204I 'S.Canutüs occiditur, 27 [e
Bothnienfium fiimplicitas, 4«$ Capira pifcium lignorum Vi-
;Boues pcenisalti isTOPUIBS | ce, | [x c MIA
pem tcgumenta exanfe-
xum feu anatum exuuijss
E E 228. 4.43 |
EE dn monificdion 2.17 E.
| vifii infirafum, - 18. 24,
Broderus & Buchi. pugiles, Caprz Septentiionales, 17.6.
Capfelignez zd condendum
n
Bruncaberg mótis extra Hol- buryrum triginta pedum
— gniamíitus, —— 94II longitudinis, 2.4.
Binncho regni Suetiz pro- Caputium Dzmonis oftium.
: dto — — | 9.IF- Vener lacus, 2,18
Backing' halecis genus, 20.20 Carmina magica in bellis, 4.1
pum ele&tifsimum, 2.21 Starchateri de vita fua,5.7
, maxima guide du 13 Carnes Cudz caprarum edü- ——
rf.pan.WeEjo e m tur, 17.6 1apgiferorum
optimz & falubres, 17.12.
- Carnes vrfi edules, t OP
UO 7 e s Carolus Gothorum rex eXu-
Calcáidonerfeeos.fylas . lauit ob vrafectorum fuo-
x— habentes | —e— d$. rum tyránidem, 8.13.11, 14.
ur viua fsiphus admi
à xta | Cati Scandianz infulz pra-
CinicesAK. AG - flantia, |. 1248
Mm2
 diss

cn IwDEX
-4

— Cainmirus; Poloniz rex, 8.13 8 taoliobintámi obfdet;&.16

— — QCattella niualiajer z.IO —Eiufdem feueritas,8.i
-s- "Oaftor animal, -18.4 .$.1&. regno pulfus, 2
-- Catillus magus, : 3.19 Eius exercitus ferto inic |
— — . Cattus Suenorü eeseTI - to füfus,7.7.8.1:PepIL. ine
EE |Caudz pro velo vtuntu Cn- feheitas, - — — * 2$
i Cim natant IS.T4. Chíiftina- Daniz regi, rr. 3:
EE - Cauda. vulpiua. contis uc Cimices fugádi remedia, 22.2.
Cinétur * argentez, 6.11.8.8.
—— m
| e dadccue. velte, CHIMS (uper glaciem noétu.
——-— OIM? |
efperfi, fecurifsimam ef--
- QCeralaaccrba,
- — Cere maxima copia incendio m preliandiflationem
colliquata, rt.r. pe: vni- Bag
. fam Puropam gea Circius ventus exitialis apüd.
XP Aq - | Septentrlona: e$, 4 10.2
- Ceres dea ftgum; 13.2 Claua pro conto: Gothorum
Ceruiíig calide medicamen. prouerbium, 3.8
-- tum, 6.10:16.2 Claui ferrei apud Aquilona-
Ceruys volans qdofator. 3:2 resnulli, .— 4o
— Chalybis electilsimi copia, Clypei ex cafeorum.crafts,
S 5:5. 3.8
-Chara&eres Gothici, ^r.20 Clypei militares argentei.
Charybdis & mira natura Clypei inilitares Pane coque- :
-— glacierum, - 32.8 doapti, 29.14
Cho:ca gladiatoria, 15.6. ar- Clypei principum. tionibus
-cualis, I$.7. nocturna E- Hangzinfixi, rrmiga
]uarum, 3. 10, " Vrforum -dps genus innltiplex, 21.
Lituanicorum,. 18.27 pifcandi ratio, 21. 1t
-Chorexluótuofz ,& demo T rone 21.13. partium v«-
| brem, 48 - fus 21 .14, ftructurz. ex of-
"Chrifliernus, t. Daniz rex fibus, a1. rs. oísium ceti
idu bombardz quatuor 4. E
compago pro domo eri-
' anteriores détes amifit 9.tr pit, —— —.—— 2LI8.
Chriftiernus i. Daniz rex. Communitatis ad arma (ubi.:
"crudehísimus, 6.1. 21.27 ES conyocdtio, — — 7.3.
Commu.|
 dRawd — Es -
;lommutationes | ferum - & Culuta. aperftitiofa jade
| :
mercium abfque nummis, norum, Paganorüum, 3I
E. e - | Cunabulà infantum argentea — :
Conigis per ignem. & fili. : 6.
- -cemf-derantur,- 47 Cupri & zris fufio,- 6.7 e
Conripentia coniugalis, 14.2 Cur'endi ratio admiráda, La
Gor fatmonis diutilsime vi- -Currus falcati, 9.2co
E - uit, 2 20, 3 Currus tangifzrorum vno die-.——
"Coronz aurez tres,Sueonum - triginta miliaria Gothica
— -arma, 9 oco ond excurrunt, 3940 ——
: Corpora. . Septentrioralium Curíores temerarij, E- ULTEGA —
. populorum durifsima, 20. Curfus glacialis pto pifcibus, e
: 19. 20.15 z

: Corporis.idoou adutti re- uci glacialis equorum, 5c

qnedium, II423- elle hominum pro bra- —
Cortices arboris Betule fcri- l0, 112
- -bendishterisapti, . r.z1 elm conolunt pro pallio
Coitices quercini pro lumi- vel brauio, 11.28.
E ue o I4 Cyiharoedus pifcis, Lu |
Corai marini, | 19.8
E Coruorum necandorum lex Damones metallici, 6.9. P
E 4e d$. : genera damonum ibid;
Cotes apudVellrogothos,. | Dalecar liinuiétum pugnato-
e 28 - .rumgenus, — 6.6.7.4.
Craca |Noruegiam.- mulier Damna T: Damonibus data,
: ^ magica, Lo 3.14. 3:24
Crudelitas. inaudita, C S.1$ Daniab Hachone bello füb-
— Cryftallini lapides apudVe-. adi,7.11. | non ducunt
— - itrogothos, - 12428 jntervitia& fordes men-
2. cuculus. auisSeptentrionalis : tiri & fallere, 8.14.
—19.22- panis regnum paruulz tel-
2ulices infe Aqui!lonaribus luris auguflijs clauditur,
— 449.231 remedia, 22.4. 1.3. regum genus, 18:25
. Culices hyemal es. solSep- Danorum proceres flammis
-dedideu 03948 ,Opprefsi, - 7.12
Mm s |
 INDEX
Défntoruni apud Gothos doe Sie tado
-facrameémoria, . 116 Draco domefticus Ocdifus,
Dents luciorum combufti 5421-5
zupturas vünaram fub e- Draco Slanorum infig
igne,
. phippio fanant, ——— 209 — 2.23
Dehie morfi beluz marinz Dufflinum Hybernig opidum
Cleco eborns, | -.—3t19. $19 — .—
Dentes fcduri przfligiatori- Duna vrbs, RS
busferniunt, — —— 312$:1; Dux hyemalis: & ftiualis
meh muficis- melodijs E23: —-
e
dele&antur, 18.26.20.).2. Dyiting nundinárum PRSE
IDeüs pro. virtute Buenenes lium locus, - I: 6
| adjuuat, ! $413 |
. Dian fex Hellefponti, 9.3 Ebbo piratainfignis, -run
- Diceneüs Philofophus, 3.6 Educatio militaris nobilium
Dies quinque: menfium con- puerorum, | 8,4
finuus, — 1.3.449 EgbertusBiarmorum rex,$.1$
Dij maiores
& minores Go- Eggiaford fcopulus Norue-
thorumtrés, 3.3. &z4 gi, - 7.14.
- Dia regina excelfi duis. Egtherus pugil Gppreims, "
4.6 | $,tO-
- Diüplina militaris! $10 Elondia Gothorum. infula,
Difcipuli Starchateri, us. b |
Difcordix caufz inter Sue- Eloxnabben portus, - 2. E c
cos & Danos, 5$.14:8.15 ^ Eluarum nocturna dee |
Buono A apud . 3.10 ;
Aquilonares, * po-. Enfes (eptentrionalium, gars
tentia, 3.13. do 316 Epitaphiapia, ——-— 117
Deffrini montes, 2.134,:3 Equefirium arma bs cautela, :
-Dolabrz fiue fecures ad sla ^. £n — f
ciem perndendam, 11; Equi zreiigniuómi, :— 23
Donatiuum regium Cotho- Equi ad natandum infirudti .-
rum, 14.4. apud Gothos, — - 10,6 -.
Domus cuneatz, 12.2 Equi Septentricnales, - 47.3.
Domus ex ol ibus eti con- posu p ces pes |
| : gus.
 E : SREXCM
b onis,2.21« Niehutes 17.4. Fabri ineifof, ^ €. ó
-Equitandi ratio ac modus,8.5 Falcones emu 19.10
Equites aurati & eorum iu- Falonia prouincia, 229.
— famentum, Falfitas Lapponibus & Both-
01484
Eguorum gre es validifsimi - -nienfibusigtota, ^ 4.4.
-& ingeniofifsimi, 22i.cur- Farina ad Solem torrefatto in
t
--fus pro pallio vel brauio, multos annosferuatur,r3.3
11.28, tranfitus E mó- Fatinz víus ad famen fuble- :
-irotes niuofos, c4 uandam, | 9«14.
| ee marinus, 2626 Fatales. nymphz. ac Rc. :
doe pifcium ofsibus có- apud Gothos, - e$ 9 x
ftrudta, - : e 4.2 Faui Seprentrionales CXEfteros
Encws haufto Cracz pulm en- magnitudine fuperát, 424 s

fo fapientifsimus & pru- -Peles candidi, 7.9

— dentifsimus euafit, - 5.14. Fencftrz aquilonarium adifi- -
-Ericus cognomine Emundus | «€iorumintectis, — 12.3
3. Fencsoc infidijs pofitis:fratrem | :
trucidauit;
: EricusConomm rex Both- * edd
nienfes ad Chrifti hdem Ferrum candens proijcitur
— €oegit,- € — 2233 fundis, UE N
E:ici regis. memoria in faxis Fefta maíalia; 15.4
campeftribus, 2429. Eiuf- Fidei integritds flricto gla-
demars magica, ^. 3.05 dio merita, 8.7
ricus Suecia rex, : Finlandiz Septentrionalisad-.
8.12
Ericus Palchendorff archie- / - fidem conuerfii 6, 4.17
pif. Nidrofienfis, —— zt,s Finrnaechiz defcriptio, I.2,
Ma filiaOlaui Vermorum te- Eius temperies, "m
Einnivenduntventos, 34g
de eem
ebus ieri
cartis Finnis domi bellare interdi-
éum, | 112
. Finnorum lignipedum — in
prxlio agi!it2s, 4l
- sinbidd que olimFinnia, 742
-E * Kloccus Rufsie rexaStarcha--
tero fuperaius, | 4
Mm
E dua bar
INDEX
| domi- Fundz haflata, 1L12,apiid !
pe Focus cambonamnus in
"busfuperglaciem, - 1,3 &iignitiiferri, 724
Eo Foemine pulchre & foccunde funera principum, 16.2
4r. Venatrices, dL Pungue agaiicus no&u lucet,
p Formicz apud. RU,
Furari apud Lappones dd: s|
d Fouex infidio(z, - 7.10 . gne piaculum, | e$
fratres cucullati- 1500. 949 Y Je j

Fraudare Lappones nefcij,4..5 Gales Pinnotubt; EG

Frenum virginale, - d42 Galli (yluefttes [ub niue res
frena eg juorum argentea,6,11 "clufi;o i 49,12:
Fridleuus rex, 3.12 Galliranum zem didi fcopu--E
| Fridlcui trata:gemáta, $.1 9 li: quidam;inaccefsibiles..
C URMaADON Am d - Meler lacus, ! UM
. Frigga Deus maior. Gotho- Callink ex anatum ouis &
If0HE 005 53 58:3 4. proprijs pullos producen- .
Fügora marisGermanici, L13 tes, 19417
Frigote adufti fubíidio ad vi- Gatulo arboris betule fructus
tam donantur, 11923 (9.43 |
-. Frigoris alperitas,. 1.7 Gedanenfe emporium, 642.
Frigus SEM zítate me- Genitale: mofkri marini pros
diaz 2.12 — digiofx nagnitudinis 259 -
Froé Deus minor Gothorum Getti lindus €Gothorum rex,
34 LO ERG
Frotho Danorum tex rud. e- Gigantes olimin Dati. $4
lis &1 impius, 3.1.5.2. 814, Gigantumíàxa, 2.29. Vis -
: fru&us SECUS noxij portentofa; —| ^ 5.2
2-1 A220 -Gigantum hee diuer- E
Kruges fex hebdomadis ma- . fitas, zs $2
' turefcunt, e cCUE RA Gigantum fobrietas, (35.3
- Fulgur montium inétallico: Gilbertus magus. ad alter
E EPHHE — : 26.10. Prometheus, Loc 49.
Fulica auis aquatica, 19.16- Girfalcus aquile genus, 19.3.
Fnlminum diueifi etteebus, "I. Giuritha virgo regij flem- x.|
6. remedia, 29.4. - matis; $ IEEE

- Glaci- *
 Glacialispugna ntio, .
dew-: mmultaria, 7.55. Arma,
—IL2.He 2 28.8. Equi Datandi artibus
| Glaciales mathine,rIt.16. ex- -ininudi . ——— — 10.6 -
—. cubi no&urna, i922. Gothorar fontificüm Ytré- -
E. posus, |. .1u24 gum zqua. poteftas, $3.7. -—
E-Glkialia inflrumenta,. I.I$ z confti titio, co cr ded
. Glacierum 1upturas pene- Gouarus Nornegix rex di-
-trandi modus, ..1!.19 vinandi frudio darus,. m :
Glacies adinirandz |fortitu- 12 : 3 |
— LLdinis, 341442 : Climno pugil, S^e :
X Gladij- Septentrionalium.,, Gulo animal, 38$
os 752.841, verfatilesin ro- Gummi- abietinum,*- n8
——tis, 9.I. niuales eguorum Gunnolatro, ^ — $42 -
vngulisimprefsi,- 11.32 Gunolmus ferrum fuishebe- .
Gormo [£X — 34IH.—cogno- - tauit carminibus, ' $49 —
mento imptus, - 3.12 Guthones fagitrarij. $8
GoflaussEzicon princeps & Guthruna maga mulier,de SES
tex Suecix proclamansu I4.
-4.8. 16 -
: Golaas Erici Trolle Filius, H.
-—T 16.8.17 Haafifch pifcis Noreegicis
:"Gothi uc daees, 3P Deos |. iI.í2
—-impugnabant, $$. — M Haapar nauigi] genus, 4.10 —
-Brte- fagittatoria- cateris - 19.19
| expertiores, -- 44. . €4-
. Habituum —diuerfitas apud
illos non tondent, 8.5 Septentrionales. 1441
i
Gdihia feri inops , — 88 Habitus S eptentrionalium,
jGothia. 1370. annis priufquá | L1 E
. Dania Reges habuit, $4 Hachonis Suetiz regis ftrata-
: -Gothlan diainíula famofifsijc gem3a,-. a igr
ma "Gothompat - ER d. Hadingus Deus minor Go-
*

2í.- EE thorum, $e
iothorum imagines, 223.; Ha dingus Danorum rex, $s
Studiaimpia, s.$.defpe- - 20, ad inferos ductus &
EEUE did S4 pugna z -. zfedu&tus, Aa$1$33:8
Mim5$
 INBEGE
—

- Hagberta. mulier magica, 54 Heliingia prouincia, - dim.i

RE Helfingi fabriin eBlBf 6.63 -
- Haldanus Gothorum. pugil, Helfingorü gtiffigia feu
ftma-
cc CIO.CIh- leficia, - * 3.16.
XE Halecis hiftoria, 20.21.20. 23, Benricus przful Vpfalenfis
. Hama Saxoniz pugil, $. 4 Finnos ad. Chrifti fidem -
— Manduanus Hellefponti zrex, ronuertit, — — 4i
EL Se 40.— 5 Hennacei cum vrío confli- :
.. Hangoeportus, — 2.23.$.14. Qus, -— cU $23. E
Hagninus: rex magus. 12, $49. Hermclinus, (Os ESTE)
EE BD lO. Herodius aquilz genus, 19. P1
R- Haquenis Daniz tegis crude- Herothusrex Suecim, $5.17 —
itas 8.15. Hetha foemina militaris, $8
x Haraldus Suecix rex, $.6. $8. Hiallus & Schatus conftupra--
| fat1. 8.4$ tores, "Ow e t ewrs-c
-. Haraldi regis Noruegie pu- Hialtho fan guinem bibit vrfi-
gna contra draconem do- num, ilm
i mefticum, $.21,. Occidi-
Hiarmerus Nornegianorum
tur, pirata,
10.7 ! $.14.
| Haraldus Hilderan, $424. Hielfnabben portus, — 2.24
Harpagines adunco mucrone Hildigerus feptuáginta pugi-
formatz, | 1. 15, - lum Oppreflor, ^ s.1&
— Hartbenusgigas, ^ $.2.5.)0 Hirci Septentrionales 175,6
HaitzGothorum longifsimz, Hirundines SCHO E
zu 2 JUe 4. u$ I9; 113, [
— —Hafix Finnorurm, 0 V ILIZ Hithin gigas, ^— "p.
.. Haftis vexillatis. Gothi non Hollerus magus pro Deo ha-.—
-. vtüntbr, 8.1I bitus, GE
- Hatherus Starchateri morte Holmenfis ciuitas Sueciz re-
E s qe empta necauit, 5,9 Bia. 2.24. eius detoupusy d
e. Helcus vitulus marinus, 20.4 (9.10. -
- Helgetiel abbatia, - 21.4 Holueden (ylüa,.| 10.6 |
dul Noruegiorum :rexX,j. y. Hominum per incantamenta .
E I4. inlupos conuerforum fe- —
s Helgrincegehy bernus t oci, . ^ 18o0»&3
| i e
 ee ( E RCvMy 9t |
o
Hominum fylaefirium fero- Ignes odotif eri,.
-90238, 42. & gy Ignis abietini didor, -1457
Hordeum fpacio- 36. dierum. iare qui. feruari posu toto ues
à femine. proiedo matu- -c-qnfüo, —— |
Lr refdt, . CSCTAE Imagines fan&torum. aurex F4 fm
Horologia!vmbrofa, NIS. argentex,- — Oud
E mons Lapponum, inc
Immanitas: fylacfirium i
lom o- — |
-datutàh -— —
Hofpitalisregis
i fides&de- Imperium. violentá nondiu--
mentia, — 8.3 turnum, or oe
:Hofpitia glacialia
g itinerantiü, Yacsotaionibus diris Lappos f
DET nes inimicos giopuuuus -
Hoftesiin vallibus nitiofis (u£- 4ci-
-— focant Septen INT. Ingellus Danis rex, neut
do -
Eo
|
e
c 31 Ingo luus pugil Sep
Hoftis nunquam procaciter nalis
— contemnendus, 7.7 iu ri as . at ro ce s quàm dic e
In
Hotherus Süecie & Dania iex menti Ípiritu Gothi vindi- ——
000 4$.9.2. 11, «ate foleant, | SIR c
Boicuils Nalande princeps Infülg innumerae Aquilona- P
| "Ies, 49-16 -
Figlüby iregia pede5, — 2.19 Inteflina gulonis citharoedis :
Hybernorum. crudeliscom- conferunt, 48.6
— miferatio, ——— -2. 8 Ioannes Archiépifcop. Vpfa- —
Byemis foganderitus, j.2 lenfis occiditur, ^ 9430
Ioannes Danorum rex 11.3
| agello]Lituanorumprinceps Ioannes Magnus cruci àChri
Él fierno fecundo affixus, 9.
:Tarmericiregiserodelits, 17.
- | Hacc nus Atchiepif-
copus Vp Glenfis, LAT.Is21. —
:3. 3.44 6. $,9. 9. Ys 18. 255
:esp proiinea,
p Adriani V.pontificislega-
2d
Sarthe ccr -
HT & * .fU$,- oM.
/lonacopia opidum, "2417 $
ML eame
 A
5

d:NDEX
b
VD

E 9
pr
iet
:AT.
dé

E 1landiz dekaipiio 2g,

sm eiuf. Lana Gothlandis: Roma i
in
:
Der
dem DEUM 2d. de butyro — "precio, d7à.l.- —
- abundat, (21.4 Lapi des globali iue forma- *
t3Tünerum espe -— 1.9 ti, - E 25.
ue Tuniperi legumina. & radices B odisfymbol um, $8. E ;
- loco panis, L4 Lapp ohes iehthiophagis 17.10:
-- Tuniperorum arbores conge- Lapponüfimpliitas,4. 5$.c3-
late, eH iítimonia, 4.7. dies Ijaxi-
Es Xaramentum regum Suctiz, : 102,4.9: venatio, ve lA
d44. Laridumíaginum - 12.6
- &Iufculum leporis cotipoda- Laridum duritiem petrarum -
ticis confert, -18,.8 penetrat, - 12 *-
Io e Ericfon exactor crude- - Latgerta puella, |. — $5.16. —
lifsimus,. 8.12 Lationum fpelunca, 2418.
M — Latumiz motis Amaberg,iz.1
| Kalpach capitis tegumentum. Leckio arx in alta rupe vbi.
11.9. puteus 200. pedum altitu-
— .Katentina Rugiz vrbs, 3.20 dine. ccce 1g
Keplingeinfila, 09:9 Legati Tartarorum,
:- Kctelberg mons, 2.28 Legatio regis Polonoromad.
E L jute
duce Mofcouiz anno1 $jr
* dabornstotum in metallis pe- -
ticula,. 6.0 L*ub Moftonitarum humes. |
x Lack pifcis,| Po y 203 risimpofiti portautur,1.7
Lacus albus, 2. TÉ 4.3419.,19 Lemmarvel Lemmus betiola
-
Lacus ignea (ua virtute quid- per imbresecxlo decidit,
quid in eo dimittitur coti i18. 16,
veladuftum remittens, 1.2. Leo coronatus infig
igneveteri x.
re

— Lacus S Hecs Gothorum, " Gothorum, - 2:42

d 6, pee ju eee 8
Lacüs iin Lapponia ingentes, falicibus vtuntur ad pre-—
A. 43u* E mendam famem, : 12$ 0
a Laming ferrea: ad coquédum Lepus marinus, 2126
. panem igne foperimpotun. Lex naturalis "quid prattet |
. accommoda, | sgottalibus; oe
 RERYM.
Bin pifttria, — 2I.
Lunamadoráit Suppolares,3.5
Legesnauticf, — 19. $. Lupi infe&antu: Alces, 18.2
Libertas caro empta, 42 in! idiátur mulieribus pr-
-Liadecopia opidum, .. 24:77. ^gnantibus, - | 48,09 |
Liocopia natale folum Au- ura animal, 18,12
. — 6tOrs, oe 2.28 .Lychnus S:sprentriondlió so |
Lingua 5yeprentrionalium. re- Lynei hiftoria, X5.9
.gaorum quintaplex, 4.4 Lyfe po ploguedo, 24$ |
Januesin víd'apud Septen--
-trionales, 55 0,3 Machinz laco, E: qnié
| Linumiin extremis regioni- "Maga carmine. potens, 3:13. -
bus Aquilovaribus non . Maga inbouemcoucría "sto- ———
- feminatar, 4*9 bi nén an cornibus occidit, ce
.€reícat, 213.9 ess
Littorum Noruegis. profaa- :Magia à (üfceptoChrittanif: S
ditas infcrutabilis, «2 10 mo Gothisinterdicta,3,1$.———
sus tria gentilitatis. tem- -Magi& ats Erici pilei ventofi,Ec
-5 pore nua ina coluerüt, 3.1 : 3.13. :: A
"Lodbrocch, id eft,bzacha pi- Magica jnittuitata Bothaia c
-—Hoa, - *$.17 - 3I m
-Loffoeth charybdis, | TIE -Magi marini;- : $17
Apis ex nd MMagnetum montes, ^.312.*
—.- infula concedunt in Ita- , Magnificentia mentita; IM9 —
- diam, - E 2 .Magnus Gothorum rex, 3. 2-
cfosede rex, 834 | eiufdem fomnium- 32
Cis. flusiacilisin JMasnus Suetizrex
Lucius. piti -. 2,22
TOPPOHU 5-5 1.49058, Mak:e:l pifcis. 2f -
SS ; r 8.4 Magus lizatus .
Hunsariz rex, 3119 —
*Ludus peta:arflicus,- — 15.7. Maleficarum conuentus 2.2.
:Lula parochia Vplilenfis s di- .cattigationes, 3.20
e gecefls,- | - 286 -Malef icz Finnorum, | 3.14
:Lolitreth lacusi
ingens& pi- -;Mallei Ferrei Speo iu
1 -fculentus, - 4 AIT. - ]tutn, $8; ry

:Lamianm genus quoSepten- | M

Mallei Louiales, c PC
»poer
. trionales vtuntur, - 5 Manice mulicbres,. 2 Ael
 zi IxDEX Me

- Maiidurus animal, - 18.15. Mercium abfque. nummis.

— Mate Cy mbricum congelat: — commutationes, 4f |
LoT SISDG.-— — — Mefsium colligendaram. d
E Maris Noruegici nauigatio 'uerfitas, 34l-
c. cpencuela, «— 23 Metalla cagagdi modus, :6.3.
6
e Margarite apadAquilonares, Metallici damones, 6,8, ho.
Enc mre. —. : mine? iniperterriti, Ede.
xe Marlacz pifcis, O1rL3 Metalilorum FON diftin-
— Matchararumludus, — 15.6 - éH0, 6.3
ee Mathematicorum genus tri- "Mcthot Deus minor Gotho-
:plex, uu RI rum, i | O4
D Matrum purgatio poft parti, Milites toBuchantitolsimm,8.9
: Mpllarium Sept« ntuionalium -
Matihens Barthiomienieed -ad Italica reductio, 4.13
: Orator Polonix regis ad : Miir: argentez ;; cupri ac
— 7: Ducem Mofcouiz, 11.9 - ferri, i CIR 5. 15
Eni Mccioii Polonorum hifto- Minerzargentee abfcondun- |
nous ERI turab agricolis gs e
|Medici apud Aquilonares ra- Minera feres, 6,8
ri 2232. Minerx probatiores, —6.2
"Melerlacus 2,1? Nundinxe Minerarütn iinnentio;6.1. 6.4.
ad eundem, 4.6 Eiuídem Moenia glacialia, )nL21 .
tiparü cuftodia, ».14.20.15 -Moenachi-üpes, E
Mellis abundantia, D2212:2 3 Monoceros monftrum. mari-
"provsuo, 22.3. infinitus - num, 21.10
-eoyips ro 289 addu Monitra litorum Noruegit,
:Men (x;atgentez, 6.7 3X T. j
— -Memingus Syliarum Saty- Mons igniuomss, qui tecdit |
c IUS, -— Lhi.5.I2 tur animarum purgatoriü,
"Mercatores fe mutua ftrage : ym 2
. atliciüt pro portubus Lilà- Motes Hybe rnigeminétes L4
dix, X3.4 I1 14 Montes rofundifsimi vnde
JMrceumonia per commuta- ial ex autitur, | 13.35
. tionem rerum Becellasia- Montium quorundam natura
"adinirapiis, : Ki
Mora:
Motaflen. EE - beuinduere. selorem, -—
&orbi sqailoastim qm : IE.
—Ie5, — E145,5 in coitu: e
Morumquorundam j
Lotbo moti militibus olim - - foetor peisimus, -|
- probrofüm, mec $39. Mus Qpnrieus, — 18,16. —--
Morfex aüi; fiue Haee
lus, i 19.8
Mors vitapotiot, |... -4.8 -Naruen atk dhagni uS L— owBrSoTN A
Morus taxi exitialis, 148.19 maet. |I.
Mo:tem [uam emit. Starcha-" "Natalis Chüfti diesquam re-
Xe —— $.9 ligiofe ferueturapi dd Go- -— :
Mors belua morina,. E 99 thos& $ucones, — Haió ———
Mofícouite fugientes à Go-- T es collisate neruis & ra- ——
- this proprias domus com- dicibus, 4p IO. congelate Lt.
-burunt, 9.14. -faxantut | quomodo: oppugnentur, -
- aftutia, 19.19 vafritie, — 1L i$. fcortee piratarumi
9 —5c—-
A0 &.- . Grundandim. —
Mofcouitarum. dux sppellai35 Nauicüla Gepida infifigoisvüE
- «uit Cxfar, — I9 prie HE
Mofcositaram irruptiones, - Nauigia: curta lata &-nà pfo. x
inj. Ducistituius, 11.6 .funda,. 4.10. humeris e
Ein modus, tr. portantus, o RGA o
: Infolentia, 11.8, Ba- Nauium antiquarum veplen- s
Titus, Liv trionalium forma & vfus,
Moft litoom pats.maris, 247. 10.2. diuerfz fpecies, 00.3
Maugitus. horrepdus fub gla- Nautarum rebellium punitio,
ce, :- —— ILIS 10,4
2 trix & Natatioequeftris, 10.6. pe- 5.
Mulier Anglica augura
malefici, - -— deitrium armatorum, 10.7
$410
Mulieies masicx, e 244 Neceísitas homines. fortes —
Mulierum. dassàviris ex- infltuit, 9.12
ERU 44.8, Ornatus, I4. me
in« —
Negotiatorum Mofcouig i
BO Bregnaneaum pericula,- genium,
461] — — .Nerui rangiferorum texun- -
:
Mais.excandidofüccharo 04Un 0 ^9eeÜIo
 apEE
- Nerui rangiferorum locolini 1.16. (cpidchedlats" :ENS D
E pn Oblationes ex ofsibus. pifci-
E Nidrofia Norégie.métropo- Bm &arbimalium, .— 3.3.
eee Jis E | 48:0 Oceani. fluxus E 'refluxus,
E Nicolau: Holfte. prafe&tus 01.8
E -fanguinarius, 8.13 Ocrex veterum Gothorum, |
- 2 Nix habens tincas, Q8 8.9 es
Niucs pouderofe, | - 09.1 Oculorüm admiranda aces,
ut Niuium cafus & varietas in XI
* terris Aquilonaribus, - L8 Oddo-Danicus pirata maxi .
Nobilitas Danica 44» arti- mu$, | c ad
d culos. euulgauit contra re- Oddsni inter Suecos & Mof*
gem Chriftieznum, 8.18 * couitas, - : | ILI
- — Nob litas mentita, — —1h59 Oduin rex Lon cbardie,s.a
Cx No&es viginti quatuor hora- áhen Deus maior Gotho-
c fui -« o bb
A có"rum, c 333.
— —Nodi magici pro ventorum Oclandia jaints foectida:isT
Eo 9 | 345 Olaus rex. Gothorum bapti
. Nomades, . 42 -.fatus, a. 19. $. Olaus occi-
cs Naciam coryiinarum abun- ditur, 5 NE. rn
' dantia, 12.7 Olla maleficarum eft com-
Numeri nouenarij facra ob- mune inftrumentum, $4
[ermatio, . 3.6 Olo gigas. reges 70. & pu-.
Nundinz 'glaciales Apa. Se- "giles 12. peremit, .$.12
ptentrionalss,. ^4 $44.6 -Interfe&us in balneo, $13
f Nu ptix per ignem & filicem Omen prodigiefum 'ex for-
CERIS dicis, — - 22.$.
Nuptiz plebeiorm apiid Se- Onageranimal, SEs:22
d pientrionales, .. I4. $ Onazrorum curfus, i1.29
: Nuptis nouts qua dnunera Onocrot alus dui$, " 19.19
dantur, 747 Orandi ritus in Ecclefíjs, 16.f.
Nymphz fatales apud Go- Orator Italicus crudeliter oc--
Co
| .thos, lp f.
legu MCN $9 eifusà Mofcouitis, - ALIO:
Oratores apud Mofcouitas
- —Obdifd belliii Gothorüm, E: HEEL inodus, Ug
Oibem.
 RrnyMs
orbaBite Plinius regi- s: -gna contra ferpétes, 2136 —
.. ones Septentrionales -vVO-.- Paulus Iouius catpitur, (1.26 -
-' Cauit, 44 Pauones apud Septentriona--
Oxches pifcis, 20.19. es. .— 21948
Ornatus Aquilonarium in Pecorüm- - pafcendi ratio in
Íplendore armorum, 2.28 : —te&is obfeflorum, o9:12 4
Offa Rangifetorum, 0037.02. Pecunia quo in loco-nonne-
Ofsium cetorum (lruéturz, 21i gligitur, | E : 20:2. c:
ET Pelles hermeline aützebell«s ———
Oftenus Siuardi filius, $.18 D£, 4-7. ran giterorum, Ee
Oftrogothorun caíei, — 13.8 17/ l2 -guloninz, d$:
CÍíura m. filios genuitex. vulpium nigtarü preciofe
.—. Arngrimo, —$. 14. $«21$ : 17.30 fophiftice qui depre- - :
Othinus diuinatione. clarus, hendi poflunt, 18,12, vul-
43.12.32. 18— pium crucigera, 45.39 — 3
Oua infularia diucrarum 3- zebellinz & mardurinz,
uium, 19.16 | SIMEIA hermelinz, )8B38 ———
Ouiken nundinz üscr gla- Pelibus pretiofis veftiuntue.—
dem ad medium Martij, Lappones non ornatus fed -
e neceísitatis caufa,
Pellis vrfina pro facrificio
AR appellatio vnde dicta, Ícabellis facrorum. altari ——
mem 15.2 e .| utn, | (0136.,1&20
Panis pineus,. 35.4. ex nu- Péllium preciofarum magna
- cibus. corylorum, - 12.6 mercatura, II.1f
Tanesfubcisericij ex farinz Pellium tegumentis hofpites
- maffà de. populearum ar- honeftantut, 18.6 -
borum corticibus, 9.14 Penna aquilarum.» alitum.»
Panum defe&um fübleuandi pennas confumunt, 19.4
fatio, cr. dent9.14 Petaurifticus ludus, 15,7
Tannum rubri adorant Sup- Petra cauantur ardente àX-
Epoars- ——— 2 ungia, | 2817
Taítua fertilifsima apud A- Petremarmorei generis apud
— quilonares, . SER— 'Veftrogothos, E E.
Paflorum Aquiptune m Phalerx bubule; —— 9.7.
Nn
 ^ixDEx-
- Phocsrumoo pa:tus, ries falfi, ficcati & fuvigut [4

pellium progaofiicon,. e 2020 — 5

20.4. Pifces BO belta.por-
E- e Phyeter xu genus, : - ,2L 6 -tndudt Ad. t
Ee Phyficulatores giigantumn ge- Tiíces vento ficcantur, $À |
3 unns p m adcampanze fonum capi- -
—. picis pinez du 4.10 üntur, 10.
-- . |Picorum genera plurimg in Piícibus faginandis qui venti -
Aquilonnos: 19,22.— 'cominodiores, 20,24.
RE "áenthen lacus, | 2417. Pifeis monftrofus in littore
t. |Pilarum proiectilium. ludus, Septentrionalis - Venglens
0045.7 11.9
Pileati apud Gothos pontifi- Pifcinz aquilonares, E
ces, 3^ y Pifcium mültitudo, 2.6. fe- -
TPilei ventofi cognomen Exi--. meh, 20.33«; eapita li-
— €o inditum, ECTET gnorum vice, 21.3
Pilorum xangiferorum vius, Pifciunio quorundam. cru-
—316:17.1* delitas & benignitas, 21.
"ingueio vitulorum. mari- 22
^ . norum impedit ne aquz Platca auis Septentrionalis |
: . congelentur, N 11.20 .. 19.9 | i:
. Pinimirzaltitudinis, 4.10 Plauftra pro domibus, P |
Pinus nauticz, ri.4 Plauíra curulia rangifero-
Bs Piramides. Septentrionalés, ru (XL, : 17419 :
cubi — Plenifunium infallibile nun-
| Piratarum poena, ; I1.8 dinarum gacsnum. tem-
e Piícatio per flammas, 10,IO pus, 4«6
- zíliua pifcatio, 20.11, in- Pluuialjs auis aere viuens, 19 -
- gsniofa, 20.12. eque &t
kosd 20. 14. glacialis, Podagrz ex lepore remedia, 3
peticulofà ip oce- 18.8. ex vulpe, 18,51 P.
Eey Nonnegico, 2t.E Polypus pifcis, J2haUt
pifcese perticis eiecti, 1.6 Poma quz menfs decembri
— elati piíces, 2120 nigri 1aturefcunt, - ce e E
in aquis Bignis, 240,46 Pores.ad MethME I9
Pontes|
pontes fupti, c Pur
i f-ditionem 18if Pfodia
Populi in ds gíga ntea vis, $42 e:
T
-rorimplacabilis, - 7.9 | Pugilum & Hn diuer- | e
Porcus monfirofus Oceani fitas, - Ah fobrietas, E
"Germanid, - íL18 — $3.
Porpel pici, — 3r Pogiones.s»penuioralum, |
Portuum lapidoforum angu- $41. A
Hx — tto QUY. Pugna contra Faunos, 3.Gro — |
Potus ébntyro, 11 Pugna Frothonis & Fridleuà .- -
Picfecti Septenttionales re- contrafíerpentem, -$5.22.
eis Suctiz, — — . ILI4 Pugna Gothorum. tumultua- oe
Przíedborum in belio feduli- ria, : E E TA
. tas & prudentia, 7.5. ty- Pugnz glacialisratio, ($1400
xannica feueritas, ^ 8.12 41424 e
P nunden Gothi non Pulices quomodo abijc citt vul- :
ferunt,: 7:8 pe CIE -mE
prelia Finnorum.» contra Pugna Haraldi regis contra. Ro
Mofcos, 11.6... littora- draconem, —
- fia, 7.1. matutina, 11.23 Pyrrhica faltatio, ae aj.7 Sco
—

-E osluficia | 0.1
Iiis excedentium pocna, -Quadriremium. ^r inmad —
S IL2s — Gothico, "ID, $- :
|Prsliandi apud.Finnos modi Q uenar, prafedti curruum —
-— dinu e. —— )].12 rangiferorum, 12.10 — —
Prrlinm. commiffuri Gothi uercum Q excidit Borchatus
— quidnam faciebant, 3,7 pro claua, : II
predes eie Quercus incormipta apud -
4$
raftigiz in
i bello, - $5.15 feptentrionales füb aquis
duafmuspifds, . -20.19- , durat, o 3$
Trocor um mores quos;odo |
- éxaminantut, —— 14 Raff pifcis propane& obífó- -
Pudicitia virginum. Septen-. nio, eo my
—rnonalium, .——— 14.0 - Kaia rifcishóminum. ama-
:Puella ab vrío-rapta, - 18.24 -tor, 39. 9.
:Pucilz t teneraRu L2 cal»Ll Rangifcranimal, 17.3: cius
 r2
. pondus, 4. 4 eius vtili-- Retho pirata immanis, gtr
-id-—.- —— —t— CIN Reutchleder corium cimices
IRangifed in niue currentes, odore fuo tollit, EIE
10.30 | Rhorbi pifces: n c [P
dde aut forari Lappones Rüngo Suciit rex, EU
- taefej,- e cuum Riparum. cuftocia tempore |
Regionum. Septétrionalium - nomi Circa lacum Melery-
| amplitudo & nomina, 4.4 iae - |
Du.Rees Danorum rex, 2. Ritus veteris mildua
* Gotho- |
007 29.3$s 153. L3 318. Eiuf- ruin, $$
. deminfelix pugna, - 4 Roedfcher pifcis, iri
. Regnetus pilofa bracca di- Roeft charybdis, ver
us, | $-17.- Rofagladiatoria, 15.6
| | Regis Suecia dligendi 1atio, R.ofmarus belua marina, 21.
I9
| Red Catholicorum be- Roflomaka animal, S An
| ncdiáio, | | 14.3 Roftarus Dcus mi nor Go-
Regum gefta.faxis infulpa ! thorum, 3.4
| R ofticphus Deus minor Go-
WI
.1
guo dide & cemen- | thorum,
- tia feruantur regna , & ty- Roftra coruorum funibus dis |
rannide difpereunt, 8.18 ligata pro figno e
. Regno quidam. piene vito 4 : |
SEEK Anfigni, -— . 3.13 Rotabrolocus, - 10. I
— Religio Gothorum in fepe-: Rotz tra&oria laboratorum, :
liendiscorporibus, — 11.2; 6.5. s |
Aeling campus in uo Star-- Runden lacus, : 2.10
chaterus fepultus, $49. Rundifualia locus inin
Res gefla aliis rupibus in- lis marinis, --.— 2.10
.fculpiz, 2329 Rupes coronata, 2.6. gat
Aem. commutatio apud -leata, :.24. mo nachi :
— Bothnieafes, - 20,1 marini, 2.5. fübaquis |
Reiom commutationes abf- Jatitantes, 2:14 3
que nummis, m 8s5 R ufila virgo piraticam exer-
Aena origo, | 38 €ens, : e ed.

Tu
^ »

ASIE:
Wwt
 c€— 24M
E zn
Ruthenorum. irroptiones,. psscionat isla" Te

SEO figao Crucis inibnis em

fas —- zm [es LIyo
Sacra& 'Sacifida Cono." Saxo "Gram Dano-
ELI, -— Ex 346 .-rum. hifto:icus, 23 22.2429 ccu
Sactificiorum.- genera.apud - o8. I.$o8 428144 io.2 PE e

-Gothos, 5.7 15.118. 25-

E rum conuentus, 421 Saxones Danorum imperio -
Sagittzticafpidales, - am $ tarchaterus fübiecit, i
-d g ni tz, 9.7. Saxorum littoralium díuer- EN —
'Sagittandi inftru&io, AI Íreiorns, -. 48, EI
EI E Schacorum ladus, Bas zm
e
Sagittarij peritifsimi, 411 Scapulare. 5 virginum Ornd- .
f$. tu--. —-— — I5
Sala flumen ad quod odis. Scaia ciuitas antigua. Go- .
V pfala, : e$ thorum fedes, ^ 2,19 E
Salis aduehendi ad regna A- Scarinus rex Gothorum, Ere
-quilona:ia difficultas, 136. 19.2.29 . lU
- €oquendi modus dinerfus, | Scars & Sula montes, —2, Hn *-
13.5. oss imnons Lapponum, dee
E nri In Soli Eee
Salmonum copia, :2.16. pif- - Schau &HBiallus confiupa- e
-Catuia, "prarftantia E tores, -
20.3. | QS
- eiufdem apue AGO ess Schena torrens, a |
40. (20 Sheningia Oítrogothorum.
OE Philofophus, 246 opidum, : 2.17.6.12.—
Salpz |quomodo; "ient, Schippunt ponderis genus, -
-20. 20 : cag
'Saltatio armia "5.6."pe : Schoerbuch morbus, 16.5.
—rhica, um REC Sciuru: animal, 18.13
Sampfei'infulfa, -— TT -$comma crudele, . II.IO
Sanguis golonis venato
v ribus | S copuli canendi, 7
744: lapis —
8.6. sdoti — Da.
Saxafigurata, -11. gigan- zScricfinnig dc-feriptio, E
dum, 2s 9 : àn locis$e- $ Pus nauigijgenus, 41e -
dAXn 4- | UMS d
 waFD

EI | INDEX -—— B
2-Scytaleferpensaquaticus, 2p Siliginis abundantia, 3$.
28. Silfíchena cin&urz. genus,
T Scythe nullo pane viuu 6.18.8 — Eo
$30
nt,- -Silue Lituanis facrz, EA
Ie Secures ad glaciem peifin- Simi infantium hoftes, 1.
dendam, * COIer$. » |
pe Sedilia argentea, 6.7 : Siuzldus cum feptem. filijs.
T Secckpipe. fftula. bicornis, - oppreffus, - -$.19 |
coe 18.26 3 - Siualdi regis Fili prem, c
| E enum inter vitulos marinos - magi. AE ISO
differentiá, $0.4. Siuardus rex Gothorum, -$
Sepes denfa: pro aggeribus, | - I8
7.6 Siuardus Noruegus natator
Septentrionalium regionum infignis, 10.7
amplitudo, 4.4. in bel- -Siüarus $axonicus. à riuali
' lis gerendis prudentia, 7. | occifus, Eh
EST
| Io. veítitus, 444. Smellen fpecus horrifonus,
- Sepultura Lapponum, C47 11.4.
Sepulturx principum, — 16.2 E Sobrietas gigantum, - 483
Serpens Norucgicus, 21.27. Sol officit pellibus zebellinis,
eius diuerfitas & color ya- — 18.15 )
| rius, — 21.28 Solem adorant Suppolares,
| - Serpentes innocui pro dijs,- $2 :
3.1. domeftici, SNO
Solaris picis; A049
^C Serpentum liabitatio in A- Solitudines Aquiloni is inha--
quilone, 24.29 bitantium exercitia, —444
Serra belua marina, —2t.1o Soliende anatum genus, 19«
ie E Seruorü infideliü- Baa per T5.
-aquam gelatin ictayin.z6 Sonitus. horribilis littorali-
x4 Sidagerus rex Noruegie; 2.19 um cauernarum, 244. -
Sigarus Danorum rex, 7.11 Sorores ac nympha. fatales
Ee M ae Eboracenfis epif- — apud Gothos, HE 349
copus ex Anglia ad regem Soth pugil,' $.98 -
Oljaurm miffus,- | 2d Epedtacula. elis fupe
; sid; ptis, | . x gir 20. RT sc UC NI
* Spe
 Et. — Rrxy S c ru
sdoidum. excelforum,
&pelroram.sodutma.«ho* Status
rea, c pc et 3440. - 147, Vlarum, cw M ld
S pecus angufa- rüpinm.. ac. decur portus, —.— «2455
montium,-2,10. immen- Sieno Suecix rex generofi
fx profunditatis in lacu ——animi punsepo —. 8.16.1
Veter, 3. puse I9. — LII4/. :
B atinc: latronum, — 2.18. Stocholia Suetig.empor.
"Sperma pe * 2113. —Hutis- —- — —939-.9.70
Spongia pifcis, - Pt EL 23 Strages qnutua IDercatorümnt
Sponlalia doen oes -pro- portubus | Mandig,
$poníarum apud Lappone: C 10.4 -
ornamenta, |.—- ^ 435- Stratagema Hachonis Go- |
S pore pifcis, co 2 ea thorum qegi, «^ TUI
Spraagnin retiarium Oopus,. Stratagerata per aues, a2$429
- 159 - Strengenenfes nufidinz,4.6
Squame lucent in tenebris, Stridorignisabieüni, 15.7 —
$. 21 ..Strucure ex cfsibus£eto- - ES
- Squatina pifcis, Culbtznio Iu, —— —0 b m
Sticla virgo piraticam exer- Strudzar nauis genus, 19.19
CCS —- — . $.24. Studia Gothorum impia, $6
S oiochehs. — cv c 22:3 Svvamfifch pifcis, 224.
- .Starchaterus gigas, $4.2 tria- Suanto Gothorum & Succim -
fecula xit, 3.5. vnus - Je — - VIS
«contra nouem, $$. à Succdiniorigo, f.
Jafciuia remotus, $.6. ce- Sudercopia opidum vans i--
lerrimus curfor, $«.7. fe- .— gothorum, 2528 -
— pultus in agro Rehing, .- S udes infidiofe, Vc
- Vifiinum interimit, .:. Suecorum infi gnia, (MITES
ER cud6óe. — . Sueno Dania rex,OUEBÜaiR.
- Starchateri. T fiogalitate go die T.
carmen, c$4 3VIIOSS $e. Suercherus. rex freno ocd- z-
es Patrocinium tubit op- disc — 5 —70- ng
- prefsis, $.« - Exercitia, Suctia, LH70. annis prnfgam |
$.64 piede: $e- Dania reges habuit, lp 9t
7. IdnOIS; — — f LESwak $TarSiiQuies — 242 m.
 2e INDEX |
Suh. mons lapponum, 4 -Thoraces Tinnorum, m
q4C 13.
ix. sSunamannus martyr, 2.19 Thore pudicitig cuftodes, [3
- Suppolarium hominum fu- 17.94I4. d
perítitiofa cultura, — jf Thorilda Regneri nouera-
- Superüitiones Gothorum.» crudelifsima, . 3. 003
circa tonitrua, : MD Thorna em porium.,cdebis,
103b. — — "e. v
— Tina gigas à Starchatero vi- Thoro pugil, : . $10
Cus, je CThüffapiteis, -— .- «21030.
Ex Taxorüm aftutia, its Em CEhyrze regis An gliz Filic fi fin-
c ple£ geuus, | 19 .gularis caftitas, 14.2
— Tautus in fignis Cyiibrorüm Tibix ceruinx pheplautis
2.223 . affixx, I2
—— "Tecta domorum pro pafcuis, Tingualiia opidum, 217
LE 9 IX Titulus magfii ducis Mofco-
.. "Tela emiffa quomodo recu- uitarum, a416
perantur, 4I Tonitrua Claudiana, . 3.7
|— "Tela Septentrionalium gen- Tonittuum diuerfi fetus,
tium, 951734247 10 16-—
| Templum deorum - Septen- Torrentes fapidi, 2237
trionalium, $.$ Torfck pifcis, 20.20
— Tengildus Scricinnorua. CTraanpifcium pingnedur « : 2e

rex, $4I$ d$. :

"Terra hyeme peruia , &Ílate Tranfitus -equorum, füper
inuia, ap9 montes niuoíos, 4.13.
o0 Texturzs ex neruis animali- glacialis inter voragines,
xpo AIR um, I5.9 I.14. intra montes, 4.
z "Theodoricus rex
: Gothorum, 414. tenebrofus, —— 2.1
8.2 Trebius pifcis aítate niger-
"Thoés lupi genus, e ze II hvemecandidus, 20.10
| Thor Deus maior Gothorum Tributa Septent: ionalium,
x. qx
-'Thoraces ex - odlibus--ona-- Triremium vfüsiin mari Go- |
CUM vel Pu $4 tiico, : | d40,3
Tüd-
 P
TM

"Triticum apud Aquilonares .V'ehiculorum. forma

» quim
-
-Kferenullum, -:
—13.3 — V t calceorum, - 11 (30. -—

Eerolherta oftium Vener lacus. "Vela lanea, -: AIO

2418. 20,3. . Veltalignorum.congeries,m
|
-

"Tubx fono belux map fu z— 8.2.9.

gantur, | »E
21.3. Vemundus Siuardilius,
Tunica foeminarum illuftziü | DB. :
3. PUE | LS regiapidum, :| 40,1
Tunicelle Bier 'eg vetérum. Venz metallic. iud pq
-—" Gothorum c2 BW "vtmembra iinhominibus,
"TurifimundusGepidarum rex - cot - pendentes, iacentes, —
liberalis, $9.3 & oblique, 6a fülfurea, ;m
Turonis longi ftatua, 6.12 -2. le. E -—- -

1
Tyronum exereitia, LIO. itus,
j.- Venaium - mineralium.fin
gs6 ic ru C 6,1..diflinctio, .. 6e4-
Venatio cernorum. quibusad-
Vacca marioa, 21.26 mia - —— 18.3
Vacca pa(cuntur putarpinibus Venatio "Gothorum & Suec
quercinis, 17.2 num 2.24. - heunelimo-
-Nagnottus rum, 18. 17. vrforum, i8 -
Deus minor Go-*
thorum, 3.4 . Lapponum, 4.12. pu-
? Valdemar us rex, 3412 blica contra Lupos, 18,11
- Vas ferri continet quingentas Veneficz cuiufdam defperata |
libras, 6,9 confeísio, - ——q29-—
TERche athleta à Starchatero - Venenorum 'remedia, -2130
victus, | $a Vener lacus 1304 miliarium, e
Vaftenum S. Birgittz vrbs& 2:17.20.3.f0.15.- Eo
monafterjum, em. rs Veneti artifices fipedio con, -
: Vbbo rex conditor. Vpfalg, | du&di biremes & triremes Y.
21.29. edificarunt apud. orem -
-Nbbo. 144. fagittis:perfoflus | 10.3 — :
sintenit; - . .- $.8 Venti Circi) vehementia, n4 Ac
vehicula Ryemalia R angife- . Ventis quibus piices faginan- ed
torum, 17. Hee -Agnufent, tur, ! * 21 mu p- ——

Pipe eee El Ventorum Sequos zc

| N nE :
 dxpEX-
Todes : Dre fpitum vultus, .— $43
| Ventus vanalis.c. Finnos, PEVirgines dux coronat Sueo- .
31$ — . humarma antiquitus, 2.23
Veiis in "littoribus Norne- Virgines piraticam exercem- —
- gi quadraginta cubitorii, i: -tés, | fa |
c 0-— 4h44. 5 | Virginis pudicz infigne, $a
- Vefpertiliones. apud A quilo- Virginis mons exceltus, 2:.2L-
-: paresnuli, - AL Virginum ornatus argenteus,
| Veftitus.Septentrionalinm, 6411.6,12.14.2,
;Virtus Gothis tatem legiti- |
A e» Taxorum pellibus, - mam facit, 8.7
| 18. 19. : . Visbycenfium leges, &con- —
- Neflzabort portus Noruegiz, | ilitutiones nauticx, ro.
cU Vifingxoe iníula Veter la:tus, ^
"Vefltgothia cafeorum,,equo- 3. 19, : z rs
3- rum, & boum pradines, : Vifinus gladiator tmagus, ».16
xm E i 3.9. — ; à..Starchatero: Tupeiates,
- Netbiotga puela. bellaett EP
Vifna folita militaris, T
- Veter facus, 1D.14. i —7. 3. t9. Viftula fluuius, | *e Ji
TE: - eiufdem lacus congelati e- - Vitolphus e n hominü .
- - gentus mirabilis, | -2046 eXCXCAtof, 2 3416 —
E .Vffo pugil Septentrionalis, T WMitrorum varietas, . 1.8.
p- c IM. - Vitulus marinus infoeminam . |
Viarumítatug, — LI 13 fuam crudelis, zo.4. tó- .
dp vrbs littoralis, ILAC nitru & fulgure gaudet, 20
. Vicharus Noruegie rex à Star 6. ancaroíitvelpiícis,a2o —
IEv—. chatero iugulatus, $44 c pu Bere AUNEHSCS |
— Victimas ante & poft bellum .- 251,26. i |
:^ — Gothi immolabanr, 347. Vituli marini qua.arte capi-
- Vi&orum ferocia &iiggauia, : antur, | AQ, pee 4j
e 740 - Vifonis genir | 18.15.
- Nielfrafs animal, 10$. €. Vnamannus martyr, 2.19.
Vinamannus SQartyf,-— 5.19 Vngulz. Rangiferornm fpaf--
[RUE gosiemplantür ho- maiicis prfunn |374A —
 RE
d
vpfila ciuitas | aá. ^ uideo per fic t
d hundii ills s : -- 8.2
OWpupe Septenttionales, 15.HI — ream inde 8.24 cho- ze
Vríamiin vexillis vetctes Go- . -1ca18.27,- agilitas,18, 280
thihabuere, —— 7511 Vulpes. & carum des :$ejo.
o Vifialbi,q.ig. | Vrfi pifcantes — sec 31.
E 18, 20. quomodo inge- Vulpium. altutia, -
i- Ix8a8*
^ nitfse interficiuntur, dI : Me maximumv gqonáts,
m:lodijs mudcisde'e&an- - EXIDS u— | 1 —
tur,18.16 quomodo Ci-
curentur, 18.27. viiaiosBr genus in10-e
fOtàs
: voluentes,18. ;9 infoucas - ceanoise LE
ellis cadentes fuffocan--
tut, | 2244.
xrfi fan guis epotatus,. s.16. Z.cetraanpinguedo vitulimae
Vifiifendiunt in eleuandis me LFymnb- ———
- . taliis, | 6.5. Zebellüs animaleslum, a8.Tf
Vrforü pelles fummis altari- Zentaphilofophus, ..3:6.
- bus Ecclefiarum offeruntur Zlotababa idol Liuano-
18,20. infidiofa venatio, "rum, | |
38.22. pugna contra apros,

FINIS

rrkcHil REGN ORYM,

Prouinciarum, Regionum, Dominiorum,ac lola.
Tum grincipaiorom, iin Septentrione confiftentium. -

Uu oum -— "Roth $ eptentrinals, 1nnq

Angermania 0l TÉTHA. - ' sltima EIS4 Dv vindhec-
— "Biarmia olim. xe Carelia,
| Ses [n 24 Curonia.,
EE Occidentali, *Dalecaritas
— -*Dalia,.

"xy
e
ELREIT
RE
A'uloA
DO
piit
iUD
MNART
uni
Atl
UNS
l
anm"
mus
aM
be"e
tPOUR
ye
 Daía, 71gDada. regnum iv
jn- drca |
CItae e
5e puteus-
- fülare, — Maudelpadit,
2: - Efi. -— JNenaa. 0. |
— Faroe infula, : - Norsegia regntumaffi,
Finlandia olism regnum. ANylandia.
Opiandia.
mL

z Finmarchia alum FSnMe.-

E dinsudl. j - Oreades 1nfuls XXX111,E
Giflemarchia.- regnum [ub Bota.
- Gethia regnum fortifi
imum. - Offrogothia,
—DG Hblandit infula, ! E Id. Oe

omoes in quaolm 1111, — Kufita alba... —

- Epifcopatus ,fub Archiepi" Daznogethta. olim regnm Gei-
- €opo BNadrofiienffregna Norue- ' darum,
ccm
01d. : Sehoningia, —
- Hallandia. écotia regnum am phfimugs,. 24
SE nga olim regnum. : ócri fena olim i ane.
^ Hetlandiam[ila,.. - éclandia,
— Hetmarchia, - ES émadlandta,
- Byberma: regnum mede | Óudermannia,
Merapthia olim Tégnum, * Suctia regnum latifuum. |
Aflandia mj ila, Tawefh1a.
Sud. ES - Tylemarchia.
— Lapponia Occidentali, Vermelandia ole regnum,
— Lappoma Orientalis, "Vefirogothia, - CA LO
— Aauonia, "U1chia oliz regnum.
Sunt alte regiones quam plurima cr latiuma, à quibus tu-
Bltuarié sTO,TS, 10. millia Jagittartorum tempore hostili ingru-
ente educi pojfanti fed earum. nomina byc non funt expre[fa, partum
- QUod non occurrebant, partim quod minime neceffe videbatur,
AAA. S A6 videlicet lcdtor fuperfiua nomenciatura ob- oe
THéréEUTs € x
—
ijo TH o R v M E: onu.
um | , Regum tam externorum. quàm ir
internorum.
Catalogus.
E z

Interni, qui dios d GI A fundus,

n patria regna. 21,Vffo. E
—— e Euginus,Murs
TEHÍ. — A3 "Hunnigus, Bae Vgini$e t-
|^gogus ,Noeex : Hundingus. .—-c $0.we ocu
filio fapheto 224. Regnerüs. -B.dover Amundus |-
Repos,primus Go- 15. Hothebrotus. -Lr 1.Ha cho, — t
thorum Kex inters 26. A ttilus. e3. SUME. 2
nus. 23.Hotherus.
3. Suenno. 18.Rodericus.
3. Gethar fiue Go- 29. Attil«ss,
| gus. 30. Botuildus,
4: Vbbo. (a 3 r.Carolus. "ee. Vrbarus.-
$e Siggo. T 32. Gri mmerus. .$8.Oftenus. -
-6: Ericus, 35 Tordo, em — 5 $9. Fliolmus, fue
7. V ddo. 34. Gotharus, - -Siohmnus.- —— — —
8, Alo. - 3 s.Adulphus. - 60. Suercherus, |
9. Othen. 36. Algothus, 61. Valaade. o
—
ra» Carolus. 37. Ericus. 62.Visbur.
1], Biorno. 38.Lindormus, fiue 65.Domalder, —— —
-12, Gethar. Lido:rus, * .
33, Siggo. — -— . $9.'Gellilius, fiue 6$. Attilus, . x
MosBerico, inter- Gefliblindas. x - é6,.Dignerus. rus
.nus,& abmeer dee Ericus.difer- 67.Dagerus. -
fu primus. 48. Álaticus, fue —
df Humulphus |
—-Et4 Gs 'tricus.- Aluetus.
xéó.Humslus. ^. 42.Haldanus.- 69. In gemarus, (i-- i :
37,Gothilas. .at 043 -Vücncfut- ue Ingo. :
A8 Sigeusiun fe44" Nordianus. ^20.Ingellus, — — —
Siguugus ——— -4$54Siuardus, - 7r. Germundus
19. Sodbus- 46.Gorolu, —— | 7"cr. Rini T
Susbpam s
Cd
 OQAIPEESEY.
- "xXgillusVendit- -ros.Herotus. - 125. Carolus:
— Ktaaca. . 104.Carolus ,fiue 426.Canutus,
:74.Gotharus. Sorlus.. 127.Suercherus,
3 sFaftoó ^ 105. Biornus. ed.
- 38. Gudmundus.- E 106. Ingeuallus, fi- 129. loannes. co- -
. 57.Adelus. .. ue Ingellus. - .gnomento Iu- --
-38.0fflanus.| 107. Olaus Ttetc- uenis, fiue Pius. "i

EN
49.Ingema:us,. lia. — 130. Ericus cogno» .
-8o.Holftanus. .. 4 10&Ingo. . . mento Blefus,fi-
— f81.Biorno. - 109. Ericus d ues .ue Balbus.
— S2i.Raualdus. | tofo pileo co- 3t.Valdemarus.
co $$ uartmannus, /gnominatus, ^t
| 2. Magnus La-
.
— felordo — - 3o. Ericus Seger- dalaos,
— S$$.Rodulphus. - fel, cognomen- 13551 Birgerus,
.. $6. Hathinus. to Vi&oriofus. 134. Magnus .
— $7AÀttilus, - XH. Ericus Aorfel,.
S$megch.-
— s. Tordo.- fiueS tenchillus. 13i od ROS:
—.. 89.Algothus.. . xi. Olaus Schot- 156.Margareta Re- -
x 9o Goftagus, fue konung. gina.
T. -Ofnus. - —XI3. Afmnundus an- 137. Ericus. Pome- e
tes 91. Arthus.- nofus ,fiue Car- ranus.
:— 102. Haquinus.- bonatius. 138. Chriftoph.. Ba- E
— $93.Catolus. - 114.Amundus. Uuarüs. —
* .94. Carolus. A15. Haquinus Ro- 139. Carolus Ca-
1595. Birge:'us. de,fiue R.ufuse nutt. —
-16 Ericus. — r6. Stenchillus, 140. Steno Sture
.97. Torillus , fiue I17.Ingo, fenior. |
"Totillus. 118.Halftanus, 141.$uanto. —
Tk Biornns. n9.Philippus. — 142. Steno Stute. -
EX BE 120.1ngo. .—- - iunjor.
—7190. Bio:nus, fiue 121 Ka2ua!dus Kna 143.Goflatus mo-
Ber 0, - phofde. i -dernus Rex. -
3o Le Bratemundus | 122. Mag nus,
-
Exte
quirn
fori e
- Fro. — 123.S8uet icherus. extra patriam re.
4 1oj,Sitardus Fro. S 124. S.Egicus,- |SnATHRE, put
psieo primus -
Gothorü Rex 29. Hilderici
— externus, 30. Gebericu
2. Captus. - $5 Armana ficus,
.$3-Augis. 31, Vinnitarius.
ong
4 Amalus. prlianum
- s. Baltus. orifm
sundu
34. T
6. Gadaricus dictus 35.Valamiru
s, —
Magnus.. |
26. Tficodeininm.—2 *cudilclns, fiu:
: T:
2.Philmerus,
Vindemirus E AHi
3-niot. giEillus,
iTannaufius. —
-9.Zentes Philoío- |
18.Vindemirus. iu- €
phus. nior,
10.Sagillus. 39. Theodericus. — 69.Leonegilc Se.
I1.Penaxagoras, 40. Amalafuenta |30, Kodiedus
i.Telephus. . . Kegina. 21. Luiba,
353. Euriphilus. 41. Atalarícus. 71.Vitericus,.
14. Thaiyris Re- 42.T heodatus, fiue 73 Güdemarus fiue
. gina. Theodeatus. Gunnatus.
5. 'Anthinus. 43.Vitigese -— 74.Sifebutus,--
- 36, A ntheas. 44. Ildouadus, fiue DA Ricardus. *
32: Gothilas. Ildibaldus. m- 2
76. Cintila,. ze
18.Sitalchus. 4.5. Ataricus,
r9.Dromgethes- 46.Totilas. E 78.Cinula. .
|
- 20, Tanabonta.. 47.lelas. 79.Tulgas. — E -—
21. Boroifta. 48.Eridigernus. $o.CíndafüuinduUS, eer
B Dn | - 49. Alatheus. c $r.Kecinfuíndus, ——
23.Cordlus — $0. Safra. — 82. Bamba. |
n.D Orpaneus, $r. Atanaricus,
.2j.Decibalus, —— - $a «Kadagafius.- i4 Egi --
-26. Oftrogotha. x $3. Alaricus. 85.Vitifa.
27.Sinna , quem. $4. A thaulphus.. $86.Ácolta. a 3!
alij Echinam alij. $5.Sigericuse 37.Rodericus, . — —
Omb:iam vocát- $6,Vallia.
28,.Cannabas, fiue-$7: Theodericus, um *z E
FINIS

Li
OLAI MAGNIG(
ARCHIEPISCOPI VPSALENSIS.
! DE RITV GENTIVM,ET NATYRA.
rerum, ac vífü bellandi DUE.
Septentrionalium.
EPITOM E LIBR LP RtMep xx
— ^ Biarmia defcriptio. Caj.d. e / cuc
dam 1A RMIA efi regio Septentrionalis, cuiu -
à zenith eftin ipfo polo ar&tico,eiusq; On--
zon eft idem cum circulo aquino&iali: E
qui Zodiacum in duas partes equalesin--
"(P—UNN terfecans,efficit, vt vna medietas totius-
anni fit vnus dies artificialis , & altera medietas vna - 4:
nox:& ita totus annus effet ibi vnus dies won à
Diuiditur autem Biarmia,fecundum Saxonem Sialan- — -
dicum ,in vlteriorem, & citeriorem . In hacciteriore ^
funt montes perpetuis, fed innocuis niuibus offufi, - :
eeftiuidue ardoris expertes ,inter quos inyijs nemori- -2
bus & faltibus abundat, pafcuorum feraciffima,inufi- — —
- e alibi beftijs frequens .Crebriin ea fluuij UD
infitas alueis cautes ,ftidulo, fpumantidue volumine.
perferuntur. In vlteriore veró Biarmia funt quidam |
monftrofe nouitatis populi , ad quosaditus inuius &&
infüperabilibus periculis 'obfufüs «ft, necfacilé mortas —
libus patere poteft. Maior fiquidem t itineris parspraale ——
tis niuibus perenniter obfidetur: quas fi quis pus n
vclit, ceruis Hielo (quorum maxima copia illic eft,
 |. 34 DE RITV GENT. $EPTENT;
cf vt apudItalos afinorum)currum inftruit,c
uius inctedís
- biliceleritate,eximio gelu rigentia iuga tráfcédat. Me--
' minit 5axo, Méminpum quendi fyluarum Satyrum,
.. infignibus diuitijs praxill
i ic
t man
u fiomnem tenuiéz
ad quem Hotherus Suetiz Rexdomitorum ceruorüm
—.. — «uríu perueniens, maximorum fpoliorum,opüm4; ade-
prione ditatus & felix euafit. Vtraquetamen hac terra -
. vallibus, sungiiaue diftincta ; fiuges, fi feminarentur,
- haud negaret: fed inexhauíta piícium vbique copia, &
—* ferarumfrequentillimavenatio,efücit,neibi panis vfus. -
magnopcre concupifcatur. Pugna:uri Biarmienfes, ar-
. ma artibus plerunque permutant , carminibu(Que in
A mitmbosfoluere celumac latam aris faciem trilti ime
brium alpergine confundere confüeuerunt
«Sunt Biarsj
miidololatra & Amaxobij, Scytharum more, ataue in
—. fafcinandis hominibus inftructiffimi . Qui, pe aut ocu-;
» lorum aut veiborum , autalicuius alterius rei malefi- -
^ «Io, homines ita ligant, vt liberi non fint; nec mentis -
. compotes , fzzpeQue ad extremam maciem deüeniant,
£F

J|. & tabefcendo difpereant. 2

CENE ME Finmarcbia de[criptio. |Cap.2. ze
: Tosaschio-eegio.cSeptzatrionalis, partis Norues
deco-.
— -g i, oli m ob fui amplitudinem Regio titulo
tata. Hxc ripgidiore orbis parte , culturam ac manfio-
.. memíortita efl attamen homines robuftis corporibus, .
& animo magno babct, qui ab hoftium incuríu fe ftre-
— n&edctendere folent. A er iliius regionisficuti & vid*
. meum, femper fiio:dus eft & ierenus, icnocuus tamen
. humanis corporibus ,iariffur.as pluuias tempore e fiiuo
i Aem ET | X admnuttensr.
|
 EPÉÍTOME IDIBRI e [eee
admitténs:tantaque eftillic:aéris temperíes, vt pifces.
nullo fale conditi,fed folo aére ficcati,toto decennio à
poe durent. )g&suocColcnd.A bri

mepeE eg Y Tac penam (e ionis adAus, —

ftraliora Gothorum vltra c ccr. milliarium. Gothico-
rum eft diftantia: vbi medijs noctibus folftitij aftiualis
in PRACUE is
"eec vidclicet, xSpar, minntif--

numerati poflunj. Quibus MEER. pr (übciemai Os: $

ne TyY gradibus 60. àprincipio Maij ad initi! — —
Augufti , nullz penits confpiciuntur ftella , praeter lu4 E
nare corpus ,quod in plenilunio vcluti ardens 18bus,.
penes terrae faperficiem paululum, eotemporisinters ——
uallo 2vrue admiratione, & horrorc) peruidetur, -
— éeniefiania "dir
xs Cap. 3. Lt
" Cricfinnia regio eft inter Biarmiam, acc Finmarchic-
am fita,angulum. tamen longiorem verfus Ànu-
firuac& mare Dotniad emittens,quafi cauda fit prin-
€ ipaliter appellata,quia incolz cius admirabili quadam |
ceieritate,certis planis lignis initar arcuum in anteriori
paite curatis,acpedibus affixis ,directione mannalis
baculi vtuntur,quibus (ef arbitraria voluntatc furium,
deorfüin; vel oblique, fuper niuià cacumina trahsiee
gqunt:eotamen indo feruato, vt vnum ligaü altero fit
Jon;jius
dee vniuspedis iuxtavirprum, vel mulie»
ES x em A
 Ex cue

d o — DERITY CENT. $TPTEN. .—

Um tilt
rr X

t
t

ANT

ES 4,
E ;

4
1 :
A
- M
n
?

11
T
Lat ue

Bc ute e c3: 481.3 9- —Wl Rc LEM

E as
z
* E

— 8 sx ' Pod

^
m Anbcami m
iom -
UP" H
bur UT USE]
My DAS erqAL |maio
nap A
ERU -: TE

- fum procceritatem:vtpote fi vir, vel mulier fit o&tope--

. dum longitudine, lig::um vnius pedis totidem habebit
- pedes inlongitudine iufta, reliquum veró nouem.Pre-
—-- fereà prouident , quód ligna illa fübducta fint tenerri»
3na pelle vituli Ranoiferorum : cuius forma & color
. €eruino colori affimilatur, fed longé procerior, & ma-
| D. eft . Cur autem pellibus tam teneris hac ligna fub.
"ducátui,variz reddütur caufe,vty icet.celeriori luz
" U-

Jbricitatefc
efe.trásferxantperI altas-niues
cs, v t expeditius
DDsruo-
.. "pliLyoragincs, &przcipitia tran(uerfío motuetke
ét, vt.
— Áuríum dirigentes curfum, retrorfüm nó excidant:quia-
.. piliinftar füdium , autechinorum fe erigunt , miraque
Tature potentia, ne relabantur, obfiftüt.
Talibus igitur
iánftumentis cum ingenio currendi inftruCti,montium -
Ánacceffa ,vallium, ima, hyberno prafertim tempore
—— affequuntur. Sed non eque facile in xftate, licet habeát
. . Biucs:quía imprefTioni lignorum ciüffimé cedunt, Ne-
que
E. EBLPOME DDR] DB P
quin adeiusfaftie —
que enim vlla rupes adcó prominet Primo fiquie a
eium callida curfus ambage perueniant,
dem val ium profunda relinguentcs, fcopulorum radi«
ces tortuofa gyratione perlabuntur:ficd; meatum cres
bre declinationis obliquitate perfle&unt , donec per fiv —
nuofos collium anfractusdeftinatum loci cacume exue —.—
| perent: idipfum interdum venationis ardorefactentes, —
"nonnunquam de in cenio, & artis magifterio cótende«
tes , veluti (tadiorum curfores cóftitutum brauiuun füle
cepturi,
De, vebementia venti Cir. Cap. 4. 0 0 0—
"TyOrtus eftinIflandia(terra fcilicet mari Glaciali
vie —
D cina, fab dominio regni Noruegiz,vulgariifermos- .—
ne Veflrabort) Occidentalis didus, penes quem inlits—
toralibus fpatijs & campis , obequitantes armati, po- —
| Edu nins venti Circij quafi flupa profternütue—-
interram.Similiter penes portucty pticos, ideftjinca- ——
-uernofis rupibus,& antris babitantes, eó praecipue t£- —
por& bruma ,quo Sol regreditur ad folftitialia figna, ——
quandoin marinis flu&ibus venti funttempceratiores. |
Sunt pratercà montes in Hybernia mediocai fubiimi-
tate in pluribuslocis eminentes: inquibus, fi cuis iter
«hoc Circio vento flante perficere tentaucrit,nedum pe» — -
xiculü, & ruinam expectare cogetur ,fed fpiritus füffo-
«ationem in pracipitijs voraginofis . Pretercà quàfor"
qmidabiles & noxi;
fint venti,in occidetalioribus Nox"
uegiz ripis, ipfi incole, imo &alienigenzeóconflué*
tes,nonienorant. Nullum enimlignum,neque frutice, —
ob violentiam huius venti, ibide germinare intuentur.
A3 Que
 Kiel m —
em

— 6 . pE RITY GENT. SEPTEN'T. — y '

- .. Quoi, vt ob eorum defzctum , infiruendis

in ignibus
— . €ibifduecoquendis, offibus magnorum pifcium vtan-
. tur. Quantum etiam fzuiat ventus iftein Occidenta-
2 Jioribus Bothnizlittoribus ipfi habitantes magno in--
em. gra
«ommodo fuo fzpius experiuntur. Rapit enim inte-
tecta domorum , eaque perimmenfa ter
rarum fpa. .
tia diffolutadifpergit. — | E
- — De Septentrionalium ventorum violentia.
: | 6 ap. $e
- T Vibines ac tempeftates Septentrionalium loco--
rum, vim habere terribilem ac perículofam, nemo
. "qui fecreta nature didicit aut fcrufatur,ignorat : prae»
*

fertim cium muitiplex ac indeficiens eius originis caufa

matetiaque reperiatur , Ex mari itaque fepe auferunt
—— . aquas fub nauibus, nauesQuc fübuchunt in fuüblime:
— . etiam ex terra lapides acajlia animalia , & paululum
x - érepta dimittunt. Nec folum ea, fed plumbea tecta.
. - templorum ac adium diuerfarum, imó & fortiffima
— — tiena, quiad acra rapiunt ,atque alio accedente fpiri-
. tu vehementiore , tranfüehuntin fpatia lonoiora . Sa-
p pifsimé etiam integra molendina ventorum, «um in-
— gentibus faxis turbine inuoluta,faluis hominibus in lo--
..— €aremota euehuntur ; imó adeó ingens turbo defcen.
— dit,vtyrbes, caflella, & villas innoluens,tecta longius
—. (vt dictum eft) ad campos difpereat , Acítate ab Occi-
.. dente, SeptentrioneQue , perflant tantavi,impetuQue :
— yenii,vt lapides,quantos manus pofiit continere,àter-
ra rapiant, ac veiuti arenz, lapillorum accruos houd
] peruoscumulent: &,vtaliq
ab homin
ua ibus
ndarma,
o
—. & velles, quandoque afcenforiem vi ab.equo auferant.
Do c | "^ Quini-
 E P 1TOME L 15 AY. dq.E ue
-
ac rsXt —
: ido aecidi
Quinimàiin Vichia Norueg ji ib
mii pifce ; torrendi, eperticis m
acie, SoleQue maixim
fabularum, vi turbinun ,inmagna congerie à diuitum|
pifcatorum locis in.ades pauperum eiecti à; ianquam
donum diuinitus datum recipiantur e.- x
. Diuerfi effectus tonitruum,fulminum , dr erufiaa 2
tionum in locis sepieztriausllas. C OGME -
* CX4» 4. pc
| Eoriseiten vim, & effedum. Juisbeg tonittua.
fulmina, atque corufcationes 4in E
terris ,preefertim verfusloca oppofita Meridiei.Appa- -
rent f«epifsim? iin partibus Aquilonis, fub fereno cxlo,
totis noctibus, in Septembri , claraatque-continuaful-
mina,quamazis minanturquam lacerant infpeedores,
Fulmen veró natura nubium exortum, tonitrud; elap- — zi
- fum, grauifima damna mortalibus,alijsQue rebus ibi-—
dem infert.Plures etenim homines füblimiora locaiinse
habitantes, cum iumentis interimit: excelfas etiam.
cturzes, & «des dura picelinitas (quod mirumnon ef) E
inextineuibili lamma confumit .al'asarbores, velex.———
|fummo. vertice dirc&te findit: ve] obliqua corrofione
geomadis [eee
-
c pe frigoris efjeritate. |
us Cap.7,- |
do
: Vantá potentiamgoclu,feu frigus;in Septentiione eim
ON tanquá proprio loco pofridcat, multisrationibus - -
potus, quàm autoritatibus, per fenfüm oftendi poteft,
Sentitenim vim & vrediné eius,trepidaanimátiü mul-——
.titudo, pluribus. ftadiorü millibus
di co ci us inde
a mdiftas,
com pra 2 er-
corpufá:
& ddiqua.memb r a me
—-—
 E e 2 -

^o $ — pDERITY GENT, SEPTENT,

& perhorret. Quid non faceret, vbi proprijs vixibus,& —
natura legibus imperat ipfum frigus? Sub quo quia. -
natus, & veríatus fum (ctiam circa elenationem grae. —
— duumpoli Aitici 86.) arbitror me poffehoc, & mul-
— — tis fequétibus capitulis , nonnihil ceteris vaoa opinio-
— — pe (cribentibus, clarius demonítrare , quàm vehemens
—— -& horrendum fitillicfrigus:quod inde fücceffiue, velus
- ti radij, ex centro tandem per totum orbem ampliatur,
— quemàdmodum omnes nationes ,quas penetrat ,eius
— afperitate commotaatteflantur. — 1
EE De primis , c»caía »iuium. Cap. 8$. —— *
terris vis prui- -
T 3B Anta eft plerunq; inAquilonaribus
4 A. nz,& cafus niuium, tíámq; dira tépeftas,vehemé--
! tésq; caligines aéra obícurantes, vt viatores proximum —
— quemq; obuium,etiam f1 amicus vel inimicus fit agno»
Tfcere,veleuitare non poffint. Quod omnimodam parit.
. Hiifficultaté, eo quód in vtroq; latere, vel altapredipi--
. Miaimminent,vel codenfatzeniues tam eleuatxfint, vt. —
[ecek iu ina aext orfum, vel iiaiflrorfum vix fefe
IT Íhnt. Attamen quia contra przcipitia raró-
conceditur optabile remedium pro ffatione iumentorü
$mutuo labore nines exoluüt, planftrad; fuper eas euez*—
Stunt, vtinftitutum iter abfoluant:hocá;eaceleritatefa- —
ciunt,quafi rapido incédio, moleftiffimod; periculoce« —
. Merrimé auertendo vrgerentur :n2logiore interuenien-
te mora, ex fubito cafü niuium, & piuinarum,repletio —
. fatitinerum,& fyluarü:vt qua fityia,vel campus,dif-.——
ficilius agnofci poffit.I elacie veró nulla,velrara diffi- —
&ultas Occurrit,eó quód omnia placabiliaqualitateiti« —
E iu. CEN. Tset — —, Berintgmi
 BPITOME. PInRI 10 RE 5.
sierantibus offerütur, luo quód caueant àTuptürs ela- XN
*

€ierum per oppofita des ad os rupturz. Quefigna,vel.

-cruftatis glacici particulis. adosa iperture reli &is,vcl vi-
rentibus abietum;, (euiiuniper Orüm. raniis in glacie cons
gelatis, & eminétibus ofte nduntur: idá; longo ordineg -
- 2

& milliaribus multis, fumptu &. diligetia pifcatorumy E

ne viatores aberrare contingat, fideliter obferuatur. Ir.—
bi
bin
fi
HRa mutuo 2
fyluis autem non leuia um:E
i n id
S f r
tatem niuiü, veluti arcus vu nguonerata: quadx
rum leui(ftimo motu maxima niuiü mor in viatores.

erauitate niuis "abuse viam omnid T.

Susel ato cafu,g
immeabilem faciüit,vt non nift fecuribus ad eum vfum —.—
epoca 2 exitiiips potfint, luec E
id
i es .Q hteftor.

De piuium c vitroram varietates

- | Cap. 9. Qc
: "No eodemá; die, ac nocte, xv. vel xx. aut plures |
- quandoque cdiftincta niuium formze reperiuntue, -
Pratereà non minor varietas in vitris cotingit, quac are
imponütur. f
cendi frieoris caufa, aftuariorum feneflrisi
Dum enim loca huiufmodi,caloribus cotra imméfum
gelutepidius inftaurátur,forinfeco frigore, atque miro -
patur artificio füb diuerfis imaginibus ita i depicta vi-
-détur illa vitra, vtquiuis artifex talibus infpe&is, natus
tz excellentià potius poffit admirari,quam imitari.In.
TOT ex hispro doméftico or-
| genio tamésadiiibito
debi | RA, :
 | yo bE RITY GENT. SEPTENT.
— patu,ac decore,artificum induftria excogitátur, acpers -
ficiuntur,qualia ab alijs nationibus prece,velpretio vix -
.. acquiruntu
Vnde euencrat,
r. vt co ingenio plutimi-ars
-...gentei crateres excellenter. icati,viderentur. Prete-
geàlanez,linexá; textura pretiofze, atque pictura mi-
- rabiles, & decentes, quemadmodum inferius nonnihil
dicetur depi&toribus,actexturis —.— : -
E De cafiellis ninalibus iuuenum. |
EO s — €ap. 10. E E ne
A Os eft Septentrionalium populorü, prouida qua-
. AV dam fagacitate adolefcentes,diuerfis bellandi ex-
-——ercitijs & artibus caficlla impugnandi exercere, & exe
€itarc,quibus przfertim ty rocinia fine cede, &fangui-
— Bc,acquouis vite periculo;bazc aggredi putant volup-
- tuofum:& ob id quotannis hy cme durantibus niuibus,
— . lecoaliquo eminenti turmatim à maioribus excitati
-— «ongrediuntur adolefcentes, conformi labore immen-
— as niuium moles comportantes: é quibus propugna-
«ula ad formam caftrenfium moeniorum , feriatis falte
-.. diebus folicitefabricant, aqua ftructurá huiufmodi fe-
— meltas diftinam, continuo afpeigentes , vt nix cum
aqua taliter congefta , accidente frigore validius indu--
retur. Qua dilieentia adeofortificantur, vt nonfclüm -
leues ictus, fed zereos globos,atque impulfum teftudinü
— quatenus opus effet) poffent fuftinere . Quibus para-
— tis, adolefcentes predidli in diuerfas turmas fegregati,
— fars menia ingreditur contuéda,pars foris remanctca-
. dem impugnanda. Nec defu in candidis
nt caftris atra,
— — feu fufca vexilla,aut virides luniperorum rubi:fub quie -
. bus non pecunia, fcd folius laudis appetitu, ERI GE -
 - —
füm ingrediuntur certamen : quod alijs armis,vtrobi
que non committitur, nifiniueis globisinalterur um — —
a nud
€ manibus proiectis. Statuta enim poeneft icor« —
| pos in gelidam aquam imtergendi, nequis globi$ s.
uiufmodi niualibus faxum, ferrum,lignum,aut glacé—
.proiecturus inuoluat. Sunt pratereàinter oppugnantes, ——
qui more cuniculorum inferiores nruium bafes perfo- —
fores cotre
tant, acingrediuntur,vt propugnaculi defencid
-ceant à (tationibus fuis. Nec fegniorinter it mora, —
qua pugnis certatur comidon nuec s illo rapto par$ —
vex,
vi&a fuccumbat, aliotempore reftaurato prelio contra ——
—
partem viétricem in eifdem caftellis(fi poterit) trium»
di — |
phatura . Neque fegnius, aut debilius ludoshuiufmo , pro.—
committunt , aut perferunt , quàm fi pro patria
legibus , profocis (vt dicitar) & aris, publicofpetta* —
culo in agone certarent. Profugos vero, & meticulo- —
fospugnam excedentes, riuibus dorfotenus inter cute, e
- «eftemque immiffis, vbi deprehenfi fuerint , infolenti- --—
bus verbis,ac vocibus punitos abfoluüt.vt aliàsfortius—— -
reuerfüri perfiftant , & acrius defendant caftra. x eed I
- dam aquis congelatis in caput & collum tempore bor». —
' rendifriooris guttatim dimiffis, caftigant,proutinfe- —
- rius , de poenis glacialibus manifeftius exponetur, Et. —
hzcomn ia fa fpectacula ad irrogandü—
veluti voluptuo
rebellibus, & ftupidis mitiores poenas. ER
- o Deceirfn glaciali equorum pro pallitse
[0o p 0 ab p — tx cte
"wLim apud veteres Gothos mos erat,brumalitems —
X 7 pore ad finem men(isDecémbris(dum niuibus,& —
terre omnes validiflima glas.
frigore lacus,ftagna;atque
 f

SEPTEN T,
l

. .&e cóltringeirentur) optimos quofq; equos, forma clé-

gátiores, in fingulis prouincijs ad edenda publica fpe»
. €taculacolligere:quantü veroad voluptuofa fpeétacu-
. laattinet , die2 €. Decembris fuper ftagna,acflumina —
congelata,inftar fjpeculi micantia,infiniti terrarü 1nco^-
le inqualibet prouincia(diftin&islicet cóm unitatibusy
ro brauio, ac gloria inagilioribus cquis certaturi
con «
rediuntur.T'ezminus vero, (eu meta curfus huiufmo-
di,longitudinem quatuor, aut fex milliarium continet -
. Wtalicorum. Brauium autem aliquot menfiuz, feu mo-
— dijannonzíeminádz, & noua veftimenta apponütur,
— &deniq;, vtequus metam non attingés,victoricedat, -
— Verüm hac fpectacula nullibi frequétius in toto Sep-
tentrione füper glaciem .quàm apud Oftragothos, ac.
-. Veftrogothos committütur. Abundat enim terraeorü-—
Vixtririis pafuis pro.cquitijsad multa milliainele- —
DP ENT -. füffimis -
"
 ——EPITOME LIBRI £$ —— [pt
Biff herbim
is natu
is raliter conuenientibequi
us s enus —
triendis, licet valde fpaciofis, & difperíis campis , &&
pon in yno prato «
Decurfu glaciali bominum probratio. €Cap.a2. ——
—
V O genera hominü ad ftadia ,& brauia celerrie
E 7 me fub prafig nate artis cópendio e, current ——
iü, fu-o-
| peuiori figura mólttrantur. Primüfy lueftrr feu Lapp
nica,quod pandis trabibus,fiue longis flipiibusplatis —
pedü affixis,fupra niues in vallibus,ac motibus Rexuo- ——
fo, ac arbitrario motu curfum pracipitem dirigendofe — —
transfert:idd; perfedüffima arte facit, fiueaduerfis cas —
fibus congiediendum fit, fiue venationibus voluptuo-
fis,quarum quaftu viuunt,&fortuna affequuntur vbes.—
riores, fiue brauij, aut gloriae caufa hocipfum fitatten» —
tandum . Hocque genus praecipuum interScrichnnos,—
, Hic fatis eft dixifle,eos homines talem,tamque celeré.—
endis cacuminibus niuoforü montiü, etiam ——
propercurr
$n brauio, habere agilitatem ,qualem vixreliqui pla-.— —
. nioribus, acbreuioribus inftrumentis innixi, in plana,
.& lubrica glacie pertingere valent.Quinimo quiniues '
calcant,& conftitutam metamattinguntferamoccur-. —
rentem fagittis occidunt. Qui veróferuat placiale curs
fum,vix ab hiatibus fubtuslatentibus eft fecurus,prout —
. jnfra deglacialibus bellis dicetur. Aliud veró genus, —
. quod fcrro plano, & polito,fiue planis offibus ceruinis, —
- velbouinisícilicet tibijs,naturalé]ubricitate ob innatà |
pisguedinem habétibus,pedali longitudine fuübplantis |. -

affixis ,in fola glacie lubrica curfum intendit velociffi- —

mü,quemáin glaciali qualitate fempercurrédo có» —
 jj DE RITY GÉNT, SEPTENT:;
— inuat.!n quo ctiam genere v biq;reperiuntur homines
— Boluptuose pro brauio curfitantes:quorum
meta füper
el
vtp

E cógclatos lacus inftar fpeculi glaridos,fpatio vi tr. vel —

— xir. milliariu Itaiicorum ab vtrifque partibus eftcon-.—
— ftituta,vel minus. Brauiü vero cochleatia argetea,ame —
- phore arez,gladij, & nouz veftes,ac iuuenes equi:fed |
— hifrequentius,ceteris brauium lucratur,currendo pra.
.— ueniuntqui ceruinas tibiaslate limatas plantis affigüt,
—— porcina axungia perunctas quia eclidis aque outtis ve»
s E. e poros elaciciin vehementi frigore furgentibus,
— fibiz fic vn&tz impediri,aut conftringi non poffunt, fi-
.— eutiferrum quantumcunque politum,aut vn&tam.Nule.
X
A:

la nempe vn&tioferro conformior eft,quàm offium ti--

— biarum ceruinarum, auttaurinarü, connaturalem ha-
bentium lubricitatem.EoQ modo
ue quotiefcung ;-ola-
— ies clara fuerit;ac niuibus difcoopeita, duobufQue,vel -
— tribus digitis fpifTa, tunc huiufmodi fpectacula facilius, -
—— fecuriuíque exarcétur.Sed aliàs nequaquam, quia nun-
quar periculofior , mortidue vicinior cafus eft , quàm
. «uríum intendere, dum glacies tenuiffima niuefit coe —
-— Operta.À mnes etenim, fcu riuuli tacita celeritate é lite —
—— foribuslacutmintrantes,corrofione,& motu continuo
— agupt,ne glacies infpitlari, folidarique pofsit, nifi gelu
— .fortifsimo conftrin gatur. Sed interim contin gittemte -
. raries curfores olacicerum natiam ignorantes vcelcós-
.. temnentes, audacius quàm ca.tius accurientes,, olacie
—. €oníracta (corpore deorfum, atque capite fürfum, acu» —
—. mineglacici velut fecun abíciffo,mifere dereliétoyfub-
Le mergi. V erantam en eo periculo,vclfimili, raró pereüt.—
— Andigenz, fcd peregrini terrarüi exploratores: qui dum
merce co «clerus
 L|

celerius proditionibus perficiendis compendiofo itine- E

1e inferutunt, fübita elacierü dolofitate, ac fragilitate —
abfumuntur. | A

- De. glacialibus bofpits itinerantinms

E (a.d.
V Sus habet,vt publice viztempeflatibuslignorum: — —
— V fyluarumqQue cafu obftructze, communifumptu,& —
labore,dojlabris ac fecuribus reficiantur:denfitate ver. ——
ue
niui'um occlufe , iumentorum vehiculorumqniua-
lium tranfitu viritim aperiantur, velpeneslittor a ————
ma»
rina, aut fuper ipfum mare congelatum fignis in clade
«onttitutis viz generales deducantur, & quibusad hu-
manas habitationes pateatapertü iter. Neautem fimi-——
li ratione,inferiores Germani Vandalicas vibes,ac re«—
giones inhabitantes , magnitudine niuiü fylueftres feu——
campeílres vias replentium, in maximis comercijsnes — —
gotiatorum impediantur,hofpitia fuperlittus maris,8c —
planis fcopulis, vel ipfa aperta elacie mira quiadamin- ———
duftria collocant. Trabes enim oblongas duorum vel.
trium pedü fuper glaciem eleuatas adfundamétorü, 8c — —
-3ediüi diffin&tione ordinant, acdefüper domos neceffa- — —
rias,hafd; tabulataslateraliterimponütfococaibonas — —
rioin xftuarijs abüdanter (quéadmodü omnibus alijs — —
ad lata couiuia reQuifitis)vt:tes,nulliuf&;exploratoris, ———
aut latronis, infidiatorifue verfitiasformidantes,quos — —
nià plus fecaritatis inglacie quá palatio gaudet fead- ——
€ptos:eot fecuiiores alacriorefá; permanet, quofrigo ——
Xafurexenntacriora, & vétifortiores:quifündaméta —
-bofpitiorü fubtuspe:flantesfimiora cfficiunt atg;fo- —
lidat,& cofernst, donec calidis auftrifpiraculistotahee ——

*
 16 DE RITY GENT. fEPTENT. ——
- zl i

r C -

-domorü machina circa vernale equinoctiü diffolutajin |

€ontinétem terram, nulla penfione localis hofpitij per-
— foluta, deportetur. Defrigorbus aüt illius Germanici, -
— feu Getici mairis,plura memini t s Ciátzius diz.-
A lbertu
— ligentifs. harum regionum fcriptor. Aitetim,; Anno
|. M. CCCXX
.111. gelidiffimofrigore coftringebatur ma-
—. fe,vt pedeftri itinere per glaciem de littore Lubecenfi
. — in Daniam, & inPruífiam mare tranfi,difpofi
ret ur tis:
per loca opportuna in glacie hofpitijs. Anno Dominj
M. CC€. xcIX. per brumam geluterras , ac maria con-
| f'rinxit,vt ficcoveftigio € Lubeca per mare in vrbe Sü-
. denfem,& inde in Daniam perueniretur. Anno Dom.
M.D.xxi I íi. gelufuit per brumam incomparabile& —
inauditum,quód equites € Gedano Pru(fiz in Lubeca,
per viam nauigantium tranfirent incolumes, &deinde
à Magnopolper i rare in Daniam , hofpitia habentes
[ in glacie. Anno M.c c. x c II 1 1. congelatum eft mare
—
1
Cimbricum;vt àluthia in Aflogiam equitaretur. Prz-
« tercà, etíi multis feculis poftea fecuta fünt afperrima
- frigora, & marinorum flumini congcelationes, tamen.
quia frequentius acciderant,
vix annotata reperiuntur.
.. De tranfitu glaciali inter voragines. 3 E
eeu Cap. 14e
VM füperiofe capitulo de glacialibus hofpitijs |
.. aut min us expr effu m fit, quibus fignis viatores niuofo .
pruinofo tempore dirigantur,vthofpitia pertingát.
deftinata: ex quo tamamplus & planus vndiq; immi-
Bettranfitus,vt nibil prater celum,& elacies,ac niues, |
. plerunqueinfpiciatur , vtputa dum eodem itinere füb.—
bruma -

$5.
bruma rigore iumétorum agilitate conten dütincedes — —
ventorumime — —
rc, vbi xílino tempore maxima cla (les
pulíu celer. riménauig garunt. Idcirco aduertendumomnm, — —
quód olacie paululum perforata
Y
sluniper
re
feu Abietum,fingulo ftadiorü fpatio, vt erecteftantes — — :
Eo mari fecus viamimponifolent, maxime —--
à via rü fcr uta tor ibu s exp lor ata , —— —
vbifor tio rfi tgl aci es
mido,autvi- — —
Etvybi hec figna non effent,)nó minorfor
tz periculi inter glaciales voragines immineret,quam
inaperto mariinermibus nautisinter crudeles piratas, ——
aut in horrida folitudinein;er beluas truculentas.Lege
ergo feueriffima cautü efbne quis buiufmodi figna, nifi
temporc hoftili, propter proditores,ac exploratoresal-
teret aut exportet . Quàin przteireà periculofus (:x ho»
minum tranfitus intervoragines placiales fuperiusan- —— 2
Ante omnia ra-.—
&otatasfcauentibus caufis oftendetur-
 —.1$ npERITY GENT. SEPTEN. |
.. men przmittendum eft, quód generaliter omnes Ia-|
. €us,& flagnales aque in meníe Octobri incipiunt con-
. gclari, glaciefd; aucto frigore in plerifq; locis tantüm.
. «ondenfari, vt vbi venz lacus , & ftagna viuentis aqua
non intrant , pifces füffocati tempore refolutionis ola-
cieiinfpiciantur. Verum ne haec füffocatio tam difpe-
. diofa fiat, diligentia pifcatorum continue glacies ipfa
perfrinpitur, ne congeletur, prout inferius libro de pif-
i

. caturis hyemalibus oftendetur. Glacies itaq; prim, ac

henu
[

-——. mediz hyemis adeófortis, & tenax eft, vt fpiffitudine

. feu denfitate duorum digitorum , füfferat homine am-
bulantem, trium veró digitorum equeftrem armatum:
vnius palmz. & dimidia,'urmas, vel exercitus milita-
tes: trium vel quatuor palmarum,integram legionem,
vel myriadem populorim,quemadmodum inferius de
— hyemalibus bellis memorandum erit. Hzc glaciei for-
- titudo,etfi tam valida. ernitur, naturalibus tamen ve-
ris, & exhalationibisfubtus in plerifg; locis eftuanti-
. busta diuerfis rimis, feu aperturis finditur, vt logiffi-
mo tradu hiatum relinquat quafi campeftris viz , vel.
.... platee:quam tamen fiffuram prudens viator eyrando
—... penetrat , ne inftitutum iter, & tempus amittat; Cüm -
- autem fiflure huiufmodi precipue de nocte contige-
—.— Yint,non aliter, quàm fzxua tonitrua, vel fonoro(i terra
.. motus à longe percipiütur. Sedob hocfolicitus viator
. . mihilintentatum relinquit quin inter voragines confi-
|... Gat iter.Liquefcente tame glacie ad principiü A pulis,
. . mullus eius fpi(titudini,minus fortitudini;nifi in aurora
.... ambulando,confidit:quiaSolis diurno afpe&tu tam fía-
—.. giis redditur , vt quz equeftres armatos. pauló anté
TOI o | cu pot«
 — ^" Wer roM s Limk EI b —— 1
portauerat, vix hominem nücfufferrepofhtinermeme ——
iz cutem hyema qua —
les, obindu&tàfrigons duricdie,ápon-
es,
ores, acfolidior diuti
factz funt fpiffi us tanqu ——
tes in lacubus manent. Defcefaritamen viatoresagla- |—
cieinterram,vel écontra,neceffüm erit,vtbabeantta- — —
bulat um ponte m. Sol enim
omnem glacici connexione
calzfa
m. Nec
tto littor
prete
e,
reund
decoq
isbic
uit
pu-
—
^.
to.lacum effe rx. milliariu in longitudine, & x x. inla- — —
titudine Italico:n, Vcter appellatum,inregenoCftrogoes
thorum : qui talis eft natura, qu od cum tempeftuofo :
vento congelatus fuerit, & tempus refolutionisimmi- —
neat, vehementiffimo flrepitu incipitinfugdo ebullire, -
& comm ouer imagnaq; violentia prorüpere in paruas -
timas, vel fciffuras, qua füt in glacie: & hasin modico —
teporis fpatio faciens valdélatas,licetprotune glacies ——
án fpiffitudine habuerit plufquà vnü, vel duo brachia. |
"Tücd; cooperáte füperiore impetu,diuiditurtotaglas — -
cics in plures particulas : 1n quibus viatores conflituti, —
vix aliter,quá Dei przferuatione adlittoradimittütür, —
-€oqlacub
in vis natur
uódusibiopere e fecretius, & mirabiliusquaalibi ——
tur.Efl etiam lacus prope polim
Metro | -
rcgni Norucgix Nidrofiam,qui nunquam con gclatur. tom
5o o De glaualibus. in[lrumentiss Eno
— ex Cap. 1$. |
'X Vemadmodum calida ,aut temperate regionis ——
E 1 E

"MA gentes à gelu,frisore,niue, pruina, elacie, & hye- —

Amaliitridore videntur liberz:ita vix deprehendere pof-
funt, quàm diüe:fis artibus , remedijs, & inftrumentis.
aduerfus huiufmodi aufleritates , füb ipfo frigidifimo. ^
- Septentrione habitantesfemuniant,&dirigat,ytpote —.—
Mee — — — — — — Aa
 D ENSE
D-.

j — DÉ RITY GENXT. SEPTENT,.

er
-fud
REDUETIDAA
-

mU
j

^
ZR d
LAE
ry

- €üm impéffibile fit lubricam percurrere glaciem, aut.

|o per eam onera grauiffima,fub maxima diftantia,adlo- |
— . «adeducere deftinata,nifi id arte fier et,pro viribus fub-
E leuádis, apparent fuperius
calceilienei, ferreis fübducti
cufpidibus, quoniam viatorum,pifcatorü, ac bellantiü.
.. congrmunt vfibus opportunis. Pratereàtricufpides,feu
—. trianguli ferreos ftylos habentes , tribus aneulis, pro.
— irmiori greffü fabricati : demum circuli lexibiles vn»
— . dig; aculcos habentes , dentato iore acuatos : quibus
— dAmnibus , vt pedibus adharest , fortiffima ligula funt -
.. annexa, vtca firmitate quiuis curfus veltranfitusfit
.—
. fecurior,& onus quodlibet ynius
, vel duorum hominü.—
—. viducibilius:quod alioquin in arena vel niuibus,forti-
..— tudine equoiumnon traheretur: Sunt.&.dólabzz,
(ine -
.. teeures,omni glaciei perfindenda prir laatqueaptiorá .
—. inítrumenta : quia talibus i:ftrumentis axe d
Ein | : de edil: 4t ccc S
 Je z ^ E
---5x ;

: | BPITOME L18AY d. e E 3
lata flumina plurium ftadiorum,dum visisca um de £9
iavi-
beat expedidioi in piratas : vel quod.Reiipublice i ——
dentur yrgere negotia,vt nuntij vltra matia emittátur.
Quo etiam cafu, nauigia iiumentorum opera,invehi- — —
culis ab vibibus ,& caftellis füper glaciem
g ad apertum. —
mare repenté educütur, vtagilitate ventorii,acvelorü, ——
fubito caríü iter aquarum afEfoluát,quod plurimis die- -—
bus baud. perbcerent 1n iumentis. Videntur. praetereà ..—
xiciligones-psaenti tabulz.infculpti :quia his fpiffa, —
| atque indurata oUAR COMIS iifumentis ferreisnon.——
edens, facilius infringitur ,dum aliae fccures chalybe ——
permixte ,in vehementi frigore adfolum glaciei, vel ——
virentis ziboris ictum inflat vitri rumpuntur, vbi ligo- t
nes preediéti. (iue ferreze haftze,fortiffimi manent. Cx. "m
terum vidétur barpagineszadunco mucroneformatz, ———
quibus glacialia fiufta praedictis inftrumétis cófradia,
quo opus fuerit,facilius trahantur,vel extrudáiur, etia. ee
inaperto mari tempore hyemalis folftitij,quandonon
tantum contra molem glacialem. scctidu. nenaues—
rumpat, prouidendum erit:fed contra laten: ja faxa,fed :
denique contra crudcles inimicos fitcon grediendum, E
Cernuntur deinde ígtrilaria Hbus aptius i
ad aibitrarium motum inelaciali pugna ad fortiterre.
fiftendum,vcl caute fugiendü, lubrica glacies fccurius
SUuH pofsit. . c
De belli;is Votbrun obelifiis ,(5» erectis fait.
: Cap. 16. : |
ree cubi ac Suecnum antiquifsimus:
-V. moserat ,vt vbi 'criores in campis feu montibus
infiuifent,& ue des pugnas illic erectos lapides
B3 A ees* |
/— 32 . DE RITYV GENT SEPTENT, -

quafi Aegyptiacas pyramides collocare foliti fint:qui-

bus huiufmodi preclara gefta breuifsimo aliquotitulo
. . J3nículpentes,
petaari putabmemorià
ant ,proutnominis,
eorunde &tem
eeftoiüi
porifuorü per-
vfitatae cá-
tiones rhytmics compendijs cópofitz, cótinuatisá;
— feculis in prefentem víq; diem deriuate , hancrem ad.
- potlerorum memoriam propagarunt . Extantenim in -
Scptentronalibus
locis durifsimi montes cinericij co» -
loris marmoream duriciem longe exuperartes : hiples —
1unq; terre motu ,fulgurevelalio natura impulfü ita -
. «oncuti folent,vtexcifa, deorfumá; cadentia faxa pate -
tim formam pyramidis , partim quadratarum colum* |
(0 pan m.partim quadrangulorum,& obclifcorum, quafi :
anfieni naturx opificio forent fabricate fufcipiunt , vt -
- inutile vanumque aliquid his füper ur.
addere. videatplu
umn a, apu d Hef lin gos --
— Sed ha pyramides eu col
: o ÀB—— .—* UBI
B
4 P lH
: : EN -

E 75s. ATEM
RN
res quàm alibireperiunturin Aquilone. Obelifci vero, ———
E x :*- mm E Vers x E ec Gui e eS p ds - T zt A: d $ 3

feufublimta faxa, viribus gicantum acpugilü erecta,

nullibi
'eothos,
frequent
ac
ius,
füperiore s
qua apud
Sucones,
Oftro
inbiuijs
gotho
feutriui
&js
s,
Veflro-
con»
—
— —
|Ibiciuntur : atque ctiam in vallis folitudinibus , quae — —
dudum pete, fame; & bellis, habitatoribus euacuate, ———
nec dum obinértiam feu negligentiam incolarum , ad ——
priftinum cultum (terra vltro exultante hactenus nd
rarifsime in formam noualium) funt redu&z, Habent. ——
itaque hac faxa in plerifquelociserectalongitudinem ——
-X. vel xv. xx. aut xxx. & amplius, aclatiudinemqua- — —
i '—
ordi
tuor, vel fex pedum, mirabili fitu, fedmirabilior
ne, àcmirabilifsimo charactere, ob plurimas rationes —..—
collocata : literato, retoque, &longoordinevidelicet — —
pugilum certamina, quadrato turmas bellantium , & ———
fÍphzrico familiarium defignantiafepulturas:accunca- ——
to equeftiium , ac pedeftrium acies ibidem ,velpropé — —
foriunatiüs triumphaffe : Scaptare vero àdextro la-.———
tereinpede faxorum inchoate , vfque in verticem , &—
tandem refledtendo in finiftro pede £nitz, vel iterum
eodem ordine interius eleuatx;depreffxqueterminan- ——
tur . Habent; fingulzliterz fpifsitndinem,atq;longi- ——
tudinem digiti maioris humani. Licetveroimbrium, ——
atq; luti iniuria, multze earuminimofaxorü,obimme- — -
anorabilem antiquit.te, fint exefe, attamé fimiles ear ——
cffc&us clarifsimé eo modo leguntur: Ego V fo po
patria certans, 32.pugiles occidi, & tandem à Roluone-
pugile occhic ifu s . Praeterea: Dómitor vio- —
requiefco
lentorüi, ac defenfor opprefforü , dicatiicibus, & fene- ——
.Qute plehus , gladioó; cinctus, hicfitus fum Ingoluus. —

-
 £4 DE RITY GENT. SEPTEMT. ——
:. Cumalijb licis rebus olori |
- Bus
cR
z !

v7
Lf

j|

77,
E adadl s

De obelifes fepulcbralibus, Cap. yo.

Q'Ed neque veteribus Gothis , alijsQue gentibus in.
AJ Septétrione defuit memoria maiorum ,quin & eis.
.€xbiberent, quos humi recondere placuit , honorabiles
— flatnas lapidum excelforum , prout hodie cernuntur
mira compagine immenfía faxa, in modum altifsimz,.
latifsimaque ianuz furfum , tranfier(umque viribus. .
gigantum eiecta,prefertim duobus milliaribus magnis -
aciuitare Scárenfi adruralem Ecclefiam K.iby piofi- ,
cifcendo.. Ibi enim inquodam tiiuio tria ingentifsima |
faxa (;tpiemittitur) charadleribus Gothicis pulcher-
. miméfculpro videntur. Si quis etiam curiofus indaga-
— wi defumilibus faxis , tam foliiudines, quàm apertos |
peor à xs | campos-
ES : —$*PrToME LiuaRt T. 5 -
-exmpos fcrgratia uta ndi
peragrar e voluerit, infinita —
-fpc&tacula comperiet, qua prafentibu s opuseft—
haud
tadiofius infinuare. V na tamen caufa promptior efle —
- poffi t nonlonga diftantiaab ea vetuflifsima vr»——
,quód
be Scarenfi erat, arx regia Afarazes dicta (dequalpe-. —
- €ialiter alibi dicetur) circa quam fücceísiuis feculis6€
, ———
enerationibus, committebátur acerrima bella:de qut». —
Es charifsimus frater & anteceflor meusloanes Ar-——
p. mirifica fcripf
Vpfalenfis
chie it. Oftro-—
Sunt &apud
aC.
gothos itidem, & fuperiores Sueones, magnatum
pobiliumarces laté perregionesinlocis natura munie — —
tis extru&z: penes quarum mur os,
& agros, veterum --
- ingentia faxa, cuneato, rotundo, oblongo,& erectio.
fitu terris infixa cernuntur : quorum fublimiora Go-
thicis fcriptis infignita, quafi viuentis alicuius Ducis ——
imperio edocent,quid fequi, vel fugere debeanteorum
fucceffores, virtuté fcilicet ampledti, & vitia deteftari, —
&c. Nec dubitandum eft, quin eo xuo edictum fimile——
feruatum fit in Aquilonaribusregnis,contra malieno- — —
- rum principum &tyrannorum condienda corpora,ne - z
honefta potirentur fepultura. Ronorum principum——
i& faxa , muitis feculisante plantatam fidem ——
. obelifc,
Catholicam in Septentrionalitus regnis figno Ciucis— —
infienita adhuc aperte videntur, fimilem babentiaine ——
fciiptionem:Poftquam demonum fallaciafedu&us ers ——
raucram,ad Chrftianorum Deum conuerfüs morior, ——
& bicfepultus iudiciü ciusexpecto Geimundus . Prae-
terea alibi in faxo hac verba exprimetia: Relicta ido
. lorum cultura mortuus, & in Chiifli fideviuus, füb.—
Aeclapiderequicíco Holmftanus. — RT x
 T
drm
NET.
Í
p
p
e
Ll

(Cut
Jh

—
De faxis hguratts, coc. |
E E Cap. 18. — | nm
QJ Eperiuntur etiam alibi lapidez tabulzadmodum
0A M late,& excelfe, gigantumioboreterrisimpreffe, —
- ámagines hàbentes draconum , ferpentum, ac vrforum.
.— infcuiptas: contra quos non minores fimpfére trium»
- phos,quàm hottes armatos , prout inferitis lib. de ei-
—. gantibus ,& pugilibus oftendetur . Protereà infignes |
o petra funt in littorib. aquarum immiffz , qua veteri-
. €haradere monftrant ibidem illuftres perfonas vaiio
— euentu flu minum, tempeftatum,fulourum, turbinum,
— «elinfidiaterum im pulíu fuiffe necatos. IndeQue no-
— Ameninditum zuo perpetuoperfeuerat. Sunt & lapides
/ aiti, quorum afpectu & fieno, prouincdarum,prafecus
gramm, arcium, cemmunititum ,nobilium, ac ple». —
—. beiorum antiquifsima pofíeísiones , finelceibus-Gule —
 e je ET
OMEOilguLo:IBXIpaDccuc
OBRIciTis
E vic dm
litibus, (nciudi
EiME
(im; lices gente'$ plug. juris , RC
WESTTETneis
faxisi iabetur , quàm. alibi in multis Jeeum volumini-- 36s
, homines! e reput, ntdoctiores, & ciuiliores.. — —
bus vbi
Sunt &tápi ides [ittorales fatis fubliraes, fine. fcriptus —
ris maiorum indufiria verfus infidos: portus reflexi,
notabili fieno nautas informato v iaufragia cuis.
tent. Ris ctiamLap 1gens
.apisini

-praefentei.icciipi4 —
" , us:a-Catbos - x

De borilorlis vmbrofis ctr. Du

Cap. 19. — E
eiodun eft, incolas extremi SepténtriouiE s
radum eleuat poli Arctici 86. hàbitantes, nullum -
habeie ibliris Beratogi vfum, quale Anaximenes Mi«- |
lefius. scedastebitien ils primum (tefte Plinio) inue ——
niif^ dicitur :neque alterius cuiufuis horologij pone —
derum. rotarum, aquarum, menfürarum per lineas,& —
jinterititia fabricati. fed tantummodo eos vti przal-.———
tis , ac deprefsis rupium cautibus, partim natura. par» —
tim insenio difpofitis , qui radios folares infalhbili -
-«onie ua obum rant, partefcque dierum diftinguunt, —
» noctibus & diebus (luna non fplen-se
peu ised.
2
 : a&e$ — DE ^£ ITV. GENT. SEPTE NT. E
- dente) volatilium, & campefílrium animalium vocis|
— bus,& geftis (quorum copia illic eítinfinita) : clarifsi- 7
— qnéperexperientiam tempoium rationem metiuntur.
T'alibusque , velut obeli(cis , aut fyiueftiibus fignis,
fünt contenti. em ! E

DUE
IER,

/à
zr

n]
empor
7x [Ej £yE|Te
CUNT
WINS rM

De baculis temporum defsyanatoribus.

Ex —— oU Cap.20. — — 2o E
Y Vemadmodum Latini, & Greci authores affe-
| runt, Gothos in armis, & militaribus difciplinis
coniummatam habere experientiam , & cautelam rita
. & Gothici fcriptores aiunt, eos domi foris; multa:
. um, & vtilium rerum tenere notitiam,& €xperimen.s
. tum, & prafertim aftrorum fcientiam , qua plurimum
«.. pe'sint diuinare futura, prout his annexa fieurainpar- .
te demonflrat . Cernitur bic homo fenex ,atque ado-
kfcens, baculum Gothicis characteribus infipnitum-
— Dabentes, -
 0-50. c CEPITOME UISRI
habentes , tali ratione infculptum, vtvideatur,
quibus ——
initrumentis vetuftifsimo tempore , dum librorum ——
vfus non effet, Lunz, Selifüe &carerorumfydemum ——
virtutes, & infuentias infallibilicuentucegnouermt, —
prout hoc tempore fere incole omnes agnofcunt Dg
culus itaque humana loncitudineformatus eit, vtrog; — —
latere numero hebdomadarum anni, pio qualibet —
hebdomada Gothicas literas f. epté habens, quibus au-.— 7
rei numeri , & litera Dominicales (poftacceptu Chrís ——
Ítianifmum) patiia voce, ac figuris diflinguuntur.Nee.—
alijs libris multipli: temporum circul in aftrorum
o .
interpretationibus vtebantur. Caterom parentes filios
fuos laicos,imo matres filias, vel domi feriatis diebus, —
velinaccetlu Ecclefiarum ,itainflruu vtnt,
non minus.
eruditione , quàm experientia artis indies efficiantur. —
perfe&iores. Vetu(íta enim gentis confuetudine, ba. ^
prolis i
culis his rurales Ecclefias vifitando in
.
bus laici fe füftentant,atquepariterconsenientes,cer ——
tis adductis rationibus , veriores venturianni iudicá——g——
qualitates ,quim forfitan alij fpeculatiuis fcientijs,
aut
tereàpraefiigiofis prognofticationibus inhzrentes . Prae-
polum Ar&cticum mire obferaant, vti gnomos —
nem totius czleftis horologij. Item Plauftra , feu Vr LA.
fas, Columac Fufum Veneris, tanquam familiarig ——
antiqui Numinis figna: quorum natura infpecta,mirà-——
prouident cafibus euenturis. |
3 De valpbabeto Gotborum . Ésp.21 ^00
AB antiquifsimo tempore cim effent
eiean tes ig.
4iSeptentzignalio
"* c ER
us terris , hoc cft, longé ante
OLIM UX ! BAI
in-
| or oec Am uentas
 rut RP mAegt dcr
Mower pe E Ki ror ELE Ta T ARELEE

10 DE RI -
c E T oR
EUER E-
TE

GENT. er? rENT. —

[ She iek &Bilm "

M BVbPPXIEN 224
B corvrsdm- |
|duMEX NABdRM
| AJ. I ERNAACR.|
| ocyz c

| - uentas literas Latinas, & antequá Carmenta ex Grecia.

Ad hoftia Tyberis, & Romanum folum cum Evandro.
JL opeli, expulfifque Aboriginibus gentem illam ru-
— edem ,acplanéfylueftrem mores, & litteras docerent, |
— habuerunt Aquilonaria regna fuas literas. Cuius rei in«
— .dicium praftant eximi magnitudinis faxa veterum
— buftis ,ac fpecubus affixa. Quod fiquis vigigantea, & -
ix veuftif mo feculo patratum ambigat,eó accedat, mia.
. Xaque maiora ad ftuporem vfque videat, quam fie
tura aliqua polliceatur , vel praftet. Hisiitaque (vt in.
"oa
- chariflimi fratris mei Ioanhis Magni antecef- :
- foris Archiepi(copi- Vpfalenfis libro primo capite fep-
. fimo habetur) res 2eftas lapidibus iimprimentes,fernpis
terno memoriz tradiderunt. Nonnulli etiam pro pri» -
uatis computis inftar. Aegyptiorum , varijs anima--
dum figuris pro litecisvtcbantut ,; &adhucdomeftica
Pie |
EP uc Rooma in
aver
e ina odfngulalitera

tum .P rici vt hope papytoi p infcziptenuncinte

homines mittuntur, ita olim Aquilonarcs incole
rasligno infculptas pro celebri genere charta
uicem deftinabant :imó& nunc non füppetente p
pyro, in militaribus caftris, aut obfidione vibiun |,f
tice feu codice arboris Betullaz, inlaminas imo fübti
les bracteas difciffo, profcribendis epiflolis oppor
"vtuntur ,cocue fecurius ,quó cortex huiufmodi
imbrinm .aut niuium iniuria devaffatur. Reperiu
am hamoncs Septentrionalis plagz ade fa, ci
ctiam
genij, vt chm neque Gothicas , neque Latinas litera
$üquam didicerint,fibijipfis ex rerum figuris & inftru
meutis alphabeta componant: eisque pro fubleuan
qnemoria inpelle,charta , vel cortice fingularitet fcri
bendovtuntur. Hocáue fecretum nullis."nifidomefti
«iscommunicant ,, atramentum fieri iubentes excar^
| Buenuito,&x lad : vd«communideu Eee.
The. ip se
 2 cx

EA MAGNI GoTHI
ARCHIEPISCOPI VPSALENSIS .
-— DE MIRA NATVRKA RKERVM E
Septentrionalium. |
y"

OBPLTOME LIBRI $ECENDI,

D venis fulfurti C» anituliat a uaram. p
^ Cap. |
. Vnt es fu'hus vena riuis aqua:
j'NO) rum vicinz ,qua plerunque accenfz la-
97 tius,in nidum flammarum, cunda in
circuitu depopulature vagantur. 10d
74-39) [pcctaculum in Iflandia, & Scoria, terris.
(0 €T" fnigidifsimis, continuo ardoris iincremé-
E - to habitatores intuentur.
i PrztereainMeridionali Go-
thia, non procul àciuitate V exionenfi , campeftris &-
- limofus lacus eft ,qui ignea fua virtute ,quodcunque.
, €e&tileiin co dimiffum chordaque extractü , quafimo-
'mentaneo vel exiguo temporis momento ,coctum vel.
. aduftum remi: tit.Hanecqae naturam, lacum fimilem;.-
E ope metropolim Nidrofienfem regni Noruegiz, ha
ere compertum eít , eo prxcipae argumento, quod ID
i
. medijs frigoribus nunquam conpelatur. co
De quoruitam montium admiralili natura.
Ca». 2. A

d Iflandia qualis natura: montes fintLa

, arbitrorfes -
i$ Cou saundo compcrtü ;có qupd viua veterum res
laHdnEMM
 /— DEMIRA NAT, RER. SEPT, —— $$.
VUE
T NRUS
ur cipio ac RODEO Os Rage

lationem , in charta. noftra Gothica. defcriptionens.

Ptolzmzi füpplendo , horum motium fitum , & natus. -
ram oftendimus effe fingularem,fcilicet in eorum vere
tice niuem fore quafi perpetuam, & in bafe ignem füle —
phureum continué finefii: confuümptione exardefcene -
tem. Qui propius accedunt, vi pulueris & fanillz feae
turientis facilé füffocantur , & maxime cümin multis,
locis,torridz voragines cum cinere apparent montium.
combuftorià & vallium : que iterum tacitis incremene
tis fulphuseis fuccreicentibus, quafi circulari tempo
xum fpatio difponuntur ad combuftionem. Sunt etian
intra Noruegic limites vafliffimi,altiffimidue montest ——
uatuor dietarum afcenfuros , totidemque € vertice
B Seonns admittentes, | cdppe iu
| HLandiaqo»eius gentis deftrittio. Cap. —
I Slandia terra eft (ubicéta polo: A rctico, vento» prae
Afcrtim Circiooppefita , ac mari Glaciali propinqua;
 - E T

(84. DE MIRA NAT, RER. SEPT.

—. atque
ob id dici meretur Terra. glacialis
,feu vItimum.
"Iyle, nulli veterum non celebrata :cuius incole à S32
— xone Sialandico continentilsimi dicuntur, 1clivione
— datis Chrifliani, propriam fcripturam , hiftoriamq;re«.
- gum maenificé geftarum habentes. SuiQue temporis.
adhuc acta confaibunt/: que. cantibus , ac rhythmis
- tecolunt; xe promontorijs, feu fcopulis infculpunt,
—. wt nulla, nift cum nature iniuria intercidant apud po-
— feritatem. Situs infülz extenditur inter Auftrum, &
— — Boream, longitudine centum milliarium Germanico-
. gum. Pro maiori parte montofa eft, & inculta , prafer-
— — tim veríus plagam Septentrionalem , ob auflera fpira.
— «hla przdiéti venti Circij , qui nec fruticeseleuare per-
.
auittit.Infula eft infoittis miraculis przdicanda. Ruupes
- — etenim, fiuepromontorium in ea eft, quod inftar Act-
— .nepcerpetuis ienibus afluat.. Ibique locus effe creditur
— peenz , expiationisQue fordidarum animarum. Illic.
. nempe fpiritus, feu vmbrz , comperiuntur.fe exhiben--
. tes manifeftos humanis minifteris, fiuc alio violenta
cafu enectorum. Spectra fefe offerunt cong refiibus no:
— torum hominum tam manifefta, vt tanquam viuentcs
— accipiantur ab ienaris mortis illo1ü, data dextra. Nec
deprehendsturerror , psum difparucrint vmbra,
. Incolx plurimum prxfaciunt fata principum , quídve
remotius in orbe peragai:ur , reuelatronibus apparene
fium ípeQrorumnonisnorant. ^ -— | *
| — De fonitu borislilittoralium cater '
V ER QAYHM CAD. 4. s: 3
| S T pretereà in Septentrionalibus: plagis infipnis
4qu&dam prouincia ÁAngermannia appellata, cuius

; *-
e: m
Aw ti CO
"-m T
 c Q S O E R I T Ot MvenE atLI BRteIIaNOeteni m0 quaftu 2. -
pen tifsimi fun ores
incole
ngentesdi-
videlicet pellium pretiofaruim vend itioneji
timi ,ita —
uitias confequuntur. Sunt &agücultores op
agros ,füblimramontium mO—-7
vt prater planosac decliues s, el —
latera ,beneficioignisacniui in natura fertilif
Tum agrorum adaptare norint. Ignem nanquein den- — —
fümfruticem , atq; herbas autumnali equinoctioumm- ——
mittunt,cineremQue,& pulueremexinde produ&um, — *
fuperuenienti niuium cafui ftadiose difponunt, vt eius — —
"vifcofitate veluti bouino ftercore pineuefcant. - Quà. Et
"fit,vtletiorem fegetem,meflemque vberiorem exinde
reportent.. Sed de his inferius de agricultura dicetur.
Habet etiam hax prouincia plures altiffios montes: — —
quorum vertices continuo candoreniniumm, totoannt — —
tempore, excelíum afpectum naui cantibusinBothnis ——
co mari prebent, ita vt eminentiísimo fipnoperfpes —
&o, plurima portentofa pericula euadere, atque fecu- —
s ——
riores portus attingere pofsint. Praterea vbi adbaíeé
€orum in profundifsimo gurgiteftantes, cafu aliquo ——
- vel propofito naut accefferint, tantum horrorem ex.
alta flu&uum collifione percipiunt , vt nifi pracipiti ^ -
—.—
remigio, aut valido vento euaferint , folopauorcfeié
-exanimes fiant, multoQue dierum curriculo, ob capitis ——
- turbationem, priftine mentis, & fanitatis compotes — —
vix euadant. Habent bafes illorum montiuninflus ——
Quum inereffü& regreffi tortuofas rimas, fiuefciflus —
- ras,fatis ltupendo naturx opificiofabricatas : in que —
' buslóga voragine formidabilis ille fonitus quafi fub. .—
terrancum tonitru gencratur.Cuits confam yt improe -
ba ivuzntus aliquando cutiofius , quàm ficurnsfcme —
 Em

36 |DEMIRA NAT. RERYM SEP...

— -fabunda, aggreffa eft, ita ilico oppletis aqua nauigi;s
—. €x fuperioribus rimis, acventorum flrepitu , cum ad-
— miratione vitam amifere. Vttamen periculum hoc
euitetur, immenía montium altitudo niuofo verticis.
- fui candore fignum remotius nauigantibus lucidé o-
ftendit, monetQue anticipare fugam , ne natura ire
— fcrutabilis foni parens , nullum remedium contra la-
sens, & infidiofum malü concefsiffe videatur, Imó eti
xx ad plura milliaria peraéra ab eifdem montibus exha.
— latus , terribilis ilie fonus aures nauigantium allabi-
. tur , admonens triftilfima garrulitatis eius ruinam.
| proculcffugere; quam cominus pofiti nequeant füfti--
pere. Quid autem Vincentius in Spe. hift. libr. trige«
fi noprimo capite vigefimoquarto de fimili materia
fenriat, verbis eius , vt iacent , oftendetur. Apud Tar--
-taros mons qnidam exiguus efl;in quo foramen quod--
— damf£ dicirur, vnde in bveme tam maxime tempe-.
"ftatcs ventorum exeunt ,41:0d homincs inde vix, &
—. £um magno periculo tranfire po'sint. In xftate verà
feraper quidam ibi ventorum fonitus auditur , fed de
foramine tenuiter egreditur, In Septentrionalibus au.
- gem lacubus eoncelitis fub ipfa glacie , ob ventum in-
— elufüm, non minor auditur fonus ,quàm faui tonitrui
— £x denfitate nubium in lateribus coarctati, Dequoine
ka capirede: ifcaturis glacialibus aliquid oftendetur.
| 0 DerapeMopaebimstin. Cap.g.
€^* b dominio quendam diriifimi regni Noruegiar
| Bo iofulam * aicn'em , mons eíl eminznsin
O-
4&po , quem appellatione conformi nauigantcs Mo-
e Pane Seg ^ Bacbuns

I ÉL dos
Mr
CIT
LE
dm n
SDN.
MS
251r
REIS
"PS9ME"n
 t
T sme
ru

M i pira
:
t
Hei

n
DQQEPTOMEGIERID) 000 00950
A
ME
d

!
€
E

z
us

: 1
:

hachum vocant. Habet enim natmali fuo fitu, & inci —

Íione partium, praefertim verticiscarpam contextam, ———
imo & proprietatem, vtomnes in diratempeflatead.
eur confuoientes, autifTime fu Iceptos coníoletur.Coii-
Bimóvz omnibus his. qi viventormm agitatinóat- ——
tingunt fimbriam , vel finum eius : quoniamibidem ——
adcó fxuiunt venti Circij, & Sepreniionalesvteiug ———
afperitatem euafürinauta, coganturintentü$ima arte, ——
& vuibus, labore, &fumonaexperientia omni mo-.———
mentoattendere, & vioila:e, qualiter effugiaà: ad Mo- —
.nachum ilium, tanquam portumfecurlorem, Praeterea ———
in fepteniionalibus aquisplurimiexc-lfi montes .qua- ——
fifigna fecuri portus, in qualicunque tempefiate, vel
tranquillitate petendi videntur. Sed antecoiüintrei- —
tii plura latent ceca faxa, quz vt remifsiore vento plu-
ra nauigia obruunt, ita tempeftate prodita, ob eleuatas —
yncarum fpamas, mirabilius faluant. Suntprxtercà |
E uA — — — . 635 4 nbus
-!
 5$ — DE MIRA NAT. RERYVM'SER
- montes falconum, aquilarum, & coruorum, nautisree
— — cefluris fecuritatem,
vel fugientibus cautelam, néap-
—— propinquent, oftendentes.Infuper montes litium,ifno
arces fortifsimas praefertim
in orientali Finlandia , oc-
cafione praliorum, Mofcouiticorum fuper fauces 1u-
pium erecta, talique munitione artis & natura firma-.
tx, vt facilius montes, quàm ip/asarces , vndecunque-
emcergatinfultus, intercipiantotfidentes. ^ 5.

— — . Derute Corenata, c multitudine pifcium.

|Cap.6.
— "M TE vllum fileatut rerum nature opus,
monflratu t.
— 4 WN hicin occidentali Bothria verfus extremas. Sepe
4. tentrionis partes in parochia Lula V pfaléfis dicecefis,
7 rupem effe matitimam , BiaraklnblLen vulearite
r appel-
latam , quz excel/á fuo verticeàlongé nauigantibus
tüidentata , feu córonara videtur. Cuius
afpectu, vm--
— bra, aut portu, fi no frucrentur indigenz maris exper-
SEDEM . A Elli
tope
— : E zE
: s- JE
m m Ex
-— : E : mut
: ET x : Em— :
* | -) ELE 3 mL.

EPITOME rtsRr iM —— d —
tifsimi pifcatores , nequetutam haberentviam,neque —.—
commodum viétum inuenirent. Sua etenim: mira cel-
medijsvndis(proutanno Domini M. D. XI X.exe ——
pertus fi) (alnanturerrantes. Tanta etenim códeníae ^
ti aéris , ac caliginisfoletefleobfcuritas, Vtvixinexi- ——
9ua natti proram tenens épuppirefpidatur.Apphcan- ———
dotamen adlittus, tanra in bale eius pifcium multitus———
dohinc indcinfpicitur,evt magnum ftaporem vifui ge» ——
nciet, & omnimodam flomacho adterat fatietateim. ——
Pars etenitn huiufmodi pifciü, marini laticis falfieine—
in planitie niontani pedis afperífa, ventoQue torrefa- ———
cienda, fpatio duorum veltrium iugerum dilatarfb-
—.
letfüpertellurem planam : pars hafüiserigi, pereulisdg ——
extendi, precipue pifces maiorisfpeciei, aé e — —
vtfole&
deficcentur. Omnestamen vel domeftico vfüj, velne- — —
godatorum lucrofo que&ui , etiam vltramarinispe- — —
cefsitatibus, ac voluptatibus referuantur; maxime, vt^ ——
horum commutatione copiam annonz (quatenuiter —
ibidem ob circuaffans frigus maturefcit)acquirant,àe ——
his,qui foiitndines inhabitant, loco deliciarum, vt rur-- .—
fum fyjuettres opulentias in pellibus pretiofis recipiat, —^-
valeant exhibere, Inpede igitur huius Coronatintoh- ——
tis tantus odor fufipenforum piícium exorit ur, vt lon- 2

goinaris interuallo eundé adnauigantesfentiant pre» — —

currentem. Ecque odore percepto; fub tempeftuofaca-
liginelaborantes ab imminente naufragio feipfoe , & —'—
bOna praferua:e nouciunt,
do 3
*
 IRA NAT. RERYVM S
AP RRORERII PRECESi AEDEM

Defluxu c» vefluxu Oeani,

: |
Cap. 7.
,
QVnt in charta mea Gothica, feu de(criptione Sep-
tentrionalium repionum , certi finus Oceani litto«-
; ribus Noreeicis hic infculpti fcilicet Ro57,& Locffoetb: -
interquos tan:us eft maris biatus vel Charybdis,vtin-
.. &auté appropinquantes nautas fna rcpentina circum
uolutione , vi & induftria gubernatoris adempta ,ab-
forbeatia momento, maximénaturam loci i?norarm-
tes, velaliàs vi tempeflatum appulfos, aut periculum .
xmmiínens per contemptum paivipendentes. Quocirca,
-

volentes ex Germanicis oris có nauicare, peritifsimos

quofque conducunt Naucleros, fen Gübeirnatores, qui
longa experientia, quomodo obliquando, dirigendod;
-&utius pericuia euadere pofsint, didicerunt. Hiquelon-
£o maris fpatio Gnomonis directione, ne in Charyb-
^. &im incidant, iter variandoipftituere folent: & maxie
"A | c.
E »PÍTOME LIBRI.IM — M1
aimecirca populefi^imas villas Andanes, & renda» —
Lx mes 5 & * E D lE pm AC ON : -— E»

nes, &tresalias iníulas vbi pais maris MoM. room -R-

- appellatur: quolocoaftus eft altior ceteris adiacentis ——
bus aquis. Mare etenim ibidéin:ra cauereas accedene —
te fluxuinflatur, &cffuxuicflatur quanto maximo. —
impe:u deferuntur torren teslu&ns,
vel rapidif , Nauis — —
.gatur boc mare (vt di&uni cft) periculofifsimo cuen-——
tu, quiainiquo tempore rauigantes fübitó rapiuntur. ——
in voraoincs circulares. Naufragioimutm reliquie petra-——
ró reddunt & fi reddunt
ur: videntu ui ,itacollifione fcopul orü — ——
ape
attrita robora r, vtquafilanugine obdutta
parcant,& comminuta, Eu o o
X

€ ia t

TOME
j^
S.
zu
y1'

tn
ph
"i

deponi
Sae
Tdi^
Jdeil
ever
irdwu
Petatp;
aagi
30s
—

ir
E
-Lamprid
ror
opt
vr Á—Q
EL !4 ;l
; a"
tend
AS TR

| DeC barybdi, c mira BALuEA

H — 0 gladerum. Cap.8. — |
qoximé precedenti capitedidum eft, quàm peri. ——
A. culofa fit-nauigatio Noruegici Oceani, maximé -
vbi inícrutabili ratione vata Charybde,nifi valde pre-——
S Sg
€ C.5 uidenr--—
 42 — DE MIRA NAT. RERYM SEP,
Sco
a---
-uiderint, nautz periclitantur. 'Hic igitur longifsinte
oc-

— .nOGtcs, frigora intenfifsima, rupes alicubi quafi turres

- z4- p

.. latentes, beluz trnculente, & formidabiles, vtinfrà de

mon(tris oftendetur. Pratereà cru(tatz glacies, quafi |
parietes ingentium domorü tempeflatibus dirutarum,.
tanquam 1ncuitabilia naufragia é proximo productu-
rz. Sed hzc omnia tolerabiliora funt in quauis pericli-
tatione fubeunda, quàm experiri commiferationé Hy.
bernice gentis, quz (vt plurimis probari poteft exem-
plis hic omifísis) perlachry mas inuitare folet affii&os,
vtbonis nudatos ,femiuiuos dimittant ad laceras na-
. ues. Quantum veró admirari glacierum paturamat-
; EN RS ] xm

tinet,hocpro certo feruatur,quodlittori fflandico( tefle -

Saxone )magnis molibus glacies appellitur : cuius fi
cru(ta in vafe afferuetur, quanuis magna diligentia,ta-
.
gen difparet flatim atque reliqua eius generns glacies|
recedit à promontorio in altum.In vaftis auté folitudi- -
- . mibus, maxime fib fpinis Iuniperorum,itide & fub pa--
. leisingentiü horreorü, &fcandulis picearü arborü, ad-
buc Sole in Leone (tationem habente,conferuatur:ead
EE INA

inde extra&a voluptuofi potatores , afIu Solis. duran-

tc, invino vel ceruifia immería vtuntur. Nulli tamen
niué cpotaridis calicibus cuiufcunque liquoris , ob vif*
cofitatem eius haud depuratam,immifcet: tineas enim
. habet fecretas;
& cannatas,vc'uti lanci panni,
De [corteis, feu coriariis vatibus prratarum ——
- Gruntlandia. Capo. — E
JY Inc oftendendum erit iterà portu. Weflrabord eiuf--
dem iflandiz ad marinam , excelfamdue rupem
| | | | Harfark.
 ES 1
cE ?1T OM B E IEibisnm de.
di m, quz mediam
aitifwk di&a nauigationem continet
ad Grndand iam zin. qu» gecus piratarum veperirus
"fcoiteis nauibus ytens ,arbitrariaQue; nam zatiuin m
inas mtxacjl
tam fuper né quam ihbdns forinfec s fenür
b
tiatorum terebrando infidiansc- V. id ego bin toe
"modi nauiculas: «ornarias Anno M.1 D. ipejjeem I
d:ntalem portá intus in Ecclefia. Cathedral Afloenfi, | —
Diuo Haluardo dedica:a ,, quafipro fpe&aculis. muo
b lica:cefle ——
appenfas: quas eiufde regni rex Haquinus be
littora B alandis pertranfiiens, dicebaturacquifiuif- ——
fe;forté nauigia fira fuffocare meditantes- Incoleenim
——
fpoliorum quaftü fibicom*
alius. reoionis, non exilem fi — —
p (olent , per has & fimiles artes infi diofas ,quas - -
furtiuo ingenio tacitétabulas nauium inferius (vtdie. —
Gum eff) terebrando, aqua ingrefium proctauee&des -—
licó praftadféiniam fiffocarionem. |
T z : E UT Ee e. 3m
B * PAS : x *

De in,Cosfabifi bróRonin lieri Nirsegia. Co1o.--— c

*A ntaeftin plerifque T. s littoribus Norue- E

UH oimimmenturabilispr ofunditas,vt funibus: quine ——
tis ipspofsit nauis ingentfsima,bolide plumbea in«.——
i
ferné demiffa ,fundus aliquis nequeat inueuiri : eaQue ——
matur vis eftt quanto füblimius motes in excelífüm —
promineant, tantóin eorum radicibusinfcrutabilior —
profunditas appareat :: liceteorum fublimitas refpeétu |
ceeli minimá füpet terram reputatur, Pedes etiam bo»
rum montium ita caternofi, profundique , & obliqui. E
funt,vt funibus immifiis quoríim tendateorü hiatus, —
ditücillilim&P cu iue Pistereà in infnla pns xs
3 inci ]
 TUE

— 44 |, DE MIRANAT, RERVM $EP, —

—.— dboln Regi Danorum fubiecta , lacus non admodum
— ampli reperiütur , quorum profunditas non inuenitur,
— , Demum apud montanos Dalecarlo: , id eft ,viros val-
- lium ,facus Rrodez, id rotundus dictus cft, qui menfü-
rabilem fundum non concedit. Deinde non longe à re-
. -gia Holmenfi Suetiz , locusin fcopulis marinis eft.
^ . Rundi(ualia vulgariterappellatus, id eft, rotunda vo-
—.. rago,vt neque ibi rimari poffit quàm altus fit eius fun-
... dus.Putei pritereà plures reperiuntur, & exicui lacus,
quorum profunditas fxpifsimé explorata inucftigari
non pofsit. Apparent etiam lonzifsimz, fed valdean-
guítae rupium,acriontium fpecus, quzfi ferro. cauata,
vyelexcifz, in opacos currentes receflüs:in quibus con
J— ftrepentibus aquis tranquillitate , vel tempeftate acce-
dentibus, fonus terribilis excitatur: à quo nifi celeriter
&ures retraxetint appropinquantes , t3 vehementi tin*
» fitu obruuntur, vt pluribus horis (ine suditu,ob excel-
- fiGimum obie&um, remaneant tabefcentes.
ie portubus annuulorum ferreoram. Cap.1t. po
P T&o fuperiore capi quam te,
in crutabilis in litto-
AA ribus Nortuegicis inter excelfiores montes fit pro-
—. funditas : nunc oftendendum erit , quomodointerfi-
nuofas , ícopulofasQue voraemes adnauiegantes fccue
rius abfque anchoris inuenire , firma rcq, poterint ftas.
ftationes. Quo circa cernuntur bic annuliferrei;cly pco
nmilirari ampliores, fufo plumbo lateribus multorum
montium, fuccefsiuo maris trzCtu,quondam bonorum
Regum magnificentia ,& fumptu, pracipne verfus o-
- pulntam duitatem Bergenfem infixi,vt ctu vcl e |
zt | | peste
—
 x PITOME LIP
m "ER - :
7 - cQ
E

3x "a
Lm:
"n M
m^d
tes MORS Ue
Ac a
- , E 42 M

intez — —
quafi s,
peíta:e vzgente , fubitó funibusimmifsi
abditas cauernas folidenturnauigia magna. Sed opors — —
——
tebit vt ignari viarum non fint, qui tam periculofolas
byrinthofcfe committere velint. Littus enim fcopulis A
&rupibus ita obuium eft, vtindeegredi, velprogredi — —
Rcquaquam valeant inexperti: imo propter eius,Gfi- — —
milium locorum (vt infrà deinimicis clafsibus,fpeciae ——
lius dicetur ) difficultatem , & afperitatem naufragas ——
buntur, Et fibellice naueseó vel piratarum hofliliàms ——
petu, veltempettatum impulfíu appulerint , confiliis -
auxilifque deftitut, fzepifsime tam fame, tum frigo-
3e, tum azereffüiacolarum , miterabili fpectaculo ve
luii contra elementa pugnaturz confümuntur, HuiufQs,
czlamitofi euentus in firaili cafu,fr quis legerit Norue--
919: Danoruniqre annales,prafertim Regis Chris
iticr ifecundi , hoiribilemin omnibus reperiet infeli-
citatem. Ideoque f.epiísimé
terrentur holtes rs LÍ
Ee ee |. duhog-
 —46 Dr MIRA NAT. RERYM SER. —
. fu horum fcopulorum ne fcuerius , & fecretius abae
pertis vel latentibus faxis inter montes , quam paten--
"übusinimicis ingurgite conterantur. .
- Defericulofotraz[itu smoutium Scars & Sula, imter.
cs — $uctiam(i Noruegimm. Cap. 32. 0
: pose eftin Septentrionalibus regnis Iempthia |
dida, Archiepifcopo Vpfalenfi cum manerie feu
«uria V efterhufia appellata, ex immemoriali teimpo-
1e fubiecta. Dequa lemptbia per excelfifsimos montes -
predictos in titulo, non minus terribile quàm peiicu-
fofüm iterzfliuo tempore conficiuntincolz tetrarum
& peregiini viatores : qui aliàs hyeme per congelatas
. paludes, ftaena &amnes breuioribus compendijs &
: femitis. quocunque placuerit proficifcuntur. Montes e
— nimilli vaitifsimi, quales in Europa vix fünt, Orientali
— parte füb pedis inereflu. portas feu aperturas habent
.. &urifsimofilice , partim naturali fciffura , partim anti-
—— &uorum priicipum fumptu, pro publica vtilitate exci
—.. fas aut perforatas. Poft quás inter montium latera tan-
tum etiam in media afftate fentitur frigus,vt nifi viato-
. ies more hy emis multiplicato veftitu fefe municiint,
fere irremediabile periculum fubita aézis mutatione
- jncurrant,donec ea montana vifcera vallesdue frigidas
— . exire contingat. Deinde à montibus plurium dieium
itinere defcenfuris , maius. quandoque periculum
im-
minet, vbi penduli pontes lieneis montium fulcimene |
tis Jatetibusaffixi , propter cafum niuium ac tempefia»
tem arborum euulfarum aut cadentia faxa confiacti vel.
. f&mirapti videntur.
Nec alia perplexis Ípes fuffragatun
EG Eu (| quam.
 EPITOME LIBRI Ih c
qm quó4 pontium Feparapanse communi. [o
Iticolarum expeetent , cun nulllusper altifsi Inos- mo
Ies ac pr gemsim as valles viarum circuitus inuenia Ro
tur, Hac & fimilia cá viatores imminereprouiderint, — —
Expenías fecü afferunt afficientes,dcficaftrenfem alis — —
quam obfidionem illico fübituii, acferuaturi effent? /——
iumentorum alioquin paucam curam, ob herbam. —
copiam & aquarum commoditatem. habenzes. Scatu-.— —
riunt enim toto viarum tranfitu ex brachiis montium
r .
abundanüfiimi fontes,fatis grato fapore ab omnibus.
irommenda:i. Qu3d veró tantam difficultatem iliepa- — —
itiuntur itinerantes,mirum no eft:quia propter excelía ———
mpium preczipitia,quz dilicillime euitari,vel reparari - :
poffint, omnia fagacifsimo ingenio penetranda viden. -
tur,& maxime cumin vno fitusfit inuius, & in altero-
ruinis, aut faxisoppletus. Preetcreàlimites adeó angu-—
fti.vt viatoribus,ac iumentis, praefertim infuetis ,ver
tiginem capitis, & oculorum caliginem afferát, &i.
Deque ineparabilem lapfum. —
be flatuis visrum in mi ptibus rinefas- prge
| Ontes etiam funt alio vocabulo vuulgari fiasE
M?^el, fiue malueris, Doffiini appe llati-,Suetiam à
No:uegia diuidentes , tant sfolis, & füblimitatis,vt —
multorum dierum itinere verfüs Occidentem,feu: Ori. — ers
entem proficifcentibus, ob indigeftas niues perpetuà i
appareant albicantes,quafi candid: nubes i$ altifsimo
aére condenfatz. Quo et cuenire folet,vt có itinerantes ,-
ob repentinum cafum niuium, per viasintueanturcó- ——
-eladi, quibus tandé.laboriofi viribus non minus fefe.
l i a
c r e -— :
exp

Ped |

dTS"ih
NONs
 49$ DE MIRA NAT. RERVM SEP.
.. explicare contendunt, quàm fi interglaciales vndag |
contlri&ti conarentur exire. Quocirca veterum Regum —
(aui quoàdam piifsimi in NNoruegia erant) prouida
. magnificentia factum eft, vt excel(z ffatux & viuis la-
| pidibus excifzeper cacumina montium videantur ere.
— &x,acfortifsimée, ne vi ventorü decidant ,piunibo vel
— feiro firmatz.Compertüetià eít in Sueticis terris, aui-
eulas volatu excitaffe elobulos niuium , quorum au-
emento, cafüáue,flante Auftrali vento , arces, & villae
funt proftratz, Habetur tamen in his. Dotfiinis mon-
tibus hofpitium,quo recreentur huius periculofi itine-
ifisylatoresznontamen vinoprouifi — ^ — -
Detranfitutenebrofo, Cap. a4.
Vandoque etiam vtilitate, vel necefsitate vrgene
- te, fatis ingeniofüum modum habent populi Sepe
tenzit0nales, in nemoribus nocturno tempore pertrá-.
feundis, imó & diurno,quando in remotioribus Aquie
Jonis partibus ante, & poft Sol(titum hyemalecontis —
nux nodes habentur. Quique his remedijs indigent,
. €ortices quercinos inquirunt putres ,eosque collocant.
— €erto interítitio itinexis inftitud ;ut eorum fplendore ,
— guovolucrint, perficiant iter. Necfolum hoc praftat
. cortex, fed& truncus putrefa&dus, acfangusipíe Aga- —
ricus appellatus,in íummnitate arboris olandifere cref-
cens:cutus yirtus, & natura eíl,vt no&a reiuceat, ficuti
& vermesalati ,volantes ad e uinoctium autumnale:
hitamen ,quia frizore correpti mox deficiunt, ad nul-
lum v(üm deputan:ur. Ideogue frequentius quercum.
puttidam, agaricumque (feipfos proprialuce proden-
Mee ENS | E C$
 RE ENS
Í —.. €?PITOME L15R1 I1, 49
tes)colligunt, a4 predictum fylucftrem, imó domefti-
eum víuin, fcilicet vt eius luce tanquam ardenti lumi»
ne, fecurius accedant loca combulttibili materia plena, —
vt (unt horrea hyemalia , matura meffe, foencque ree.
pleta. Inueniuntur etiam homines eoacumine oculo« -
ium prediti , vtfine quouis lumine materiali fere otis
nia videre, tractareQue fe poffe elorientur..——

S NS LVNENDNR CS,SCA PRCR CN ENT. e

e lex s RIOT m "nns CM mh iT
EN eTder
id
in Kr " euwe
ODD:
ea F. ACNRXPSSS
X
SSY Tnct
ed
lt
J^ '
a
2 v XR
de
4
AM wr
n
-.
AS er
b

»
c1
nnde:
——NA
ko
eec
H4
EI
Gai
E TR
:í
»dr
xd
eto
"AgTe
tdhd
3*:

jl
[Zft
- !;
;.pi
AE- i
TA

DD
HT
PALOMA
CUN
n!
1TA
n3H |lÓ

LAS
dg
^L
2Wr^/*5 d ] BR 22
ur
;"W TRUDE
O1!LEBLe
HC
Auc
KD
T.
MI
, ia qV
E^ ":
SIM
EX
EUNT
3YRPLAN
LEDK,
Lex
we
APIS

— De luminibus,c5 tedis piceis. Cap.1$.

'T3Opulus Septentrionalis Jongifsimis noctibns 'ubs
A. icctus vario vtitur genere luminum,quo neceffaria
exerceat officia pro domeftica commoditate.leitur fa-
tendum eft, Suppolares homines tempore byemaii vfu
pinguedinis marinarum belluamum, in omni fua cem.
moditate perficienda viuere. Qnam quidem pinevedis
nem vulgar corum fyaas,
i aut L5/e vocant, à luccando,
quia lampadibus immiffa; cariff psacam plüsime lu*
EN : D M Ne | P £ct
 CERE 2
Ps
nen
Hes
ME
e]

| 790 Drs MIRA NAT. KRER VM tE?T,

— Y €ct, maximé in adibus magnarum familiarufn,& Ec-
—. eefianum, vbi perpetuum pro reuerentia corporis Do-
minici requiritur luminare. Sed ne à coruis nocturnis
feu nc&tuis aut vefpertülionibus abíorbeatur , ferreis -
eraticulis os lampadum occlufüm feruant.Practerea te-
' dis pincis connaturalem picem habentibus, vniuerfalt -
varietate , qnemadmodum víualibus candelis in toto
* eptentrione vtuntur,eo vidclicet modo, vtanibabus.
maibus occupatis, diuifas fubriliter fcandulas piceas
baltheis certo numero fubmiffas., ori vel capitis tegu-
mento, à tne altero ardentis imponant: ficq, uequà
Aibueut nulla ventorum iniuria im pediti proficifcütur,
aique alia, quaxunque placuerit operantur. Parsdae -
«andelis communibus brachiali lon irmdine,iuxta no-
&uum prolixitatei,acceatis vtuntur. Temporeautem |
beitorum, quz fiégeentius obfcura longaque hyeme, |
^ Qaam afiiua comimituaintur, tedis exquifitz picis, per
equefties fcu zedcftres turmas , facilius etiam abieüna |
1elina confcétis incedunt, | ud |
. Besrritptione asuarzm ftagnatarum.. Cap. 18..—
| T murabilia Septentricnalis plagz aquarum fpes |
— &Gacula vnimeft, nentam frequens quàm noxium
-— habitantibus in prouincia Middelpadenfi verfus Bo--
— geales partes 5uedse füpzrioris, vbiferé maior pars vi*
Xorum Hun i nomine appellantur,tanquam populi cla4
iius con:cra Hunas olim belligerantes ac triumpbantes.-
ii ca piouinci) vaftus amnis eft , cuius aqualap/us -
sam prxcipiti volumine defertur, vt animalia nàdi vi- |
go: defeQ plarun.ue peffundatefokat. Ex tummis -
TEM ge ec. WE Cnid
N
 LAM!Y dy

E |— EPITOME LIi5 x I Wc —- p
enim;montium cacuminibus manans ,!dum perc diuo —
Tum praerupta faxis exceptus eliditur, inprofunda vale —
lium multiplicato aquarum füiepitu. cadit.Men ede —
tinuofaxorum obftaculo i Rper cutius.5 celeritatem ime - :

petus eadern femper «qualitate conferuat. Laquetoto

aluei tractu vadis vniformiter turbidatis, fpameus ys ———
biquuecandorexuperat, Hoctamen confideranda eft——
€ius natura terribilis ,quód fineulis annis paululá ane
te Solftitum xitirale, tanta 2lacierum. aiborumá; con» E
nexa congerie tribus locis oppleur &.confüiritur ,4
vt inferiores alucieius ripas inbabitantes,imminente. - -
In ta
cius itr üptione, fu 9cre co9atur ad loca uud
reà tamen nuntijs , quo in termino formidabilis de -—
lapfüs maneat explorast,nerapidus eius curfüsimpro- ———
bas exerceat vires. Amnisiraque ipfe,etifiinomnifüa — —
irruptione cunctis vicinis iaminet , tamen vbertate ge os
ctorum piícium, Salmonum Ícili oet ac aliorum, ome
leà Ec

nibus affcitopulentum quzílum:qui nedum illiusipe

rz incolis ad vfam domefiicum fufliiciunt , fed. &Yirac -
marinas partes ingentibus nauigiis exportitur.Hane- —
*
que: viitutem per petuó retinet, "vtquantó marinis al-
——
neis vicinior extenditur, rantó mclionbus pifeibusfi-
pe rabundet.. Nec ae.ff offerentium I & erata — b
pilcium exhibitio ac donatio,
fiquis. ocairretit hofpes |
donaria diens s | |
De i)"usfmmo,rsuius Gothorum. Cab. 17.
To Lurimi infignes lacus fünt
in Aquilonaribus terris;zi
A magnitudine, & fitu mirabiles:quoram preecipunts
dtiin regione Veftrogothorum Vener dictus us. mi.
: ^s 2 | X Maki
LI
 L1 BI ed AN ett
E MIRA NAT. RERYM SEPT.
amu
Jeder ementi h-
^ ,

E disi
P - ru aryEETaD
dresserh m JPN, ers,

$3. PLE
i
27.
^ AD IT
/
IS j
ocu
EUR.-—
(demum
IS EON -
hy ia 1 - A
EE C * T
E! tai Imu
pie mieri, utm gp pen ctipuli dictii.

—. liarialtalica in longitudine , & ferà totidem inlatitu-

- Aline habes,in multas variasd; diuiíus infulas, & vaflis
illabentibus fluuiis ijsque maximis oneratus vltra vi-
ginti quatuor,vnum folummodo exitum(de quo mox
infrà dicetur)continens, In hoclacu;& circa huncplu-
ses funt magnifice aedes nobilium : quar przcipua eft
arx Leckioin alta rupe, operaepifcoporum Scaréfium
fabricata, puteü habens faxo duriffimo incifum fuper
altitudinem 200. pedum. Incifio autem hzc non fer«
rotantum,fed flamma trecetis porcorum pinguitfimis.
lateribus igne fücceffiuis diebus immiffo, & extra&to
enutrita, Nil enim celerius petrarum duriciem genti-
bus illis penetrare compertum eft ,quàmlaridum , vcl
axuneiam porcellorum. Adiacent praterea huiclacui
oppida vetuftifsima,Lindecopia,& Tineuallia,ex mis
Rieris electifsimi ferri , & cha ybis rctinentia
qua ftum
epulenumm..| Eft pratereà lacus alius Fetber dictus, s *
Eee | có dae
I3
E | £FITOME LIBRI IIl... $$
cóclaras & perfpicaas aquas habens, licet virenticolo-
ri conf ormes,lacuvtmobol us in pr ofun videri ofi |—
fitado
Super hunc eit infigne monatierium diux Bri-——
E^ aliàs Brigidz, & filix eius fanctx Catharinz, ye ——
ttiufque opulen a,
deuoti
&ti onefundatü, & dotatum. ——
Pratereà aliud oppidum lonacopia dium inAufhas —
liori parte, niagnificis Regum com
itiis memorabile in : 3
omni suo fecuturo. Extant & minerzeinexhauftehu- ——
ius lacu s verf üs litt us oppofitum Scptentrioni. De- — |
mum monafterium Aluattra diui Bernardi temporibus
fumptuose xdificatum,&dotatum. Propehüclocum ——
in villa Tolí(tada , Rex Suercherus in node natalis.—
Chrifti àproprio ftabulariofreno proarmis vtentejoc- ———
cifus fuit, Tertius lacus Meer dictus: in cuiuslittoribus. —
ciuitates, arces,& nobilium magnifice ades fite funt, — —
Pretereànon longé indein terra firma,minereargens ——
ti inexhau(tz, cuprique, acferri, vltra humanam zfli*— |
mationem pretiofz. Et hinc prouenit, Regem Suetiie V.
ac Gothiz, reliquis Europae principibus inomni the»—
fauto, & opulentia nunquam effe, autfuiffe inferios — -
rem. Sunt ctiam Jacus recentis aque in montibus Lap. —
poniz, Lulatrefci dicti, longitudinesoo. milianülta- — —
licorum 120. latitudine-Pratereà alia multacollatera- —
lia ftagna, &lacus pauló breuiores, aclatiores, adeà
pifcoli,vt in tota Europa , ne dicam orbe integro, vix.
hibeantpares. Deinde famofifsimus lacus Albus fub
polo: demum Pieztbez in. Finlandia cum fimilibus ia-
&nitis lacubus, ftagnis, iuuijs, & altis venis. *.
p De fpeculsn infidi
ofs fe Cap. 18.

i
. $4. DE MIRA NAT. RERVM SE F.
c |) I&um eft füperiori capite, in vnumlacum Vener.
JE 7 ex altifsimis montibus Noruegiz, & Suctix yi-
— gintiquatuor maxima flumina ingredi-Et licet eorum
R- -3ntroitus valde ftridulus, & verticofus fitin omni def-
—. ceníu,tamen montibus tam amplo circuitu refiftenti-
— bus nufquam nifi vnicum inueniunt exitum: huncQue
tamrapidum , & fonorum,vt vltra viginti Italica mi-
— — RS laria auditi pofsit.Nomendzue
que vuleare
vuigad habet frolbetta|
hoceft, caputium darmonis , forté propter horrorem, |
quem fono, ftridoieque generat , in paludinofam pla--
nitieri cadens: vel quia fub eius defcenfu pracipiti, re--
peritur infignis fprelunca latronum: ad quam angufto-
tramite fit acceflus , folium ab ipfis latronibus ac füri-
bus frequentatus, eó quód fluuius ille rapidus , & ver-
ticofus fit, fufpicionem omnibus adimens, quód ne-
quaquam ibidem malefa&orum colledio fiat, prafer-
tim tempore zlatis. Sed hyeme ob exbalationemfu-
. mi deprehenfi, velocifsimé rapiuntur ad poenam, fpos
— Jaque pretiofifsimze fupelle&lis, ar genti, auri, & pel-
lium pretiofarum ad Principis fifcum. V nde nullo intra
femelire tempus le gitimo comparente accufatore, cui
bonorum ablatorum , lege & confuetudine reflitutio
fiat,iuffu Principis pro tuenda publica pace, exinde có--
fecta nauigia,fluminibus maris influentibus immittü-
tur,vel aliis munitionibus foffarum , feu murorum fa
- gacitate pracfectorum prouincialium deputantur.
— Deextellenti antiquitate Regia avc Veftvogo:bo-
fHM»arane. QCap.eag. 000
 hr- xpo cac EC j
- -

ITOME LIB
o De

EZ Gothicis Principibus maior olim ineratbellos —

& ;rardorum,quam deledatioquarücumq; aliarüvos.—
luptatum,cum fummum animi,corporisQue exiflima- ——
rent folatium, rigida arma tractare,acarduifsimis pre-.——
liis varios comparare triumphos:attamen plerique eo«.—
rum voluptati huicmagnificenrius aliquid fuperaddcre.—— ]
jio.
ht
WR"

meditantes, poteris fumptuofa,fimulque vtilia edifi- ——

ciaieliquerunt: quemadniodum Scarinus quidam tó-—
tius Gothici principatus Monarcha potentifsimus,fin- — —
eulari exemplo deprehenditur perfeciffe , praefertim 1n
Veftrogothorü regione, quafrequentorefua prefen- —
.tia illuftrabat ?id$ue ob vicinü Noruegix Rege Sida-
gerü: cui yterát fanguine coniunctus,ita etiá terrarum
fitu, & amicitia propinquior e(fe volebat. .-Hicexíuo
nomine Scará ciuitatem Vettrosothorum in loco fta-
gnis & paludibus admodum munito, tam prudenter
erexit quam imprudenter eius fücceflores ipfam defo--
Cuscccec c er Da | lui,
 $6 | DE MIRA NAT, RERVM SEP, —
lari;ac collabi permiferunt. Antiqua bac erat reeni Go-
thorum fedes.: Verum non procul ab ea adhuc extant
veítigia alterius Regix arcis 4274765 dictze, cuius fitus,
muri, & ftru&urz quoZibet infpe&ores ita in admira-
. tionem alliciunt,vt firmiter iudicent,nullum praftan-.-
tius zdificium ea tempeftate in toto Septentrione,vel
Europa repertum fuiffe. Sed quid non mutat xuilon-
. giua vetuftas? At faltem figna ruinarum pofleritatem
" vrgent, magnificentiam meminiffe bergum antiquo:
qum. Habebat hzcarx in circuitu omnes commodita-
tes,quas ynquam felix mortalium fedes à fuperis im:
petrare potuerat,& obtinere.Siquidem vnolatere ver.
fus Occidentem & Boream,vaflum,ac pifcofum lacum
— - Vener ante di&um proregiis& mefalibus deliciis ha-
buit: altero verfus Meridiem longifsimo fpatio, pro
perpetua fecuritate cenofam ,ac limofam paludem, .
«uius fuperficies tenero. yeluta gramine , aclrutice,
non folüm veftigia negat,fed modicé calcantes abfor-
bet. Namlimo funditus fübfidente,in luteas voraeines, -
fordidamiQue collimiem liquefcens , attrahit acceden-
tes, Nec minus rinuliplures & profundi, yti vena per-
paludes difcurrentes, arcis acceffüm denegant , vt im-
pofsibileeffet, nifi multitudine pontiü (qui olim qua
- draginta erant) longis ambagibus , veluti labyrintho,
| Miuc peruenire. Ea$ue difficultas in afperrima hy eme
—perfeuerat. Namiiadiffimé propter calidas venarü ful-
? phurearum exhalationes, paludes illz congelantur.Ab -
Orieniali verólatere ex Oprofito prinez portae arcis, -
| que vnicum terreftri itinere habebat acceffum , adeó
wmaoua piata ae fertilitas agri pre. felatie caflrenfi
| eragt —
 -

E —- ÉPITOME LIERIIL | 53
erit, vtnilil amplius natura beneficio poterat concu*——
pifci: etiam pafcua, & venationes in catmnpis , &fíali- —
busoptimz , quod & prafens bumi eius facies often ——
dit, Qux licet horrendam nemorum denfitatem, mul. —
tis retroactis annis & feculis, cultore vacua , ob bella, ——
famem, peítem , & domefíticam difcordiam induerat: —
tamen fuülcorum vomeiun;due veftigia quibufuis eam. —
/-

|
intuentibus vltró oftentat, ficquepte:que lapidü come -
erics (quibus agri ob maiorem feracitaté putgarrams——
pliarique folent) ibidem interaltifsimas arbores offert ——
confpiciendas ,a»'gumento fidcli ad pofteros relicto, —-
multó numerofiorem prioris aui fuiffe populum, fi- ——
&ioribusQue agellis contentum , quàm cernitur hac .——
ztate pracfenti. Hac igiturarx felicius floreic vifaeft —
circaannum Domini nongentefimum quinquagefi-.—
quintum ,quando magnificentifsimus Rex Olausco- ——
£gnomento Sc£orkozung baptizatuscft à Sancto S1tge ——
frido Eboracenfi Archiepifcopo ; ex Anglia, obfdem
Chrifti guae adeundem Olaum Regem ,Els
dedi; iue Mildredi Regis Anglie exhortatione ac pe» —
titione proficifcente : qui & in hac arce paulifper mo —
ratus eft , donec alia fedes reeia Hs/aby dita , pro vfu
eiufdem fandi Sigfridi & cleri eius parari poterat & —
1n fide
confecrari. Quo fa&o paganos acidololatras
Catholica inftiu&tos baptizabat : quod & tres nepotes
€iufdem Archiepifcopi, Vnamannus, Sunamannus,ae
"Vinamannus (quorü vnus fungebatur facerdotis offi-
cio;fecundus diaconi & tertius fubdiaconatus) alibi im.
Y erendia poft tergum: reli&ti, faciebáat. Omnes tamen,
viibeatus [oanncs Baptifla, obadulterg mulieris in.
vert T pee eic p $ y dignatio.
|.. 048 — DE
dignatio gladAiointcre
nem,MIR . RER
NATmpti YM
fueru nt: quor —
, cor-
&EPum
pora in Cathedrali Ecclefia Vexionenfi maeno hono.
- zt ab omnibus venerantur. Scd de hac re latiüs in Hi-
. ftoriis charifsimi fratris, & antecefforis mei Io. Magni
Gothi, fuis locis eftoftenfüm. e.
.— Demirabili borto montis Kindaberg prope
A (0o gradictasm arcem. Cap.20. |.
x: Li. ]- -— | : à z ; | ; DL
i

Um Mp5 eft
&
eminen
EE
tifsimus apud
E
V eftrogoz thos,no
X
n
AV Llongeà pradicta arce Regia, & lacu Vener , vul.
gari gentis fermone Kigakzlle didus , tantze altitudi-
— Ais, vtàlongé nauigantibus vltra 46. miliaria Italica
in eodemlacu, quafi atra nubes inter coeli hiatus ap-
. pareat. Ideoque mult tempeftatibus , viQue ventorum
P so€* " Lr] es :

agitati, fummis viribus conantur eius pedesattinge:e, -

ybitranquillifsimum portü adefIe nouerunt. In huius
.moatis fummitate ea amceaitas frondium, herbarum,
fructuum diuerfarum arborum (excepta vite) fuapte
.. Áponte nafcentium non rarítate magis , quàm fnauita-
. e, velut fatarum , aut plantatarum , reperitur , vt yix
. delectabilior in tota Septentrionali plaga inucflieari
poísit, aut inueniri, Illic fuauitas inenarzabilis, ctiam
concentu variarum auium, prater Papagallos ,.multi-
- . piicata. Sed valde: aucis , ijsque folum fenibus notus
éltamoenifsimus ille locus. Neque lafciuiori zetati per- 1

acilé monftrandus , neforte fcueriori difciplina folu-

ta, inomnem voluptatem, vel verius fipurcitiem fefe
E

profterneret, difficillime vcl nunguam ad honeftatem

. & bonos mores reueriüra. V olu; tasenimipianyfum&
b . ; :

—
confuetudinem : confüctud * T ERE ra r S E :

id
 3 UJ

E - o o. QEBETOME-LISRTIL. c — 299
-defi erationem indncit, & coaictat, Extra huncmon-- —-
tanum locum, imo & alibilatius per Aquilenem fatis. —
"boni faauesque fructus pyrorum, pomorum , cerafo-.——
rum, prunorum ,fed nulli ante medium Iulij,vixdue —
tunciudebita maturitatereperiuntur, [móquedam
horum fructuum genera tam domeftica, quàm fylue-.—-
firia folofrigore accedente maturefcunt, durantQue—
pendéuia maiori parte hyemis etiáinramis,foliisont- —
nibus denudatis. Sed hifructus quouis aceto (progia-—
tio: faporc) funteligibiliores, licet exigua magnitus —
dinis; obfiiguscontinué circunftans. Exoticos veió —
- fru&us per mare àGermanicis oris ,vtfuntpoma ce»——
- lerrime portata, obfuauitatem inharentis mufti tam ——
'" auidé manducant Incole,vt nunquam,velraró fine di- —
-faiimine yariorum morborü (przíertim Gallicorum)—
y cl mortis cuadant, Eoo o
 - 40 DE MIRA NAT. RERYM SER,
De pulchritudinet vhertate infnlaGotho- —
i rum Elandi&. Cap. 21. — | "XH
Y^ Landia, fiue Oelandia, vna eftex infulis Gothici -
—maris,breuifsimo maris interie&tuà Gothia meri-
dionali diuifa, omnium infularum pulcherrima: mul- |
tis enim bonis adeo referta eft, quód fpatij breuitatem.
(duorum dierum itinere abfoluendam) foli fertilitas
. rzecompenfet.'rata,& campi odore herbifico,indici
bili '
fuauitate mirabundj. ibi plurimi greges equorum par-
uorum, fed validifsimorum,vtputa qni fortitudine,&
acilitate multis eximij corporis equis praualeát:quo-
efq; domeftici & exotici negotiatores pro voluptate.
emunt,atque in terras remotas,veluti natura miracula
.— .v«nales exportant. Ingeniofifsimi enim fun vtt,
falti-
bus & chorcis'ad buccinz vel tympani fonum per eos |
adaptari pofsint, quorum exercitium eft huiufmodi
fpettaculis acquirere quaeftum.Infüper inftruuntur , vt.
. «irculos ferreos aut ligneos non admodü amplos, mo«-
re canum tranfiliant , faltuatimque viuacifsima perni--
3 & 4 r4 a . E ) e "i

«itate fefe gyrando reuoluant. Proprio etiam nomine.

moniti, magis vel minus id faciunt, iuxta aibitriü im-
perantis.Pafcuntur huiufmodi equi,vbi opus eft, pifci-
bus fole toftis & linis abietinis : ceruiiaque & vino
- vsQue ad ebrietatem potantur , prout infra de Alcibus.
oftendetur.. Haec igitur infula frugibus, pafcuis, pecu--
dibus, armentis, & pifcibus tantum abundat , vt pro«
priis commoditatibus (uüfficiat & alienis: eam iuc gra-
tiam & zftimationem boues & pecora,ac butyrum vl«
tta marc exportata habent,quafi medicinalia forent.
Kabuit olim hac infula qrces plurcs,tam nature,quam.
7 Cb
 |J OEPITOME LIBRI IL. ——
artis prafidiolocis opportunifsimisfabricatas,'& mus —
nitas, quarum aliquxin templaChriftiani ritus com- -
mutatz funt, hodie nó minus pauiedefenfioni, quam.
religioni deferuientes: aliquz bellorum turbine peni-.——
tus defolatz. Vnatamen vfque in przfentem aetatem.
omnium altior& fortior Borcbolm dicta, permanfit: ——
cuius celfitudine Gothicum mare eminus nauigantes, —
veluti fpecula proventorum, ac portuü directione ade —
huc vtuntur, praefertim Angli, Scoti, Zelandi, Hollans —
di,quibus admodum neceffaria eftilluftriumIocorum
cognitio in eo mari Hec infülaferé totaamibiturimars | ——
morcis faxis furfüm,deorfumque,penes littora2e. vel
30, pedum altitudine, quafiarificum manu ex indus ——
[tria collocatis. Imó & inoris eius Orientalibus aper-.
to mari obiectis , plures amcenifsimi portus fünt : ad —
quos non minus. curiofitatis quàm necefsitatis canfa —
extranei nauigantes, veluti naturz fpectaculum vifurt —
accedere folent. In hacinfülatempore pacis reges Go-——
thorum, & Sueonum, obinfienem ciusamoenitatem — —
& venandi exercitiü, aftates tranfigere confüeuerunt, ,——
Etiam quia viciniori maris tractu vltramarini princi- — —
pes commodius cum eis in arduis caufis expediendis — —
ibidem congredi poflünt. Pratereà prope Aquilonare.——
littus eius exurgit monsexcelfus,quem nauticum vule
gus,vitádi infelicis ominis & marina tempeflatis era-
ti a, Virginem vocat. Nam in eius portu manentes cere — .
tis munufculis puellis darifolitis , vtpote chirothecis ,
fericeis zonis, & fimilibus,eas,tanquam amico mune-
teplacant. Necingratü montis numen fentire viden-
tur, prout aliquando factum meminit antiquitas, voce
Ec lapfa
oM D» MIRA NAT, RER- sEPT. |
T lapfà iffum fuiffe donantem mutare portum, ne peri» *-
clitaretur: & ita faciendo faluus factus eft, vbi alij funt -
periclitati.[n eo monte certis anni temporibus dicitur
effz conuentus Aquilonarium maleficarum,vt exami-.—
fent pratipia fua. Tardius minifterio demonum ac...
E cedens , dira afficitur correpti. Sed:cnb ar. 2
anon affertioni cedant. :

De fam. fiYun infula diia Goth»-

tedion Cap. 25. ? 25s
b Rientalis Gothiz pars eít,fie dita, quafi Gotho- ;
"ra terza vel bisa patria: Gothjiquippe bonumfiue |
-.Deum Lingua Gothica f1gnifi:car, Landia terram.Eft
enim multis rationibus bona:bonusinea populus, bo»
— ni& fecuriin circuitu eius portus : bonus & eled us in
A&eaaacrbona arments.eauis, bobus,pifratione,veint- —
: tiox,aquis, gius, Pfcuis, pulcherzimo. imarmore,& |
xt : : omnibus |
; t
" -
E — EtrooM LIERTIIELO — (dp —
i cius Bose —
Biitibus rebus huma no vfui necef aris.Eft in
reali| parte praeclarü oppidü. Visby, inquo eftarx mu» x:
nitiisima.EFuit hzc vrbs quondanr Gothorum, & mul-
tarunr regionum emporium,t raniis opibus, &negotia-
torum metcti onits fircquens, vt urere Europa -
funile b votur. CofBexéreTIncGothi, suedi, Rufi,
feu Rutheni,Dani, Prufsi, Angli, Scoti, Hlandri, GalliHs
FEinni, Vandali, Saxones, Hifran anti,ünguliifineulaism
gentes ftios prioprios vicos, & plateos incolentes: nulli -
praciufum municipium. Incredientessqueterra & ma-- 3s -
I| omnia pacata inuernerunt,-.donec di!ícordia quz om - |
niüreonorum,& Lominurg permiciofifsima: defolatrix-
— D : :
elt, fübuerteretur: ficutiin nita aliz nationes ,quedb oc
—
initio (orierent. x €: hodie marmoreae ruina, Qua
tellantur veterem etus claritatem amplitudinem, &ves
8 |
tuftatem. üt adhuc teftudinatae domus; , perta Rd
autcuprez aut arez fenetre ,olim argentiate atque -
deauzatz ,areumenium inddlinabibunn dinitiarüex- ——
hiben:ies. V.nde poftmodum ortis odiis & dolis,ex tu
mido earm rerum víu diforezati incole abierunt in.
Vandalicas ciuitates: quie non paruum ex opibus huuf -—-
modit torpirt funt ditate, vti olim Roma Caribaginé..
deífoolata.In hanc infulam prima Gothorum armata Ca-
fira, poft. exitum à fua terra,in Europa & Afianouas.
ferras ob importtabilem gentis fifuz, tuuitieudine, ue
fitura de!cen derunt. Demii multis fccilis enolutis, Lo-
gobardi ex 56an:diana inima obíimilem , vel orauioe
remi cauium CHtes,p €r hancinfnlam in Rugià agmi-
nwatlÜ simoinex: eras rcoienes abierunt; & tandem
xeguo coniiuno ia hai fedes firmauére ;quod &
€ cS Paulus
um
 T 709-7
- isu

£4. DE MIRA NAT. RERVM $EP.

— Paulus Diaconus eorum Hifforicus Lib. I. atteftatur,
Praeterea Magnus Rex Suetiz anno DominiM CC,
LXXX V IL fedauit periculofum bellum ,quóde-.—
rat inter ciues Visbycenfes, & plebem illius infüle, —
permifitQue ciuibus inftaurare collap'os muros citi- -
tatis, moenibusque,& propugnacul's communire. Al. -
bertus. Rex Suetic rogitus à principibus inferioris
Geimaniz,vtà mari corü eiiceret potentifsimos pira- -
tas Vitalianos, impignorauit bancinfulam Gotandiz
Magiftro Prufsiz, pro viginti millibus Duplonum , id
e(t Nobilionum,quorum fummam Regina Margareta
eidem fuccedens,ex Suctia collegit,atque cam infulam.
regni Suetize iuribus, & proprietatibus reftituit, iure
perpetuo pofsidendam. Hancq; infulam Saxo Gram-
maticus, Danorum infignis hiftoiicus, in pluribus fuis
- fcriptis,ad Suetiam fine quauis hefitatione fpectare ate
teftatur, Echoc ex multis argumentis:quia eadem lin-
eua;legibus, cófuctudinibus & morum cóformitate &
vicinitate perpetuó vtuntur:etiam quia Gothorü Epi-
fcopo Lincopenfi , tanquam primo fidei plátatori funt
— fübic&i : Xquo & Epifcopalia iura petunt, & confe.
- quuntur, Abhacetiam infila in omni nauigantium.
controuerfia, praefertim à confülatu Visbycenfi, peti--
tur, & daturius , & fententia diffinitiua , quid vnicui*-
que permittendum,
velauferendum erit.Certé ius hoc.
mercatorum, ac nautarum, valde prudenter digeftum, .
citiuslites adimit pro fluidis aquis, quàm aliorum de-
eio pro terra firma, E E.
| | | Dt
 E

ET. EPITOME RII. — 6$

— De Clypeis principum enontibus Hange |

infculitis.. Cap.aae
Vantam olim R eges, ac Principes Gothorum,de
Bend: nobili fama , ac bellicadlaritatecurá —
habueie, arma, fizgnaque , & clypei eorü illuftibuslo- —
€is infculpta , ac pofteris relidta , euidenter oftendunt, -
prafertim in Oftrocothia, ac Veftrogothia, & Auftra-——
jiFinlandia, in magnifico portu Hangoeappellato:qui —
tam lxtus,ac fécurus eft, vt in toto Septentrionali ma«-
i
ti, & forfitan amplo Oceano parem non habeat,queie
dem valeat comparari. Omnes enim vndecunque na-
uigantes liberé recipit infuum finum , fecureq; intror-
fum tam à tempeftaribus, quàm hoftili daffe, fua natu-
rali munitione (modó ipfi fibi decffe non velint) pro»
tegit, & conferuat.Portus etenim ifte in modum am-
plifsimz arcis in mcdijs montibus, ac vallibus amcene
ENS — EBGS fis.
 y

NAT, RER.SEPT.
— . ditus eft: habetque
| in cautibus vetuftifsima herotiuos
G
thorum, dc Sueonum infi enia, literato ordine, fedan-«-
. tiqua fimplicitateinfculpta , maxime ad oftendendum
-potteris; 1b1 olim cl:flem pro regnorü defenfione con--
tra quofcunque hoftiles infultus continua expcditione
ftationem tenuiffe, arque inde ad aperta arma,quoties.
opus fuerat, prodi iffe, Hodicque frequentius in eodem
portu, ob fimilé caufam , armatas clafles tam Princeps,
quàm Nobiles habent, praefertim quia vicina loca om-
nia fuppeditare poffunt , qua fubito requiri videntur.
ad confoederatorum armatam claflem : omniaque in
hoftes contraria verti, fi perniciem ftruduriin hunc.
accefferint portum. Olim diuus Ericus Gothorü, Sue-
onumque Rex ,oblata pace & contempta , Taueftos;
Carelos,ac Bothnienfes bellica claffe, & equefhiiexpes
- ditionedeuictos, ad &dem & Chrifti relipionem acce-
lerareccévit. Indocile enim genus Barbaromum,nifi per
arma ad iugum Chrifti cogi , vel pertiahi, vel inuitati
non potuit: nimirum (vt Albertus Crantzius lib. 9.
cap.57. Vandaliz refert) magnus eft amor pateznaium.
traditionum. In hoc portu Suetici R eges graui iniuria
- Jacefsiti, vItramarinis principibus claffe inftru&ta , vel.
inftruenda hoftilitatem indiceiefolent , prxíertim Ru-
- thenis, feu Mofcouitis: rurfum que in codem portu, fub
.&quis conditionibus,eorundem principum nuntijs pa-
-€is foedera praefcribere,&accipere confueuerunt. Quod.
autem eoloco frequentius , quàm alio id fieri contin
git, vrgetantiquata maiorum obferuantia , qui illicin.
montibus imprefferant infignia fua,vteorum perenni
firmitate perfpecta quec Reipublicae vtilia fore credide-
 I— — CEPITOME-LEIRELIL—— — 6;
it,pofteris eodem ynanimi cófenfü,& iuramenta per ——
ES rma , aclibertatem maiorummflabil
ftabiliant obferuanda——.
Quibus autem armis, clypeisQue veteres Gotbi,Sueci-
Que fint intus & extra patriam vfi, fignis prefentibus
—
———
"aduerti poterit, imó & rationibus oftendi: leonem fci« —
licet coronatum , fupertres aquascandidasimncampo — ——
cceleftini colorisimpetuosefalientem;ac retrofpicien- ——
"tem, olim habueie Gothi, atque nunchabentfolum o-.——
rioinis inhabitantes : vt vincendo parcant, & retrofpis ——
- ciendo caueant, quàm ci:ó falientes ab impetu ceffant.—
Methodio tamen placetaflerere ,Gothorum Principes ——
jn exteris terris milirantes ,ac dominantes, vríam in
- vexillis habuiffe, Atexeifdem Gothis veluti paienti-——
bus originem trahentes, varietatefignorum fecundum ———
diueifitatem gentium difinguebantur: vt Cimbritaue ——
ro, Slaui dracone, Gepidanauicula, Alani, Burgundi, ——
ac Sueui catto
in miliraribus fienis, vt Plutarcho vidé-
tur. Succis autem, fiue Sueonibus antiquitus crant ar- | ;
ma, videlicet duz virgines coronatee;aureo veftitu fefe /—
mutuoin viren'ifyluaamplexantes , tanquam dea- —
zum nympharum excellentiam in regione oftendentes, —
-Nunc vero Succo:um Principes tribus aureis coronis A
án campo cccleftini coloris, ob-infemtabilem domi-
iorum amglirudin:ni,magnihca bellorum gefta, &g—
inexhauftam, mineraiumi vbeitatem, ytuniu&s Sunt ——
& priuatorum nobilium infignia mira varietate
di-
(tin&a : fimiliter& vrbium, ac prouinciarum , quas
tenus in bellicis expeditionibas pio patria & legi-
bus fufceptis
, tothominum turba diftin tius ad. v--
num tandem finem dirigantur,prout inf1a de directio»
E — — -W81-
 DE MI RA NA T, R E R V M SEP. — —
*——A 6f
pearmataz multitudinis, diffufius erit oftendendum, -^
E L2n

TT m
Al 4
EE
[..]lina

"^
mHim.
,

|Tic

| De rupibus galeatis.. Cap. 34.

: IN Anean é Germanico mari verfus Septentrio-
J «k M nem tribus dietis , antequam introitus appareat
Ad Regiam ciuitatem Holmeníem regni Suetie,occur-
rit admirabilis portus lingua vulgari gentis Hieiz[abs —
den, vel &lgxnabben appellatus,có quód onagri,qui El«-
—. . ga dicuntur, propter attractum fuauis venti eóconcur-.
. gere confucuerunt: vel etiam quia montes, in quorum
- —jateribus portus funt, itaà natura formati videntur, vt
Galilez militares putentur inículpta : quafi ars. non
füfficeret in armis fabricandis, ni(i& natura monftra-
rct, quid bellicofis populis Aquilonem inbabitantibus
«onucniat in arinorum tractaiuone,Sed reuera,vti pore
. tusis Ob omnes ventos, & templates arcédas infignis
cft,
vtvix fimilem ia toca Eutopa habeat ;ita « boftili
j LX UM mis fanguine
 /OXPITOME LIBRIIE — — 49 —
faneuinerefperfus , vt ibidem quafi omn ium Aquilo.
narium bellorum initium,medium, & s inueniature
fini
Szepe etenim clafsis hoftilis , quz violentia tempeftae
non
tum, in vaílo mari vario Marteconeredi poterat,
Buc depula, vclinduciasab aducrfarioperere, velipfa —
fua fpon tte, ve ]fimu lati one c ogi
à

tur offeir €,vel : 1neuit ae - E x

bile mortis, aut captiuitatis difcrimen inire quó enim —
vt faluus euadat armatus non inuenit. Sienimlittus, — —
aut portum exierit,ceca faxa,rupesque minacesappa-^ — —
rent: quz cum leui motu in gurgitem, vtpacem prz-——
mare exirevolue-——
ftet, immittunt. Si veróinapertum
rit,obítat horrenda tempeftas,ne vifuquidem adictum — —
oculi toleranda: quia Aquilonaris, Orientalisque ven-
tus ca inloca totaliter cftprocellofus. Prztterea tempo-
re hoftili terrarum incole fuübtiahunt littoraliafiena, — —
ne hoftis accipiat tantillulum quidem fpatium , vtef- ——
fugiat pcenam: alioqui inceffabili ferocia impetufa- —
&o, latronum clafsis, manusque impiorum,hunc por-.-
tum occuparet:.vbi nibiloniinus claísica bellorum pre-
- ludia frequentiüs inchoarifolent,
De anguSliis portuzm lapidoforum. — Cap. 2$,
Vnt praterea noexieuxformidinisanouftiexitus, ——
& introitus zquoris Aquilonaris, praefertim aba- —
perto mari nauigando verius Holmentem ciuitatem:
qua regia eit, & infieniter à natura , acarte munita, vt
merito trepidare cogantur agegreflüri , qua fides , vel
fraus fit nautarum
rius exuperandis.,Prainimmine ntibus periculis profipe:
cipuus tamen, & dee eft
locus 3reezaor cft,i
;pordta lapidum appellatus, có quód
Eu | c e EK 3 arctie
 x 3a Pec E LOT VO UM Er
ES - v ES s e IET erui.

70 DE MIRA NAT. RERYM $EP,. —

MIU

GE
& S SS
AES
p

us ; P4 z : ES

aris faucibus, & lunatis cornibus, quoquouerfum o-

—— —bliquatr, boc eft,quandoque per modum Scytbiciar.
€us, quandoque mucronis afpe&u euitatur à nautis:in
quibus lofige periculofiüs, ob exortas denfifeimas ne*-
bulas, & caligines, errare contingit, quam in amplif- |
fimo Oceano, fubortta validifsima tépeftate. Necpto-
cul ab eofinu faxofz rüpesimminent, fub aquislati^-
tantes: in qnas quicenque inciderint , quafi viui fcpul-
chro tegunirur.iNec filent annales Gothici,quondamin
eifdem rupibus multa millia Germanorum , ac Dano-
rum repentino defcenfu fuifle perempta.Maois nanque
praefumptuofa , quàm experta nauigatione , faxcas has.
angufiias funt ingre(ísi:veluti etiam in alios finus. Sep^
- tentrionales , qui nonecusin: mari nauigantibus ape
parebt, quàmingentifsimtrabes eminentes in aquis, |
- quz folo afpc&u teriitantinfpe&tores:snomen ab enen*
. au, caufaygellis& natura 1prout füperilis.de irruptione t
aquarum -
 22 COEPITOME LISRITL —— 7b
aquarum eodem libro eft oflenfüm)affumentes. Ter- —
xibilioresque hofti bus piraticis videntur,
quam acies ae —
liquz militaribusarmisinfhutdtz. ——————

|
rzdpa
AES
(^
Do

D
- jDa
»
LY
a»

DARAN
e

^'Vntinfüperinlittoribus Oftrogothorum , & Sueo-

numingentiafaxa,partim apparentia, partimque — —
latentia longifsimo ordine, quafi fcemna arte, velin-.— —
duftri» collocata , vulgariter Lebizckia nominata:fu-
per qua infelici/simi nanfragantes quandoque federe
folznt: mibi, nifiDeusin graui tempeftate anno Do-
mini M.D. XVII.opem tuliffet, parata fueiunt. Vebe-
mentiaenim ventorum nauis vrgebatur in calatentia. -
faxa: quz velut declines muri oppidorü,vel caftrorum
longo tra&u apparent... In quos lapides qui neghizen-
tia ycl incuitabili tempeftate incidérint , maxime ho-
X : m : :
]

und
 22. DE MIRA NAT, RERVYVM S$EP.
ftiles claffes auiditatem preda in littoralem populum
(fatis opulentum) meditantes , profc&ó omnium in.
felicilsimi reputabuntur , duni terra , marique horribi-
lius, quàm in carcere circundantur inimicis.Terra qui-
dem (quia fupientibus incolis cum armentis, pecudi-
bus, ac fupelle&ili ob fubitum hoftilem incurfur) fa-
mée,quz omnibus hoftilior eft, '& frigore omni tor.
mento grauiorecitifsime confumentur, Mari etiam,
quoniam eo inloco (vt di&um eft) (xuifsima folet ef-
fc tempeftas: à qua etiam fi arte,& labore vellent eua-
dere, naturztamen feueritati refiftere non valebunt,
Vbique enim prater acris impetum (vt di&um eft)
faxa,feu rupes,in acutum apicem inftar turrium eleua--
ta, periculum admini(trant : quae arcuata flexilitate, &
- ercuitu,fpuma prodente , fagaciterfunt circumeunda,.-
Solent in his locis ftratagematibus vtétes beilice daf-
fis przfc&i aliquot , przliares naues velfimulatas, ex -
induftria tempore boflili , fignis inimicorum ornatis
ftaruere,vtclafsis hoftilis cifdem vifis,fecuriüs in peri-
culum ruat.De quibus, quando vidclicet ficintercepta
fint inimica naues, patriz annales me taccnte atteffan-
tur, atque hoftilia offa in fcopulos difie&ta , diligentius
quid cauendum fit, aperté demonftrant. cid
SE De torrentibus v :pidis. Cap. 27.
| "[ 9nats rapidi quafi infiniti , praecipué tempore -
A. refolutionis niuiüi ac glacierum, poft finem Apri -
lis in Septentrionalibus tetris maximam ruinam indi-
genis affcrenies reperiuntur. Suo etenim impetu , qui
vehemens, & horridus cft, tam villas , vicos,edes, &
| : pontes
 -E TI TO ME LI PK I4 L 07 3
pontes lapideos,quàm füffoffas arte arbores,velnatu-
rali propagine in ter aradicatas
quemadmodu
rapiunt, Kexportant, —
deftaenorü Ir ruptione & fuper iis alio - x

caínfuerat enariatü.. Quitorrentes iuxtaimpetuofam —

naturam fuam nomen imprimunt vrbibus, aclocis,vbi —
elabuntur : vti antiquifsimum Oftrogothorum oppi--
dum Scheningia dicitur abamne,velverius torrente, ——
vulgariter Schena appels ———
qui ob rapidifsimum curfumhabenis
latur, quafi equusabicctis ad omnem praci-
pitem curfum accenfüs. Preterea aleifhuionólon-
é exinde diftanti, à continuo ftridore dentium pomen.
—
—
impofitum cft. Ita & rapido torrentiin prouinciaMid-
delpadiz, vt füprà di&um eft, nomen nodi impofitum ——
eft: quia inftar nodorum cruftata mole glacierum ar-.—
bores compreffas ,imó & Bae lapides infüi — —
diffolutione fecum impetuofifsimé rapit & portatteos ——
- Que formidabilitis hocaccidit,quó celerius prouincias, — —
'& populos terrere, atque obruere folet. Necaliud re-.—
medium huius horrenda depopulationis ha&enus re-—
pertum eft, quàm viritim publica manu; collibusdue — —
effofsis aliorfüm diuertere curfüm : quem etfiSeptene-——
- trionales populiin plerifque locisauertunt, impetum - -
tamen hunc finunt , vttemerarium hoftem cataractis.——
adhibitis przcipiti ruina , laxatisque nodis inuoluant. -
Licet autem fuperius nomina torrentibus ab infelici
euentu impofita fint (vtalibi etiam dicetur de fübmere
fisEpifcopis euangelizantibus, & fponfalibus ludis, Gc
raptu virginum ) tamen prudentioribus placuit, vt à
triumphis& victorijs , non à calamitatibus rei appel»
luuofhah- — "- TRIS
E. — E 5 Dedinerfti
,
 z EQUES LUTEA Ede D. acad 7
T c E e erai TR E. T ed i»
1 SCENE -Neirar " "5 "

.
: 4

Ez

Vm
2
i D

nM ap
e

ud

ND: Xpcese qun

-
MIRA NAT. ÉERVM SEP, —
e

T
(P 1 U

a [d 7 d
: *- j^ à
Em J "
4. ?
t v trio

ESt M 1
BL

"^
E &

: v
RII ES e d Sii

D. diner[ss formis littovaltm laxorum. Cap.28,.

"pNlittoiibus Oftrogothoium , id eft Orientalium,
ER

e*t
T.

- A freti Brazikeo dicti, vbi etiam torrens vehementif-

Ms.
fimus per oppidum Norcopenfe illabitur,vatize admo«-
—. dumlittoralium faxorum hgurz ,quafi humanaarte.—
fcalptz, vel polita forent ,repeiiunur: quod procul.
— dubioczli, & elementorum fecreto influxu fieri efti
matur, Quidam etenim horumlapidum, formamcas.— —
X pitis humani, manus , pedes, & dieitos habent: non.
tamenintegro corpore compaginatam ,fed diflindio- —
nc naturztaliter expoliti. Gens autem illa ralibus af-
fueta fpectaculis, nil hec, & fimilia curat,nifi inquan-
tumío idiseorum muris , & ftiucturis poterint infer- S
uire. Reperiuntur etiamin montibus loncé 3 maiidi--
flantibus ,rupes nattuali compagine, & rotundacon-—
-«auitate formatx , vt maximum aliquod caldarium.
sreum
, yelthermarum concha putetur: prout videre -
; i S eR licet
licet apud Cílrogothosin mc
- dicto (id eft monte cacabi) p

ma;morei generis apud Veflrosothos,

tam var eolos — —
ais.& quaütitatis habentur, vtfine dolabris quafifeuls——
pte fepulchiomum vfibusadaptentur, quemadmodum —
libro duodecimo dicetur de pnaiuralivarietatefaxoium.—
ad quafüis fire&uras applicandorum.. Sunt & Cry.
ftallinilapides, non longé ab Cftrogothorum opido
Sudercopenfi, hexagona forma, quátira:e pugillari ve
dicitali,dependentcs: quorum fplendore vtique ad ma
iorem o:natum fabiicari poflent ades :fi incole plus.
lmó
attenderent ad pulchritudinem;quam firmitatem.
perpendentcs. hoftilem 1abiem, crudeiius pefle & vel- -
je, ob. decorém ftiucturz.., omnia deuaflare , magis
fortificant, quàm exornant q uzxuis xdificiafua:quame-.——
uis introrfim infigni curicfitatecommuniter funt or-.— —
fata: fed pracipue, vtanfra dicetur, micentibusarmis, ——
tboracibus fcilicet, & galeis,acclypeis: inquibus gens —
illaomnem exiftimatineffe decorem, quiamagna pars ——
tuendz fecuricatis. ex bis dependet: licet aliquafunt.—— -
atrocolore picata y ob rationes inferius de bellisaísig-.
mee cue LEE L - Defaxis
 E

J6 DX MIRA-NATRERTYM EEF,
— De (axis gigantum, c» fcaturigin e —
(o o fontium. Capaag. — |
Y Vemadmodum fuperius libro primo dictum eft
| de obelifcis gentilium , Regum , pugilum , & gi-
gantum, quibus gefta eorum magnifica; putabant fieri
notifsima perpetue pofteritati ,prout Saxo Sialandi-
«us meminitde fuo Regnero Danorü Réce , quiquin-
quennali przlio contra Mofcos, RuffosQue in Aquilo.
. ne commiflo , resgeftas reliquerit in rupil.us altis, ne
obliuione euenefceret, quod tot anguftijs,& difficulta-
- tibus pro claritudine honoris fui perpetraffet: Ita & de -
compluribus Gothorum , Sueonumque Reeibus, ac
hetoicis viris : quorum adhuc magnitudo eeftorum,
difcerniturineminentifsimis locis Septentrionalium
tegionum. Inter quos praclarioris memoriz recenfen-
tur, & aflimantur, qui curam bellice gloriz fic mode-
Ve: funt, vt publica omnium commoditati profuiffe
viderentur. Qualis erat excellentifsimus ille Rex Vb-
bo conditor antiquifsimz ciuitatis V pfalenfis , atque
Scarinus, & Ericus cum plerifquealijs : quoruminde-.
lebilis memoria nedü in faxis canpeftribus , aut mon
tanis confcripta videtur,fed patrijs carminibus,ac mu--
ficis inftrumentis celebrioribus locis ac diebus, fempi»
ternis tripudijs continuatur. Horum nanque fidelior.
cura fuit prouincialibus profe&is (pace. vbique data)
committere,vtpreterarma , etiam venarum fcaturi- -
gines pracipiti cafu labentes ,incolarü minifterio fub» —
derent mclendinis, aut neceffarijs fontibus ad publi-
cam vtilitatem vbilibet conftruendis, Manantinfüper |
! | €xiupis .
: et
ex rupibus, multis iinlodstam ab
latices, vt naturz, artisque agilitate dei
pulcherrimo afpe&tu. xv. aut. xxx. iq ol |
reuoluant. Falonia Vue(gothorum NOT n
ac populofa Helfiingia
, prout inferius CIMA; o
artificibus oftendetur, talia HEN |
commoda pe&acula - x
monHrabtce o oe

LIBRI $56 VNDI

SE IN Dg EC. |
 c
e ute.
aT M 2 Az
E e Cue
e E] Detur
Pune mm ESrc M
ene E - Y es an r E
EÉCA de WE Er : 7 E) D
e IuEELT ; x : : " -— E

- OLAI MAGNI GOTHf

J ,ARCHIEPISCÓPT VPSALENSIS*
(o0 BE GYPERSTITIOSA CYLTYRA
cto v Damonum populoum 2
| Aquilonarium.
BPITL1O
B8RIMTE
E RTIL
De fuberM itiofa cultura Litnanorum
[7 pag morum. Capi.
:LBERT V S Crantzius fidelis Ger-
2 manoium Hiftoiicus ,qui claruit anno,
GC» M.D. &pofteum Mechouita Polonus;
&iL afferunt. Lituanos tempore paeaniími-
| - "dum Geniülitaris errore detiaerentur,
tria numina principaliter coluiffejienem vidclicet, fyl-
Was:& ferpentes. ignem , quia omni facrificio prater.
tur vel ritu Perfarum feducti ,. ionem ipium Deumar-
bitrabantur, tefte Herodoto :vel Aegyptiorum opi-
nione ducti, qui perfua/um habent , ionem animatam
belua efle, & omniaque nafcuntur, deuorare, & poft.
quam dcuorandofuerit explta, sna cum ipfa re de-
uorata emori, Syluas putabantfacras : omnesquebee
ftias more Aeeyptiorum eas incolentes , deos exifti-
mabant : D éa rcferente: :-
Habi:arant dd quoque l'yInas. | p
Imo & hac fiducia multz nationes ducta , Reoes,ac.
principes fuos fatis exutos, vt veldij fierent, vcl ue *
| - €0$
 erunt,
deos eueherentur, combufferuat , aurinflus, aclucis —
aureo torque folenniter fufpenderur fitalibusfa-
crificijs l:udem fceleris , mentiti num diminitatem —
mererentur. Pretereafeipentesvtfacros colebantdum —
nocere videbantur: dium feruatores, atque. ——
nemini
penates exiftimantes. V erum hecfupertitiofacultura ——
etfi penitus 'ublata videtur, re'iquixt demos-. —
eius, amé
num in(tin&, in nonnullis fecretis folitud inum zdi-. —
bus perfeuzrat, ficutiin Septentrionalib us Nor-.——
reonis
uezirac Vcrmelandiz Abeotamenimpioerrore An,
1336. praedicti Lituani purgati leguntur. Tücenimfor-——
tifsimus corum princeps lagcllo cüoctofratri füis —
bus
Mechouio ta)
(telt?hodiern qua ad-^—
ad fidem Chrifti peruenitin
huc tempore relipionis incrementis perfeues——
rat. Meminit praterea hiftoricusantedicus,inconfinis ——
bus Lituanorum ac Mofcouitarum, ftatua effe publico —
ltineri impofitam quz patria lingua Zlota aba dici-
Te
—
tur,id eft, aurea vetula: quà finguli viatores certis mus ———
nufculis placant,etiàfi pili valorem non excedantalio.
quin fuüfcepti itineris nullam habiturifecuritatem, ——— -

De Sappolarium bominum fuper — ——

| dio[4 cultura, Cap. 2. coo s EE
"ALTE C extremaSeptentrionis portio(quam pleri; — —
N ub intenfisima frigora inhabitabile putant) im
munis eft à facrilegis ritibus cultutaque daemoniorum,
ftatuto eorum tempore impendendis. Habenterenim
gentes ille fylueftres (vti reliqua orbis nationes, quae
pu«*
videntur his ciuiliores )non exiles cauf:s, quibus
blicum errorem , & mentitam in rebug etiam Ps
Eu cie eoe ee ER uols
 $0 pES$SVPERST. CVLT. DAEM, »
- -uolis diuinitatem quzrant, & tueantur. Solemisitur -
— toto aetatis curfu eis lucenten adorant, gratias ei of» —
ferentes,quód lumen contra tenebras perpeffas , & ca-
lorem contra immenfafrigora adducit, quz quantum»
cunque intolerabilia videntur, nunquam tamen impro-
perijs,more quorundam Indorum execrantur,fed tan
tüm dicunc Hacfatua, acftulta funt frigora, atque te--
nebrz menfuram excedentes, &c.Simili etiam ratione
Lunam adorant , quia hyeme remoto Sole continué
eius vtuntur lumine : quo propter interlunium defi-
cente, fub lucidifsimis ftellis , niuium candore clarius
micantibus , qua&cunq; negotia fua etiam diurno tem-
pore difponunt. Pratereà gentes illa fuppolarcs ftupi-
diore quodam errore demonum iliuduntur. Rubrum
. etenim pannum pertica yel hafta furfum appenfum,at-
tentis precationibus & cultiore ritu venerantur , diui-
nam quandam virtutem, propter colorem rubeum a«.—
nimalium fanguini fimilem , eidem ineffe putantes.
Similiterquiaeius infpe&ione arbitranturfe fortuna.
tiores forebeluaruin interemptores,earum fanguinem
bibentes *, prout inferius dicetur.de moribus Lappo-
mannorum. Eft etiam nonnullis gentibus Septentrio- — —
nis mos, quicquid primo diei diluculo in czlo , terra,
vel aquis viuum apparuerit, hoc ipfüm vfíq;crepufcus
lum eiufdem diei pro numine fideliter adorare, vtpo--
teaues,animalia,piíces,ac ipfos ferpentes & vermes,& -
pracipué ceruum volantem : qucm ob cornua, quibus
capita iuuenum exornantur , inter nobiliora reptilia
hoaotant.Ne ettam predicti Seprentrioaales bomines
in conípectu fuorum numinum appareant vacui,certas
| | | oblationes

I
ENENNNLE I Vut 0c c RAMS
Ro
LN
e ET -
CX c ER AJy—L— —I3ECIRO UU PDEW MESS
e 3 E TEE tum "ee .

EO — — XPITOME LIBRI FIU- — —H-

oblationes ex ofsibus fylueftrium animalium, & gran- t
—
m.

dium coetorum ac pifciü , venatione quafitas faciunt:

unt
e incend(ne
qux tamen offa zeftiuo tempornon fo-
lis lumini, vel ardori videanturilludere)fedhorrenda ——
furcente ly eme fub publica conorefsione prohonore ——
dierum comburunt , eofacrificio debitam reuerentiam —
numinibus afferre credentes. Tantagentium in rebus. —
friuolis religio eft.
De tribus Dis maioribus Gothorum. Cap. 3.
]:Rant apud veteres Gothos paganos , quemadmo- -
A dum caré clarifsimus frater & anteceffor meus Io-——
annes Magnus Archiepifcopus Vp/alenfis in principto ——
fuarum hiftoriarum aflferit , tres dij prima veneratione
ob'eruati:quorum primus erat potentifsimus T/or qui
in medio triclinio ftrato puluinari colebatur 2 cuius
hinc inde latera duo alia numina, Ogfez, videlicet, &
Friggacingebant. Tbor, inquiunt, przfidet in aéreto^— —
nans, &fulguians, ventos & nubesferenitatemque ——
s
EO ins, fruges adminiftrancumifiuGibus vniuer-— —
1$, peftesque tollens. Alter Odbez , boc ef,fortior,bel- —
lisprzfidet, hominibus in hoftes auxilia fubminifiris, ———
ipfi T5or à dextris collocatus : tanto. opinionisfulgore -
clarus, vtipfum non fecus,quàm datum mundo lumen
omnes gentes ample&erentur,nec vllus orbis locus ex-
taret (Saxone teftante) qui numinis eius potentie non
parérct. Tertius Frigea pacem , voluptatemque mode-
rabatur: cuius etiam fimulachruni turpitudinem fexus
praeferebat : & ob id tantum apud Gothos,quantum
"Venus apud Romanos venerabatur: diemque V eneris
31 Boc uu víÍque
E $a. DE SVPERST. CVLT. DAEM. E
— - vfque ad noftratempora fibi retinet confecratum;Pin-. |
gebatur gladio, & arcu cum armis , quod in illis terris —
, vterque fexus femper ad arma promptifsimus
effet. —
3

— — Thor autem cum corona , & fceptro ac xij. ftellisdefi- |

—— gnabatur: cuius magnitudini nihil digna aequalitate
—. «onferri pofle exiftimatum eft. ObtinuitQue diem heb-.
— . domadatim, imó & meníem primü todus anni,quem -
| Ianuarium dicimus-Odbhen veró armatus fculpitur,vti:
— Mars, fimili gentilium fuperftitione apud Romanos: -
—. diem4ue obtinuit eterna memoria fuo nomini confe
«ratum.Et quia viuus tota Europa diuinitatis titulum,
quod nulli in arte militari cederet , affecutus fuiflet.
hinceueniffe creditur,vtGothi(ficut Dio Grzcus, Ab-
labius & Iornandes teftatur ) Martem,
quem Dei belli
putauit antiquitas,
apud fe dicerent progenitum,prout
etiam afferit Poéta, REALI UN
— Gradiuumd, patrem Geticis qui pra idet. avtnis.
QuemGothi femper afperrima placaué.e cultura, mor-
te cilicet captiuorum , opinantes bellorum prafidem.
- aptius humano cruore placari , àquo vicifsim omnem;
bellicerandi induftriam adeó perfect? didicerunt; vt.
deuictis Europee, &o Afia potentifsimis imperijs,fum-
num fortitudinis gradum reportarint. E c 0x
Dus minoribus. Cap. 4i...
Detribus
1 eó8 fupradi&tos colebantur & alij.
yR ater hos tres
^ 4 complures:qui(vt ait Saxo) miranda praftigiarum —
m ichinatione callentes, obtentis fimplicium animis;
X diiinitatis
fibi faligium arrogarunt.. Quippe non fo-
— lum Gothos, veiüm. ctiam omnes Aquilonares pro*—
per ol | uinclas
 t a n t e s , p r a e c i puo —
nt. Adeóu
i ud i u m c o n c i
ad cultus fibi pesndeencndtuang(eitlotarresfpT rferua
nincias van
nanque ——
oni umco
rans e
i ——
Eo iscater
id
uS
"1

fuz ludificati
"
m
!
/
"
*)
' |4DD :

TUN

b u i t , v t i n i p f
a e o r u m e f f c &us percre
fallaci
ARm*
VIEN
1 t
AT
Vo
-
TREO
AMORE
guandam numinum potentiam venerantes 3 cosque
- |

deos,vel deorum complices autumátes, veneficiorum ——

autoribus folennia votadependerent, & facrilego er- —— eMTVor

7ori refpe&tum facrisdebitum exhiberent. Interquos

- uidamMethot inarte Magicainfignis,excellentem fi- — —
hos — —
Ex dienitatis opinionem fibiamipiens,fimplicit
minü animos praftigiofz artis fama fedu&tos, ad prz-
"igiofalibamenta
fibipendenda adduxit. Hic,cüm ef-
etfummus deorum pontifex , facrificia cxremonizs á
ra dittinxit,&ordinauit, vtdifcretusfüperüm «utque.——
ultus,& libatio obferuaretur : afferens deorum offen-
as communibus facrificijs, aut permixtis cxremonijs —
xpiari non pofle. T2ndem fceleribuseius dete&tis,co- —
curfu populi occiditur ,occifusQue peflifera cadaueris
fui contagione plurimos perimens tumulo extrahitur, —
ac paloinfiitur, vti vanitatis füzprafligia meméie, ——
Frcé quoque deorum fatrapa fedem haud piocul ab.——
V
pfalia habuit : vbi veterélitationis morem tot oen--
tib acus
feculis v(ürpatum , trifti, infandoque piaculo
mutauit. Siquidem humani generis hoftias ma&are:

in numerum deorü relato, & quia: Deus faneuinis ha-

betur, furue hofliz immolabantur,le&ifterniaQue , &
ludi no&urni annuo feriarum circuitu (vti aliquando
Romz Diti , &Proferpinz) confecrabantur. Vaeno-
fihus & Hadingus non unparn xftimatione venera- |
3e
F2. bantur,
 $4 DE SVPERST. CUVLT. DAEM. —— -—
bantur, quia przcipuam opemin arduis bellis prom». —
(— ptíus adhibere credebantur. Roflhicphü Finnonicum,
- . quod exquifitis prafcientiz ftudijs viuus excelluiffet ,-
.. poft fata in deorum focietatem tranflatum credideiüt, zi
- - Roftaius. additur his : cuius flupenda immanitas hu-
— mani fanguinis facrificio ita placaii voluit,vr fibiillos
rium, quos cultores füi oppreffüri effent , animas dedi-
«arent. Demum com plires alij potentiísimi Thoros
nis, aut Othini filij exiflimati,honoribus à populo do: -
nabantur, ac publico dignilibamine cenfebantur.Quo-
modo autem, aut quibus artibus hi, fimilesQuetantam -
diuinitatis opinionem cultumque obtinuerint, videa-
tur inferíus Lib v. de gigantibus, & pusilibus cap. 1.
— yeríus finem. T.
ty

P Y

e ym

j
v
A
D
7

HTTP
V; SAT c ji
D

d [^ |
Toni
me «€

De ma gniftco templo Deorum Septentrtonali um. Cap —

f m fae totus orbis , olim innumeris füperflitio 3
A nibus,d emonum inftin&u vbique il'uderetur,non
| | incongruum |
m
j
 7 Ils cem
-—— c

| EPITOME LIBRI Ji, — Bj

jncongraüum putaui adhuc euidenter oftendere, quibus
locis Gothica, feu Suetica, ac Septentrionalis natio ,
pagana fuperflitione fedu&ta, paruerit idolis infenfatisz
"vt a2nofcatur multa loca (ficuti daemoniorum genera)
fuifle, quibus indebitus cultus offerebatur. Templum
ivitur (dequo charifsimus frater, & anteceflor meus -
D. Ioannes Archiepifcopus V pfalenfis lib. i, Hiftor,
meminit) nobilifsimü àtempore Niniprope fluuium —
-Sala erat : vbi hodie V pfala Suconum ac Gothorum,
primaria , & archiepifcopalis fedes eft, Quod adeo.
magnifico apparatu conftru&um venerabátur,vt nihil
in eius parietibus, laquearijs ,aut columnis, nift auro
fplendidum videretur. T e&um praxtereà totum aura
fulgebat: à quo aurea catena dependens , totum tem-
plum ad moenia , domusque faftigia cinxiffe memos —
ratur. Quo factum erat, vt templumin amplaplanicie ——
fitum , admirando íüi fulgore venerandam religionis.
maieftatem acceffuris inge neraret.
Aftabat eius foribus
arbor ingens ignoti generis, patulis diffufa ramis ,ae*-
ftate & hyemeiuxia virens, non tamen de earum ar«
borum genere, quz fuapte natura vtlaurus, oliua, pal-.—
ma & myrtus virere videntur: quin in Aquilone nulla -
vnquam oliua, vellaurus, nifi in paruo frutice pro fpe-
étaculo V aftenis exurgere vifaeft, EratQue;fons huic
templo propinquus qui fcaturiit in locum facificiorü:
dequo mox infrà dicetur, Et hzc fufficiant exterisna
tionibus de tali ritu Gothorum nonnihil vanitatis in- -
tellexiffe,Nunc rurfüs Aquilonaribus indicare cogtuit,
qucd foli illi irretiti vel illufinon fuerint hac vanitate,
Nuncautcem Dco propitio fatendum eft co inloco,
UNE —— — Pg fcilicet
 ?Q CCMNEER-. j T

$6 Dg svPERsT. CYLT. DAEM, |

fcilicet V pfaliz , perpetuis temporibus , die praefertim
19. Maij, diuine religionis ad populum quailinnumes
Tabilem, prafente R egeac principibus & nobilibusy-
triufque fexus;fieri catholicas praedicationes:vbi olim
. totac tam impia factz fünt fpurcitize & abominatio-
. nes, ac hominum imó charorum parentum & amico-
rum mactationes. - c Pero d
De[aeris ct»facrificiis Gothorum. Cap, 6..——
ER olim in facrificijs Gothorü vt in hiftoria Sue:
onum GothorumdÓ; lib. 1.cap. 12. comprehenditur,
. numeti nouenarij obferuatio admodum accepta: forté
- quiaPythaoorica philofophia , (quá àSalmoxe & Di-
' €eneo didicerát)monuerit, numerum imparem in om^
nibus prxponi oportere. Et quamuis diis fuis fummum
cultum hebdomadatim & quotidie ex hiberent:tamen:
omni nono méfefolenniorem venerationem ipfis im-
penden:es , nouem dies facrificiis rite ac religiose ab-
foluendis tribuerunt : fingulisque diebus nouem ani-
. mantium genera immolabant, quibus etiam humanas.
hoftias adiungebant.At poft nouendium per fümmam
totius regni celebritatem templum Vpfalia antedidtü
frequentifsimo incolarum acceffüi vifitabatur ,ibique.
nouendialibus feriis & praefcripto facrificiorum nu*-
mero diislibamentaad aram ma&tabantur. Homoau |
tem quem fors immolandum obtulerat,in fontem ,qui |
adlocum facrificiorum fcatuiiebat ,viuus immergee-
batur: qui fi facilé efflaretanimam, fauftum renuncia
"bant facerdotes votum:moxque inde ereptum in vid:
num nemus, quod facrum credebant, fufpendentes in«-
ter Deostranflatum affumabant.. Quo Ue eratvt|
EL. OEIL ————
— ORPITOME LIBRI ione € viuts excede»
qui ea immolat
beatum fe crederet, —
ret. Accidit nonnun quá
Reges ipfos fimili fortedele-.
&os vidtimari. Quod quia fauflifsimü regno libamen —
«ítimabatur, totius populi multitudocum fümmacó- —
gratulatione tam infignem victimam profequebatur.
.En imu eró fic def un& os non
rt omn
eff
al ino
e
esper mor
fua ife
füm d
habtam
ebiil-
t: ,— ——
Jos quàm feipfos im mo
3naximéex Salmoxe,Zenta, Diceneo,
vt Dion, Abla-
bius, lornandes, Strabo, & alij referüt : qui & afferunt
"Gothos multis rationibus excellentius fapientia ftu-
duiíTe, ideod; opinionem deimmortalitate animx in- ———
"duife,quód (vtait Herodotushib.4.) fe morinon pu-.———
'tante: dicerét,eosqui vita functi eflent, inalium qué-—
-piam lozum amoenio:ré demigrare. In qu :
dam Elcyxen prafidere affirmabant , a quemaísidué — -
prater fuperius expreffüm modum,cumnauequinque ——
remigum nuncium quempiam ex feipfisforte dele -
mittebant, przcipientes, vt ea,quibusindigerent,àli- ——
beralitate lNuminis impetraiét. Modus mittendi nuns —
€tjiserat. Quidam eorü aliquot lanceas acutasinal- ——
-tum tenebant ) fuper quas alijipfum X qui deftinandus cm

erat, manibus pedibuíQue comeptuminiiciebant,qur ———

fiftatim cadens extinguebatur , propitium fibi Deum
"arbitrabantur,quód nuncium facilé exceperit. Siautem
fecus accidiffer, ipfum nuncium infimulabant malum
:efle virum, qui indignus effetad Deos dettinari.Itaque
;€o abiecto aliummittebant,dantes adhuc viuenti mae
data.quz apud ipfum numé profequatur, Deinde pra-
niffa iaQtatione extin&tü, marina voragini opera (O^
tundem quinque, remigum tradiderunt. e]
ES coute Aui ERE
A
i£ — Dx svPERST. CYLT. DAEM,
De fuper[litionibus Gothorum circa.
tonitrua. Cap. 7. Dou c E
Ratercatam obílinato animo deorü fuorum cul.
A tum(vtetiamin eadem hift.Gothorum & Sueon.
lib. 1-cap.1 2.habetur) obferuabant, vt concitato in nu-
bibus fragore , fagittas ex arcubus in aéra excutientes -
o(tenderent fe opem afferre yelle Dijs fuis , quostunc
ab aliis oppugnari putabant. Nec ea temeraria fuperfti»
.tionecontenti, inufitati ponderis malleos (quos 1e
viales yocabant) ingenti ere complexos , magna; 4€-
ligione cultos, ad eum vfum habebant, vt per eoscans
quam per Claudiana tonitrua & per víitatam rcrum
dimilitudinem,codli fragores(quos malleis cier! crede -
bant) exprimerét,tantid; fonitus vim fabrilii fpeciem
imitantes, deorum fuorum bellis fic adeffe admodum
religiofum exiftimarent. Durabat is Iouialium malle-
orum víüs vfq; ad annum à Chrifto nato millefimum
centefimum trigcfimü, cüm Magnus Gothorum Rex
Chriftianz difcipline ftudio paganam fuperftitionem.
perofus,& fanum cultu, & louem infignibus fpoliare,
fanctitatis loco habuit : qui proptereà ad multa tem-
peraàGotbis perinde ac codleftium fpoliorum facri*
legus raptor rcputatus eft, Solebantetiam Gothi pro*
ceífuriin przlium, equos ad aias immolare , quorü ab»
fciffa capita contisQue excep:a , fubic&tis ftipitibus
di--
ftentos faucium ri&tus ante acies praferebant. Nectati-
tüm victimas antebellü , verüm etiam poft fuperatos -
hoftes hoftias immolabant, magnificosó; ludos in ho*
norem Deorum faciebant : in quibus effoeminati cor--
porum motus fcenicique mimorum plaufus , ac mollia
| | f aolauum,.
x. -
E- —- E*ITOME LIBRI I! $9
- golarum, fiue erum crepitacula oftendcbantur. Hzc &
alia eximia facrificiorum genera potiífsimum facie-
bant,vt dijs iuuantibus nulla bellorum vi fuperari pof-
in defiderio& continuo víuerant, -
fent. Adeó eisarma
vtreliqua omnia humana ftudia, nequicquam compas
randarei militari putarent, Pracrant his facris difpa*
rium graduum facerdotes, Pontifices , Archiflamines,
Flamines,Salij, Augures: quorum primis, vtpote Pon*
tificibus, permiffa erat par cum Regibus poteftas, tan- —
tad; authoritas, vtquicquid illi vel füaderent vel iube-
rentquafi de coelo fonuiffet, mox ipfe Rex & populus
alacies exequerentur.Inftruxerunt gentem plurima fa-
. pientia, (elegerunt facerdotes, religionem fundauerüt, -
Teftatur Dion Gracus , huic genti nulla ztatedefuifle -
. Pontificesqui eos in fapientia erudirent. Eratquoque
inter eos oenus Pontificum illuftrius, quos Pileatos, Gc.
Pios vocauerüt:ex quibus Reges & Sacerdotesfibi co- — —
optabant, prout Iornandes latiüs profequitur :qui dicit |
eos vocari Pios, &exire folitos vrbium portas cum cy* —
| tharis & ve(libus candidisobuiam fuis Gothis ttium« —
phantibus, vt Deos placarent.- gl
De imbugnatione Deorum. Cap.8.—
j Viíus in aliam deuenére ttultitiam & fuper(litios
LN. nem, vt Dcos bellicis fuis expeditionibus nonfa- —
- uentes aut non itiuantes, diuerfis armorum generibus. —
contraccelum extenfis,putarent opprimere fe pofle,vet
minis &terrorib.vt imperata facerent coércere.Et hoc
inaniter facientes ,exi(timabant fe non minoris poten.
tix interra timendos venerandófuefore , quam hos
Bs do — e F6 apud
 m)
— eo -DESVPERST.CYLT. DAEM. OE

apudfüperos velinferos collocatos . Se? non aduer.

E-
—.
- vetus prouerbium Gothorum, Ne proijciendus fit có.—
tus incalum, vnde denfior remittitur claua,
De fatalibus Sororibus f» Nympbis.
Cap. 9- | :
| ES pratereà in Aquilonaribus. terris nonnulla
templa Dianz & Cereri confecrata , xdefQüe fata-
lium fororum, abfque humana ope praftigioto quodá
- artificio extru&tz, quas antiqui fuper futuris liberorum
- euentibus Parcarum oracula confulturi;nuncupatis fo»
tU. - ]enniter votis precabundi accedere coníueuerunt , vbi
introfpe&o facello quandoque ternas,quandoque plu-
res fedes totidem Ny mphis occupari cognouere: qua»
rum alizliberaiem pueris formam,vberemáue huma-
nifauoris copiam erogab:nt, aliz veroliberalitatis aut
-. aliarum virtutum excellentiam condonabant: demum |
. aliz proteruioris ingenij reliquarum donis officere cu-
pientes;futuris pueror(i moribus parfimoniz aut aliud
- 'erimen affixcruntNec . (olüm pueris; verumetiam eta«
t€ prouedtis,&quandoque Regibus huiufmodi prati».
- .giofamm artium commeatis ludificatü fuiffe compe-—
ritur. Hotheius fiquidem Rex Suetiz & Daciz, inter
venandum errore nebulà retiarijs lonoius auulfüsjin —
quoddam fylueftrium virginum conclaue incidit,aquis -
bus proprio nomine falutatus, quanam effznt perqui-
Tit. IIlz (uis du&tibus aufpicijfque, maximebelloium -
fortunam gubernari teftátur, Sapeenim feneminicóe ^
Ípicuas przdlijs intereffe, clandeitinifg; fubíidijs opta.
.. t6$ amicis praebere fücceffus quippe conciliarei profpes -
— Iaaducifa indigere poíie prolibito memorabant,hor-
e. | 3 | tato
 e sec

O£X?ITOME LIBRI I] — 90 —
tate eum neBalderum arcano füperü femine procrea-
tum, armis lacefferet. Quo: accepto Hotherus labentis —

hofpitij tegmi ne defcé, tus , fb diofe :eli& tü totiufdue —

expertem vmbraculi medijs repentécampis expofitü—
fu- E
confpicatur. Pracipue tamen puellarum prepetem
eam, locique verfaulem fitum,;ac fallacé xdisimagine —
im
mirabatur. Ienorabat enquz circa fe gefta fucrant, —
ludibrium tantàm inaneQue prafligiofóvum ardüum —
extitiffe commentum. Deinde aliquot euolutis. anPis, -
idem Hotherus acerrimis contritus belás, extrema los —
corum deuia peruagatus, infuetumque mortalibus ne». —
mus emenfüs , ignotis virginibus habitatá forte re- -
perit (pecum, Eaídem effeconftabat, qua euminiecas—
bili vefte quondam donauerant. A quibuscureoloco- —
rum veneritinterrogatus , infauftos belli declarat eue 3
tus. Itaq; fide earum damnata , geftarum infeliciterre-.
. rum fortunam triftefque cafus deflere coepit, fecusfibi —
cefhiffe queftus , quàm ab ipfis promiffüm accepit, At.
Nympha eum quanquam raróvictor extiterit,arquam —
— tamen hoftibus cladem ineeffiffe dicebant: nec mino» -
——
ris ftragis authorem fuiffe quàm complicum :cxterum
- affuturam victoriam fi edulium augendisinimici viri»
bus excogitatum praeripere potuiflet, quo eueniret vt. *
Sicd; dimiflus .
omnia votis fuis profpiceret fücceff,üra
" "s : e £ 9 -- —$9 -
. E '—*.

arat
,militi
- viresrep am; confcribitinboftem . Cuius
- caftra dum peruigil obíeruabat , vidit exccfhifle tres
— Nymphas arcanze dopis gerulas , quas curfim infeques
- (nam earum fugam rofida prodidere veftigia)tandem
— te&a quibus affueuerant fubit, citharquea (cuius peri»
- éiflimus erat)dulciffimo miniftrerio accurati nitorts cin».
gulum
- 9*9 DgsvPEKRST. CVLT. DAEM, — —
... gulü potentemá; victoria zonam abeis obtinuit: atq;
|. Kincrequo vencrat repetito , hoftem obuium ilicó
]e-
. . thifero vulnere fudit, yt poftridie Proferpina, qua fibi
—— | per quietem aftare afpecta eft,tran fmitteretur.
De Eluarum,id e$t, (pectrorum nocturna
E ee chorea, Cap.1O0. — |
Le. Nn quoq; no&urni viatores,gregumq; & armen-
.— AJtoriü excubijs intenti , portentis diuerfi generis cir.
cüfundi: velut Hotherus Rex (tefte Saxone)tres Nym-
.. phas ad earum antra fecutus , vi&oriz zonam & cin-
z ulum impetrauit. Quandoque veró faltum adeó pro-
findà in terram imprimunt,quod locus cui affüeuerát,
infigni ardore orbiculariter pere(us,non parit arentire«-
diuiuum cefpite gramen. Hunc nocturnum monílro-
rum ludum vocant incola Choream Eluarum :de qui«-
-.. bus cam habentopinionem, quód animi eorum homi:
num qui fe corporeis voluptatibus dedunt ,earumque
—.. quafi miniítros fe przbent, impulfuiQue libidinü obe-
. . diunt, acdiuina & humana iura violant,corporibus il-
lapfi circum terram ipfam volutantur. E quorum nu-
mero credüt eos effe, qui fe adhuc noftro feculo in effi-
- gie humana accommodare folent minitleriis homini,
nocturnis horis laborando , equosque & iumenta cu-
rando, vt infrà de mini(terio damonum hoceodem
. librootlendetur. - Hi 2 :
| | Depugna contraPaunot, Cap. At.— ;
3 C V m varia portenta innumeraqQue praftigia pené
— ."wper totum orbem olim fuiffe ranfacta te(tetur an*
- Aes | tiquitas,.
 EPITOMÉ LIBRI IM — 93
E
a- zm
tiquitas, lemures videlicet & fa unos,faty ros .laruas,
quilos ftriges,lamias,manes,PanumqQue cateruas,qui,- - — :
bus homines aut falfo appla ufu turpiter illudebantur
aut indicibili terrore & liniatu ad extrema fata crude-—
liter rapiebátur:non putaui filendum fore,quibus inge-
apud Aquilon ICS OCe ES
niis & armis huiafmodi (pe&ris
— —
currebatur. Traditur enim, nobiles Gothorum athletas
el
ob imbe«
cum monittris,& inufitatz feritatis beluis,v
cillorum hominum liberationem, velexperienda vir». —
tutis gratia, fepe folos pugnauiffe: cauebantque ne co« c
mitatiores beluam aliquam aggrederentur, quàmfor- c
tium virorum permitteret confuetudo.Regnerus Sue» —
ticus pugil & Rex, aduerfus obfcoenifsimas no&urno« .
rum portentorum cateruas à Thorilda nouerca mulie- ——
re crudelifsima immiffas, no&dem dimicandopermenta s ——
fus,luce reddita, varias laruarum formulas & inufita ——
—
fpecierum figmenta , paísim aruis incidiffecognofcit:
inter quas Thorildz etiam ipfius crebris obfufa vulne» —
ribus effiaies vifebatur. Quo facto & athleticam fibi
- claritatem acciuit, & paternum regnum abipimicise- —
ripuit. Praetereà Broderus quidam. & Buchi cum Rege EE
Gormone,nouum audacia genus complexi, hereditas —
rium Gothica fortitudinis fpiritum , fcrutandisrerum
natura veítigiis,exchlturi, iter omni refertum periculo
- ac pen? mortalibus inuiumaggrediebantur. A mbito-
rem nanque terrarum Oceanum hauigátes, Solem poft
ponentes ac fydera füb chaos peruagantes, ac demum
vltra terram Biarmiz in loca lucis expertia (proutca*
| pite primo libri primi oftenfüm eft) iugibusd;, tenebris
obnoxia peruenientcs,cutn incredibili monftrorü gre-
Es mec gepugnam
 E

/J 94 DE SYPERST. CVLT. DAEM^ ?

— gepugnam conferuerunt. Siquidem incurfantes fe La«
— mias, adacis vndique fpiculis inceffabant;arcuuinque
. & fundatum tormentis agmen obtriuere moftrofüm,
prout $axo Danorum hiftoricus, antiquitatum dilioe-
— tiífimus indazator , libra octauo de Rege Gormone
—— prafatur. Extat ctiam inter veteres hiftorias relatum,
— quomodo Hotherus Regis Suetíz filius pernoxatten--
—. tacuris mente langue(cens , obumbrantem tabernacu-
— ]ofuo Satyrum Memminz2um ha(ta petiuit, obrutum-
Que i&u , nec fatis fuzx potentem , vinculis intercepit:
vltimódeinde per fummam verborü atrocitaiem mi-
natus enfem armillaíá: quorum notitiam habuit, de- -
pofícit.Nec fegniter Satyrus falutis redemptione, qua -
— abipfo petebàtur, exhibuit. Adeócundctis rebus prior -
— éeftyita, cum nihi] apud mortales fpiritu charius exi-
— [lerefo cat, IR E LÍ
De Diuinatione.
po o 9 vCapu e | 2m
«Qr Atisfaciendo huictitulo, prafmittere oportebitvere -
-AJioum Catholici do&toris Chryfoftomi dicentis in
. Homilia: Erunt figna im Sole f» Luna, cc. quod nul-
- ]acreatura eftqua tantum fütura fcire defiderat,vt ho-
. 41mo, &c. Quo confiderato infüper fatendum erit; nul«
/ lam vnquam genté tam humanam tamque docta, 1mó
. nectam immiané aut barbarà fuifTe, qux nó fignificare
— futura,& à quibufdam intelligere ac predicere coafues
-— qernt: maximé tamen Aquiloaares homines , quos
. ftudiofutüra przfciendi occupatos fuifle comperio:
. quandoquidem volatibus auium,'/alta, onc pifcium,
. cantibuíque & exhalationibus monti, &c, vt certitli —
E — -EPITOME LIBKL Dh — (e
mis fignis declarariresfuturas putabant, Nullumbel-9$ —
lum, nullum negotium publicum ,nec domi, nec milis — —-
tiz fin: aufpicijs gerebatur . Nec fola arufpicum diície m
plina;fedfordilegu,infacromantia, geomátia, pyromans, -
üper eiiá fomnia grauiora, fique ^ —
tia,necromantia,
ad Rempub. pertinere vifafünt, à fummis prefidibus ——
'acceptabantur, Othinus, Hadingo Regicontraloche- —
*tüm Curetumtyrannum bella moturo captiuitatem — —
Pbradixit,qua nonaliterquàm eo ordinéquo praedixit ——
tuenit, Gouarus Noruegeiz Rexadeó doctifimus di- — —
hinandi erat induftria; pra/agiendi excultus,vt quic ——
Dus in Saxonia cotra fe tentaretur,preuideretiniNor-. E
,

1egia vltra 1 o.miliaria Germanicaconftitutus. Gore — —

4no cognomento Impius profufein fomnum animo,;. -
exiftimauit coniuge fuam duos alites genuiffe, fedal-— —
terum altero erandiorem : Corpora íupernélibrantes — -t
praepeti caelum volatu petere, exi guoque tempore in- :
teriecto reu-rfos,füis altrinfecus manibus infedifle:fe» — —
«undóquoqueactertió paruulaquíéete recreatos ,proe ——
panfis alisaéri fe credididle.tandemd; minoremexhis, —
ad fe (pennis crnore oblitis). comite vacuum remeaíle, ——
Cuius fomnij veritas fic declarata eff. Duoeiusfili] — -
fubactis &uglis, Sclauis & Hybernis, profperavfi funt — —
fortuna, donec natu maiorinbelloconcideret, minor — —
verófratre oibatus pennas cruore oblitas referre vide-
retur, Magnus Noruegiz & Daniz Vex , cü noctequa.
bellum Sclauicum infecutü eft fe fopori dediffet, ima-.—
90 cuit/dam dormienti obuerfara pradixit,eeum hofle
fupedorem futurü , inque aquilae nece , victariz fidem
auíp:ciadicfampturum, ExpergefaQus Rex, vifionis
E 4 75 ^ erdinem
x
 PA

96d drm E
DAEM.
.— Dx svPERST.CVL.EE . ; CLE FT
ordinem masna ci admiratione vuleauit, progieffod,
exercitu Aquilam, qua in quiete mon(tratafuerat , co-
minus confpe&tam pernici equo aduolans hafta peti-
— witfugamdé; alitis veloci iaculo precucurrit/ Atripuit
igitur omen exercitus, & prima pugnandi occafionem
corripiens, codem que euentu quo omine dimicans,ini*
micos (uperauit. Valdemari Regis exercitum ad bella
progredientem , tam celeri coruorum greges interuo-
Wr produntur, vt complures fe erectis militum haftis
feriendos obiecerint. V i&tus.ab eo Sueno rex & totus
j
cius exercitus , coruorü laniatui fubftratus auguride-
. €larauit euentü. Biorno infignis athleta infulam quan-
dam incitatifsimi luminis ambitu munitam , cum e-
lecta pugilum manu complexus , vidit perquieteme-
greffam vndis beluam , qua triftes ore flammas ege-
rens , coatinenti cuncta incendio daret fequenti luce.
Fridleuus rex fuperatis impetuofi amnis vorticibus,
pugiles omnes (Hiornoneexcepto) ferro confumens,
— fomni niodum expleuit.
— Dearte magica Brici Ventofipilei, —
perien c aliorum. Cap.12. — j cH
Ic Ericus Rex Suetiz inarte magica nulli fuo té
pore fecundus habebatur : tamque familiaris erat
malis damoniis, quorum cultui fummopere vacabat ,
' vt quocunque verteret pileum fuum , confeftim inde
-optatus ventus afpiraret, Quocuentu inditum illi no* d

- men fuit , vt V entofüs pileus diceretur. Creditumque

: E : s S
9 . :

à multis erat, Regnerü Daniz regem; huius Erici ne-

potisfui ductu,in remotifsimas orbis partes piraticam
Eris CE — feliciter
 u M eie BEL le - ——
FX

LU m-—

LINRI Hid. 4
feliciterextendiffe, multafQue regiones & munitifi- —
- mas vrbes eius ingenio fübiugaffe:demum cooperato" — —
"rem fuiffe, vt procerum confenfu &electione, in Re
"gem Suetiz affümeretur : quod ei diuturnum felixque
permanfit donec fenio moreretur. Proetercà alter qui
"dam Ericus cognomine Emun dus , cum nau refta
iga

^tui ffét , &qu ida m nau tar um per qui ere m vidi
inculta montium iuga lafiiuo admodum equofepros ——
ffet per —
| uchi,eoque curfum citante, inter vallium opaca preci-- — —
pit atu m creb ris no& tua rum vng uib
liff et.
us lani
Rex ipf
ari
eno
:id
n
Que
mi-
—
——
mané per iocum fodalibus retu
nus in diuinatione quàm magica peritus,ea vifioneve- — —
luti periculi premonitus, neeum nauigationiscomi* ——
tem haberet, in aliud fe nauigium conferri precepit? ———
Et ita pereuntibus focijs , regis nauigium eflfaluatum, — —
fratre Has c
Caterum Frotho Danorum Rex proprio
'raldo infidiosé perempto,ne &innocentes pueros né-————
potes füos Haraldum & Haldanum truculenterperde* — —
Tet, tutores eorum in fpecu fübterraneo catulorum fpe».
cie (Saxone tefte) eos feruabant ac nutriebant, yaiijs ——
fiementis affirmantes, eos à lupis noGu fuifle deuora-
tos.AtFrotho mortiseorum fiderepudiata,latebreloe ^——
ius m
cu car augua rijvis foe
,exminperiumta tant eramint,vtacoremgnofte
quanrei
tali ; cusBc — | z
mfibettitnod
quofolifibic ona |
zum confortione perplex am,e longin
videretur. Hag — —
fpicuam, ad contactum euocare poffe
Regnonem quendi , occulté circa illos educationis of-
fic ium per egi ffe ,co fqn
teg e
end z rei gr.t ia cani nis cene — ^
füiffe nominibus aflruebat. Qui cüm inufitata carmi-
num violentialatibulis egeftos, incantantis obtutibus —
 * OU M 4

98 DE sVPERST. CVLT.-
-admouerife confpicerent, ne tam horrendo coactionig
a
- jmperio proderenzur, gremium cius , accepti à tutori»
bus auri incuífione pertundunt: qua recepto munere re«
pentina morbi fimulatione par exanimi concidit. Per-
quirentibus Regis minittris caufam tam fubit lapfus,
anfcrutabilem pueroium fugam exiftere memorabat:
- quocum eximia vis etiam atrociffimos carminumteme
- perat effedtus, Ita paruulocontenta beneficio, maius à
. frege praemium prxftolari defijt. His itaque & fimili-
^ busargumentis deprehenditur quantum diuinationis
- . & magicxartis potentia apud antiquos venerabatur:
— quz nunc certa negligentia remittitur à annihilatur,.
-. efficientibusidproenofllicationibus, augurijs ,extifpi-
&iis , ignifpicijs, hydraulicis, fortibus vcftigiarijs, &-
—. . millealijs ritibus facrileois ,damoniorum illufionibus.
- . adinuentis . Vtuntur nihilominus adhuc certis diuina-
. . tionibus (caufis naturalium rerum approbatis) etiam
-— fortibus, ligni particulis duabus, tribus ,vel pluzibus in
— . vrnam proieétis , vt earum colore candido , fufco vd
, hizreditates diflribuant perfonarum. — |
-— gubro
coo. 0. De magicis mulieribus
YOMDeDoe e m xm Cap. 14. | E vu DES
A. Rtem maoicam apud Septentrionales populo&
— X quantum callaerint olim mulieres aliquot,paucis.
— exemplis:oftendetur . Hagberta Vagnofti gygantis
-. ^fülia infolito füzegranditatis afpe&tu, nunc contratioris,
v^ nuncexilis, nunc defluentis fübítantiz modo corruga-
. ta,modo explicati corporis fitum arbitiaria mutatiohe
danstomnare folebat ; atque nunc proccritate coe ds ins
- A i » E 2 : Á x
[" LI E Cp r E z 1

TIR *d

R-
* E
A
J : ES ——

ER E E
 O*PITOME. ILIBR i din zt E
ies,muncinhominem aneuítiorisi habitus compos.
fita ,clum deponere, tenam. pendere ,fontes du9
rare , montes diluere,naues füb. Paus deos.ipe. F-
re -Íydera extinguere, tartarum illum
debatur. Hadingo rege coenarite;alia eiuf
-mina cicutarum gerula ,propter f came. lus caput
extuliíTe confpe&ta eít, porre&todue finu ontari yia
fa, qua mundi parte tam recentia:
tempore fuiffent exorta cuius. cOonOice ndrRA
Regem , propiio obuolutum amiculo, refuga fecum y |
te:ras abduxit: otlenfifque infcrnaliumr regionum moe
ftris , tandem mundoreflituit. Craca Norucgiana mue t
lier futuri fili fai Rolleri fortuna confultura , pier
ORE
tum parat: cui tabificum bumorem trium colubroe
rum fuperne tenui refte depenforum infi] labát. Sed -
—
Ericus Crace piiuignus, dapem filio Rollero para- --
-
.tam ad fe rranftulit :fauffaque daperefectus; interna ——
Apfius opera ad fümmum humana fapientia: Ne
.euafit, Quippe epuli vigor fupra quàm cr ae
omnium illi icrentiarum copiamingencrauit,itaetiaim -
.ytferinarum pecudaliumqQue vocum interpretationes—E
-calleret . Praeterea tam coris atque ornati eloqui; erat, , /
yt quicquid differere cuperet, coptinuo Prouerbiorumg—
lepore poliret , Huius. confilio Frotho Rex potentif-- -
fimoram. Hünnorum exercitum, 170, Regum ope
füccin&tum deuicit, Husc tandem. Eticum Geftiblins.—
;dus Gothorum Rex fibi & regno Suctiz (üccefforemm
effecit: idque tempore natiuitatis Chrifti. Fro:boves-
zoRex?à malefica in bouem conuerfa, dum cius cor»
pious i
jngssinim
mans ihitetswagen tranünatwe

92 aet"
 ur A Ihe iar. (aua Em WS PES.
: : z TERT — M cp

166 DE SYPEMST. ÓVf, DEM, —— —

-occubuit. Guthruna Lamerici regis propugnatotes fis.
// bito oculis captos , in feipfos arma conuertere procu-
. &&auit- Olla autem omnium maleficarum commune fo-
— deteffe inftrumentum, quo füccos, herbas , vermes , &
— exta decoquant, atque ea vencfica dapeignauos ad
..Xota alliciunt, & inftar bullientis olle, nauium & cqui-
Xum aut curforum excitant celeritatem. ^
c C De magise» malefiis Finporume 00 0-
vec c o0 oc dap fe — 4 c mos
"* Vo etiam vis fit magorum & maleficorumin
|» «4 cogendis elementis, tam fua , quàmaliena manu
— áncantatus, vt mitius vel rieidiüs naturalem ordinem
. . fempefen quam poterimus
t, breui(fimé oftendenus,
hoc przmifTo,quod
hec extremi Aquilonis regio Fin»
— landia ac Lapponia;, ita. erat docta maleficiis olim in
—— paganiímo, ac fi Zoroaften Perfam , in hac dánata dif-
— - «iplina doctorem babuiffet: licct & alij Oceani incole
— . ta vefania fafcinati dicerentur : adeó enim attonité
— hanc malefcam artem totus orbis in hoc & fimili ma-
— lo plurimüm «concors celebrat." Solebant aliquando.
— inni, ínter ceteros Gentilitatis errores , negociato. -
.. fibus in eorum littoribus contraria ventorum tempe-
— fte impeditis, ventü vaenalem exhibere, merced eque
... Oblata, tres nodos magicos non Cafsioticos loro con-
- flri&os ei(dem reddete,eo feruato moderamine, vt ybi
-— primumdiffoluerint,vento haberent
s placidos: vbiale
. terum , vehementiores :-at vbi tertium laxauerint,ita.
* feuastempeflaresfepaffüros , vt nec oculo eXtra pro»
. Tamincuitandis fcopulis , nec pede in nani ad vela dee '
E UA ut E e E pamenda.
 E. — KPITOMÉ LITEK TO:
primenda , autin puppi pro uo dirigendo,
clau
viribus potirentur. Hidueinfelicius rem expertiü
is

qui vun eiufcemodi nodis per contemptum. jneffe ;

garunt. Sed hzcgens Aquilonaris arte hac pott fufce-
,jegis cocrétione nunquamin.
ptum Chriftianiimum
aperto vifa cit vti. Praeterea Sinaldo Suetico Haldani
Regis amulo , feptem fu&e filij tanto veneficioum.
víucallentes , yt faepe fübiti furoris viribusinftinéti foe
lerent oretoro infrenere, fcuta m orfibus attre&tare,
torridas fauce prunas abfumere , extructa quauis ine
cendia penetrare: nec potuillet conceptus dementiz —
motus alio remedij genere, quómaut vinculorum ige——
iurijs, authumanzcadispiaculotemperai, —— 7.
"d De imagicis inflrumentis Botbzie, ——
€ | Capo 36— .— —— —— —
"J Nter Bothnicos homines Septentrionis,pafsim re
A pericbantur malefici ac magi , tanquamin proprio
loco: qui per fummam ludificandorum oculorum pe- -
ritiam , fuos alienofáue vultus varijs rerum imagini- —
-

bus adumbia:e cilichatt ; fallacibufque formis verós.——

obfcnrare confipeetus.Necfolum pugiles; veram etiam. —
fcemine & tener virgines , provotofuo larnasliuido , -
fqualote terribiles., facie/due adulterino pallore diftin-.— -
ctas, ab aeris teneritudine mutuari confüenerunt, & ——
rurfus ablegato nubila inumbrstionis va pore
praten- ——
tàs ori tenebras füdis perfpicuitate difcutere. Tantame — -
Que vim carminibus eoruin adfuiffeconflat, vtremse-.-—
motiísime pofitam, & quantalibet nodorum confer-
Uone perpiexam Onfpicuam, & 2s edsimam eff- —
 a E Ru Tum E ETUR crx ru E: mE UTUNTUR. i CE cM EDU. M s eu ARE v.
cA. c
« Gc Te Ld OL. ALPAMCECIT . LT dESEREG- DO ce. E en UE -— rm
CNN I - TES A Ee o ena : mm GESUET ECT EA
3 : 2 m z- 1

(P902 — DE SVPERST. CYL. DEM. —

d mtem

cerent. TalibufQue praftigiis idipfum hoc modode-

ainonítrant : Scire cu pientes flatum anitcorum, aut ini-
. micorumlonginquo terrarum fpacio, quingertorum
. velmille milliarium inde diftaniium ,Lapponem feu.
- . Kinnonem huius rei peritum ,dato munere linez feili-
. €et veítis aut arcus, rcgant experientiam fieri, vbinam —
—— fucrint& quid azant amici velinimici, Quocirca con-
— «laue ingreditur vno comite vxorcque contentus ,rà-
.— mamancam aut ferpentem malleo fuperincudem pre-
—— fcriptis ictibus contudit, carminum, murmure binc. :
— - andereuoluit, cótinuoQ; cadens in extafimrapitur:Ia-
—. «etQue breuifpatiovelut mortuns . Intereà diligcntif-
—— fime à predicto comite , nequoduis viuens ,culex aut
- . gnufcavelaliud animal eum contingat,cuftoditur.Car-
— minum nanque potentia , fpiritus eius malo daemone
m culicllum)
—— Qu&ore ,à longinquis figna (annuluvel

Ep
E —— — BPITOME LIBRI I! (10907
ita legat
expedon
$n teftim iu m feucommilfonis,
ionis
refürgensfuocade
reportat, Ilico,Quecondu m fi Nec
ceter
cum a
gn isis —,—
minor
circunftantiis &oii declarat.
eflicacie perhibenttir in homi nibus plomb egrilatudi
diuerfaiacu - IT
—
3
o ma-
nanque de
ne profternendis. Faciunt
gica ,breuiaadm odum di giti: ea emittunt perqueuis —
in eos de quibu s vindi &d'am expetunt. Hi.
trid uum
loca,
diifita
obor to carc inom ate à crure vel
vehementia doloris exanimantur.
brac hio
Exta
intra
ntet iam pre- |—
fligi a feu malef icia Helf ingo imm :quo mm princ
t,
eps
vt
—
—
Vitolfus,cuos voluit ita videndi officiofpoliaui
propinquas zdes nec profpe&u capere, neccertis pof-.—
fent yeftigiis indagare, adeo luminum vfum nubilo —
quodam errore obtundere calebat. Prztereà Vifinus
eximie opinionis eladiator omnem telorumaciemad —
——
hebetudimem folo confpe&tu redigere folebat. Gladio
(dequo inferius. —
Gyga ntis Star chat ari
tameh Suetici pelle(quod
- dicetur) interemptus eft. Tenuiffima enim
—
-"vnicum contra hebetandi vim remedium perhibetur)
- gladium fuum femper feruauit obte&tum. Verum pro- —
- iectibilia fax» nulla arte vel carmine, nefortiter emiffi.—
| moe c
- noceant, hebet ari poffunt.

E (000 Be Magis Marinis. zi

2 —— — nOD 15 ^
^Olebatur etiaminteralia Aquilonis numina, ma-
* "gu squidam H oilei us nomine, non minoii fraude
- quàm fingulari füperftitione , diuinitatis opinionem, —
& cultum fibi ingente curiofa vendicans . Is fiquidem -
 —Muedü d ch d Uy nt

P.

J 104 DE STPERST, CVL. DAM. — —

——. parem cum Othinoamplitudinem in medio deorum |
— alfecutus , adeo armorum & praftigiorum vfu darus
—. euaferat, vtadtraiicienda maria ofle quod diris car-
—— minibus obfignauiffet, nauigijloco vteretur:necfe- -
gaiusctaeo,aquar
.—. praie quamumcclet rimovelorum ventorumáue vía.
obfítacula füperaret . Tandemque
. vt diuinitas eius oftenderetur effe mortalis , abmulis
- fais truculentifsima morte eft interemptus . Preterea
— Oddo Danicus pirata maximus , tam magice do«-
—. &us extitit , vt abfquecarina altum pererrans , hoflilia:
-— fzxpenauigia concitatis carmine procellis euerteret Ita»
|. qué necum piratis in maritimarum virium certamen
-. defcenderet ,exaf/peratos maleficio fluctus & ventos.
... ad naufragia cifdcm infligenda perducere folebat . Hic
—. stnecociatoribus atrox , ita ruricolis extitit clemens,
- aliter rufticas munditias , aliter fordidos hominum
— . quaftus aftimans . Is etiam in hebetandocarminefer-
— r0, miroingenio pollebat: & tandem peritiore hofte
— .eircunuentus , gurgite furmergitur , qui marinos VOI« |
— ces prattigiofis carminibus olim calcare confüeuite—
0 par
De eifáeim Magis e milibus.
ESI —o 00.8 — 3
i fenior inter magos,
| )Einde Othinus maior atque reg
Danixem magicis prae
cbe A UP Hadineum quendam
— $ügijs turpiterillufum ,atque longius à füis familiari-- EE —

— busanulfum , equo per vafta maris fpatia ad propria

— eduxit. Cum tamen Hadingus duceretur , amiculi
—— eiusrimas, füb quo trepidus delitefcebat per fümmam
. derum adpmüationem , vifus perfpicuitate traiiciens,
. . WARad.
E | -— ES
Buraduertit i herr B
qe BAT E
ufque reiinconcefe captare. confpectum, plenos ftü- -
poris oculos, à terribili itincrum fuorum contempla-
ione deflexit z43Demum Haquinus. Noruégis princeps
contra Danos pugnatuius, coorti imhris maleficio, ita
hoftium ve:itices inufitatis grandinis ictibus conuerbe-
xauit, vt eorum oculi veluti quibufdam |nymbo-
rum' fpiculis lacefsiti, profpiciendique. penitus facul-
tate defedti , grauiorem ab elementis pugnam quàm
ab hofte fentirent. Preterea Biarmenfes polo Arctico
viciniores , in Septentrione contra potentifsrmum
Regem Regnerum pugnaturi ,carminibus aggrefsi -
coelum,folicitatas nubes ad. fummam. vfque nimborü —
violeatiam impulerunt. Deinde Danos fübitoremiflaà ——
tempeftate ,tempcftuofifsimi feruoris flagrantia tor»
ruit ,Ita ancepsgernitise intemperantiae malum, vicis
fim affecta corpora falute& victoria eliam ep
De Mago ligato..—' oe
— Cap. 19. | - cxlo
Pad Oftrogothos lacus eft maximus | rece
pH.
LÀ aquarum Veter ditus (de quo fuperius fatts did —
eft) amoenam, fed oblongam infulam in vimbilicofua ——
habens,duas tenentem Ecclefias parochiales: fubqva- ,-
gum aitera (pecus cauernofo longoque introitu & exitu —
immentz profunditatis reperitur :quam. fpecum ,non
nifi vanz oftetationis, & curiofititis homines laternis
'accenfis filifque elomeratis, repetendi regreffüs caufa —
prouifi defcendunt : ca. potifsimi. im- ratione , vt quene« -
dam maeum
| reo Re
Gilbertum nomine videant, arte magie L
Lr2(nde salamitai ciusorta «ft) à vetuftifsimo SUB
 Joí nx SYPERST. OYLO DRM. 0 Eun

Z Ge
p
E!

V GR TÉ

.. pore per proprium praeceptorem Catillum , cui infül-

— "fareprefimpferat, füperatum atque igatum . Id eofa-
—émet &Kilicet modo, vtexiguofufte certis charade-
— ritusGotlicis ;u Ru:hcnicis fculpto; atque à prace-
oprore proiedo & manibus apprehenfo , ipfe Gilbertus
— immobilis maneret & obftri&us, vt nec dentibus ad
— foluendum.adiibitis (quafi tenaciori bitumine aftri--
—— éti:) uec pedibus dolofo praeceptoris confilio admo-
— is diffolui poffet. Cuius fpectaculi caufa vifendi, etfi
—— plures temerarij fpiritus infpe&ores vehementi admi--
- ratione accurrerefoleant, tamen non propius, obfoe--
- torem cauerne & noxios vaporesaveredi prafümunt,
—. Rhe fpiritu obftru&o claufoque ftomacho fuffocentur.
.. Arcentüretiam appof:tis aogeribus & repagulis inco-*
- — latum, ne proprii periculi contemptores, velutinfas —
— "máentes (nunquam egreffuii)
ingredian:gr. Preterea —
 ima,|, tanquam le
hseSrauiffin
fciuerunt, prouifum cft, nehac]
alios inexpertos ad humfimcodi fpettar
tandum alliciant aut. alle&o: y docan
füpradicta infula Vifizgxe ,valde
amonam & íecuram ftationem
: mortui funt ac tumulati.- —

| De caffigetineMafemum
E———— : Cap. 20. Ic

NS videantur Sepiciiund malefice folürh bic-

ad triftia fpeétaculaaadduci, occurrit Vince. infpes :
hitt lib.z5 cap 2 6.afferens, Anglicana foeminamarte
-M2gica illufam ,à dosmohibus. poikedira tormenta,,ad
acra cum clamoribus: borredis fuiffexaptà. Cuius vere
bahacíunt : Mulier quadamaapud Berbeliam Angli
- villam auguratrix & malefica,cum quadam die conui-
"uaictur, coinicula cuá habebat in deliciis, vocalius fo-
lito nefcio quid cornicata elt.Quo audio cultel us d
minzde manu excidit , finul & vulus. expa:"uit. ft
jngemifcens diutiffiic e ait: b odie-ad vltimum fülcum :
: Seruenitaratrum meum : hodie audiam & acdpiam |
:'erande incommodi. Adbhucealoguenté, venitadeam ——
- puncis dicens: Hodie mortis dtfilius tuus, & tota —
continuo
familia fübita morte interiit ., Quo audito, füp —-
m
praecepit ciui
dolere faucia decubuit:vocarque
liberos ,monachem & monacbam, quibusfineuliens ^—
do ait: Egomiferabiliqquodam fato ineo, damoniacis . m
inician: ego vitio utriomnium o ds
atibusfemparin
 zip rm nur 7o lc-cM4 —— WT ABC EE
3 UR E OTI
ee Ü c

d08 nr svrERST CYUT DAM —

s AE

-na
& illecebrarum iagiftra fui , & fuperabam tantüm. 1
Fin religione veftra, & à meipfa defperaui . Nunc Croo, -
/. quia fcio medzmoncs habitaram exactores in poena,
-quos habui faafores in culpa:rogo vos per materna vi--
-Ícera, vt mea tentetis alleujare tormenta : nam deanis
/. mafententiam damnationis non reuocabitis . Corpus.
. ergo meü iníuite in corio ceruino &
includite in lapi«
.ftringite
deo farcopha
, & go, & operculum ferro & plumbo-con- -
ja idém ipfum tribus maenis.c: tenis gir*
— cundate. Si eribüsnoctibus ita fecuré iacuero, quarta
—. dieinfodietis me in humo: quanquam verear ne terra
— noli
met
recipere pro maleficijs meis-Pfalmicines quin
E (nr de iint noctibus , & mifIx cantentur pro metof
- — diebus. Factumi gitur eft vt praeceperat,& nihil valuit.
— Primis enim duabus noctibus ,cüm.chori clericorum
... pfalmos canerent circa corpus, finguli dsmones, oftiü
— 7 Ecclefiz immani obice claufum leui negotio confiin-
v' gentes,duas extremas catenas diruperant: media vero.
— Qus operofius elaborata erat , illibata duráuit. Tertia
-— nó8e circa galicantum, ftrepitu aduenientium
ho —
«fium, omne monatteriü vifüm eft à fundamentis mo».
— "men. Vnusnempe vultu catenis terribilior& ftatura
— &élfior,1anuas maiori vi cócuffas in fraementadciecit, -
— . & arroganti geftu accefsit ad farcophagum, inclama-
-. toquenomine,vtàurgeret, imperauit. Qua refpondene -
. te, Nequeo pra vinculis: Solueris, inquit, & malo
— ,tuo. StatimQuecatena , qua cctzrorum ferociam elu4
— [ferat,nullo conaminevt ftapam dirupit, operculumQue.
- £utmbz pede depulit, & apprehenfa manu palam om —
— pübus, ab Ecclefia extraxit ad fores , vbi paratus erat. —
 quAR
us pes
ELS
dta, ab oculis intuentiumcomtoto
ofodaliodifbarui

E.gno in vibe eeexE.BE 'Saxolib.p

"*»bi damonum illufione,-primum. flupra hominu
-prouocata erant, & tandcm ilico füb ipfofpurci
xciffim«
g&u dcteflabiliter punita. Siquidem :
mares in ea vibe
-cum feminis in concubitum accitis, canum exemplo |-
coharere folebant, nec ab ipfis morando diuelli pote- V
rant. Interdum vtrique perticis ediuerfo apperfi, inu-
fitato nexu ridiculum populo fpe&taculum preboere
-Ea miraculi foeditate folennis cultus ignobilibus fta--
- tuis acceffit. Cieditumque cft carum viribus effe&um,.
-quód demonum erat praftigiis adumbratum.. Talia
ergoteftante S. Augvflino libi. 8. deciuit: Dei, 2lto.
iuftoQue Dei iudicio finuntur pro meritis eorum, quos -
-gb eis vel affligi tantum, vcletiam fubijci ac decipi m.
i
flum cft. Qui autem necfeliccm in furca vitam, nec —
ds
Etende habere vult piam, talibus facris mortem quae -
rat apud inferos . Qui autem cum malignis dae».
monitus non vult babere focictatem ,; nOn.
! bid qua coluntur, noxiam
e $T ona qui, fed veram religio-
- Ben qua produntur & vin- —
€untur, agno&at.
 De damnis A
à damonibus di
2
-

pientrionalibus fiue Aquilonasibus locis (yb

eral (enfu. ftd:s eft Satana) indicibi!i ludificatio.
ya if queformis, habitatoribus ceorum locorum a
5lauduünt |
ieifonem peCNET interitum, agrorum Qde-
- fuuctonem ,caftelloruma
aquarum. 2
z- que
c omiimodam defo-.. E.
. lanionem, .-
ARCHIE ;PISCOPI
IDE- BELLIS RO [s

nes
be filiabugua Regis Dwiroriim Rege
Cap. I. 3 | s - |

cUm Een darf mus Dae bifloriz authot -

B D HX Saxo Grammaticus, Regnermum egensxE
Mi dm s /| enonm,LimcOMMIM in orishrs

ac
 LE — NUcur
Edu mL
EA - c Ij. Ez
rec
2e x E —«

$di2 DE BELLIS ET-MORI. PAÓAWN.

.. tes, hoftilibus armis & incomparabili potentia fua hu
' 3miiandos aggredi. Qui cum aduentum eius compere
—. tum haberent; carminibus egere(fi coelum, folicitatas |
— nubes ad fummam vfque ny mborum violentiaim- m
- pleuerunt. Qua res Regnerum aliquandiu nauigatione
— prohibitum alimentorum facultate defecit, eund em-
eem áue fubito remiffa tempeftate,afiu
ofiTimi feruor isfla.
- .grantia torruit. Nec ea quidem peftis concitatifrigo- -
^. ris maenirudine intolerabilior extitit. Itaque anceps.
.—. geminpz intemperantiz malum, viciffim affecta core
pora fuorum militum immoderata vtiiufque ftatus.

fe adulterina mde :
corrupit ? V erum vt Rex
- T acce(fione

maduerteret,. .-
. $is,quam veraacris vi. impeditum ani

|
— Biarmorum infolentiam vlturus , iterum eofdem
— jnopinato repetiuit affültu . Quorum Rex , peiut-
. fm a fagittanioruia vicini ducis Finmarchie opera —
AM
fretus
oram m :

i3. In — Rm € » Perf P
xp i acm ALT '
C DIOE zu ww
. ^ AE LU» -

ES » - ,
»- - E
— ^. "EPITOME LIBRI YII, $35.
Éretfus la
egnerrin Biarmia hy bernantis impufeBelacera»
uit exercitum , Quippe Einni (yt in principio
allapiu
primi lie-
curfum
bri tactum cft) lubricorum füpità celeri
intendere foliti , arbitraria velocitatis potentia rapiune
tur,promptifsimamque propinquitatis velabfentie fa
boftemlaférint,eeadem — —
cultatem obtinent. Mox enim vt
—
celeritate qua fübeuntauolant;necprocurfulanguidiüs- —
reditum tentant. itaque & vehiculorum Me E
agilitate , inftandi fugiendiGue experufsimam habens . —
;potcftatem.Credendum (vtidem Saxoiefert) poten-——
tifsimum Regem fortunz fuz imbecillitatem admie — —
ranter tuliffe, cum fe olim Romani culministrium- — -
pbatorem,ab inermi inconditoque agmine, ad vltimüt — —
Víque difcrimen abripi pernideret. ltaque quifplendis ——
idifsimum Romanz miitixdecus,emaximique acíferee — —
nifsimi ducis infignes copias excellenter obtriueratf, ——-
aeretis & ignobilis vulgi —'
fordidifsimo atg;tenuifsimo ——
'apparatui cefsit:isquecuius beliicam antea3clastatefn
foitifsimz gentis vis hebetare nequiuerat, defpicabilis — —
populi paruulam manum fuftinere non valuit. Quo. —
euenit, vt eamanu qua clarifsimam orbis pompam ae ——
Srauifsimum mihtaris roboris inftrumentum fortifsi- —
me contudit,qua tot peditum,tetcaftrorum,tantiequie — —
tatus fragorem apertifsime fubiuit,vilem obfturamQ;
'plebeculam, furtim , & quafi perlatrocinium inceflere ——
duftineretilluftremd; gloriam fnam,palàm atque inteze | -
diu partam, nocdurnafalladia macularenonerubefte- ——
ret , manifeftz fortitudinisloco dlandeftinas amplexa
tus infidias,Qua res vt opere deformis, ita exitg vilia -
——— ^ ——
5
—
E
fuit, potuitdue vltatum carmen dicerez

|"
o
"INE

"cad
SUE
D
 (114 Eleuauzm
DE BELLIS ET MORI CAGAN,
breuibus tereunt wmgentiacaufis,
S
—-: Pretereoquod
ret Arnenmus,Tengildum Finmarchorum -
.— &Egbertum Biarmorum Reges , Frothoni Danorum |
— Reei tam obflinato animo & viribus refiltentes deui-
. €ent.Ipfe Frothofiliam quam vnice diligebat:,eidem.
— Ainorimo Suetico pugili , qui Egbertum duello pro-
— mocatum deuicit, matrimonio copulauit : haud incon-
- —gruum ducens , cius fe focerum exhibere , qui fibitan*
— — fis operum titulis fublato hofte acerrimo, potentem
- Jaté claritatem ftruxiflet. c uo RP s NE

E Deionnanitate [ylueftritum incolarum. — |

(^w Vemadmodum Orientales populi Cafpios mon--

nÜ

XP tes inhabitantes , ob vehementem orituri Solis

— fiepitum , ac horrendum fonum fecretis exhalationie
—— busé terre vifceribus excitatum, ad cauernas vitam.
- — €onferuaturi refugiunt, aurefque ambas obturant , vt.
vrgentetempore tutiores fiant: itagentes in vltimis
— . INoruegici Oceani littoribus conftitute, ob validiffi-
— - mum ventum Circium & denfitatem niuium in excel-
— fis montibus fü(citatam , fpecus fübterrancas habent,
.. piKiumque ac ferarum vfu viuunt. HiQue aliorum
. aliunde adnauigantium congreffum tanquam prado-- nndi

— mum ,ne fortéin captiuitatem redieantur , abhorrent.

»
Euves iine
dde
claudi. Vbi veró exoticis hominibus nor rent
bus, hac & fimilia ob. congelatum rfare"inferre ne-
queunt , jn ergaftulis fcu cauernis , beluarum: marina
ium offibus ac coftis conflru&is , propter. ventosa
niues commorari coguntur. Ha etenix cauere, in
faperficie tectorum ex alea faátorum , more .
carinae
&uería, fatis ingeniofx videntur. extructa : idà
vehementiam ventorum, qui non minus formidal
funtibidem , quàm dire tempeftates &gurgite!fies
te. Suntetiam inter eos certi homines;quafi Nomae
des, littus. maris Cafpij inhabitantes:' qui ue
.vel algis, 2ut mufco montano coniunétis fruticibus Y ,7'
adituni d corum tuguriola caudunt, ne quis émati-
proueniens, eos eorumque fecreta fcrutaturus ads
Et forfitan lianc cedi folique & antrorum duritiem nom
grauatim füfferunt ,vt liberi fint ab importabili infa-- -
tiabiliQue tributo crudelium tyrannorum, quibus ims -
menfurabilis Oceanus videtur exilis vtrna. De genti» -
bus ctiam Septeütrionem verfus, ad Oceani xitum. im
tumulis habitantibus, (atis multa & mira , Plinius lib. |
16.capite Íecundo Pecenieti Gentem fcilicct miferami - x
effe ,qua tumulos obtinet altos, aut tribunalia nianis- tis
bus conftru&ta ,ad experimenta altiff mi aftus,«afis
ita impofiitis nauigantibus fimiles., cum irteebntur .
aqua citcundatae naufra giis. Cum veró receff erint,fu^ —
ficacum mari pifces.circa tupuria venántur ; quos .—
ic c UAvento; mag isguam:Sole. deficeant,

Ha
 "u—— "muet
1 A s »»*.-. des

E Tr; -—

(416 DE BELLIS ET MORL YAGAR, .

cu. cfr de [ylnefrium beminum ferenitatt pe. 2
Ebro COP 3$. 0 1
X 7 Erfus lacum album extremi Septentrionis,vbiRes
— "W gis& regni Suetia dominium latifsimée extendi-
tur,circunauaqueferociísimaz gentes babitant,alijs no
. vtétes thoracibus,
quàm pellibus onagrinis vel alcinis::
— fimiliter& arcubus , aclanceis minutiísimo conto ane
— trorlum retrorfumque obfirmatis. Aoilitate enim ad--
— gairanda (vtifüperiuslib. 1. deScricfinnis di&um elt).
- 4nomnelatus fe voluentes gyrantesQue ,quefncunqüe
àmpetum fallere vel auertere norunt : idéue pracipue|
- fuper cacuminibus vallium, perpetua dentfitate niuium.
— wbique repletis . Fereque de eifdem gentib. expedi
— . dicere, quod fummus Scytharum philofophüs A
- €harfis de eorum moribrs fcripfit : id eft, vt neq; quif

^ —lorum,quivtcatera volatilia ibidem reperiuntur innu-

— amerabili quátitate, Pelles illic pretiofx
nimis multipli-
E cata, potiüs commutatione rerum quam víu numcro.
. éuesummorum reperiuntur —
ji :

LOU.
 De quintuplici lingua Sepenrionalum.
regnorum. tap.4. — 0 —
Ac diuerfitate habituum & armorum, dedaratur-
A quan*a fifit differentia & diftantia regionum, dine-
Eua: um,atatum & exercitiorum. Reoioncs itaq; mul3E
R tx,magna ac potentes funt, vt La pronum, Mofcouita-'&.
- rum, !$ueonum , Gothorum, Vermorum, Dalenfium, |-
—^Montanorum ac Noriegianor um ,quarum EA e
-jn longum latumQue extenía ,maior eft quàm fimul
-fümptaàItalia, Hifipaniaac Gallia : vt Plinius fruftra-
eas non vocauerit ,ob incomper tam magnitudinem, |
-alterum orbem. Ideoque mirandum non ef , quod in
ca quintuplicis linguae víus reperiatur, Scptentriond-
-lium fcilicet Lapponum feu Bothnienfium, Mofcoui« -
-fanum,Ruthenorum, Finningorum, Sucotium ac
n
Ta^

Gothorum 5
& Geimanorum. ÁcusE hominum...
 LIS ET MORI PAGAN, |
m

. ibidemin nationibus frigidis

D c ano um —nEL E p 1 cT x
eo prouenit, yt
iua t, etiam in uM
— & Scot:ia
ybi qu idem vener andus Epifcopus Dauid 3:
— vixit vltra cLxx. annos. Exercitia ctiameorum (feci-— 1

— Jteet folitudines Aq uilonis inhabitantium)

(unt, vt ye-
. nationibus & pifcaturis intenti , Mofcouitarum com.»
/ amutauonibus viuant. Finni fiue Fin ningi , aericultu«
zxA
V Irx,pilcationi, aclignorum dolature ?Gothi , 9ueo--
Le — A6$, praedictis exercitijs etiam operam praffant: ad-
— — gena Germanidiuerfis rerumm ercimonijs intenti, ex-
.... quaftu viuunt : leges terrigenarum acceptant totunia- .
-— Que qua admitioris vitz genus fpectare Eos

videntur, Nt
- paunosfericeos, aureas texturas , & vina diuerfa im» —
DIM
rig sace gaiem

X. portant. Armorum generibus quibus & qualibus.

-. vtantur , partim hie , partim infr, & füfiüs quidem, -
| de campeítribus przlijs oftendetur. Hicautem mani
— feftum relinquitur, inter omnes Septentrionales
po-
pulosinarte fagittatoria Gothos elle expertiores, ac
/. agilioresin balittis, vt Finniin arcubus comprobantur.—
* .Sucones fecuribus acbipennibus ac haítis praliari fo- -
— lent. Habitus more v«tufto breuis folet effe , ac ftri-
-
|... Qus , prater caligas quz funt laxiores. Sueones am--
plioribus , quafi Germanico ritu;vtuntur veftimentis, -
- —- Mofcouite longis more Gracorum: quorum. -
— .. emnium funt valde Boreales . Sylueftres
i[05 gyeróL
7 .-— dofis:pel svariánullüiorm
apponclibus, rumprg
umferamatus e ——
-— — —
$

c we e —- [ed necelsitatis caufa.

uer velügatur —— —
 | De tomwnntationibns verum inmercium, -
f nenumzts. Caps Eeer :
NO: |
Vm omnis fraus grauis & deteflabiliaciine
| rerum pertractatione effe videatur, tamen eóini- —
quior &importabilior ac amat iorcftgnó inter firimplies
ces populos intentari probatur, maxime fa (aro velad- ^ /
ulterato numi(mate intejuenien e ,proutinferiüs de di« e

-geifitate monetarum lib. 6. oftendetur . Propterea —

gens bec Lapponum, fiue Bothnienfiü & fyluditium —
| jocorum , vti quieta domi ,ita & reliquo orbiforis DE

ignota ceníetur. Hoc difcrimine faltitatis haud cone

eniütur,; dum potius rerum, quam numorum coriputa a
refpiciens ,amoena. tranquillitate quod optat acquirit, E.
,
EKtita ftrepirum furoris ncfciens , fine feditione viuit1^
- fine inuidia cohabitat, & fine dólo omhia cómunicat:; —
eui folasonicntio «f aupertatena dE & duitias |
 E
- 1,8
& t dnd

| ena | 3
eati -

'A
4
á,
4
u
 .
Bul,, Yt nec manumeo e ferire&via
Eeeugue eis fit conceffum. 4o m

De hands gloislibus :- |t € ——
Ca». 6. Ho
imus gius
Ac iniagine demonüffetar- antiquiffim
d olacialium nundinarnm in multis, prouincijs Gt—
iw ;füper p!anam apertamáue glaciem ,opulentiffis — -
-mo mercatorum congreffü obferuatarum: quorum ce». —
-Tebrior locus cftin A ichiepifcopali ciuitate. Vpfaleitfi *
-regni Suetix:per cuius Menus vaftiffimus amnis. -
tranfiens , iin tantum fpiffaglacie, frequentitis cire .—
initium Febiuanj conoclatur ,yt infinitam hominum
3nultitudinem , iumentorum pariter & omnigenarum. 2
-rmercium- füflineat: grauitatem . TalefQue nundinas -—
-vique in hunc diem , antiquitas vocauerat & adhuc.
"vocatEDyfng ?dde di Tudiciarium locum prudentiffiy- |
*
-xe E

L-—
4 F—
m
NIKE n

Me

;/3
 LE--tocxecHor
cr E pctHN

122 Df BELLIS ET MORI

zi M ed
z

giDi(e
ne
6) ,eoquodexcelfi fpiritus & fagaciffig '
- «onfili]i] faemina, videns populi infinitam multitudi- *
nem, ob caliri gidiffimum influxum , fe oetes ac fru-
- ges exhauflas , famis acerbitate periclitari, potiusfor-
- te declarata, natale folum exeundo, fede
in alie
snis
- terris vltra mare,pacifico conuictu perfuafic inquirer
e,
;&inquifitas diligenter colere , quam truculentiffima ^

— Quorundam improuidoium hominum cenfura à vita

— deleri, Nec tamen is exiuis oentium eft à peninfula -
—. Scanzjana , cuius Paulus Diaconus meminit de Lon» |
- gobarths . S1milis quidem caufa effe potuit: fed lon- —
r

—. giflimo temporum interuallo, huius: Dyfz regine ime -

«perio, ordine, modo , & numero infinitz multitudinis.
- — & potentia variata . Cüm' veró chariffimus frater &
. anteceffor meus Ioannes Ma»nus Archiepifcop . Vpfa--
lenfis in fua Hiftoria huius rei meminit ; folicituLe-
m
&orem ad .ius dicta remitrens,; ad nundinas olacialts -
. f€uertens dico, quod inuari abilifigno & te mpore,cdüns
- €h Septentr Honale s populi ac eonim vi d na: natio nes,
. mundinas huiufmodi ftrictiffime feruare fol
— fcilicet modo , quód
ent :hoc
prima incenfionis (qux fit poft
--. diem & mediam noctem Trium Reouminlanua
rno) |
-: ponmod: , infallibile fignum & tem pus prxf
cribat, |
—. Quo-omnts ad predictas nundinas loco cunétis notif
c i mo valeant peraenire: eo tamen obf emaato puncto,
.. wtanté, & inea , ac poft; ciuslucem obferuent com-
meicia inftituta , vt luna decrefcens füolunide vnicuie T
que reditum przbeat, ad locum vnfit
d prof
e ectus Res -
. igitur , oix pro negociatorum voto vfíü que
ibidem
.. eonucstantur, omnigene funt: pelles fcilicet pretiofa'
se
: Eu, atdür
"eere namento muliei
demum tes fnnc onu. pns; cupri p
- morumac efualium iecum zqug frequentius iuft
marone quàm ponderum grauitate, pro mutuo hilari-
- Que confeníu diftrapuntur : exceptis rebus quas fagax
--przfidum prouidentia pro prafentibus vel futuris 1:
— celfitatibus intuetur indigenasPues1Ogare : "qu-les
funtfruges & equi praliares; | |& liquidos efca butyri,-
* cafeorum, & laridi :quarum! (pe ecies ,fibellum immi- |
, neat peregrinis negociatoribus vcl eorum agentibus |
. publico edicto poenis valláto ,prohibentur duct. Pre -
' tereà alio in. lacu congelato, Meler di&o, circa fine. —
-Februari; , ad moenia vibis Strengenenfis funtnudina—
glaciales. Deinde in medio Martij, teniitoiij lemptis-
in montanis Suctiz & Noruegize, loco O;jkez dicto,—
| etiam (uperglaciem nundinc celebrantur ::imoinple- -
Tifque locis , 1n.medio vcelin fine Maij fuper congclatas -
psiquas, eaíque atitfimas , equeftres turma ,fiuead pa-
-eem fiue ad. bellum incedunt , def Roma delicatis
e isntubus vefci folent. | I 2o
Drmpi bappommper1076/1I flem.: p c
| Cap. 7. * m
LE MERE. amicis & fanguine
meme pet E:
Ak ignem feederant coniugia natorum.:& hocferra —
.& filice per excuffionem ,In igne namque & filice,
-quali coniugali confortio , aufpicatiora &aptiora ne« x
..étuntur connubia ,quàm quouis altrinfecofigno : Sed
casi
laejgae&á
iuiliores enin populi nupialas dc
i
 Yu DE BELLIS ET "Móxt PAGAM
tus alibi in Aquilone exornant. "Vnufquifque enim.
Íponfus & fponfa, iuxta eminentiam |fuc dignitatis ac.
— oeneris, altas faculas miraarte variodüe colore e
./ mà | cxia vari;jáue coloris feiiceis pannis appended |
- tibus confc&tas,pro facerdotali bénedi&tione Ecclefiam.
acccluri ,ducis€ portari iubent: q&zs & ibi folennibus.
perdis , vna cum eximijs oblationibus perfiflere fi-
munt: vbi interim cxreorum portitores quafi predam |
* opulentam pannos fericeos,veluti bes pkni par-
-— tiuntüur . Pra:tereà mulieres enixa prole , poft partum -
- &e&reis accenfis Deo eratias acturae accedunt: : 1mó &
- cun&i Chiifti fidcles luminibus accenfis in tümulum.
.— geportantur , vti olim baptifmo & lampade accenfa
EC und nent ingteffi ; Quantum vero ad pradictos -
—. Lappones & eorum ritum attinet fuperaddendum erit,
... Quod nuptijs his more pramiffo per ionem celebratis,
— Ífponíàm armelinis pellibus ac zebellinis ornatam, Tan».
—. gifro quafi domeftico ceruo (amicorum infigni ca--
— terüa , iuxta germinis excellentiam , comitatam) |
E -agnatiimponunt : atque itain thalamum vel tentoria, -
- . mediantibus tripudijs., foecunditatem. & fanitatem^
—. fprecanté$ inducunt. Maritusvero lynceis cornatus pda
— libus,autmarduiinis tanquam patricius vir Vcne«
. tus aliquis incedit : pretio pellium aque aftimandus
—— vtalij gemmis onufli ,vel torquibus deauratis Sed —
76
"peo tanto fponfüsmiris!laidibus profequendus eff,cum
Íponnfsna ,inótota gens
g illa.|, quod non vaga. libidine E
i : -matrimonio tantis. elebritaris €
—Cbusfefe permittunt. con- circ RE
upuéoa —
oe

cd
E o NM cer
 ERIT oME 2
De Mei

T Mat:gens.hac fb:rieidiffi1 Edere c

. N mate alternata luce.&tene ELEhabitans fi |
dio:moerore commixto ,ee cremi citri
ria 'onuiuia citharos lisa

apium)v excitenturiudsaliin:quem vehemen

tiüs citharoedo fonante ducentes, ,veterumáue | b
acgieantum preclara gefta pattiorhy tmo carmine,
quid fcilicet oloriz laudifque virtüte fua merué&e, «a4
nunt. Hinc in gemitus & alta fufpiria reuoluti ,
; dimif
fo o:dine in terram ruunt. Similiter & multi- afasts |
efficiunt, vt geftibus eorum videantureffeconformes. -
TandemqQue cdtharcedis excitantibus, ad. amoeniora.
«onuiuia furgunt, umi] amplius refonantes quod pr 1
cet luctum, qui ea potiffiimum ratione motus ef bquo d
clara maiorum gefta in nullis vel paucis effectibusimi- ——
tari nequeunt, vel eorum nominibus aífimilari;fali- —
ect in virgini pudicitia defendéda,& violentia: opprefz »——-

fom auertenda, vbi dolofa prafidum diffimulatione ,..

hzciimpia agira fiunt, relfieri per riw
Jdeodue predicta ggentes , longe lecuriüs moriendum |-
effe arbitr aniur,quamyiue dum: puerperia luftu,:fus
;megus reftitiocantu, vtin plurimum concelebranics, :
E De extyeitiis fablunaribuss EXE
: -o- Cap. 9. | | :»
-hos eftquaftio, quid faciant populi. feptenl
- Bigtales quam
agodu eec. BacDQseg 17
 d(6. DE
7 BELLI S ET MORI
ante & poft folftitium hyemale,
O R t . . PAGAN,
dum benefi cio foloris
luminis homines prefertini fuppolares aliquid debeant.
Operari:surfumque tempore continua lucis in eflate, -
.gnando nulla omnino nox fere menfibus fex apparet, -
Quocirca hicanimadueitendum erit; qucd Ptolomaus - |
inFL Almagcfti cap. 6. atteftatur ; quod in xxxix,)-
- parallelo maxima dies fex menfium eft: & hui Ccparal--
E inidonon ees feu regiones extieme polares, -
.Lapponienfes falicet, & Bothnienfes, & Iídalenfes -
infulares. In xxviij. parallelo maximus
eft dies quin- 4
que menfium :cui fübijci untur Suetia , Helfingia,
An- i
. Beimannie & Noriegiz Borealiora. In xxvj. paralle-
E oredme habetur dies trium menfium: cui fübij-
— ciuntur Gothia , Mofcouia , Ruffia , & Liuonia. Qui,
- igitur habitant in ea immenfaafftatis luce , aut oppofi-
tis tenebris ejus ,optime nouerunt, vtiliterQue folent
fuas continuas operationes in tenebris variaie , fcilicet —
- «tloco diurnzlucis , pinguedine marinarum beluarum
. incenfa fuo lychno füppofito , in domibu
x. c'e

velcampis
s,
. aut fyluis vtantur: neruos animalium, pracipuérane |
. Biferorum (de quibus infra de animalibus dicetnt) pro
-— ls teli(Qué;ac veftibus(prafertim lanofarum yeliium)-
. «onfuendis , fubtiliantes & adaptantes?eó quódlinum
... inextremis regionibus illis ob excellentilin mfrieus|
- hon eminatur, neque crefcit. Preteréà qui 1n lods |
.*campeftribus laborant, vel eadem pinguedine beluas —
— fum, velaruina pifcium
- -vel clauffi. lumine Lunz (cui venti nocere nequeunt)
, vel ftellarum vef exa lucein
. "niuibus vtuntur : imó maiores füb lumine Lunze labo-.
— tcinfyluis ,campis ;glacieac niuibus ,iüdem &lon-—
ERE co o
| do qe 5 0- -
7 cIEP
DR M
 vÀ
E

| ESSepellunc. *"Valles 3
colles,rupe(Que praccipites
tempore impermceabiles fu
yelitine: fas conficiendis :-
mia quafi plana, & ajta fün
xibuscom siods perficiendis if
tas & agilitas eft,vt plusoneris duo
füperiüs.dictum eft,& infra de glacialibus bellis often
xd-tur) in lubrica glacie . , vel tritaniue, qua ecet
equi in campeftribus plauftris 1pertra sere folent
..Qu
autem ad lucem excellentem, ne tempori d ormitionis :
corum noceat ,fatis opporruna. remedia fiue inadibu
fiue tentorijs feruant :imó néc lux. clariffimé rutilans
aut caumata ,cius tantum obfunt indigenis,,quantur
tiiftiffimi culices ,qui forfitan Acgyptiaci is furt tri-
fliores ,vt infra de eifdem eritt eftendendum & Teme«
ieeorundem. :
' Denauibu: ,nertis , e vadicibiaciini
c Cap. I9. *-
: E, Via in extremis aquilonaribus terris nulla mines
r
Md re ferrez, cuprex ,aut argentez. adhuc reperta
funt, multusQdue & neceflarius vfus nauieioreum, ob
aquarum multitudinem ferro fimandonim -, home s
nibus illis eft inquirendus: ideo. nauigía E ibricaruri, rr
maxime ad pifcatorium vfum, £ffiles pinos, & abies —
tes in eorum. nemoribus : fubtiles t; bulas. €edacas —
€ nullo. exiftente ferreo clauo) tenerrimis aiborum- —
n x usta
fssigbus recenter. quat congpatie facias *
I SE
 IESIPCTER ME EO uw Ww raw XL i -—
-
z- M
- ead— 7 EAD
Jc x
um
EN
x-——Àc Lor
C
Uior
uu
7C MN
EN P
ccE R2
MC o
" A
-
i m pr.. - -
du cA M) AGE d.c MU pcr Adm T Wm EXE ano e 13 A i

*
rr
a
.

p»
deme

-. infigni ingenio componunt. Alij reftibus & vimineis.

.-— arborum populearü, autalterius generis, preeterquàm.
B Pedas non crefceutibus ad cc. milliaria Gcthica.
-— fme Germanica ,propenauicia ligant . Sed abictes &.
- . pini adeó procerz altitudinis ,- ac re&itudinis funt, vt
—.. "vtaptiffimz fint ad quemlibet neceffárii vfüm, ctiam.
— Jucncupidisad opulentum quaftum, quando vltguna-.
-. tinis mercatoribus vendi poflunt. Alij fabricando na«
... 65, conuerfis ac contritis animalium neruis, praecipue.
. 4angiferorum,Sole yétoGue ficcatis tabulata cóiungüt.
.. Sed hi neri, inftar ftuparum,funt à fubtilioribns neruis
- pro vfu filorum purgatis, extracti vt excrefcentes,pro- -
utalibi de vtilitate rangiferorum, lib. de animalibus .
oftendetur.Omnia igiturnauigia vndecunque fabucata
combinataq: fuerint, pinea pice (cuius inexhaufta abi
dagaM
A ibidem adeft) diligentiffime liniuntur,clauifque--
Hanes
 E Nc
-—— d» -—"ucuer SEN - CC. —xz - PME. a———- cR EI a Me TL P cu we tA mt od *- —1 cm oL ri P -uu, EE CLE

bu c e E M
ETLICHE m cM arr ulcers rem vue eA eoru muri eg x agr c s
c NEUE cac Worscrn Mr

L — $PITOME LIBRI liil. — 329 —

ligneis intus forifüeiaaut opus fuerit
, vbiem , fort ifsi mécom-——
—
ps nantu r, Nauig admodüm curta ,non pro-.
funda funt, fed valde lata, proportione debita, pro. —
vfu velorum in tempeftatibus referuata, fabricantur: — —
eóquód breues vnda funt &fpumofz, propterlatens — —
tiafub aquis faxa excitate.Cedüntque vtin plurimum
fluctibus, velutcoriarius faccus, vndarumque reflexio*— —
ni,quia non düro, nec indomabili ferro, fedmollibus, —
actenacifsimis viminibus &neruis füntcompaginata. ——
LonsoQuetemporead elementorum iniuria,obinnae —
tam picem , durant. Ánchoris ex incuruatis fortium ——
lignorum radicibus, faxorum pondere fidentibus, & ——
reftibus populeis feu betuleis, profufficienti longitu —
dinefunium, &lancopannoprovelo,velarborumcos ——
dicibus vtuntur, maximéinítagnalibusaquis, vtiras — —
xiflime in mari falfo. HzcQue nauigia $euzba appellans ——
tur: ficuti & aliud oblongum genus in Bothnico mar——
& recentibus aquis, Haapar dicitur, finequocunque—
ferro diligentiffimé combinatum.Sedvtmirxlongitu-
dinis eft ,1ta & portentofz celeritatis, vt volare videa- —
«tur ad luem impulíum . Rapidis fluminibuse fubli» -
.mioribus locis defcendétibus folümodo , & xftiuepif- —
'£atura referuatur. Quogenere nauigij pericutofifimà
inter montana flumina anno 1518. defcendédo cuc&tus.
fui :adeó fragili lino coa&us fum , ob publica nego-
itia peragenda, credere animam& falutem meam;
eoque formidabilior erat tranfitus, quó magis in lito»
ge figna apparere, magni nominis períonas ibidem
vi fluminum fuifle fuffgcatas. —
c» |
rn
|: P
 130 DE BELLIS ET MOR. PAG.
x De inskructione (agittazdi, —.--00- 4
- A Rtem fagitrandi quafi conatam profefsion£ vni-
0L Muerís gcutes Septentrionales profequuntur, prze-
— ipué ex arcub.omni «tati, tempori, loco, & ockaliónt
. ceon«cefsis,& hoc à primxua xtate, qua folicid parentes
21 proles fuas vtiiuíque fexus , fed precipue maículos iR
ftruunt, quomodo manuales arcus (nam alio fagitta-
gumgenere non vtuntu:) teneant, eleuent, deprimant,
vel obliquent in telis excutiendis:atque fi telum yelfa--
- giita, nonta&ta meta, inter arbores , herbas vel niues |
- euanuerit , aut e fublimi fidat in fruticibus & aribuftus-
zr lis abfconía ,quo paco recuperari pofsit : hoc eft,vt 4-
— lam,velplures fagittas , feruata eadem arcus elenatio«
— 75ge,inlongum vel 3ltum dimiffas , per cadentes inqui-
— gant. Necenim longéab ea reperibilis cft, quam prius
—. vmifit.Huncd; modum tela recuperandi , feruant bali-
- — ftarj totius plage Septentrionalis .Pueris itaque vt
' . metamdiligentius tangant , candidum aliquod cingu-
— 8 lum(quo miré dele&antui atque noni arcus apponun-
-—. "tur:fimiliter & puellis linea veftis. Tamque periti eua-
"dunt, vt magnointerftitio mediante,obolum vel acum.
. (quatenus videre poterüt) infallibiliter attinganr, pro--
. utperfonaliteranno predicto1 $ 18. interris corti cone
-. Ílitutus vidi . Gens hec vt plurimum pufillz ftatura eft,
. animoque pufilo , eó auod abfque vrbibus aut caftel-
lis, vcl in pagis, vel tentorijs , velcarris , autfolitudine
vatta moratur : imó pars eorum in arboribus quadrato
- ordine crefcentibus domos collocant , ne denfo niuium
- salain campceftribus füffocentur , aut à beflüsfameli--
x3
i SM Los Sr
Sw.
cis infuperabiii agmine congredientibus deuorenturz
quo cafu magna cuftodia fit presgnantium mulierum.

fiores habentur: nec fücum ífciunt,a

viuo datur genti, fimpiicitate morum.& innocen. — —

Baualterinlhtuty,. — - —- ——— ———— —— —
. De venatione Labponum. ——— cx

a Y V m alibi, videlicet primo lib. cap.s.dictumfitde -

"A Scricfinnis, Biarme & nfi bus
Finmarchis, ,
& mo-
ribusac vita corundem : hic adiungendüerit,qualiter —
jn pandis feulatis, & lubricis tabulis pedibus aligae — ^
tis, fuper valles,niuofofque montes ac cacumina mon- q^
tiuni, celerrimotranfitulapfüQue, praecipites in beflias—— —
efferuntur, arcubus & fagittisquarendas. Foeminzío- ———
Jutis cr:nibus intendunt fagittas Nec miram, quiafüb — —
-polo habitantibus in vafto nemorum circuitu, tanta |, /
ferarum reperitur foecunditas & multitudo,vt foli vi»
xi nifi & foeminz accurrant,non fufficiant ad carü ye«-
nationem inflituendam. Ieiturcadem agilitate, & for-
fitan maiori quàm viri,foeminz venantur.Attamé vir.
pizdam diuidit,yerug; defienat allandamsquidve do-—
3neflicis feu vicinis certa liberalitate dopardum fit, |
 1322 DE ESELLIS ET MOR. PACAN. —
. . difponit. Nec tantum hec venandi (agacitas ín terres.
— flies feras tom infidiose quàm aperté quarenda
,ex-.
s
— tendiuir, quàm ctiam in aues diuerfi generis, amplifsi-:
.. mm3s folitudines inhabitantes : quarum plumis molli-
- .. oribus pro lectis, pennifque durioribus pro texturis.
-— meruorum vtuntur. Carnibus yeró horum animalium
— Krquentius af$is quam clixis vefcuntur. Pellium veró
... éxuuias, corporibus paraulorum filiorum vel adolef-
. entum adaptant,vti auium, pro capitum tegumentis,
Eee temere apud plerofque creditur,quód fint cor-
. pore hirfutoinftar brutorum aut beluarum :quod for.
. Ranproueni,tobignorantiam aut voluptatem quam
... 4nde plerique capiunt , vt fupra fidem rerum dicant
. omnia comperta fibi apud remotiores terras , vt Paulo
Kouio vitm ett. : dE
— Betrauftu equorum (aper montes ninofos.
unos cg i Cap. 13. RE
"T'Ranfeüt homines & equi, quafi füper clypeas mt
A. litares, Sunt eríim inter Septétrionaliaregna Sue-.
—. ü& & Noruegia montes alti limitanei, Doffrini di&ti,
— . &calijfimiles hybernotempore adeó denfis & profun-
. « Gisrepleti niuibus, vt per eos folidum iter communi
- iore viatoribus perneoetur. Verüm vt domceltici ne
..— gotiatores eiufmodi difficultatem ingenio füperent,
arteque pondera leucht, crates fcu arcus leui ac lato i»
bere, feu cortice tiliano contextos, pedibus proprijs ac
£quorum alligant, iugaQ1e niuium fine formidine de-
prefsionis(graui licet pondere onufti) conculcát, iter;
- diuranm, dno fcilicet montana milliaria(qua r2 Italica
funt) propter dierum breuitate conficiunt, Node "áo
 ÉPITOME LIBRI
fub fplendidifsimaLuna,duplatun mfit, omunt,aut.
iter confniu
incommode
triplatum .Nequeid fplédor cum re».
ium
uciberatione lunaris füblimes cdeclines cam« -—
&
posiluftiet,
feras à longe
vtetiam montium
profpiciant
preapitiaac
euitandas: interquas
noxiag
mons —
tani lupi fub intenfo frigore,
ore, mente prafert imlanuas -—
mei
- "

rio,agmine magno conglobati,funtnocentiores, prout.

infrà de periculo luporum dicetur. Res autém qua tam —
ingeniolo
lineus
labore portantur, funtfal,cruftatum ferrum, —
ac laneus pannus , & alicubi mineralia faxa ar--— E

vent i, cupr i, ac pell es pret iofe . Vt cos aditeg — :—

equi alli
autem niuo
niueum prouidentius infli tuant ur, in fisv - —
à iuue ntut eexi libu s fport is quafi corbibus ad pes — —
bus,
des alligatis , cum leui onere dietim ducunt, vtaffüef2 ——
cantpondera portare grauiora. Nec minus ductores -—:
—^
corbibus fub plantis alligatis fefe baculo inferiuslato
habilitant & füftentant, vt his preambulispro tempo-
reimminentem valeant effugere necefsitattm & more ——
tem. Euenit enimitinerantibus, vt Auflroflantetan-.— ^
tüm nix mollefcat, vt impre/sis pedibus equi velho- c
minis , nifi modó prouideatur antedicto, quafiaperta — —
. vorago cedat : nec eft qui releuet folum cum iumento, ——
nifi fidis hominibus fuerit comitatus,
—— teanfitu intra wontes,
De perieulofo FOIS
ce —
NE oui in cauernofis montibus.
V Aiter facientibus imminet: quia flatus feu vento» -
xumíp iracula ,adeó vehementia ibidem , concurfü mi» |
pntarum niuigm e
 Sue Ie UD D MEET SIE e cu MEcv CAM x

P 4 DE BELLIS. ET MoR. PAG, — 3

. "tisfofforijs fiue ligonibus quibus vià apperiát,vix adfit-
— fpesqua exeant altiffimos montes & profundifsimas
- valles. Montes igitur hi przcipui funt, Doffra, Schars,.
Sula, Horuilla, cum multis fimilibus : de quorum radi--
. €ibus vel vmbilicis exeunt vattifsima flumina , partim
2 in Orientem,& partim in Occidentem. Perpetui enim
.. monte
, quafi
s linea dorfotenus tracta, ab Auftro ia
... Septentrionem continuo gibbo ducuntur :nominaáue
fortiunturà prouincijs , amnibus vel forma locorum,
vel beftijs verfantibus in eifdem , vt abvrfis , lupis &
. «eruis , aut caftoribus,, & alijs animalibus omnimode.
—— pilefis , qua pro loci quálitate contra vim frigorum
«. peroptime funt veftita. IdeoGue leones , cameli, fimiz,
. afini, vel muli, vix eó portati füperuiuere poffünt,
— Montes tamen hos incolz hy emis tempore ,domefti-
. «atis rágiferis quafiiugalibus ceruis, oneribus non exi-
— , guis penetrant, milliaribus Italicis prope dueentis.Vni-
,4 autem viro quadraginta rangiferi pertinent domefü-
-.. €ati : quorum quilibet pondus füffert librarum ducen-
tarum & amplius. 2 Ee ed | pd
—. — a De lege coruorum mecandorum.-
| -€Ap. 15$. | ccu E
*- Ege confüitutà eft in Iflandia, id eft , terra olacia-
.li,regno Norueegicantiquitus & nunc fübiecta,vt
* 7 quicunq; noxiam beítiam occiderit,à fifco velRe--
oio prafecto , iuxta crudelitate occifi cadaueris & prg-—
. fentati,conftitutum fufcipiat emolumentum.Cüm ita-
que corui etam albi, ibidem plus quàm
in alijs regio-.-
nibus ,agnellos & porcellos impetuofo volatuacvn*-
iuuenes ter»
gularum raptu occidendo, fint fxuio,rcs
iw
 —— BPITOME LIBRI HIL —. Ig——
nt
& indnran
rarum incole eo labore febabilita t, vt
coruormm -
banc depopulationem vlcifcantur, plurimos
-occidendo fagittis:folaá; roftra funibus aligata, praefi- —
dibus pro figno mercedem petituridemonftrantguam |——
& liberalifsima lareitione , parifagittarum numero vt. —
beflize fuerint interemptz, compenfant.Ita & derelis ——
quis animalibus damnofis , in tota Septentrionali pla-
ga obferuatur , faluo quód pelles grandium virorum, |
prefertim alborum, ícabellis facrorum altarium, ne fri- -
eus facerdotibus noceat,fübfternuntur. — —

—— Delaptiqandis pueris [ylueftrium incolarum.

Am
[s cc cc sah.e. c |
q^ Tí multade idololatris extremi orbis Septentrio-
& analis,
& corum füperftitiofo cultu di&a fint,&quo-
modo fpeseft,
vt áliquando audita diuini verbi vera
predicatione;ad communionemChrifti fidclium acce-
 NCRZS OA C
m
1346 DE SELLIS ET MORL PAGAN.
dere non tardarent : tamen pia praualente exhortatio2:
— de Catholicorum facerdotum, magna pars fylueftrium
- hominumindudaeft,maiorQ, fpes oritur,vt amodo,fe-
datis alibi erroribus ,vnanimiter inducendi accedant,
Quod veró tardare videntur, caufa eft , & cuidentiffi-
ma,quód maxime diftant, ducentis fcilicet & amplíus .
—. miliaribus Italicis ab Ecclefijs Chriftianorum:ad quas -
-— obeamimmenfaàm diffátiam rarius valeant appropins
. ,9uare. Veruntamen qui Chriftiano ritui fefe fubdide--
w/ sunt, obedientiflimi reperiuntur : licet enim praedicta
— ditdiftantia, femel tamen,aut bis in anno fuas vifitant -
—.— £«defias baptifmales liberofque la&tentes, cophinisfeu
"n.
«. «orbibus impofitos , poft tereum ligatos fecum bapti-
. "&andos comportant, aliaque pondera ,& munera pel«-
lium,prefertim pretiofarum,facerdotiloco decimarum -
— * diftribuenda . Sed non modó Bothnienfium verfus Se.
s s ptentrionem, verumetiam Vermorum verfüs Occi-
.— dentem babitantium, hzc diftantia & incommoditas-
— «onuertehndorum hominum ad fidem , eft deploranda, |
Et obid rariffime presbyteri, nunquamqQue Antiflites, -
folitudines illas, ob inuia loca periculorum pleniffima,
.. accedere poffunt. | ua
| * Be con fone
uerFinlandia Septentrionalis ,cin Qrientdv——
| tls, ac maxima befpitalitates ———————
cog imc mMccqE
mem E Vit olim hzc vltima Aquilonaris regio, quemad--
—... & modum plures vicinx terre, Pagana fuperftitione
. feducta:& ideo à via veritatis aberrans,
Deo contumee
| jiofa, & proximis extitit violenta. At poftquam duo
duima lumina & fanctifimi viri, Ezicus Ev ;
—-

UR
—-— -
 EPITOME LIBREI III,

vi& ori ofa ma nu füb iec iff ent , ac templa extruxif- -.

|E
€ --
 CIN CUE
qe dra i Em
comet co
wot Pu EC c a Tre Ue ET ae 1
E s EX: c E MEE eM. CEP
TT e eodeE d WEMID.1 0
occ E Ecc : EE xm -— ? &

-OLAI MAGKE-GOTHI
/« ARCHIEPISCOPI VPSALENSIS.-
- | DE SEPTENTRIONALIVM
c Ee Gieantibus. C croce E
US OEBPITOME LIBRI QGVINTI/ — —

j4 IX» 7.
t S denter commemorant, claréque quid,
ju quóue tempore & loco orbis eaege- -
0000 NSEEDIEINSSE" rint, aut quomodo vixerint atteftan«
— tur: inutile tamen non erit aliqua his füperaddere,
|. qua écautibus & faxis Septenttionalium regionum.
— funt eruta;ac palàm vniuer(is latius perorbem reddere. —
EC manifefta quaab antiquifsimis iitquerarifsimisícri- —
—. pteribus in libros fünt relata. Repiones igitur extrema
—.. aliàs in Charta mca Gothica annotatz , videlicet Fin.
. marchia, Biaunia, Scricfinnia, Helfingia , &c. adeó
.. €uidentia munimenta , Gigantum curiofis fen ftudio-
^ fisinfpe&oribus vbique exhibent,vt admiratione prz-
.. Miacrederecogantur , tam füblimem faxorum molem, |
. .famque immanem collium conoeriem , nullo natura -
—. compendio , fed portentofis hominum viribus fuiffe
. €ongeftam ac abfolutam : etiam in campis , fyluis, -
. 4c montibus regnorum Sueciz, Gothiz, ac Nore
. uegiz , vbi fimilia faxa confpiciantur. Quid veró.
.. $axo Grammaticus , Danorum diligentifsimus hifto-—
— ricus, de fua tellure Danica in bac materia afferat, —
x £3 5 |» €uro. -
 ] quate-
eus(
.EPITOMÉ LIBRI Y. —— — 59 |
cuof üs Le&o r prafa tione m hiff oria rum
nus libuerit) circa finem infpiciat: comperietque Da*
ticam regio nem gigan
"prout eximie magnitud
teo cultu quon
faxain is
veter
dam exer
um bufli s
cita m,
acfpe- -
pa-
dy affixa teftantur .. Quodfiquis vi monttrofa
tratum ambigat , quorundam montium excelfa fufpi-.
ciat, dicatQue fi callet , quis eorü verticibus cautes tan-
tz granditatis inuexerit. Inopin nang; il
abquiui semi--
raculi huius &ftimator aduertet,vt molem fuper plano.
minime yel difficilé mobilem, intantà montanzfüb« — —
limitatis apicem , fimplex mortalitatis laborautvíitae — —
tus humani roboris conatus extulerit, Vtrum veroótae ——
lium rerum autores poft diluuium Gigantes extiterint, —
an viri corporis viribus ante alios prediri, teftaturfe — —
parum notitiz ex Danix antiquitaübus inueniffe.For-—|
té fifuperioris Suetiz atq; Gothiz cautes& faxa €exa-—
fuo in-
minaflet, preclarifsima veterum gefta mirabili
genioad pofteros tranftuliffet : càm Suetia & Gothia,
mille trecentis feptuaginta annis, Reges & Principes —
. habuerint,antequam Dan primus Rex inDania regna-- E
re capit: quoruri Coeur geflafaxisinfcuipta,no- ——
ftri temporis curiofitas intuetur. Diftinguit tamen iple—
Saxo, triplices quondam fub fpecie gioantum ac pugis —
lum mathematicos extitifle,atque inauditi generis mis-—
racula;difcretis praftioiis exercuiffe, Primi fuere mon-.—
ftrofi generis viri, Gigantes didi,humanam magnitue —
dinem corporum granditatefuperantes. Secundi Phys —
ficulatores artem habentes phytonicam: qui quantum
fuperionbus habitu ceflere corporeo, tantum viuaci ——
nt.hos& gigantes ,afs
Inter
mentis ingenio perfüteru
 M — RAT ERN n S tetm uc Ma RTL Ar Ud EM. iua CE Ku cur S EPISIE D v EE MEE 7 - Lx es m- NW

-$40 DE SEPTENT. CIGANTIB, —

— fiduum bellorude m rerum fumma certamen erat,dos —
. mec Giganteum genus armis fubigerent,fibidue & re-.
. gnandi ius , & diuinitatis opinionem conícifcerent, -
Tertij vero ex füperiorum copula pullulantes ,natur -
.. €orum nec corporum magnitudine , nec artium exere
. «&itiorefpondebant. His tamen apud delufas pradftigijs.-
. mentes diuinitatis acceffit opinio. peu o
— De diuerfitate Gigantum ,c» Pugilum.
S aee — €ap. 2. Ee c
| (de epus regno Helfingorum (qui nunc parent Re»
gi Suecorum verfüs Septétrion&) pieas erat Hart-
—— eenus nomi
tant
nea przd
, itus magnitudine, vtriouem -
— «ubitis dimenfio longitudinis eius protenderctur.Ha- —
— bebat4; duodecim athletas contubernales quorum in.
— fignis proceritas dimidioinferior videbatur. Alter qui- -
.. dam Starcbaterus, toti Europa olim ob crebras (vt in--
— ferius dicetur) victorias nominatiffimus . Similiter&
— 4Amorimus,ac Arnerodus: de quorum etiam excellen- .
.. tillimis geftis infrà dicetur. Ne tamen à folis veteribus -
.. feculis exempla magnitudinis autfortitudinis mutua»
re vidcar,virosaliquotmoderna memoria tam à mine-
Ws

- ralibus , quàm alijs Suetie & Gothic prouincijs addu- |

. €ere congruit , tantafortitudine praditos , vt quifque:
.. €orum in humeros fübleuatum equum vcelbouem ma-
— Ximum, imó vas ferri fexcentarum , ocingentarum, -
. autmillelibrarum (quale & aliqua puellae leuare pof-.
. funt) ad plura ftadia portaret, Vifüseft etiam quidam .
equitem armatum (ubito obuium,nona?ilitatetantü,
. Medviribusinterram deieciffe vel detrufile, — E
 (00 EPITOME LIBRI YD ——— dab
De fobrietate Gigattum,ac Pugilum.
Boo o — (und ——. ——— —
A erit clariffimus Baucsunsnt iater Saxo —
"üperius allegatus , ac inferius frequenterallegan- ——
dus , inter alios Septentrionales fortiffimos viros, gie —
gantea magnitudine & fortitudine praditos , quendá
fuiffe Starchaterum Thaueftum : cuius admirandas 8c
heroicas virtutes ita digné extollit ,vtraros fui xuifi- -
miles vix habuerit in Europa ,aut toto oibe, necforfi- —
tan adhuc habet, vel habebit. Cumque cidem excelfi
fpiritus viro , permulras virtutes accommodat, inter
. alias ipfam fobrietatem , fortibus viris fumme necefas—
fariam, huic relationi peculiariterftatui apponendam, —
vtpote fpeculum prurientis eui noflri nunc attentius. —
intuendum. Erat enim (eodem Saxone tefle) eiufdem. ——
Starchateri fortitudo frugalitatis amatrix, & abime—
moderato dapum vfíü auerfa.Sempervoluptate omifTa,
. virtutis refpe&um ezit, vetufítos continentiz mores -
imitans :acrufticioris eícee paratum appetens, coeene.——
fumptuofioris impendium faftidiuit. Igitur profufam
dapumindulgentiam afpernatus ,fumidoQueacranci- —
. docibo vfus , famem eó fapidius ,quó fimplicius pe-.—
pulit, nevera virtutis neruos externarum deliciaríím —
contagione ,tanquam adulterino quodam dulcoreres —
mitteret,aut prifca frugalitatis normam inufitatis gu-— —
1x fuperftitionibus abrogaret. Caterüm indisnanter -
ferebat affam dape, eandéd; elixam,vnius coenz füm* —
ptibus erogari: edulium pro monftro accdpiens,quod .
culinz ardoribus delibutum , fartoris induftria multis —
plicis téperamenti varietate perfricuit.] gitur yt Danie
Ea2 | DE SEPTEN, GIGANTIN, |
:(j cum luxum, T'eutonum ritu(vnde effoeminati ferent).3
cR introductum aue;teret ,inter alla patiiocarmine mul
. tis dimiíáis , fic cecinit: * toe ed E.
STARCHATERI CARMEN.
DE: FRVGALITATE.
: Fortium crudus cibus eft virorum
— Nec reor lantis obus elfe men[is
Mens quibas bell medisatur vam.
E- —. Bectore forti.
-Mjtius bayb umjetsesvigenteem —
. Mordienprelfo
j lacerare pi
ete, Ss iesu
tun vorax lactis vacuare fuum aig
|. Ürg capaci. | | |
— Fugmus lauta vitium popina,
— — Rancidis vvrntrem dapibas. fouentte
. €ectiles paucis placuere f:
"cci
Eo 1,erpove Prijco.
—— Difeus hirbohs vacuus faporis y
arietum carnes dabat ,c filas, 3
- Xenperans vfus vill mimodefto GU geca
c Poiluit anu. SE
—. Lacteum ami tunc adtsem liguris,.
Jadua: mentem petimus virilem:
Bjte Fro boni: "memor , c patertei
e - Funeris vltor. |
zs Ocidet he]HAm ,pasidumá, bectusí
— Nec fugax.fati fésiimlum refcllet
... Falle condatur licet , aut opacis
E- Ancibes antris,
 ^— EPFITOMEL
Yndei sies proceres eramus,
Re Hachoris fiudium fecuti
Hu prior Helro Begatbas :re[edit
-Ordinecanat ——
Hic famis prima f'iulum lebat cue
coe
varidis perna paubuslaare:
Ventrisardorem riLieddem; bus

Cuna bp, ,
vulpus externum fugiebat efurn;
e libido:
Ne fuit fummis epuli
Ipfe:Rex parue méminit mod: tam
Ducere vitam:
Mllii tenens fpectem faporis.
Combibit tobum Cereris liquoretmz
Ncc parum coctis dubita^at vti
— -Mfffa pero[us.
Men[a. perstabat modico paratis,—
Exbibens fuwnptumtenus folins,
NePedeextermo variare [n —
| Docta veli 24.
Joperi pemp patera féee quondam
dotulit menfis z dolio profudit
Porulum.| pronus :: zé£ erat catillis,
tobia. pictis e
Nero tras fa^tivenerator 44a
Canibari iunxit teretes diotas, —
 144 DE SEPTÉNT. CIGANTIE,
Nec cibis lamcem cumulauit olim — ]
s.d
^e

| Comptusagafo. — |
Non breui concha cyaibóne leui — e
; usy
yapr

an
be
IE
m
d

Prandium vanus decorabat bofpts, — - 2d

-^ n q.d
7C HP -

Nune vecens morum facies pudenter oc

LS

— Omnia pre fiit.

Talibus itaque argumentis , plurimos ad temperana
tiam & fobrietatem , caterafque virtutes induxit, vt
plerique inuenirentur qui nunquam ebriofa potione in-
, e; dulfiffe dicantur
,ne prcipuum fortitudinis vinculum
continentia, luxuriz vii^us eiuderetur. Tamóue re» -
E 2

|
.imotus ab omnilaíciuta corum animus erat, vt pehi--
tus dedignarentur fpe&atores effe mimorum aut fcur-.
rarum: nec delicatam dapem parare, ant lautioti indu--
liia aliena culina paratam appetere, aut oblatam de- -
guftare : nec cuiquam perniciofzyoluptati, animum -
aut vires effoeminandos offerre : ne veraz virtutis ner»
uos,aut bellicam claritatem aliqua vitiorum contagio» .
ne commacularent. | |
-
De virutióus fortifigmi. Starcbateri.
Cap. 4. |
H Abendo fobrictatem (vt proximé przdi&dum eft).
Aquam apte ad ceteras virtutes vinculum amplia--
t€ potuit, omnes qui gentilium operationes intuentur,
c

agnofcunt : clariorque factus fuiffet in meritis,fi Chri- |

fti doGrinz, ficuti natiuitati cius , vicinitatem habuif-.
fet Peregit tamen trium hominum fecula fortis & in-
. ui&us pugil , monítruofa & incredibili quadam virtute
praeditus, fupra communem hominum ftaturam long...
€ucétus , giganteam quandam molem pre fe ferens,ita.
[

e PS ^o lí.9e ro OP MERGE
^ -
R^
-
 RA Gg.
XZPDITOME LIBum 6j
robur & atimi fortis
vt corporis magnitudini, viri ——
tudo refponderct,& nulli mortaliumvirtute cedere pie
taretur : cuius tam laté patens claritas fuit, vtadhue - c
p

quoque celeberrima geftorum eius ac nominis opinid

perfeueret. In omnibus enim Aquilonaribus regnis Ge — —
cis vicinis , fpeciofifsima fibi peperitmonimenta.Prie ———
mumin Vichanu Noruegixregisiugulo,deorum fauo- —— —
ri facinorum fuorum principi adedicauit: deindepira- — |
ticam agens, profligatislaté prouincijs,Rufsiaminua- ——
fit , xegenique cius Fleccumfüperauit , & ineentithe- —
fauro fpoliauit . Ob hai tam praeclara militia prnde ——
ia,abathletis Biarmienfibus, qui tuncpraftantifsimi — —
bo ebintur; accitus : cum plurimaapudeos memora* -
tu digna edidifletfacinora, Suconumfinesingreditur —.—
vnde feptemni militia peracta, ad Daniam fé contüe
lit, deindein Hyberniam , ne vltima rerum humanas
rum manfiones ,ab eo inta&teconfiftlerent: vbi cum.
duobus pratftantifsimis athletis congreffüs, victor e-.—
uafit. Mox in orientalia Rufsia,contra eximiz opinios
nis gladiatorem Vifinnum properauit.Is enim Vifina ——
nus vicinas lóginquafque prouincias omni iniuriz QC. —
nere vexauit, illuftriumGue virorum coniuges, mariti —
fpectantibus, raptas ad fluprum pertraxit. Cuius fcele-.-
ris Starchaterus (vt alter Hercules) rumoreexcitus,tol- -
lendi autoris gratia Rufsiam petiuit , raptoremQue ad -
fingulare certamen prouocatum opprefsit . Deinde la--
tius ad Orientem progreflus, Ey zantium peruenitvbi
,
dnuictz opinionis gieantem, Tann am nomine,corpo» '
ris viribus fretum,colluctando deuicit, ignotaíóue ter» ——
rarum partes proictipti titulo petere cocgieIeiturenm

A
* SER PT — DE SEPTEN,..GCIGANTIB. —
nulla fortunz fxuitia vires eius victoria fraudare po:
—. tuiffet , Polonia partes agereffüs , eximium athletam.
- « Nafthe, vel Vaízam, duelli certamine fuperauit . Nec
long? poft,cüim Hama pugile,apud Saxones gy mnicis.
palmis clarifsimo congreditur: cuius Hama pueno prie .
3nüm ita obrutus memoratur, vt genibus nixus humü
mento contingeret : quam corporis nutationem egre-
- . eia vltionepenfauit. Nam vbirefüfcitato poplite,mae
— fum expedire, ferrumque diftringerelicuit, medium
Hama corpus diflecuit : ead; victoria, Saxones Dano-
rum fübiecit imperio. Quo adeó feueré abu(i funt , vt
. pro quolibet cubitali , indicem feruitutis ftipem quo-
tannis pendere cogerentur. Sed non diu violentum du-
Iauit imperium 2 | | Eu
De patrocinio quod tulit. opprefsis.
E s | Cab. $. i -
|... À 9 Helgone Noruegiorü Rege (qui cum nouem
4 3 cximiz fortitudinis pueilibus ipfo nuptiarü die
UT. fub duelli prouocatione fponfam rapere volenti
bus, congredi debuerat) fuppliciter rogatus tanto dif-
crimini auxilium afferre , tam prompto animo prece
busallenfit, vt Helgone adlocum pugna praecedente,
intericdtis aliquot diebus profe&tionem orfüs , tantum.
. locogim diali itinere pedefter emenfus probatur, quan*
. tum prxcedétes diebus duodecim equeftres peragraff
. dicuntur.Interrogatusàpugilibus, an ei dimicandi vir--
tus füppeteret, Non vnum tantum, verim quolibet
admilfos excipiendi certifsimas fibi vires extare refpów-
. dit.Sequenti die cum contemptu adueríariorum cam
. pumingre(lus, fub motis cuiuidam cliuo fcfsione DE
 2 E P I TOM E -LIE R Ne. :

fita , aduerfis ventis ac niuibus corpusprxbuit. Tunc ——

acfi vernotempore apricandum eflet,depofita vefte, —
demendis operam publicibus
dabat. Purpureü quoque
amiculum quo nuper ab Helga (id erat nomen Regis —
fponfa) donatus fue:at , fentibus iniecit, ne contraíz- —
-uientia grandinis tela, indumentorum vmbracula mu-.—
tuatus videretur. Tuncathletz montem ex oppofito.—
fübeuntes,auerfüm ventis fedendilocum petunt:accen-
foqueigne frigus depellunt. Deniq; non vifo Starcha-
tero, quendam ad montis faftigi immittunt, qui tan- /-
quam é fpecula eius contemplarétur aduentum . Is in.
deuexa montis parte fenem prof;piit,fcapulis tenusnie —
uali defuper refperfionecontectü:quem petcontaturan ———
is fit,qui promiffas pugna partes agere debeat, C umd; ——
fe effe bunc Starchaterus aftriüeret , füperuenientes Cie --
teri, paritérne omnes,an fingillatim excipere flatuiffet, — —
interrogant.Atille: Quoties, inquit, mihitriftecanum ——
agmen oblatrat, fimul , non vicifsim eos abigerefoleo. —— —
Ita fe cum vniuerfis, quàm fingulis confligere malle — —
fiznificans, prius aduerfarios dictis quàm armis con- ———
temnendos putabat. Inito conflictu, fex corum abíque —
mutuo vulnerum receptu proftrauitttres veró refiduos, ———
quanquam.multis vulneribus ab eisaffectus,fratrum.
exemplo confümpfit: quequidem vulnerafolirurico« ————
Iz filio, ob officij venerationem,crediditreflauranda.Is. ^ —
enim euulfas ftomachi partes piiffino loco reftituit; — —
elapífamque extorum congeriem , nexili viminti com-
plexione perftrinxit. Ne autem indonatam iuuenis hus.
manitatem relinqueret , chlamy dem yepribus iniectá,.
oblatz dignationis premium effecit.
dé
PTS
 c^HOw--.—

— qa4$ DE sEPTEN. GIGANTIB.

E De exercitiis eiufdem $tarchaterie —
CH 5. — — —
D Vmautem Starcbaterus apud Regem Suetiz mis
.— A litaret ,'intellexiffetque Dania: Regem Ingellum.
om prorfus petulantifs. luxus illecebris mancipatum,vitia-
Que pro virtute complexum, intermifsis Regia maie--
— ftatisofficijs, fordidum luxurie mancipium euatiffe,
- — dolentertulit tanta indolis iunenem, tam incliti patris.
filium exuiffe. Eximid igitur carbonü fafcé , tanquá
opimam farcinam , humeris fuis Daniam ee. !
(

impendit: Rogatus ab obuiis , quid tam infolitü onus -

deferret , Ingelli Regis hebetudinem ad acuminis ha--
bitum carbonibus fe perducturum aftruxit. Nec minus.
quàm dixit, effecit. Tantum enim valuit fortifsimi ac
cloquentifsimiviri monitio , vt Inpellus ex enerui &
molli illecebrarum mancipio , magnanimus virtutum
cultor euaderet ,patrifQue fui interfectores , quos ad
primum familiaritatis gradum extulerat, trucidaret, -
. Quo peracto, Starchaterus fuis monitis fatisfadum -
gaudens , gratiafque agens , multa praeclara in laudem -
| veteris militiz , modoqui fequitur , inter alia complu--
yaceciniffe refertur: — e: B
Wnberbis quando ductum au[piciuma, fequebar
Militia Rex Hacho tua , lafciua perofus | |
I»genia (n luxum , nilprater bellacoebams —
Exercens animum cum corpore ,mente profanum
JOnane relegaui ,flomachod, placentia. fugi , ONE
Fortia complexu animo , wanque arma profe(fus.
- e diprra veilisevat , cultu|q, parabilis olim,.
Rara quie: fomuid, breues , labor otia longé
Supe ir ; Propslit;
e^
Proplit ,b: parco fluxerunt tempora fumptu.———-
Non vt nunc quidam , quibus infatiatacupido ————
Ing luuie caca vifum vatiomis imumbrat.——
Horumaliauis vestis operofa tegmine cultus, — ^
-Molliter alipedem flectit ,fbav[amá, renodat ——
Ca[ariem , c» laxos patitur fluitare capillosz.—
Di[cere [ape foro, turpid, inbiave luccllo ——
Gaudet, i» boc fuudio vitam folatur inertem y -——
Vanalicelebrans commi[[a megotialingua. — — ^
- Vi violat leges , t ferro iuralace[sit,— ——— |
Obterit imnocuo , alieno pafcitur ere, — 0.
$Stupra gulamq, colit,vifu conuiuia mordax. —
I»[equitur , ftc [corta petens vt fareulus berbams 7
Occidit ignáuus ,dum pralia pace quiefcupt, —
Ao media fi walle cubet , te$Tudize nulla, — |
Tutuserit qui fata timet: [ors vltuna viuum —
Quad, rapit ,latebra letbum depellere on ee —
Aft ego ,quitotum concu[si cladibus orbem, ——
Leni morte fruav , placidog, [ub aftraleuandus —
Tunere, vi morbi defungar vulneris expers.
E
. femper pratereà tam remotum à lafciuia animum -
^s

,vtne eius fpectatoreflefüftinuerit. Nunquam.

habuit ——
otiumnegotio pratulit , nec minima quidem luxurize
affenfor effe voluit, mollium & timidorum contem« .—
: pocuus erin rras,parafitos vbicunque inter bel.
. Jantes comprehendit,cadendos curauit: fatius ratus iy
leuium hominum agmen cuticulz damno ridiculum -
di&are füpplicium , quàm poena capitisfuncftum im -
:perare difcrimen ./Eod ; modo, iocularis minifterij fore
. Gidads conditionis cateruam ,. probro ANIM lus .
2*5 Jo — DE SRBPTEN. GIGANTIE, . "3
' . dibrio multare contentus extitit, ne/clarifsimas mia. -
— pus turpifsimorum hominum exitio commodaret, -
—— Fuitipfe Starchaterus in co famofifsimo bello Suetico,
quod Ringo Suctiz Rex contra Haraldum Daniz re--
gem gefsit ,praecipuum culmen. Eo fiquidem bello
. nullum maius vnquam in Aquilonaribus regiis factü
—— — memoratur,
s Victor Suecorum Rex Danis imperauit,
— —Periére ex Suecis xij» millia illuftrium & procerum, ex
^ - Danis xxx. millia nobilium , at popularium vtriufque |
- . partis nullus erat numcrus. c.

3 De fumma geflorum $tarcbateri. reed

É | Emum poft egregiam facinorum fuorum laudem —

- AZ infenium vergens , hoc füccin&o carminetotius —
o witz & militia fuz (tudium fummatim fic exprefsit,—
authore Saxone ;; CEPS Una NIB Co
 cm mec c WEB I e cc c m E

- Et populos Semgalla tuos « Poft bac rhelemashos ——— —

| véggrelfus
caput iudetuli liuoreeruentum. 00
ES
 Qu iffum malleolis avimi[d, fabrilibus ictum.
Bic primiim didici quid ferramenta valerent
Yncudis , quanttm ue animi popularibus effet,
Veutonici quoque me panas authore dedere,
€um natoi Suertinge tuos Froibonis iniqua
- Cade reos ,domini vindex ad pocula ftraus.
Nec onaus boc facinus ,quando pro virgine chara —
. Wzno feptenos necui certamine fratres,
- defte locoqui
meftomacho linquente pevo[us ,
— Non parit aventivediumm ce[bite gramen .
— Moxó, ducis. Kerri. bellum. mauale paraztis |
— Vicimus egregio confertam milite puppun.
—— Wude dediletbo Vafgam, fabrumd, procacem
. Multaui natibus cafus xfervoq, peremi
Rupibus à nins bebetantem tela Vifinnum.
Duattuor binc Leri natos ,pugilesq, perémi
/ E " . ^ ^o P

Biarmen[es 3gentis Hyberna principe capto ,

Doflina populabar opes , femper, manebit
NoWMra Bauellinis virtus con[pecta tropbais.
.. Duid moror 1 excedunt numerum qua. fortiter egi,
Duoda, manu ges ,ad folidum celebrare vecenfens
P, " s : : ; I

Deficio :[unt cuncta meoimaiora relata.

Mincit opus famam nec fermo: fubpetit actis.
Sané fuit hic vir haud dubié dignus omni bellica
laude , non animi folüm vigore, fed etiam corporis
vis
ribus excellens, pres uaque pedum pernicitate,vt
vno die accelerando 3 pecu Suetiain Daniam pe-.
| defter peruenerit ,quod alij diebus xij. continuó gra» —
- dientes vix affequuntur. uoc vu c
-

. 2 /
Jl ^ /
 5 UNE
emer mmus ce
mr IE

n
re LE

sac rterrifobiliw:bello n
eei x -—— eM
— DE uq dc
- à 3: e
ERU pm
x UN

De maximo Suecorum ac Gothorum ———

cui. Stárchaterus prafuit contraDanos. ——————-
— Fab — — — 3
1 Vm caufam & exordium,acprogreffum& exit —
acer ij ldi
rimis acpradHara Ring.Dan
ini etan
HaquHild umgis
cormRe
Sueoru ho»- ———
Got,li
rumá; Regi
bro octauo, hiftoriarum excellentifsimus Danicarüre- — —
gum fcriptor Saxo Sialádicus,omni euo fucceffuro nos
- tifsimü tradiderit , ac poft eum euolutisiam quinqua*—
Crantziusidem prlium usf
ginta annisAlbertus u(d; inc idens
——
rater,8e
- fer attigerit, nouifsim omnii charifsim ——
——
s,
anteceíTor meus, Io. Mag. Archiepifcopus Vpfalenfi
hoc vatum , &incomparabile bellum in Gothicis ac ——
—
Sueticis hiftorijs fuis, ex ineuitabili propofitoveraciter —
(vt fidelem hiftoricum decer) nuper cofcripferitadme — -
pertinere arbitror, vt faltem eiufmodi formidabilis có» —cem
hoc in loco inter pugiles.
. fidus aliquam mentionem
& gigantes interferam , praeci puéquiainnull pralio ——
Septentrionalium regnorum, & vix vnquáintotaEu- —
terre(tris, quàm ——
Y opa,tot foitiísimi vtriuíq; partis tam
maualis exercitus duces, cumtanta vchemétiaacardo- ———
re belli feptennio praeparati concurriffelegütur,quem- — —
admodum in hiftorijs fatis cócordibus fupradidarum —
regionum ac Regum & Authorum fideliter fcriptum ——
habetur .-Enumeranturin primis clarifsimi bellatores, -
vnde,& quo ftemmateinfigniores prop a:te Danorum
fuerint. Inter quos & foemingduz , quibus virilem — —
eroga- 7
animum natura, arsque & experientia peritiamrpis
Hetha ac Vifna, Sclauoni
uerat militarem, cefü ils —
luftrifsimg muliercs :quarum altera prima duxerat — —

- cor es MEN
— 1$4 | DE SEPTEN, GIGANTIRE,. E
.. tera yeró apprime rei bellicz perita, principale vexils —
. lum gerens , eo, dextraQuein confli&tu vrgente in acie.
Suecorum Gothorumque Starchatero (vt infrà dice-
^ tur) priuata fuit. Similiter ex parte oppofita duces in-
— figniores enumerantur , maxime quod Starchaterus.
.. Suetici Regis Ringonis principalis exercitus dire&tor
- — fuit, atque in eius exercitu Vegtbiorga puclla acerbif-
— . fima bellatrix , vt inferius oftendetur ,. Numerus.
- mauium Ringonis pro Suecis & Gothis, duo millia -
— quingenta reperte : fed Danorum non imparerat.
Preeparatis igitur vtrinque nunc cuneata,nunc cornicu-
. lata acie, & reliquis ad pradlium requifitis , lituifque
canentibus , afperrimum fortifsimarum gentium tan-.—
totempore praparatum,tanto ardore de inuadendo ac.
defendendo imperio conferitur bellum , .vt crederes
repente (inquit Saxo) terris ingruere calum , fyluas
, c«ampofque fubfidere,mifceri omnia, antiquum rediiffe
Xhaos, diuina pariter & humana tumultuo(a tempee |
ftate confundi, cun&taQ; fimulin perniciem trahi. Nam.
LL
t

vbi ad teli iactum peruentum , intolerabilis armorum

ftridor incredibili cun&ta fragore compleuit, Vapor
. yulnerum repentinam czlo nebulam intendebat, dios |
effufa telorum grandine tegebatur. Nec parum inacie—
funditorum opera valuit.Atvbi pila manuaut tormé-
tis excuffà ,'cominus gladijs ferratifque clauis decernit —
tur, tum veró plurimum fanguinis periclitatum eft.
' Igitur fefsis manare fudor corporibus coepit, mucro-
numqQue crepitacula eminüs audiebantur .Illic Stare
chaterus ,qui belli huius feriem fermone patrio primus —
«didit, prior in acie dimicans , Haraldi Re gaprce :
| | Cue —.. Hun,
 ic— x

| — BPITOME LIBRI V. ^ HN
à feproftratos jabfcf- — —
Hun, & Elli, Hort ,ac Burgha
Mà mque Vifna dex teram commerporat. Puella etiam e
inSueticaaciedimicans, Vegtbiorg nomine,Sothpugie ——
& ipfaquoque
lem ftrauit: T'anta oinflmanteh
alterarcumu oftei nter-
ner»
——
empta eft, enim vi periti Gutho nes
uos intenderant, vt clypeos quoque iaculis tranfüerbe--
rarent :nec alia efficacior caedis extitit caufa. Loricas.
galeaíque perinde ac inermia corpora fapittarum acus
mina penetrabant. Centum quadraginta quatuor fa-
eittis , Vbboquidam fortifsime pugnans, transfoffus
interijt. Summa etenim fagittarrorum vi inftantibus
Dalccatlis, recruduit femper bellü contra Danos,/Tan--
Rex Haraldus curru excuffus claua au-.—
dem Danorum
—
rigz proprij excerebratus interijt, procerumquetrigins
ta milliaex fua acie, atque duodecim millia fimilium -
procerum ex parte Suecorum, & Gothorum: populari. :
veró numerus erat infinitus. Regnoque Daniz iuffa —
Regis Suctig Ringonis praeficitur Hetha, numero re-
sentium XLV Cui fuccefsit Olo, per Starchaterum
ab infidiatoribus introductum, pretioqdue corruptum, ——
interemptus, pes ccc I
De orte Stascbatert. E ers
cec Cap. 9. | Eo e
^"yOftremó
iam prolixafatigatus xtate &labore,ne — ——
K (enii vitio prifünum gloriz decus amitteret, egre" — —
gium fore putauit,
fi voluntariumfibiconfdfreret exi--——
: E oie wer maturatfet arbitrio. Olim name,
quereibellicie deditis morbo perire probro datum eft,.— —

uir c E- LES XI
Á -

ANS um
 3,6 Dr SEPTEN. GIGANTIBYVS. —
gerebat , emendi percufforis gratia: nihilaptius ratus, -
^4. quàmífiaurum , quod proaliena cladetulerat, damno-
. proprie falutis impenderet . Itaque Hatherum fplendi- —
:doloco natum , cuius olim patrem occiderat ,obuigm
nactus, hortabatur ne à parenus fui interfectore pos
.. .fnas exigere vererctur: hac facientem , auro quod ve
- . gebat potiturum effe promittit. Etvteius in fe ani- —
mum vehementi efferaret , huiufinodi exhortatione
vfus effe traditur:

c Pratere2 Hathere briuaui te patre Lenno.

e Hane mibi qua fo vicem veferas , c obire volentemE ————
Sterze [enem ,igulumá, meum pete vindice ferro ,.—
Duibpe opem clari mens perculJoris adoptat,
Horret ab ignaua fatum depoftere dextra.
Sponte pia legem fatipracumere fas eft.
Quodveaueas fagere, boc etiam antierpare licebit, —.—
- eMrbor aleuda vecens , vetus excidenda , miniSler
Natura c8 quifquis fatoconfinia fundit, jo penes
Et [lernit quod [lare nequit :morsoptima tunc e$. ——
Cm petitur »'Vitàd, piget ,civm funus amatur,
ANemiferos cafus incommoda proroget atas. |
Hzc dicens exertam crumeta pecuniam promit;Hae —
— therus autem tam fruendi xris quàm. paterna vltionis
€apeffenda cupidine concitatus , obfecututum fe preci — Th
Tec,E

bus,nec praemia repulfürum Ípopondit. Cui Starcha- —

terus cupidéenfe prebito , pronam poftmodum cerui-
€em applicuit, ne timide percuíloris opus exequere- —
Sur, autfeiro muliebriter yteretur hortatus : pre atu$, —
— quod
w-$—

Lo— —BRPITOME LIBRIV. —— NO

quod fi peracta cede ante cadaueris lapfum caputac —
truncum medius interfiliret jinnocuus redderetur.Ioi- ——
tur Hatherus adacto vegete oladio, fenem capitede» — —
mutilauit quod corpori auu/fum , impactumqQue,ter- ——
re glebam morfü carpfifle fertur, ferocitatem
animi ——
moribundi oris atrocitate declarans . Percuffor tamen
promifsis fraudem fubefle veritus , faltu abftinuit: —
quem fi temere egiffet, fortelapfi cadaueris itu obrus.— —
tus , occifi fenis poenas propriofunereperfoluiffet.Ves .——
rim ne tantum athletam bufti inopem iacere pateree ——
tur, corpus eius in campo, qui vuleó Relzg dicitur, fee — —
Pulure mandandumcurauit. ————— E
De Haldano , aliifg, pugilibus ab co deuictis.— ——
| Co. io. — —— — — — —— 9
Ax pretereà alius clare memorie Gothorum. —
L'. pugil, Haldanus nomine, Gothopatre, videlicet ——
Rege Carolo genitus, iifdem temporibus florens: cus — —
ius admiranda gefta atque facinora eó diligentiüs pre- — —
fentibus inferta funt ,quó infignierifortitudine dedus — —
&a nofcuntur. Is prime militie annis piraticatranf- —— —
actis,certamini Sueticofeimmifit: inquo dum pugi- —.—
feniHaquinum hebetandi carminibus ferri peritum. ——
adeíle didicit, eximie magnitudinis clanam ferreis—
confertam nodis , tunfionis vfibus adaptauit, perinde —
acpreftigij vires ligneo robore debcllaturus . Deinde
«üm ceteris confpicue virtutis habitu premineret, in-
ter acerrimos hoftes obnupto galea capite, fcuti inops,
clauam in obiecta clypeorum munimina, oemína ma.
pus opere torquebat, nec vllum tante foliditatis ob»
Tiaculum erat, quod non fruftratim clauc impulfü obs —
 -

158 DE $EPTENT. GIGANTIE. |

—— 1 -L

ue E
:4 x 4

cues Quo euenit, vt occurfantem fibi in aciepugis -

— km,acr
gcftaminis impaétione
ior fübrueret.
e Viius|
* famen & faucius, Suecorum potentia ceffit,inremos|.
-— - as terras dilapfus , viribufque , opera veterani militis,
(UN

Qui medendi artem curatione propriorum vulnerum —

dudi didicerat,reftitutus, quodam infigni pugile Tho».
rone in fuam focietatem accepto, Suecis denuo flrata-.—
—. gemateclaífico congreditur:yictorque accedens, Siual« 1
. dum quendam cum feptem filijs natura habituquefe- |
—— * gociílimis , nouum molientibus infültum , füb prouos |
catione (fatis informi claua vfus) pariter oppreffit. .
- Deinde Hartbenum quendam gicantem Helfingum, -
. mnouem cubitorum proceritatem (vt fuperius didumg
. ft) habentem , (quod raptas R cgum filias fluprocor*
zumpere glorie loco ducebat , illuftres nuptias humili-
-. bus praferre, tantoque fe clariorem exiftimare confue-
uerat,quantó fplendidiores concubitus pervim affequi
.. potuiflet)malleo mirz granditatis vnà cü fex füisath- ——
— letis fimili violentiaac fcelere debacchantibus, validé. —
— €ontriuit.Pratereà E gtherum Finnenfem, quód pirati* -
—— «a plurimos hinc inde moleflaret,naualique prelio ex- — -
-. pugnari nequiret,ex prouocatione fecum decernentem.—
— oppreffit. Deindecum Hatheri N oruegianiRegisfilià -
. Thorildam à Grimmone eximiarum viriii athleta,füb
. Jucili comminatione expeti comperiffet , edidumq; à. —
-. gatre effer potiturum ea, qui pugilem amouiffetquane—
—. quàm ad fenectutem coclebs peimenerat,onon minus fd- —
-—" gmenReois promiflione,quàm athlerze perulantia con».
—.. &itatus, pugna locum accefsit. Grimmon emappetens
.. fxtrcmos loricz nexus cum occidya clypei parte perfes.
- -Quit^ * ;
 Vetulum;inquit,acrius dimicantemnon memini.Sta- —

rquidá Haldanus BorchariNor- -

| E C minori claritudineinter fortifsimos pugiles - :
oraeturDrotalte
LNnegianimematqu be regia prolisfilius: cuius inuen-—
tz initia ftoliditatis opinione referta fuere, fequens —'
veró «tas fuleentifsimis operum infionibus illuftris-
cuafit, maximmifque vitz ornamentis inclaruit. Ádoles —
. icens pugilem ingenuz fama ,quódab eo pueriliter —
a
esent
ga 77

- ebludens colapho percuífuseffet, eeftamine, quodin —

3manu habebat , petitum opprefsit :augurio apud om-. —
nesrelicto, quanta animi atque virium maenitudine
in hoftes triumphaturus effct. Ea tempeftate Retho
Ruthenorü pirata plures prouincias rapina & crudeli2
/. 160 5f SEPTEM, CIGANTIB] | —
tatis iniurijs profligabat : cuius tam infignis attocitas
.£rat, Vt caeteris extrema captorura nuditati parcentie |
bus, hic etiam fecretiotes corporum partes tegminis -
bus fpoliare deforme non ducereV nde graues imma«
t.
nefque rapina Rethoranx cognominari folént. Habez
-.. ba&t
aliam torquendi fxuitiam beluinam, quamye«
- . &ecundix caufa volens praetermitto: qua indignitate
motus Borcharus Haldani Pater Rethoni fe obijcitz
quorum, vt mutuum bellum, ita exitium fuit. Halda-
nus vero eam pugnam vulneribus affectus exijt,é quis
.. bus vnum ori euidentius infli&um habebat adeócica-
. trice confpicuum, vt caeteris fanatis, carnis excrementa -
farciri nequiret : queres, contumcliofüm os , nomen.
€i peperit , vnde perennem gloriam pro honeftate, &
patria pugnans, aequius meruiffct, Sed quid virtuti di-
gnum vnquam retribuit calumniofa interpretatio ma-
lignorum ? Viguit tamen in eo tanta militaris claritas,
ytvbiqueob infignem fortitudinem formidabilis ha»-
beretur : ynde & ea fiducia du&us, concupifcere coepit.
. confortium nobilifsima virginis Giurithz regij ftem-
matiseo feculo in Dania vltima hzredis : qua cauen-
... dz iniuriz gratia , conclaue füum electo pugilum aga
minetutabatur. Ad quam cüm Haldanus femelforté-
- veniffet, abeffentque pugiles, quorum ipfe fratrem im-
pubes extinxerat , Oportereeam, inquit ,caftimonia.
rigorem honeftifsimo coniugi decore permutare , vt
lapfa regni gubernacula copulxfiix beneficio reparare -
poffet . Se ergo nobilitatis fplendore confpicuum nu-
ptialibus ab ea votis refpici bortatur, ee ob di&am -
«auíam voluptati aditum datura vi catur. Cuius
'" . gelpone
 ELE, ecc Loo ay nece E 2 UC LU a e .r cho.
ma c. lo ER SE E
lU ixl co MOT.

s— c 4p ——
EPITOME L IBR ry.
tefponfione intelleQa, fe nedü generis claritudine im- ce
parem exiftimari, fed oris deformitatem fibiexprobra- E
ti, obfecrat ne cui tori conniuentiam. prabeat,ante- |———
quàm reditus interitüfye füi certitudinécognouiffet, — —
Quem athletx Giurithz locu tum indigne ferentes, dis.
Ícedentem infectari conantur. Quo vifo, mox quercu -
fuccifa;atque in clauc habitum redacta,folus cum duo- ^.
decim manus conferuit, eosQuefpiritufpoliauit.Dein* ^ ——
de augenda claritudinis titulo Rufsiamiogreffis,füms —— F
ma omnium dignatione füfcipitur, atquein breui (fer ——
uente inter Suecos & Ruthenos acerrimo b ello)pures —
Suecorum pueiles duelli prouocationeoblatosinteres —— -
mit: & in poflrremis proprium fratrem Hildigerumfe- — —
ptuapirita pugilum opprefforem (dum pictatem forti ——T
tudin non przponeret)gladio panniculis (ne carminis — [i
bus hebetaretur)obducto occidit. Deinde Siuarum Sa- d
xoniciiquód nuptialibus triumphisfponfameius Gius ———
titham abducere vellet, celeriin Daniam emenfo res
greflü inter conuiuantes opprefsit, fponfaque lato dp.
plauíu potitus,ex ea genuit Haraldum Hildetà, dequo. ——— —
capite viij. didum eft. Atfinaliter à Vefetoinfipnipue —. .
gile, in Sialandia pro reftituenda lacerata patiapus ———
gnans, occiditur, -
Dc 01 pte Vegeto. Cap.ta.. |
Lo Vepetus vix tertio etatis luftro pera&o:tyro- e
ur
cinium virtute aufpicatur. Cüm enim pe:cepif-
5s
E

Íet Gunnonem proximas manfioni fiie fyluas peratiox

latrocinium obfidere , atque innocentes homi nes pere
dere , facinoris indignatione permotus , & ne viztuti-
EE
 162 Dr ciGANTIPVS.
.—. . debitum tempus inertia dilabi pateretur, arma à pa re
EM principe Noruegiano impetrat: cancque crudeli Íecum.
accepto
, acequo, profundam fyluam ingreditur , ho«-
minumque veftigia niuibus impreffà cognofcit. Quo.
figno fuperatis multis periculis , tandem latronum
z--
desaggeribus obductas inuenit, quorum ftabularium
- artuatim confractum,primo interemit,te&toQue tra
uerfum iniecit: deinde patrem, filiumque, tant igno-
minixvindices accurrentes , alterum ferro, alterum
cane confumpfit. Sed ne ipfe quidem incruentam gef-
fit victoriam ,nam aduerfo corpore fufcepit vulnus,
,^ quod feduloà cane perlin&um , citiüs fanatuminue--
nit. Mox que ftipitibus capita es cadauera latroni,
in fignum reftitutzfecuriraus infigi iufsit : quaetiam.
fortitudine duodecim pugiles , pudicitiam filia Regis.
"Frendorum violare cupientes, in exigua infula (vtíe«-
quenti capite dicetur) opprefsit. Erat pratercàilliacre.
f

ingenium viribus coniun&tum,vt facili manu ferocif--

E fimos hoftes conficeret, aut fugaret : vnico fiquidem.
—. fatellite muliebriter culto contentus, modo feruato, vt.
Suum cormitisque ferrum cauatis baculis condendum
€ dia - t* Á -- f^. ^ " . : LL.

. £urarct, donec cominus certaturus, baculo extractum,

inqios vellet repente immergere poffet. EoQue ftrata-
gemate víus, potentes plerunque aduerfirios füpera-
uit. Deinde piraticam longélatejue militaribus armis.
&xercens, xx, maritimos Reges nauticarum viriii cer-
tápaineconfump£t. Quo cuenit , vt infigniores pagi
— les eius conf oederationem peterent,atque plures effre-
natiingenjj iuuenes cius. fierent flipatoies, His viria.
lasinfizuctus , ita finitimos reges fola opinione cafti-
* e 0 geuih
 -oQ, EPIT OME LI BRI Y. ——— 16$ —
gauit, vtijfdem gerendorum bellorum manus,curam, ^ —
m Suetim —
audaciamque detrahere, Tandem ad Regeact
-Ringonem perue nit; cóchario rillif usis. ———
ceter
,quó
ipibus fingu
cius aula princ lari fort itud ine fimiliores
zat: vnde & princeps maritima clafsis (que numerum, ——
duor um mill
bat, vt fuper
ium
ius
&
dictu
qu
m
in
eft)
ge
conft
nt
naui
itutu s,
ar
um
eam
um
conti
feptnes
em |
E.
Regum manu confilioQue, prom Xtifsimorum etiam fi»
at QVE ——
bi adharentium co ordine ac udio eubernab
em vi&or
claffsi
Danorum potentif mam iofotitulofü-- — —
^———
peraret , prout Rex Ringototius Suecorum terreflris
.aeminis vié&oriofus ductorextaret. Tandem, vtdictg —
eít, Rex Dania factus ob meram crudelitatem à Suetie ———
Log o
co pugile Starchatero interemptus. eft. c0

Jaddbuc de eodem pro pudicitia victoriore

| fuexante Cade — | — — — —
|
^Rantolimin montanis Noruegiz penes Occides e ———
L4taliumGothorum limites, gemini pugiles, ijdem- ...—
Quefratres, Schatus & Hiallus nomine , tantum przee ———
ex«
fümentes infolentiz Juxum, vt effreni petulantia, -
cellenis formz virgines parentibus ereptas, concubi- | .—
tu violarent. Quocuenit, vt Efam quoque Olaui Vere
Amorum Regis filiam, raptui deflinantes, patri mans —
darent, fiillam externa libidini famulari nollet,per ——
tuenda prole decerneret,
proum
fe vel ali Quodet(i ———
paterna clementiz , fub inco modis decrepitg fe —.——
ne&utis fufpipanti, maximé probrofum erat : atta-
Ld

men exhauftos corporis neruos ,propinguorumingee

filie iuftifsima d Eruqne erigere:
ins,
Dio.& viribu
— 3654 DEGIGANTIBVS ——— —
- fonabatur.Interim Oloadolefcens N orueoicus, fplen
- didoloco &familiagenitus,horrore Íceleris permotus
—.. OblataqQue pugrix faculiate gauifus , Olaui penates
— . greftium cultum mutuatus accedit: ybi cum inter:
... &remos difcubitu frueretur, moerétem Reeis famili
— — €ófpicatus, eius filio deinduftria propius accerfito, c
- exteri lu&uofa facie efent, inquirit : quo afferentefo--
—. &oris fux pudicitiam , ni cuiufpiam defenfio ocyus in«;
£ercederet, proxime per aceirimos pugiles profanandás:
... guríum percontatur quid pramij recepturus foret, qui.
. falutem fuam pro virgine deuoueret. Super quo Rex.
co perfilium interrogatus , filiam propugnatori ceffuram -
—— . €eípondit: quz vox praecipuam Oloni fübeundi difcri-
qninis cupidinem atiulit, Con(üeuerat autem virgo.
E prout hodie Aquilonaribus mos eft) hofpitum vultus |
- A propius accedendo quàm curiofifsimé praelato lumine.
v -.«ontemplari , quó certius eorum mores cultam; pere.
— — Épiceret , vtomnia figna , habitudine corporis notata,
— . parentibus oitenderet iudicanda. Qua more predicto
— . Olonem fcrutata,inufitato oculorum eius horrore per-
- fuicta, penécexanimis concidit (ade vigorém ftupor.
- hebetat) cau(amqQue trepidationis fuz ilico parenti re-.
uelat. Quo confiderato adolefcens pupillas, ne vifentis
bus formidini forent , palpebris arctius obítringendas.
curabat, depofitoQue pileo quo facies obnupta erat,cir«
— . e«unfílantes hilarem animum abiecto omni metu affu--
— - mereiufsit, Nec fegnius a&um quàm iuíffüm fuerat,-
mox euenit: ita vnius hofpitis benignum promiffum .
. €ammunem omnium formidinem propulíabat.Intereà
. — Viallus & Scatus cum decem vernaculis füperucnien--
pitij iura yiolando interemit, seco e oo
- defe Virngrieni, c "eruarodi pugilum - : e e-
Cap. 14. ; | x - E -— E 2 E : coena
| zu geslis.

H Ocquoque loco pratereundum non eft, quomoe -—

do cofilio Regis Suetize Erici Diferti(cnius men*— .-
tiopofthacfiet)quidà Arngrimus infignis pugil $Sue- ———
ticus,cotra Septentrionales Reges Scrichnnie & Biar- .——
mis pradliando triumphandoqQue focer factus fit Regis USERY
Danis Frothonis , quód eius imperio vltimos huma-
narum rerü terminos adicciffct , egregijsQue operü fi--— —
tulis patentem eius claritatem laté per orbem ampliaf- — —
fct. Suflulit autem, tefte Saxone X IL filiosex Ofurae -.—
Hi ab adolcfcentia piratico muneriincumbentes, vno. —
omnes nauigio forteininfülam Sampfe aduccti, duas -
A maritimis nages Hialmeri atq; Aruarodi INomuegia-
do e E | B3 !
—""ó6 Dr GIGANTIBVÉ.
uo ru m pir ata rum
ia
rep
gub
eii
ern
unt
ato
:qu
rü
os
mox
pu gn
vac
a
uef
ado
ecé
rti
re,
, rem
mo
i-
e.
d:
i"
/

vibus in abíent
-

iores facti , quód principales eorum re&tores non in--

"teremiffent:vnde & partam victoriam vti inanem, ita.
Íecuritaté vacuam contempferunt: animaduertentes
fequentibus pradijs fefe maiora diícrimina , & fortein-
digniore fortuna fubitaros. Quippe pradiüi pirate,
quorum iampridem abrupto clauo tempeftas nauisia
. Jacerauerat ,alterius excidendi eratia nemusingrefsi,
- ligni rudé extenuauere materiam,dolabris eouíq; eam
ambientes, donecformá indueret naualis inftrumenti.
Quod cá humetis impofitum fociecladis ignari defer-
rent,ab Arngri mi
filijs recenti. opprefforü cruore ma»
dentibus lacefsiti, duo cum pluribus ferrodecernere
cozdi funt. Nec par quidem conereflus extabat, cum |
- geminam bifTena manus exciperet : caeterum victoria
numero nó refpondit. Interfe&tis enim omnibus x11.
pradi&is, oppreffoque ab eifdem Hialmero , vi&oriae
Aruarodum titulus non fefellit, quem folum ex tanto
- fociorum numero fortuna feruauit :qui informem ad-
. huc gubernaculi truncum incredibili libratum nifu,
tanta vi hoftium adegit corporibus, vt duodecim vni«-
«o eius impulfu contufos elideret.
! Mabut deeodem -Avngrimo, c» pra[ligis
» Fimnorum. Cab.ig. — po
I V2n:uit etiam hic Sueticus pugil Arnorimus,có- -
4 trapotentes extremi orbis Septentrionales reges ,-
Egbertum Biarmorü , & Teneildum Scricfinnorü (de.
quibüs in principio lib. 1 1 11..aliqua mentio facta eft) |

vtvitor-
 Ee EE E MAC eo E AL RE EE
E Td a e 2
, E DN Je SB EaamE. x EE rue s E E - Decr md EP cw
E z
»— . i-—- HL
t - D " B E mud
Lr w- -— A a

CUT UUNRUTOME LIERI V. IU

: * - :

*€* I

vtvi&oriafuper his obtenta,pro meriti s is — —

& triumph
filiam Resis DanixFrothonisOfüram, acquireret có- EUN-——
toralem, prout inde monítrauiteuentus.Interi m —
tamé
cum fylueftri gente congre ,flu validofe ——
exerciturus
r: e reperitfe———
muniuit,eoQue proficifcebatu primumqu
— —
nedum contra homines feroces,ied & elemenra durio-
ra moturum bclla , quemadmodum infenuslib.x1.de — —,
bellis (ylueftribus oftendetur. His tamen hominibus — —
acer telorum víüs eft,vt dimicando latis & grandibus
fagittis vtantur: necminus incantationibus & prafti- — —
- gijs aggrediendo, fugiendóvein trabibus pandis inter ^ —
-medias niues,excipere vel obtiuderenorunt,Hos Arn-
Eu (referente Saxone) claritatis caufa fibi conci-
lianda
i adortus obtriuit: qui cum infeliciter dimicat-.——— —-
dofüga dilaberentur , tribus lapillispoff tergum con- — .-
ic&tis totidem, montiü inflar,hoftibusafparcrefecerüt. — —
Igitur Arnerimus ludificati vifus erroreperftridus,ab — —
Anfe&tando hofte exercitü reuocauit, magnarum feru- — —
pium interie&tu coéccitü putans, lidem. pofteradiecó- ———
grefsi vidtiq;, coniecta interrà niuiingentis fluujjfpe- ^—
ciem indiderüt.ltag; Suecis perfummü vifus errorem. —-
falía rerü opinione delufisiinufitataaquarü molesob- —
ftrepere videbatur.Ita victore vanam aquarum imagie —
nem formidante,fuga impetrauére Finni. Tertio idens — —
tidé die reparauére bellü;nec iam amplius vllü fugae ef-
ficax remediü fuit. Videntes enim fuasinclinariacies ,
poteftati(epermifere vi&toris.Deinde Egtherum Biar-
morum diicé duello prouocatum deuicit.Poft hzc fpo- —
lijs tropheisd; au&us, Suecorü Regisarbitrio median- — |
fufcepit Ofuram,ex
: am i
te, Danorum Regis predicti fili
D S
 : - zs | x
D E G1 G Á N qt 12 VS.
168.

qua(eodem Saxone tefte) xij. filios genuit nominibus.

buiufiodi annotatis: Brander, Biarbi, Brodder; Hiar«-
tandi, ander, Tiruingar, duo Hadiugi , Hiorthuar,
Hiartuuar, Rani, Angantir,qui omnes, vt przdidtum |
. €it, piratica exercentes,ad vltimü fuerunt interempti,
)

Jf.
iÉ
A

— " - " * H. ie;

BU ANON esee
- ip adi - et
^ &J

- —
AT

De occi[tone vr[1, c epotationefam-

: | gnimiseius. Cap 16, : 0- n
pt T aquilonares pugiles quidam erat Biarcbo
no- .
mine, gladio femper vtens longitudinis inufitate;,.
.quem voluptatis locoportauit in quofcunqueinfolen- |
tioris vita athletas duclli prouocatione ftringendum
nc moribus abiedtifsinus deditos, claritudinem athle--
ticam turpibus exemplis fineret infamare:vnde &plu--
rimos ea occafione aut infolentiam totaliter abijcere,-
autvitam in periculum ponere coegit. Talibusitaqué.
eperum meritis exultanti , nouamde fe f ylueftris fera.
MD Pus | vienam
 — — EPITOME LIPRITMY. — t69 —
R— Vrfümquippeeximiz magnitus — —
victoriam praebuit.
io conte- — —
. dinis, obuium fibi inter dumeta factum, gladbus
— dt,comitemque fuum Hialthonem,quoó viri maior — —
-euaderet, applicato ore egeftum bel ux cruorem hauri- ——
re iufsit: Biarcho aut em du
, m àpug ilequodam omni ——
petulantiz genere debacchante, & inconuiuijsnodofa ——
-offain confeffores conijciente; vehementem incapite ——
-4jctum exciperet , indi onum ratus gladij viuiniuriant xs
pen( are,putoffreBe uicemideipia
einxit, ciét em rem iff o,f ron
;int
tem
orfi t
ejus
tran f--
—--
1n occi mqu e loco fron tis
uerfum honiinis animum , vultüás obliquitate multane — -
do, foité vtab ofsibus amodo cijciendis horreret.Pras ——
tereà Reenerus quidà Noruegianus , dum illaftris
mie —
-litiz tyrocinià exerceret , vidit in fociorü caftris puelle ——
. Jam, ingenti fortitudine hoftes vndiqueprofligantem: —
-cuius amore captusfatiari nequiuit, donecimmanem — —
vifu m, cane máue fero cifs imum , vir gin isc onc tue
lme
: (etfi aditum amori prusfoli- ——
—
tantes interemiffet quos
€itata fpopondit) ea ratione oppofuit,vtferocifsimarü —
beftiarum oppreflorem intueretur, cul neruos diu tuta* | 2.
tx pudicitie crederet permittendos. Huicque puella. m
"Latgerthz nomen fuit : de cuius fortitudine paulo in —
€ E
feriüs inter pusnatrices nonnihil oftendetur.-
— De Reenero Pilofa braccadicto. —Cap.Y7.
Cp Exfuit Sueonum, Herothus nomine,cuius anxia
EN. mensob cuftodiam pudicitiz pulchenima. filie
fux, non parum vreebatur, an potius beluino prafidio —
'(vt tune quorundam principum mos erat) an humans ——
. fidci cam permitteret HR EDHNEHED ERE ümcumhus |
 a eeota
ce oe -k
E dM s

WO -- ——D£*€ ocIicANTIBVSE — ——
nang fiducia praferretbeftialem crudelitatem ,citing.— po
Liv
Ur
re"

elcgit,quod periculofius erat,nociturum. Quippefyl-—

|áS venatione complexus, repertos àcomiubusans —
pues filix detulit nutriendos. illa paterno ocyusob- -
Ran praecepto, vipereum genus virgineis manibuses
ducauit. Et ne eorum fatietati conueniens efcafübtras —
Tereturjintegrum bouis cadauer curiofus parens affers
riiufsit, ienorans fe priuato pabulo publicam fuftenta-.—
- geperniciem. Qui cum adulti peftilentifsimo halitu, —
viciniam vrerent, «ex inertisopera pocnitens,potitue —
rum filia, qui peftem amouiffet, edixit. Cuiusreifum».
mam Regnerus Noruegianus , Regia profapia oriune—
—. &us,inter plurimos virginis procos praecipuus, vbi pa».
—. blica fama didicit.laneum ànutrice fagulum, villofaQ; .
femoralia , quibus infli&tos anguium morfüs elideret, -
expetiuit.Cumque nauigio Suetiam appuliffez, dein- |
— ..duftiiafiiooris rigoti aquis fupercffufis ,veftem indus —
.. mari permifit: qua amictus , folus enfe teloque muni-
tus, procedit ad regiam. Procedenti duo inufitatz ma-
gnitudinis angues obui; allabuntur, iuuenem ftridtura
caudarum, ac venenato voniitu perempturi. At Reg-
nerus gelati cultus duricie fretus, amictu venenum, &
clypeo morfum,infatigabili beluarü cogiefsionefüfti- —
nult;acreprefsit. Ad vltimum proicétum manu amen»
tatum telum ftrenue corporibus eorum adegit. Deinde -
enfe bicipiti vtriufque pracordia lacerans , felicemin-
- geniofa ac periculofze pugna exitum habuit, Cuius —
ve(titü Rex curiofius contemplatus, cüm hifpidüdor* —
fotenus,pracipué incomptam bracharum fpeciem ani-——
maduertiffet , eludens, |Lodbroécb, id eft, Pilofam bra».
cham, —
 OBPITOME LIBKI
€. do
cham, eum agnominauit: quem etiam vtexlaboribus — ^
/fecrearet,cum amicis epulaturum accerfitllle pius re*——
uifendos fibi quos reliquerat fociosaiebat:qnosnitidé —
vnàfecum veftitos,R egize men(x prafentauit.Et demü ——
ea peracta,vi&toriz pignus accepit: exqua plurapra- ——
date indolis pignora procreauit:coquefinceriori amos — —
re eius folatio potituseft ,quo maioribus periculis GG — —
ingenijs, cam fuo confortio parram agnoniffet. Ab- —
fumpta tandem nobilifsimahac coniuge, Thoraappel- — —
lta, invaria fortunz ludibiia incidit, vttoto orbeful- ——
gidusarmisab inermibus Finnis & Biarmis(proutan- ——
: qui etiam poft-—— —
teà dictum eft) fuperatum fe doleret
modum ab Hella Hybernorum principe colubris ob« E
elc eu
ie&us, vita functus eft.
De . Alone pudicitia defeno- ce
peue eoo
dene Capi... ———— 03
y Ex Gotb Siua;rdus
orum iamq s habu
filiom:qu it Vemü
am
dum - -
vere
&Oftenum,fil Alu ilda ae tant

eund iz fide m ab ipfis os pe- (7

incunabulis praeferebat,vtáfu
plo iugiter obnuptum haberet, quominusform am —
Huicpaterin — —
alienae libidinis irritamentum efficeret.
ar&tam cuítodiam relegatz, viperam anguemque edu —
: eandos commifit, pudicitiam eius adultorum tandem
reptilium cuftodia vallaturus :yt viris tantummodo
fortitudine& virtute infignibus , magnitudine difcri-
minum fuperata , virginis aditum annuere videretur 5.
, idipfum fruftrà tentaffet, proti»—
fiquis
vtto
hocadic& ;
nus amputandum caput, paloqae refigendum praebe —E
tet;ne quiuis petulanti ingenio ftimulatus, tantum ———
 131 A DE GIGAWNTIB VS. —
-. facinus ín Regium fanguinem prafumeretattentare,
non
-
- Quocomperto Alf Sigari Regis Danorum filius,
"tam viribus quam medie confidens, periculumqueeà -
clarius quó periculofius tentandum exiftimans, proci- -
titulo beluas virginei thalami feruatrices , debellandas.—
. aggreditur,przfertim quód edicti ratione earii vittori.
fortius ad.
SNiürgineus deberetur amplexus. Quarum vt
. ueríum fe excitatam rabiem füftineret,cruda cruenta; —
corpus pelle contexit: qua fuccin&us, mox vtfepti vale.
uas fübijt, candens ferrum forcipe comprehenfüm , hi».
antis vipera faucibus imtuerfit, atque exanimem pro-.—
ftrauit, Anguem deinde finuofa volubilitate acceden« —
téinter medios ri&us telo abfumpfit, vel vt antiquio-
res Gothorum hittoriz tradunt ,ardentiferrea bafta, —
CumqQueedidiras —
— velut cultrato mucrone, opprefsit.expe
tioneconnexum viQtoriz pienus teret, refert Rex
- Siuardus: Hunc fibi gene:um placiturum, in quemfis—
liafolido arbitrio confentiret.CumQue fola puelle ma-.—
—. ter proci votum difficulter exciperet, mentem filiz fe» —
— «reto perluftrat alloquio : que cüm deprehenfa effet. —
(0 procum incautius ob virtutem landare , matereácone -
uitijs lacerat, quod elifis pudicitiz neruis,fpecierum il- —
lecebra caperetur,omiflaque virtutis cenfura,adulantie -
busformx blanditijs, lafciuz mentis intuitum exhibe- |
. ret. Quamobrem iuftam matris fententiam tacitéap*
| (C ORIG FN inuenit,quo nedum pudicitia (be- -
uibiscuftodibus interemptis) illxfam. oftenderet, fed
infigniori aliquo fortitudinis auíü fpeciofius illuftraret
& confirmaret. Moxque ad Danici iuuenis concemps —
tum adducta, foexmincam yeftem & animum , c |
-— 25 0. 0—
 NE - kn ITOME LIB RIY. - 353 RE
lem permutauit, atque expudicaadmodu
puelm
la, fe- ——
xoc em piratam agere ccepit, Adeonanquevirttutem os ———
tiopreulit, vr cum regiisdeliciisfruilicere
bellt,
ico — —
difcriminifc emineofurore addu&ta, fefubitóimmer- — —
- ferit; omnesque viros tam pertinacicaflir prop
atio»s —
fito auerfari coepit , vtfrmiter fecumflatmeretnune —
quam alicui viro cop ula ri,in piraticoexs —
fed deinceps
ercitio virorum fortitudinem füperare,aut «quare, —ps
De feratagematibus Fridleni. - Er 0
po 4 -cil9g. —.. —— ——
E1 XrantFridleui cuiufdam infigniagefta: cuiprztet —
A infitam animo fortitudinem , étiam contemptri—x —
ferri tunica vel lorica, fiduciam mini(trabat. Hac in.
publicis priuatisque conflictibus tanquam falutiscultu —3
vías plurimos potétes hoftes acri pralio fatisatos Op- ——
prefsit, atqueinter alios Gunholmum quendam hofli- — —
leferrum carmi nibus hebetare fol Ítum ,creb to capuli -— -
iétuexanimauit. Dum autem niucroni manum Qpi« — —
dius inferit,elifà neruorum officia reductos inpalmam -
digitos perpetuo curuitatis vinculo perftrinxerunt.ldeé -——
dum Dufflinum Hybernix oppidum obfideret, muro- Em
rumque firmitate, expugnationis facultatem Deoa —
€onfpiceret ,Hadinegiani acuminis ingenium aemula» -
tus , hirundinum alis inclufürn fungis igné affigi pra-
cepit: quibus propria nidificatione je D fubito flà-
mis tectaluxe quas
ran
oppidt:
anis reflinguerecócurs ^—
rentibus, maioremqQue fopiendiignis, quàm cauendi — —
hoftis curam praftantibus, Dutflino potitur. Pofthzc ——
apud Britanniam amifsis bello militibus , cüm difficis -
am
| — pua -— Dre cicANTIBvS.- | —
— lem ad littus reditum habiturus videretur,interfe&orüi.
— — «adaueribus erectis, & in acie collocatis,
ita priftinum.
. multitudinis habitum reprafentabat,vt nilex eius fpe-
. &ietanto vulnere detractum videretur, Quo fado ho-
fti non folum conferende manus fiduciam abítulit, fed
etiam carpenda fuga cupidinem incufsit.
co 0 4 Beein(lem firatagematibusper ———
* 4 AH. Cap. 10. ur o ERE
Kf x Vantum ad Hadingianum ingeni füperius ade
Z ductum,is eft intelle&us, quód Hadingus Dano«-
rum &ex , primis adolefcentie fux annis fclicifsimé
- . dedu&is, omiffo voluptatis ftudio,continua armorum
. meditatione flagrabat, forti animo perpendens ,om»
— mevitetempus fe fpeQtatis militia operibus cxigere
- debere. Idem Handuanum Hellefponti Regem, apud
— Dunamvibem inuidtis murorum prarfidijs vallatum,
..— manibülíque nouatis refiftentem,bello pertentat:quo-
—.. rum faftigio oppugnationis aditum prohibente,diuer-
— figeneris aues loci illius domiciliis affüetas,
per aucue
p3j peritos prendi iufsit,carumQue pennis accenfos ig- -
ncfungos fuffigi curauit: quz propria nidorum hofpi-
s tia repetentes, vrbera incendio compleuerunt : cuius
... extingueudi gratia concurrentibus opidanis. , vacuas -
— . defenforibus portas reliquerunt. Adorfus itaque Han«
—.. duanum, cepit , eique redemptionis nomine corpus.
— fuum aurorependendi poreftatem fecit.Cumd; hoftem
. tolierc liceret, fpiritu donare maluit:adeó íznitiam cle-
. Tmentiatemperabat. |Attamenquotieícunque polieà .
-- jbfidioaliqua imminebat, Regio edicto omnes do--

Lem
 7. — EPITO ME LIB KI Y. s d7$ z
Badücradeeneabantun —— 0 9 0
| DeougnadomeHaraldi Regiscontra drame
fiicum.. Cap. 2i. ————
Y Araldus illutriflimus NoruegianusRex,inados
commor a» ———
2o

lscentia füaapud Byzanti ums, Regem

domeftico draco» —
tus, homicidij crimine damnatu
nilacerandus obiectar praecipitur?cuiin carcerem eut-——
ti, ingenua fidei feruus vltrofe damnationiscomitens — —
obtulit. Vtrunqueis qui cuftodia praerat, curiofius ——
obíeruatum , per osantri inermem excuffumQue di-
mifit.Itaque nudato miniftro, Haraldum verecundie — —
. gratia linteo tantum difcinétum excepit :àquocdam— —
armilla donatus, pifciculis pauimentü inftrauit, vtha- — —
beret draco in quo primz famis procurfüm effunderet,.—
eorumque carceralibus tenebris obfufi oculi, velpar- ———
uulam profpiciendi copiam ipfofquamarumnitore cae — —
pelferent, Tunc Haraldus lecta cadauerum offaangu-
ftiis telae confertioris implicuit, ijfdemd;invnumglo- -
bum coa&is , veluti auam effecit. Cumqueallaptus — —
di3coinobiectà perquàm auide predamirrueret, dor- — —
fum eius veloci faltu confcendens , cultellum tonfori- ——
um,quem fecun forte tectum attulerat, vmbilico, quà. ——
folus ferro patebat, immerfit: fe&tionem enim rigidif- — -
fimisíquamis obfitus ferpens , cetera corporis parte
Íperncbat. Sed neque Haraldus obfefsionis eminen- -
tiam, ingenti beluz ore corripi, dentiümue acumine
noceri,atít caudx voluminibus elidi poterat. Minifter
Nero compatto geftamine oísium víus,conuerberatum —
belux caput adfanguinem & nece víque erebrisictum —
 | $6 . A DE GIGANTIBYSs. e
EC pondetibus contundebat, Quo cognito Rex, vItionein.
adminiftrationem verfa , fortitudini fupplicium con--
— donauit,nauigioq; & ttipendio donatos abire permifit-
oec oos De pugna Frotbonis, c Fridleui, contra
E Ic ferpentem.. €ap,a2. — 0
—.. **Rotho Danicus pugil
& Rex, vix pubertatis annos
— ' X ' emenfüus, folitario congreffu , ferpentem mira ma- -
enitudinis & ferocitatis (umpactum enim congredien-
tis ferrum afpero cutis horrore contempfit ,. & fpicula
qua in eum cóiccta fuerant , elufó mittentis conatu ir-
rita re(ültabant) immilfTo in ventrem ferro confiumpfit,
.Nec minoris fortitudinis cenfendus eft Fridleuus : qui
tum experienda fortitudinis gratia,tum voluntate có«
. . fequendi thefauri abfconditi ,anguem corporis robore,
— — & venenatis dentium morfibus admodum formidabi-
— — lem ado:rfüs , diu in fquameum latusirtita telaconie-
cit, quippe fpiculorum impulfum cruftata corporis du»
rities frultrabatur.Tpfe vero coluber crebras admodum:
— — fpiras agitans, orbiculato cauda flexu tactas obiter ar» -
4, bores ftirpitus euertebat, crebroQue corporis tra&tu ca-
. . uata ad folid humo, przruptum
um hinc inde latus ef-
- fecerat,vt quibuídam in locis aduerfi colles media val-
-. lefequeftrati confpiciantur.Igitur Fridleuus inuicta fu--
Tue premabeluz confiderans, ima oladio tentat: perfolfa:
— . Queinguinis parte, faniem palpitantiselicuit :qua ex^.
^ . tin&a,pecuniam hy pogeo eratamafportauit, Item gi«-
pe quendam Hithin nomine , monftruofüm ha«
itum mutuantem , cüm Reeis Tellemarchiz filium
. pueuliter obludentem abduxiffet, eoque remige vte-

—
 £, Lm —— . "97 IP» z -— Mucc c MEE EL EC. E ER
a OPTED Loewe. II MIS ED
m hs LU INN UE UM ULOS CEST EI. - o5:

| (— UEPITOME LIBRIV. — "y

getür, pede manuQue curatum; liberato captiuo adoles —
Ícente, deuicit. [coe c Tre am
E De eodem Fridleuo.. Cap.a e.
E duodecim pugiles Notuegíanos, quamui9 — —
A giganteis triumphis c aros, trophais gentium cele-
bres, fpoliis locupletes,cüm crebra vicinosirruptios ———
non tam adaritie ,quam virtutis ardore
ne vexarent, — —
ánductus, opprefsit, Hicetiam Hiarnonem quenda m — —
magna — E
regni competitorem, quód vitx eius,pretextu
familiaritatis , &ingentium obífequiorum, acerrimus — —
ánfidiator effet, multitudine & atrocitatecicatticumip ——
"balneo deprehenfüm, duelli congrefluinteremit, ———
- De giratica illuftriunvirgi- 0
num. Cap.à4. | ncc c e
^A Trocem piraticáexercerecoepit Aluilda iluftf- — —
-À fima virgo, compluribusqueeiufdem voti puellis — —
$n commilitium accitis,eó forté loci peruenit, vbipira ——
tarumagmen amifsi bello ducisinteritum deplorabats ———
à quibus ob formz pulchritudinem, & animofitatem, — —
piratice princeps creata , maiores muliebrivirtnteres —^—
edidit. Quam Alffcrebris nauigationibusinfedarico-. — —
matus, in Blacmannorum claflem hyeme incidit:quo .
tempore denfatz frigoribus aqua, atqueglaciei moles — —
ita naulgia hrmare folent, vteis nulla visautarscone |
cedatur remigandi. Cámque frigoris diuturnitas , tt»
tiorem conclufis fponderet inceffum ,inbet A1£ fuos
lubrico calceamentorum vfü depofito,nudis calhigajum —
folis glacialem calcare planitiem, usinihogn Yüe ———
qu
 Im s cum aLc .posr iens Ret
LIC MEDI. E

E DK GIGANTIBVS,
D DU AREE
7 T2

^. €tis calceis infirma veftigia tenentes, facillimo cogere f.

fufativare.His ita repreísis , glacieQue foluta, inftitu-|
— tam nauigationem in l'innos feu Finlandos dirigit:vbi.
€ontia&tiorem finum Hangce ingreffüs ,nitlis explo--
— yatoribus portum inuenit aliorü nauigijs occupatutm, -
Aluilda quippe eafdem anguftias prior claffe infraue-
gat: que cümignotas eminus puppes adelfe confpice-
yet, celeii remigio in eorum defertur occurfüm, irrums
pere hoftem,quàm eo obrui fatius iudicas. Vtergo na-
[d
ualem pugnam committere coeperunt,magnoqQue glo--
yi: S foitimudinis refpe&tu vtrobique continuarunt,
— -.$uuenis maiori ac recétiore milite cinctus, optato omis -
- —. me Aluilda proraminfiliente,in puppim víque(fa&a res.
- fiítentium ttraee) progreditur. Cuius comes Borcha-
xus ,decuffa Alaildz galea.facieidue gracilitate confpc-
— €a,animaduertit ofculis,non armis agendum efle , te-
offi-
lorimQuerigore depofito, blandioribus hoftem
- €iis attrectandum. Igitur Altf,quam terra marique tot
obíitantibus periculis indefeílo labore quafierat , fu-
pra fpem offerri gauifüus , cupidiusapprehenfam orna-
tifimo mulicebi veftitu protinus exornauit, fuod; to»
-— go laudabili maiorum lege feruata, coniunxit :ex qua |
poltmodum filiam Gy ritham. procreauit :quae Halda- |
naumfortita maritum, Haraldü Hilderan perperit, qu
Danie regnum domeftids iniuriis multipliciterlaces
Tatum,ad piiftinum decorem, pace $ o. annorum habi-
- fa, rettituit: duasque bellaces virgines, Sticlam & Rufi-
Juin Regem Trondorum (üper regni dominio claffe
bcil:cad. ceitátes,infigni affutia victas proftiauit. Sed
ER - 5m ii 32 2 z- 5 E zi : 4.

neque eia» nepoti Odmundo Olonc genito, par gloria -

: | - ] -
gno:Noruegia ppitatica ios cddci uei.pol
mis aggreditur. Nam ab ea fugatus, ; clande tina rebel--
lione à popularibus moleftatam ,refugam: fecit,atque.
puce perfecutioni ,.dum fugeret,impie obiecit te
' cidandam, Neque omittendum eft, quód pe --
tifsimus Hollandiz Princeps. tumpllus, poe
| Rufilim virginem N oruegim, res. Eos
- bellicas emulantem, infig
igniA.- pc e
armatorum virtute - yo oa
A oppifoit
|
|
OLAI MAGNI GOTHFE
ARCHIEPISCOPI VPSALENSIS .
| DE MINERIS ET META LL1$. Ee B
t7
S.
Ad
4irx

BPITOME LIBRI SEXIL |

PRAEFATIO ^^ -

ww VIA durum c tndomabile genus bellatos

E CPN AW rum Septentrionis,Suetia c»Cotbia mineras
(0:773 B leseontei inbabitans,obingentem animi t.
Nus) A, corporis ferocitatem t» animofitatem, acet-

v.

] "
bEP
T
Pl«s
] ,'m- *3
au
OEN
OR
M
iL
VSO
d""r
2, . BFITOME LIBR I VI, — — II
mferitatem, aut boféiles minas ,cedens: de bellis
infràs eime
proutferoce
«ampe[iribus erit efiendendum. Quam etiam
eruo[t agmine pedefevi iucedemtes , boftib fo«.
us imminere
em Dalecarli dicti , externus setis Albertus Crantgtus ——
nagna mitad, in bellis contra Reges Dania, prafevtim con-—
dra Chrifiernum L ac Regem loannem confectis, fai UIR
gre manife tat.loa9 eipfe Chrifüernus L.ozaliter viribus ———
y furere ,Rege Gofiauo amnosat. ductore illius gentis, à.———
vegnis Suecorum (5peGotboru m fuesat.civcumu per infe-
tus, ogno[cit
exturbaentus e
——
——
icem experientiam simis cou[iliis
Qum vero borribilis (» immanis crudelitas, eius regimine
comm.[Ta fit im Septemtrionalibus terris Anfevins faa loco, fe-
eundum oculavem meam in[pectionem yuerifsime offendetur.———
Referuatus enim videbar ad videndum tam borrenda [pe-
ctacula gentis meg. ^0 Eco le eee

YI
SSSSSSSSSSNNACNN

. . Y. —
neCap
—co BeMinerisnearut inuentio

mM T -
-— 39:3. DE MINE. ET METAL, .
o 7A Jfinerz Septentrionalium regionum fatis multa,
—— AV magnze, diueríz,& opulente funt. Mulce,quiain
7. vallibus & montibus fitz,frequentius adhzrentes ex-
-— trahuntur. Item magnz,quia inexhauftz& ampla, tá
in fuperiori Suetiaquàm Gothia,& V armorum reeíjo-
ne,penes Noruegiz limites reperiuntur. Item diuerfa,
. quia a:genti,cupri Heu&ris , & chalybis , « electifsimi
c ferri.Item opulenta, vt infrà dicetur, cum in eiufmodi:
— mineris bona pars R egi fifci feu tributi, veniet extra-
henda.Et licet talium montium ac minerarum,ingens.
multitudo fit in antedictis regnis, tamen plurimis figs
*

nis,natura monftrante,femper nous recentesqueferus

- tantibus offeruntur, prafertim vbi montes in fummi-
- taterotundifünt, &in vmbilicoac rotunditate , non.
— —fiffi velfradii :fed nix in hyeme, propter fülphuris fu-
- - mofitatem,liquefcens. Iétu verófulguris in vertice vel.
em datere,;aut pede tacti montzs,elucentes argenti venas in
fifluris oftendunt füosáue lucri cupidos allectos ,ma-
. gis magisque ad ardorem FRE EDUH auaritiz incen»
- dunt,vt nullius rcfpe&tu periculi, faxa cauando peiue-
niantad interiora : vbinon fecus venz in montibus,
. quàm membra in hominibus ftantes furfum,deorfum,
- lenorfüm vel dextrorfürn. diuifa videntur ; eoque ful-
. gentiores mineras annexas retinent, quo puriori pes
— etre velmarmori conata videtur. Quas enim verfus Oc-
- eidentem nsturz lineamentis diriguntur, maioremque
- gibbii ad Meridiem & Poream flcdtunt , optima fünt,
"&inaflimabiles: quontam non aliter apparcnt vena
- ille, quam micantes armati , ordine. füo bene locati,
T
M0 HacQuc voluptas ytilitati coniundia ,nofi dure
afe
-—

* ^

r3 l Ex s x Dc cae earns— MEE i E TEE A

 ERITOME LIBRI VL | OG*m
bitüm laborantibus ac poffcfforibus postopee
— QODefitu Mineralium venarum. ep. 4
Raterea vena à lateribus Orientis ,& Meiidiei í
mixtum Occidentem, & Septentrionem cOcurrene
'tes,elc&tiores efle perhibentur, nonitidemaliorfümim ——.
alias coeli partes deriuates.- Maturicr enim. iminárü de- ——
coctio, ortiuum Solem, & meridia ium fub Ardooíe- ——
quitur. Sunt etiam vene pendentes, atque racentes di« ^-—
.&z.Pendentes defurfüm tegunt. jacentes 1 i plano fitu e
rccumbunt; auginentü& bonitatem. abipfo exituaf- ——
fumentes. Sunt ctiam venz furfum deor iumque: oblie p
quas, àpracdi&tis omnibus uie - D.
De mod0 gue metalla. —

Ffoffores faftinendis denies Crebros folie

Ej'ianeaque fuftentacula inter ipfa montium later, -3
. ac inferius pro fua fecuritate reponunt: ead, dubia
d ——
atque anxia firmitate fidentes ,adhuc alio excogitato e
modo, fefefunibus inter inuias rupes, metalla cae
cim, ——
velargenti lineas le&uri, dimittunt: qua poftmodum. p
igne & aqua, aite adhibita depurant. Cümqueftenlis —
queftus, atque inanis labor is cfle videtur, qafi iníof
tice & fuüperficie, nullus aut rarus pinguifsima: minere ———
- querendus fit fru&us, folidioris ingenij vfu. refumpto, ——
montium cm.
prior ibus longe fortioribus fomisDts.: intra
latera columnas flatuunt,firmiter credentes , non nifi
in profundioribus. montium cauernis, fagacioribus fi- —-
sdbMe1 v bi T
| enis Sfulttus eliquse endas, &iin infima
-—:4 — Dr MINE ET METAL —
UR
1 vas
nr.
z
fe
n:
UO
uA
C
1
— - decoquente natura, vberius atquefrequentius , afgens
fca praefertim & area mctalafodiuntur. —

, ».
fij
:

ruri
tti

-
* —
l4 A
—
n
—
itera
Meer m— d

t-
Ed 1

De diftiuctione Mineralitum venas

cw Htin&io ac diuifio mineralium venarum, fiue puc

& 7 tcorum aut poflefsionum, certis fignis montibus
impofitis ab inuentoribus, auteuentibus , aut naturali
- fitu & proprietate, fpecialiter fieri folet: quae etiam mi-
rabili ordine füntinuentz ,quotidieQue (irato an pro-
pitionumine,ignotum eft) inueniuntur:primóo violen«
.'tia fulminum , ac turbinum arbores comburentium,
. vndemicantes argentec olebax produntur:deinde ligo-
nibus rafi vertices fubterraneorum montiü, oftendunt
piri V 3xk vu o hd c E
fplendentes argenti venas:quasillico prouidus agrico*
. argentea
lafimo abfcon dit. potius offerente:
minera fponte feagro pacificovnde
cóten tus,q
fuam, uam |
fueque
lo--m

-
.— fobolis
 —.... I— 8
SPITOME LIBRYL
. obolis vita Fórmidatenim —
m educare poffe cognofcit. us
agricola nobilem vel fifcum,cui ager eft;vi- —
folicitus
fa argenti minera, maioris lucri caufa eum à prediode ——
mouere velle, ne fit
amplius agricultur a, vbifertili sfit —
—
argenti minera. Ideo d;
vt dict cft, praelipgit
um , ur fer*-
tilitas agri. Olim ob banc caufam, tam agri,quàmar- —
mi ne re fi c a p p a fu
r nt
e n
de t
fo la e
tz :s hodieque —
pe nt ez
quàm dilicenter fieri poterit, abíconduntur: tantüm-—
que nocuit regenrium inexplebi lis auaritia, vt vbierát —
putei,ícu minera ferrariz, aeree, argen taridfexcentz, —
vix trecenta hodierno die ad publicam vtilitatem re».
li&z videantur: quorum nomina füperuacáneu efthic —
enumerare, dum incolx earum memoria infigniter co» ces
triftantur , eó procefsiffe faia ,quod aducrfus numina
violentanihilaudeantattentare. —— — — .
De votis, infrumentis,copericulis -— 7 0
| la! oratorum. Cap.5, E eee

deniqu
"V na odtracto e füp eri us altifs ima rotaum, feu machi —
ria, humano yel iumentor greffücit- —
-cum3gi reuoluique, pratereà homines funibusinfiden- —
tes, atque ad ima defcendentes , ac rurfum vrnz feufis — —-
tulz,mineris velaqua plena, eleuari videntur,dfigni- —
ficat (prout omnibus cft compertum) quód bunc mos —
dum metallici laboratores neceffarió congruentem fer-—
. want: imó quód & ipfa iumenta, equi videlicct ee -
er , oborauiora
in rotis
- des vifi, vicillim & collateralit
eleuanda vel deprimenda pondera reuoluendis, depu-, — —
eecftz minetg
tantur,dum nullis cuniculis , vel fcalis
- abaptris infcinis facilius educi pofsinr. Foffores yero, -
 — 396 | ET
DE MINE. METAL. —
-. fam graues durosque labores furfum deorfuümiq ue pef» x
.. petuo fübeuntes,hominum genus duriff.eft,& plemns
. . que ob maleficia profcrip eocolleis
titulotion dum, —
— fola Principis fecuritate ibidem viuens,ne pdtriainexi* —
liumcommutata , poftliminio nunquam adpropria —
^ reuertatur.Leges tamenlaboratoresilii,&
iura montas.—
. pafequuatur: quibus etíi ad tumultus, feditiones, ho-
- micidia, ac mille iniurias fubitó perpetrandas inclinati —
- fint: tamenfeuerilsima conflitutione,ne cuiplam ma-.
- Juminferant,conftringuntur. In reliquis nullumexpa-
uefcunt fübire periculum,vel ruinam : quainter faxo.
rum cadentia fragmenta , fiue in trabibus interlatera
- montium obfirmandis,fiue in lethifera minerarum ex-
- A halation e fiue inclufi aéris grauitate, con--
aut foetore,
. — tinoere poffunt.1deoqQaue fxpiffim? fübdunturhorribi- —
— Jibusfatis.Dum enim celerius, quam circüfpectius im» —
— peruofe laborant, füftentaculis ruptis ,faxisQue cadens. —
— — fibus, vel mox quaffantur,vel diebus aliquot(vt predi. —
— . &um eft) cum horribili clamore famecruciandi fuffo-
.—— €antur: quibuvt s,viui extrahantur, nullo conceflo res
— medio, vno fcpulturz fienaculo, quomodo, quotque,.-
—— licet 30. 60.vel 160. aut plures perierant inmomen--
— £o, oftenduntur. Manet nihilominus in alijs fofloribus
- .. jndomitus vigor, vt yel his,velfimilibus fpe&tacu-
E lishorrendis minime terreantur. Levietiam.———
— - adu malleorumaccedenteimmenío ———
pondere maximi montes — —
soseolabuntür |

Due Feo nr. - cDIEM

 caeSS X)
S
t € Res arr e p E S z e
Mà r—— P ga —

Dearte d iggeniofabrorum, Cap 6. 00000

Tfi in multis Aquilonaribus regnis& prouincii$
mira fabrorum cuiufüis duétilis, velfufilis,veltor- —
natilis metalli fieri foleat aftimatio, precipue apud..-
montanos Dalecarlos,inuictum pugnatoiügenus:ta- —
menin regione Helfingorum (quaolimob magnifica. —
ocíta R egio titulo decora tafüit)verfus Septentrionem —
e- ——
.-adeó periti , & diligentes fabrilis-officijartificesinu
niuntur,vt vix pares habeátin toto Aq uillone. Metalla -
"etenim cruda,acdeformia,aquarumrotarumQueinge- —
niofa diredtione , longotradtu ob earundem minerali—
—|
opulentiam diftendere norunt , vtagilitate, & impulfu
talium machinarü,breui temporis fpatio opusaliquod —
jngentifsimum reddatur confummatum,euam víualia —
yaía extenfi aris,autferramentoru: y ndenon exiguus -
-quaftus gentibus his accrefcerefolet. Similiterinfere —
seis porus,acfencfuis laminaus, accratibus retards, —
 T Dr MINE. ETMETAL. 0
indiffolubili connexione Grmendi e
opusiniunÉ
qid
SE, vix cernitur in tota Eur Opás | :

Le -—LQ dc12:!
N rw "eS am

xc d» disbigeiione fufilium Muslim Ca. A

E E r & alius modus in opulentifsimis ionHbiesat
vel mallean- -.
Agenti, cupri, feu «ris, & ferri fundendi,
.. di,apud eofdém artifices Aquilonares, tà tili ac com- |
-" modo ordine diftin&us, vtfacilé vnumquodq;metále - :
.. Jum,iuxra propriam naturam redigatur in maffam. |
Cu Argentum iin fua fufione cauas fornaces', & liquidos. -
E ignes, tanquam pretiofius metallum exquirit, vt refo-
E Tutum in fluidam molliciem , fuppofitis oblongis aüt |
. Yotundis canalibus,in varias formas ob operarijs depu-
— , tatas extralatur. Forms quidem taliter cffluentes ar* —

- genti plerunque fiunt. vt vfuales menfe, vcl fedilia:quas.

*- dird;aut clypei militares: hocque potifsimum caratiQ-.-
i ac iit,yt Regis &regni ma; gni centia ac Pere tam
3 | — quoad:
 - », ^ E W "—
7 .4 s ECC. T u—. — rrdealfin 2 m RE Caps ura EET coecuu n MEN ur nae— I s RE RE riu ac e — Nm Ve "DC L- E CON miam.
- " — - cce Tr EET. re ome EE E m n mM E Rr Ecc e d E

[0 RRITOME LIBRIYR Me —

vddbuc de ei[dem Metallis...Cap.8.

Errez vero minera, nó nifi adminiculo aquatiliumh ——
rotarum flabella mouentium , vt tranfeant indif- — —
fecabilem maffam, ligonibus fruftatim. feucruftatim
diuidütur,ea femper feruata proportione, vtinflar me» — —
dia manus claufz crufta ferrea,vel quadruplo maiora, ,——
ad plura centena millia quotannis fabricentur: qu&& —
crutta ferrea pondere quingentarum librarum, velams^ —
plius, oblongis vafis inftar barilium Romanorumim- — —
pofita ,
ad: exteras nationes , velinternas prouincias
aximocum lucro exportantur. Chalybis etiam eles — —
. &üfsim i illicefl;vt & indigenis , &alieni-. —
tanta copia
gen omnem aedilium inftrumentorum & quorij-
adis
cunque armorum, tnoracum, galearumacgladiorum, — —
&hattarum füfficiat indeficientem vfum. Sed eópu- —
zior in grano, fortior in opere ;& taQpabilior infenri —
. 190 Dr MINE. ETMETÀNM
taixtura redditur, quó ex ardentiori toiidté extratink
chalybs, tractim, non fubitó fuffocetur in aqua: quia
fi totusimmi:titür, ita ruptibilis, feu franoibilis reddi*-
tur, vt nullam vim in fui flexura fufferre pofsit. Apud
"Montanos Septentrionis ,cruftata figura ftinflarge- -
minorum digitorum, numerorumáue diftin&ione,vis
delicet cenzenatio , millenario, &c.quafi fea leui.
yeduncamupe | d

AL -Buos. — ai ct «f yo SN Mii J-

— — — De Metallieis Doa Ca).: eee et r^

| 'Ocin fumma colligitur ,quod in Mere E
. X Abusregnis magna funt demonü exercitia ,ac mie |
| mifleria incolis earum regionum:frequentius. tamen in.
- ftabulis ,& mineris inquibus faxa infrineunt, cauant,
X üinduntsqus: & vrnis, fcu fi:ulis inger unt, rotulasd-
& cochleas, quibus machinz tractoriz infu trabuns-
Nur folicite adaptant, fefequc velutVinbdn NE
mie
niti
[—
 - OMÉ LIBRI
EPITopera 190———
YVI. —rifüscu
rit, in quacünque forma riis oftendunt, e
atque inanes cachinnos, ludicrad; prafligia, &aliain- — ——
finitaludibria quibus infelices decipiunt, vocalifono
confingunt. Sed ha mentita ob fequianonnifiinpere —
niciem, & nouifsim«e Aninteritum, columnas frangene ——
do,conuertunt:vel cafu petrarum, fra&tionefcalarum, — —
piouoratio acleecorum ,faftocati ane ventorum,
, vt
niprus
fractis
«
c
«
rafüuniculorum, Op prim unt, aut conturbant
ceruicibus decidant, aut magnitudine periculorü Deum. —
bla(phement , profundiorem demonu m ——
catenam ilicó
fubituri.ldqQue potifaciunt fsim um atpe
in ditioribus
ti mineris, vbi fpeseminetvbeiior infiaiti thefauriin- ——
ueniendi. Hacque ratione plurima minerz ditifsimz, ——
penitus defolatz videnturac penitusinu alidatae,m axi- ——
inéquod in metallicislocis fex genera demonü cxte-——
ris maligniora
t
inueniantur:quoiüpauore,atque nOXIQ.
infüliu,multi mctallicilaboratores periclitantur. ————
De fulgure montium Metallicoyum. Capao. ^
Ms minerales inhabitantes fxpiffimé tonis —
truo fulgure, fulmine, autcorufcationeflagrans ——
te, mirabiles effoQus in exhalationibus minerarum
experiuntur,craflum videlicetab antris vaporem,
qui — —
omnia obumbtat:grauem in füperficie montium circa.
xitum & introitum aérisflrepitum, qui arcetaccedé-.—
tes :& fuper omniaintolerabilem foetorem, fulfüieo.——
fülminis odori admixtü: quéfiquisinfüetusec acces ——
dens hauferit, xgritudinem incurret difficilimé reflau-
^—
tandam , oppilationem videlicet meatuum gutturise
qua calida ccruifia immixto butyrorepentépoua, dif.—
^. : ER
k m
*u

tem
 » d.
-1

| 102 Dre MiWNf.£ T METAL, c

foluitur,vt fuccefsiué maioribusadhibitis remedijs ré«
urgetur. Coóperatione tamen fortis naturz potius-
(i homines, quàm virtute medicinarum , ibidem fa-
nantur, Contingit pratereà ibidemic&tu fulminü, nos
uas argenti venas in lateribus montium claiifsimo ni«
tore denudari : quo inde perpetuum fortütz nomen &
víum, fortunas multiplicant poffefforis, Preetereà ibi-
dem tantum fzuiunt tonitrua , ac fulmina, licetinter-
olatis annis , vt plura armentorum agmina, tempe-- |
E dS accedente aéie, per latos variosque came
- - pos occidantur. m. COLUPT C E
"e | | De J"Iturifiibus. Cape Ih- EXAM

a (yv fuperioribus figuris , quód maxima ac ine

| A 7 exhaufta fit copia argenti in montibus regni Sue-
tix,&quomodo reperiatur, & extrahatur ibidem le.
quitur vt eius vfus vel abu(us oftédatur, ne nobile me-
talum hoc non habentibus, & bene vti fcientibus, vt -
'" habeant,relinquatur ignotum. Repetitis igitur antiqui
.
femporis moribus, fatis monílrari poterit,quàm inges -
A auri & argenti, alteriufüe pretiofi &ris opulentia fuerit
.. quando (vt primo lib.pramiffum eft )templa idolorü, -
— ftriclinia R eum& Principum, víque ad infantum cus
nabulo,& equorum frenos, & phaleras,in eminentifsie -
—J mum ornamentum extendebantur. Sed auri minera, |
vt tuncabundans fuit, ita yoftmodum ob fzuam mors
talitatem, peíte, gladio, fme, & temp eftatibus excitas :
tam,rarefacta cura eius epanuit.Solam memoria quos —
zundam locorum,vnde extractum fuit,ad pofteros fatis ^
dnexplebiles gnifit , quemuadmooduga exticmis finibus
2 5 —— ——— QE
*

: E

? X
LE 5 zt amd E

m v

T arc
 iul ERN E "mo , -— "m nc M PEE E TL cV AGESSCHL EMEN m LY cam T RAT I Me ruesdam o Mni
-- T MELLT x E" uem - T T MEE et - c - C Ro a Tet t is
. " * E - A RE EL hm - TAL. 7 2 : c zc c! 3 T
^ - x z e (cc. 2n

MU EPITOME LIBRIYI-— 194 —

" P "a , z E
" :
"u 3

Aquilonis füperius fuerat enarratum: attamen non. ——

negandum arbitror, quin aurimaxima visfitinSueti- «——
co cupro: quod eniptum& exportatum,acplerunque —
cae cad
à naufragio repetitur n,arteigneQueexpurgatum, pof» —
fefloribus fuis praff&t in&gne lucrum. Hancque artem.
puto Hunzaricos artifices diliventer attendere, qui cus — |
prum valderubicundum & examinatum, atque inte. — —
nues laminas refolutum , externorum negotiatoribus. ^ —
vendunt :qui demum per dominia RegisPolonig,vífu — —
longarum nauium, in flumine vuleatiffimo Viflula, ——
víquead emporium Gedanenfe Ducatus Prufsie de».——
portandum , i loco diuidendum faciunt: reliqua —
domefticis aurificib. (fiarte fecretiori aliquid auiié — —
cupro vel ere exprimere pofsint) falua relinquuntur. —
Quantü ad argenti v'um, nullibicomunius, autfplen- — —
didius in omni hominü conditione venundatur, quàmg ——
in Suetia & Gothia : vbi vix domus vel familierepe-.—
ritur,quenon femper aliquid annua induftriaadijcit ad —— —
partam poffefsionem . Quaftus etiam maximus eftin. ——
magnis imaginibus Sanctorum , reeni Tutelarium
patronorum, quibus ciboria, fiuelocaauroargentóve — —
conítructa, reuerenter deputantur. Similiter.&cornatüg ——
viteinum in amplifsimis capitum coronis, monilibus, -
- pe&toralibus,braclialibus,catenis,murenulis,annulifq;, ——
àparentibus , paranymphus , vel amicis erogatis .Nec
fiu(trà,prouidé enim eis potits argento, tota e«rü vita
& heredum duraturo, quàm fericeis veftibus eu vere ——
mium fubitó perituris , elargiuntur. Imoillufirionbus ..
"viris adaptari folebant antiquitug argentea cinctuiz, —
vulgariter Sif fchena. dicta , atque Font argenteà —
- Ip. | DE MINE METAL. — —
. ,nodi in veftibus vndique perftringendis y imó etiam
S ca mpnula argentez caudis equorum ,y t fono perce--
— . ptoobuij caueant calcitrationem , alligantur. Praterel
—— Beepa frena,folido
pe&torlia plufimaque argentea;potilis
apparatu,fabricantur ornamenta. ——
-. Juxu, quàm
.— De argenteo ornatu virginum. 0 00
Cap. 12, 9. xeu
[^ Xtat apud Oftrogothos ;vetuftiffimum opidum |
.. &2Scheningia di&tum,eóquód torrens certo tempore.
-—— $impetuofillimé alluit latera eius ,.Schena appellatus, -
— -Siccitate vero adeó pauculam referuat acuam, vtvix
- — folis
hunc iumentis
defe&um &optimorum
pecudibus fontium
fufficiat adaquandis. Sed -
abundantia vbiq;
—. fupplet, cüm ex viua fcaturigine perpetuas habeant -
-. yenas. Opidum hoc, etíi vergensad fenium videtur
-. proximum fore defolationi , amen fitu,fertilitateque
— — fua, ac opulenua fimile non habuit in tota Septentrio-
— qah plaga. Situm , inquam, faluberrimum habet,
| —- ytputa inter fertilifsimos agros, & prata, ac nemora-
— ^guercina , valde vtilia& Opaca » Platez huius opidi |
— adeóingeniofa induftria à primis fundatoribus tradu- -
- &cfunt , vt quafi ex omnibus circuniferentijs, qllali--
tercunque fie&antur , ad publicum forum & praitorid, |
- veluti centrum concurrant, In hoc foro ftabat oigantea.
.. ftatua, Turonis longi nomine, inftar Rolandi Bre-
- menfis infiznita:ad cuius genua publica quaftione
corripieban:ur malefattores ,pracipuée adulteri, licet.
- raro reperti: qui ánter btachia flatus ,connexa fet.
- 3€is catenis faxa , indicibili confufione ac aliisludi«.
 MÀ am RS d $T— X-— «SU: mc
T ceca. a ELS ap o E
ve- - T E e s E E zi ——
uteb wh
23 ; z s m

| -RÉITOME.IL£BRI YI o 98 9
: bris, inisole cleuata tenebant ,maxime in terrorem
- fragilioris fexus haud corrumpendi .Erantolimin hac
vrbe maximo numero plebeiae virgines,amplis argen-
teis,deauratifQue coronis palmari 2altitudine, folennios
ribus feftis incedentes :quarum etiam alius cultus
& ornatus , ficuti & aliarum. mulierum, totus & opue
lentus erat inargento,cuius copia. ad omnes & fingu-- e
los, etiam agricolas. extendebatur & adhuc exs
tendi creditur , vt gloria Principi ei
quód potius fplendidis &cmr :
imperat ,quàm egenis, veluti e te-
lc Rex Schacorum : aut La- dos :p.
E gunculorum. -- detpo 0 ce
-

IURI SEXTL FINIS.

R' EE

Na
E DS — —— —— « —. ^

|»— OLAI MAGNI GOTHE,

— ARCHIEPISCOPI VPSALENSIS ^
— . pE BELLICIS INSTKVMENTIS, -
ritu, caufa , & cautclis prelandi, —— — c du.
(Em.

(—— BPÜTOME LIBRI $EPTIML ——

De artificibus balftarum e telorum. : | 5 e

ec erts yt

"hr vp Septentrionales gentes , magtus

"A vlus reperitur in arcubus balliftis & fa» —
k^» gittis: vixque datur incola terre , qui
Ju eL In fimilibus armis haud eft prouifus:|
2o A—SESU* idque propter hoftiles infültus arcendos,
- ac noxias beflias , vbicunque occurrerint, depeliendas, —
-. vtíant ingmanes vrfi aclupi ? contra quos latz veluti
.. fOuacülz producuntur facittz, cb pilorum denfita«
— teni.ltem lignez faeitti lato capite , pro mardutis,-
— abellinis, ac pyrolis interimendis, Item bifürcatis,-
(o pro auibus fylueftris aucupandis : alijsin aquaticisin--
*-. €ifiuis, ob pennarum duritiem penctrandam : alijsad.
E alces feu onágros, gulones, vulpes, & fimiles
be- -
— fiasconfidendas. Verum de his& fimilibus, hon .
..- balliftarum , fed reflexarum arborum fagittis,, infe-
Er, den: de diuerfis animalibus venandis. : plura often- E:
; dentur -— (turp rI-toc uc 4 c ^ aac A P
EXE oo
 RPRITOME LIBRI v utt cud
d telis.bellicdi. D. : [Oo
e fagittis
pu m
! ES antur ad pizliorum debo dune.attinet ,
cer
tum omnibus relinquitur, Gothos.cateros infor«
titudine balliffarum,fagittarum ,lancearum ,-&glae- :
diorum pracellere, eo quod vix inorbe maioris rigo
1is fiunt balliftz, quam apud eos :neque maiores 9la-
dij, qui hareditario inre & munere, tanquam Ane
lex argento locupletior , incidit defiderio affe-—4
| &antur,dantur , ac pofsidentur, Nec minorinfortis |
bus baliiftis affectus eft, & rotulis. earum attractiuis,
quib. mira agilitate dorfo incuruato ballifta: tudin d-
—-
tur: talemQue- vim habet eius vigore emiffa ferrea fa»—
—gitta, vt virum lorica, ac duplici: thorace. munitum, -
yelut mollem ceram penetrare confucucrit. Ideod; €T
rum frequentior ,quam aliorum armorum in pm A3
ribus populis, etizm ob alias multiplices rationes, vfus
eft, vt infrà de ferreis moenibus annectendum. crit,
TalibufQue fagittis ferreis non parui duces exercitus —
. in campis indigentes, multa earum millia fecum dis -
"genter ferunt: quoniam portatiles funt, & raro fru-- 3
ftrà proic&z, etiam tricufpides & veneno tin&tz, ob -
hoftium rabiem. & immanitatem,fine graui vulnere -
emittuntur. Nec facilé venenatis vtuntur fagittis,
e
nifi-
- vbi exploratum habuerint hoftilem ferociam & c ude«s
iris ; quód neminifitpafura. —. c
De fubita conuocatione conmmenitatis
ad arma. — Cab. s.
"Voties jimminent hoftes in littore maris , fcu lis-
mitib, ponas Septentrionalium , tunc. dicó -
m. CONTE
E
 198 — BE BELLICIS INSTRVM. —— —
— duffüprefe&orum prouincialium , accedente confen-
— Íu&cohnfilio veteranorum in fimili negotio valdepe- -
.. ritorum, baculus trüipalmaris communi eorum afpes
.— £&Ui,agilioris iuuenis curfu pracipiti;ad illum velillum |
|— pagum feu villam, huiufmodi edicto defeieridus com-
— gqmittitur, vt ij. iiij. vel viij. die vnus , duo, veltres,
—— autviritim omncs & finguli ab anno triluftri cumar-
- mis & expenfis x. vel xx. dierum, füb poena combu--
.. ftionis domorum (quz vfto baculo) vel fufpenfionis
patroni, automnium (qua fune alligato fignatur) in
tali ripa, vel campo, aut valle comparere teneantur
fubito, caufam vocationis , atque ordinem executio-
— mis pradidi prafe&i prouincialis, quid fieri debeataus«
—. &dituri.. Itaque nuntius ille quouis pofta, feu veredario-
. . €elerior , peracta commi(sione lentéreuertitur fignum. —
. afferens , omnia legaliter fe feciffe : continuoque mo-.
mento vicauüm vnus& item alius curfor , qualiter
- agendum fit , prefcripto loco demonítrat . Talique
. modo, qui yel habitudine corporis, vel atatis vigore
—. idonei ad pugnam videntur, diurnaliveloctiduano |
- fpatio , innumera multitudo cum armis & expenfis -
congregatur , imó agricole grandawiores propter con--
E. fx, d experientiam priorum confli&tuum accepto-
— fum, campos accedunt , ficut & foemina in moe-
— Ribus, vrbium, vel arcium, vtceijciantfaxa, velcal--
«incas pultes. to 0n cg
x De cuftodia viarum QC expleratorum..
c dem - fam 4. E c c
A Tqui nehoftilis exercitus ,quid incole meditene. |
tusaonofcat, loco opportune cepas oe E
^

3
gs
i

— -
 e

contis aut fagittis vtuntur,lenorare :quandeque enim

haftz (vulpari Italico Pie£2 dict a) duobus aut tibus s— |—
pedibus longitudinem ex uperant haffa s',fe u lan cea
Chri-—
inimicorum, vti ineicctione Regis Danorum ifsim
"ftierni II. anno D. XXI.du&u nobil
M.ni
Domi i ——
-
Goftaui Ériclon, poftea Regis, cuenit: qui xx« milli
bus huiufmodi haftatorum montium inhabitatorum — -
ad cam pett ria loca Arcfi ana,fub £nem -
Dalecarlorum,
Maij impetuofe hoftibus congreffuius defcendit, &in —
momento victor euafit. Horror enig Chrfüerniane fe d — ———
, au tp re ui nc ia m ,
fcueritatis non vnam familiam e- ——
abatin furorvt mri,tim ex
evi
- vniuerfos incolas ntagit o ordine caufáve.—
. untes prorumpere in vlionem . Qu
fa &u m eft , vt id em Go fl au us vb ig ue co nc ur re nt ei nf i- —
——
- nita multitudine,etiam illuftrium & nobilium affenfu,
- primó proclamatus fitPrinceps; & inde Rexà tribus —
Epifcopis fang Romane Ecclefie communionem —
"habentibus , fit coronatus : de cuius geftis alibi diffu- —
fius oftendetur. Nuntijs igitur, yelcurforibus, pro e-. —
- nuntiando congreffu multitudinis ad prxlium, nilvn-
quam celerius aut feuerius excooittari pofsit , quia bos .
e ium , neque imber, neque aftus, neque —
neq visu niu
. nox diftinct,qum propofitü fibi curfum celerrimé con-.
-fician:quorum primus proximo pago denunciat,& ille —
. propinguiori,& ita deinceps, donec etenitornoítudi- -—
 EQUES CE —- wr nm

[| 4do0 . DE BELLICIS INSTERVM. .— 3

- 5 fbictu, cuni cognouerint, vbi, quandóve, & propter.
quid fit congrediendum .. Nec fatis fecurus erit prafes |
. . Qus, fi titubat , aut vacillat , quid prouocatz multitu. -
— . dini debeat imperare. Gratis enim pro patria nulita-
- tuii, ilicó faire volunt, quid expediat peragendum. | —
(0005 o. De direciione inuititudints comuocatae —0
HM esci | «
—

Cab. $. — Pu * e iE
— € "Ongregate multitudini incolarum,
mox adfunt |
pM prudentiores prafcéti, qui vnotempore & agenda
- demonftrant , & cohortes , turmas , aclegiones diflriz
. buunt, aciefQue feruandas predicunt, vexilla commit--
. tunt,caufas belligerandi exponunt, premia, predam- |
-Que victoribus promittunt , hoftium infolentiam &-
. damna incukant, & quàm neceffarium fit patriam
&uetilibertatenffvniuerfis & fingulis manifeftant:hace
que celeri expeditione omnes audacifsimos iniura--
.1um vindices reddunt , ea potifsimum ratione, quód-
. domeftico ty rocinio prius didicerant bellicos exetcere
- «ongreífus,idque pilis, fagittis ,fundis , eladijs , qui-
'. bus aliquoties , vel (xpius hoftem interimere vel fuga-
- reconfueuerunt : quídvein bello fieri oporteat, non -
. minus commod? fibiipfis praefcribere, quàm ab alijs
addicere norunt; Quo fit, vt dum inhoftem non fecus -
quàm graues , & lué£tuofx tempeftates vno impetu de-
feruntur , ferociteiQue. irruunt , vel facultatem inue- |
. niant cxdendi.fteinendi, capiendi, aut omnis in hofti-
- libus ca(tris confundendi , prent natura ;oci concedit.-
. Populodue mos ett tumult atque
ua curfor
ri ia pugna
a
dimicare, Qui veró caeteros antecelluntin haflis, aut |
ftatario bcllo, füooidini fzorfam deputantur, ytíuis - j3í-
 xrovins— oÓ
PIRE
Da ey
S

fint auxilio , firefitentiaAlijhoft tru- —

ium in ipfoimpetureloba
fifue xint velfugat
,cufto i. ,.- vero turmatim cong tig —
'aut itinera diunt ad infidias & ini«
vt hoftem
ghiora loca contrudant:aut commeatum aufeiunt, vel — —
impediunt, vt diuturnitate fufferendze pugnzedefeflum—.—
reddant, aut ad extrema pericula voraginum ,aeio —
przc
-pitiorum cogant, vt rupium faucibus ipfur vhoftem
inclufum facili negotio conficiant, velcaptiuent.Sum- ——
mene proui dent, quód nouas recen
te- inim
tesQu
icor
e
um
pugn ato-
virib us —
rum turmas bello inualefcen

te ro pp on an t, v ti ntu ta mu ni mi na re ci piant —
incelfan
Ey Ds littovalibus pras.

Sein entrte lcii

ionama pulibe
pomo
s ti mirt
proaefe
, ll i.geSnutiiraucvtuntuf——
Coldi
raimdi
|JpMm pten
Aut. |
cenda,vel excipienda,
in hceftica clafle ar
turalibus pradidijs emi«
Finningr,
enim ex 1upibus tanquam na
ius acces —
nus hoftemfagittis arcent à littore ;aut prop
dentem faxis;e fublimi proie&tis eidunt, autinfaucis —
— bus portuum fiylos caos , denfatque tudesfub aquis -
và- — —
vt fine defen'oribus aditum aduerfarijs
infieunt,
leant probibere. Aliquando etiam hoftium opinioni
timidos fe demonftrant, in extremis fyluarum brachijs
- latitantes , vt quo loco predandi caufa hoftes aduene-—
- rint, cornuum acutiore citato fono, conuocent relie
quam multitudinem in abdito permanentem., Perf. —
- que enim in locis littoralibus acceflus receffüfónefyl- — -
' uarum teneris arboribus incifis, inflexifque crebrisin — —
latitudinem ramis enatis , ac rubis fentibufqueinteriee — -
: wn * (9 $ -—.» mE
t EI«qcD pL DET $

EB —— ^. |..N 3 GE
 ai
zs E.

P : i2 Q £ | :| - D E E a ELL I C IS E - IN &TR Y M. ee : : -—
-.. €is effécerant,vt inflar muri,hz fepes munimenta pra-
— — - beant, qua non modo non in trari, fed ne facile intror-
(fas perfpici
J... Winciarum
poflint
portubus
. Intra eas
obicétas,
fyluas
maxima
quafifingulis
multitudo pro»
[ati-
--— tatincolarum : qua eo ccleiius inimicis congreditur,
fpeculatornm induftria fuerit excitata,
—.... quà diligentius
— praefertim dum hoftes per zdium incendia, -& apro-
— . yum depopulaticnes Íxuire videntur, Eo nanque ícele»
— .-xe nullum truculentius indigene reputant, nec atrocius.
... "patria fcueritate compenfant.
— De fundis lapidum , & iguiti
Cap. *: fe
ferri...
: E
de det

c [Oe ae catenis ;ferreifque iun&turis fuftibus li.

E L oncis alligatis(zpius in caftrorum obfidione,quim.
— . xcdliquis armis Aquilonares vtuntur, praefertim ybi cá«.
—— pus circumiacens fit lapidofus. V.bi autem faxa non
—. funt, quod zaró videtur, cruflatum fenum ignitum.
-. . fcintillis micans, foifice in burfam funda impofitum,.
«— vehementi iau in caftra emittunt. Habent enimfem--
^7 perad manum vafa inflar baiiliumRomanorum, ple«,
. . ma cufítatoferro, eoc ueinienem miflo, & fundis ape.
. . plicato,ac contra
um
obfeffosntproieto , tam vchemés vul«--
.... nus,& cruciat ipfligu , vtrara , vel nulla medico-
, ob ponderis
. —*jum ope valeant ieftaurari, Cafu etenim
^. - grauitatem & tactus aduftionem, irremediabiliter
]a-
: v 3t: ficóue abditorum ferreorum ciuflorun, terrore
vel

- (ein Danorum Rege Chriticme 1, qui libusar-

- * vulnere conficiunt hoftem:cuius rei m emorla recetior-

— ^qmis anno M. D.XXI.in ciuitate & caftro Arofi cnfi pers

(didit potentifsimum exercitum fuum . Similite r
&fa-
- gus
mm wo ex MEE Rer tuia PR M c euaEr Guru c P c MEA E M cr
Az Ee v NE aU C MEER EIDEM nur O NEN E SELLE

0 —.EPITOME
TIE LIBRI.
puc qua deflammaerepreeo, atratqueforfice ba-—
impofit& , repentino iadu
liftis ociora vulnera —
trahi quiuerunt. Sed miferabilius erat, quód ferree fa-
gittae, ac crufta ignitain puluerem bombardalem ca». -
dentia,quafi momehtaneo excitatoflammarumimpes — —
s
VE
0
e
TU
DE
MbCEAPRE
TOV
T DE

tuilatius per circuitum plurimosaftantes militesinier-———

emeiunt: maximé etiam,quia montaniferoxhominü — —
venus, mineralibus exercitijs educatum,fagittisfaxis, — —
ferreis; cruftis, quafi imbiibus per fundas emifsis,ves-
heméter inftàbát. Vidi ego exindefpatio CCL. millia-
rium Italicorum nauigio in regiam Suetiz Holmiam. ——
fic nzferabiliter fauciatos , codem annoter^ —
plurimos
ribili pectaculo ,nempe naribus, oculis , bracbijs, pedis
busá; euulfis adduci: qui tandem infanabili vulnere &
ciuciatu precipue Germani , Dani, & Scoti miferabili |.
morte vitam cfflarunt. Qua fors & m ors,cifdem mili-
tibus Germanicis,ac Danicis,pracipue Iuthis,& Hol-
fatis euenit,quód Montanos illos(Dalecarlosdico)des —
fpecto nominc.inermes rufticos,& ad piclia indifciphi-
natos, homiries flupidos , & imbecilles reputabant, & -
appellabantjetiam imprecantes,quód écoclomyriades —
compluerent. rufticorum, quos omnes quafi locuftas
vno momento excutere vellent, & poffent, inanibus ———
verbis infültantes. Sed re ipfa compertü eftilicojyeiba —
«& minas nil valere, dum appropinquarent quiverbera —
& mortem inferrevalebát: Vifoetenim impctuin mes ——
ridie diei Pentecottes ipforum Montanorum , feu Das
lecarlorum , mille iniurijs vn3 cum reliquisregnicolis — —
adiracundiam prouocatotü, noníolünonattentatam — —
 Arc

804 DE BELLICIS INSTRVM. ——

— pugnam validifsimo milite equeftri & pedeftri, contra:
. mulutudinem inftitutam fuftinere nequiuerunt, fed
- turbatifsimo metü 1n propuenacula vitam defenfini,
. fefe velocifsima fugareceperunt :in quibus ,vt ditum.
-. €ft,fagittisignitis, & ferro cruflato interimebantur.
—REE7-
Enc
Dt lo»
S
eme.

4d

AIME
RID
eP(breit JT8
s^lady

inn
Seve ABE

Hn

FUIS
TEC "

E^
I
NN vw
Po X la
as ——— B
- DW —

qnt

Í Ww Ne -

x.
t —
CON. E

0-5 De vetis Centuriomum, Ec IE

E GE. E
j Vamuis tumultuaria manus , & inermís rurico-
" larum turba, vbique per orbem militaris difcipli-
— nz nullam credatur liabere peritiam: tamen longé
*. feucrior ratio deprehenditur in Septentrionalibus po- -
—. — pulis , qui comportatis expenfis certi temporis , &ar--
— . His, alacriter ad res bellicas eque vt ad tripudia con-
— .— Brediuntur. Validifsimi enim funt,praefertim Sueci&
— . Gothi , in arcibus,fortalitijs , Opidis,-ac vibibus ob-
— fidendis, & impugnandis , idque multiplici. modo,
: ; | | —— — PIENE
 "- hr EE UPS TER
be

prout hoc li ftendet

cefsiti iniuria & tyrannide; vt ealiberentur ,in vnum

collecti , crudelibus pracfe&tis celeriter amouendis fübi-—
tó congredi non formidant: vnde & eos füperatos, —
aque ad ares &opidaconfügerecoatbos, moxag-
coniums,
—
—
minatim arcibus inclufos obfidione cingunt,
, arbufta feufarmenta colli-— —
& animis
&isque viribus
gunt, & hac virentibus iuniperisvbiquecrefcentibus,
«um pice, corticeque arboris betulinze ingeniofocome —
pendioreftibus conftringunt : idque adeo immani ale. /
titudine, & magnitudine inflar longarum turrium ef-.—
ficiunt,vt vnam quanquecongeriem(quam elrem vae. ———
voluát,
circiter
cant)antrorfum mouendo, viricentum
aut plures, prout immenfitas Luiufcemodi velrarum.——-
requirit: quz etiam velta, talem fecuritatem mo:ori-——
bus fuis ob vaffam fpisitudinem praebet,vtnullofa- .—
gittarum, Ícorpionum , aut tormentorum genere in x
cius admonitione lxdi pofsir:t. GRE
veltas. : cem x :: zu
De modo e tembore adáucends

T aut
^ Y 7iior em expe diti us aoi mo fuo vlcifcendi,matus —
e efBicacioreQue nature adminiculo fatisfa. —
—
cere valeant,ex induftriaventos expectant, & eligunt.
quiadmotos & accenfos ——
tempeftuofos & aufteriores,s teét
vcltarum fum os & flamma is arcium intrudant?.——
alioque latere turmatim imminent fa^ittarij infeftios — —
xc$ , qui vclobfcílos in fenefüis, velfcutainmanibus — —
^D
 *

- oppofita , aut capita obíefforum,itáfagittar

acum
te»
— . lorum multitudine replent; vt formam induant eri-
—
— tiorum. Eoque finali
ter flammi
— fis viribus deítituti, vel
vis ita progr
editur, - vt obfef
s & fumo deui&i ,hor-
— - rendo fpectaculo ', nullis admifsis conditionibus aut
—. -, pactis, 1nterimantur. Nefcitenim effrenis rufticorum
— fimplicicas alia tractare pactá,quàm fola mors amarif-
mut cv IL x13 i PE cor eX torret pU, 4 4 — pd P E

fima prafcribit obfefsis,eó quód toties vaferrumis im-

— —piorum prafidum & hoftium induciis illufamac affli-
— ^ &am fe meminit, vt potius eligat femel fortiter puo-
nando mori , quàm ad tanta ludibria ac tormentaty-
-rannorum diutius referuari, Ethinc mos crudclifsimus
' jnoleuit,vtmilites gregarij cum Sueticis ac Gothicis
. ruricolis & indigenis, publico certamine congredien«
— tes , de(peratione vitz retinende neminem captiuent,
—— mec econtrà,fed fefe mox interimunt furia quadam be-
— uina ,prout vbique perlatiffimos campos non Epitae
phia, fed ipfa offa rupibus vbique affixa demonftrant.
" Attamen hac lu&uofa calamitas plures externos mili*
tes variaram nationum , có ob vilem vitz venditio»
- .— pmemconfluentium , dira morte confümit quàm ipfos
— . indigenas , qui viribus aucti quotidie fortiores , leue
HiorelQue aduerfus quamcunque hoftilem vim exure
—. st gunt, Teftàntut etiam hoc peregrini milites , qui nu»
- gine propitio miícrias has quandoque cuafere, do-
*. eumentum ceteris omnibus praítantes, Suetic)—
. aitege nt if vit
po li
adi um
&fpfan
ai co
neusabexe —
,mm
gui
misg en ti bu s,
|.
C tatione. fore emere. ——— ——
dandum, ^ --—— 99
xc $9
 —-—9 45
c -

COD fadi
M? tes feu Ut s
AMIadmodumponendo imminen tibus inim
ur
icis
multa ,
quem
X alizgentes,vtunt arte& viribus, tem:
pus loca; confiderantes, quibus indubié exigua ma«-
nu circumueniant hoftem ,tempus fcilicet hyemis, ves.——
zis, alatis, aut autumni. Hyemisitaq tempore pu- —
gaandum erit, quia adm ini
niuis &cul
glaciei
ier
frà dicetur) centum fütliciunt refmille»
o
(vtin-
e
Siveris, —
tunc hoftem eó prouocant, vtincidatiníaxa :quorum ——
copia infinitaibidem eft frigore ad cafum laxata, v&£ — —
eques ftabile veftigium non inueniat, quó tutus àla«.—
píu , & precipitio fit, quacunqu e virtutep ralietur
s,
.Si —
aftatis tempore, cunc foffatis, fudibu & ftylispin eo- —
rum ramorum adumbratione coopertis, autpaludo- ——
fo loco excipiunt temerariós inimicos. Sitempore——
autumni , ad valles locaque decliuia ptouocantur ab —
hofte , imbribus eum infatuant & enernant, vtadan- —-
guítos limites redigatur, donec plures congregati ——
non adiutorio , fed miferando fpectaculo, & pericu» —
lo fibi inuicem fiant. Nihilenim ita equitibus nocet, ——
vtlocus anguíftus & voraginofüs: quivix euitari po- —
terit, dum (trenui equites ira coricepta, quocunque.
cernunt ducem yolitare, cum robore& impreffione— —
fequuntur. Nec fuga faluti erit propter equitatum —-
&tergo inftantem : nec dextrorfüm aut leuorfüm, ob.
prscipitia, limofss paludes, profundas voragines,in- ——
fidiolas fpecus & aquas , ac faltus, pericula euitari pof- —
funt, Tuncquedepichenditur, quod nonífolisenfibus, —
 Ao
EEN— E E
EE
—
£- U- 5 o 1
ore LEON 7-70.
NM
—ow ERE
up EE
» 1
s

M, — —
—.- £00.eis, fagit
- — lanc is, IS
contLIC
DE tis,BEL onibTRV
ac pugiTNS us dimi care tuuat,.
et . fed locis fcabrofis & inigjuis adque nimia prefuüm ptio--
—. pe,& improuidenti a illapfi .Quód fi victores euae-
funt
(—— ferint, durum eft corum ferociam reprimere, ficuti&
— — fugientium ignauiam & perfidiam reuocare : & foité
—— . quia vndique conclamatur ad arma , tela, & diuerfa.
-- «umpendiamowis.. . . — —
—- — Deflratagemate Regis Hachonis per frondes. |

|.
2j 0808 Cap. ino 0 00 E
4A Troces iniurias quàm vehementi fpiritu & ftudio:
p— Gothi vindicare foleant , parumper prafenti capi-
te demonftratur. Erat olim in patria Gothorum po«
— tentiffimus Rex Hacho nuncupatus, adeó praeclaris&
— — magnificis geftis addictus , vt cxteri proceres potius.
— eaadmiran ,quamimitari valerent. Tanta enim cir* -
— -€umfpe&iont omnibus Reipublica partibus fatisfecit,
... «tquemadmodum contra hoftes in bellicis rebus in-
— » comparabiliter (trenuus effet, ita in ciues & amicos-
nul'um benigni Principis officium prateriret. Hic po-
tentiam & militiam fuam diuifit in duas claffes belli-
. . €«as:quarum vnam fratres eius
, patri limites , & po*-
.. pulos defenfuri, ftrenué gubernant, dum ipfe interim
— altera claffz, militumque parte füccinc&tus , arma Occi-
. . denialibus Oceani infulis inferret. In quibus conflitu-
— * tus, cum certis nunciis didiciff-t, duos fratres fuos
bello nauali à Danis oppreffos, tertiüi veróignomibio-
—.
fo mortis genere in fux familiz, & Suetici Regis con«-
— f£umeliam abfumptum, nihil vIterius morandum ra-
- fus, totius exercitus fui roburex Hyberniain Danos:
— .&Otiuertere properauit ; quem licetStarchaterus pugil.
2 facce po E coco: 70 Nuetcus
om x
 Sueticus , & nonnulli
alij caufis adductis deferebant, —
tamen claffc , refiduaque militia, felicibus velis perue-.——
-mitinlittora Zelandia , re&toG; ac celerriimo
curfü, per. ——
faltus,& per nemora, víquead regiam, in quatunc Sie —
.garum Regem verfariinteliexerat; contendit. Necace ——
celerationi profpera fortunadefuit: nam primam && —
fecundam vigilum ftationem,fufpenfo ta dtoqueitinee -
re praeterue&us , cum ad extremas fyluarum latebras. x
deueniffet , iuffit abfciíIos atborm ramos fingulorum. —
füorum manibus oeflari. Quod cum militesin tertia. —
ftatione conítituti aduerterant, mox Sigaronunciant, ——
feinfolitam & ftupendam rei nouitatem admirantibus
oculis fübieciffe, Vifum quippeceratnemusíuüisfedi- —
bus euulfum ad regiam víque properare. Tum Siga- —
rus animo ad infidiarum confiderationem conuerfo,
refpondit, eo fyluarum acceffu fibi extrema
fata pore —
tendi. Moxque militem , quem inopinatus cafusobtue ——
lit,contrahens , obuiam aduenienti hofli proerediture ——
fit atrox & pertinax pugna, Suecis fuo more vindi- -
.€&am vehementiffimé fitientibus . Cecidit eo prelio.-
Sigarus Danorum Rex, Hacho veróvidioriamincrte — -
delitatem conuertens, nulli fexui, aut &tati pepercit, ——
regnumque Daniz tam feueriter opprimebat, vt£illud .—
nequaquam ad tributum aut fubiectionem, fed adex- —
tremam defolationem expugnafle videretur:necquie- ——
uiffet, donec magnam eius partem defolatam reddis.
diffet, nifi morte patrisabeo conatuin Gothiam fue —
bitó renocatus Guidi. Subltiiit famen alterum eiuf- — —
demnominis ducem Hachonem,cognomentoFaftuo- —
fum : quem««um Dani poft Suconum abíceffum viris —
! :
-—
o
 - oc. CULA C0 DM z- ln. m
EE UC. MET TET
o CH MSRUENETT cT NER

1NSTRV M. |
Earum E IM REPE Ee

| 210 DE BELLICIS
:
e]
4
IE —E-

bus deftitutum viderent, confeftim ad arma réuerfi,

flatuerunt fe à Suetico iugo ereptos in priftinam li-
— bertatem vindicare: filioque Sigari SiualdoinRegem
— affumpto,pralium vehementiüs,quàm ynquam prius,
— 'anftaurant. Fuit ea pugna adeo vehemens ; €cruenta,
— wt proftratis antea multis millibus , tandem ambo ex-
— ercituum duces Hacho& Siualdus corruerint :erant-
— — éue paucifsimi ,qui fibi poft tam miferabilem cladem,
.— fuga confülere potuerint. Ethic fuit finis infoclicifsi-
mz pugnz : inqua omne Regij fanguinis ftemmain
Dania extindum., ad vnam feminam Gyritham,
"Gothico regno oriundam peruenit, -
pe boffilibus iucenddis puniendis. pee
WV ah dzis o 0
: Nu emus Saxo Danorum egregius fcriptor, $ue«
nonem Dania Regem tam pertinacibus armis
& odijs, Sueonum Gothorumque incolas impugnare
- fratuiffe, vt nulla pacis conditione admiffa, aliquis fal-
- . mus & tutus viuere permitteretur in füa yita ac liberta-
—— &e, etiam fi Rex corum in foedera quacunque decernee
— set confentire. Hyberni itaque temporis beneficium
nactus , expeditiora elegit itinera, rapinifque & incen-
- dio Finniam olim,nuncFinuidiam, meridionalem Go«
- thorum prouinciam, przdabundus agereditur. Occur-
runt indigenz füpplices ,patriam feque dedentes:
OO
nec
— - fic fe Siolra uiffe contenti, etiam commeatibus
prabi-
— . tis, hofpitalitatis eum obfequijs profequuntur. Propter
-— quz officia dum fefe tutos non experirentur , fas puta-
— — bant infidijs implacabilem corripere crudel
itatem: vn-
e dc &
 ati in
««ongregir terefori runam
.His
me nt efomno — —
quealtiorobfe
fp an ti
,Finne nfesbuss valuas obicibus ran- —
tes,igni fparfere tedum: iamá;cius maiorconfpiraue- —
ratpars, priufdue ades in ciner e apíafuit, —
em propcell
quàm preffosremero visardoris expungeret. Po» —
fenfusrum nu»
feruorecorrepti,dum
ftremó propio flamma
. divaluas erumpere geftiuntforinfecus easocclufas
co» —
int
incend
enofcunt. V rgebat foris hoftis veta- —
iumus
fed prafess poena fequentis metumleua-
| bat egreffum:
- bat, inftantifque mali periculum füturotriflius duceba- ——
tur,Quo euenit,vt Daniferro,quàm flammis opprimi —
praoptantes, validius connifi, prziectaforibus dauftra —
^conuellerent, vtáueynum periculorum effügerent, in
aliud ruere ius dobibicnt Loco S
(c De eodem periculo amonendo.————
As t PIE : 7 Cap. 13. s 1 — 3 "srey

à Ege indolis pueri , quos fibi in clientelam pre...

A zdi&i duces, & iliuftres viri , refpectu propinguita,
tis acciuerant;abfque aetatis miferatione fub Nicz am-
nis glaciem audatis corporibus Finuidotum ludibrio —
meifiin codem alueo, fatum & tumulum recepere: ita.
paucorum agreftium fraude,hoc eft,&qua vindicta,ma» —
ximz expeditionis labor exinanitus euanüuit.Nequeeo —
folüm vetuflo tempore id accidiffe e pertum eft, (cd
 T— Wan, e

(.— $IÀ DE BELLICIS INSTRYVM. ———

. quotiefeunque Gothos ac Suecos hoftilibus armis
— . fpoliandos Dani impetunt , toties in edibus conflri--
€i, partim ignibus, partim aquis, partim ferro, aperté:
1

Ee vel infidiose vt plurimum abfumuntur : quod ecfaci«-

liàs fiericreditur,quó in ligneis zdiáhcijs vndique com--

- buftibili materia circundatis , crapula fatigati profun-
— :dé dormitant , ftulté exiftimantes , int cos er
homines
: fefore fecuros , quibus omnem violentiam & crudeli--
-. tateminfligunt : eoque celeriores ac hor ribiliores poe--
- nasfübeunt , quo fxua tyrannide petulantius ;in edes.
3cfortunas incolarum funt graffati . Priuati enimdo--
— mibus, in afperrima hyeme , vxores & paruulos fyl-
- marum latebris abítoadint , vinoque impetu ac furore.
.. &defperatione du&i, balliftifque & telis armati, ra-
. paces incendiarios per viarum infidias quafitos, occi-
dunt, vt vita amiffa bona ablata reaffümanturàpoffef-.
foribusiuftis. Quofit, vt vel atrociffimo periculo dif-
pereant, vel expeditiore (fed foediore) fuga impetu ru».
— ficolarumelabantur,quippe fpolijs inter hoftes relictis,
— fefe fpectaculum & ludibrium non modóexternis ,fed.
— domefticis , nudi fpoliatique , & plerunque fauci do-
- gmum xgré reuertentes , oftendunt. Stulté igitur bel-
— jum in byeme contia colonos accipitur , quandoiuffü
— dominorum, fimili exorto inimicorum
cafu includen-
—dorum, domos repaegulatas comburere non. formi-
lant, quia abundantia propinquarum fyluarum,nouas.
. .. «des mutuo adiutorio erigere poffunt, Domus autem
—.. nunquam in latere, fedin culmine tei feneftras
ha--
— bent, ideo foribus obferatis ; facillim$ fomno fepulti-
— . comburunturn -
—
 De custodia viparum tempore Lofliieimealaeum
m — Meler, in (uperiori$uetias —-—0 —-
E EE z

NS ye ugernac 4.
E pratereain fuperiori Suetia lacus infignis Me-
Aler appellatus: de quo füprà lib.3.di&afuerant plu«—
rima admiranda, precipué quód inter Septentrionales —
aquas fitpifcofiffimus, atquepluresilluffrium ,acno- — —
bilium-hominum habeat arces & palatia, pro more —
centis fatis ornata: pratereà aliquot infignes Ecclefias——
Cathedrales Arofienfem,& Strengcnenfem: vbi vetu-
fto tempore fuperftitiofus cultus viguit idolorum: —
maximumque certamen beróum , pugilum, ac eigane
tum , prout cernere licebit in immanibus faxis à cam- —
pis & montibus in paríctes Ecclefiarum tranflatis: — —
in quibus literarum Gothicarum longo atque obli-
que ordine, leguntur gcfta gum eigantum. Jnfi- —
*
 C RAI o DE BEDLICIE INSTRYM, — —
— muctiam huius lacus fcopuli funt inacceffibiles ,ab in»
-.€olis vocati Gallinarum pulli. Rupes enim media eft-
"i

A
zi
m

— . Gallinz nomen habens, quemadmodum apud Nor*—

— . uegianos fcopuli reperiuniur Ouorum , ideft, Eggia- —
- . ftord appellati.Pretereà émariin Gothiam & Suetiam.—
—. mauieantibus certi finus maris, & promontoria obij-
—— ZG&untur, quz meéníarum ,fcamnorum ,coruorum, pors -
— co;um, falconum)& praliorum nominibus nuncupan---
— tr:inquibus ingruentibus inimicis , inter mediafaxa, —
. «um (caphis infultorijsfeabfcondunt: imóaperté con-
— — fermant incole, vt hoftes intercipiant prafümptuosc
— — Aadnauigantes : quique , fi littus folidum hofles ingreffi -
— fuennt, armatam multitudinem vbique inlitto-|
— gibus, propatrie defenfione animose inué-—— —
" niuntcongregatan, quemadmodum — —
- fpécialterinfequentibuslibris ——
dex "Olchdetu — — —
1

LIBRI SEPTIMI FINIS. —

3 E m - z- - z re ior E T pem *
1 - T etr pone Ya zs x EE -
: : m - z - pfo [e x

ese
 ARCHIEPISCOPI VPSALENSIS —
.. effiiorumaccxeritio mil tari. — ———
—— Ege ITOMB LIBRI OCTAVL .—

ratispotepri
ee.NE Edamás mes temporis Gotbarum $utts
ntifsimis Regiper bu ifsimt
obars, —
ff
ceIoni
7| E Fratreraetaztemei memor é—
Magni
im biftorts —
] JGotbii Archiepifcopii Vb[alenfem,cinc
EZ AI fuis nuper Roma. impre[sts ,[uc tior uta —
ee 7 relictavidetur,quadeclararicongruit, quee —
modo,qualéfve conftitut folent Reges in Septentrionalibus
ve- ——
s qua ,—
. guis,ubi pofi defcenfusm Noa ac filiovi ezus abarca priu
sa reliqua parte totius ovbis,iidesn filii ctpomenetguberni, —
demi inde1otit.— —
patris in[tituttone creduntur babuifje, atque
mundam ambliaffe,prout pofiea multis atteftatibus gvaui[- —.—
— famis autboribuscompertü eft,ab eadem Septentrioumaliplaga — —
plus quàm 34.Reges exüffe, co potentifsima regpalatéper —
erbm in[üituifje, quemadmodum anuo 1539.32 charta mea —
—
. Gothica Venctiis impre[[a, lucidiutus declaratur: quorum gefta ——
- quam ardua,acmagnifica [rmtyipfeidesnFrater meus antem
dicin bifioris fuis fidelifsime [evipiis atteftatur.Quibus fit.—
tus
—
— demonftratis,ofiendendusin[uper erit modus, quomodo Regia
—
- electioyvel fürpiia (acce[sioac exercitia mtlitaria.a vetuftif-
aA
fimo semmpore egentium , e "em fueram obfernat
216 DE STATY REGEN. ET OFFL — —
x E : de
*

M
a4
DII
T"
*EbL
à

SO
T
H EU T
P.
^v^P.
:

De electione Regis...

Kf Y Loriofa maiorum conflitutionomine municipa-

(X ium , fücceffiuis feculis & egenerationib
tradita
us ,
— infüiexordioprecipit,vtincole Regem eleéturi in Sue-
fia, fenatoresac proceres, nuntijá; omnium prouincia-
.. gum,communitatum, cinitatumáó; regni praedicti con-
. uenire teneanturin Archiepifcopali ciuitate Vpfalenfi: |
... vnde non proculett lapis campeftris amplu incolis
ab s,
.— perpetuo tempore Moraffez appellatus,incircuitu duo»
— .. Qecim continens lapides pauló minoriforma humi fir-
-. inatos: in quo loco pradiüi fenatores, feu reghi confie —
- liariyac nancij confluere folent. Ibidem ex fenatu prz-—
€ipuus oratione circumfpe&ta proponitquàm , neceffa-
incolarum libertate;in.—
zs rium fit pro regni, omniumque
' ynumR egem,ac principem confentire proutàmed
 arces, vel fydera pofuerit folium fuu . Vteunque —
.euenerit , illefemper fecurius intrat , dur até&exit,qui v^
.- voc e pop uli fat is pro uid i, voc atu r , adr quafiae —
egnum,hoftes
nimo, virtuteáue ,fiue inter fuos fiueinter cla-
riffimus ac ftrenuiffimus reputatus: quia nihil prius, |
aut antiquius illi videtur agendum , quàm profpicere
proceribus , ac populis
füis vt iuftum imperium; hire !
mum prafidium,& perpetuam pacem habeant.FEtcum — —
hiec fecerit, populus non tolerat aliquem aliam fibiRe- —
- gios honores vendicare, -
 -

Ai$ DEBSsTATY REGEN.ET OFPÉ:.

(00070007 * Deadobtione llluftriumperarma. 00 0-

——*^7xv Via morem vetufliffimorum Principum Gothig-—

cg k- adhuc füa xtate in filij adoptione (eruare non
— id-.
defit potentiffimus Rex Gothorum Theodericus,
— éitco epiftolam cius libro quarto Regi Herulorütranf- —
— amiffam, volui hic inferre . Per arma, inquit, heri pofs
— fefiliunt ,grande inter gentes conftat eflepreconium;
-. quia non eft dienus adoptari , nifi quifortiffimus me- -
— . retur agnofci. [n fobole- frequenter fallimur. Ignaui.
- - autem éfle neíciunt ,quos iudicia pepererunt.Hi e-
— mimgratiam non denatura , fed de folis meritis con-«-
— fequuntur, quando vinculo animi obligantur extra-
- feus
4mei. Et tanta in hoc a&tu vis eft, vt pri velint
w/ mori, quàm aliquid afperum patribus videatur infligi.
4 &tideo more gentium, & conditione virili, filium.
—.. t€ prafenti munere procreamus , vt competenter per
- s arma nafcaris, qui bellicofuseffe dienofceris.. Da-
— fus quidem tibi equos , enfes, clypeos, & reliqua
—. inftrumenta bellorum : fed qua funt omnimodis for-. -
— tiora, laroimur tibi noftra iudicia. Summus enim —
.— inzer gentes effe crederis, qui Theoderici fententia
— eomprobaris , Sume itaque arma mibi , tibique pro* -
— "futura. Adoptatte talis , de cuius oen tefor-
tu potius
— mfüideris. Nos arma tibi dedimus,gentes autem olim in
|... virtutum pignora perftiterunr . Salutantes proinde -
« gratia compet ent
,reliqua i ,atque illumle»
perillum
— gatos noftros patrio fermone mandamus, qui yobis -
fiteras&orlras euidenter exponant, & ad confirmans —
—. damgtatiam,quaíuntdicenda, fubiungant,. ^
 q Rat prztereà tam rigida apud veteres Gothorum. —
A Reges obfeuatio mo expenienti
morum | | ——
a, vt60s
rum leeitimi filij cum patre in publicaautpriuatamene —
facibum non füumerent , antec quamarmisidoneiaexeb —
ternis Principibus declarare n : quod &Pau. Diaco, —
libro-primo cap.23:atteftatur DumenimLongobardi —

- Oduin.fuggcffcrunt , vteius lio Albuinconuiuiafies ——

rent, cuius virtute ecce Gepidarum ocdifo
filio, vidoriam cepiffent, vtqui patri in periculo,ita& ——
inconuiuio come s Aeflct. Quibus Oduin refpondit: fe —
hoc facere miniméefl
bol

poffe, neritum gentisin fingeret , - ——

Re€
Séitisinquit,nonpra e apud nosconfuetudinem,vt —
gis cum Patre filius ndeat,nifi prius àARegegentis
extera arma füfcipiat. His Albnin à patte auditisqua- —
diingentis iuuenibus fümptis, Turifmandum Gepi«- t
iderat,in- —
darum Regem, cuius filium aliàs inbello occ
fignia armorum petiturus acceffit : quem Rex: Ücnignà -
|
ram collocauit, —
füfcipiens, inftituto conuiuio a ddexteàs interepmiptust —
- vbi federe confuüeucrat filius eius ali
gra- —
"quod tamen pater reuoluens, alta fuípiriatraxit,
. uemexiftimans filij mutatronem. ObquamcumRe- -
- ,gisalter filius, & au lici, telis edu&tis vindicare content,» -
derent, Rex cofdemfub dira interminatione copeícui
- afftrenseam vi&o riam cffc impiame, cüm hofpi- - —
quis in
pria occiderit: vnd & fingulos ]ze
in domopro
—tem
c'onuiuta
| tacon redire decreuit: fümeníque arma fiiy fuiin-
terempti,ea Albuin tradidit,atque cum pace & incolue
PORA CUEU NEN
 — $30 DESTATYV REGEN.ET OFEL — —
. mitate ad Patris regnum remifit. Dehinc patris conui- -
. uafactus omnia ordine narrauit, infignemqQue laudem-
—— pro tanta audacia meruit : fed multo maiorem Turif- i

. mundus,proconftantiflima fidein hofpitem efferatiffi- TI

— mum obíeruata. Eft ctiam recepta hominum opinio,

— . velut fan&tio militarium virorü, vt Rex militem eque-.—
— ftris ordinis id eft. Equiriatus dignitatis, creare pofsit,-
— Qui ante fuam coronationem in eo ordine affümptus
. tion fuiffet:quia füb authoritate Regij culminis hocin- -
. eluditur, velut fertum ex xofis fuper aureum diadema...
— 7De militari educatione illuftrium ac nobilium puerorum, —.—
ES ^"gRs apud veteres Gothos non poftrema cura,de
v," Tnrigida educatione puerorum , quos militaribus ex:
^ ercitijs & bellis comfnuni lege fatagebant,vttales am-
ni caáfü patria haberet defeníforces, quales olim in vetus.
fto feculo maiorum inftituiffent imitatores. IfQue mo-
| dus in primis feruabatur, qui & pr&fenti temporedue
— fat. Olim pueri recenter cunas egreffi, virgas & mam«.—
mas experiebátur: primüm.n balneis calidifsimis gra-—
. /uiter ad fanguinis effüfionem cadebantur , deinde in:
v/ algidifsimam aquam fere ad periailum mortis detru-.—
. — debantur, vnde compa&iora membrareferrent,quoipfi —
.. /pueros fuos ad.tolerandos aftus atque algores obdu- -
Es raba nt: eti am pu eri ad ara m fiC verb erib us afficieban-
— f tur,vt multus é vifceribus fanguis exiret,nonnunquam —
Ww €tiam ad füfpicionem necis: quorum non modónemo
—. "*éxclamatit vnquam; fed neingemuit quidem, vtiam -
vite Ícueritatim , ab infantia cunabulis & cum lade.
2.
Lo AT
- materno imbiberent
puerosadflammam prim
er etiam natos ——
üin
deinde
nt,
& vndis:
— durabi adolefcentioresfacti grauif. — —
fimas plagas in corpus X 2 vultumexcipientes,eofilen- V^
tioferunt, vt ne oculorum motu, aut metuimpatiene —
tiam teffari audeant.Plumarum mollitiem vitant.Dus —
mm tegmen illis amiceft. tui
Cibus, potuíQue fortis, —
"Fabulatis plufquam plumatisle&isincumbun t, &fi- —
induantfolidio- y^
milibus afperrimis rebus ,vt membra
a, & ad omnes aduerfos cafüs aptiora. Quia vero Rex —
Hungatiz Ludouicus delicatifsimé nutritus
erat, plu- —
rimuni arguere folebat promos fuos, ne forte à bello i
fugiens ,dape ruftica qualicunque forte quafita, vitam: —
redimere poff:t, proutpofteaproba uiteuentus. — ^
^ — . Deratione (modo equitandte —- 0 0

"^w Einde equitandi , iaculandi, faeittandiQue ftudio —

A 7 diligenti veneratione apad Principes habenda, ius —
uenes attente inftruuntur,atque interalia capiti eorum.
imponitur grauis ealea, atquelongusin manucontus,
yt non tam robuíté, quàm decentererectafempercers. —
nice morem equitandi difcant, & conferuent. Praeterea. —
- «lypeus dorfo appenditur, vtfciant retrofpiciendo oc-.—
— currentes infidiasattentius pracauere: etiam quia ve- —
. tuítifimus 'Gothicz nobilitatis mos eft, talibusinfi« -
— gnijs, videlicet galea, lancea, & clypeo publicos Prin- ——
— €ipam conuentus accedete,atque armis huiufmodi pa- —
— tria libertatem & ?juftitiam defenfare, Pratereà ne mie.
— litaris experientia aliarum gentium ignoretur,mittun- ——
. tur huiufmodi adoleícentes 3a longinquas Prinéipum —
 | $22. DE STATY REGEN. ET OTFL —
curias, vt addifcant mores, linguam, difcrimina perfo-.
ES

- parum, ingeníaregionum,pugnarum, acierumqQue ore-

. dinem, ne rudesad gubernacula fürgant. Aliquibus, - £c

.tàmen non prius contingit in patriam redire, quam -

. geonare. Erat etiam mos veterum Prncapum ,mutHüó .
- filiorum capillos füfcipere, vt ezfariem iricidentes, pa-.—
— res cfficerentur , talefque remittere Regijs muneribus
— .decoratos, Gothi tamen nontondent capillos, fed ftri«-
— — tas galeas, feu caffides , acloricasalligant, equosfor-
— . tiores afcendere pracipientes , hyeme vero horrenda,
füb algiditfi»
—. wenationes infequi , alternoque tempore
^ * x 1 z . Im N *» » P] x F ; x- v

— —snofiigore artnatos fimulare ftationem, quafi vitEpe- |

.— hyemefrequentius
,quàm aftate fierifolet.
EC . Deelectione tyronum ad arma.
x Gh —
T. Ic oftendetur, quoritu Reges Gothorum, Suecos.—
: l * E
rum, ac Noruegianorüm, alijq; Principes Septen- —
s. P "e . —£ x, EXE

— "trionis, Regia;atq; prouincialia officia antiquitus infti-.—

.. tuebant,modernoque tempore partí&thtur. Illos itaque.
— ceteris omnibus clariores —
.tyrones militaribus armis
— ^exiftimabant, qui in ipfopueritiz flore maturis morie —
V bus lubricam frznarunt aetatem : qua nihil eftfcelera-.—
— (ius malis habitibus relaxata. Nec enim Principifides —
— lis, nec patri vtilis , necfocijs pertabilis ,nec cuiquam —
— gracilis effe putatur, nifi militari feueritate adftrenuos—
- amores reducta fuerit ,vt eo ca(íü fortifsimi patrizpro- —
... pagnatores inftitui poffint , quibus dirigenda prouin-
— -eizfecurius committahtur .:ne continuo rigOe -
V erum
-— re, huiufinodi igucnes militaribus difciplinis conftrin« —
ccce cum 05. gantürd
 nuns
ne

OME hi
a IlT
g(a0nt0u0r5, 7RegEiF
T EI

ibe
er erigit, exal- -——

R e g i fi de i fefe e;cont
-inquonis certamin &
- naigitur, eladij, ballift.
rice, vmbones, frame,& equimilita res,ac grádiores, v^.
atque annexa feuda : quibus omnibus vereri ritufpe«. —
eiales verborum formaacrationesfioillntim curdane ——
turacdpiuntürve, funtannexz&. — | -
—. — — Bt todemper vitumextermum,

Y Otbisatatém legitimam virtus faeit,vtquivalent ^—

hoftem confodere, ab omniiamvitioaftringantut —
(c vendicare , Quod & Paulus Diacon.l ib r.teatu rde —
-Longobardis: qui,vtbellatorum poffentampliare nu- —
merum , plures à feruili iugo ereptos , ad libertatisflae —
tum perducunt, vtQue rata pofsit habericorum inge« —
nuitas,fanciuht more folito per fagittam,immurmus
rantes nibilominus ob rei firmitatem , quzdam patrias — —
. verba:qua tantum fonan t,Dijte hac fagitta nobiliterit, ^
conficia
-Nec ntQue , vbi patrize, ac Principif uerisinfi
ium
delis,
libroz,
—
praetereundum eft Saxonis teftimon
' quód olim ingreffüri curiam proceres, famulatus fü ——
pee uat magna rei voto Principibus obliga-
— geholebant, virtute tyrocinium aufpicantes. Attamen
fidei integritatem in externis Regijs aulis Gothim, 8g — -
. Suet iz
, nunqua m meritifunt, nifi(lridtum gladium, ——
vel PEU per eufpidem Principis manu &mu-.——
. nere,"hdelita tis
naácitatis turáme
: nto praftito, fufcepifftnt, ne
. €apulo fgmpto ipfum gladium retorqueant
ipvifcera m
- MeL
M-
 E
D Ms -
4. b [ne A»
oa7 E.
- E
- E XR
—
- 3 4—
ca - x
P -
oor -
ade
TES
dn - ^: » -
'

rj ^ 2

(414 DESTATY REGEM. ET OFPIL ———

|». porrigentis: prout dudum accidiffe compertum eft,
— dum vindicem füftinere paffus eft, qui capulum pro.
. —€ufpide, variata yeterum confuetudine , ingrato con--
viros ,vir»
— «efsit. Vexilliferos autem , feu primipilos
tuteac nobilitate claros, & fingulari fortitudine pre-
-. ditos ,folius figni exhibitione conftituunt ,quód mi--
Es Jitari lege fefe agnofcunt z honoteir itam
— —defenfüros: quibus & applicant audaciffimos cufto-
des, bipennes acutas habentes , ac ferreos globos ad.
. eingulum pendentes: quibus dum opus fuerit, comi- -
—. nushominem imminentem iactu proftlernant; vbi gla-
. -"dijsbisacutisnequeatfüperari. |...
20 7o Derita veteris militia Gotborum., ---— 0

JY Abebant olim caffides graues, no fatis polita ma-

( ^4 Anuiuxta rudem illam etatem fabricatas,pratereà
- thoraces fpiffos partim ferreos, partim coriaceos, par- |
- tim filtrinos, lino lanaQue confutos : fimili modo bra-
" chialia ferrea, &manuum chirothecas.Ferebant & den- |
- fas haftas, aclongas , prout Procopius his verbis libró.
- fecundo meminit: Primos nanque omnium Gothos
. €um denfis ac lóngis hafüs venientes, Perfz non fufti-
A nentes, infügam fe verterunt. Vtüntur& catiphradii.
. contis longis. Equorum itidem pe&oribus arcos tho- -
. races circundant, circafrena & phaleras aurum adhi-
^bent,ferro , atque argento nil proríüs vtentes: quorum —
inregiohe,cüm immenfa fit auri atque ris copia, ferri |
.. "tamenatque areenti nibil cft. In patriaautem eorum -
. Originali, vidclicet Gothia,auro tanquam digniori me--
. allo, pro reuerentia fuorum numinumin ornatu fue
* |
E
 - Lc : muc. I iE aT m mir. L - 4. D

"- 7

(OEPITOME BISRIdictum
VIILeft)———- 228
iadicibili
—
—-
premi templi ( vti libro primo
magnificentia olim vtebantur, Hodie etiam conftituta ——
lege cautum eft, vt campanule arex , vel argentez. ———
alligentur, detruncatiscalcitroforum equorgm caudis, ———
-vtimbelle genus hominum fono percepto periculum. ——
€uitet. Quibus veró argenti cultura maior, baltheos——
latos ( $il/f/?beza di&os) tamproornatu,quàm mu. —
pniminein medio dorfi erectos habent, necnon & alia.—
infignia, quibus colitur aulicum decus. S ee
De reliquis antiquitatibus Equefirium, —
": CH 9: — o9
J Febatur & illa vetufta etasinufitata magnitudi- ——
Y nein calcaribus oblongis , atque radiorum am ^7
pütudine latis. Pratereà ocreis fatisinepta reflexura.——
in recuruanda anteriori parte, nullo prorfus fübíiften- -
te commodo fabricatis, prout'in pueritia
mea ante ——
fexaginta annos vidi: iamque proípectaculo in arci-^ —
bus quorundam nobilium referuantur, Praeterea veftes, —
feu tunicelle militares , adeo breues, & complicate ——
erant, quód vix dunes teeerentinferius,acitacan- —— |
.cellatze.& diuifz fupérius, vtnecícapulas cooperirent, /— —
neque frigoris iniuriam defluentes pili excluderent,
prafertim in ftipendianjs militibus, quibus proHxior
coma non concedebatur , fed folis Principibus , maxi-
mé filijs Regum : qui à pueritia intonfi manebant, yt
à tergo ijs defluerent crines , qui vtrinque à fronte
difcriminati pendebant, non tamen more Turcarum
impexi, fqualidi atque fordidi , vel aliàs calamiftrati,
fed pretiofis vnguentis füperinfufi. ES 15cm

A
 rm TR Et Ae pn hs E.A ALTU EN TTL TE CO OXXEM A uarie xy
e Ru EL hu : :. m i TU POM rns S1
DX PE. EM

—— 226 DE STA TY RE GEN. ORT orrE T3

| - De militaribus exercitus
P(»difiplini. Eus x
pE
| | Cap 30. ou c
Men antiquitus conftanter obfer 9ui&
in hodiernnm diem apud Aquilonates obíerua--3
tur, vt equites integris armis induti, de plana terra,at- :
que quocunque loco naturainiquo, equos afcenderent
altos,& ephippiatos, praefertim in lubrica glacie, atque
-niualibus campis, vbi fiequentiora atque acriora bella.
- fieri folent pr out inferius de hyemali certamine often--
. detur, maximé proptergrauem armaturam, haffafQue
— denfas,quibus comm uniter in hoftes vtuntur:quodab..—
— futdum apud eos minime zftimatur.Pratereà alia Go« -
thorum difciplina militaris eft,quód in praecipiti equo-
rum curíü fefe totaliter armatos ab vnoinalterum, & -
A M
deincepsin tertium equum vrgentibus prelijs, terram |
non tanzendo,transferre folent, etiam quód ex equo fe.
' füpinent, clenent, vcl inclinent, fürfünm dcorfartique fe
.. moucant, pilam vel haftam variando.. x
| . De armis &» caatelis equefirium.
Cap. il, | FÉ peus el
Tq Tm Septentrionales equeftre certamen veratieEe
: bus lanceis, & deníis, earü cufpides exornant caudis |
-. vulpium, aut luporam, in defpc&tum quorumcunque
— inimicorum. Nunquam ctiam vexillaus haflis more —
posm aut Grecorum vtuntur. Daliflis tàmenleu -
- arcibus chalybais,at;ue corncis,ob maximum ictum,
& vehementiam eiusrobore concitanda, vtuntui:fünt |
etenim fidelifsim-fabricati, prout omnimoda fagitta
eis coniunctae. Demum 2ladij s tam longis, quam litre is
exfra tis lanceis,KL £
em ak incuruatis;: quibus, Hh
| | ve

D B K i Lr
( 0— 0o EPITOME LIBRI VIII, -« £29 —
velcefim vtuntur. Similiter & latis enfibus, vtraque. —
'manuverfatilib us
malle feirete
is.I m incuruatis, |
is vnco
quibus diftri iu
s penet
galeact s & infringunt,quàm
ranr,
- quouis alio pria: inftrumento: imóciufmodimale — —
leis autequitem a iumento extrabunt, autipfum equü——
excerebrant, vt fefforcm extuibent. Iter cominus pui- ——
gnando, multoac varioge nere vtunturp ugionum,
curnato,
& ——— —
ac
telorum , ftricto videlicet, & lato, bicipii,
hamato. Tegmina equorum chalybea funt, aut ferrei
ferreisfil is
———
coriacei,c
thoraces,vel macerati
viuaalce ,&
——
ob gladiorum fe&iones premuniti. Fcque modoine
ftruüi , acics plures à feinuicem paululum, fiopusfit, —'
diftantes ,prouidenrius inftaurant,vtvna alteri hofte /—
ingruente mox aduolatura fuccurrat : fümmedQue ni-
tuntur, vt hoftem, inftar turbinis, circulo includant, ne-
eius affutia, aut longisflratagematibus,ipfimet inuols — -
uantur: vtQue id opportunius faciant, certisfignisfpee — ^
culatorum , tibióinunque diriguntuf. — 5 —
De tyrannica feueritate, c» éxactione brafectorum. —————-

Tq Septentrionalibus regnis & pote

vti mult entes.
fant prouinciz, ita & in illis dirigendisdiuerfefor- — —
tis & linguarum praefecti à principibus conflituuntur, ——
z ^
. ale
9 xv
emil
&

erum nc diutuina permas.—

neat bac feliatas rcgiminis aequitate paita, nialignos
a1um homiaum confi.ijs alibi per regnum tales confti-
tuuntut przfedti , qui auar & mali
it tiaia obxaKi, in-
 218
ES x ur T

DE
:

STATV REGEN. ET OFFL

E e E

. -.

e. Narrat Cicero
| errem fumo ex putridis lignis educto, vnü
hominem innoxiü perdidifle: at hic Lzffe eiufdem ma-
lignitatis fpiritu obfeffüs , non vnum innocentemfed
, -
- . ex Dalecarlix incolis fine numero innocentifsimos
fu-
mo futpeníos (licet viribus fefe rebellando liberare po- |
. ,/ terant)occidit. Quo pacto ne non fatis ingeniofus car«-
nifex in exquirendis nouis tormentorum generibüs
— . Videretur , vxores maritorum tam crudeliter occifo--
. /xum,in locum iumentorum trahendis aratris applicare -
M mon erubuit, imo inter primas delicias duxit, videre &c
. audire eas iriter tantas anguítias foetus ex fe mortuos
abijcere, & rurfus aratro apponi, donec mortuz aut fe-
- / mianimes collaberentur. Poffen
—* dem Daniczty rannidis facinorat híc horribiliora eiuf. -
ad duci,qua tunc non
- " folüm perillum,fed per omnes Reeios prafe&tos com- .
mittebantur ;at fatis eft dixiffe eos his artibus vltima -
— fau infe, & exilium in Regem fuum impijffim pro»
ü -
..&uraffe, Kufticorü nanquefurore crudeloccif
ite i funt
r
-

|... quando. e

TO
aa
)REP
LE
TED
UE
z I Auct eoe mo ce cR uU o c- Ru cu EE pr NEUE

OEPITOME LIBRI VIIL — 219 —

quandoaudacior t adpredandum , quam prae
eranes
'omeranus à Danis, quo»
liandum .Rex veró Ericuslt I
e fues.
AU Ue

ruinqu
—€—— D
orum am víus
— 9 :

. rum confilijs in füam, mu

d " co odo E

e e En gilberto cene.
viro potent
rat , dercli&us, vrgent
tum
ad par lanco
libusGotin
miluam ruarm
infad
diz la ula
a utprouoc
m mvel
atis flipato, —
profugus in mie - Es
—
CRxablifenedalesgeepib o ————-——————tis.——
"buc de eifdem pefsimis prafec
— (44-11 — Lt
| I»Tfi fuperiori capite vifa efttota regio purgatatye
rannide crudelium prefe&orum,tamen damnabiles
reliquiz,fimili aftutia & arte,in eorum complicibus,Ge —
alumnis,velut toxico perfeuerarunt:qui quantó mentie — —
tis obíequijs magis fidem Principibus oftentare pote-
rant,tantó putabant fe Regijsfecretis & officijs,prece- — —
teris omnibus fieiifüperiores. Nec opinionefallebans —
tur. Dum enim primum fupplices ac humiles in munis -
cipalibus fcientijs expertos fefeR egibus exhiberetma- —
ximé in exactione tributorum & muléctarum ,mox ad
prafecturas fine vlterioribus meritis fuper fimplicem —
Wuesor erigebantur: taliumque praefectorum tyran- ——
nide cooperante,potentifsimus Gothorum,Suecorum, -
ac Noruegianorum Rex Carolus, pradidi Regis Erici —
"fucceffor,coa&tus eft fidelifsimz gentis fic fuftinere re»...
bellionem ac tandem exilium füfferre. Cüm enim Rex.
ipfe ob immania fuorum prafectorum fcelera , atque. —
facrilegia; obfidione erauifsima in fua regiaincolarum ——
potentia clauderetur,fruftraa; à fuis praefe&tis,qui libes
rius perregnum vagabantur, expectaret auxilium, bag- ——
rebat quid
in tanta perplexitate pro remediocoaduce- — -
 230 DE STATYV REGEN, ET OFFL, —
—. gettutiore, mifitqQue denuo fecretos nuncios antedi. -
^. 6is prafedis, mandans ob eorum honorem & fi-
— dem, ac praftitum juramentum, vt eius calamitati
fubuenirent. Sedfruftra : nihil enim aliud didicerant, -
quàm fupeibé dominari füpplicibus , pecuniam-extongi
... quere
ab incolis, iniurias irrogare miferis, füpplicio -
.. afficere innoxios. Tum Rex in arcta neceffitate pofi-
tus ,tutiffimum prafidium in fuga preuidens , naues
—., Aliquotin horrendi(fimo frigore menfis Ianuarij celer-
rime diuitijs ingentibus impofitis , adaptari iuf&it.
Cumque iam anchorz leuanda reflarent , quidam ex
— prafeétis Regem interrooat, an aliquid in terra negle-
- xiflct: quoaudito Rex fufpirans , refpondit : Neglexi
' fane ante plures annost L fimiles 1n füucam fü. —
fpendere: quod tun - Quierius in tran-
- quilla Republica remanerem . MoxQuc ere&is velis in
&edanum Pruffix celeberrimum emporium , magis
grata, quàm Iucunda nauigatione peruenit , à Cafimi--
-. roRegePolonix humarniffimé exceptus, donec feptem
. annis euolutis , in priftinam dignitatem & potentiam
. teciperetur, factus omnibus chariffimus, quianteà pus -
.. blico odio laborabat. Prafe&tos nanque inftituit ,qui
J virtutes vitijs , iuflitiam iniurijs, honcflatem vtili .
piaferebant. Quid veró Rex Daniz Chriiftiernus eius.
nominis fecundus , in Regnis Aquilonaribus ,ob fzui-
tiam ty praefectorum paffus fit, nemo qui acta
... eiuslegit, ignorat. [nter caeteros autem quendam im-
., pium fanguinarum prafe&huni babuit, Nicolaum -
v Holfe appellatum: cuius vnica voluptas erat, Regem —-
— "eueium pracedendo, eleuare excelías fuicas , qe :
- PER - cedro xoci AMEN
 Au DOIRAM "NEL T MEC. ud Nw ob UE WEM
Es
T. c ec— AA
EE
Ime UAI EACH
uice I—aAbwn ae
9$ u— Xam.
cJ ecMREIL
c -
O-— CORE.
NER,
men
07 ERLT
— Y —
- T AUi RB io TN GE S ecu UL
n z ' — -— CE XE TR ne ERE C EOM- z - CI NE ES - E ES * - - Ld E .* -
- x 5 - UE — ze : Lc E : -— '
F- jx ero
2
E - * -
LIS :
Lx
Z z
rs -—y -:
ic- - -
2 c
: RE Dd D *
j
E- m T — c J* I EAS pem tz tee * : x

. e ERPITOME LIBRI VI IL — — 2340. E^

afficeret, nifi certo | e
infelices re enicolas immani morte
——
auri argentiQue pondere quantocius redimerent vi- —
c
erens longos fures altas decere cruces. Ne
tam: aíf
- defuit przconi iuftum fatum. Regiananquefenten--
tía , quod à multis innocentibus pecuniam alij ex torfifliet,
condemnatus , & in eadem furca, quam s parari. —
atis —
iufferat,ipfe fufpenfus fuit: licet nihil magisfecurit
à furibundo populoR egi partum eft; qui n fugeretom- | -
ni momento. Dehoc autem Chrinfe iftierno Rege, & ge-——
ftis eius, nonnihil oculata fide rius fcribam , quia —
:prafens horrendavidi. — — copa
De caufis perpetua difcordia, quam $uect fite$ue-——
cones, t» Gotbi contra Danos gerunt. —.———
ee co Yuak 14. 7 -
V eci ac Gothi, cur tam ferocibus animis & armis -
Aicontra Danos ferantur, ipfe Daüorum diligentife —
mus hiftoricus in fedecim libris fuis hinc inde vfque —
ad fummum horrorem apertifsimam redditrationem. ——
Vbique enim meminit gentis fuz tam violentum& -
truculentum regimen in fubditos ,ac dolofam amici- -
^ tiam in vicinos , & vtrunquc in omnes confaederatos,.
yt quilibet prudens, & fen'atus homo meritó cauere ,-
debeat, quàm tutus in eorü focietate, aut naturali vine ^
.. «ulo, velalia iurata confaederatione fieri pofsit. Affe»
ritnanque primo Libro , Lotherum Regem illuftiiffi-
|.mum quemque vita,aut opibus fpoliare,patiiamq;bo-
- nis ciuibus vacuefacere , probitatisloco duxiffe, In 2. .—
— Lib. quód HelgoRex adeo proiectus in Venerem ex-
"titit, vt ambiou« exiftimationis effet, tyrannide ma-.
gis, an libidincarfezit: vnde & phim virginem ftu-.
 230 .DÉ STATY REGEN. ET OFFL —
prum patí coegit, qua poftea tam deteftabile nefas ex2
&ogitauit , vt contra eam mire exclamet Saxo. T'ertio
. . lib. Fengonem teflatur infidijs pofitis fratrem trüci--
- dafle, eiufque vxore abufum , incefluofam libidinem —
- . parricidio adieciflé .Quamatrocitatem quanta bene;
. uolentix fimulatione texcrit , parricidiumque pietatis —
nomine colorarit, fatis exponit ipfe Saxo. Foeminam -
—. enitn àfe oppreffám, omni manfüetudine plenam,nul.
— lumladentem, & fine felle foeminam, ad hoc induxit, -
vt confiteretur füuum maritum Regi infidiantem, àfe.—
- interfectum fuiffe. Nec irrita perfuafiofuit, dum apud-
- ^ Principes fides mendacio non deeft, vbi fcurris inter-
d dum gratia redditur, & obtre&tatoribus honos. Libro -
— quartofol. vltimo, Saxoteftatur, Danos fuos, mentiri.
- & fallere, inter vitia & fordes non ducere, quemad-
. modum mos eft apud Parthos. *ibro s. folio 2.quàm
. foedi niores ac turpifsimz petulantiz fimül & violen- —
— . tiv aulicis ineffe mon(trantur, fané totus orbis, &.-
— vhiuerfa barbaries-horret ,Libro 6. in Saxones, poft.
corum pugilis cedem, adeó Danorum infoleuitimpe- -
J. &ium, vt pro cubitalium membrotum quolibet, indi-
. «em feruitutis ftipem quotannis pendere cogerentur, -
- . donec quidam Suertingus ciuium afflictione motus,
. fe & Regem ,conuiuij fimulatione fufceptum, incen-
'" dio coníumpfit. Libro 7.in principio Frotho proprium
— "fratrem àquodam familiarium,occulte interfici iubet,
& ne fcelus à conício proderetur ,eundem infidiarum
. miniítrum tacite trucidandum curat, Sed àfilijs occifi.—
— fratris canum fpecie nutritis,tandem incendio confum-.—
w- ptus, poenas parricidij luit. 2cccdur re i5 M
EB | CX e ope o0 c De
 TX s. mytUmI 4 e. Ims dca —-- zd À n CE Yr e * aRM- cm
"E E E - e

£PITOME LIBRI Vil], . - 23

— DIHAMLIAÁJH. —
E 0 qun ie — ——— — — €
Nter alia fatis diffuse Saxo profequitur, portento-
fam larmerici Regis crudelitatem, à pueritia víque
inprouccam ztatem truculentier continuatam : qua
ficut omnem beluinam rabiem excedit,ita & à quouis
fenfato homine fine graui horrore legi nequit, velau- —
diri. Inaudita enim tyrannide exquifitiffimis tormen--
Regina
tis fxpe afflictos trucidauit, Regem na nq&ue
corum ,à quibus iure belli captus, & fürim libertati -
reftitutus , atque in numerum amicorum , & primum -
familiaritatis logum tranflatus & füblimatus extitit,
admoto furtim idcendio,perfüummam ingratitudinem |—
occidit: deiade 4o. T'eutonescaptos, applicatistotidé —
luris, laqueo adegit. Necíic poterat eius fanguinaria —
mens fatiari. Quippe optimates eorum primo tibias — —
loris traie&tos , moxdue immanium taurorum vngulis.—
alligatos; moloffif Qucincellentibus raptim in coenum, —
voraoin e(que pertractos, lachry mabili fipectaculo COle -
fumpfit.Demum Comites, Duces, Principes, Teutoni- -
'€& gentis captos , traiectis fune tibijs , equis indiuerfa -
- raptdntibus prbuitlacerandos. Sednecineafumma
— feritate fibi refi(tendüi putauit. Nam propriam Regina -
Hunnorum Regis filiam , quannis innocentifsimam, —
& pudicifsimam , alligatam,equinis obterendam
humo
calcibus praebuit : cuius corpus adactus iumentorum
rex crebris vedtigijsconfodit, & lacerauit. [Imo etiam
(uis ex forore nepotibus infidios écomprebéfis,laqueo —
. fpiritum eripuit-Optimates quoque,qui eorum tutores
erant conuiuij fimulatione contractos , codem exeme
 zt!

234 DE STATwv RECEN, ET OFTI.

. plo confümendos curauit.Deinde eodemlibro Haquo- —
... Ris cuiufdam
: $-
Dani crudelitas adeo infanda confpicie
MESE a
—
—— tur,vtmeritó cunctos mortales terreat,ne pacis
autvie
. &oiijs eius gentis fe tutos agnofcant.Lib.
o 9.in principio
idem autor notat publica adiu priuatofuroreRe- —
gis fuiffe laceratam, & po multa, Regem Haraldum
. exfplendido fanQtitatis autore,infamem factum apo-.
- ftatam,& defertore. Lib.10. quód Dani Sembia potiti,
mecatis maribus, foeminas fibi nubere coéoerunt,refcif- —
. faque domefticorum matrimoniorutn fide, externis a-
uidius inhzrentes, fuam cum hoftefortuná, communi
— quód Rex m
muptiarumvinculo paititifunt.Demu Ha-
. raldus pecudalibus iugis humanas alligafTet ceruices,
Deinde quód D. Olaum Noruegiz Regem ficarijspe-.—
. €unia corruptis, & poftremo Blacchonis proditoris o«.
pera S. Canutum occidiflent xr. quód Sueno Rex po-—
tius facrz religionis , quàm incefíte nupte defertorfit
inuentus.xr. quód violentiore mortecaptiuos Teuto- -
nes Dani confümerent; reui poft terga manibus,
néti s
palis afhgendos curabant, deinde ventrium caua cultro
— nmari,nudatis extis,primaQ; vifcerum parte protiata,
extera ftipitibus explicabant: necantefüppliciüiremi- -
ferunt,quam tortos, extis funditus aluo egefüs, hori»
dz rapacitatis fpiritum profundere coéggiffent: quod
Ípectaculumvt fpecie trifte;ita re noftris perquàm vtile.
extitit: nonfolum enim reis poenam inflixit,fed etiam.
exteros confimilem cruciatus caufam vitare pramo- -
nuit. Itaque non minore yifentibus documento, quàm
affli&tis fupplicio fuit. In reliquis veró libris, quiafatis |
multa & horrendajinter paucabona commemorantur,-
 x9
e -

(ou ,Q, ERITOME LIBRI VIIp. 0 2o

potitis iufto Lectorisarbitrioquàm
fioni mez,quatenus
buiconerofeoftés
opus fueritperferutandarelinquo, —
—|
fatis legitimam exiltimans caufam, car Sueonum ac. —
Gothorum,imó aliarum nationum infecurafocietas fit — —
cui ob premiffas caufas (vt verbis Sa-- ——
- eum illo populo,
xonis libro 1o. vtar) quifquis humanitatem, atque obe.
fequium erogat,ingratis beneficium preftat———
, ————
-—. Deeifdem caufis ex libro 24. biftoria Goibica loam, ———
(e o — Mani, Mactoti fratth. —— —— — — —
| c c [wpiO —— —— — —
Nno Chiifli 1512. inciditinter Stenonem & Go-.
ftauum Erici T'rolle filium, Archiepifcopum Vp-
falenfem , difcordia nimium perniciofa:obquam non, —
folumilli duo, fed tota patria ad extremam iuinam —.—
deuenit. Erant ambo iuuenes , amboilluflriflmofan- — -
uine nati, ambo vehementis fpiritus : fed Stenoju-.—
ilio:& modeítiorin fua caufa videbatur, vtpote qui —
leoibus Ecclefiafticis & bonorum virorum arbitriofe —
. parere. velle affirmabat. FecitqQue Goftanum tam per
Sdoni X.quàm per regni Suecie Pontifices fufficien-
ter admoneri , ne patriz tranquillitatem tolleret, aut
turbaret. Sed durior erat in. Archiepifcopo animus,
bee quód permitteret fibi aliquam concordiam per-"
fuadeii cum Stenone,
qui patrem Ericum à tam amplo
principatu feclufiifet,fpemque maximamin Danorum —
rege Chrftierno fe reponere oftendebat .: |
Tum Steno con(iderans Archiepifcopum nullo in«
e

genio, nullaque admonitione ab illo implacabili odio

reuocari pofle , colie&is militum copijs ipfum incattro.——
edlrfteco inclufüum obfedit , exercitumque Danid |
 I—

— $336 DE $TATV RECEN. ET OFFI.-

—. Regis, (qui vt eum obfidione liberaret,aduenit) debel-. .—
— —]atum profligauit. Deinde obfeffum,& Danicaauxilia -
— fruiracxfpectantem ad deditionem coégit, euerfaque.—
— — funditus arce,ipfum ia monaflerio Arofienfi (quod In-.—
- . fulenfe vocant) inclufit. Quo factocaufam
eius coram. —
fu:umi Pontificis leeato Ioanne Arcimboldoin comi- —
-. tijs Aibogenfibus exponifecit. EftQueintercedentele- —
— gato & regni Senatu à Stenone fub ea conditionein
. — gratiam receptus
, vtde cetero fe in Vpfalenfem Ar«-|1
- — chiepifcopatü non ingereret, fed in paternis bonispad —
—— tranquillitati fiudens refideret. Patrem quoqueeius
. . Ericum, vt nonnullos alios Danicz factionis proceres.
- — jn arce Stocholmenfi captiuum inclufit. Deinde re-
J/ gnum circuiens ,publico omnium incolarum fauoie. -
— excipitur, feque illia, & illos fibi iureiurando obftiin- ;
.. Xit.Factus enim erat in oculis omnium fubditorü fuo-
A4 nm giatiofus , & maxime populaiis, quia aliàs patri
». . Suantoni cum populü tributis oneraret, ad genua pro-.—
| cubuit, tributorum laxationem impetrauit.Quocirca —
iam in Principem affümptus , non modó tributa àbe- -
neuolis fubditis, fed WA corum vitam pro fua ipfius. .
falute in mille mortis pericula paratam & promptam.
expertus eft, Itaque tot populis fuffultüs , tam potens -
euafit, vt multorum Regum ac Principum viribus re» —
— fiftere potuiffet, praefertim fi parem prudentiam
in fuis —
: Uode nisconfiltarijs cum magnitudine potentie fue. —
. V coniunctam habuiffet.Sed erant in eius camerario cone.
filio ad affentationem plurima, ad publicam veró vti-
litatem minima loquentes,quippe qui nec fatis pruden-
teserant,nec alios prudentiores in Principis ER E
| | zc adinii« |
pm
; S
 DEED AMET CAE vt PE R-

EPITOME LIBRI VIII. —— 237

admiirt ebant, fed deuadtionibus, (afurrationibus, fuge —
gillationitus, ceteros innocentes apud iuuemem Prins-^—
cipem lacerabát. V nde breui effc&um erat vtobcorum .
malignam im prudentiam, & im prudentem maligni- ^ ——
tatem,plcrique optimi&prudentes viriabeoferemo-.——
uentes,alium rerü ftat quàm prefentem
expedarent, —
Quod cum Chriftierne Danorum Regi compertum -
effet, cogitabatidoneum tempus adueniffe, quo Dani- "3d
cx telluris anguftias emmpere , & fpaciofa Gothorum -
Sueonumd8; regna potenter fübiugare poffe. Maenum.———
igitur & potentem exercitum
ex Saxonibus, biifijs, ——
V Veftphalis , Scotis, Danis, Galliseducens,Stochole — —
miam 5uconum regiam valida manuobfedit. Sed non. ——
poterat 5teno tot populorü fau oribu s prae
& obfecuijs e
munitus à Dano fuperari, cuius nomen apud Sucones ^ ———
pubiico odio laborabat. immo Chrifliernus
inea obfi- —
dione,qua Stenonem obfidere videbatur,tam duriter à-
fame, àcommeatuum penuria obfidebatur , vt agna.
exercitus pars inedia periclitaretur, Proinde reuocatis.—
ab obfidione copijs;claffem qua venerat in Daniam ie-
. ducere parat. Sed poftquam fe ad reditum paraffet, &
vetitis velacommittenda effent , ventus vehemens& -
contrarius erus profectioni obic&us cft: qui cám totis:
quatuor menfibus pertinaciffime flaret, Chiiftiernum
ad intolerabilia incommoda adeoit. Nam regredi in
terram obfittente Stenone, & progredi in Daniam
refiftente vento impoffibile erat, Ttm.Steno gene-
rofi & maenianimi Princeps , comperta extrema ini-
mic necefsitate , rarifsima humanitatis officio it
iplum víus, tantum commeatuum & expenfarum
 A
:t i
D c P$STATY
PE een Ee RE EE ae 1

2: x Á

2 3$ REGEÉN,ET OFEL
z D
ad eum liberaliffima donatione mifit, quantumfü-
ftentando toto cius exercitui fufhiciebat. Chriftier-.-—
. pus autem percepto co beneficio, legatos ad Steno-
. mem dirigit,aflerens fe cumco ad familiare collo-
.. quium fuper publica pace defcendere velle. Parum ab-.—
. emat quin Steno Danica aftutia perfuafus, ad ipfius
clatiemfe contuliffet: fed füorum fidelium confilio.
reuocatus, Hemmingum Gaddum, & nobilifsimum
adoleícentem Goftauum Ericíon ad eum pro pace aut
- jnducijs inter vtranque partem componendis emittit:
— quos ipíe confeftim erectis. velis fecum in Daniam
- Captiuatos deportauit. Et hic quidem erat finis belli, -
quod anno Chrifti millefimo quingentefimo decimo
—— i0&auo contra Stenonem & ciuitatem Stocholmen-
— fem per Chiitliernum geitum eiat. Qui deinde euo-
— Juro anno exercitum iiaiorem quàm vnquam antea |
— «ongregatum per congelatas aquasin Sueciam direxit,
Quem Stenoanimofius , quàm circumfpce£tius in ter»
ns Veítrogothorum pugna glaciali excipiens , prie
maíque in acie partes ftrenuiffime agens, ictu bom-
Uum - ^ s 9 * 4 * Ws

bardx in femore accepto vulneratur, ftatimque vehi-

«ulo imzofitus ad Stocholmiam defertur:ad quam
cüm feré perueniffet, animam füper conftrictum gla-
— «ielacum Mkler exhalauit: dignus profecto longiore.
yita: quam vtique habuitfct, fi imprudentes ma-
&
— dignos confi iarios à fe longius remoaiffet, Inteea -
- ' Stenonis rclicta vidua Chriftina, paucorum proee-
^ . pum partes eius tuenturmn perfnafaconfilio, per fpe- -
€iales nurtios, iberali promiffo (tipendio pro vlcf-
4 -«endi mariti fui morte fruftra
à Rege Polonis Sigif* —
je ó | AE - ELI mundo
(o
 LEN —-
- B Pe

2o. EPITOME LIBRI VII — 3:59 —

sundo cius primo-copias poftulat
nominisStenone, auxilia-
res: Mortuoigitur fus exe.
numeroSueonum
ercitus , cum à nullo dirigebatur, diffipatus eft. Da. ——
taque eftproceribus ,qui Danico Regi faucbant, 'oc-
cafio , vt mox eumin Sueciam aduocarent, & Recia —
corona in ciuitate Stocholmenfi infignirent. Sed
cim confideraret fe à minima. procerum parte in re-
enun accerfitum ,,atque ob id fuam coronationem à
cxterisin libertatem reftitutis caffari poffe, plurimos — |
"Regni senatores & Proceres, cadem coronationis 5c
die, fcilicet ipfa Dominica infra Octauas omnim
San&orum, anno mille(imo quingentefimó vigefimo, , -
conuiuio contractos , & fe ob Resviam fidem fecuros — —
putantes, apprehendit, & nimis feueriter trucidari ——
fecit: Qux qnidemfeueritas ,cüm iaminomnem hi-
ftoriam diffufa videatur, nolo meinenarrandahuinf. —
modi tragoedia diutius. occupare: que non minoraifie —— —
commoda Danis, & corum Regi, quàm Suctice Rei- ——
publicz inferebat. Quippeipfe Rexintantoprocerum —
numero, bonam eorum partem occidi fecit , per quos
- fuiffetin amplifsimo principatu diu confernandus: 3 —
. quo conteflim, & eodem menfe, quo venerat ,excdue -—
fus , in fiam Daniam e(t reuerfus: documentum fin.
| gulare omnibus Regibus & Principibus cffcQus , qui —
fcucrius imperare , quàm clementius pra«cífe Onten- -
De feueritat? Reg's Chriflierni fectondi.
e | Cap. 172.: E
» Ex Daniz Chrifiienus, eius nominis fecundus,
LN diueifis temporibus & ingenijs procurato pe
. 240 DE STATYv REGEN. ÉT OFFI. —
— 'quoefídam Danica factionis,in regnis Suetia& Cothiz:
roceres, Danorü confangüincos;& affines (inter quos |
erat infelici(mus Goftauus Trolle Arckicpifcopus.
N p'alenfiz) aditu in regna pradicta , adeo ferox & fe--
— erus cuafit , vt nu lo piaftiti iuramenti , aut figillata-
. grumliterarü , aut acccptionis tremendi Dominici cor»
. peris habito refpectu, aut cuiufuis comiferandz ratio»
— miscopaffione, vna diejfcilicet 8. N ouetnb. 1420. diuer- -
forum ordinum principes, magnates, confules, ac ciues
numero 94.me vidente ac trepidante,impioferro im»
pijffimo maliznorum confilio ftimujatus , detruncari
-.. juberet,atque triduo ante praetorium vrbis Holinenfis,
—- jnhumata eorü corpora,donec extra ciuitatem combu- -
— — renda deportarentur, remanere. Profecto horrendü fpe- -
— éaculü, quod ipfiChriftierno procul dubio mille mife«
rijs poftmodii vexato occuireret, vt inftigante crudeli:
— coníilio, quos in gratiam receptos & perendie amica»
- biliter inuitatos hofpites ad Regaleconuiuiü habuiffet,
atrociffime fic puniuit,idque non vfitato faeuiendi mo-
do: nam cruci affixit quendam Magnum Ioannis, prae
ffe&ü, patria fuz validiffimü defenforem, humi in terra
/ tabulaque ligatum:vt primüim pudendis,demum corde
excifis,& in vultum patientis contumelioforum verbo-
rum infultu proiectis, ad maiorem rabiem,& erpetuü
hortorem a&tü fuiffe oftenderetur. Poftea nitet diei
infequenti nocte, infelicifsimz viduz, quarum mariti
fcrro confumpti ante ora beftiarum in publico foro ia-
- - eebant, pecunia & omni füpellectile, per infatiabiles
— JDatíiz prafe&tos fpoliatz, inconfolabiliter ingemifce-
& jmmanifs
—. bant. Ceriéturpifsi mi, imi crant A
c
 e Án ' UE CIN e cu NN

EP IT OM P, LI BR I V H L — GI A —

illifoloterrore Regij nominis,vel pendentis crudelita-

innoxios,padicit
tis,ciictos maximeprofligat ie & omnis
Néc yere» —— ——
melior
cundiz honcffate a depr edan tes.
erat pupillor um & orphano rum conditio,
nrtutnzbu
qui
oni
in
síp
r
paren»
oli
, a-
- ——
tibus torqu &eomnb ibuasfo
- bantur. Longa & terribilis per me,tanquam fingula la«- :
chrymose videntem, texenda foret hiftoria, fifingulas -
huius calamitatis partes enarrare vellem,quomodovi-
delicet diuina & humana confundebantur : nulla pro-
mifTx fidei ratio;nullus religioni refpeQus,omnia teme . ^—
ritate facrilega agitabantur,vbique gemitus vbiquece-
—

des, vbique mors,nullibi conce(lum effugere, atque vi- -

uere inter diftiictos gladios & efferos homines, impof- —
fibile.Seruabatur vigilantiffimo cuftode ciuitas,ne quis E:
ex eocommuni omnium ciuium carceré erumiperet,vt.— —
regniincolis patrate crudelitatis (eríem denunciaret: —
quam fi libera populi multitudo fubitó pertenfifezni- B
hil commisi facinoris inultum temanfiffet, ——
"Adhuc de feueritate eiufdem Regis.— ^
Cap. 18. E
Vod cüm Rex dduerteret,in fola fupafalutem fü$.——
reponens , paucis poftmodum diebus ,inde,ver. — —
fus tuam Daniam fe recipere eft coactus:in quoitinere -
plures rotis , furcis , alioque horrenda mortis oenere,
quartando mortificari iufsit, praefertim apud Oftrogo-.
thosin Vafteno , terra fanétz Birgitta:demum in Ny-
dalenfi monafterio, Nouzuallis dicto: vbi licet huma: -

nachis peracto altaiis facrificioumanibus àtergolieatis; —

E - Meere
 1342 DE STATY REGEN, ET OFFL —
- ánrapidum flumen fubmergi tuffit :vnde cüm Abbas
-— . maturali fortitudine funibus ruptis ad littus enataret,à
-.. Regis fatelli tibusferro excerebratus interijt. lta &
. paruuli illuftris familiz Ribbingorüm Veftrogothiz,
quibus hoflilis barbariesignofcere folet,eius ante
con-
fpc&tum gladio fublati funt . Quo factum eft, vt fub eo.
congregatis tniiginta millibus incolarum armatorum,
ipfe fibi confcius , per deuia ac inuia, potius nocturno
' quam diurno tempore , praecipiti curíu fe reciperet in»
— — -— tra limites fux Danicz ditionis : vbi neque diu fine fi-
— mili formidine fecurior cít relictus . Adeó velox fama
— "fs&um eius ante aduentum vbique monftrauit , maxi-
p me apud fubditos Cafarez maieftatis in terra Batauo--
— . gum, Brabantoium, ac aliarum nationum: vbi dudum
| D
cüm in honore effet & fublimi lora, ante tam imma-
| 4^ nem ítragemin plerofque innocentes commiffam, ha«-
: bitus erat gloriofus. Dicat bic Saxo Danorum hiftori-
— .«uslibro duodecimo , in omni circunfpe&ionefua, vti
fuperius capite trigefimo feptimo allegatum eft,
an hoc
(ov fpe&taculum vt fpecie trifte, ita reipfa Danis vtile ex
- "^ titit, an crudelium poenarum , ac torturarum infljdlio-
?E ne, an clementia, modeftia, xquitate , & reliquis vire
| tutibus Regijs quarantur regna , & maneant pare.
- 4 ota: certé per experientiam agnofcet , Danicam fe-
— Zweritatem füperioribus libris, & hoc Chriftierniano
fa&o ad memoriam reuocatam, plus infamiz, hor-
roris, crudelitatis, & defpe&tiónis Regno, & Regi-
bus eius parere, quàm fi humani , & iufli effent: nifi
——. — forfan gloriari velintinmalitia,quando adhibitis frau-
|. «.. dibus potentes feputent in iniquitate,
yt nouacularum
ed cr de ze EAS . .. moi
B: b Em arua P Ro
E —-—
- SE c 5CREME
UCENEL. EL

LLEREPAME IINKT VIS

Quis etenim
34g
fecuré
,quod abfit.
morcfaciant dolum
commercium cum. his intentare , & fiimunicmancre——
quartoaffes ——
cogitat * qui (vt Saxo vitimocapite,libro on
rit) mentiri & fallere| ducunt. . & yitian
inter fordes
Sit ergo fermo corum ; Eft, dll: non;no n: omne
&
hecfüp
s.
ra- —
credent eis, Neccredant me boni homines
inate
dicta propter odiumi, autfimult mm na- — —
Danica
tionem illam , & vetufta cius gefta, autffeRegis
, fed
Chrie
long&-
— -|
flierni feueritatém , in omnibu s offendi
2
terribiliora exinduflria,qus finefufpirijs & horore leoi
nequeunt, & multo minus inlibros referri, reliquiflz. ——
Danicatamen nobi li
poft ta
exactu s Chrifli-
m Kegem ——
ermum antedictum , quadraginta quatuor articulos in.
Vibem,& totum orbem pro fua excufatione,cur ab eos
dem Rege defecerat, publi ce lezendos emifit.Ita &Se- —
natores regriórii Suetiz & Gothiz, ac Norucpiz, Tug —
anteà quàm pofteàrepetitis vicibus,libris & literisfefe ——
excufarun t, ego amarius ceteris , verius ———
Quód autem
tamen & parcius fcribo , audax tellimonium facit,
quia cum 9raui meo periculo, & moerore omnibus —
js tragedijs infpiciendis interfui, vt dolenterviderem.— —
^ Amala gentis. mee ,.qua nunc millies aucta yi- ^ —
dentur , & infuperabiliter , ob impias E TE
— legum confütutiones, & fubdi- —
e: —. « torum opprefsiones , de-
| teriora,.

J LIBRI OCTAVI FINIS.

Xy
 E 244 cle e ee : | : T
—| - OL AI MA GN IG OT HE
ARCHIEPISCOPI VPSALENSIS |
z i
DE BELLIS CAMPESTRIBYS NS

—J— -BPITO ME LIBRI NONL —

"mM b XNSRNOUN
TIGE mu
NOUS
"1
SN ON SSH SINN E

e ^ - 5 dE EM -
b. — aX GP iaa. NA po EE
————— "Nee — T

. De gladiis ver[arilibusia votis. 70 —-

| ca Der | pos | cd

(ANTIQYVI Gothi, fimiles rotarü mas

27 chinas & eladios verfatiles , aciebuse*
2 queftrium &.pedeftrium fxpius infrin-
, Sendis, pracipitem ftru&ui acceffum|
0 EU velreceffum obiecitfe reperiuntur, mo- |
7 Serno6; tempore licet rarius folito ,vbilocus expoftus :
— lat, diligenter opponunt: cuius tamen foaciie ME

"I
 -— "—PITOME LIBRI IX» 24$
iccapiatur . Videntur in primis tres rote , dux altiao-
tertiainter hasmedia, quz vni — —
ies in axe volub&iles,
éarüm mutuis coniun&a dentibus , motum neceffa-
rium fua agil:tate
in bicipiti gladio anteriori ftipiti af-
fixo caufat :quo quidem gladio fic verfatililateraliter —
Aperitis motoribus eleuato, & admoto, non parum
fintngunt
obic&tz acies laceranturacinfri ur.
afferc
Attamenid -
ulis ; fcu planis
caueri folet , vt rotarum radi;
tabulis in latum cooperti , nehaflis intercos inimicos ——— -
rum induftria proiectis , rotz deflituaà curfü. —
ntur
Quantó etiam rota fünt altiores,ac agiliores.tantó ex-
tenfior ipfius gladij ampliatur fciffara.Suntque flipites, -
- feu ligna,quibus dirigitur enfis,trium, aut quatttor pe-—
dum longiora, quam quauis lancéa militaris,vt abin- —
fultu equeftiium tutiores eius fint directores,quiàter-
20 balliftaiijs, fcu bombardarijs turmatim muniuntur,
A xes veró rotarum pro faciliori curfu citando,inungi -
folent pinguedinephocarum,feu vitulorum marinorü
igne purgata, ac bene defzcata, qualis füperabundat -
apud mefcatores Septentrionales: vnde diligentia ne-— .
gotiatorum comparata, per vaftum mare in vafis ma-
gnis incomparabili quantitate tam ad inferiores,quá. —
fuperiores Germanos, quaftus & lucri caufadeporta- — |
tur, Hacigitur machina hoflile robur plerunque veluti
vaítifimü lienum acuto & robufto cuneo velinfiingi
. folet, velin ipfaftatione turbari. - :
e 00005 s De curribus falcatits
— dapi
Acfimiliwg ine,cunribus falcatis & bamatis,inter -
A A pracipuos pcllorü apparatus olim vfi funt $ueo-
Km Q31
 LE
EVSNN
A
4f. ed
MTE
M

MU /j

num &Gothorum pusgnatores,przfertim in acrioribus |

rzlijs contra validifsimos exercitus Teutonü, Dano-
eo videlicet modo,vt exploratis :
rum,& Ruthenorum,
hoflium accefsibus, quibus videbantur venturi, vacuos -
— eurtus axibus bene vnctisjin decliuibus montium late-
ribus, firmis trabibus allicarent,faxifque repletos velut
pendulos pontesin funibus ftatuerent, folijs virétibus, -
- -antrimis vndique cooperientes,donec hoftes prxcipiti
acceff , trepida fimulata fuga ,ad obducta difcrimina |
|. incitarent, atq: curruum diffolutorum celeri curfüi, vel -
- -Jacerádos fübijcezent , aut glaciales cuneos infringeret -
. difpergendos. Quo facto & qui prius vifi funt fugere, -
pedeftres,ag»
— &alix fociales turma, fiue equeftresfiue, aut
'minatim irruere folebant in difperfos refiftentes.

Currib
. bus, us demu m eif dem velu ti pro pug nac
ini
uli
bus
s mob
fem
ili
per
»
vbi opus fuerat, inrel iqu is cer tam
C pen UE qu o 0 - o WieleN
 (— -— — RE PI TO ME LI BR I IX , —— — 14 7
rami
ytentes,ediro e&tmooridcbus neu aur
inu,ola
is
bil
,du
ite
plo
r naobfoi
eruS ato quod
quà €qu i^ [-
,fe io
i curruü
us f t i p e n d
fp oliiu u
m m
red ,
der&etu r. Iti dem & his, —
tib
teraliter antrorfum —.-
qui bigas, ftue cur r1cula ftipitibus la
ferratis cufp idib
,hifque tis inter hoftes dií-
mucronaus
'eurrendoininuia, acpracdipitia coardtabant, —^——

S^ x: W ; , n

R- : ; «e r rg p AME / eh |

"I ^ i - i X : S25 v s NS 3

NI 1 x, : 1 es Tem "PN
» ^ A * «4 : rIN »
,i V7 A DN e N

NATI

De areis equis igninomui. —

E Cap. 3. tec
feo n
Eque hocloco omittendum eft,quod Sáxo de Re-
gis Regneri aftutia,& flratagematibus eius lib.9.
meminit. Inquit enim, Hellefponu Rege Dian poft va-
ria bellorum difcrimina occi R egnerum à duobus fi- -
hjsinteremptum,Dian videlicet & Daxon,feuera cer-
tamina fuftinuiffe. Ij etenim filij olim Rutheni Reois
filias maritali forte complexi, impetratis à foceroco--
pij$ ,ardenufsimo fpiritu paterne ja vuneeotiums
-
 wc

. 9348 DE BELLIS CAMPESTRIR. r

.. yapuerunt. Quorum Regnerus immenfum animad-« E"

. Aertens exercitum, diffidentia copiarum habita, equos1A-

eneosigniuomos du&bilibus rotulis fuperpofitos, ac E-
— verfatilibus curriculis circunductos , in confertifsimos-
— hoftes maxima vi exagitari precepit: queres tantum -
— adrelaxandam adueríariorum aciem valuit,vt vincen- |
—. difpes magis in machinamento , quàm milite repofi-—
. ta videretur: cuius intolerabilis moles ,quicquid
im- -
pulit,obimit. ^ — cor
| . De Septentrionalium bombardis......—
E em [Cab 4. E
* Vntbombardz in plerifque ciuitatibus , ac arcibus
AJ Suetie & Gothiz, tante magnitudinis , vt vasli«
.gneum barileRomanum,/atitudine ac longitudine fue -
- perans , ferreo globo, ac ferreis ciuftis inttar pugilli
manus, librarum p c. & ampliusrepletum puluere, & —
igneexcitatum , vehementifsimo impctu , velutitem-
e(tuofüs tu:bo vel imber emittitur, vt quodcunque
obítaculum vim eius füfferre non pofsit: idque nedum —
in terreftii , fed nauali , ac glaciali (prout infrà dicetur) |
certamine , quoties opus fuerit, intentatur. Sunt & -
mediocres ,aclongifsime bombarde, ferreos globos -
- euomentes. Pretereà petrariz , que lapides fublimiori
ictu cafuros emittunt : eoqueformidabilius fit certas—
men, quo talibus bombardis (que vaftitate & violen- -
- tiaceteras pracellunt) non vno impetu, átque horribi- -
iori crepitu, fed fuccefsiuis idibus in loca quaffanda
- foluuntur: atque ad earum impulfüni pulueres ex dif-
—. je&is parictibus,vel alijs obttaculis., tuibineos viden--
c. turexcditarefumos. —— go qgéctemm. cv
E cw.

: v —À n t. -
Uds. — Coapstdibiednt cer" IH . ET x
- s T Lem
EL DV ;— LL : TE
2 3 - 3
zc E SFR za :

e - eum
24 i
 | EPITOME LIBRI IX, 249

De bombardis triangularibus. |
RR o 6b 4 o. 0. E
B Ombardarum triangularid apud Sueones, & Go-
Athos , maior aliàs in earum inuentione vfus erat;
quàm modó repe itur.Poterat enim hac tripartita ma-
admo-
— €hina,immanis hoflilitas;acie reparata,fepiufd;
' ta difpergi,vbi rotarü obie£ta volubilitate,quiuis eque-
ftrium impetus condenfato agmine accelerans , exigua
manu impediretur, Sed fiaude doloque bombardalium
maciltrorum quandoque euenit, vt pro ferreis globis
ftupám yel chartam bombardis 1mponant, vel hoftes
audaci agereffü , radios rotarum folius haftz immif-
fione impediant, ne é loco moueantur, :
(De organicis bombardis, — Cap. 6. c e
2 Abebant etiam interalias bellorum machinas po —
A puli Septentrionales ,hoftibus wee
. $00 DE BELLIS CAMPESTRIEB. A

1
- bus congreffuri ,bombardas collaterales, more orga--
— norum, aut coniun&tarum fiftularum colligatas, vt eas — —
vel pariter velfuccefsiué excitato isneininimicosre- -
— laxatas , citius iterum pulueribus globifdue
imm is, —
opponerentad omnem motum eifdem inimicis:ifsquis
bus etfi vifi funt , fereno praefertim tempore, grauia.
- intuliffe bella, propriaQue perftrenue defendifTe caftra:
— tamen quia frequentiora , acerbioraQue praelia (prout
. infrà dicetur) euenire foleant in Aquilonaribus regnis —
tempore horribilis bruma,dum niues excidunt denfio-
. res ,quibus bombardarum vfus in excitandoigne pro- -
-— hibetur : idcirco rarior fa&us eft earum vfüs im campis, |
. & nihilominus frequentior in caftellis , ad arcendos
obfidentes. m x pr.
LES De curulibus bombardis.
— TN planis ac campeftribus locis , vbi vel ex condi&o,
velele&ione hoftium , vel euentu temporum, ac oc-
.. €afionum exoritur przliandi facultas, incolz terrarum.
— . vt fortius inimicum agegrediantur , vel cautius ad
. tempus declinent, curulibus vtuntur bombardis ,qua
— &curulia caítra vocantur: quorum auriez, non mis —
.. nus quàm vexilliferi , velalij exercitus ductores ,fant.
. armati, imo & ipfi equi indurato boum corio
in col-
— lo &tergore. Quatuor itaque hac arte periti bellatoe
— $es, vcl plures , exonerandis ex vtroque latere bom-
— bardis deputati ,impetum ,quem fors dederit, aurigae —
.. €oncurrente ingenio& audacia, exercent in hoftem,vt. —
.. Afronte vel latere diíciffus ,equeftiibus armatis perfa-
s!
3 doe
vos ELE

- | ; : NEU

: | E : E - E
 Ceu *. --,

T*

EPITOME LIBRI Ix, — 2jl

De. fundamentis avcium comburendi.
AJ clare uilo
ia, quominodoAqquàmp
veftrát
Eres demon na
lurima
ib
reg us
nis
fortif *
ie
fima loca rupibus ac inuijs accefsibus im pofita ,artifi*
" cialibus llàmis € (übterraneis fpecubus excitatis velut —.—
tonitruis concullà diffolutad; reperiuntur. Cum enim -
fortalitia huiufmodi ob cótinua latrocinia, ex his imi»
- taneis precipue prouinciarums,ylocis füfcitata deprehen*
nanimi gentis cofenfu, zx
derentur,communibus armi
judici(d; decreto incole connocati, ea adorti miris in
WETSPESS --* -e-e6 we
t s : à C
b 5 PEE a4 "

gcnijs demoliebantur,co fcilicet modo, vt loca montid

magis ruinofa introeuntes, cadem mallcis,dolabris,cu- -
———
neis,czterifd; inftrumentis,ad lapidesexcidendos,mus
per»
roíq; demoliedos accommodis , validifsima manu
fregerint,aut fi fpelunca fuit naturalem habens cócauies-
tatem, víufimilium inftrumentoiü fenfim eius faffigia — —
€x ca parte pracideiint, qua prafidioiü fundaméta de-
nudarentur , ere&tas trabes ex ordine fubiicientes,quis —
bus murorüiinnixa moles füftineretur,ne ftatimcom»
pages ipfa corrueret .autditfolueretur.Vtautem degi- —
forü atq; cadentium lapidurn fragor haud éxaudiretur, —
ex altera arcium parte armatis turmis,cum clamore e uet

ftrepitu horridiorem , vel (imulatione, vcl ferio infere* -

bant infultü. Verum vbi iam murus eofpatio, quofu«
pra fpecum porrigebatur;pendulus totus eft factus, Ka
vtlienis duntaxat incumberet,aridiore vndequaq; col«
le&a materia, igneQue inie&o,confeftim ipfa fuftenta- 6
cula correpta perfringebantur, & impofito ponderi có»
-€efférc. Pracfidij autem pars omnis, quee tignis fubleuas |
 $14 . DE BÉLLIS CAMPESTRIB. — —5
- ta detinebatur,in vacuum collabendo fubfedit, turrefá;
ea & regione,&propugnacula celerrime à cztera com-
. pagine diuulfa ,1n deciiue deferebantur, foribus atque.
. portis arctifsimé coherentibus, fimili rina concufsis,
—— Deerudelitate adulztorama ,produorum, c» aduena-
—— FID ,fapius ia vegto ciuitate Stocbelmenfa -—.—..—
o, fanifsimà: perpetrata. ENS S
w— E Cp. 9. | QOO P
- (C Tocholmia celcberrimii emporiü totius regni Sues
 QOCUUTERIPPOMEOLISRI [BX€ — . 193
-eliqui ciues Suec ifubiub medie no&is filentioex
medie noctis Hientioex arce.
arce —
Regia, vbi captiui detincbantur, per naues adproximá ——
- infula iactu balifta diftante, Kephizge ditam, exportati —^
viui,in domo quadá inclufi,digitisinperforato pariete. E
cuneorum imprefsione affixis ,fuperietto igne cobufti -—
quidem nmero,quam affirmari pofsits ^——
füerüt,maiore
nam vt oues collieati, plures intrudebarur.comburedi, — —
De hac vibe Albertus Crantziusin hunc modü memi» —
nit: Stocholm irifigne Suetieemporium, infigni clade —
afficiebatur, nam de cxlo fulmine tactum, penétotum
^conflaerauit.Perierunt millefexcenti homines.Sed mi-
ferabilius,quod fequitur:zFoeminz proles, & finenumee —
ro puelle nattibus res fuas inuexere cum paruulis,atob EC
nimiam confluentium preffuram incendium fugientil, —
in itu oculi pariter íuffocati pehipp o- ——— — —
|. . De origine (& fitu buius Regiá, .—
T A Cap 100€1 0-— Fn
t Pa eel hanc Steonü ciuitatem,Reetà Stochol. |
miam,à fundamento illuftris,& forti simus viri e- :
pius tutor Birgerus lerlà fundamentis erexit,muirifüue —
. &moenibus fortifsimis comuniuit,in
loco adeó oppore
tuno, &neceffario,atq; inuincibili,yt nihil vnquam có- |
. modiusper eüexcoeitari potuifle credatur. Eft enim lo-
cus torrentibus vndig; munitus( quondàfolispifcatorü —
vfibus vfurpatus)atque inter aquam falfam & dulcé ita
| pofitus, vt portatotius Suctiz appellari pofsit. Prius -
enim Eftones, Mofcouite, Rufsi, Tauefthi, per eas fau*
ces continué inerediebantur, € clandeflinis incurfioni- —
bus Sueones , nullam hoftilitatem: Ag an adorti |
pradabantur : factaque ingenti hominu ftrage,libere &
 —. $;44 DE BELLIS CAMPESTRIE. — —
-— impune atq; maximis fpolijs onufti, infuasterraseua-
- ferunt; quo incurfü loannem fecundü Archiepifcopum
— Wpftalenfem in fua propria manfione J/mesteck occie
- — derunt,& nónullos alios clarifsimz ftirpis & memotiz -
—. proceres, Sed hac Stocholmia extructa, omnes& fin-.
— . gulidiuturnà pacem affecuti fucrunt, hoftes vero feme
-., piternam formidinem: qui vifo tam infuperabili preefie
^ dio contraquoflibetinimicosin reliquum tepus erecto,
à diripienda Suctia abftinuerüt. Quam tamen Holmia —
- fiquis obfidione cingere, viribufque fuperare prafüms—
pferit,nunquam proficiet, etiamfipertinax perfeuerare -
poffet in omnimoda eius obfidione. Sita enim eftin
- profundifsimis aquis, & rapidifsimis fluminibus,duas -
E oiii portas longis interpofitis potibus ex Auftro, & -
- — Aquilonetenens:quaz porta pontefj; plusResibusDa-
|. pix conftant in fruftrata impugnatione, quàm decem
maiores fui regni ciuitates . Nec obfideri poterit, nifi -
—— tribus fortifsimis exercitibus in infülis folida terra, & —
. aqua diftin&is : qui tamen exercitus nuliotempore 4»
—. ÜBgittariis terrarum fübitó congregandis fecuri vide»
- buntur.Probetqui velit, & inuenietterribiliora. — —
-— — De fitu montis Bruncaberg extra Regiam Holmene ———
fem, c» pralisineo factis...
Cap. 31. — |
E E hancReoiam vrbem verfüsAquilonarem pla«
.— &22am,mons eft feu cóllis eminens,& arenofüs:fuper-
—. .«uius verticem & obliqua latera , multorum principi, —
— nobilium, ciuium , & plebeiorum acerrima certamina |
— .— fam yctuítis,quàm rccentioribus feculis,tamó; perine —
E at ms ^ |... &1no$ -—
a " EE z :
 Pn DAT ime am c
M pm TD. c T
Jue i. 5 da Tc
E :

—BEPPRNE PENAT dx. —— 0154

E i

ternos,quam externos boftes funt cómiffa.

i De
Dequibus —
. quia charifsimus frater mcus D.Ioannes Archiepifcop. — —
— V pfalenfis complura verifsime nominatimQ; inSueti- ——
cis ac Gothicis tangitHiftorijs,non eft quod ijsrepeté- ——
dis faftidio afficiam Lectorem: vno tamenfaluo,quód ——
Chrifliernus Rex Daniz eius nominis primus,fugiene —
do ex hoc móte,vrgentibusDalecarlisin acerrimo pr- —
lio , ad praefidia fuz bellicze clafsis
, quatnor fupremos ,—
dentes ictu manualis bóbardaamiferit,proutindepro-
grediens etas in cantioDibus,& compotationibus me- — —
miniffe gloriatur . Prztereà Chriftiernus II. fane& —
morbo laborantem exeicitum fuum, zgernimeexhoe .
montetransferre potuit per aquas, ad claffem retro
motes ante hanc Holmiam Meridionali fitu conferua*» ——
tam, Sed necibi eundem famelicum exercitum reficere. —
,petuit,nifi fubdolis pactis ipfius vrbis, & regniPrincis—
pi,& incolis fub fide violanda oblatis, fümptus & efcas ——
neceffarias, à ftulté credulis ciuibus , pro eodé exercitu,
imófüa regia menfa,liberalifsima donationerecepiffet, -—
Quomodo autem bonori füb regio, pro aterno zuo ——
confulens fatisfecit, dudum antc hanc relationem per
alios relinquo pro parte enarratum, quód fcilicetruptfa —
fide fex nobiliores regni obfides fecum in Daniam per».
traxit inuitos, Hic etiam mons à quodam Brunchone
xégni proditore, & turpi adultero, romé ab euentu for«
. titus eft.Eratetia in hoc mote olim fubterranea fpecus,
ybi aliquo tépore victitabant Herémite:qui monitafa- -
D
lutis przbebàt excütibus ab ea vibe;donec füperueniáte —
hoftilitate (qua frequétifsimé ea ciuitas vexatur)aliore —
Jum emigrarent , & locus ille in Ipeiuncam latronum.
 po r ini cd - "oC "m et M -.V REA 2-3, PR TuaeE
m ed E CAM s Apc mt : EU A CO»
"TUE X a x v A DEN RES. OPE Et AQ NEST
RD I cana gs TRE «n
x
— Cui ^ EUM c - Lr 3 ce debo U—— OE

|J. 266 — DE BELLIS CAMP ESTRIP. - 2

- verteretur: quibus iterum purgata, repleta iacetho« -—
' mo, necuiquam deferuiathomicid& , yelfcelerata ne-.
— . gotia meditanti. -

De pa [cendis pecoribus im tectis obfc[forum..—

| eun Ca i12. | |
* A Cciditpratereà vrbes obfeffas,adeó duris & perti--
LÀ. nacibus acmis terra marid; comprimi, vt nibilío--
- latij ,aut alimento:um pro reítauratione obfeflorü in»
uehi concedatur,f.d extremo difcrimine,ac armata po» -
tentiaab hoftibus ipfis violenter eripiuntur,ac exportás |
türititque multoties ea occafione tam atrox prelium,vt
pro raptu aliquot paucorum pecorum, piura millia pe-
reant armatorum: dumq; funeftius certatur pro beftiis,
campi replentur funeribus militum occiforum.Sed nec -
bus ete-
eo cruorefuroreque reprimuntur obfetfi ./ Viri
nim primis annis,demum(milite ftragibus cotinuis di«.
minuto).
Jes
 m CU LU EM ro occ 3

' EPITOME LIBRI Ix. — —

. minuto)ardolis,
tib & infidij
us s obfidentium
furri
: -

com ncatum,prafertim pecudes,quas fecum abdu&tas, ———

inherbofis domorumtect
.autemintecdt
is pafcendas imponüt,Quod
is commode pafcunturpecora, ritus Go- .—— —
——
tücarum gentium 1n primis eft attendendus. AEdifi- ——
cart enim domus lapideas ,fublimes , ac amplas,lis- — —
nea/que : quas tignis abietinis, & corticibus arboris — -
betulz exquifita induftria tegunt, terram herbiferam ——— gU.

quadrata figura à campis exciíam fuperimponentesz - zx

| quam | auenze vel hordei
fubmiffo ici fe fefüne,finmioribus — —
TINI
*

radicibusnectunt:quo fit, vttecta buiufimodipratorü ——

virentium fpeciem & virtutem emulentur.Sedneher- ——
bete&torum, priafquàm euellantur, aiefcánt,vicif£um ———
«um plunijs domcelticadiligentia aquasafpereunt.Ita ——
neceffias hominesfortes infhuit, vtfüpra humanas
|. —
vires obfidentibus refiftant,
& illudant ac penutiam——
omnicon:emptaaduerfitatefüperent, -———
00 -
— Deaquarum defectu (Mlleuandoe, ^00
Cap. 13. ——
(coo infuper hic orta fuper defectu recentium. ——
X carnium, & foifitan grauioreaquarum,hicoflen- ———
. ditur modus Septentrionalium obfefforum, quomodo -
inter extera necefsitatis remedia. etiam curam ineant ———
de aquis inueniendis.Euenitnanque obfefsistanrafcá- — —
turientium,aut putealium aquarum(ob hoftileimpedi- ———
mentum) penuria, vt vel fededere coganturobfidepti-^ ——
bus , vel incurabili morbo, vel ineuitabilinece perire,——
Quocirca prudentes arcium,aut ciuitatum przfedti,yés ——
lis vel telis,concaua flexura, loneaGue extenfione,e fü».
perioribus tectis fufpéfis ac dilaraus,&funibuscunez —— ETSI

n3 : |
21: : ;
 RC E - ESTIS
REIS ES - TUu uz
NEDEMAUEE i
ie TS -t. E vu ESp an pus" — c. n»
—DICMEXI AU E
ER .- H"IEERT. T- LO CIUETS MEESC

|. pE .BELLIS CAMPESTRIE.

x zl

fitu ver ima deprefsis , defuper cafüras pluuias ,aut.—

fus
—. rores praeflolari difponunt. Nec fruftrà :quia imbres |
— frequenti niuium refoluttone adeo copiofos torrente -
— fole é montibus defcendentesexcipiunt,vt cundtistam |
ad optatü víum& |
— hominibus , quam beftijs fufficiant
.— pecefsit atem
Demum , falíi maris,arciü
qui venas fun-
:damenta , vel fontes intrantes babent , per vafa arenis -
plena pluries diftillando purificant, & inueniüt aquam
"dulcem, & tractabilem ad omnem vfüm, & «québoná
J per hanc fimplice artem prout ante paucos annos qui«-
— -dàm pattici) "eneti(qui in falfis aquis,& alga habitát)
— — alédittillandi modà à quodà alchimiíta fan: mercati,
4p 5. Depanum defectu. [zbleuando. A
bos Erg SCápu. d. RU RE
I Ngreffuri Gothi Suecique hofliles terras Mófcoui-
tarum fepe reperiunt cos ob aduentum forinidsbilis
E Cm |. exeritus
 EPITOME LIBRI IX. —
exercitus ,nedum ad latebras fyluarum ac rupium re«.—
pent? fugere, fed & quaecunque ad vfum humanividus —
neceffaria funt ,domibus incenfis fecum in vaftamío- —— —
litudine m afportare, nil penitus quod mandi poterit, ——
venturo hofti relinquentes. Quo cafu prouidiexercio ———
tus przfides more veterum Gorhorum , ne prius fame, -
quàm feno numerofüs exercitus couuat, bonam fili —
ginez farinz quantitatem
in. faccis ad. hoc difpofi uy —
tetro cellas equitum vnà cumlamina ferrea alligarefoe ——
lent,confcftimque vbi res poftulat, ignefiruco,aminm —
ferrez füperpcfite paftas imponunt
in clibano conhciendorum
panum tanquam — ——
: qua nibilominus lamina
moreclypei(in cuius modum formata ef) corporafüa —
protegentes, geminam ac furumée neceffarid militaxi$ ——
indu(trie opem ex vna re prüdentiffimé mutuare vide. — —.
tur.Faciüt etiá panes fubcinericios ex farine maffafüb. ———
tilibus arborü populearü corticibus , &. folisinuoluta, —.
ignitifq; cineribus cooperta: qui etfiviles effe yidetur,
rimü tamen voracitatiscardorem eligibilius tollunt, —
plufá; durioribus ftomachis conueniütquá quiuisaliet — —
modus facilior fupradi£tis, duo in planis motibus, qui.
fxpiüs occurrunt, panificia fiunt . Struunt enim copio-
. fum igne in vna atq; altera, & tertia motis parte: (quia
vndiq; gratis habeot ligna) donec füfficienter calcfacta
purga eadem parte , paftam rotunda lataQue forma
uperimpofirá citius decoquere poflunt. Interim.tamé, -
propinquam & continuà montis partem eodem igne.
auétis combufütilibus fuccenfam, pro noui panis deco.
€tione difponunt, cam; priori modo purgata finuilà
.. a60— DE BELLIS CAMPESTRIBYS. E
- vini commodiffi imam reddit ,coáue com pendio pud
- . milia panum!breui conficiunt:quoium facietate inte-|
-- - per exercitus à mortifera fame diebus multis liberatus, s-
terras inimicas ingreditur, & vLilibet cafdem (nifiipae.
:is obuiatum fue it) ca'dibus
c ac flammis cucrüt i *3
tantifque onuftus rapinis egreditur,vt anl-——
a, velexigua reputetur per peffa - c
calamitas ,quamtantis fo^ . -
T
latijs & diuitijs vide- -
rnt compenfa- (8. dog
Ex | f
E os
ces

: LIBRI NONI FINIS,

 JB tofaacncmorofacfthabetquelocaplus
—
rupis — —
tam aquis,quam
$720) rima naturaliter
zs. 1ta vt contraequeftrem,,
vel pedeftrem ———
| inueniatfere exercitum
"ET SETvbique paucorum
optatam:im o
mánuecurit
&plurima
atem
paludes
——
——
ita inuizaccoenofz funt,acprofunda, quód vix etiam -
in aleidifsima hyemecongejari videantur, vt peditem
fufferant leuiter gradientem . Talifque intercateras, —
alioquin valde voiaginofas, locus Rotabro, id eft, Pons. —
rüptus, appellatus , itinere horarum duarum à Reoia —
ciuitate Stocholmenfi predi&a diftat: de qua ciuitate -
cüm remotius praedandi caufa hoflilis exercitus ab ex—
ternis inimicis, Germanis vel Danis aduectus in ter». .—
ras opulentas exire prefumpferit, illicó medijs fyluis — —
incolarum congregatorum munitionibus" & faeittis
retrufus ; vnde exierat reuertitur , vel viribus au&tis in-
. colasipfos cedere cogit in alium,quem poterüt locum:
ficáue. (quod raro accidit) ad hunc palufttem pontem ,
E
oss
 E S om A d Eg cE dE VIE ME

-— 46i 9 bE BELLIS NAVALIB. .

— *profueientes, immobilesin quocunque acerrimó cere.
. .tamine perfeuerant. Rupto nanque longifsimo ponte:
— ligneo, acftri&o vtroque latere voraginofo, non eft.
quod hoftis vllam inueniat occafionem nature vim ins.
ferendi, fortifsimis viribus premunitz. Habita funt.
- hocinloco fspius atrocifsima bella diuerforum Prine-
«ipum tempore, prout cantiones patrio rhytmo paf.
^ fim vícuein hunc diem conuiuali more exhilaratis vo»-
- — €ibus , & iubilo fieri folitzeatteftantur , videlicet quod
— — arte, natura, viribus , & experientia veteranorum mis
— e litum , przfectorumQue induftria & fide, parta fit vi-
-€toria, &amp'iter augmentata. . C EUR

* ud Ü B - NL x r
- g————— n I—— Es X ,) /4 : 21
4^. k
4 /: 1
"a "d
"rn ———

C ERIm— m MN rra EN MALTA -

- De forma ch víu antiqucrm nauium

i Septentriopalip. 000000
| p Aluftrium bellorum progreffus & exitus in Septé-
trionalibus regnis , hanc fortem& vicifsitudinem |
| Ee E — €rea
Dc
 - EF 1TOME -L152RI Y. (^ 863
circa externum hoftem ictinent , vt rebus infeliciter
geftis. (quemadmodum frequentius oblocorum igno- — —
rantiam accidit) per iauia ,ac deuia , fyluaromQue — —
compendia ad nauigia certo loco repcfita, refugium -
t duces r:dum;
habean, aut ab initio, fequotie s vnus alte»
rum parite ambo alterutrum mutuo, leui for-
fan ratione,ad : prxlia prouocabant,continuum iter has -
buerunt, vtputa propterraptas virgines, aui arripie ———
CE - cm c pn E : od» —— -

piendas (prout Saxo Danorum hiftoricusin Aquilo«

naribus regnis inter potentiffimos Principes frequen .— —
ter meminit , etiam interueniente cruentifsimo bello, —
. fuiffz fa&um) inglorij, & non fine clade redierunt. —
Forma igitur vetuftarum nauium , iuxta fluduum —
breuem vel fpatiofum curfum , lata veloblonga fabri- ——
catur: veluti in mari Oceano verfus Noruegianos, vbi ———
fpatiofze , ficuti Hifpanici maris , vnda longas lataf-
Que recipiunt naues ;quemadmodum in màri Gotho-.— —
rum, Suconumque httora alluente, breuia, lataque———
nauigia, oneraria praefertim , obftri
, fxpiufQue
ctas .—
réflexas vndas ,adeffe oportebit. Antiquitus vnaqux-—— —
que prouincia, etiam à mari diflans, peneslittoraim — —
aliquotuto portu, & plerunque inlittore,fübtco — —
feruabat naues füas,&carum fingula ornamenta: qua-
les in littoribus Noruegie , & derum Syetizx vidi. -
Quz quidem naues ingruente necefsitate, fübito mo- ——— —
tu ad v (um impofitis inftrumentis commeatu, & ho-,.-
minibus armatis , quantum ea zetas tulit,inaquam &
expeditionem in maeno vel paruo numero,iuxta Prin-
cipis edi&um emittebantur: que tamen itafignis, co- — —
leribus, &nominibus diftinctze crant, vtquocungue —
4
 e ORE J| pE BELLIS NAVALIBYS ——— -.
^ «lafsico0 fürgente. cum hoftibus congreffu , T. Gi
ne:
i confufione rnutulüorum prafector um dirigerentur; nifi.:
rapida vertigine ventorü, pref ertim Circi, plufquzm.
aduería claífe difeiegentur inmari: isenim. venus.
E- Le exitialis hic cit, vt Hellefponticis Subíolanus. -
De alia fpecienauinm Septepttionaliumie i3
Cap. 3. j
e
, Mifsis pluribus nauium generibus, forma quidem.
« AZ cum alijs quarumlibet. aquarum nationibus. feré.
congruentibus ,fed nomine patrio difrepantibus,,de
- hus [alis hic mcn:io fiet,que communtori vocabulo ge«-
r nerali notitia demonftrantur, vt funt naues aQugrig,
— enerariz,lembi, lintres, &c. Hippágogze, qua ob mul-
— titudiné Equotrtü ab Aquilone vitra Mare ad Germanos.
— euehendorü, maxima, ac multz funt. Pretereà bellicae
-. paues ,quarum vna Goftaui Regis Suetiz tantae mas
z gnitudinis erat, vt mille armatos,nauclerofque tre-.
- €entos ,qui optimi bellatores fünt, vnà cum alijs in*
;gentifsimis nauibus clafsico certamine deputatis,emite.
- . tere poflet .Pretereà idem Rex primus vfum biree
|. mium, triremium ,acquadriremiam circa annos Do«
. mini 15 4 O0. in mari Gothico , acSuetico ,manuar--
- tificum Venetorum liberali ftipendio condn&torum,
- introduxit, maxime vt predones Mofcorum ,ac Efl-
honum pluries violaus inducijs terras fias innaden-
tium , celerius corripiat vel. captiuet . Iamque gens
zo fua Finnonica lignariz artis peritifsima, ea compagine
—. & robose , vel forfitan meliore, triremes conficerethos
uit, vti infigni,induftria apud Venetos fieri vidi : fed.
son ca celeritate,, yt iliqui omnibus necelfrijs
TN y
LÍ"

— 4 RRITOME LIBRI-OE ——
gauigandum velifican dumQue , cum armi s& bom-
bardis ac commeatu 60. vel amplius, ex rudi ligno,
€«——
- fpatio vnius menfis víque ad bellicum congreflum
ducere poffunt.ces Habe bant prat os, cym
erea lembbas bas,-. |
,myopare nes, Ícap & fim iles
paronss ; celo
preterea plurimum in vfuapud Septentriona- —
Lintres s,s &ee
lesfunt ,s: cócauquó d faci le ? gra ndi bus lign is abie tini
cap ace
quer cini antur , 20. y eE 30. hominu m
fed-qui minoris quantitatis funt,pifcatorio víui de — —
posto cui pur c m c
(— — Demutua frage. mercatorum. pro 0
0o os oL gertubas Nlando —ia. 0000
E -— [apo o 2
UR
neg oti ato rum mut ua ftra « ——
ge fefe obfpeque&ac
VÀ T
E m mvfquead vite pericuftr
ftuulu lum&. 7
diícrimen bonorum cifcendzpis "—
omnium , etiam vl
. fiue domi fiue forisimpeten tiu
vt oculis m,
aperti s, G& ——
cdaraluce intueri non valeant,quantis depredatiombus ——
vbique fint fubiecti , nifi & ipfi arma acuere fdrent, .—
& in propriam extendere calamitatem. Inter quos Và-
Vifma- — —
dalicarum vrbium Bremenfes ,Roftochienfes,
rienfes, ac Lubecenfes principales exiftimantur: dem — —
. Anglorum, ScotorumqQue mercatores , qui de primatu.
-& priuilegio IlTandenfium portuü occupandorü adeo — —
— pertinaciter inftar naualium bellorumlitigant,& muse ——
— pa ftrage ob quaftum lacerant, vt fiue is,fiuealterfe —
firenuum vidorem exittimet, femper fifci fpeculator ——
quivtranque partem tam ordinaria quàm exe
afsiftit,
tra ordinaria exactione,tam in are quàm corpore gra- COE
uifsime corripere nouit,
R5
 266 | DE BELLIS NAVALIBVS |
]
De punitione rebellium nautarum, ——

£4 XVemadmodum in cunctis hominum ftatibus&

gerieribus, conftitute fünt leges& regulx ,quibus
honcítius, iuftius, ac cautius viuatur: ita in nauticis.
ofhicijs rationabiles víus & confuetudines condita,
ac.
rigide obferuatz reperiuntur . De quarum fpeciebus.
. (licet innumerz fint) nonnullas faltem generaliores.
- ., Oftendere exítimabitur opportunum . Qui igitur fedi--
/. tione mora gladio patronum , aut rectorem nauis ins.
uaferit , aut inuadere prefumpferit , feu malitiose nau-
. ticum gnomonem, aut compaflum , & precipue pore.
-., tionem magnetis, vnde omnium directio dependet,
L^ falfauerit, & fimilia horroris ícelera in naui commife-
- mit, vt plurimum (fi vitz parfum fucrit) eladiolo:
— vel cultello firmatam manum (cuius officio frequen-
— . tius vtitur)ad malum, feu principalelienum nauis,me-
- ^ diam fcindendo retrahere oportebit. Qui veró tumul--
— tuarius,aut iniürtofus fuerit,funiculo ligatus vno latere
—. mauieij fubtus immerfüs, ex altero füb dorfo nauieij
— — retrahitur , atquefi propter abforptam
in gurgite aqia
opus fuerit ; fupinus reponitur ,aut pronus, ne intereat.
— fuffocatus.Quidam veró enormitate fceleris,aut rebel--
." . lionis, proditionifüe , praefertim in bello nauali mani--
. . feflé notati,totaliter viui mittunturin mare, netotam.
— caffem verfüta machinatione difpesdant . Reliqui pro
— —minutis facinoribus immunitatem in prora celerrime.
-— . petita,repofitam habent, vel antequá eam intrauerint,.
— fodorum manuapprehenfi, ter natibusadantennam,
.. velmalum torti, cum impetum fentiunt, iem
/ -
| | E I
——
 UR s poenae inb gra--
uiores , ex conftitutionibus vetuftifsimae vrbis Visby-
cenfis in infula Gothlandiz, dominio Regis $uetiz & —
uoa, quaten
iure fubicét
Gothiz perpet us opus fuerit,Í- —
repetuntur. Et licet vrbs illa potenti
extenfiori modo
fima ac opulentifsima, quondam fucrit,& pro minim a -
i, Vx.
vnius fencftralis vitr
occafione,nempe fractiontae fit:
valoris. obuJaris,humilia tamen leges rÍantimze,.
& decifiones omnium controueifiarüi fingulariterlons
cue,cumvfqexue e2ad pet
latethi
| regé Scy Beiculis,& tini
colun:nas& data ma-
untur, obfcruantur, vt.
n tur , que paci»
cunéta fub debita tranquillitate peraga
dcbeantconüenite, ——
ficis commercijs vale^nt, m & nat
De equesiriu ation. — Eee c
| 6. —
Cap.
Vamuis non minus infauftum, quàm temerarid,— —
J (itarmatum equitem,vel peditem gurgiti natans.
.-
doíecommittere; attamen quia Gothi omnia tempoe
i e-.——
rum momenta ad excolendam militiam collatur
rant , nullas partes militari exercitio idoncas experiri
omiferunt. Quocirca artem & vfum aquas innatandi, -
adeó perfe&é calluerunt, vt plerung; armis onufli,atq; -
equis inueéti,magna fluminü fpatia inter hoftilesexer^ ———
citus,ad refiftendum velfugiendumtranínatarent.Nec ——
minori equos induftria, quam feipfos , ad natandicon-
fuetudinem inftruebant, prout Cornelius Tacitusaffe- —
tit de Germanis : quorum nobilifsimum inftitutü erat, — z-
equos ad natandi ftudium informare, audacterQuefefe ——
fluminibus cum equis natare peritis, immergere, Nec — —
teftimonium Gaxonisin hoc cafu om&ttendumeít. Is — —
 enim dicit, Biornonem quendam. Noruegianum
infi«
gnem pugilem equum habuiffz praríta ntem corpore;
— prapetem velocitat animoíum, e,a
yt indefef
deó füs ob-
ftrepeniérmvorticem füperaret: cuius aqux lapfus tam |
— cito, ac praecipiti volumine defertur, vt animalia nandi -
vigore dcfecta, plerunque peffundare fo!eat. Eotamen
. equo tum Fridleuo pugile foitifsimo (de quo fuperius
Ans. lib. di&um elt) vrgente,tum fcrupeo atqueiniquo
— oco priuatus eft; & ad vltimum hoftlili (tratagemate, -
... equi errore captiuatus;lta nullibi térrarum, fpecies aut
— — matura videtut deficereequi Seiani. Quód autem Gos-
thorum equi eiufmodi na:andi axtibus perhibentur
in-
——— ftiuéti,neceffariam caufam magnitudo,
lattudoó; im:
— . meníorum Btuminum vbilibet adminiftrat. Vix enim|
—.. vllacertatuina apud Orientales, OccidentaletQue Go--
— — .fthos, autFinnos ,Ruthenos , & Mofcos inftaurarvel i: -
^.— perfici pollunt , nifi aquarum vaftitas,, & vorax impe.
c tus fuperetur..
De npatatione pedestrium armatorum ,0 0
—— eprafertim pinguium.
Lec luere Cap. 7. E a - due
Cp gbethicex Saxone fingulare exemplum afferre
de.
. quodam Siuardo Noruegiano:qui poft multa pres
:— claraá; facinora in bellis edita , ab hoftibus inter--
.. -€eptus,cim naui in alto mergendus veheretur , quafi
funus fuum inferijs preceffurus,emptade induftria pos.
— tione remiges onerauit, quibus exhilaratis , gubernane.
. di poteftatem füpremi bencficij locoimpetrau
it: naue.
—— .tafQue impenfius edere remigium hortatus,cum vehe
.. méüf simum nauigij curfum animaducer, te
proi
reedto
E REA t-
|. guber.
X s
 |J RPITOME LIBR
BEI
LIo X . . 2f9ou-,
u a c u l b e r
p r anx e pas c
iME nvu
n d als i n / l i j t , priufQuelitt
g
quàm concitatz ratis impetus correx (fet ,reftitutus,
Kegem Haraldumimprouidum occidit Deinde nauali —
nsincredibiir
relio dimicansincredibiit. &praflantiorifortitudine, —
folus aliquandiu confümptis focijs, nauigiumabhofti- —
bus vinjicauit: quorum mulriu dint dem cederé ——
tan
coactus,fingu'ari nandi peritia fitus, quanquam hy---
bernum tempus In (tabat, a:mis militaribus cnuft uw.
profu ndo fe credid it, atque fub vndis enatans, dubiu m. ——-
rit,
effecit , maioris audacis fpecimen in pupp i prebue
——
an inter vndas agilitatis ediderit, Siquidem loricam,
qua corpus munierat ,quó liberius enataret, cum reli- ——
xit, acdemum cm -
quis armaturis fub vndis fibi detrabusem
capcffendi
- dam familiari habitflu&i
perratia
fpitafuoculig eififfer,àquo- —
—
um hoftibus indicatus, tu»
,rurfüm ——
corpus aquis
nicam ,qua fe prodi fu/picabatur
occultando depofuit. Sed ciim ne ficquidem proditoris — —
—
notitiamfefelliffet,ad extremum fe vetenudauit.Nec
tamen adhuc indice ludificato , cüm folus
ex fociis (u-
pereffet, fecue hec omnia, qua & callide,
& animosé — —
tentauerat , fruftra expertum animaduerteret tandem. ^——
fati fimulatione profundo diutius immorans, infidias — —
toribus,an viuerct, dubium rcliquit. Ad vltimum cuts —
humanz refpirationis confuetudinefuperne aerem cas ——
peffere debuiffet,cuiu(dam
forté nauigijgubernaculum — —
pertinacifsimis brachiorum amplexibus apprehendit, ——
eique aliquandiu tacitus inhafit, donec cuiufdam cu«.
riofius cultum contemplantis indicio deprchenfüsins —-
féercpitur,é& mortiadiudicatur, —— |
o FINIS LIBRI DECIMI. —.—
ECC RE E Ere E Mu rom s ————— E Cry Ae iE e n C XS T INE om rre Da Mor cU WELT memo ka ce rmm —R— S LN cemS .— Ur

ol o UR S IIR LE MU aracEe Lu ce Lr c CREDE : e

am Li

— ARCHIEPISCOPI VPSALENSIS —
z— e / ^DE BELLIS GL ACIALIBVS | : on

| ^BPITOME LIBRI VNDBCIML —

Cap. 4 «ret : |
| Eperiunturin annalibus Septentrionalid |
regionum tam vetuíto , quàm recenti té» -
M: Jl pore, inter Ruthenos,feuRutffos,aut
Mof-
^ 4M couitas,GcSueones,fiue Finnos,ob diuer-

.€ircücurrentes aquas & armatas vires, fe tutam perene

E pcc oos -— ODHÉRS
-————
-

LISRI Xl - — 35L.
-

P. (E
niter dudum credidit,vtnullius etiam potentifsimi:
holi sinfultam etpauefterevellet. Sedhacinüniavrb —
fallax extititita & repentinam X ineuitabilem experta — — -
ef calamitatem . Nam Suecorum, Gothorum que illu»

uocati, poit arduifsima bella, acda mnacorunde Mofz. — —

corum potentibus piouincijs acpo pu ilata, exerditü
ils ——
quinquaginta millium armatortü przdiéctam Quearcem -
Mofcouitarum aggredientes,ferro,flammaqQue(fpecu. —
lantibus amicis Liuonienfium caftris) infüperabilifus —
rore expugnarunt,vtMofci cruciabilitervulnerati,muls —
tis interemptis s ac combuflis , ViX fuga libi peperere -—
fa:utem , Hacque arce füperata ,inalimabile fpolium. —
argenti, & pretiofarum pellium zebellinarum. Prin
cpibus Suecis , & Gothis antedictis ,. & exercitui -
corum cefsitin predam , vt inde perpetuo gloriarene-
tureltuproquamgrauibus arduorum prarliorum moleilijs , tam.
frigore perpefsis , maximis fpolijs onuftos- f
triumphaffe, Sed hecopimafpolia, vti füperatisho- ..——
ftibus irrecuperabili damno dolorique fuétunt : ita &
Principibus praedictis , & amicis , ac teriseorum, ob. — —
difcordiam pretiofifsimae pr&dz hinc inde vfürpate,— —
peiniciofum ac inextinguibile odium (vndepoflmos — E
dum regnoruni ruina orta eft) excitarunt . Hanc je —
quearcem ab hoftibus militazgfortitudineerutam,cüm. ——
magnus Magifter àSuecis-victoribus, gratis & dono — --
oblatam. fuo dominio formidaret adiungere, flamma
impofita, exportatiiQue ingentibus fpolijsperFinlan- .
diam in Suetiá,& Gothiá, victor exercitus e(breuerfüs, —
 EE , - —— E , -
Aa Tee
A.
a me - 7 d. CER AE TL e
- ; . - p^ «4

- . $75 — PE 28 ELLIÍ S GLAÀ CIA LIS. ue e

. .tonrm immen'us queftus eft,& dominorum diues.

— tributum ) in eadem arce , ob importabilem erauita-«-
— tem, relicta cft, vt lummis refcluta, naui gabile iter.
- "prr maona locorum fpatia exundacdione fua. reddere-
| - pollet. : De x LEO
E - E.
De conflictu glaciali.
E "UscwWaboa o7. 0 2-
M
E N Eque minori bellándi impetu Sueci ac Gothi co- -
— 4A N tra Mofcouitas fea. Ruthenos, pactz conflituta
-— pacis o» ardorem rapinarum in finibus Finnonici ma*-
— . Iis violantes , fuper aperta glacie , quàm
in ipfa foli--
- . difsima terra confligunt: imóvt prius dictum elt, vbi:
anteà eítiuo tempore acerrima commiffà funt bella
— - maualia,ei(dem in locis celacie concreta , aciebus mili«
— ;tis
tari modo inftru&is , bombarbifque ordina haben--
^-— tur horrendi conflictus . Adeó folida glacies eft in.e--
— . queftribusac pedeftribus turmis füfferendis , ampliter-
—. — vel ftci&e collocatis. Neque mirum, autincredibile cui
— vpiam, Latiali pre(ertim homini videatur, quomodo
-—. equorum vngulzin lubrica glacie firma:i poterunt, vt.
—' nedum impetuofifsimecurfitent , fed & in gyrum vers
t [fn atque ad curfum agitati , armatum fuftineant pus
— gnatorem. Equi etenim adeó firmati funt in pedibus
— - adunco ferro, & clauis acutis, vt nufquam, quantum-
— . €gaque plana fit glacies , feflori de lapfu fitformidan-
^. dum: imo talibus equorum ferramentis glacialia fiue
- fta impetu fugientis excifa , infaciemimmittuntur inte -
— fequentis, vt ilico moribundus corruat, vel vulnus re«-
. eipiat,honfadlécurandum, —. 0.
T x

" X
*;

E
o

»-
t

. ] is
 EPITOME LIBK! XL —— 150
| De irruprionibus Mofouitarum , feu —
DDCTONELE- almawme
(qu —0 ee

Má
| sp om, genqutis
andu prme
m nu
antufe edan m, t
rodunon antaudpramti:
pro maiori parte. .*
exicuo, vel nullo feruato ordine militari, ad bella pro- -
ficifcuntur Mofcouitz;pracipue qui limites regni Sue- - jd
tie, ac magii ducatus Finlandiz prali aturi, aütprza —
daturi accedunt ,proutin annalibus eorundem regnge —
rum, precipuécircaannos DominiM.CD. XCV, yis s —
millium hom
agintaCaufam inu m fa du m fui ffe com
ribus fex
memora tur. motz irruptionis pofüere triunl-
parocbiarum collimitanearum , fcilicet Egrebpe, Las — —
Jche , c Saualax , atque de fluminibus earu m repetie — -
tionem, quafi xquius ad eorum pertinerent ditionem, ———
quàm regni Suetia iurifdidtionem. Sedreueraflimu-
latione Ioannis Danorum Regis tanta colluuie eó in-
s
grefla eft, vt maxima regni Suetiz prouincia fübiu--
gata ,partemiuri & dominio Mofcorum fübijceret,
& partem dominio eiufdem Regis Danorum fubiu-
garet: quemadmodum paucis inde euolutis annis,ans -
no M. D; pofteà in Regia ciuitate Holmenfi leeati
Mofcouitarum eidem Regi loanni in quadragefíima ————
.propofuerünt, afferentes pactum hoc ofculo fan&ae
Crucis inter vtrofque Principes , pro humilianda
ac
vfurpanda corona Suetiz , folenniter fuiffe ftabilitum,
Sed vtiaque pars in meditationibus fuis fübitó fuit |
€xinanita, vt Rex Ioannes in fram Daniam ( relicta
Regina Chriftina ,de Ducibus Mifniz,muliereopiima) ——
fugerefitcoactus ,&ipfa Mofcorum turma hofüilitee — —
 EE C— No Om we E
PROREEERE
Eco pg 0 DENT: XR: LUmU MINEMglt-
EC dece
AE un asm
Ln uecR LI Sa Pao eue
Trcec A TE -
ee Er
mot c EU M TOUReLDELLam ET E A
LEX e Le dx OC" — daasbchce imd

— 474 | DE BELLIS GLACIALIB. | —

- — humiliata , atque more przdonum repulfa ad.
-& —sedire habitationes,ca memoria cladi: 'Dfa

andiz dominia multorum Principum confaederatio- |

—— gibus & auxilijs vfurpare poffit, praecipue Mofcouie«
- tarum, feu Ruthenorum ex Oriente , Scotorum &.
— — Gallorum ex; Occidente, & Germanorum ex Meri«
^^ dionali plaga: qua nationes fimul coniunctz in Sue--
— . tiam fubiugandam venientes , citius tumulum inuee
— -miunt , quàmtriumpbum. 34s 0 0
n De [pecu borrifono, S1mellen vulgariter dicto. —
E po cope e — CE uc c
| v Ifüm eft fuperiore capite, glaciet tantam ineffe-
—— — NW fortitudinem , vteque(tres pedeftrefque bellatri--
- . ees turmas facillimé fufferre poffit. Iamque intuens
— . dum erit , fpecum fubterraneam cfle prope littoralem-
— —trbem, Vibureum appellatam , eifdem Mofcouiticis -
- ferris plurimum vicinam :.quz eius fecreta: virtutis.
- eft, vranimali viuo in ipfam proiedto , tam horribilis -
— fonus excitatur , quod fta excellentia aures propé pofis-
i poffint:
,velftare
—. torum füffocat , ne audire , aut loqu
qua virtute multó plures, quàm vehementiffima bom»
barda interimit , vel debilitatin momento. Sed neque -
hoc naturz opificium videtur effe ociofum. Ingruen*
— .teenim hoflilitate, profectus terrx iubet omnium aures
E -—
a -. -. eondudi
 ME LIBRI XL/——— ij

pr
/

concludi cera , cellarijfque , ac antris abfcondi vidu-

ros : & demum fe muniens, animal aliquod velhafta, -
vel fune przcipitat in os fpelunce: vndetam Lhomi- ——
dus excitaturfonus, vt hoftes obfidentes in circuitu,
quafi mactanda pecora collabantur, lapfique (fiin- ——— —
colis vifum eft) longo interuallo remaneant fpoliane —— —
di. Sed nulla voluptas vltionis fümendz viétoribus
5ineft
,quando nature potentia tam fortiter opprimi ^ —
videntur inimici: qui mox vt fenfum ceperint , non
przliandi , fed fugiendi tempus affümunt, ne fono ite»
rum excitato , tandem moriantur , vel mortifera agri
tudine contracta, paululum etiam fugientes füperüi-
uant, Quo cafu euenit, vt quiarmis & viribus à bels -
lico furore reprimi non poterunt folo terrore mugiene —
tis nature tabefcant , priftinum vitz robur tarde yel.
nunquam recuperantes,
MN Ten $2
 i
— '

446 DE BELLIS GLACIALIB.

Deeodem. Cap. $. ——
:i iem & infelix huius calamitatis exemplü
À V À olus ceteris hoftibus Rutheni feu Mofcouitz mu
— . tis millibus füorum amifsis,quandoque ad pofteros
ant. Finn
os fupe ba |
multerun
E. liqv itud gent
vicisnasoppr
t,inene grati imer pergime
es e, max Hi etenim Fine -

ni&mutuis przfidijs, & Gothicisac Sueticis armis, -

us
maoicifque artibus, & elementorum: fccretis virib
—— fete,fuafQque terras inconcufsé feruaie folent. Huius a
- . fem fpecusratio vndecunque contlat;à prouido femper.
viro dirigi, ac cuftodiii d:bet,etiam intra plures,
vt hie
e cernitur, circumpofitos muros : quia eius , vt aliarum.
rerum fecrera natura in maxima potentiafitacft. — 9
c eo De pralüs Finnorum contra Mofeos, ^— ^ 7 B
Sn o0..€u4p]6. 1.1
25 ma

^w Vemadmodum ampliffimus ac potentiífimus eft.

? principatus maximi Ducis M ofcouitarum,Ru-«- ac
- thenoium, ita & titulum füz ditionis amplifi cat , &:
.. . éÉéxtendit,prout litere eius nouifsimé per quendam. De--
in.
... metrium Clementi Septimo tranfiniffz, atteflantur
hunc modum: Magnus Dominus Eafilius D ei gratia:
LORD
ANS
Imperator, ac dominator totius Rufsiz , nec non ma- Fei un

gnus Dux Volodemariz, Mofcouiv, Nouogrodix,

Vlefcouig, Smolenciz,!ffciizIugoriz,Permiz Vetche,.
— poleariz, &c. Dominator & ma onus Princeps Nouo--
-

grodiae inferiotis terre, Cernigoutzez Razaniz, V ol

«hig,Rozeuiz,BelchizR, ofchouiz,laroflauiz,Bcloz
- riz, Vdoriz;Obdoriz,CondinixQue, &c. Datü in ciu
tatc noftra Mofcouia , annoab initio mundi millcfim
tricefimo feptimo,tertio Aprilis. Veri hunctituiü tam,
zm aguncie
 Lec e

- EPITOME LIBRI XI. —

-magnum & amplum, vicinenationes plus mirantur, —
quam eiusvires formidant,m potentibu
maxim Finni,qui fapins —
s eius titulis &C— —
rouocati ,non definuntta
- populis infidiari. Sed non tam frequenter in campis —
rimos ——
(nifi afper rima hyems fuerit )quàm aq ni s in plu
amnes Jacu(due diuifís: verbm vr plurimnml atrunculi
eft)mra-
—
funt pro vtraque parte ardore( vtfuprà dictu
piendi preeliantes.Sed neq; ob banc minutam rationem.
principes Aquilonisinapertam hoflilitatem ruunt, —

A
Y

| De modo latrocimandi Mofcorum. ue

TP $c Cap. 7. -— |
Y) fam
Vtheni, feu Mofcouitz , quàm pernicioin pt»
AN ratica,feulatrocinádi ftudio peritiam, acaftutiam. ——
habeant , paululum fuprapofita figura declarat, Dum
"enim Carclos, fiue alias vicinas gentes latronum mo» —
re inuadere pra«difponunt, focietate congregata atque —
 I ME ER
LM Ou -- c ENT REM IML S IRA
2
ua

s498. ' —E BELLIS GLACTALIE. —— —

€ertis legibus & pactis inftru&ta,lembos abietinos lon
- 0s acieues, 20. aut 25. hominum capaces, in folitu-
- dinibus dilizentius afferibus planis & fubtilibus fabri-
. cant,eo videlicet ordine,vt parsdolabris cos cauet:pars
picem in fübterraneis fpecubus (ne fumo prodantur)
—. €x pineis ftipitibus , aut ícandulis concoquat : pats cu-
/—. fpides iaculorum, vt indutefcant, adurat: parsarcus &
. neruos,fagitta(que adaptet. Pro omnibus enim fimili-
bus infttumentis materiam aptiffimam habent folitu-
dines illa. Quibus videlicet lembis paratis, pariter cos.
in aquas velut claffem latrunculi immittunt , & avmis
. inflaurant. Deinde yicos,villas, caftella,nauefque one-
. rarias in. Albo lacu, vel Venedico finu, vel Liuonico
mari füb anchoris ftantes, fpolia rapturi agerediuntur.
Nec bona fpoliaffe ,aut diripuiffe contenti
,fed etiam.
. innatacrudelitate,fine quocunque difcrimine& difcre-
tione, homines talibus ingenijs fuperatos,in gurgitem
. mittere fuffocandos fatapunt, bow |
xa dE e Dé eodcm. Cap. 8. ee
E T^ lique profperitate freti adeo infolentes enadunt,
J vtnauesmaiores marina tranquillitate retardatas,
circa tabulas aquis viciniores,obterebraturi,aperedi &
— qmoleftare nó formidár:(agittis enim,ne faperné à pro
prijs defendantur, nauigia fatis acriter auertere cont&-
dunt. Attamen rariffimà pro tante przfumptionis aue
. dacia victoriam confequuntur,quia tormentis, baliftis,
.. & ia&ilibus faxis frequentius repclluntur.Deindedum.
«onfiderant fe non fatis diu poft illatam violentiam,&
rapinam inter hominesafllictos permanere fecuros;aut
vlteiiori omnium difpendio publicam exercere pirati-
ld EPITOME LIBRI XI. 279 EI

cam,lembos humeris impofitos,in abdita fyluarumre-

ferunt,quórum fecretiora loca intimius cognofcunt:vt
rurfus eiíde pro fimilibus latrocinijs exercendis oppor« ——
tuniore tem por
vti eiim prafidiain nemo
poffintinte ——
ribus firmantes, vtin his tanquamdeécretior ibusheremi —.—
ac armis tuean-
fe nutriant, ia
locis, fpoliorü abundant
eft & pernicio-
tur, Verüm, vtifacinus eorü horridum
fum , ita promptiffimos vindices ilicóinuenit in fuiv]-
tionem. Venanang; toru m & fagacitatepri- —
diligentia
müm latronum fylueftria prafidiaexplorantur:deinde. ——
turmatim exeunt populi furuis armis induti ,hoflium.
vires víquead extremam internecionem deleturi. Neq; — -
tamen id fine cruenta victoria venit,dum latrones fce-— —
decezs
leris confcij , pro vita tuenda quafi agonizantes
tant. AÁd extremum tamen viribus fradi, partim ad. —
montium antra, partimad terarum cauernas;paitim —-
ad deníos arborum ramos fcandendo fe recipiunt, eà
* fecuriores fe putantes, quófecretiora hzcloca antes ad.
tantum facinus perpetrandum preelegerant incaío- —.—
JMitudinevafta. Sed Dei vindi&a exigente, neque eo.—
modo autloco vitam aut immunitatem merentur,qui ——
tam diris cruciatibus innocentes opprimere confüeuee ——
runt. Omnes enim fine vlla clementialembis& prafi- —
diarijs edibus impofiti,comburuntur Incauernis veró.— —
& antris latitantes , grandibus admotisíaxis &€ palis, —
viui prolixiori fame relinquuntur interimendi./ Qui —
- denfis arborum frondibus fe tutosopinantur, latratu——
-«anum proditi, nifi de vita 1edimenda pacifcantu,—
mox fagittis opplentur, vt decidant in terram mori-—
turi. Necaliaapud eos efficacior vis eft inucftigandi —
pee - 3 -— 24 gie
DES

ze
 0. CALI ONE A ERI Mei. SaL RE
uoc. TAE"E

— 280 DE BÉLLIS GLACIALIB.

Íylueftres oraflatores & fures , quàm odoratu & latra
fucanum venaticorum, — — oemuccc c
De modo recipiendorum Oratorum apud Moftonttas — —
Wc h . ecu EM... ccjundo
— Sy Erhibent nonnulla 'Septentrionalium. regnorum.
K . Veteres. hiftoriz, quofdam Principes Mofcouita--
rum miris praítigijs Regum& Principum legatos ex«
— €epifie , atque adhuc excipere folere . Siquidem ejege-
runt, nuncQue pro tempore ex plebeia multitudine.
quàm plurimos procerioris ftature viros , infieni ca»
. nitie,& prolixioris barbx forma fpc&tabiles , elegan-
— tiffimo cultu, veftitu (cilicet Principis, eos exornantes,.
- eligunt, vt ià ampli(hmo nobilium coetu hinc inde
«um filentio fedentes , fui ornatus fplendore , & multi--
tudine oculos perfiringant ingredientium Oratorum:
- qui tanto apparatufafcinat, aut territi, nihil aufterum.
proponant, vel propofitum communibus eorum fcn-
tentijs annuantconcludendum . Sed is apparatus, vtt
. mentitam maenificentiam continet,ita & frequentius.
— ànfuo exitu vilefcere iudicatur. Longe etenim ab ea.
. &ftimatione aberrant , quam fe putauerant confecutu--
. os. Nan expeditioribus legatis , qui latius arduis de--
. dudtis neeotijs penctrauerant oibem, totus ille fplen--
dor praftigiofufque cultus , contemptibilis apparet, &-
pudendus. Pratereà mos eft apud Tartaros,vt Lega--
ti, antequam eorum Imperatori commiffa propon ant,
vt.
inter duos ignes ire cogantur ,ea potiffimum caufa,
fi venenum portauerint pro intoxicando Principe, ar«-
dore ignisin portatorum necem prius diffoluantur. -
... &oluntQue aliter eofdem legatos audire, nifi munera
Eo | . deant,
 | EPITOME LIBRI XL. 291 —
ferant, flexifQue geni bus commiffa loguantur,cete- —
raQue cxlirecoli s debita, bomini mortal iimpendant:&n- —
hzc face recufantes ,vixfine vite periculoabfoluu ——
m.reci piendorum legatorum apud
hic ritus
rur. Vt aute
Mofcouitas , clatioribus oftendatur exemplis,inferen-
dam effe volui Sereni(fimi Regis Polonia legationem,
anno Domini M. D. LI. ad ducem Mofccrum , or-
| dine quo fequitur, inftituta m. OratorRegisPolonie — —
Mattheus Barthlomieuicza Kzege Gedioitzki, vir no-.—
bili tate infi gnis . per mill iari
aniaz,Ger
adman
Moica
fq uaCC.
m à fcVi/n
Mo o- a — —
ciuita'e celebriori Lit liu
ns , in gr ef fr us ,c on fü um ma - — —
uix metropolim peruen ie
to pradiéto itinere , aliquot equitibus ad hocàmagno —

nd um R egi as lit era s fol cnni pompa.

elapfis,ad uade
Mof cou iti s vi fu m ef t)in arcem per duo atiia ,qu B
(vt i
homines procerc ftaturz , ac pradlongam barbam nu-
trientes, & plerunque , feruili s conditionis ; in fubfellijs L—
orbiculatim fedentes fplendidifque fatis amictos ve-
(tibus, ad magnum Ducem pertinentibu s, t fo-
vt pofsi
lummodo ex longinquis oris venientibus oftentaie -
fuz aul magnificentiam , continebant: ad palatium
tandem , in quo magnus Dux vnà cum fuis Principis ——
bus, etiam eiufdem forma indutis veftimentis , mora- —
batur, introductus cfi. Magnus autem Dux in fella ali--
ud ' qua, ab alijs Principibus mültum feparata, longatalari -
- tunicaex ferico villofo , cuius extrema orae margaritis —
vnionibufQue pretextee,indutus fedebat,acfdpionem, —
fiue baculum , fuperiore ex parté inauratum , infedorü —
veró,argentoinduQum,cui innitebatur,manu tenebat: ——
m
9.53
 m -
aT c CE

- - :

— ^$:82 J DE BELLIS GLACIALIYE.

denique capiti fuo mitra (quod illi ia lingua Kafpack.
appellant ) de pracftantiffimis fubnigris vulpinis pelli
bus (qua iítisin terris maximoin pretio funt, longeá;
füperantzebellinas pelles,quoad aftimationem) e
- fitaerat. Quando autem legatus palatium ingreflus.
— efilico qui eum adduxerant,ac magno Duci prefenta--
— bant,inpauimentum coram eo fe profternebant,ac ca--
pite terram terque quaterque (quemadmodum Mo-
. fcouitis moris e(t, hoc modo reuerentiam füpremam.
fuo Domino exhibere) quatiebant,. Verum oratori ad.
- fores diftantia L. pedum à magno Duce, vnà cumfa-
— . mulis fuis, quorum 2 cum illoaduenerant ,confiftere,
. perProcuratorem fibi(quemilli Prziftavv vocant)con-
—— füitutum,iuffü magni Ducis iniunctum eft nec propius.
adeum progredi permiffüm:ibique,donec ad magnum |
Ducém orationem haberet,ac Regias literasSecietaiio-
ad hoc deftinato traderet, peiftitit: cuius quidem Regis.
literas, Oratormagni Ducis,aliàs dum in Polonia effet,
quód fium Dominum Cq2r Ra1ki(hocfonat Cafarem.
Rufsix) à Metropolitano iftius terra ficcreatum ,mi--
- nimé compcellarent , atque hanc ob caufam idem Dux.
proprium Oratorem potítmodum mififftt, recipere re--
cufarat. Pofteà dictus Regis Poloniz Orator à Procu--
fatoreiterum in hofpitium fatis magna pompa, often- |
. tandi gratia deductus eft. HxcQuc de modo recipiendi.
Oratores apud Mofcouitas, fufficiant. uu
mie De- Italico Oratore crudeliter ocio. ^
| Cap. 10. gowpcr
^y Nfuper AlbertusCrantzius Hiftoricus Germanorum.
A infignfaa
is,Vandal
inia scit OG DAS EHE
| E — 05 0 MM
pomecm
 -BPRITOME. CGOIBRIOXILO— MEC
caput füum totaliter coram Principe Mofcouita- x-
qu sde
tarum verba facturus non nuda:et, crudeliterfuiffein- -
teremptum. Cüm enim Orator patriz fuz confüetu- —
dinem (qua nullius dignitas vel maicílas te&o capite —
orantis offendi putaretur) allegaret , efferus Princeps !
ferreo clauo teeumentum.
5 ed $m iufsit, irri» - -|
coniungi
forié afferens,fe ritum huiufmodi talin
memoria nen E
violaturum, fcdconfirmaturum, e em

Deiingenio:
Aegotiatorum. Mofuia.
Cap. Fli. 4 — —
Fgotiatoium MOM EMmos dnnovass füli-—m
cet diuerfis occurrentibus fragnis, & fluminibus —
i
- fabricare naues ,& merces cifdém immittere compors ——
tandas .Iter enim quartus caufain Septentrionalibus -
terris. infhitutum, ad ccc. vel cccc. leucas feextendit: —
in cuius fpatio cum fyluz atquelongi amnes,vellacus ——
frequenter occurrunt, comportatis rebus, nauibus jam -
fabricatis ant fabricandis vtuntur. Nec eftiqui de iniu-.
ria, aut incifionefy luarum, vel pifcatione talium mers
catorum querulatur, modó vltra hec natura donaalia
non vfurpauerint, pationis ignorantibus aut inuitis, |
veluti iumentis pro eorum nauibus pertrabendis , aut —
edendis pecoribus: loco quorum carnibus ferinisinter —
itinerandum fagitta quadlitis, abundé vtuntur. Merces
autem eorum funt pelles pretiofz, & omnigene for- —
tis apud eos in pretio, videlicet zebellinz ,marduris—
nz, & varolinz, aliàs vulgari It alico Dofsi didi: de —
quibus füperids ac inferiüs nonnihil eft annotatum, :
é&annotandum, x oe
(o 38 — DE BELLIS. GLACIALIB. ——

be diuofismodis praliandi Finnartum.

| Cap. 12. — — z
Ex C apud Finnos,feu Finlandos pópulds Seprei
—.- "MAtrionales, ob eorum nimiam ferociam erauibus-
-. -—poenis feu cenilira Regia edictü fit,ne "domi in nurus
E peruciém bellicis armis vtantur, videlicet. lanceis,telis,
. laculis,gladijs,aut pugionibus oblongis: attamen fecus.
* —rium- , dolabrarumque vfum pro domeflica necefsitate.
-— demanda omnimode permiffüm habent:quibus etiam.
— — eonficiunt ftru&turas admirandas.: Vetüm ne dcfen--
. forijs armis, quibus fefe àMofcouitis. latrocinantibus:
.. nimium vicinis,opportuno tempore defendant, carere.
— — videantur, haílatis fundis primos infültus fuffcrunt, E
----aut repellunt.Deinde cominus certaturi,iactilibus faxis-
— cingulis eorum álligatis fe tuentur. Fortifsimi enim
— funt brachiorumyatque pluiimum lagicnidoben ita
co NS
 —
1-PIT
- 0——g 00 OME RI XI.
4 LIBRI xr. — o4
ll us fr uf tr a pe re at ia ct us . H a b e n t
ct ia m lo ng if i- -
- et nu s: quarum Bülpides
|maphatias abierinas, acSouulent, arHicfquicevtaelitum ,feuleuium — —
cleqauuoisru, mvelifudibusmpe repemllont.fuQubhidmiamisda;erofübunes ———
primtiu
dilibus
invtftunartur.retiVbumi feriennorum ia du
cum hoftecongrefsifinuijntci,unt ——
cos arreisflesanqutiaftai tilas qfuueniocusint.locapuQutrefilentis, vrcquum ——
auoitll homiqunem ad fetrahan quat iduoamr etpaialmm orlaumpidelopun-s E— —
i obi, vel cátenu- — —
gitudinis (quibüs ferrei, vel plumbe gl
e no n fu nt ) ba cu lo al li ga to eq ui tu m br ac hia, —
Jac ferr ea
velequorum pedes inuoluunt, trahendoqueincafüum — —
etor
reppaueamrNec em t Fiainisdis - —
er(den
minusqu
iutorio funt maximi, ac mordacifs imicanes:quosnon
. —
minus equi Mofcouitarum borrent,& fugiunt,quàm ———
Peifici equi camelos. Hi etenim cancs faltu, &morfu
o
rum infidiant un
(prout diífciplinati funt) natibus equo
quo euenít,vtea formidine fubitófeinpofteriores pe»
deserigant , equitem abijcientes ,ilicóinterimendum — —
vel captiuandum, |
- Adbucdeeorundem armis,Cymunimentis.
Nu & ijdem Finni procorporum munitione, ——
partim tboracibus e corio phocarum cahe mace- —
rato, partim corio alcium iubato: quod füperfufa aqua ——
(fi hyeme bellandum fir) congelari permittunt, nec—-
glacies pilis forinfecus adhaerens , fudoribus foRU- :—
Jlameo- :
tis à concepta duritia 1elaxatur. Galeis quidam
rum inftar íquamarum pifcium,ex Yneulisakiumfíiue ——
. raügiferomum , aut boum ingeniose connexis y tuntur
9e

96
pm
m-
 "Uen—

—— 286 DE BELLIS GLACIALIB. .

. quidam veró certarum volucrum exuuijs intrinfecus
hlis ferreis dilipenter contextis : quidam coriarijs ga- —
— Lesexfpiffa,humidaQue cute calce decocta, fuperliono
. . ad formam capitis contra&ta,caque aére fenfim ficcata,'
.« tutifsimé muniunt caput. Verüim galeas huiufmodi,ne |
—.. capite incalefcente flaccefcant, fubtili corticeaiboris—
.. populex intus pifcium vifco ( qui liquoiibus refiftit)
€onfirmant. - i cu
—. Beprafectis Septentrionalibus Regis $uetie..-————
E —— — | o €ab. d4. — : ER
- ES, Vemadmodum fuperius didum
eft de prefe&tis—
E Itlandiz, id eft,terra: glacialis,qualiter editoRe- —
— gis)Noruegix iura reddendo, litespro portubus illius.
— terra motas auerterent, aut inter mercatores Germa-.—
— niz flagrantes,, iuftapoena corriperent eó nauigantes, —
— nevelipfinegotiatores legitimo quzftu,velipfiincolas |
—. fuocommodo, vel ipfe Fifcus debito tributo,&
omnes.
-.. amana commurationis pacifice focietate priuarentur: —
— lta & inhis Finnonicis terris populofiffimis & opulen-
. 7 tis , Regis Suetiz prafeti, viri fagaces& prudentes, -
4 flrenui & manfüéti, vt iurgia tam indigenarum, quàm
. Blienigenarum
rc&o iuftirie tramite aufert, pacem —
- vynicuique adiudicent,conftituuntur. Quanto enim fe-—
/^ xociores,aufteriorefque,co fab climate reperiuntur po-.—
.. puli(prout reuerà funt):anto prudentioribus vizis opus.—
e &ft,q ui magis fuadeant(falna iuflitia) quàm rigidéco- -
v gant,fpolient,vel tormentent: eoque cafü nedum pre-.—
- fcripta tributa alacriter exhibent,fed
ad quxuis jmperas—
—. &a,etiam fi periculis mortiferis annexa fint, vteis obe-
— diant,fefe proptifsimos reddunt. Talibus prefe&tispiu-
——
 187 E
dentibus, iu(tis,& medceratis, (emperforuerantAAqui-—
lonaria regna eum Regibus & Principibu
uiter recordari congruit antiqui Stenonis
fuis
s ,vtiua.
Surre, xiiij,
annis durifsimum populumfpatiobis milleItalicorum ——
miliariü (Irenué & pacifice moderantis, & rurfus Regis -
Caroli ob auaros,contumeliofos,ac violentos omnium.
fuarum prouinciarum prafe&tos, vij annisexulantis, —.-
(— De arcibus viclestorum Prafidumcomburendis.
lGdgl- c
R Viicolz feu communitates, fentientes fequandoz-
x

queinceffàbili violentia abiniquisprefidibus pres — —

ter ornnem eq uitatem vexari,ad anmiart tudi nem prouos a
cati fortifsimas arces ampla glacie éircundatas,cohor- -
tibus ac turmis, quafi vir vnus, modo quo fequitur,ag- -
grediuntur debellandas, Quoties cnim in Septentrios — —
nalibus regnisintolerabilia vulei onera (nullaexigen- ———
te neceísitate) velalix crudelifsimz opprefsiones in«.—
ducuntur, toties vi publica armorum grauaminibus —
tam atrocibus perpetue infringendis obuiatur , ita vi- -
delicet quód incole, feuruftia. (qui femper potentes, -
& yniti ibidem funt) huiufmodi fortalitia demolitu-
ri, condiéto tempore plura millia eiufdemterritorijin —-
fylua, ac glaciearcibus vicinioreconueniunt,commu- —
ni ferocia repenté quid faciendum fit confulentes ,&& —
concludentes.Inter quos viri acriorisingenij breuiex- ———
hortatione ad multitudinem furentem füperpaísisac —
patiendis grauaminibus expofita , vnicuiq; agmini füb.
"ductoribus feuerioribus officia diftribuunt opportu. — —
niora: alijs, vt machinasfortifsimasacaltas,fübitoà ——
lignis faper glaciem conftruant: alijs, vt multa millia -—
ES
 qe ll soo d Ru
px 7
EE
d

... 398 | DE BELLIS GLACIALIE. | — —

— . fafciculorum penes eos é fylua excifa comportent: a
-. vtmagiítros operis, baliftis & armis per excubiasà
-tyrannicis incurfibus tueantur , donec omnibus para-
— tis,vnanimiterinílitutum negocium agerediantur,quo:
— fit,yvt primum machinas,fiuc propugnacula;contra ho-
— — fium tormenta ,velfagittas fecurifsime antrorfum in.
. lubricaglacie trudant, manipulatimqQue fafciculos infi-
— — nita multitudine & humeris & vehiculis congeftos,:
— . fuper nuros & moenia iactent , donec eorum altitudi--
ne yel fuperata, velzquata, ignibus immifsis flamma,
& fumo abfumantur inclufi: qui neque periculum hoc
- . auertere , neque fefe ob immenfam combutftibilis ma-
- - teria molem defendere poflunt, aut equis conditioni
- . bus apud inexorabiles , & furiofifsirhos hoftes inucnis
— re: neque fugere conceditur,ob multitudinem ad om-
nem cedem, & truculentià excitatam. Nec aliter quàm
ftupa exarde , combu ents hecfortalitia: queins
fcruntu
cendijs obnoxia funt. Maiori enim paite non latere
. cotto, aut campeftribus faxis, fed ex denfis fyluis (ob.
. . arcendum frigus ) coagmentatis linis concamerafta
. . €dificia confti,uiu
proutinfrà
ntu dicetu
r r de domibus
- Aquilonarnum regionum, — — crt cO
car De tiachinis glacialibus. — B
X 7 Tuntur ctiam Gothi ac Sueci in aeerediendis di-:
— V mpiendifyefortifsimis arcibus , cafteliis & vrbi-:
., bus, machinis f:u propugnaculis obliquis , é trabibus.
abietiuis validiffime fabricatis : quas quidem machi--
.— mnasfaclimo compendio 'uper ipfam glacicm impee.
. tuola many adinotas; moenibus opponunt, earumque.
Le UR XT A OON ou. ccsprefidig?
E

X E

wc REX EM 2 "T 3 *
 X ommed cU IE DINI c
EeAou. ec o cM CM M EU cc Era cx
- ERE ocu cp o -

EPITOME LIBRI xl . 289

rxfidio muniti,omnem faxorum,trabiumque iactum, -
Sircdtevel fapeiné emiffum,ne noceatauertunt. Nibil
enim vel altitudinis impetu, vel grauitatis impulfü,
"quantumcunque violenter demiffum fuerit, machinas
ipfas propter carum obliquitatem infringere vel dif-
folu necignibusimmifsisab
poteft, :imoquia
ere eomburi obfidione — —
caufis continué aquam in vehementi
frigore defuper effuíam , fpiffius congelari procurant,
paulatim; propinquius ad portas & menia, viarmae-
ta protrudunt, ac turmis militaribus firmant , eadem
fere füb machinis & caftrefibus praefidijs vtentes com-
moditate, qua perfrui folent viatores in glacialibus
cafis, vbi pro frigoribus arcendis copiofa fuppetuntli- —
na , itidem & commeatus füfficientes ac flipendia li-
Pe nuibibueridas & ob idatrocioremobfeffis in. —
ferunt difficultatem. Quovifotrepidum militareag- —
men obfidione claufum, intra muros & moenia acrius — —
fetueri compellitur, dum nullus infidiarumlocus, pro
conficiendo velabigendo hofte, vndique attentatusoc-——
currit. Non enim combufti fomentis
libu s ma- -
hoftiles
chinas propter circundantem elaciem comburere pof-
funt, nec dolofis cuniculis ob terram faxeaduritie con«
ceclatam erümpere, nec bombardis, aut tormentis mie -
nimo faltem loco hoftes conficere,vel faeittis aut fun- «-
dis deturbare, nec aperto congreflu eifdem tute refifle-.—
re , necarcibus relictis fyluarü latebras ob afperrimum
gelu fugiendo recipere. Conftantibus tamen armis , &
animis ijdem inclufi (efe defendunt, donec obfidentes
formidine glaciei refoluende,machinas ipfas aut fpon-
te comburant, aut longé remotius in littora fugientes -
 m GELD Em A p^ NIC z,J Ka -

iM P
E VIEMCET

Lo 90 0DE BSBLLIS GLACIALIS. — — 9

-— — fecum abducant. N eque fic ab corum atroci impugnae
.. - tione fecuri redduntur obfetfi4 Machinas enim eafdem.
fubito in latiffimas rates conuerfas , eodem
loco füper
apertas aquas,quoaliss in folida glacie fteterunt, facil-
limé reponunt,aut finunt eas maiori fuper inducta am-
—.* plitudine in ipfo gurgite liquefacta glacie firmiter per-
- manere, additis lembis,feu ly ntribus, alioquenauigio-
- —. süm genere ,quo peritiflimi facittarij rates huiufmodi
- - yaleant defenfare , & nocturnas vigilias , ne quifquam
- — ebfeíforum euadat, diligenter obferuare . Idemque fa-
ciunt campeftribus propugnaculis vbique prafidentes,
- . Pan enim atrocitate perfequuntur obfetlos, quorum.
- .. ampia crudelitate ad tantum vindictz ardorem diutius.
- « fuerant pronocati.Quo fit,vt pro maiori parte tam du-.
ris cuftodijs onftri&i, fzpe imaginentur.an gladio, an.
Jaqueo, an aqua, an igne, anprecipitio, an veneno, an
. dnutuo iugulo feipfos occidant, sce | »
ÀJ———ien

- De vehiculis igniferis. E
3 —ÀM—

E C Vm Gothis. ac Sueonibus glacialis pugna per e«-

oo 2 wAqueftres,vel pedeftres turmas à Mofcouitis,Danis,
—— Germanis, vclinternis hoftibus intentatur , ijdemque.
E hoftes diutius ad vim inferendam fuas munitiones in
——— faucibus montium , vel vallium collocare difponunt,
— vnde irruptiones faciantin regnicolas, qui pro fua de- -
- feníione fimili propofito in armis cOgregati,ne eifdem
-. hoftibus, tantillulü degraffandi fpatium temporis, vel.
- . Rocum concedant , ingenijs & viribus vtuntur oppore
tunis: tunc yehicula oblonga aridis farmentis , & cze- -
eris combufülibus ma:ciijs replent , vt atezrimum fu--
| SES pc c c 6 5. mum
 RFITOME LIBRI X1. —
mum, intolerabilemquefoetorem igne,dire&torum au«
dacia accenfo, attractuQue equorum fylueftrium, & fu-
rioforum inimicis opponánt:idque celeriuscommitti- — —
tur: quo collateraliterequiligatiardoreignisretropo- — —
(iti ftimulantur ad curfum, nec currere defunt, donec

| 3nodo f[agittamdi. ———

TP tab. 18. — .— —————
Acimagine fatis aperte oftenditur,quibusinge-
nijs & artibus Septentiionales populi in pro-.
mouendis pralijs , fiuefüper campos , fiuefüpergla- —
ciem , intrepide aduerfus inimicos iniuria vexati vti
confüeuerunt. Ceinuntur hicvebicula (ficenimhye- ——
malia, feu glacialia plauftra vocantur) oblonga an« — —
trorfum ob maiorem flexibilitatem & agilitatem cu-
neata feu incurua'a : quorum tanta commoditas, & — —
firmitas eft, vt obi. &tos viarum gibbos fiuetumentes——
glacierum;aut niuium ei uipi envel pluritus equis
c
u—— MENS e

292 DE BELLIS GLACIALIB.

NEU
Inm SEES UO T
WENN
RR—wWSARTINDT REN B

PET Y Uu
n ME : puru A Hs H

-—

f
[tH
i
(ih
«id
M
fif

trahentibus , plus oneris ponderífve füftineant , quàm.

|. $. Vel 6.rotati cur
inrus
itineribus complanatis & com-
munitis. Tamen vno potilis vtuntur equo in lubrica
9lacie,tritad; niue,quàm duobus:vt occurrentibus plau-
—. ftri invijs
s ftrictis , parumper declinando cedere pof--
.. fint, imó propter altitudinem niuium totum vcehicu-
Ium (lege penali conftituta) & erauiora plauftra e-
uertere teneantur. Inglaciali autem itinere ob infini-
.$am latitudinem nulla difficultas occurrit , nifi in cere
tis rupturis olacierum , vehementia inferioris exhala-
. ionis , quafi vi tonitriorum , ob pinguedinem fundi
.. caufat
Dicois.
quafi vitonitruorum,quia tantus fonus,
.. tamque horrendus mugitus fübtus elaciem longotra--
— &uveluti in lateribus denfarum nubium hinc inde au«
.. ditur, vt neceffarium fit quafi fulgurum vehementia:
.. generari fcilliram vnius pedis,duorum, trium, velfex,
| d TE | | | E
 p OEPITOME LIBRI XL — — 2395
inamplitudine exhalationis impellentis , & fpiritus a
(üuhdOexdtdth— ——— —— — . — —— —
"Aebucdeeodem , qt» modo penetrandi vum ———
(o o pturat glacerum. 0
E 0 oahIS —— — —
47x V5 quidem rupturas vt pertranfeant viatores,
. AJ (übitoex obliquo latere integras partes glacierum
repertas , dolabris & fecaribus adaptant , & reponunt,
quafi petras redactas in pontes. Si verojumentum non
preuifa ruptura in vaftis tenebris immerfum fuerit, tunc
ilico chordis & lionis fubtilibus , fempercomportatis, -
affueta agilitate extrahitur viatoris. Si veró homines
inter elacies(vt faepius accidit) inciderint,mox eruti iu-
cunda memoria profequufütur adiutores.Necterrorem
exinde concipiunt , quod ilicocircunftante frigore g/a-
ciantur in vefte: motu enim,curfuá; continuo caufante,
celerius reftituitur calor. Igitur in his vehiculis tempore.
glacialis praelij,commeatus, globi, pulueres, ac alia ad
víum przliorum neceffaria conftituto laboris pretio ab
incolis facillime comportantur,quemadmodum atate.
vfu nauigiorum in eodem maris,vel aquarum finu,vel |
curribus rotatis, induftria aurigarum , vel nautarum
fieri folet , imó vehicula hzc in niaximo numero mul-
tiplicata, veluti propugnacula, aut aggeres ipfis hofti-
bus opponuntur (velut carri in Cimbricis bellis) fagit« — -
tzQue arcuales; vel bombardales,ex ijs in hoftem facil-—
limé excutiuntur, donec vel interpofita pace mutua
concordia abeant , vel timore glaciei refoluenda prze-
properé cedant, aut in pertinacia perfeuerantes, vclut
4 plumbuminaquis vcherentibus i peg oap
- 3 i.
-—. 894 . bE BELLIS
X Ej
-

GLACIALIR.

De impedienda aquarum congelatione. |

— eem j : Cab. 26, i. TUE
I AT ee ciuitates , & arces hybernotempore |
—. AX V Adum omnia loca inuia ac peruia glacie conftrida -
— -funtarcta obfidione premuntur , quz aliàs aftiuo tem-
5, pore quafi infuperabiles & inacceffze videntur. Quo-
—- — €irca monftratuhac r tabula, quomodo fe muniunt, qui
- talibus aneuftijs & periculis funt fübic&i. Imminente
- Mgitur publica vel priuata hoflilitate, filocafita funt -
.. jin mediis aquis fluuialibus, vel ftagnatis, valde folici- |
—— ti fünt inclufi, vt dolabris, ac hgonibusin modum -
— xircundantium foffarum aperiant elaciem , ad minus -
-— "[atioxxiiij. vel xxx. pedum elacialia fragmenta
in- -
— trorfum trahentes , yt füper glaciem relicta , auctoge- |
—. lu &frigore, in modum aggeris congelentur: caque-
. apertura confecta, mox pinguedinem balenarum,pho- —
 J.EPITOME LIBRI XI . . 295
carum, vel vitulorum marinotum infundunt haftifque
fufficienti ,,&magna quanjgitate infufum commouent
& dilatant. Quo fit, vraqua fic congelata, hoftibus
Ípem adimant, ne propius accedentes diu cupita victo- |
ria potiantur: imo fapius euenire confueuit, vt prius
glacierum voragine, temerario aufü & acceffü füffoca-
tiintereant, quam confpiciant vel accedant obfeff0$.
vel obfidione claudendos :. non quód glacies ipfa in. —-
profundo Jacu,vel lumine debilis fit,fed eoforfan loco
audax & minax inimicus aggreditur , vbi labentibus €
littore paludinofo riuulis, olacies ipfa fubtus excifa fit,
& debilitata.
j

T Yj
!

I NOME
4 ME

claron

yir
(d
Ia
P;
ENT
(i!
CONS i d/ag
^

Meo
iRl ]
AN
2]
5
VINE

De smxvibu: glacialibus.
; | Cab. 2I. ! E
EZ praterea alius in obfidione glaciali feruatus ve
feruandus muniédi modus;is videlicet,ytcüm per- — —
|.— 296 . DE BELLIS GLA CFALIB. . — d
— . tinax hoftis, equis dimifsis,vel voragine aquartü perdi--
tis,aperturam aqua fof pinguedine pradicta(ne con--
gelctur)impletam,tranfie velit,trabes loneifsimas fü--
PRESURRNE feu atferibus in modi ampliata fca--
Iac connexas,nocturno prafertim tempore,impetuofiüs
. quàm poterit per aquas, verfus obfeffosvel obfidendos, |
. . vtmarginem glacialem penetret pracipiti feruato cur-
. fuintrudit, quafi folido ponte vfurus. Contraqué im-
petum,vbi fagittarum, bombardarumd; refiftentia, pre -
nimia hoftium feflinatione ac ferocia non attenditur,
tunc inclufi, aquas fuper moenia atq; ad latus infündüt, -
que fubito magis magifq; adaucta, afperrimo gelu co.
. operante,longifsimo vrbium tractu veluti fpecula con- j
fpiciuntur: que maenia vti ab imbellibus foeminis, pue- -
ris,iuuenibufque, multiplicatis & apportatis aquarum-
yrnis,hyeme & olacie conftricta fünt:ita & frigore du»
rante quemcunque globorum iactum infra&ta fortitu-—
dine füftinere
non horrent. Mulieres etiam fübdudlis -
füpra genua veftibus, inter glaciatas aquas porrigunt -
-vrnas aquarum plenas . Ita iii 2nguítia inuentionis ne-
ceísitas cogit omnia audere,& attentare. Sed dum ho- |
— Amines buimífniodi ftratagematibus inter fe dimicant, .
. Binem tandem,quem Deus voluerit,ve] vna, velaltera -
- pars, etiam noua fuborta difficultate, confequetur,licet |
.. non incruenta victoria, qua tot trophzis quot funeri-.
.. bus, inuicta cohorte bellicis cincta legionibus conquiri.
. Wolet.Itaque füfpenfis fuperglaciem machinistam foris
—. quàm intus.con(lituti , ad com plufculos dies, feptima.
-— mas, vel menfes mutuoconflictu fefe moleftant, donec
- xefoluenda glacies indomitos obfidentes ((i propriam-
s ub : vitam -—
 cm CT EH- P

. EPITOME LIBRI Xl. — — s 297

.
vitamferuare voluerint) celerius abire, quàm alià ad
uolauere , compellat. Dig cui
num ri(ufpeétaculumm,&(fitur-
et, & alienum perieulu
in tali cafü ridere vacar
pitudinem fpectare voluptati foret )praefertim vbi ma» -
jus certamen contra aquas, quàm aima fübeundü erits
terribilius adeffe, & vrgerea dion
quód ctiam eó ofcitur,
a füborta tempeftate, & rupt glacie,quafi
quó repentin
in aby (fum demergi videntur, vbi paucis anteà diebus -
inftartiiumphantium victorum ageredi Xingredi cons
üaaocedebantu,— — 5-9 5
De glacialibus excubin, et» nocturnis.
m x : : |
E Cap. 23. |
| Se
n & ciuitatum, caftrorumQue obfidionem |
. Aquilonares armati milites, tam equeftres, quàm
pedeftres , in campis, vel aquis folidiffima glacie ri-
gentibus feruaturi , vigilias longiffin nodis , vigin-
ti feré horarum , in medium diuifz, diligenter atten-
dunt, atque cuftodes mutant, non cornibus , aut cam.
.panulis, quafi dermitare videantur períonantes [ed
fignis fecreris retentis , vt notte aliunde accedentes ex
- iverbo refponfionis,vnde,& qui fint,intelliserequeant:
- quo verborum figno forfitan per obliuionem amiffo,
non fecus ac proditor à Principe (fiiusmilitare exten-
" didebeat) in vita,
a
vele bonisP omnibuscondemnari
; Se^
me»...E -
.
. fetur: quod adeó rairiffimé euenit , vt pro portento re-
putandumveniat,fi quifpiam ea negligentiainculpetu r. —
Sed maior vis eft in equorum impatientia, propter fus
, vnde -
. gus, quoftridor pedum in collifione glacierum
fonus excitur altior, continué caufatur: vbifeffores at-—
matos, etiam pellibus indutos,1n rame portanticet — —
—
E 3505 — DP PELDtS GLACIALIS -
- hiperuieiles, exfomnefaue cuftodiunt commiffam fta-
-tionem: eoque diligentius & cautius,quó nox progre- .
ditur ad auroram, circa quam violentiores committi -
folent infidiz, dum humana vires ftupore ,fomnoQue -
grauiore ligantur: tuncque infidiatores omnium tem- -
porum quafi ex conftitutis articulis fünt attentiores,
— . De fortunatioribus pralis matutinis. —
EOM "o€Cap. 23. |
^4 f .OSigitur fortifsimorum militum eft diluculo -
P obequitare, aut inclaffe nanaliter pugnare, nec ;
grandinum , nebularum , pruinarum, niuium , frigo-
xum, nec hoftium expauefcere iniuriam :: & hoc non -
. tantum Principis charitate, fed amulatione fortium:
virorum dura quaque pati , & iureiurando flatuere ac
- firmare, fefe nullo terrore locum deferturos, poenaad-
/ dita.Si eques difcefferit,nedumjarmis,& equo exuitur;
fed & legali fama, honore , ac fideli exiftimatione pri-
uatur, imó & circun(tantijs pondeiatis, erauifsima —
poena multatur.Si pedes,certo plagarum numero cun-
&tis afpicientibus caflieatur, poena nihilominus per- -
petuz infamiz penes vtrofque , quafi cicatrice indele-
bili,remanente. Si vero fortifsimé pugnando,velcon- |
— . flantifsime flationem feruando , aduftione frigoris
— -perpetuo debilitatus fuerit, tunc vnicuique iuxta qua--
— . litatem honoris, & generis, liberale füubfidium, quoin |
—. re'iquum tempus commodiísimé viuat, more veteris. -
militize deputatur à fifco: quod & Principis munifi--
centia fauorabiliter ampliatur . Pro remedio tamen—
adufti corporis infrigore , vtuntur medicina fpeciali, |
cinere fcilicet combullze pellis lepozinz, quoapplicato—
E
 ITOME I XI. e L— -
etiam ali- -
optime linitur dn&imifas Pee Me quo €
quid de medicinis, fimpNepos se. gene
tium infra dicetur. Eo. p
De oppugnatione. arcium in
i»glacemunitarum.. -
| | cCapagq. — — e
T & alius.pugnandi modus füper siadicni vide --
tritus& vfíitatus in-Septentrione. Vbiaftatis tem-
poreob aquarum voragines,, acceflus hoftilis inten-
tari non polsit, orto deisum immenfofrigore, glacie--
Que concreta, vltionem contra arces immanium prae —
feétorum allimere volentibus, in glacie lubricifsima, .—
caltra (eu munitiones imponere, faciliimus offerturac-
ceflus: in quo non fegnius in arcem & hoflem emit- -
tuntur facittz, quàm fiin campo foitifsimo fimata
prafidia fent. Vbi vcró arx eft infularis. , admotis
machinis, quadrato: agmine bncidtcimibione oppu. - ———
gnari videtur: coque acrius proficiunt obfidentes. quo
| magis vniti fuerint & concordes, vnius fcilicet:
gentis
ritus , & mutuz confortationis :quód exercitus:ex di-
uerfis hominum generibus colle&us, fibrinuicem non» -
dum vel lingua, velvfü viuendi notus, alter alteri dif-
fidens, crore fitiineptus: quoniam exinde. difcordia.
nafcens, fidum aggieffum , vel fugam apertam, aut — —
proditionem o(tendit, maxime quia tales extranei mi- T
lites frigoris impatientes, itaaffuetinonfunt,vtince- ——
dine: accurrere valeant, eminus aüt cominus pue
gnaturi. Longe etenim aliaratio eff in glacie,vel niui- ——
bus (vt alibi etiam oftendetut )quàm montibus ,«am-
pis, fyluis, val:ibus vel arena dpi Glaciülis: cOn-
peo fit in laneis calcibus , non pellibus,aut corije 3
 300 | DE BELLIS GLACIALIB. .
vnéüis. Vis etenim frigoris, quodcufit nquvn&tuo-
e-
—— fum,conuertitin lübricitatem elacialem, V fus tamen -
. armatorum eft, vt tribulis, fiue triangulis ferreis,
fcu triplicato ftylo pro firmiori curíü , vel flatione
muniantur. Quidam veró praemeditato congreffü, vel |
infultu, in medio nodis filentiocineres füperglaciem |
late difpergentes, fecuriffimam efficiunt prcliandi fta-
—"tionem aut curfum. ee M o
| —. De oppugnaudis nauibus inimicorum con gelatis.
E ner Cap.28. — I OHNE
. À C«dit plerunque in littoribus Gothici mari,svt -
.— 4 kinimicz naues, tam roftratas falces, quàm harpa-
—. gines alia(queterribiles munitiones , & noxia inftru- -
.. menta habentes, contrario flatu diutius vexatz,repens
tino gelu füperueniente, quafi in muris intra anguílias -
glaciales fortiffimé concrete perttzingantur ,necfe e--
ruere, neque tranfmairina auxilia petere, aut expedlare, -
aut affequi , neque fociales naues eadem caufa tempe-
ftatibus interclufas, commeatum ferentes accipere pof- 2
fint. Quare difficultatibus his, vel fimilibus , precipue
. Cantate lignorü inafperrima hyeme conftricti , necef-
— fitate mortifera vigente, fe dedunt,vel praefentiffimam.
. mortem incurrunt.Porró vero fcelerisimmanitate(qua
..— nter circumpofi'as gentes in cxdibus, fpolijs,& ciude-
litatibus vltra morem humanum fzuierant )obftante, -
multoties ad extrema vitz remedia concurrentes,infas |
tigabili labore in medijs tenebris elaciem confringere
ftudent, quó forte füccifa glacie interftitio quatuor vel.
decem miliarium velpluriumGermanicorum,ad aper- -
tum mare euadere poíTint. Intereà tamen ino
mox ccu | | BC
 ^0 BEETOME LIBRI x1. gol
(ad debellandum;fpoliandumque eos) accedentium (a--
gittis quafi imbribus peraérafüblimins adeorum na-
uipia directis & cadenubus,in periculo occifionis velut
defolati confiftunt: imófrigoris horrore plerunq; mor-
tui, fociorum mant (dum terza fepeliri nequeunt)vina.
inclufi, perfozata olacie demerguntur in aquas. Velfi —
nobiles , aut alterius reputationis infignes viri funt, fi
ne horrore foetoiis quafi ligna virentia, faxea duricie — —
congelati,focijs àpericulo euadentibus,ad honeftiorem
tumulum , ne in hoflili terra permancant, referuantur,
Attamen petitis , & obtentis inducijs , fi cadauera fua.
humo facra recondere pofcunt,)nunquameisdenegatur, —
imo nobiles & praftantiores terrarum incola adfüunt
in eorum honorabili fepultuia : quod & in campefti-—
bus pradlijs hoftilis terrae fatis ceremonioséferuatur, —
V cluti recentius exemplum eft , de quodam potenuf-
fimo equite aurato D. Achone Hanfon V eftrogotho,
anno M. D. X. in Schoningia haud fatis fcliciter pu-
gnante, ac lancea veteris fui familiaris Dani transíof- —
fo: qui totius terra nobilibus accurrentibus , honeftüif-:.|
fimatraditus eftfepulturz, —— ——————— —
De penainfidelium [evuorumper aquam ——
gelatam infheta. v
€ap. 46. E MU cae ME
D vusr PistasTouiGr Fplcopus Nucerinus extere-
narum regionum curiofus fcrutator & fcriptor, fu.
rum latronumque, & fimilium malefa&orum grauif- —
Íimam fore poenam , quód frieidis aquis gutratim fü-
per colla corum dimiffis tanquam durioribus tormens— -
tis, comimmiffa flagitia confiterentur. Itaenimin Sar —
Fus: -— :

d
 E oxL I EM ae s DE TUR — -—. Lc -— xam T i Le in Der m AW ——c AI TS
2 x z z s es
* - Sepe
:
L1
LORS
M-cumio- E -— SE -
SEC E II YER

«$02 . DE BELLIS GLACIALIB. es

— martia fuateftatur : Fures, ficarios, latrones, per qua-.—
— ftionem examinant Mofcouitx eo modo, quod aquam
- eclidam fuper caputex alto paulatim dimittant: hoc-.—
Que habent pro intolerabili tormento. Hac ille. Sed
— yeuerà vel ludibriose bonus praful à verfuto Mofcoui- —
— ticiPrincipis nuntio , Demetrio dicto ,tempore Cle. —
— mentis VIL informatus eft Roma, vel alijs rebus. —
c

— -— euriofioribus intentus, non integre referentem patrios —

mores intellexit, hoc fcilicet pro terribili tormento in.
— eadurifsima gente reputari ,quz flammis & eculeis -
. — adhibitis , vix vt aCta reuelet, tantillulum commoue- —
. tur. Hos tamen Mofcouitas robore exfuperant Sueoe -
— mes& Gothi , qui Calendis Ianuarij folum in rebelles, |
— . diftolos, & infolentes has poenas infligunt , ea prefer» -
— tincaufa, quód Principes & Dominos fuos ad facra
—— Chrifti natalitia primiüm node , demum dieacceden- —
— tes, fequuti non fuerint ac pecmanferint , imó etiam
— quicunque in aliqua priuata ede vcl familiaidem non.
- aut turpia verba, fcandalofaque facta commi-.
fecerint,
- feriunt, hos focij, teftes , accufatores , & iudices fonoro -
-. &ris tympanorumáue ftrepitu, longo ordine ad cons.
—. gelatas aquas eductos, genibufque enixos, nudato.
- collo, & prono vultuia genua prcílos ,guttatim geli
— daaquaomnium applaufu peifundunt. Quibus tamen
- €ompendiariam poenam ( promiffà erratorum emen» -
- : da) celeriter infligere decreuerint , ea gratia éoncedi- -
— tur,vt fimul & femel toto nudato capite, iufte quan» —
— fitatis & meníura vrna totaliter perfundantur. Soli —
— Aethiopes ob verticisnimiam nuditatem,hanc poenam -
— quilicet raró perueniant ad Aquilonates —
Hhoireícunt,
E | itgiones, -
 . . EPITOME LIBRI-XI — jog
regiones , veniunt tamen inter fübfidiarios milites à
Rcge Galliarum , Regi Danorum
ad impugnandum
Suctiam & Gothiam miffos. Plerungue ergo his
A ethiopibus, pariter & Danis infeliciter pugnantibus,
non frieida aqua infligitur , fed dura captiu itas ,&i n«
euitabilis fepultura. — —
-D ee if de mp an ie Cap .up. 0
ST & alius modus omni alio tempore hyberno.— —
contumacibus & obfílinaus à maioribus decre- —
tus , fcilicet vt perforatis olacierum foraminibus xx,
yel xxx. pedum ab inuicem diftrantibus, chorda fub... —
brachijs ligati, per vnum foramen fübtus glaciem im-.—
miffi , fune altero przetenfo
ad aliam. pertrabuntur ela- xm
cialem aperturam. Siceleriter id faCctum fuerit ,grattam
referunt amicis , quód feftinanter, & fideliterexpedie- —
rint corum caufam: fin autem protract
( fic
iusforte
exigentibus demeritis animi pertinacioris) tunc extra«
&us experitur fe habuiffe cenfores & fautores rigoro- -
fos, quia in graui periculo fuit fuffocationis. Quód.-
fuper glaciem inftar fpeculi lubricam agiliter haec fieri —
videntur, mirandum non cft, quia triangularibus, vn- — -
cis ferreis folutaribus aut calceis affixis, non tanthm
. adhunc, fed quemlibet a&um in elacie perficiendum,
fecure (vt infra de pifcatüris glacialibus dicendum erit)——
vtuntur . Mo(couitis- tamen fchifmaticis hzc aquae ——
rum fubmerfio pro religionis cultu deputatur , quia.
fub glaciem: perforatam infantulos fuos immergen-
tes, ritu fuo baptizant : qui fi rapido fluminis Impe-
tu füb glacie deferuntur in longum, arbitrantur eos ad
fuperos ilico euolaturos,
 304 DE BELLIS GLACIALIB.
De curi equorum pro pallio vel brauio. —
d pier TWMKER. o c
Epletis vehiculis (fic enim gens hyemalesrhedas |
ec aut currus appellat) pluribus hominibus,vnotane -
tum premiílo cquo,curfum impetuofiflimum ad quin-.
que vel fex miliaria Italica intendunt homines, vt non.
currere,fed velocifsime volare videantur, maximé quia -
- vncis acutiffimis ,' & ferreis clauis in vngulis firmati -
. fünt equi. Brauium veró (vt primo libro in fimili curfü
- hominum monftratum eít)veftis,fiue equus victus,aut
-— €erta menfüra falisaut annona féminanda,ilico foluene. |
..— dataxatur ad certum tempus : quo nunquam (nififol-
. 7 uerit obligatus) habebitur liber. . | E

De opagris fen alcibus, 1n nino[a glacie currentibus, —

X Nasrorum , fiue alcium vehementifsimusetiam —

'eurfus in niuofa glacie eft apud Sucones Septens— '
. . Mionaks, -
 IE —.—. —EEE-. ———— — —-
MN
/. . EPITOME LIgiBR ! XL m ve — rfop
usfü -
trionales, maximeuivl a re amfeHorilm ente
periores partes Aq lonis.In ver us o ad plagamMe-
ium
tur, ne faleor eren
ccur vínnonhabé-
rum funtobRegium tamen edidtumi
ndionalem , etfi in magna multitudine vattoru ncemo«
tdi celeritate (qua longé fuz
tatem)proditores vtans
perat omnium €q uorum veloci

tur,ad (ecreta regni inimicis quàm ocyilime reuelàda. ——

Famis etenim ac fitis, aborifQue patientifsima eft bé.
. * i EI. [4 e Lose PE E XO EC
beília , vt diem noctenique immeníta fpatia ducentorü.
miliarium Italicorum currendo valeat perficere: priua -
ta cibo. Cateras eius animalis virtutes ,infràdeanie
malibus liberhicmonthabit. —

[Md X- (A NA il i |
(Ds ABIMMI wh Cut
c / [i Ud [M e

De rangiferis im niue cuyrentibus. —

M Cab. 0. Sede
"A f Agna etiam multitudo altetius eeneris rangife-
rorum eft in Septentiionalib. locis: quorum vfus -
 E 306 | D BELLIS GLACIALISE, |
eft nedü pro curribus trahendis (vt infrà de animalibus:
oftendetur) fed etiam in onerarijs vehiculis füpercacu--
mina niuium pertrahendis . Et hi quoque raneiferi (à-
. tractorijs inftrumentis ita appellati) edicto regni pro-«-
— hibentur àminiflerio meridionales partes inhabitanti--
1 — bus quouis modoexhibendo .Mire etenim yelocitatis,.
— . ytonagri funt, in abfoluendobreui tem porelongum ac.
- . -diffidleiter . Vehicula autem eorum ab aliorum formis:
- . differuntquia antroríum inflar calceorum fünt cunea-
—* -tàadpenetrandum niues, veluti marina nauigia ad di--
— — guidendum fluctus & vndas. | ec
-——— De fuffocatione boflium in vallibus piuofis, m
E Cap, 3 t. ps
Vm Sueci & Gothi hyemale certamen aduerfüs:
- — 4127 Teutones, Danos, aut Mofcouitas, grauibus pro-
| — mocati iniurijs inftaurare coguntur ,modis omnibus
— holtilem exercitum , quanta equeftri vel pedeftri po--
— , tentia praditus fit , explorant : compertoáue quód.
.egregijs, ac grandibus equis , maiori parte cataphras
— .€hs, numero & apparatu quafi 1nuincibili accedunt,
—-— quacunquerefiftentia fuis viribus proftraturi, in eorü
.- Qccurfüum non tam armati, quàm animati viritim in--
. coleexeunt, maxime vt hoftes tam atroces ,virium -
. atquelocorum congreffibus attritos, iugulent, ac pr
... dentur . Certa enim experientia norunt;talem hoftem.
haud difficulter füperandum fore, qui pluribus grauis.
. armature impedimentis inter altas niues , opacas fyl--
. uas abdita precipitia , & niuales glacialefquevoragi-«
— ges irretitus & illufus , etiam fi aduerfariüus aliquis
pa- -
iu
51
scomp
DIYrni
JeTH
cnp

- — trie defenfor non obítaret, neccffatio coruet vrgenté

R- T | U2 5 Range
 | —EPITOME LIBRI XL 309 -—
matura; eoduc cdlerius idipfüm eifdem inimicisenenit, ——
quó delicatius enutriti funt, & locorum ac periculo-
rum ignari, dum ipfi Aquilonares populi,celi terrzeQue.
iniurie affueti
,permontes & deuia, inipfafauahye- -—
me niuibus denfatis,
vel occurrentibus inimicis con2— — —
gredi non formidant : vnde & belloimminente, fu« — . —-
,perbos hoftes fimulatafuga, velinlocaniuofa,ybigras — — —
uitate armorum velutinlimofa voragineimmerfi,emoe —.—
re ferarum retibus conftrictarum, abinermibus rurico- —
lisinterimuntur. velin paludes,ftagna,lacus,& amnes, —— —
propter latentem fubniuibus aquám, educunt, vt cafu — — —
continuo ruant fubmergendi. Apparet quidem nix fos ———
lida in füperficie, fed fübtus fecreto fluminum efü ^. ———-
adeo infirma, vt vixlupum, minushominem, &gma- o5 —
Kuntarmaüun, fuffürepofsit... ——— —-«— —— —— — 9
^ De globis niualibus equorum vngulis imbve[sis. ——
: Ch à c * —— 8
E T pratereà eque(tribus. inimicis aliud fpe&acu-..—
lum feu periculü,ineuitabiliterformidandum,quód
yngule equorum ferrata, ob frigiditatem niui conne-
xam, accedente inferius aqua, vel defuper pruina, citó
generantur niuei globi in formam pilarum , víquead
magnitudinem capitis puerilis, & ita rotundat,iac
congelati adharent
,vtimpoffibilefit
quin eques à iu-
mento, vel cura eo concidat occidendus , vel captiuan-
dus. Non enim quartum aut fextum faltum, obolos —
bos niucos pedibus adharentes, in reum vel obli- - |
quum edicere poteft , quin illicó cadat : quantodue ———
magis calcaribus equum ftimulauerit, vt currat, aut.— ——
s: SAEI
 MM ioc apr des AUN
——m

. 308 . DE BELLIS GLACIALIS,fübitolapfus,

AW^

tantet
; falt cius fatum acccelerat , vt
o velo,
. €orpoteQue fradtus expiret, velin aliam emigret mife-
tiam, ncceforfitan deteriorem. Qui vero pro defenfio* -
mnepatriz militant, in iplocertaminis aeereffu equos
. — ferramétis füb pedibus totaliter denudát,vt niueisglo- -
t in hoft e:qu i hac
bis non adharetibusexpeditiusirruan
— €omoditate ac fecuritate non audet vti, quia refuoiü
c
,|
. nó habet,quemadmodi incola regni locum habent&
-— amicos. Neque minus periculum hoftibus eifdem im-
minet, quando vallium montiumque latera , lubricis |
. " co. 4 — 2 e ^* -

e glaciebus veluti fpeculum micantibus circumfua af-

— — «endere, aut defcendere conftringuntur, quin adhue
—. gmaiorem cailiftonem incurrent ,quando precipue gla-
- cies huiufmodi cooperitur tenuiffima niue, velipfa vi
"ventorum coacta; fauces & przcipitia claudit
,voragi- -
nefque & fpecus profundas veluti campeftrem planis |
tiem coqquat:in quam Teutones & Dani , vel Mofco- -
uita locorum ignari przcipiti curfu illapfi, pari calami«
- tate ac nobilitate confodiebantur :imó& quàm
—. plurimi milites bellicofiffimi , qui ceedibus & -
flammisalibi concuflerunt orbem ,————
jbidem in ninibus facillime — —
| conficiuntur, |—
uu

LIBRI VNDECIMI FINIS. —

OLAT
E"
 309
OLAI MAGNIGOTHI
ARCHIEPISCOPI. VPSALENSIS.
DE STRYVOTVRIS AQYILONARIBVS, I

BPITOME. LIBRE DYODECIMI.

ri et atc
6e f m sS a x o n.: Dx nee
De va
tap. |

, Reeter manualem artem, reperiuntur: in

"X plerifque montibus Septentrionalib pro-
* uinciarum lapidez inoles, ita ànatura in
i» 7] diueifitate figurarum, precipue quadra- —
NEN S tnim, & oblonsarum formate, vt vix
aliquid prater politum fplendorem ,ad ornatum pul-
t, prout sppaeetiin vaito
chriorem eifde fuperaddi poffit,
Y à
 $310 . DESTRYVCT. AQYILON,. — —
quodam monte J4maberg dicto ,non procul abinfi-
eni monafterio Vaftenenfi per illuitrifsimam mulieré.|
5. Brigittam (cuius corpus in celeberrima memoria,
& filiz eius beata Catharinz prima Abbatifleibidem:
requiefcentis , habetur) zdificato, imó& alio quo.
dam coenobio diui Benedicti, Jízaflra appellato: vbi.
- apides varij coloris, praíextim atri, ad queuis edificia
incolarü gratis extrahutur,ac ratibus, feu dromonibus :
deportati,in pulcherrimam &commodifsimumvíum,.
atundamentis, feneftrarum interpofitione,ad culmina:
te&orum rediguntur , hoc opinabili reli&o iudicio,-
quod vel natura artem, velairs ipfa naturam fuperare
videatur. Dixi gratis, quia nec pretio, nec precibus -
emütur à poflefsioribus loci, ob inexhauftam huiufmo--
— difaxorum abundantiam, vt deputentur ad publicam|
— & priuatam vtilitatem. Nec mons ille omni amoeni--
tateplenifsimus , latus & füblimis , àlongé nauiganti- LU

. busaliter , quá ciuitas aliqua turrita moenibufá; cin&ta,

apparet. Extant hodie plura edificia predicti coenobij
—Minafira,atq; ciuitatis Lincopenfis , eius generis faxo«
sum vetefto tempore, quadrato opere fatis polita , fi--
cut & alibi fabricata . Sunt pratereà alij montes
Oftrosothorum,verfüs Orientaliova littora maris Go-
- . thici,lucidos lapides adaman fpeci
ti ei nz
,forma hexa-
— 9ona,inftar cryftall'orum,longo ordi hinc ne
inde pro-
E ducentes : équibu(fi s füperuacaneu s zftimato--
luxus
— . gem haberet) fplendidi parietes ,admi:atione pleni for»
... maripoffent.Pretereà apud Ve(trogothos mos eftemi-
. . mentifsimus K:zdaberg dictus, in circuitu marmorea
— faxaadeo pulchro colore naturaliter yaiiata habens,
)
r
vt
 EPITOM! E LIBRI X!L. — 5i r
vtcuiuis itructireapplicata, plurimi decoris allecanc
vtilitatis. Demü in fuppolaribus. infülis magnetii mó-
tes reperiuntur, quorü tragmétis ligna faeina certo té-
pore applicata,in faxeam duriciem, & vim1 attratiuam
«ouertütur. Deinde tam viul cápeftres lapides diucríae
rum formarü,qua co&ti,iin maxima quantitate, nedum
p urine & adeden us ap reperiuntur.

Dedomibus fabricandis, (» eorum varia forma,

: Cap. 2,7
(uerfitates zdificiorum mirzx multzeue fünt in
septentrionalib. regnis, videlicet pyramidales,.
cuneate, arcuales, rotunda ,& quadratx, Pyramis —
dales ilicet ex folis hattis faci connexis , deor-
fumque ampliatis , idque pro tempore aftiuo, nefü- — —
mo & flamma pariter cum Solis ardore molcftentur
operarij manuales. Cuneate sedes feré omnes in altum
| i5 NS E NES
- "Usgl ^ DE STRYCT. AQVIUON. — ^
. porredte funt,vt denfz, onerofzCue niues citius vento.
arceantur , ne deprimant teca qua corticibus betulz,
. Vel tegulis , vel fifsilibus fcandulis €pino,ob innatam -
picem, vel abiete, vel quercu , vel fago confectis, diui-
tum vero tecta velcup:eis, vel xreis, aut plumbeisla-
minis, quemadmodum templorum funt coopeita. Ar- -
cuales ftru&uie fatis artificiose contra vim ventorum,
cafümque niuium , tam muro quam lignis , ad varium |
& valdeneceflarium vfum fabricantur, Talefóáue repe-
. riuntur in edibus magnatum pro füppelle&tilibus do-
mefticis , aut rufticanis conferuandis, Rotundz, & ha
plurimum rare, vt diueríi artifices pari luce & culmine
reflexa , in exercitijs fuis potiantur. Quadratx autem
- domus frequentiores funt, fed lignis orofsifsimis mira
combinatione in angularibus iuncturis (quibus magi-
ftrale artificium oftenditur) coaptatae: & hae quoquefe-
neftras habent plurimum in tectis eleuatas , vnde lux
introrfumi fuper quem/ibet defcendere poísit. Murat -
autem ades portas habent proportionatas , fed ftri&tas
feneítras, ob intenfifsimum frigus, & pruinofas niues, -
Nam fi maiores, ampliórefQue more Italico effent,
. €onfeftim minutifsimis niuibus vento valido (veluti
pulueribus) turbine agitatis , ades ipf importabili
mole ilico cafuie replerentur. duce CER
E D» codes. fap.3. — EE
- Eis communioresAquilonarium zdificiorum,
A praíertimin vaporarijs , funt in obliquis firmata
.tcdiis, per quz purtor lux e cxlo defcendit. E vitro au-
tem, veltela picata, pro pluuia arcenda ponuntur.A —
latete yero in yrbibus, propter vicos angufliores , fer-
| | ex - reas.
 — CS RPEEOME TIBREIXII. . — 47$ 9
. reas habentes craticulas, & claufuras,portz incolarum — —
— extremos limites regnorum inhabitantium ,. ex indu-
ftria ftrictze,deprefleque funt , ne predonibus pateant,
& inimicis, Imó vteifdem & aperiüs hoftibus fagit-
tando refi(tant ,parietibus vtuntur perforatis . Simili-
ter & egefte terra fecretisfofsis, culmo, velflipitibus — —
frondoíis feu aridis contectis, nefortéeo modoconfi- ——
ciant hoftem. T'e&a veró trabibus, & tabulis abietinis,
corticibus populeis, & germinantibus terreis elebis, — —
gemino ordine, interiecto paucoauenz, velhordeife- ——
mine combinantur: & hocnefulgure comburantur, —.—
imo verius vt füpereffufa aqua tempore hoftili pafcua
prebeant ouibus & agnellis , prout fuperius reperitur
oftenfum . Quidam etiamin vibibuseo conítingunt- ..—
loca aedium ftruendarum, v£&mutuo fumptu,&con-——
fenfu, coniun&tis quinque
vel fex lateralibus zdificijs, -
'conftituant ynum caftellü , vnicuique portamferream
fortifsimam prafigenies, vtetiam fi hoflis muros &
moenia füperarit (quemadmodum in regia Suetia
Holmenfi à culmine domorum vbique arcetui) refiliat
ab incepto. Materiem autem adificijs aptam & fide-
lem, ad vetuftatem inducendam & confernandam, pe-
riti archite&ti nouerunt inuenire, imÓ ab arboribus ab-— ^
ftinere, quz zdificijs impofitz, difficultatem parietis ,.—
bus ingerunt, & miferas mortes, | .
De maxima multitudine ( magnitudine arborum.
| $2 Septentrionalibus terris. ——— cum
| Eg Cap. 4. ut Re
A Bietum & Pinorum: , ac Iuniperi , Laricifque ma*
. A. xima abundantia eft i Aquilonaribus fyluis,tan«
* | | y — —
 — rent, refiltere f:olent. Abietum tamen fru&tus , vel pi» -
— norum,in nullo/vfu funt, quemadmodum inItalicis -
—— pioris,
nez vnde
naui voluptuoía medicina conflatur. Arbores |
giorum tabulatis operiendis
, ferrarum fe-
— éHone,dolabrifQue aptantur. Harum etiam dulcibus
. medullis in cacumine (qua cerebrum vocantur) regni-
—. €ole, prafertim Lappones, in principio aftatis re-
colle&tis , loco panis , vt Parthi palmis , vtuntur. Ra-
.. mi Abictum pro vaforum circulis , imó & faxpibus
.. agrorum ,ac arcubus balliffarum , ficati. & larices,
-. quafi flexibiliores , coaptantur, Trabibus vero abie-
— finis perpetuus honos attribuitur; quia tecta templo-^
. xum durabili earum firmitate & leuitate teeuntür, eo»
—— * queproceriores fünt,quó locus natiuus (abulofior in- :
- geniatur : macro tamen corpore, quia areno(is fomen- -
— tis haud nutriütur , vnde pinguifsimus fuccus refinam,
feu picem emittens, connafci videtur . Przetere3 betule |
arboris copia maxima eftin toto Septentrione : cujus
| eft virtus, vt inciía
E: hzc | infra corti
| cem.& ]ibrum ,la-
chry mas potabiles emittat , vti fruQus cius tempore
- famis habentur pro pane ,cortexáue tegumento. Si» -
. militer & iuniperi legumina , imó & radiceseius,loco
E geuibeonur , licct anxium acceffüm ob aculeos pre-
.., beant: in quibus aculeis , feu fpinis, prune viuaces,.
. . dgnifque per annum durat: quem nifi reflinguant;
in-
E 1
RT p e S
 ! in fta fylaetlreis. C
cendium excitatum, quafivagabundum, Circumiacen- e
tes agros depopulatur. - x e

tla L2arborBusfeptentrianis um
E ;idex
Qs jucohdpta iub.agis:aut. eee
hísima nauium coftis . Corticibus vero. cius co-- E
ría prgparaütür , & perficiuntur ,, vt infrade elaciali- — -
bus ftru&uris oftendetur, "Sunt & alix aibores durio« — —
ris nature , € quibus detornantur annuli pro víuan- -
tennatum, ac vtres, & amphora: refina, neintus pu-
- trefcant, liniendae. Praeteieà alix ignoto nomine fpon-
tenafcentes :qua tamen ob effectum iin pondere,co-
lore, duritia ,rotunditate ,proceritate,& fructibus vti*
les e(timantur. Cotonez autem, & fambuci. cumiuiue —
bisdulcifsimis ,ibidem reperiuntur, Itidem &falices
duplici genere annotate; quibus ad piemendam fa- —
mem lepores vtuntur. Ethalicet fterilesfint,denfi(- —
fima tamen fobole excifis ramis, & plantatis renaí- —
cuntur ,vt reliquae ligno:um ceduae fyluzegerminane —
tes, pas à radice füccifze. Multeetiamarboresinue- — —
niuntur, quz quia altas multafque radices habent in-
extricabiles , nifi turbine , vel fulmine tangantur, -
continue perfeuerant :quarum facilis ratio nonndatur, —
dum alie, alibidue nafcantur. Hedera praterea veluti — —
:, adulatrix ; adeó communis cft & onerofa, vt niuium — —
fomento pie muros & monia, nifi expe
| ap üunat, | : :
 A
-

E f |
* D E S TR Y e T AÀ Q.V ILON,
:| 316
- | De diner fitate arborum .—
MES pratereà multiplicis generis arbores in eifdem. —
e

2 frigidis locis, € hx pracipux, prater fuperiusdie —

—. tas , vt populez , fraxinez , & aliarum iuniperorum,
qua ob proceritatem commodé propter annexü odo.
rem quafi cuprefsinum,aptautur ad e'ectas manfiones,
— &ignca fomenta, tam tempore peftis quàm alioquo-
tidiano vfu . Sponte enim huiufmodi arbores genita,
perpetuitate ftirpis inde(inenter accrefcunt, & inextir-
- pabiles coalefcunt , ita vt product: ad robu(tam zta-
tem(vtiam dictum erat) fublimibus & imis flructuris,
tanquam fortiores trabes , coaptentur, Quercus veró, -
& fagi , vltra feptuagefimum eleuationis poli Ar&tici
gradum, verfus zonam frigidam non reperiuntur: imó
paucae reliqui generis, nifi betulee, veluti incuruati |
frutices in extremis Oceani Scythici littoribus , obfre-
quentes tempeflates. Verüm in terris verfus meridio-
nalem plagam , maximus eft prouentus arborum ftu-
€iferarum: quarum fructu glandium fcilicet, & cory-
lorum nucum, ac fagorum , tempore flerilitatis incolae
. loco panis paritez cum caeteris animantibus vtuntur:
que tamen animantia , vt mures, clires , & aues, fu-
.. ture famis arcendz vltra humanam fagacitatem hoe
habent,vt hos fiuctus ad antra cauernafque compore -
tent, vnde & prouidi terrarum incolx imminere famé
- futuram cognoftentes, dilieentius folito profpiciunt
euentibus fuis. Fagorum nuces triangula funt rubeo. —
cortice munite , fubintrà baibarum calicem habentes: —
- quarum efü , ficuti glandiü, mire impin uoo
uu
 |. EPITOME LIBRI XI. — gu ——
fola infpe&tadifferentia, quód laridum hisdurius, ilis —
veró mollius, feufluidius reperiatur. ————————
— De fructuum qualitates
T Vcescoryli
adeó abundan
nzter ibidem crefcunt, ——
LN vcindigenis & aduenis fufficiantadomnéopta.
bilem vfum:quo fit, vt quaftus caufa ac mercatorum —
lucro, alimillia
quo t e Septentrione in Ger» ——
vaforum
maniam exportentur: etiam fi: pites corylini, quoium
tortuofa flexibilitate feré omnia vafa commodifflime
collicantur . Poma vero, ac pyra diuerforum generum
ibidem , vel femina , vel tranfpla
ta ntata, fatisabunde.—
crefcunt : quorum etiam aliquod genus generofifsimü
eft, vtinftar oliuz (que nufqua in Aquilone
m crefcit)
in fummo frigore maturefcat : etiam fylueftria poma,
que fibi aetatem à natura retinentpropagatam, vtin.
Decembri piimüm maturefcan&t: hec vinofum fapo-
rem habent,ideoque in potum, muftinominetorcula-« —
rium preffüra difponuntur. Aliqua etiam tante acer-
bitatis reperiuntur , vt aciem gladij fucco fuo peiftrins.—
gantjijfque loco aceti vtuntur. Quxdam rotunditatem —
habent mali,quadam turbinationem pyri,quzdam fi-.——
uram ouatam , quibus natura honorem tribuit pecu- —
larem. Sed quze exotica funt,& vltra marina,quia care -
nofiora, dulcioraQque indicantur, pretio maiori afli-—
mantur. Similiter & pyra, ac pruna ficcata* non enim.
nifi duogenera in Aquilone nafcunzur, albafcilicet &&——
nigra. Cera'a etiam in duplici genere, fylucftriafciliz-—
cet, & hortenfia : qua tamen nimia aceibitate edentis
hus gene;ant ftuporem,accti loco deputata: & hocquia
mco EOT OW V xccl uL c It aer
n ME M cud c
E 31. DE STRYCT. AOyILON. — — —
— jn opacis,vmbrofifQue locis fineSolis attactu enafcan» —
—- tr. Que veroSole tanguntur fatis orato fapore placere.
— folent. Sunt pretereà quxdam arbores ignota virtu-.—
tis ,qua fine floribus producunt niuales rudus.. Frus
— Süfere tamen arbores gaudent mutatione, & dulcef--
«unt, Sylueftres vero ferinum habent (aporem , forté-
— — propter canos arborum villos, Solis ardorem exclude-
E ES : alioquin aliqua poffent blandiri fuauitate vefcen--

ERR
MT
NUMAE
158,8
WES
UON
UAE
UE
TORTE
s
"ATOHe
oos
Dor P

x — De Gummi alietiuo : fune Refima , e origT des

: vdibra , fen Succini.

Viamaxima varietas in fcriptoribus de origine, -

E E & natura,ac qualitate Succini, feu
Ambre reper ie
— tur, precipue Perotto referente, qui infigni dilieentia,
— eoncordare nifus eft multorum opinionem fingulare, -ES
—-* z : | o vade,
 LEES
"t 714

t o. COBPITOME LIBRI XII. — Ji

ynde, & quomodo nafcatur hic liquor gracilis& mi-
randus : idcircoquid verifimilius eft ex Aquilonarium
fententia
, hic venietattendendum. Abietes upinege -
arbores, natura füa refinofz, excelfa proceritate fiue
füper littora maris , fiue fuper riuos, vel ali asfyluarum -
decliuitates crefcentes , fuüccinum fudant,maxime —
dum maturis frugibusSolis feruor(vtinfralatius dice-.——
tur) torrentibus ipfis Iunio Iulioque menfibusincens ——
diofior , Cancri atque Leonis tetigerit metas, tumiflg -—
arbores zítu valido fiffis corticibus, fuccinum füi li-
quoris in fübietos latices, feu flunios, indurandum MES
Fo
Md
ri
Mis
rar
T
LUI
un
dc
NE
Loahm
LNATh

emittunt, ficd; ftillando, quodcung; obic&tum corpus —

NC
g.
"T
n!j jZi
QE

fui tehacitate tanquam elutinum inuoluuit : quo fit, vt

rane, mures, culices, aranece,mufcze,ari(te,leeumina, &
his fimilia ,inrefinofo hoc vifcorapta inuoluantur , ac -
indurentur,etiam fi in arenam ceciderint continuatae
guttz ,quia imbre fupereffufo ad riuos , inde lumina,
& tandem in mare deferuntur : vbiinflaraliarum ar-.—
borum tantüm certo tempore indurantur, vt faxofa
duritie co&tü, dira tempeftate per mare Gothicum, feu.
Finnonicum, ac Liuonicum ,euomatur inPrutenicnm ————
littus, fcilicet Meridionale , dire&é oppofitum Septen- mE
titonit& hoc omni temporc, quoflatibus vnde vol-.—
uantur ad Prutenicam terram: in qua ob Prine |
€ipisedictum, nulli nifi deputati &iurati —
laboratores,füccinum huiufmo
di collioere poffunt.
E

— LIBRI DVODECIMI FINIS.

7
 OLAI MAGNI GOTHI
ARCHIEPISCOPI VPSALENSIS -
COCDE AGRICVLTVRA ET Hye
c m. —— mano victu.
X

EPITOME LIBRI DECIMITERIIIL

De diuer [atate me[sium colligendavum.
Cap. t, | En c T,

Aturx admiranda difpenfatio eft , vtali-

ter, alioque tempore , modo & induftría
x] i colatur terra Septentrionalis , vt dictum
NN UP clt: aliter Aethiopica, vel Afrorum:ali-
ter etiam novarum Infuiarum. Quo ad.
Aquilonares , hoc certum eft , in plerif-
que agris Veftrogothorum parte obiecta meridionali
.plagz hordeum fpatio 36. dierum à femine proiedto
— maturum colligi , hoceft, à fine lunij víque medium
J Augutli , & aliquando celerius... Ea nanque maturitas
llo--
rum fouente radices, SoleQue torrente
^ cffariólapipro-
,necore
ex foli natura , a&ri(que clementia, ac hum : e x

uenit, vtita nafcatur, ac maturctur : talefque fpica

fex ordines in numero ariftae habent, alijs tamen coms -
munibus minores : quz ceruifi coquenda fatis come
mode adaptantur, Reliqua veró femina in principio -
— Maij pioiecta, circa medium Augufti mutua ope rude
€olaium , non tam labore, quam alacritate , & volun-
| tang.
 ^ EPITOME LIBRI XI!Ig. 321
tario impetu collieuntur,ne fuperueniens frigidus fla-
tus meffem exurat . Necaliam diurni laboris mercede
defiderant,quàm iucundam conuiuationem vefpertina:
jnquaiuuencs vtriufque fexus , ob fideles agrorum la-.
esrü parentum iudicio & affentu, ac prae
, prouido
bor
Amiffione eligun coniugio copulandi : non ta-.
fututotur
men ad delitiofa connubia, etiam fi illuftres fint,fed ad
folicitudinem domeftice honcftatis & vtilitatis pro fa«
milia fagaciter & fuauiter dirigenda., toner

SS
z
b
Pd
-—
ze
»-—.

-—

c—
Es
-4
—

i
I—
UMEN,
mens
Minn.
"ems
b

SX

SES2s
S

De Piftrinis, (5 coctione panum.

! - Cap. 2. |
V Via receptum eft apud veteres , quomodo Ceres
A iumenta inuenerit, & Pan confpeifas fruges co«
xiffe perhibetur (vnde & nomine eius panis eft appel -
latus) ita & illa praedicata cft quód reperit ,& ifte lau.'
datus , qui decentet humanis vfibus Roe . Ideod;

- 92705. Miu
 — Ln IMMENSE

3&2 . DE HyMANO. VIETV .. — — 9

videndum hicerit ,qu& frugum genera ad hunc necefz
— farium vfum affciuntur, & quibus hocofficium com.
, petitarud homines Septentrionales: qui vtin regio«
nes mulüplices tam fitu quàm moribus diftin&ti dif-
ferunt, & feparati funt?ita etiam terra naícentia, pro
qualitate regionum & climatum , Várlata videntur,
Qantóigitur magis ad. Aquilonem acceditur,tantà
minor tritici vbertas,
& maiorad Auftrü vbilibet inue-
nitur.Sueooibus tamen,fiue Suecis,immenífa vis tritici
fed maior filiginis ett conceffa. Gothis veró tam Ori-
en:alibus , quam Occidentalibus , vtentibus hordeo&-
auena, indeficiens abundantia pro cibo & potu propi--
— . tjonumineeít largita, Omnium tamen harum frugum
vtrobique vfusctt. Sed diligentior filiginis przparatio
apud Sucones :quorum foemina ita nomerunt purgare
fiiginem , vt colore , fapore, ac fanitate cxuperet fzu--
ment bonitatem. | Ueero o |
De torrendo frugibus duraturis. e ed

EC Des calidiffimis feruente Sole, pannos inflar ve- |

A7 iorum naualium, fiue ipfa vela, late fuper faciem
. terre , vcl planos ac nudos montes extendunt;ac defü-
pertorrendam frugem dicbus fex, vel pluribus,aut pau
cioribus,iuxta
Solis ardorem imponunt:deinde cá pur-
|^pam
gatam,n quercinis
redactam fimili repofitori jiscollocant
cuftodia ferant: , velinfaii-
multo (ord ari
- nosfic tocrefacta, integritate falua perdurat Attamen
- fi molita farina non fit, fed fruges , expedit vtinterim.
Soli obijciaiu: feme in anno rctorrenda: coj.c modo
noua fiugcs tofta, poterit illi, ne deficiat, quotics opus
A3 et too. 5 0. ROME
 E

EPITOME LIBRI Xi!f. — 323

fuerit, fagaciterpicom milceri.Fari na autem in quercinis. ^
vafis, aut cu forti ligneorum mallcorum impulfu
s
intrufa,locod ue ficco repofita, fine quacunq; vermiuns
corrofione pluiibus annis durare folet.

pe

p SEEN
Tol niea pe ce i E j | Ó.

| NSSNSNRNSSNNSQUNNSEANNNNSNSNNNSAS NSSSNSNWN NN:

jv

De ritu bibendi Scptentvionalium populorum.

4 Cap. 4. ce |
N Ec difplicet curiofis infpe&oribus interpretatione -
admittere,qualis fit modus Septéptrionalii gen-
tium in bibendo./n primis, quád reltvsoumt MOT -H
proreuerentiaNuminum ac Principum, biberez& quas ——-
fi inagone per fudorem cótendere;quis vn o,velaltero, 4—
- vel multiplicato hauftu amphoram euacuet capitoli- — |
fam, Videntur itaque in menfa fuprapofite imaginis
quafi coronati federe;ac tali forma vafis potare: quod.
forían inexpertis gencrare poflet admirationem. Sed.
mirabilius efft longo ordinemtueri die qual —
&— | iy X g- o2
 ,. 83848 | DE HYVMANO VICTYV. 2
. . cornutorum ceruorum paftores gregatim ineedere, vt.
«a vafa cereali liquore repleta, propinent conuiuis.
Sed |
neque his contenti ceremontjs , etiam contendunt.
. monftrare fobiietatem, vt vafe tam alto repletoQ;, nu-
v do capiti füperpofito, choream eyrádo reducant:fimi- |
- — liter & alia vafa manibus vtrifQue allata, vino,ceruifia,
—— medone,aut mulfo , vel mufto repleta , conuiuantibus
ad aequales hau(tus exhibeant epotanda. |
| De diuer fasmodis coquendt [alise
| E (Cap. y. E e
.— A Pud Sueones fiue Succos& Gothos nulla fit de-
4L A.codtio falis: non quia € fundo maris extrabi non
. pofht aqua falfa, fed quia gens alijs rébus abundans,fa-.-
cilius exoticum fal comparat,quàm füperfluis expenfis.
id decoquatin littore fuo. Aduentu enim grandium na-
uigiorum Hollandizac Germanix, ab Hifpanidis & |
Gallicisac Britannicis portubus ,Vlysbonico prafer-
tim & Brouafo portu, fal acceptum iufto precio venun-
datur. In Polonia veró montes profundiffimi falis funt,
refertim in Vielifca & Bochna : vbi videndi caufa, -
M. D.X XVIIL, quinta Ianuarij, tranfcenfis L.fcalisfui,
& vidi in profüfidioribus locis laboratores nudos ob
- calorem , ferreis inftrumentis eruere opulentifsimum
- thefaurum (alis , veluti aurum & argentum ex mineiis-
-— 4nexbauftis . | eum ce THO
Dt diffieultate aduebendi falis i2 .Mquie—— —
| lomavia vegna. ————0— ——
LC iu —. €ap. 6. | Ec
* A Tvbiinciderint maritima bellain PBalthico ma*
Mti, vt defeétu falis videantur ab hoftibus premi
: | | -i . polle.
 EPITOME LIBRI! XIIL | —325.
e Scp ten tri ona lia
regn a , tunc arte quaf ita dome "
^4 D

poff
ájci um inim
jticant . vtt;nc
icisciun
fal cofi tameeanid riaditi
penuexpe rtat
fuamus libe m em fub-
, etía ad per-

etuum lucrum,conti nue efficezentMaginc ie,

ole NortdandAr-
les , R. D. [o.
id eft, Septentiiona nus Gothus
chiepifcopus V pfalenfis, cbariffimus frater & antecef«-
for meus,aliàs 1523. Hadriani vj. Pontificis legatus,&
demum ele&us euolutis duobus inde annis, Vpfaléfem
dicecefim vifitans, proprijs füis fümptibus, emptis fci-
licet & datis inftrumentis vbique fufficientibus, modü
& artem ab expertis acceptam, precipuis in locis aptio«
ribus incolis communicauit: quibus ex tunc, & in per-
etnum neceffario falis beneficio , quacunque immi -—
nente holtilitate, libere & facili labore vti poffenr.
De maxitna copia butyri. |
cjeCajgm c C
Ranfcurrendo fingulas prouincias Septentrionae
À lisplagzà $2. víque ad 84. eradum celeuationis
poli Arctici , vbique propter fertiliffima terrarum paf-
cua, & armentorum abundantifsimos greges , maxi-
tamen equali
mam butyri copiam reperire licebit:non
virtute, tuni propter falis varietatem;
tum etiam pro«
pter loridiores ac tenuiores herbas, longe à fe inui-
cem diftantium prouinciarum nutritiuas. Vbi enim L^
paícua funt grofstora , faled; butyrum conditum grof-
fiore , eius efficaciz non e(t , vt alterius conditi in paf-
. €uis herbarum minutarü . Modus tamen conformis eft. i

omnium regionum, vel fale groflo, vel tenerrimo &

«andido, multa magnorum vaforum millia negotiato--
ribus vitramarinis yel precio , vel rerum commuta-
J

X 3 Y
A
 2336 DE HVMANO VICTV Eo
tionibus(nifi Reeio edicto , inftante vel Raerante bel
lo, prohibitum fuerit) diftrahendi vel venundandi,
; quemadmodum in annona, lardo, atque alijs neceffa-
vjjs nutrimentis, nehoftibus afferantur, caueri folet, |
Infula praterea eft Meridionalis Gothi , Oclandia |
appellata, vbi aéris falubritas cum pinguis árui feecun--
ditate confentiens , herbas producit dulcifsima quali--
tate conditas : quarum paftu vaccarum turba faoinata,
"E Jac tanta falubritate conficit,vtquibus multa medicorü
auxilia vel confilia prodefle nefciunt,folusvideatur
po-
— tiis ille ébutyro expreffus,optabiler afferre fanitatem
v. hocQ; butyrum tanquam aromaticum , & ceteris ome
nibus falubrius , avpretiatur.
De magnitudine (tp. bouitate cafeorum.
| : Cap. 8. ro X
AC Parmenfis aut Placentina,velaliz terre , ac ville -
. A Longobardorum,de maenitudine ,multitudine ,ac.
vtilitate cafeorum vbiq; commendari poterint,profectó.
origini fuz natiuz , felicet Scandianz peninfula, &
pieapué regioni Veftrogothorum in reenis Septentrio-
nalibus, gratias fünt aure. Hi enimV cftrogothi fuper
omnes incolas Aquilonares , maximam cómendatio-
.,; nemobtinent, quod nulla egens illis fimilis eft in cons
74 fc&ione cafeorum: quod prouenire videtur ex vberri-
. mis paícuis : in quibus & militares equi, fortes, alti &
— . «robufli , bouefjue proceri innumerabili raultitudine-
(v procreantur. Caíeos itaq; tz crBna; con

&unt , ed mulierum : quz vicatim €x pagis viciniorie

Z cu m bus,
 2-0 YPITOME LIBRI xHJ. — —— 327
-bus,addu&ta la&tis multitudine ,aftatistempore in do-
mo volentis cafeos coasulare,confluentes magnis cal-
. daribus lac calefa&tum, adhibito coaguo, lignea: for-
ma quadrangulari precipue imprimunt, caíeoloíque
aliàs Sole aéreQue ficcatos,in particulas comminutos, -
eidem la&ti quafi feruenti imponunt, veluti fitin gran-
- dibus muris.qui lapillorum & cementi infufione com-
pa&tiores exurgunt . Nec vir quifpiam huicoperifoes |
minarum intercffe meretur, etiam fi precibus hoc im-
petrare conaretur. Habent enim foitiflunze mulieres
ille diuifa exercitia domeltica- feorfüm à maritis , in
quibus illi fefe nunquam intromittunt, vt nere, texere,
panes & ceruifiam coquere, cibos parare, & proles or-
nare, ac veftire, le&tofdue & tegmina aptare, & agncel-
lis, vitulis , aliifque, minutulis animalibus prouidere:
vbi viris grauiores incumbunt labores, vt agros cole- 17
re , meffes triturare, equos domaré, (quod& foemine— —
plerunque faciunt) arma actiere , atque fepesagroium
aratra; & agrosdifponere.Oftiogothorum vero cafe —
la&e pecorino in maxima multitudine formati mira —
commendantur bonitate:ita & fuperioris Suetiz,prae-
terquam apud Helfingos & Noruegianos : qui cafeos -
quafi putres habentes, vermiü fcaturigine , & repletio-
ne vifa, lztantur in eorum bonitate: imo exefa inte.
riori fubflantia, corum corticibus loco clypei, inftar,—
indurati corij , vtuntur inbellis; Eftduecafeorum lau-——
datifsimus fapor apud Finningos, quiconfpicuoseos —
multorum millium pondo faciunt élacecaprno:qui- —
bus laudem augent , & faporem, fubmiffo paululum
-myirtino fumo , vtfinz vermibus feruari valeant ad — —
 7.5918 -pbE HYMANO VICTY. — E
- plures annos, praefertim in obfidionibus caflrenfibus
— .tolerandis, Apud Septentrionales fcilicet Veítrogo-
J thos, natura beneficio ita temperati fuut, vt aromati-
cis fpecieb.ad feniumvergentes,redoleant, cum gratif-
fimo fapore, Talibus etiam vtuntur nautz , dum tem-
peftatibus, nealia coquant, arcentur abigne.
x De textoribus, Cap. 9. Gt gon |
T E xturis lineis laneif que, Aquilonares foemine mi»
À. roingenio callentes, incumbunt, exceptis Lappo-
num muheribus :que ex neruis animabum (vtalibi
- dictum eft) conficiunt telas , & de pellibus diuerfarum-
be(tiarum accommodas veftes : quia in ea regione exe
trema ,linum non crefcit, neque oues gignuntur. Vbi
yeró in calidioribus locis Seprentiionis linum babetur,
talia fila ex co confecta colorant, & texunt,vt opusin
medio Latioingeniosé contextum iudicaretur. Vidi
olim apud eas gentes textile opus lineum, varietate
- Z linearum coeleftini coloris pulcheirimé elaboratum:
4 quale demum Italiam & Romam ingrediens , quafi
.' vna manu repcri ad fimilitudinem illius omnimodé -
— . pertexturam factum & ordinatum, hoc folo difcrimie
- . neyifo,quod vti Romanz foeminz, vel potiüs viri,
... textores fünt ingenio viuaciores : ita & in opere ma--
-.. nuum reperiuntur fübtiliores : & forté quia exemplari-
—.. bus infignium pictorum vtuntur,vbi mulieres Aquilo- -
- "fares ex floribus, iride, aut frondium vmbris fuper -
.. aquas folefplendente reflexis, excipiunt formas,R etia»
tia tamen intexta filorum opera , qualia videnturiit
domibus Principum Roma, facillime reliquos orbis.
gos B c s | artifices
 rk 12s

E EPITOME LIBRI Xlif. — 329

- artifices videntur excellere mulieres-Aquilonares, dum
huic exercitio ad cuitandum
, etiam illufties perfona
otium , quafi hereditario domorum ornatui precipua
fubtilitate intendunt. Aedes enim diurno vfüi deputa-
tas , candidifsimo illo opere retiario ,quod $praagning
yocant , totaliter, etiam fub te&is , perpetua commu.
nique confuetudine exorhant, exceptis proceri*
pannis ornantibus palatia fua :
bus , fcriceis
^"& hoc quoad thalamos , & orna-
. . fum illuftrium foeminarum, ———
ac nuptialium fefti--
antatume —-—

* LI BR I DE CI MI TE RT II FI NI S, —

- X ;
 IENE

TD pt MAGNI GOTHI
ARCHIEPISCOPI VPSALENSIS.
DE YARIIS CONDITIONIBVS
- Aquilonarium populorum.

RPITOME LIBRI x Iii.

«0 PRAEFATIO.
D RARI quifpism non diedin» amlifisi.
M mis Septentrionalium terris , prafertim pee
| Lal ninfule Scandiana (quam Plivius ob incom-
|). pertam magnitudinem,alterum orbem ,din
—— Cus X lorgandes ,ac Paulus Diaconus, vaginam,
A Ve voee gentium app-llazt) diuer tatem fore habi-
duum ,ac vistimentorum,pariter » morum ac conditio-
uH , circa tocolarum conuictum , 6 cobabitationem ad-
— sentantium aliemgenarum,ac iudicia viriu[aue cquàm
s tranquillitate veteribus inSlitutis olim adbarentus,
o fengnuli concorditer viuere dicebantur , vbi punc crejcente
- difcordia , paucifiumi [ua [orte contenti |videntur :in quo
—— rür[ia mirandum non e$$ ,dum 2 proce;5itastuta bomi- |
:A num peruicies ,vt
quifque. fiut. sir facius fitatio
ex ingenig[us , foris [cilicet balitu difciffus , £o intus im
3- mhente corruptus: feri: legibus pavére fimaulans ,Q5 vbique
Monum ams delos : quorum tazdem effectu,Lr es , Ad
vlimem infamia sie , Gem
Mond, sdiojn
(s 6 vita
*difiedar. ed ze ee
| Dt :
 ms E B A c E — s COE RU DTE AEn:

(C ERITOME LIBRI XIHL — jii

De diuerfittate babitusm.
| Cap. 1. ue oe e
Onsé aliter olim. veftitus in Septentrionalibus — —
regnis & populis, Quàm nunc eft,foimatuserat, —
p:efeitimán exteriori, interioriQdue ornatu imulierum, — —
Exteriori inquam, quia vetufto tempore illufties foe- —
minz tunicis vtebantur, ad pe&us & brachia fbiictif-
fimis:fed in extenfione fimbriarum monftrofa videbas
in
turlongitudo, 2deó vt vix vna fufficeret ancilla fim»
hiijs huiufmodi comportandis: que etiam in hoc abu-
fü aliqualiter domina fuz conformabatür. In capids — —
— bus verófubtilifsimis pannislineis, negociatorü quae ——
ftuab exteris regionibus longo maris circuitu 1impors——
tatis, füb his tamen tegumentis, aureas coionaslapie ——
dibus pretiofis intextas , fecundum qualitates ftirpis &——
- Opulentiz portabant : ad yimbilicum veró pio cingulo,
 332. DF CONDIT, AQVIL. POP.
vel zona , aureis
filis contexta vel fufa , extenfaQuein -
F

longum aurea , aut argentea larnina, latitudine duo-

rum digitorum, vtebantur. Reliqua mulieres latifsi-
. - mas habebant manicas , fed has in medio cuneatás, ac.
argenteis vel deauratis nodis quafi tenaculis claufas. '
- Pratereà capitis ornamentum erat & panno rubro fü-
. perius ftridtum ac cuneatum , fimiliter argenteis nodis
— «laudendum velaperiendum : & ha quoque coronis
VD

. deauratis fub lineis pannis , valde fubtilibus, ornaban-

tur : & vti carum togz,prafertim nobilium,pariter&-
plebeiarum (excepto valore panni) erant ftrictifsima
ac breuifsima : ita vrbanorum longifsimz, deauratas. -
& quadratas in anteriori parte laminas , à collo vfque. -
peuce fuper fimbrijs ex vtroque latere dependentibus, -
abentes, Scapulari autem virgines vtuntur, quo pudi-
«itigobferuantiadefignatur. — -
. De pudico virginum ornatu , (n vigore pudicitia, —
eu | Oh — | 3c
J 'rginum ergo ornatusinpretiofis & amplifsimis
V aurcis, vel deauratis coronis,in capitibus erat : & -
pro pudicitiz cuftodia , à collo antroríum retrorfumd;
dependebat ferceum , vellineum candidicolotis pal- -
. lium : quale nunc reliegiofi $capzlzre, vel Patientiam
nuncupant : quo habitu vel pallio, omnia corporis
—.— membra, tanquam freni moderamine, incedendo
— velconuer(àndo,cum admirabili modeftia & verecun*
. . dia(vifu vel colloquio virorum nufquam , nifi paren»
tum licentia permiflo , vtentes) dirigebant. Tantaque -
inerat eis pudicitia,yt vix rogata virum publicoin coe-
. 4udonec coniugali vinculo tiingerentur,raroque tuno
d
. infpicere -
E
infpicere vellent. Adeo cafta celebritate oculos vbique,
ctiam àlicitis, refrenabant. Mira ctiam & pertinax —
Aquilonarium foeminarum fux pudicitiz cuftodia, vt ^^
etiamadmiffo honefto coniu certisgio,
temporib. re«
frenentamplexus, ca fcilicet coníta,ntia
ytin totoin--
terpofitione diftri&ti gladij mutuum fibi coar&ent'con.
greffum, veluti Saxo de quadam Thira Regis Anglie. —
iliameminit, & infuper defingulari caítitate multas ———
rum vireinum illius xui, — — Bp ccce
De benedictione Catboliceruam. Regume

C Atholico ritu in populo fideli regnaturus , multis —

& magnis benedictionibus , vt Deoacceptior, & -
populo vtilior, ac fibiipfi fecuior fiat, replerifolet. —
Sed in primis fponte perfan&ta Dei Euangeliaiurat,8c —
€oram Deo, & Angelis eius promuttit,yt legem,iuftitià
 3344 | PE CONDIT. ÁQVIL. POP.
: & pacem Ecclefia | Dei : populoque (ibi fübie&g
cum obíermatione iurium & Wu ac
omnium bonorum cuítodiat :& hinc benedidionem |
Ecclefia poftulat, & illi tribuitur, vt in donis eratia-
UL

. Dei vbique cir-

rum multiplicetur, dextera potentie
cundetur & protegatur : vt Abrahz fidelitate, Mofis.
—. maníuetudine ,Dauid humilitate , Salomonis fapien- : "i

—.— tiadecoratus, Deoin omnibus complaceat , iufté ince--

- dat, in hoftes crucis Chrifti ideliter triumphet, & ops»
tabilem pacem in omnibus feruet. Deinde vifibili oleo, -
— fan&tifsimis verbis benedicto, inungitur, vt dona inui»
- fibilia percipere, & temporali regno iuftis moderatio. -
nibus executo, xternaliter cum Deo, Regum omnium
Rege, glorietur. Infüper orat Ecclefia, vt efficacia il»
lius facrze V n&ionis principatus fit fuper bumerü eius,
atque vt fit iu(tus, fortis, fidelis pro viduis,& indefef-
fus regni& populi gubernator,infidelium expugnator, |
iuftitig cultor, Ecclefiz fan&te , & fidei Chriftianz de-
fenfor, ad decus & laudem gloricfi nominis Dei, De»
mum virtute Dei dato gladio ad vindictam malorum,
& laudem bonorum, vt in hoc «quitatem exerceat,ini-
- quitatem dcílruat , & fanctam Dei Ecclefiam, eiufque
deles propugnet ac protegat, atque falfos Chriftia-
. . nosdifperdat , viduas & pupillos clementer adiuuct & |
defendat, defolata reftauret, & eaconferuet ,quatenus
... jn hocvirtutum triumpho
cum mundi Saluatore,cuius
typum cerit, fine fine regnare mereatur. infupercoro» -
Dpacapiti eius impofita : qua gloria& honor, ac opus
— fortitudinis intelligiturvt
, participatione miniftrorum
—— Eeccdefis Chrifti in omn? aéucifitate ddfonfor adfiftat,
| x Een ... regnique
 IR

EPITOME LIBRI XIIÍL . jaé

regnique à Deo dati, & Pontificalis benedi&tionis
vice
Apoltolorum,qui per fidem yicerunt regna, omnium»
Que Sanctorum eius regimini commifsi, vtilis execue -
tor, perfpicuufjue regnator femper appareat: vt inter -
gloriofos athletas virtutumgemmis ornatus , & pra-
mio terna felicitatis coronatus,cum Chrifto fine fine -
glorietur. Deinde accept virza,afeu fceptro,intelliget -
fe obnoxii mulcere pios, terrere improbos, errátes re-
ducere , lapfis manà porrigere, fuperbos difperdere, &
releuare humiles . Pofteà intronizato Regi in folio fe-
denti dicet Archiepifcopus, qui eum afsiftentia Co&-
pifícoporum introduxit: $ta, & retine amodó locuni
tibi àDeo delegatum, perg autoritatem omnipotentis
. Dei , & traditionem noftram,omnium fcilicet Epifco*
porum , ceterorumque Dei feruorum: & quantó clerü
facris altaribus proprnquiorem profpicis,tanto eipo-
tentiorem in locis congruis honorem impendere mee
mineris : quatenus mediator De1& hominum , te me--
diatorem cleri & plebis in hocregni folio confirmet, & |
fecum regnarefaciat lefus Chriftus , VItimo Metropo- -
litanus inter alia orationem füper Regemad Deum fa-
dt: Sisei contra acies inimicorum lorica , in adueifis
galea,in profperis fapientia, in protectione clypeus
fempiternus: & prefta, vt gentes teneant illi idem, -
p:oceres habeant pacem, diligantcharitatem fugiant ———
cupiditatem , loquantur iuílitiam, cuftodiant veritae —
tem,vt femper maneant tripudiantes,
& in pace victos -
1e$. Regine etiam mutatis mutandis, que fexui foe ——
minzo congruunt , plurima ex füpradictis àDeoaeuees —
Aenter optantur. &e

Mie
 336 DE CONDIT. AQVIL. POR —
—— 5 De equitibus auratis, et» corum turamento,
zd PESE res Cap. "T Es Wc ie L

"d? AGa igitur iuxta premiífas ceremonias (apud Deü

- & homines,omni auo commendabikes)coronatio-
ne, ipfe Rex fecundum formam antiquarum legum re»
enorum füorum, noua priuilegia diuerfo hominum.
(tatui , quatenus , & quibus opus fit, liberaliter conce-
us reftaurat,
fuis cócefla
dit, vel pridem ab antecefforib
& aucet, Demum milites auratos, fe udis abundanter
diftributis, cingulo, & enfe ,ac cly peo prattitis, tali ta-
3neninterueniéte iuramento,in manibus alicuius Pra-
lati afsiftentis facto, creat: Ego N. opto mihiita Deum
propitium, & beatam Virginem; ac fanctum Ericum,
quód voloiuxta extremum meum poffe per vitam &
boaa mea , defendere fidem Catholicam, & fanctum
Euangelium,& tenere ac protegere Ecclefiam, & eius.
- miniítros in fua libertate & immunitate , & flare con*
tra omne quod iniquum eft, & confortare pacem &
juftitiam , & defendere pupillos & orphanos, virgines,
viduas, & pauperes,& fore fidelem meo Regi, & regno
-- feu patriz mez,& iufté exhibere &exercere meum mi-
: litarem tatam ad honorem Dei , fecundum vltimum
| pode med. Sic me Deus adiuuet, & omnesfancti eius,
' "Amen. Hocá; iuramentum adeó fideliter & ftiidé obe
— féruare folebant, vt audita proclamatione belli contra
hottes fidei , maxim? fchifmaticos Mofcouitas in Ori-
entali limite regni Suetie, & Finlandiz, imó& à
fummis Pontificibus predicata Cruciata contra Ture
€asjilicó proprijs expenfis armata,& valida manu ala--
criter przlia Domini bellatuii fefe in expeditione con-
E t Eu ovr taülerunt, -
 UU tee ce o CONSTI N
e 1 anc ades mr ipu E. ie

00 COREPITOME LIBRI XIIII, — $337

tülerunt, velad terram fan&tam peregrinantes,accepto
- ad fepulchrum Chrifli militie cingulo, fe in nume-
gum fidelium artnatorum contra eofdem Turcas pro
rcligione praeliaturi, voluntarié immifcuere : quo ple--
1unque euenit,vtoloiiofi viétores redirentin terrenam —
atriam, & tandem coronam fuíceptuii,in patriany -
P CUTS UN
coeleftem ac fempiternam.

ZÁ
A
ee
E
—S ^;

»Ps
)- x

-- ^s Bas
Mig:
U
4 PN
AS
UN b

j
v!
qu)

De nuptiis plebeiorum. |
FMMTUIAC OY. mes Koc
M OS eft plebéiz multitudinis apud Gothos , & -
Sueones,fponfalia contrahere cupientis;pluribus.
vti ceremonijs, diuerfo tempore,modo, ordine,ac tefti-
. moniórepetitis, prafertim hac ratione , vt (tabiliores —
permaneanta1n mutua cobabitatione , vt nullo fitopus -
diuortio,etiam à lege permiffo.Parentes nanquepuclle —
ad coniugium petenda, cuius Spi sedet ma,yel ^ -
E — 32: — PE CON DI. AeVIL. POP. E
' infamis, probitatis aut improbitatis, morum & in
duflriz fit procus, irió an legitimo toro protreatus,
. diligenter inquirunt : compertaque virtute viri , praee
— fentibus duobus ex. paterna maternaque linea tefti-
| bus,pater prafentat liam fub his verbis affanti pro-
co: Do tibi meam filiam ad honorem , & vxorem ad.

E ^ jn profper IS & aducerfis confenfu xp er annuli impofi-

. — gionem, & nuptialem benedictionem, omnes prae
E fub ipfa annuli impofitione dorfotenus pugno fefe

— — feruari folet. Qui talibus adíünt nuptijs, vt agnati,

— .—. «ognati, afines& amici, dona plurima , videlicet e-
c quos, boues , pecora ,lcétos, pannos, & fruges libera--
v
s.
(Qu

? |. De adulteris f» eorum pena.

: — (ah6. —— — — -* vC
NT adulterans teftimonio fex virorum depre-
| henfa , perdit dotem , & quicquid fecum tulit in.
cohabitationem viii : qui eafüfcipiet:imovitevtriuf- ——
que potcítatem habet & hareditatis eorundem, vigo- — —
i& munidpalium legum patiia Gothorum & 5uceo»—
num. Si veró mul&a contenta velit, etiam eamex.—
municipalibus prafcriptam habet: quam & volens -—
hicpertianfeo , licet Regi , Epifcopo, & Fifco cimita-—
tis pats eius debeatur, cuilibet feparatim . 51 Jtpocnama -
x | XN 2
il

E
 Wie (BE CONDI. AGNI t FORM 0 d
- pecuniariam dare nequieric adulter,tunc duo a mus
lieu humero tenus imponi debent ,& ipfa virilibus. 1
je
: adulteri funiculo ligatis ; ipfum per jlateas ciuitatis

- "afpicientibus cunctis pertrahere, ac demum abiurare

zc duitatem , deinceps non ingrediendam, cogetur. Si.
"J ynuscconiugum fimile fcelus commiferit , cadem -
. poena partialiter fiat ,altero innocuo decla- En
|. Jato. Verum nitro ciuitatis in tali-
. bus feruienti, fpeciale pecunia
rum munus fiue pr emium |
—. deputatur.
LIBRI DECIMI QYARTI- FINIS.

LA
 tee Bc

WEECHITEDEEOSI V ToAL EM
4 4o o eem
4-795540

DE DJVERSIS HOMINYM
—- exercise -
X

EPITOME LIBRI XF.

De puerorum exercitiis. —

ke E autem Gothorum pueri, & adolefcen-

: Di tes ignauia,& otio torpefcere permit.
51 kytant ,aut damnatis primos
ur artibus ülimosan-
NN 1» nos tranfigant iuuentutis , pro coníue-
I8. tudine femper feruatum eft, vt diueifis
| .exercitijs inflruatur. exilis &tàs, praci-
pue militaribus exercitijs referuanda, in fagittatoria
aite, iuxta. vniufcuiufque atatis capacitatem , vt fe
diligenter exerceant: eo videlicet modo,vt non panis
quidem pueris exhibeatur , nifi fagitta prius tetigerint
metam, inftru&orum indufliia collocatam. Repe-
riuntur itaque pueri vix duodecim annos cgrefsi, tan-
'ta peritia faeittandi inftruQi , vt iuffi telo tratjcere-
caput, pectus, pedefdue minimarum auium alongé
pofitarum , infallibiliter tangant : nec minus fenes o-
culorum aciem adbuc retinentes. Huiüs rei monfhiuo-
fim exemplum Saxo Danorum biftoricus de quo-
dam fene adducit; cuius balifta tam portentofo cornu
s :ü
5 See
 342. DE PYEK. EXERCI -
protendebatur, vt denos neruo calamos adaptaret: hi
-. — vegetiore ia&u pariterin hoftem detorti ,totidem nu-
— — mero yulnera confecerunt. cou E
— — . e Berta fuganda byernis , (o re-- |
CREE ceptione &ftatis.. | :
Cap. 2. Ee EE
Vecis Meridionalibus & Gothis, longiffimo pro--
|Juinciarum fpatio à polo remotis , alius ritus eft , vt
primo die Maij; Sole per Taurum agente curfum , du-
-plices à magiftratibus vrbium conítituantur robufto-
- ium iuuenum, & virorum equeflres turmz,feu cohor--
tes, tanquam ad durum aliquem conflitum progref-
furze, quarum altera, forte deputato duce dirigitur: qui
hyemis titulo & habitu, varijs indutus pellibus ,ha--
| ftifquefocalibus armatus , globatas niues, & cruftatas
— . glacies ípargens , vt frigora prolonget, obaquitat vi«-
. — €toriofus: eoóue duriorem fe fimulat, & cfficit, quó ab
* — waporarijs ftiriz glaciales dependere videntur. Rur-
— .. dumque alterius equeítris cohortis praefectus affatis,
-... Comcs florialis appellatus , virentibus arborum fron-
dibus,folijfque & floribus (difficulter repeitis)vcflitus, -
—— . síliualibus indumentis parum fecuris , ex campo cum
. duce hyemali, licet feparato loco& ordine, ciuitates
ingrediuntur, baftifque edito fpe£taculo publico, quód
— &ftashyemem exuperet, experiuntur.

Nde & acriter vtraque parte triumphare cupien-

. Y. te, illa vehementius alteram vrget ,quacodie ex
cris clementia vel aufteritate videtur mutuare vigo-
po eee o — 6D
in equis Deekis globos eijciuntin afpicientes . Ne
autem ae latis perfona ob defectum ramorum viren-

oilia natalitij ortus D.

Ioannis Baptiftz ( quem diem muris feftiuitatibus fer-
uabat antiquitas , celebriQue cultu poteris íeruandum
docuit, & przcepit) populus omnis vtriufque fexus &
atatis, turmatim in publicis plateis vrbiumis ign,autplas
ibu s, pro — -
d
-hicie camporum, vbi que cop iof is acc enf
ROO oe zi EHNUGET 10. —— E
— 844 bE.PVEX, EkERCIL ^ —
choreis tripudijfque exercendis, concurrere folitus,
vetuflorum beroum domi foriíóue magnifica gefta.
vbilibet in orbe peracta, faltando decantat: etiamquid.
flu(triores foeminz pro atertis affequendis laudibus,
amore feruandz pudicitie peifecerunt, Prztereà. quid
degeneres ignauiQue nobiles, crudelestyranni , & tur-
pes foeminz exclufa honeftate fecerunt, patrijs can--
tionibus & rytbmis fonantibus citharis , ac tibijs al-
ternatim addu&is, exoluunt, Infuper puelle matrum
. doctrina premonite , quot quantaque mariti vitia , in.
lufibus alearum, rixa rabernarum, luxu veftium, focie-
tate Ícurrarum , & continua ebrietate & crapula exer-
ceant ,pfallendo refoluunt. Sed rurfus ingeniofiores
adolefcentuli concinere norunt , quàm pigerrima, fal-
laces, indomitz , rixoíz ,garmle , furaces , nugaces,
& infidx funt mulieres, ne folaquercla maritos fugeil-
* lent. Deinde quid perfidi ciues , verfuti artifices, vagi
negociatores, ftertentes nautze, ruflicidue infideles,&
ftutiffimi proditores , ac blandiloqui adulatores , &
auari crudcleíque terrarum profecti efficiunt, varietate

- De lu(u Alea e $chacorum. .

M; eft apud illuftriores Gothos & Suconces , fi

4. V &LJias fuas honefto coniugio collacaturos , proco-
xum animos miris ingenijs & pafísionibus examina.
deba | | E i
 (0, QBRITOME LIBRI! XV., feu Schaco-
— jej
in Judo. Latrunculorum
re, prafertim
rum. Eo enim ludo ira ,afnor ,petul antiais, auari tia,
o-
, alixóue plur es dement , pafsi
focordia ,1gnaula
nes, & animi motus y ortunzQue vires & proprieta
tes demonflrafolen rit : fcilicetan procus acreflis ani-
mi fit : quód fübitó trium phando indifcreté exul tet, j—
ius aue r-
aut iniurias illatas cautius pati, vel modeft on
— | ne Ee 0o
tere norit.

De chorea gladiatoria, vel armi-

fera fAltatione.
| RENE AUAE acm | Aes
Hie praterea Septentrionales Gothi & Suec, —
pro exercenda iuuentute alium ludum,quod inter. —
nudos enfes , & infe(tos oladios feu frameas, fefe exer-
ceant faltu;idáue quodam gy mnaftico ritu & difcipli- —
ha, «tate fucceísiua à peritis, &C pucuate ,fubcanuu
 $46 DE PvER. EEERCIL — — ——
— — addifcunt: & oflendunt huncludum, przcipué tem»
—. pore carnifpriuij , Majfcbararum ltalico verbo dicto,
— Ante ctenim tempus eiufdem carnifpriuij. octodicbus —
— continua faltatione fefe adoleícentes numerose exer-
cent, cleuatis fcilcet gladijs , fed vagina reclufis ad tri.
plicem gyrum. Deinde euaginatis, itidemque eleuatis
" enfibus, poftmodum manuatim extenfis ,modeftius
—. gyrando alterius cufpidem capulumque receptantes,
- . feíe mutato ordine in modum figurz hexagonz fubij-
-. eiunt: qnam R ofam dicunt: & ilicóeam gladios retra-—
hendo eleuandoque refoluunt, vt fuper vniufcuiufque
«aput quadrata rofa refultet: & tandem vehementifTi-
ma gladiorum laterali collifione, celerrimé retrograda -
faltatione determinant ludum : quem tibijs, vel canti- -
lenis , aut vtrífque fimul, primum per grauiorem , de--
- mum vehementiorem faltum , & vltimo impetuofiffi-
—.. mum modcrantur, Sed hzc fpeculatio (ine seculari in«-
T CHONNEX apprehenditur,quàm pulchra honeftaque
V fit,dum vnius parciffimo przcepto,etiam armata mul- -
— . titudo quadam alacritate dirigiturad certamen: eoque.
- . ludoclericis fefe exercere, & immifcerelicet , quia to-
— . tus deducitur hoacftiffima ratione. £e
e. De arcuali chorea,
E | Cap. 7. — -
. Lia etiam iuuenum exercitatio eft, vtcerta lege
—— « Karcualem choream ducant; atque reducant ,alijs
E quidem in(trumentis ,fed eadem vt eladiatorum fal- -
^ . tantium difciplina redu&a. Arcubus enim feu circus
— . lisinclufis , primum modefto cantu, heróum gefta re«
— ferente , veltibijs, aut tympanis excitati, gvrando in

s)
 ea —ceo er e
—-R-—c—————— MU UEM

cedunt ,feQue dirigentis (qui Rex dicitur) fola voce -

reducunt :tardem folutis arcubus aliquantulum cele-
(ves
rius properantes , mutua inclinatione conficiunt gula-
- Juti aliàs per gladios) rofam ,vt formam fexan
rem efficere videantur. VtQué id fe(tiuius fonoriuf-
Que fiat,tintinnabula ,feu &reas campanulas genu te-
nus ligant. Eft & alia quedam choreze, feu ludi fpecies,
quà machina quadam lignea homines per aéra, rotae
ium more & impulfuiactantur: velalio modo agili-
tate corporum infignes ludunt : vt haflis, circa quas -
fe voluunt: funibus etiam, fupra quos reciprociambu- — —
lant: item circulis ,per quosfemore. pifcium tranf*-
mittunt: item tabulis, équibusinaéria pendent, vnO — —
brachio fe fuftinentes: hicQue ludus Petaurifticus ape: —
pellatur, quod iuuenes leuioribus faltibus m rnouent ur. - :
iectilium , atq ue fuf tiu im pu lü ,
lilarum etiam pro
aliarumque infinitaium fpecierum ludi, fecundum va-
rietatem temporum ibidem currendo , luctando , fal.
tando , pedibufQue furfum ere&is fuper manus ambu
lando, finnt. Sunt etism bellicrepe armorum falta-—
tiones,quz clypeis ae enfibus , tibicinis moderatione ——
tardius vel celerius variantur ad faltum.—— ES
De Pyrrbica faltatione.
Cap. $, x E
O S eftante aulas Septentrionalium Regum e —
/ lPrincipum,temporefrigoriscopiofosignes,exare — —
bozibus abietinis przcipu? , quarum ibidem copia eft, —
inftruere: quia ex earum combuftione tantus enafeitur ——
fonus & ftridor,yt à long& non videntes fed audientes —
 ae bE PY E R. EXERCI.
34$

- exiftiment correre trabes , & tecta. Neautem fragor

ille naturz videatur ociofüs , quafi tympanis excitati
. «ircumfedentes ignibus fortiffimi quique viri;in gyrum.
- faltumdue conuertunt, tanroQue impetu faltando con--
fingunt, vt neceffe fit poftremum quemque,quafi ru-
. ptafortiffima catenain ignem illabi: moxquecxiliens
. faltantium applaufu in füblimio ri vt
fede- reponitur,
ilicó pro Regij ignis violatione ,amphoram vnam at-
que alteram , bene magnam , fortioris ceruifiz epotet.
Eo enim potu fáni(Timo, fobrié tamen exhaulto, ani-
— mani virefQue refümens , celerrimé reuertitur ad fuos.
. «ongyrantes & faltatores , qui fimiliter motu ,igne,
fitiQue agitati,non inuiti retrahunturad poenas affixas,
exceptis his, qui alis flammarum faltibus fuerant
- - excitati : quibus ars & robur ineft,vi amplius. haud
|» poóintin ignem intrudi. Fortius nanque tenendo, per.
| | : | expee-
 experientiam. didicéreintali fpectaculo fübfiftere cau-
tiores. idcoque maiori menfura bibendi hono-antur,
licet minime deliquerint in Regium ignem. Reliqui
vero fücéeffiua alacritate etiam in profundam no&em
faltum continuantes, quafi omnes alternatim pracipi-
tantur in flammam:talique modo roboris firmitatem, -
yarioQue agitationis genere tyrones militiz plurimuux
confequuntur, vt conitantiflimos mores in igne, faltu,
& duro ta&tu firment,quatenus feriofis inftantibus
- bellorum conereffibus ,zquanimiter fufferre valeant
turbationes vehemcntiores. Sortiuntur cuam taxillis
adiibitis, quis ignem veltitus tranfiliat. Sivero
quis ianuam Principis malitiofa przfüm- ——
ptione iocum excedens offenderit, — —
vix ignem , quodin ceo non.
comburatur,cuadet. ——

LIBRI DECIMIQVYINTI FINIS.

 wy

OLAI MAGNI GOTHI

ARCHIEPISCOPI VPSALENS] $ ;
DE BCCLESIASTICIS DISCIPLINIS. — —
EPITOME LIBRT XVLl. — —
De rituorandi inEclefés, 00
cie. €Up. T. ! | 109m
| Entes Septentrionales ex pagis remotiffi-
mis ad Parochias baptifmales profe&ure, |
$54 aliud genus armorum , prater baliftam,
1E 6I oladium& fecurim, non ferunt. Paliftas

xj -

vel pontes fübita inundatione perfra&os celerius re-

uli, ob aquess
flauignt. Ferunt etiam lanceas loco bac
3 uU
/ -
 Ei : EPITO ME. -L: M 1. | : 3M
foffas tranfiliendas. Habent nihilominus baculos anna-
les , feu Calendaria(dc quibus libro primo di&um eff).
pro geftamine manuum :quibus docent, difputant,ine —
térrogant, & concludunt lunares coniunctiones,& op» -
pofittones, ac curíüs: fefta mobilia, acfixa: pariter &&.——
figna dicrum , infallibili experientia ,quafi€libro de»
clarata legerent, exponuntur & interpretantur.

- De Prizcibum funeribusq^»fepulturis.
Mapa. —— 0 — LL
Os antiquorum erat, cadaueraPrincipum in fronZ
A dofis atboribus,prafertim quercinistanquamía- ——
erislocis numinibus cofecratis,fufpendere,autflammis — —
tuniperini ligni comburere, vel certis montieulis gran-
dibus faxis, velquadrato,velrotundo ordine circunfe- —
ptis,humi cum gladio & claua recludere,quemadmodi
Saxolib.8.de victo & mortuo Danogim Rege Haraldo—
 .3$2 | | DE. ECCLES. DISCIP. a
meminit; cui victor Rex Suetiz Ringo faftuofi(ffimum.
adhibui: funeris cultum. Hzc etenim pietatis conditio.
eít, vt victum victor inferijs profequatur: & qui defun--
&o hofti (tefte eodem Saxone libro 3.) iufta perfoluerit,
- füperftitis fibi fauorem adífcifcit: viuumque beneficio,
vincit, quifquis extincto ftudiii humanitatis impendit.
De varietate egrotantium, morberum, c» —
irte medicinarum. Cap. 3. 5. o
^ f Orbi Aquilonarium peculiares hi funt, Tuffis,cal-
LV À culus, dentium oculorumqQue dolor,torminainte-
J— finfebris,
oru m,ies, & Gallicus morbus, ac
pituita,fcab
pucrorum morbi:li: peftis etiam quó rarius venit,cofe-
rius interimit homines, in crapula praefertim infatua-
tos, Eft & alius morbus caftrenfis,qui vexat obfcffos &
inclufos: talis fcilicet, vt membra carnofa ftupiditate
- quadam denfata, & fubcutaneo tabo, quafi cera liquef-
cens digitorum impreffioni cedantc:deniefque veluti ca»
faros obftupefacit: gglores cutium candidos ac ceruleos
s reddit: torporem Que inducit cum naufea cupiendarum -
medicinarum: vocatorque vulpairi lingua gentis eboer-
C baurcb ,Grac& Kays£in, forfitan à fübcutanea mollitie
putrefcente: quz videtur efu faiforum ciborum, nec di-
; ceftorum nafci, & frigida murorum exhalationcfoueri.
- Sed vim tantam non habebit,vbi mari interius tabulis -
quorumcunque lignorum fünt cooperti, Infupe r
fidiu-.
. tius graflatur ifte morbus,abfyniliaco potu continuato
-Aluma: cere, ficuu S calculi radices, per
Veteri: ceruiti: ty | |
"es
velin ipagnap
4 OLAI
 : - 3 3 : 5 Hte i ES ma
c x9 E z— 5ri Ax
p o dri:
x : TA x cT e EEz 3 s CE cra. ) aM
p

z c : zn - c c— ee T ES i TN -

OLAI MAGNI GOTHI -

ARCHIEPISCOPI VPSAL ENSIS .
(^DBE ANIMALIBVS DOMESTICIS,
ERITOMR LIBRIicDECIMI
om
—
eee feptimi.
APior PASME
(U
: n "vi
X NADA
Lh
D]Mni
"edrer
tMU ;

: ONimalium genera vti multa variag, [untim

eEUu" 1010 terrAYAu orbe,fuis prouinciisc»maturis.
od EX X TA, appropriata, ac diftributa vt elephantes, ca-
LZ NL meli, leopardt , leones ,feeutbiones ,tigride:,
MAUSENSCC fimie Cr 1dgenus reliqua, ame pilorum den-
fitate in calidis terris pumero incomparabili multiplicata: lta.
(o in frigidis regionibus complures reperiuntur beflia, fed. —.——
valdepilofa propter a[pervimas bycmes exuperandaszot [unt —
vri albi, vrfi nigri, alces alti, rangiferi proceri, lupi feroces, "e
gulones voraces,Lymces per[picaces luatra fallaceseafloresmmo- "^——
ditinales, dasoula pauida, vulpecule aflute nigra tn alba,

dus creaturis [uis , vubiaue terrarum [u& difpo[uiom fub- |

iectis , maxime in feigidistmo climate Sebtentrionalis pla- E-
-g& ( cence[Ja zaturalt (agacitate) conjeruandis: falieh ——
vt vudique conclufa pinibus t» gela tellave paftuprobi-..—
bente , nedum «viuere , [ed £5»genus producere atque alere ———
pafsint , Qe inter a[perrima elementa ilefa manere,

/
 pum RACIO v» NT x MEC EATE Oc cep. CEU

- "
Sy (allie P £ 7.
Mes ria Ade
Ee Ta.Mort ^
z ; ;
E napa ny t 5

De .Mrietibuslr.Ignis
m
| E (€ap. 1. : uc o E
IT eft in Gothico mari,reenoGothorum,feu Sue- -
— . Atkefubiecta, Gotlandia,id eft,bona terra,ab omnibus
"A * eam frequentantibus fic nominata,eó quod inter Aqui-.-
lonares infulas meritó felix & abundans, ob.plurimas -
.. maturzdotes, computari debeat , & magnificari. Hac
— — arietes fiue verueces, ceteris robuftiores,& proceriores
— — pioducit:quibus quaterna, veloctona cornua crefcunt:
. tantumQue ferociae à cornibus mutuant , vr tempore -
—. xoitus, nifi ferra vel lima demantur, czteris animantis
— . bus fint nocumento, ipfique paítori rebelles. Lanam -
lixbent longam, & mollem: quam aliquando Rom« -
— £Xijm vcfle relolutam, artifices birreta facientes, miré-
—. «ammendaiunt. Habet eiiam tota Septentrionalis re«-
-— gioimagaoorum arietum & oum uu :
pec d. |. quibus.
ou eec
- «0 ÉPITOME LIBRI XVIIO -—
quibus & foeminz cornua gerunt arcuata.Sunt & mul- .——
—x-—

taloca verfus polum Arcticum,vbinec arictes,nec oucs

cornua habent, neque tauri, atütvacc . ——
|o €ap.2.
s c De Bobus (f Faccis. ——
Vermelandia ae
àz

BR pvbe oma,
rrri pbou rntele- —
eabe
tesh
Dalios apaf,cua
Gi tl im prou ,e
inci e ti
Velt rogoam
thorum: bid;ooues —
fingulis annis non tam proceritat e corporis,quam nu-
no multiplicantur. Habet & Nor
mero& magandi uegia, Sue-.——
tia, Finl a (imiles;ad eftiualia, maluia plau-.—
hyefe
ftra,(euetiam agrorum víum aptifsimédifpofito s:qui- —
bus ficumti &vaceqni tur. Scd
s,ad vomeresvoluendos vtun —
nunqua ca plauftris trahendis , autagris prepa- V! t] DY)t
!Yo
Jm

randis aptantur: 1mó nec vTi oneri,ob fpem vitulorum

-gignendorum,fubduntur.Sed hi adhuctenerrimiàma- —^ — —
m
VM ",ALUM.
MTRE
eUN
T TUA
d
yt
e
UU
Te
à
BÉ
PN
!n
EM
lu
H
|VU
m»In
;,
(o
mi/ m
] ,I
AM

tribus feoregati, fzeuientefrigoris horrore in a(tuarijs

ad hoc fpecialiter ordinatis, nutriri folent: hyemeQue -
produ&tiore , afperioreQue inualefcente, putaminibus
quercinis loco fceni vel cu'mi,iumenta vefcütur.Aeftate —
veró , in lucidiffimis noctibus pafcua fuümunt füb cura
| paftorum, propter iniprobos vermes, & bruchos: quos
ipfi cuftodes piceis.fumis, vbig; pinorum combufliong
flammantibus,exurunt,aut arcent. Sed nonex integro ——
quiaingruente autumnali tempore , bruchi ingrediun-
tur cutes macirorum boum, ibique hybernant,vttem-.—
pore vernali cutem exeant, ac bofpitem vexent: veluà
cruce fojja aiboium depafcentes , quarum eminario —
folliculo inhaerentes ,hyemem tranfieant quietiorem,——
Boucs tam:n,quibus vcrmes huiufmodi fünt infetti, e
€ectu aliorum , quantum induflria permittit,feodum — —
 ne ee t
oru

2-846 | DE ANIMAL, DOMEST. /— -—

— dmpinguandi mactandiQu
m — WE ze .
e fegre
p
gantu
—qe
:
r:tuncQue
Kol lx
dorfo-.—
tenus velut cribrum cutis perforata apparet;pretium fui. —
diminuens aliena labe. In ijsautem locis fanius confer».
uantur, celeriufqdue impinguantur, vbi nec mufcarum
aculeis, nec bruchorum ftimulis agitantur-& fatigan- |
tur, & herbarum virentium fatietate non priuantur, — —
De Equis Septentrionalibus.
- ES : Cap. 3.
PN equi flatura mediocres ad mirandarforti-
: tudinis & pernicitatis funt,in montibus acvijs fa«

- colles altos, profundofque faltus indifferenterlongiore:

dieta, magnaque celeritate abfoluunt. Oelandici, quia
. paruuli funt,ludicro magis fpectaculo,quà
labori m
de-
|. putantut: licet & in illis egregij laboriofidue, diftin&o
— genere reperiantur. Equietiam Finnonicibonz quali- -
Pee De Equis praliavibus. Cap. 4.
| Àximi veró equi, quos Septentrio producit;prez -
fertim in regno Veftrogothorum, non folüm pus
blico edicto hippaoogis educi prohibentur, fed vt mili -
taribus exercitijs,& difciplinis ad onnnem armorumv. -
fum pro patrie defenfione enutriri,cuftodiri & adaptar |
debeant, fatis ftricté iubetur, Tales ctenim equihyema- |
. Jibus bellis, que in Aquilonaribus regnis fiunt,ob con--
. natum frigus affüeti, hyemis patientes, animofitateac -
fortitudine armatum feflorem , quocunque direxerit, |
inoffenfoacceffu,ac vali curíi do
intrepidé comportant:
& ob id omnibus generofis equis,quos Hifpania, Nea-

z pul - —— — o. THU -

a Fg

x
3

dw
 ( ERITOME Licet
LIBRI xVIi 0 7
- : X

1i

merentur.
erri
non
praf Africis, Numidicis, aut ——
Turcic is equis in celerit
hanc tamen velocitatem atemiracurfüs non compar antur:
auda cia
& fortit udine
recompenfantes, pro natura populi, loci ,& temporis
qual it
maximi atfatisfa
s bellis e,cere deprehenduntur.
- — De Fibus fen Cattis. Cap. $.——

EFfatis Graco
Catti,freq
magni,
Eles feu vocabu lo Aeluri nuncupati,
uent efQu ei prafertim co--
,candid
loris,inSeptentrionalibus terrisreperiunturqui nedum
domos,humanafque habitationes,horrea atque erana-
ria,
fed & agros xdibus viciniores,mirafaeacitatemue — —
rium eliriumque prada compurgant. Qui veró fylue-
fires funt, auibus;
1
& minutulis
: :
animalibus
6s
infidiantes,
-,*
-
vefícuntur. Harumquefelium pelles veflibus fubducta,
miré profunt aduerfus hyemales afperitates.
De Hircis qf» Capris. Cap.6..—
His Caprarum 1n Aquilonaribus terris lon-
A 26 maior eft abundantia , quàmin reliquis Euro-
palocis, ob montana pafcua,& paftorum caprariorum -
diligentifsimam curam. Hirci itaque ibidem funt ma-
eno corpore , crafsis cruribus, breui & plena ceruice,
auribus flexis & deprefsis,paruo capite,longo,fpiflo ac
nitido collo, cornibus altis & latis , animof: , bellicofi,
& robu(ti,ita vt lupis mediocribus, canum tamen auxi
lio, congredi non formident. Feré omnes colore albi
fünt : ita & caprz. Hyeme pafcuntur pinearum arbo-
rum corticibus , atque muíco; & populeis virgis. Pel--
les eorum maximis nauigijs , quaftus & lucri caufa, —
decadumqQue numero exportantur adGermanicas oras: —
ybi rurfus amplius difperguntarin orbem, Similiter. —
ES
-d ri

A
» »
$5
n NOCT
uw
- - IINE. .———44
pa
mt—

0.838
EN—-—— E —-—— :

DE ANIMAL, DOMEST,
ME:

-
fcilicet lupidz acingroffatz ca:nis,vel turgentis. Car-
nibus caprinis crudis, Sole, fale,ventoQuc ficcatis,inco-
lx auidius vcícuntur, quàm ilicó madctatis: idque tem.
pore aftazis, & acriculturz.,
Dk munera dentur nous vuptis.
Cap. 7
E- Opulis Aquilonaribus mos eft
———. beie conditionis , pro initiandis;no ua nuptz ple--
augendiíque ar»
- . anentis, & doméftica fupcllecti!e , lib
eraliter donare
—.- ,percam,cuem,& vaccam,a tque marito equino pul
s los,
canem, fclem, & anferem,

De Rempiferis Cap. 8,00

N partibus $ eptentrionis vtriufque Bothn ia (fit.
enim extremi Áquilonis terrz, quafi à fundo vafis,
Yocantur) & magna La pponia, beftia tricornis eff, de.
à AELIIC. ad E E pencie
 —CEPITOME LIBRI XVER — 39 —
gencre cer morfed um,
long? procerio r,rebufk or,acve- ———
Jocior, Rangifer duplici ratione dicta: vna, quód inca-
pite ferat alta cornua , velut quercinarum arborum ra-.——
mos: alia, quod inftrumenta cornibus, pe&oriQue, qui- —
bus hyemalia plauftra trahit, impofita, Rancha& duo
Lo. —
'cha patrio fermone vocantur: quorum cornnum
-cateris maiora, co loco,quo ceruus haber: fed ramo-.— -
fiora ac extenfiora, ad ramos quindecim auc a. Aliud.
yeró 1n medio capitis ,ramufculis circunftantibus ces ——
teris breuioribus, fitum cft. Caput vndique contraini- ——
micas beflias, precipue lupos, armatum reddens;imó ——
admirationis decus inter cetera monftra praefentans. ——
Cibus huius beftiz eft, mufcus montanus, candidus, —
praefertim in hyeme, niuibus in fuperhiciefolicooper- —
tus: quas niucs,licet denfas,natura inftin&u(quafi fyl-.——
&iefter equus) perforat, cibum quafiturus. Inzflate ve —
16 folijs ac frondibus arborum, flando cundoGue me-——
lius,quàm fe inclinando floribus ac heibis,proptercer- —
nua nimis antrorfum incumiata,vefcitur: idjuc jarcrali-
& obliqua capitis inclinatione, Iubatum habet collum.
veluti equus: vngulas bifulcas , & fere rotundas , à na-
tura tributas , eoquód eius tranfitus
, aut curfus etiam
admiffo feflore,fi: fuper altas niucs,ii vallibus, campis,
aut montibus condenfíatas. E x
| — De vulitate buius animalis,
TR E | Cab. 9. wh E -
Anfuefa&a hac aniralia; veluti armentarij gre-
.ges,maximam praftant dominis fuis villitatzm, —.—-
videlicet in l3te, pelle. neruis, ofsibus, vn oulisecoinis ——
bus,pilis,ac cainibus ad yictum delicatioem Quidam, —
Pu.
 J— DE ANIMAL. DOMEST.
.. terrarum incole pofsident 10. 15. 30.20. 100.309.
— vd oo. qui paftorum curaad pafcua ducuntur, & re-.
. . Quaintur, ftabulifjue , ob agmina montanorum [u-.
—.— porum ( czteris ferociorum ) eraffantia, clauduntur;
, Edu&iin terras alienas , przfertim vltramarinas , ob.
. . eglifolique mutationem, aut infolitam efcam (nifi pa«
- - dtore confüeto cibentur ) non diu faperfünt: quemad-
-— fnodum olim IlluftrifsSimum Principem Suetia Steno-.
- » nem Sture iuniorem, Duci Holfatiz F
riderico fexkhu- |
^ iufmodi animaliamififle,notatum eft,duofque,mafcu- -
— lum & faminam, Lapponicz gentis con
iuges;eifdem
animalibus adiunxiífe cuftodes :quibus& fija natiua
terra tranflatis , atque alienz directioni (ubiedtis
—, optataquies, viuendique ratio fübtra&ta erat, necquiaipfi,
necbeftiz fingulari cura deflitutas diutius in vita man-
— fére. Similiter & à Rege Suetize Goftauocirca annos
— Domini 1535. poftquam aliquot illuftribus viris terra
Prafsiz , cüm ad fpectaculum , tum ad generis prope
gationem , decem fimiles ytriuíque fexus- rangifert
. emifsicíent, fylueftri libertate donati fant: at nihil.
inde compertum era t, an ipfa mutatio loci profuerit
.. flirpis propagationi.
ru li bu s pl au ft ri s Ra n gi ferorum, :
De cu Jj t zs
Cap. I Q.
x

Idendum e(t duo effe genera Rangiferorum ,fyl-.

V ucftrium videlicet, & domefticorum: qui vfibus
— humanis fübdita manfuetudine fideliter inferuiunt, vbi -
— fera naturz reliqui in folitudine 1clidti augmento
— generis fe fociant , vt interim venatione premantürs -
. Qui domellici funt, cuzulibus plauftris aptantur, opti- -
mque
 (0 4p
E LX *

DxYH
Tu ed

I -EPITO ME-L IBR

is

*B

Ft
'

meque grauifsima plauflra per rura campofque dedus -

cunt , res fcilicet pretiofarum pellium, pannorum, pif.
cefque diuer(e fpeciei continentia : có quód pro.ma--
ióri parte Lappones ichthy ophagi funt, inexhaufta fer»
tilium aquarmm piícatura viuentes , vt & infrà de eo-
rum diueifis exercitijs erit aperiendum. Iter itaque eo-
rumeft in vallibus planis ;Noruegiam (ad quamfre--
quentius proficifcuntur) refpiciens, tanquam in rerum
commutatione locum viciniorem , ac populum fide-
liorisamicitiz fernandz commodiorem. Qui veró his
curribus prafc&i funt , vulgari geritis nomine Qgtenar
appellantur, fin oulis diebus, fi ita beneplacitum |eft,
aut exigit neceízitas , centum & quinquaginta millia
paffüum, id eft,triginta miliaria Gothicafiue Germa«
nica conficientes: curfufque eorum animalium nod. -
minoris grauitatis, quàm equorum reputantura-
 uc

-—

u—— 1 co
7^ ur
-

t i à!
a x e SISPRE (| Ns. s
oa
E A Ue
T EQ M
5 e.
-—. z 0 — D

TER
—

-
- Devwebiculis byemalibus Rangiferorum-
EE -- zr Cap. 1T. c sim
X TqYemalium vehiculorum vfü miram commodita-
A Atem aflequütur praedicti Lappones,maximé qucd
. Jubricitate huiufmodi vehiculorum cum niue confor
mi, longa peragunt itinera,ad loca rerumcommuratio-
fibus deputata prout füperius libro 11.de forma eorum -
extitit declaratum : & edi&o, neexternis hominibus
ob maximam celeritatem accommodentur. Hic veró
- oftenditur,quód ca velocitas caufatu r ex pellibus tener--
-.. Jimorum Rangiferorum, vehiculis his hyemalibus füb-
du&tis,hac pracipué arte,vt anterior pars pellisantror- |
fum confuatur fub rheda: quo fit, vt pili foras euefi,
nedum lubricitatem gencerent proorediendi,fed & refi--
ftendi firmitatem , ne Di hb aun gat alioquin.
i collibus altis nunquam haberetur, aut pei ficeretur |
d f o epo optatum |
—
 2 sn TO M E LI BRI x YIgj - — 365 7
eptatum Iter Ímó eo compendio viatores. sicui; fa-
gittifque extenfis,Duce ranggiferes venatd
Y acque :
. xere TOEDE-- :
De tonmoditate partium.bus avimali.
€a P ei2 — : TN
1

ic decur dd.vfum domeflicinnutrimenti. ,acfe-.—

L* illius, ad petum conuenientem. Pellis pilote». —
gumento humano, tam corporis,quam lectorum: imó
m aeitrimn fellis,culeis , &follibus artificum diuerfo-
rum aptatur: valde enim tenax & fortis cft, ac durans.
-

Nerui loco lini (ibidem ob frigora non ciefcentis ) ad

-indumentorum. vfum, inftar fili preparati, deputantur,
de-
rout fuperius lib. 4. de collisatione nauium, ferro
aene fuerat interpi ctam. Offaiatquecornua, ar .-
cuum & baliflarum aitificibus, avide ea piorerum ———
commutatione quzreniibus, applicantur. Similiter &
yneule ipiis profunt. Pili pio faicicndis molli-
ficandifdue fellis equeftiibus , atque puluinaribus pro
hofpitibus honorandis , & hyeme reprimenda,
Carnes cius animalis optima & falubies.
funt,fale ventoó; ficcatae, durabiles ad.
. plures annos: licetinterim mos
centi fit,ex venatione ves
teribus adiungere IC4-
centiores.

-: LIBRI DECIMI ISEPTIMI FINI$.

Fo
5rLATO MA GNT G o THI
- ARCHIEPISCOPI VPSALENSIS
»E ANIMALIBVS $ Y Lh-
- ueítribus. |
-— EBPIIOME' LIBRI DECI M I0CT
AVI.

De libus feu Dra);

gris, C captura earum.
Cap. Lt. :

? Acantur Ales inftar ect grega-

/9 tim in vafa folitudine, infidijfáue ex-
x tenforum telorum,induftria venatorum
97 fxpifsimé- capiuntur, ve] maximorum
» canum iníülu retruduntür ii antra ru-
pium, vtinderaró viuz euadant: imó
quicticutes ": , vl erceti ftantes.onagri maximi , à
roe
Minima
 | EPITOME LIBRI xVIII. — 36j
minima quandoque muftcla guttur infiliente motden-
5-3

tur, vt fanguine decurrente ilicódeficiant morituri.

- Adeéinfatiabilis eft hecbeftiolain cruorefügendo, vt ———
vix fimilem fuz quantitatis habeat in omnibus crea-
turis. HacQue beftia cannis impofita , chordaQue di-
recta, quidam predantur nidos byrundinum, colum-
barum, & gallinarum,vteorum extrabant pullos: qui-
bus mire infidiatur , hoc folo inftin&u,
yt fanguinem .
fugat quafi ventrem haberet elephante maiorem.
De pugna wMleim, feuOnagrorum contra Lupos,
us 7 4. 2. — m
GE nec füfficit commodo atque vtili animali , hos .
-J mines fuftinere venatores telis afperis , fagittifque
latis, millenis infidijs
fefe in vafta folitudine impetene
tes: imó & beftiolas contemptibiles ,muftelas fcilicet
pramiffas , efpectu tam procerz altitudinis fuz: nifi
& ferocifsimos lupos , montanos prafertim, fufferat
- infidiatores ; eo videlicet modo, vt quum afperrimze —
hyemes fint, den(xque niucs, ipfilupifame prefsi, he»
remilatebras vaíto abminecircumeuntes ,expoftulent .—
pradam: lacubufQue congelatis onagros ineffefpecu- ——
lantur: inquos irruentes; & vnegulis& cornibus vel.
interimuntur, vel effuzantur. Tanta enim vis eftin-
i&u vngulz , vt ilicó tactum lupum interimat, aut fo-.—
diat: quod fzpius in canibus robuftifsimis venatores
experiuntur,imo elabente cane oppofita arbor cliditur,-
quafi fungus adeffet. Onagrinaturzinfürétu, norunt -
apta certamini loca, fcilicetin lubricaglacie, in qua. — —
mpucronatis yngulis fuat folidiores, vbi lupi quafi ip —
&
— E
S ers s

|»DE ANIMAL, SYLYEST——

- A vaginis vneulas retinent viribus vacuatas: atqueita if
- . confliétu manentes , non procul abfunt venatores qui.
—— Wanigara
m qui
partfolen
em pral io o peri
— . VÍque tubfe t, alienexce dentcuio
em prxd
, adasinteopul
rituens-
m
E — tiores conquifituri . Fitenim atrox certamen, vt
pauci
. — Onagrorum , at multi luporum lacer
ati linquantur:
quos ob pellium valorem venatores acceptant , atque.
— .. ántenim onagri feu alces in tuta recedunt
Lupi
. procul
- dubio iuper congelatum niuium cacumen, tanquam
leuius in(ültantes,exciperent victoriam, vbi alecs graui
. . pondere niuibus immerfz , lupis fierent efca . Ita pro-
.. uideas natura vnicuique animanti, idoneum campum.
- pro fui defenfione diftribuilfe videtur. —— ^^ - 2s E

iem ..De Ceruis (b Damus

Eo: vuO0Rd.
: T -Ieet in Septentrionalibus terrís
, plus quàm inalía
otbis vlla regione, videntur afperrima frigora pre» -
- dominari: tamen innumerabilis ibidem. etiam lgnoti
generis animalium multitudo reperitur , vt partim di-
€um eft , atque peramplius oftendetur. Inter quzad
. efum humanu:n predicti onagri , & hic dicendi cerui,
- damulz ; atque capreoli , nobiliorem fortiti funtadfti-
-. mationem: & obid eorum venatio folis nobilibis, at-
ua
tJom
"niW
uU
n
I"[LN
PURI
1 Jj
"T.
EA
í
ifi
"Wn
Woro
xv
N
Tun
IMu"
E ]DN"
UMSO,
aeeR
Iri
NEA
D?
à ! l16
iX0 H

... Que eorum officialibus , & priuilesiatis re enicolis , vt*-

-— funt hofpitam receptores,& Ecclejarum prafides, an«
- tiqualege reperitur admilfà
:atque etiamne auiditate-
. . venatorum (quorum maximus ibi numerus
efl) folitus
- . dines euacuentur
in fobolis propagatione. Cornibus ,
.. Àameninnemoribus, tanquam pignore future prede |
-
—. relidis .
 c TOME LIBRI XVIII, — 367
"velitis;vt ntur occupatores: licet non facilius fit ea in-
uenire ,quam ceruas profpicere parturientes, aut ona«
grumiiznRun in teme a eiierugientem.

De toltobus- m 4. : |
AÁxima horum animalium abundantia diin Sei
Dr uocoinS aquis ,có quéd quietiores funt,
quàm Rheni, vel Danubij: vbi flrepitus cft, & incea-
bilis nauieantium labor. In Aquilone. infiniti fluuij-
funt, & arbores aptiffimz ,pro domibus. edcamdige a
quas & tira fabricant arte, docente magiflra natura,
desnetlm
Gregatim. etenim ad czdenda ligna incedunt ,
bufQue ligna prafcindunt ,& praefciffa ad fua latibula -
miro modo comportant. Nam vnum ex fuo gregeja--
boribus inutilem, defidem autignauum, vel feniocons 4:
fe&um, fed max ime aliens [Geietátis & preg spo.——
gum. pe vehic o de cleuatis fopinum, in
àRI:
L]

TES
22
 368. DE ANIMAL. SYLYEET. — —
dorfotenus fternunt: inter coxas & crura, ligna ordi-
.fant, &componunt : & eum trahentes ad fuas mans
fiunculas, àlignis exonerant: iterumque exeunt & re».—
deunt, donec inftitutx domuncule fuerint elaborate, —
- fitu fcilicet bicamerali vel tricamerali,vt corpusab.-
- aquis emineat . atque cauda in eis quicfcat, quz, vt.
- pedes pofteriores , pro pifcibus in efcis habetur. Eft.
. enim cauda inftar pifcium fquamofa, coriaria, tum -
. denfitate fuffulta, aique nodis latentibus mire diflin-
&a , dclicatiffimam prabensceícam , atque medicinam -
ijs, qui faucijs inteftinis elanguent. Nec periti coci etus.
praeparationem ignorant, fiue pro cibo, fiue pro me-
dica refocillatione fitpreparanda. Dentes habetacu-
— tifsimos,,vt arbores iuxta flumina, quafi ferrea no-
uacula cedat: quin & hominis , venatoris prafertim,
parte comprehenía, non anté quàm fra&ta concrepue- —
rintofla, morfurefoluit. —— x E. c
v - De Gulonibus. Cap.s. i
pe omnia animalia, quz immani voracitate cre» —
duntur infatiabilia, Gulo in partibus Suetize Septen-
trionalis przciputim fufcepit nomen, vbi patrio fer-
mone ler dicitur,& lingua Germanica Vielfraff, Scla- —
wonice Roffomaka à da comelítione : Latino yeró
. nonnifi fiditio, Gulo, videlicetà eulofitate appel- -
... latur. Groffities eius, vt magni canis :aures & facies,
velut cattj:pedes & vngulz afperrimae : corpus villo» -
fum, & prolixorum pilorum fübfufcorum :cauda vt
. vuülpis,licetbreuior,fed crinium denfiorum: vnde optiz
— 4ma conficiuntur hyemalia capitum tegumenta. Hoc -
. Xgitur animal voraciffimum e[t. Reperto nanquecada- —
 EÉuserocid cR
y run e ono s

o cL EM Li Ran sss

|. EPITOME LIBRI xvii: — — $69

uere tantum vorat,vt violento cibo corpus inflar tym--
pani extendatur: inuentaQue anguítia inter arbores, fe
ftringit,vt violentius egerat:fico;extenuatum, reuerti-
. turad cadaue
, &rad(ummum vía; repletur jiterumq;.
- feftringita , repetifti
priorengu td; a cadauer,donecceo — —
.confualiud
mptfolici
o,ta venatione inquirat. Credi- p
tur à natura creatum ad ruborem hominum,qui yorá- V
do,bibendod; vomunt, d ad menfam, nodes
& dics continuaturi , prout Mechouita in füa Sarmatia-
opinatur. Caro huius animalis omnino inutilis eft ad
humanam efcam:fed pellis multum commoda , atque
pretiofa . Candetenim fucata nigredine, inftar panni
' Damafceni, diuerfis ornata figuris.: atque pulchrior in
afpecturedditur,
quo artificum diligentia& indu(tria,
colorum conformitate , An quocunque veftium gencre
füerit coadunata: foli Principes & magnates co indu
Arentotunicarü more confetio. hyemis tépore vtune
tur: quia calorem adducit citius , & eum diutius feruat.
jindu&tum : id; non folümin Suetia & Gothia, fed &-
in Germania, vbi raritas harum pellium maiorem fore
titur eftimationem, quando nauigijs ynà cum cateris
mercibus fueritappretiata, — 7 |
-. .. De hboneflandis bofpitibus im. barum pel- V

EE dim tegumentis. ———— E

cpu E EMEN — lee !
"ALT
Eque incola terrarum quaftus caufa permittunt
N has pelles educi in alienas regiones ; cóm &ea-.—
irum tegumentis tractent in hyeme holpites honoia-
biliores : arguraentum oftendentes füfficiens,fefe nibil -
amoenius, clariuf4; ducere, quàm bonos bo'pites ques -
| s t uo e

P. X MI
 - wea

— 470 — DE- ANIMAL. $S$YLIVEST,

uis tempore & ordine magnificare ,etiam in vehemé--
ti frigore , quando inter alia beneficia lectos
tam pre--
tiofis pellibus ftratos , eifdem exhibent praparatos.-
Sed neque filendum exiftimo, quód dormientibus fub|
- . harum pellium tegumentis , euenire folent fomnia; :
-— - quafi eius animalis vite , natureque conformia, in ine|
fatiabilitate deuorandi, & beftijs infidiJs faciendis
&
: prcauendis :quod forfan füb ratione fit, vtqui fpes
cies calidas, zinziber,aut piper comedunt , comburi vi-
deantur: & faccharum manducantes, aquis füffocari
«redantur. Videtur & aliud fübefle natura fecretum,vt.
ijs pellibus induti,bibendo & comedendo nullum fatu.
ritatis veffigium relinquant. Inteftina huius anima*-
lis, citharoedorum opera ad vfum chordarum (volu.
ptate gentium) formata, feu extenía, raucum generant
fonum : qui temperamento chordarum dulcium citó-
xefoluitur in amoenitatem. V ngulein modum circuli
.. vertigino(is capitibus
,ac tinnientibus auriculis appen--
fa,celeriter recuperande fanitati profunt . Sanguis eius
aqua calidz ad mixtus; venatoribus eft pro potu: imó
. Etiam melle rariffimo conditus ; in nuptialibus trium--
phis propinatur.. Aruina feu pinguedo cius, putridis
vlceribus per modum vnétionis adhibita,celerrime fa*
. mitati confert. Dentium víusincantatoribus patroci-
natur. Vngule predicte recenter extraCtz , cattos, ca»
neíquefugant, fi monftrehtur quemadmodum auicu-
— levifovul tur
,vel erythr e.
otaone ee
: -De modo venandi Gulones, Cap. 7.
Aum arte varia acquiritur hoc animal infi-
. V.diofüm folo refpc&u pretiofe pellis, hoc modo:
x o 0o DRHEHEME
e

EM ———
mL.
x
Eri -
 aW c e Wr IE c TAL DE IE "rra dcn
IL
LE
E Era
Nu
AES
P
E nd
—-
REPE
DER)
ar ecu
EE E C E
rroRES
z
Mes
etm M
a m Mum
acum AS
DNE- -
p
xD
E
-
or
-
p.
lcs
arm PeL
*
IM,ME".
--—c-
7a
E o—
x:
zac
:
te S NEUE Er fed e Es Ev IT

(—— OEPITOMEÉ LISRI XVII. — $70

Portatur in fyluam cadauer recens , vbi frequentius hac.-
muc pU S prata mpraibus alis efia-
te enim nil valent pelles) quo cognper it odoroem, &
appreh,en vefcfo
itur ,donec ventrem inftar tympani
«ogasür cxoncrare,z(icáue occupatum ,lata dimiffa
. extenfum , inter arbores anguítas, non fine cruciatu
— fagitta venator occidit . Eft & altus modus buius be-
(tix capiende , per trabes tenuifli ma cho
rd dà diftinà d$,
vteius leui motu , cadauer edendo ftranoulem : vel
etiam in effoffas fcrobes, fcu cauernas obliquas inci-
dens , capitu ficadaue
rre immiffo fames vrgeat vt vef-. ——
catur . Al'aque via vix conceditur, vt à canibus appre-
hendatur, cüm vngulas, dentefque adeó acutos babeat, -
vt eius conereffum formident canes , quiin ferociffi-
mos lupos vires fuas extendere folent. —— —— |
| De Leporibus, Cap.8,
f WXViain frigidis natienibusSeptentrionis maxima
eft Leporum multitudo, volui paucis eorum na-
turam faltem in mira colorum mutatione declarare.
Eit igitur certiffimum, omnes lepores Aquilonares poft
equinoctium autumnale, primo prafertim niuium
«afü , candidum (dimiffo erifeo) induere pilum. Vidi -
.& ego mures candidum faccharum continué come-
dentes , album induitfe colorem; atque itidem eundem.
exuifle , facchari comcftione fubtrada. Quantum ergo
ad efcam leporum Septentrionalium regionum, cer-
tum eft, eos (frigore, ac niuibus conclufa teria) vefei
- corticibus arbozum pinei, quercini, treniulel, ac popu-
lei generis , & alijs fagacitate nature MAUS ,nOon
IE | ak —
ee
 - t T EET Üpcows r3 -— ma nal 2 zi TLCMC—co ww cdd or TU

1 E ud C AERIS c E »
- R 5d r É

472 . DP ANIMAL. SYLYEST. — —

autem niuibus, vt Plinius opinatur lib.vij. in menfibus -
hybernis. Somnumà; capiunt füb denfis abietü ramis, -
altitudine niuium: (fouea relicta) condenfatis. Habet
nanq; hoc genus arborum maius frigoris temperamé- |
tum , propter denfitaté ramorü , & latebras fecretas im
animalibus conferuandis , quàm quoduis aliud fruticü
genus. Aeftate veró in rupibus, & petris domiciliü eli-
git fecuri, cüm fe nouit naturali cooperáte timiditate, -
omnibusanimantibus datüin przdà : quà fola veloci»
tate,& fuga ybi poterit, euadere meditatur.no autem
quando ludit cum muftela: quia hxc etfi lufum often-
- dit;tamen collo cius in tantum premendo fe aftiingit,
" vtilicó guttur leporis quantumcunque validé currens -
tis,dentibus vt fanguinem celiciat,confiingat, & màan--
ducet. Ita dolo, non viribus beftiola fuperatur: etiam -
accipitris velocitate: cotra quem, vt flexuofo curfu ad^
uerfus canem, yix, aut raro fe rcferuatimmunem. Lee
porum cibus valde communis eft, & vfitatus in Septé-
trione,maximé clixus cum iufculo atro pro more gen-
tis fatis falubri, atq; eius generis carnibus afsis. Vnam -
tamen infclicitatem plerzque mulieres yterum gerens -
doincurrunt, vt velelu, velfaltu fuper caputleporis.
facto , venerent infantulos oris leporini, intejos &
nares diuiía labia perpetuo retinentes :nifi ftatim à.
. principio afftant particulam pectoris tenerrimi pulli,
— Mico occifi, & fansuinolenti. Qui podagram patiun- -
tur ,pedes imponunt iufculo leporis cocti, temperato
coiore rclicto.Renes ctiam leporiniinueterati,pedibus -
alligati,podagram leuant. Contra dolorem pedum fri-
- gore aduftorum(vt plermnq; ibidem accidit)cinercs
pili |
 0 ERITOM BR
nunt ur ,
LIB
&.
RI XYHe l LO— — 3A
- com buf ii appo rofünt . Pellium wee
yum , candidarüm praefertim , maximus que us, &-
us
vfeft apud inftitores Mofcouitarum: qui plura mil
lia vef tiu m vel
m ve nd un vel
t, pen dun t Tar taris, vt redi-
-Jmantquiete pace fecuriore fruituri.- : |

el

De Lyacibus ch» pellibus eovundem.

| Cap. 9.

Ynces.in Septentrionalibus fyluis non adeo fre.

quentes cenerátur, vt lupi, licetimpares haudfint .
.. inauiditate przdarum. Natura igitur lyncis eft,yt
non refpiciat retro, fed cotinuo progrefIu & faltu pre-
cipitet curfam ,Cibus illi fy lueftrium cattorü frequen.
tior, aut fuauior eft: quia ficut illis libentius vefcitur,
ita & eorum latibulis, vt rapiat, infidiatur. Pelles eius
mollioribus plumis, & pulchrioribus maculis pr&di--
tz, fatis care vendütur, piafertim in afperrimabyeme-
 874 DE ANIMAL. SYLYEST. x
"pradatx: tuncenim in virtute, & colore funt aptios -
, vt arftate viliores , imó deteriores.
rcs v nre
07. 0 Des Lapis (» [auitiaeorundem. — —
— - t | * Cap. 10. —— — —— - - M
| Grut Africa & AEgy ptus inertes, paruofque lupos -
J viguunt:ita frigidus orbisSeptentrionis hos afperos
& truces emittit. Etvere fic effe, (xuitia& malitia |
orum of(tendit, prefertim tempore coit us -
& frigoris
5 immenfi,quando viatores armatos incedere oportebit,
| — vtfe, iumentaque fua illefos conferuent, przcipue mus
—— — lieres partui viciniores: quibus lupi capto odore ma-
gis infidiantur . Ideo4ue nulla fcemina fota permitti-
turitinerari , quin armatus cultos ilii affiftat. Euenit |
—.. enim plerunque menfe Ianu , vt hyemalibus vehi-—
ario
- ^. Xulis homines itinerantes , agminatim a5 vtroquela-* -
— ; tere accurzentes lupos , fi viuere velint , arceantíagits
- «tis& bombatrdis : vndc fit, vtnon fecus viatores ad
|». priuata negotia , etíam Ecclefias rurales tranfituriate —
— amis pradictis fint prouifi quàm ad publica certamina :
forent profe&uri : 1mó in tantam (zepifsi mé ferociam,
& rabiem vrgentefame , frigore, & naturali congref-
fu incidunt, vt humanas habitationes intrantes,ra* -
— ptaiumenta ibidem celerius deuorent, vel fecum in.
— fyluaslacerata deportent. Sed neque impuné hoc fa»
ciunt : habent etenim & in his malis remedia rurico-
- le, quód falces ferreas alligato cadauere ponant in.
niuibus: vtlupi predam voraturi, pedibus amputas-. -
tis poenas luant vel fagittis impetiii, ilicó moriantur, -
vel fabterraneis fpecubus auiditate preda immerfi,fa-—
BDOUHGUGHHENS c 0 EN
De.
E EPILTOME LIBRI XYIIP. — 394 —
| De multiplici generé Luporume |
BR — —— c (Gall — —
. Q'Vntin montibus Doffinis, Suetica ac Noruegiana
dominia diuidentibus , lupi albicantis coloris ,ere»
gatim,
tibus euagan
,
vtpecorpartim vallibus
a intes
quorum efca funt animalia
mon-
,:partiminimbecilla,
vtmures, talpe, &c. Sylueftres & communes lupi
funt, qui armentis incolarum miraimportunitateins — - |
fidiantur, vt vaccis,vitülis , capris, ouibus, &c. Con-
-tra quos , pauperiem incolis facientes , venatio publi-
ca, loco, die, & hora inftituitur , vt retibus,canibus, ac
feliquis in(idijsinterimantur. Non enim tantam cu—
ram habent pro veteribus lupis intercipiendis ,quam
catulis,ne coalefcant, interticiendis. Quidametiam ex |. 4 24
catulis ficinterceptis ,etfi domeftii
fieri videanturin. ^ —
viaculis claufi , tamen fauiffimi generis non obliti,
quibuíüis alijs etiam |volatilibus infidiantur . Foetus
tunenex ijs, & cane domeftica procreatus , valde ini-
micus efficitur in omne aliud luporum genus, quod.
eregibus infidiatur. Eft & genus luporum TZoé: di-
&um, ceteris longitudine procerius, fed breuitate cru-
rum difsimile, velox faltu , venatu viuens, innocuum
homi ni , non colorem mutat : per hyemes |
: habitum
hirtum, aftate nudum | | |
De Latris -(» earum diuer[itate , ac
o pelliuen. filfitate. |
LEICA — Capu. 12... : co
| Toc Ore mordaces, vtcaflores: ouibus ^ —
A stimiles in pellibus, triplo tamenlongiores, & in.—
Septentrionalibus aquis, prefertim füperioris Suetiz,
oe j : Aa 4 |
 476 — DE ANIMAL, $YLYEST.

— Hidüneiz, Midelpadix, Angermanniz ,Iempthiz, &

Bothniz vtriufque reperiuntur: quarum peiles, ficut
€aftorum, atq; aliorum anunalium, mira multitudine |
. verfus Mofcouitas , & exinde verfus T'artaros expor-
tantur: quia in ijslocis frigidioribus , pro humaniste-
gumentis, rerum commutationibus potius quamnüe-
mis auidiffimé comparantur. In Suetia autem apud
- - quofdam magnates adeó cicurantur, feu domeftican-:
— Jf turluuz,vt figno dato per cocum,vadantin pifcinam,
JJ pifcem magnitudine ab eo defignata fufcipientes , rur-
CY — fumáue alium & alium, donec fütficit imperatis fatif-
feciflc. Caro eius folummodo volet pro beftijs vena-
tione apprehendendis. In magno etiam víu gentium.
:Aquilonarium pelles earum funt , ad fimbrias (propter
€orij tenacitatem) veftium ampliandas , Numero de--
.— «adum, vt caítorin&, atque vulping , fcu mardurine, -
 |» co 0 0 E£PITOME LIBRI XYIII. $75
. &c. diuenduntur: carbonibufque , & piceo fumofalfi-
— ficantur, vtappareant nigredinem tenere refplenden-
— tem: fed mox lintgo alboattritz, colore relicto , fo-
phifticationem oftendunt, Ita & luporum pelles,carbos
ne ac creta puluerifate, linteo confricate ,demon(trant
- falfificatonem. Ita & fciuiing (Doffeltalice dida)
» pelles , creta refperfe , feipfas panno alhibito atro.
oftendunt , quis nature yel artis color fit inueniendus .
&zílimandus. —

De $curi. Caop.135 — — ud
Orum animalium minutorum infinita eft multi-
E tudo in Septentrionalibus fyluis ,pilorum den--
fitate & colore diftinQta : adiecta infallibili reeula,
vna
quódquantó magis tra&us terrarumvergitad Septens ——
trionem, tantó pulchriores (frigore caufante colorem) — -
- funt
prxdohharum
re bcitiarumLE
pelles,fub eleuati
Kaoone poli fcilis
87$ — bE ANIMAL $YLYEST. ——
... €et 77. graduum incipiendo verfus fupremum polums
— inquo fpatio venatores masgis fatigantur, quàm fa-
tiantur, hacinfinita preda vbíque in aiboribus, ves. —
luti grege pifcium in aquis abundante, ea praefertim. |
— commodita , quód arbore
te s non fünt füblimes,in qui-
bus hecanimalia ludunt . Sedrefle&endo ad Meridio- —
nalem tegionis fitum , quantó magis reditur ad Au-. —
- ftrum, tantó deteriores , & maeis fufce occurrunt pel«-
- les. Caro huius beftiole affa , venatoribus eftpro efca
fuaui. Dentes yero praftigiatoribus feruiunt, vtijs
detegant futuroseuentus. - s 2

——— —— Adhuc de eodem animali prafcio futurorum. ————-

- Ch] I4. 0 — |
35E hxc beftiela per amnes exiguo ligno,
caudam habens pro velo expanfam: nonenimei
— — patura alium concefsitnatandi modum , propterexie —
—— guum
 (00 |OERITOME LIBRI xviup^ — 379 —
etium corpus , & nimíam pilorum denfitatem in cau-
- da villofa:
quacitoimbuta aqua,mergeretur in fündü,
Neque pedes habet huic necefsitati accómodatos: alio--
uin fagacifsima
eft tempore caloris ,yt cibos habeat. |
pro pártelongs hy emis reconditos, vbi dormiendo &
quiefcendo repofuerat nidos: quos claudit ad latus, -
vel aperit iuxta flatuum afperitatem ; Nuces autem. —
corylinz , & faginz,fiue pinci pampini , funt cibus ea-
rum. Eftquealia carum fpecies , quz fomno pafcuntur
procibo. Mirz pernicitaris funt in faliendo de vna ar--
borein aliam: caudaque librant motum, & a: ilitate
vngularum acutifsimarum in ramis exultant , ludofq;
pulcherrimo fpectaculo füper congelatas niues often-
dunt. Harum pelles decadum numero
ad plura millia, -
quaíiad totam Europam nauigijs inftitorum expor-
tahtur , pretij augmentum. viarum longitudine atqué
voluptate eas concupifcéntium , accumulantes. Seni--
bus quidem vtilis, & honeftus veftitus eft: fed minime. —
deferuit armatis aut fortibus viris : quibus congruit —
lupinapellis, vel gulonina..— ^ —
| De Marduris ,& Zcbells , ac pellibus eorum.

M Arduri
Set
acZebelli,fiigidarum
: £x aur
regionum
ES Y
animalia
Lor 5c
—
f'ünt,vniuerfisinnominetantümodó nota: paus— —
cis tamé in proprietate virtutis: nifiex qualitatepelliü —
quales beftie fint, agnofci pofsint. Id autem ineis des —
prehenditur, quód valde agiles funt in curfu , &faltu
przualentes. Feré etenim vt fciuri,caudaquafiprotes — -
inonc vténtes,d earbore in arborem,ramos v n gulis ape -—
prehendendo, faltant: fed morfu terribiles funt, pro -
C
 8180 — DE ANIMAL. 6YLVEST,

PRADA CSS SESS

i) VOCRNNSNYNNS ROSS
E | * x

VeaNéSS ME ETC -$ à Dim

Js OW
"has uU
u :
asse Ne
EN ARAS
S.
2, at
ANN N
Ah I j 5 :

BE
SR !
LA NT MSS
; X S
€ MÀ

MÀ t
Sy 1

i : x x SS ES S

fui generisexilitate . Dentes enim natura eis quafi no-

.. uaculas dedit, & vngulas valde fubtiles & acutas. Sed
— vtcaro ad nullum víüm valere dicitur , ita & pelles CÍÁU
L

. horum animalium funt plurimum appretiate , apud

^ remotas precipue nationes: que
magis-
luxui inten--
. dunt;quàm commoditati. At earum differentia in hoc
— . deprehenditur, quod mardurinz grofsioris pili funt à
-- vertice ad caudam,
non autem econtrà contrectate,pul-
- chrum ordinem habentes:haud ita zebelline , quia à
. caudaad verticem contreCtate, zqualem fernant deco--
rem : quia villofiores funt ,& denfiores pili: qua ob
.. Adcitius vermibus confüumuntut , quàm relique pelles,
/ nif fintin continuo motu , autabíynthijramisinter- —
ad apertum.
" — pofitis, conferuentur. Etfi pelleszebellin z
-.Solem ficcande appenduntur, plus vno die confümun-
turn quàm gite yel portate forent per vnum annü.Vi-
—— E E S Ee. x Dens —
7;
 I GRBITOME LIBRI XVIII ^| 3?4.
-tens enim beflia femper latitatinvmbrofo faltu, ex
-infidiofo quze(tu auicularum quarens vium: Tlibidi-
nofum animal, &valdefoctidum in naturali conereffü, —
. vt infra de muribus Póticis, feu hermelinis oftendetur.
Vtrcó; tàmen pelles ,hafcilicet &iftz, pilos babent. —
tactu blandiores , fatis fuperuacaneum generanteslus —
: qui vermibus tandem confumitur, ac moritur -
xum
horis fuis, poftquam tanti empta fit voluptas aliena,
Inextremis Mofcouitarum fyluis zebellus nafcitur, 8c —
magno terrarum mariumQuc fpatio deportatur ad.—
alienigenas.- : puo pm
A Ad

-o amSONSAMNSRADD
m

£— j 2

Y ó T cm ME :
del "aea 7 7 r s ré D E
"o 2 Y ; C JUN
EN: Um. vA
NA Ne E Ew.
? » 7 2 VN z^
n
MTS
!**
NEN.
j/ ^nm X»
: 7
: ^

D uu 4. UU - -$; :
"d E M Ms NA
- -
2!
v -
ES
^ D

Li n

— De Hermelizis , quos fecundum Pünium

o - . res Pontico: bpinore, |
E | Cap. 16. i e
(€ "COnduntur (vtPlinius libroviij. cap. xxxvij.feri-
«J; it) in hyeme Pontici mures; & ijduntaxatalbis -
 332 . bE ANIMAL. SYLYEST. —
ae iS 3 |

quod qualiter intelligi poterit, faluus fit fenfüs vni- —

-4r z i | J : |
zem wo uc

—
A. «uique, fineiniuria tamen naturz philofopháti.Sihye- -
me perpetua clauderentur,& afperrimo geiu;nunquam
. appareret albior pellis huius beftiola , quae atate füb-
rufa videtur in fine Maij, quando depofita albedine, .
s: propagationi intendit inrer nouas herbas, proutfateor —
me obiter inter equitandum vidifle apad He/fingos po-.
Anno Dom.M.D.X Vlll ira vt
pulos Septentrionales,
TM
Y

- áncongreffü propter nimiam coniunctionem, in curfu

- velocitsimo cohzrerét, atque dentibus ftriderent, tan-
tum foetorem in magna parte fy luz diuerfarum arbo-
rum (quia ibidem plures congrediebantur)relinquétes,.
vtvix meminerim me deteriorem fenfille vnqua. Af.
ferit idem Plinius lib. X.capite LXV. mures lamben-
— do generari,quod in his animalibus fimile vero haud
videtur : quia more communi beftiarum coeunt, licet
— volens tacco modum copulationis ,He autem beftio-
— lefinguloquoquetriennio , vt in plurimum; prz nt-
. mia comeftione , ad maximum lucrum mercatorum,
— ampliantur, ac prolongantur in pelle :quod eo medo
— medumin Norueoia, fed & in predia Helfingia, at--
— que vicinis prouincijs Dicecefis V pfalenfis euenit, fci*— —
- licet vt beftiole quadiupedes, Lermmar, vel Lemmus.—.—
—. di&z ,magnitudineforicis , pelle varia, pertempefta- -
— tes & repentinos imbres é coelo decidant : incomper- -
. tum vnde, an ex remotioribusinfulis, & hucvento de-
— Jatz an ex nubibus feculentis natze, deferantür. Id ta«
J men compertum eft , ftatim atque deciderint, reperi-
— giinvifceribus herb crude nondum concoctz. Hi-
— gore Locuftarum , in maximo examine cadentes, -
I | ge. —— ims
y E:
 00 s ÉPITOME LIBRI XVIII, — - sf3
emnia virentia deftruunt,
& que morfu tantumatti- — -
gerint,emoriuntur viuilentia, Viuitbocagmen, donee
non guítauerit herbam renatam:? conueniunt quoque
gregatim quali hyrüdines euolaturz; fed ftatutotépo- —
re, aut moriuntur acermatim cum lue terre (exquarum —
corruptione a&r fitpefülens, & afficit incolasvertigie —
nc, & ictero) aut his beftijs,dictis vulealiter Lekaz,vel — —
Herine,li
confum
m untar: vnde ijdem Hermelimipino —
guefcunt, & reddunt pellitim menfüram longioren;Et
hz quoq; pelles decadum numero, praefertim XL. pels— —
mardurinz, vule
lesin quolibetfafciculo,vt zebellinz, —
pine, caftorinzeac fcinrinz, velleporinz, venundátur, —
atque nauigijs in regiones longinqua s exportantur, |
De venatioge Hermelipovum ,..—
| | - tab dan —— — 0 m
Valiter autem Hermelini
(vt vocabulo Italico; —
imo & Got hic
vtar) o us capiantut, Gc ——
àvenatorib
ad quem vfüm deputentur,paucis oftenditur,& in pri» ——
mis fupradi&ta pofitione tranfüerforum lignorum iube.—
adh ibitorum:que(ingredientibusher-
chorda, quatuor,
tilifsima tribus —
melinis vel c&ofimul) mota,repenté ——
| €os in fua preffüra claudit: taliaáue ligna ob nimiam.
multitudinem harum beftiolarum ,paísim füntexten- -
fafternuntur
Itemfunt & fouca: feu fof oblonge, quibusfübe —
fübtilifsimaligna,atquefüpereanix,vtqua(i —
appáreat continuus atque folidus campus,in quamfof-.——
fam magno numero cadentes bcftizà patrono loci vel —
eius fübilituto capte, occiduntur. Item fent & canes —
adeo celeres & fagaces, vt eas comprehenfas morfibus.—
- eccidant, & com portent, vel ante podes patroni cumue E.
ERN e
 394 DE. ANIMAL. $SYLYVEST. /— — |.
lando colligant. Item fagittarij inter adolefcentes,.
— plurimi adeo triti funt, vt necin fagitta, nec in prada 5
- arripienda fallantur. Caro autem huius animalis , pro-
——— pter efüm vilium efcarum , nihil valet : fed pellisfo-
la: qua propter candidifsimum colorem in fummis —
Principum vtriufque fexus veneratur aulis . Licetipfa |
be(tiola fit luxuriofifsima ,vt pradictum eft: in vno.
tamen admiranda ,quód ad finem Mai; certis diebus.
- operam praítet propagationi : & ita natura legibus
' eftcontenta. Iliuftres perfonze vtriuíque fexus his pel--
libus continuo candore interpofitis raris caudis nt-
oris, vtuntur,maxime in amplifsimis veítium fimbrijs,
antiqua honeftate feruatis. ea

« Dematura Taxorum. Cap 389. 0.0

OFT od, quiain fpecubus,ac fü5terraneis antris natu -
— 4 ralitexz habitant, manfionem mirabili modo con-
- | pou c GE DoD fingunt, —
* 3n

Rd -
 |... EPITOME LIBRI XVIII, — . 38$
fingunt ita videlicet, vt vnum taxum conftituant ter-
ra pedibu
fuis effoff
s ve&orem: qui fupinatus exten-
fis cruribus, & eredtis, fupra yentrem füum terra cf-
foffa accumulatur,oneraturQue : per pedes ab alijs ex-
portatur :totiefque hoc faciunt, quoufque manfionis
latitudo habitatoribus füfficere pofsit. Sed habitatio«
nem buiu(modi tanto labore partam, non fine diffi
cultate pofteà tuentur.Primam nanque hoftilitatem pa«
tüiuntur ab infidiis vulpecule: qua quum domum nün-«
quam fabricat, dolis confifa nialignis& folitis,taxorü |
. foueam ingreditur, ac foetore ftercoris tantum inqui-
nat , vt horrore fuam domum relinquere cogantur, &.
fecuritatem .Attamenne infidiofz vulpis impunita
perduret aftutia , fxpifsimé yenatorum induftria canü
proditione comprehenditur ,& excoriatur. a.
| 5 7 .edbuc de eifdem. | Cap. 19...
Ej igitur "Taxus animal agrefte,! magnitudine:
vulpis, licet flaturz humilioris: quia tibias habet —
curuas, pilofq; plures albos, quàm nigros,pracfertim in
dortío, & in latere:caputin medio nigrum, & in lateri- :
bus album . Pili eius duri (unt, & fpifla pellis;acfortis,
dentes acuti, ideod; mordax." V nde àcanibus , vel alijs
beftijs moleftatus, feipfum refupinat , & dentibus pes
dibufque repugnat , prcipue contra vulpes : àquibus -
haud alijs armis , quàm fcctido ftercore €proprijs xdi- -
busabiguntur. Duplex eorum genus eft ,Domefticam.
videlicet,valde ludicrum : & fylueftre , rigidioribus fe-
tis refperfum. Dicitur etiam taxus caninus,quia in va-
ria indit pedem, vt canis:etiam porcinus, quia in duo.
findit vngulam, vtiporcus.Ibi etiam yulpibus (unt mae
EU | cb. cro
 vcr. M Fas x - pad eos

36 DE ANIMAL. $SYLYEST, — j
iores, pellem habentes villofam , & fetis rieidam , atq;
tenacem : de qua pharetras omnes & militares coope-
riunt,& venatorias , vt fagittas àpluuia, & niuibusil-
lxfas conferuent. Fiunt & vetles integra habitus viri-.
lis,prout & ex lupis, ex hac pelle,contrafrieora,& om-
nem cafum niuium füfferendum . Morfus ciusfortifsi- -
mus eft,&exitialis,ac venenatus, propter nimiam ver-
nium reptilium,fcarabeoriü,& murium comeftionem, -

2;
EfU
"nSsud4f 4

daaÁt:i d
mir
li
^Teil
IVL
[tnm
h!
EI
[
Fig
Pj E

Dudi didum. c

P illl
TEN hes 4
à
jd
PIA
BIS
ipis
wu. (th

DRM uc

: —- De Vefis pifcamtibus,
PP IAN 5 t9 20. - — — JU
^N T'RGalbi maximi &fortifsimi, qui vnguibus gla--
M demrumpunt, & foramina multa faciunt , in If*
. — landia fepius prenominata , reperiuntur: per qua ola-
lia foramina fe ii mare immergunt, & fübglacie
—. pifces capientes, cos extrahunt,& adlittus.deferentes,
—— ánde yiuunt :id que toties, quotics opus fuerit, reiterát,.
! 4, Kk
i) y
" ár,

" - 1

, ES
"i Y r

Y N

b v «x. -:
P " - MEL
p^ "ws. war "7.
 /—— EMITOME LIBRI XVII,-— 313 —
pro füa füorumá; catulorum fuftentatione : quosetia, —
vtfimiliter pifcari debeant, naturali inftindtu infor- -
mant. Pelles horum vrforum albae, pervenatores of-
ferri folent füminis altaribus Cathedralium vel Paio- —
chialium Ecclefiarum, ne facerdos celebrans in pedi-
bus tempore horrendi frigoris, gelu patiatur. In Eccle-
fia Nidrofienfi, id eft, Metropoli regni Noruegie , con-
tinuis annis tales reperiuntur alba pelles, voto vena.
torum fideliter in orani prada raptzcatg; oblatz, etiam.
pelles luporum, pro cereis emendis ,atque ad reneren-
tiam Sanctorum comburendis. — LEE

De Vy[is ingeniose smterficiendés, Cap.at, —

1X nigris , acferocibus vrfis ,in Aquilonaiibus re» ——
enis capiendis, is feruari folet modus, vt , cüm in
Aurumno maturis certisarborum rubeis fru&tibus,ir- — —
tar vuajum «onglomcratis , i afcendenda, s
ur L. NC EY - Hbc E
 cp

$88 DE ANIMAL. $YLVEST. -

vel humi ftando,arbore ad terram tracta , vefcitur, fae
P baliftis adaptatas latas fagittas, quae pilos
bene penetrent , in eum relaxet: ex quo terrore& vul-
nere tantum fübito concutitur , vt impetu quodam.
- efos fru&us ,quafi erandines & lapillos per feceffum
emittat : & mox in occurrentem ftatuam, inflar homi-
hi$, vel fpe&tri ex induftria collocataim irruit: atque in.
-€a dilanianda laborat , donec aliam lethalem recipiat
— fagittam abipfo venatore, poft faxum vel arborem fefe
- abícondentem. Mira etenimfuria accepto vulnere: at-
. que vifo fanguine, quodcunque occurrens férit, & ma-
. xime ipfa vrfa , quando catulos alit. i2 RN

De in(idiofa venatteneVr[orum,
ie zos. dHapniw ——— .
- ^. Ttendunt quàm diligentiffivrfi
m? ceruorü tran-
0 £M üitum,& maxime enixis catulis ipa foemina : que -
QUT uec e Re o
 /IBRI xvill.—— 389
non tamfame vrgente, quàm metunerapianturcatu- ——
AE

li,in omneobiectum animal feuire confueuit. Illa ete»

nim huiufmodi violétijs prouocata, vifi fortitudinem,
dolos, &infidias,vt
raptum vindicet, longefuperat & -
excellit. Latitat enim inter denfos arborum ramos , &
virgulta: cui fi ceruus cornuum gloria, autnarium vir« -
tute, vel curfus celeritate confidens, incautius appro- —
pinquat, mox in eum irruit iugulandum: & fiprimam
fui defenfionem , triumphumque in cornibus ponat,
illorum tamen nodofitate & pondere feffüs , vifinaQque
us,
humum
tabie agitat ad
deprim itur, vt viribus&vis —
deinde —
ta deftitutus, ilicócorruat deuorandus, Accedit
cornutum taurum , fimili aftutia vteps, fefuper dor- - —
* fum eius proijciens : cumque vrfam abigendo, cornie
bus fe liberare nititur , ipfacornua , fcapulafque tenet
vngulis, donec pondere fatigatus corruat moriturus,
Deinde dorfo, velut farcina, impofito tauro, bipes fyl-
uarum latebras ingreditur, vt eo vefcatur «.Verum
cum hyeme committitur hec preda, vrfa canibus vel --
niualibus veftigijs prodita, non faciléeuadetilicó ve- -
natores vndique concurrentes. .À trigefimo die con-
ceptionis, quinos vt plurimum catulos , pauló muri-
bus maiores, informes, & candidos carne , fine oculis,
fine pilo, vnguibus tamen apparentibus, parere folet:
quos paulatim lambendo matres 6gurant, Nec quic.
quam ra1iius hominibus , quàm parientem videre vr^
fam. Ideo mares quadragenis diebus latent, foemina -
"quaternis menfibus. Specusfi non habent; ramorum
ÍrnticumqQue congerie edificant manfiones impenetras —
biles imbribus, mollique fronde, & cu conftratas.
| | Dba4-
 490 — DE ANIMAL SYLYZfT. ——
Septenis diebus graui fomno premuntur,vt vulneribus
vix excitari queant : tuncQue mire pinguefcunt, füctu
— prefertim dextri pedis.Foctus rigentes apprimendo pe
. €orifouent ,idque veluti volucres oua fua. |

— De Herinacei fiue Bchimi cum Vrfo conflictu.

: CH. dj. 4 -
j
2

Icet Herinaceus pinnas habeat cacumineaculeatas, *

- «Mzquibus fibi poma colligit ad victum, atque recon-
— — ditincauis arboribus,& vríum in nido moleftat:atta-
— men mole opprimitur vifi, ingenio adhibito , quando
fcilicet conaoluitur herinacus in formam pile , ne
quid in eo preter aculcos comprehendi poffit: quo ta«-
men remedio, aut vrinz afperfione , contra vrfum vl- —
- cifcentem hofpitium violatum, przualere nequit: neg;
vifüs eam predam, licet miferam & inopem, quzfi fpi-
. nofam efcam ,vorare poteft, Quocirca rediens in ca-
pue 0. ueanig
 /— EPITOME LIBRI XVI — 9t
- wernamfiamquiefcit atquefüQu vngule viuit, & im--
. - pinguefcit: cafuQue quocaperetur, & caro eius affate-
tur, prater morem omnium carnium nierefceret , licet
nullum argumentum minimi humoris,in aluo eius in--
neniretur , neque circa cor, nifi exigue guttz, nihiique
- fanguinis inzeliquo corpore. Proceduntvernali tem—
pore mares prapingues: cuius rci caufa non prompta
cft, quippe qui nec fomnoquidem faginentur vitza 13.
dies . Eít etiam pugna vrforum contra apros , fed rara
vi&toria : quia plus prafidij habent in dentibus , quàm.
cerui vel tauri in cornibus autceleritate.Equas grauidas
dentibus ac calcitratione pedum validi caballi defen-.—
dunt ab vrfis . Pulli agilitate curfusfedefendunt: atta-
men pauorem femper retinent , vt inutiles fint ad bel-
lum: in quo füb ftratagemate foler aliquis armatus.
occurrere in pelle vifina , propter equos ab vrfíis aliàs
VÉXdLOUSM 7 1 9 - coe
- — Be otti[ione Vr[orum per ferream clauam. -
—HXah. 24. ——— t |
i

dide: in Aquilonaribus terris , maxime Podolia,

Rufsia , atque vicinis locis, ob infinitam apum
multitudinem , domeftica aluearia , non füfficiant:
facilé terrarum incole finunt , vt ad cauas arbores arte
ad eum vfum aptatas, vel à natura fic relictas, euolent,
flirpem multiplicature. Vrfis igiturad rapinam mel--
lis affüetis, co modo parantur mortifera infidiz, vt.
(cüm debilifsimum caput habeant, vti leo fortifsimü,
quód aliquando alapa accepta exanimentur) caua -
lignea, ferreis cufpidibus circundata, füper foramen —
. egredientium apum ex altiori ramo, bis. fufpen«
 .g9$ — DE ANIMAL. SYLVEST.

datur : quz impatientis vrfi, mella rapturi, à capite -

reiecta, reuertens interimit rebellantem , vtvita pri-
atus carnem & pellem domino exhibeat, proexiguo —
melle. Carnes fàle condite, quafi füillz atferuari fo-.—
lent, ficuti & ceruinz , alcinz , velrangifering,
pro ca»
ftrenfibus cibis :aruinaQue ,pro medendis vulneribus
n —-

quacunque occafione füfceptis. — L-

De raptu puella , ( generatione Vlfonis ; aSiatif-
fimiaefortiffpi iris —
/
Cap. 29.
/ E -

NS Saxo Danorum fcriptor, atque reliqui poftet, -

Es
totcircunftantijs recenferent puelle raptum,parü |

| V Taluiinin abditis eius rebus conuitiari, Quantum igitur -

iios pee o o o 5 n ET
- ad raptum puelle attinet, fic vt fequitur;ex noua bifto--
ria charifsimi fratris & antecefforis mei , loannis Ma-
- gni Archiepifcopi V pfalenfis lib18. r.ex relatione Sa-
xonis accepta, diffultus manifeftatur. Ait enim: Cuiuf*-
dam patrisfamilias in agro Suetico filiam liberalis for-
me,cum ancillulis lufum epreflam, eximie granditatis
V rfüs , deturbatis comitibus complexus rapuit: exce-
ptam; vnguibus prac fe leniter fereng , ad notá nemo-
—ris latebram deportauit: cuius egregiosartusnonoge- —
nere cupiditatis aggreffus,amplc&tedi magisquamab-
- fumendi ftndium egit:petitamque laniatuipradam,in |
vfum nefariz libidinis vextit. Continuó enim ex rap» —
tore amator effe&us, famem concubitu foluit, ardored; L^
gula: Veneris fatietate penfauit. Quo4; eam indulgens
tius aleret , crebris incuifionibus vicinum acrius incef- —
ante vefcifolitam, —
fabatarmentum:nec nifilautioribus
* 0804 .BE ANIMAL $SYLYVEST, — ^
— fparíis fanguine dapibus affüefecit. Adeó enim captiue -
Ípecics efferatam raptoris fzuitiam fiegit , vt quem.
fanguinis fui cupidum extimcefcebat, an:oris auidum
— . experiretur,paftumóue abeo perciperet,cui fore proti- —
- . mus alimonia metuebat. Tandem fera à canibus & re--
/ tiarijs circumuenta, ac venabulis occupata, confoditur.
—. Vtergo duplicis materix benigna artifex natura, nup-
tiarum deformitatem feminis aptitudine coloraret,ge- -
nerationis monftrum vfitato partu edidic fylueftremd; —
— 4, fanguinem humani corporis lineamentis excepit: na-
/Z . toque filio paternum nomen 3 neceflàrijs imponitur:
qui tandem agnita fue propaginis veritate,àpatris in*
terfectoribus fünefta exegit fupplicia : cuius filius Tiu-
— gillus Sprachaleg,
nihil à paterna virtute deficiens, VI-
fonem genuit: à quo Rex Sueno, & cxtera Danoium.
Regum ftemmata , ceu quodam deriuata principio,ló-
gofuccéfTionis ordine (tefle Saxone) profluxerüt.Quo-
. modo autém fimiles partus iudicabuntur, Aug. de ciu.
— JODeiplurima dicit de fimili propagine; vtri fexui ma-
* . gis fit attribuenda. | | [0o E
pt Deraptu fistulantium $ubulcorum, —
e o om Uaboo — - ——
(QQ'Atis tritum eft vrfos, ficuti & delphinos , ceruos, o»
AJ ues,atque vitulos,imó & agnos plurimum dele&tari
- muficis niclodijs; rurfufaue certis hogifouis.cornibus, -
— fcu tubis,adeóab armentis arceri, vtfono percepro, in
— .longos fyluarum receflu$ abfcedant, Quod quia non -
ignorant pecorum paftores , bicornibus fiftulis luden-
. tes, aliquando pei vifos rapti, continue fuffllant,do- —
— Bec fame vrgente vríus difcedat alimoniam eonqtifi-
| É p | e —— fürs, —
 - 395

ni
LAT|

Fu MA
bocSEEN
Re

ke NS c SAMtoni
uri N 4
d
yat
De
o
HA

ais
sT

efti
Viger
tovs

AF 9 ^y MY, CR
2 NV// iii SEITIHYI LR dus
Da fd oua V* P 3 j d
SR: fps : — /i E E :
— t : UNITa
r4 BECHESDOMU

turus: Quocirca accepto caprinocornu , interdumQue

vaccino, onum horridum excitant , vtteritafera,ims —
niunesad armenta difpería recurrant ,Quód bicomem —
,fecum ad pa-
fiftulam , vulgari gentis Seeckpibe dittam
fcua ferant, ita naturz yfus docuvtit, oues, &ar» —
menta auidius c(cam fuman t, atque comprefhus paf- —
canturin herbis. p m-—

De cborea Vrlorum Lituanicorum.

Cap. 277 e ) à

y Vísiac Litnani,Suéonibus & Gothisin Orienta- ——

X. libus plagis viciniores,pro fingulari voluptate dus
,cunt, ferocifsimas beftias femperad manu habere do- ——
mefíticatas,ac omni eorum arbitrio fingulariter obteme-
peranteVs, nde vt id celerius fiat,incaueis velcatenis,-
cas recenter e fyluis captas (prefertim vrfos) aliquátu« — |
lum fame maccrandas obíeruant, vnum vel plures ma-
 giftros conformiter veftitos,eis efcas porre&turos depu-
. tantes , vt eo pacto ad lufüm actactum cumeisetiam
folutis affuefcant. Adhibent & dulcem fonum fiftula-
rum,quo plurimum gaudent, vt eosad ludicros geftus,
"& choreas affüefcant : actandem diffona tubarum yo-.
... «ead pedes erigendos, tanquam acriore fieno,inducüt:
- & finaliter vt à chorex infpectoribus, matronis prefer-

ld, tim & virginibus, pilo anterioribus vngulis porrecto,

bipedali inceffü mercedem faltus exquirant: quafi
illiberalior vifa fuerit , dire&toris nutu murmurant, -
. 8t; capite moto nummum petunt augeri . Ita mutus.
interpres,lingua ignarus in exteris terris, vbi hecfpe- —
. €acula fiunt, mute fere fignaculo prfcribit aftutum
quatum. Nec tamen id fieri videtur, quód. folum eo
.. €xili quxftu viuant ita proficifcentes:quiaijvrforum
ductores funt ad minus fex, vel duodecim valentes viri -

E
-O* RPUPOMB LIBRIfuntXVIIÉ. . do» —
in quorum focietate filijmagnorü
quandoque no-

um cipumdiflanti as;arma, cocordia m, vel Piin-

bilium &magnatum,vt remotas nationes, morcs, loco»
difcord iam —
ijsludicrisartibus agnofcant. Verümcum ali- —
— —3. L4 p 4 X (4. 0 1- s;
funt inGermania viatores fpoliafe, —
E
quando depre héfi
atque vrfis obiecifle deuorandos , technis his oppofitas ^
sim
ne amodo
(unt leges grauif e,ur. -
eó ingrediant

*
Rd

|. « Deagilitate Vrorum. Cap. 28. Ml

C)ues & aliud fpectaculum,quo
vifi capti depor. -
tantur naui,atque perfunes afcendendo, vel defcé« - -

etia — —
dendo,ludicras exhibentexercitationes:aliquando
vtiles,pro rerum inopinato euentu. Nam accidifle me-.—
minere prouincialium hiftoriz, quendá à pirata emu-
lo fuo
| liberatü fuiffe, hac occafione ,
; quod territus erat.
i
is pirata in acceffu fceleris perpetrandi , ex eo quód à
long? funibus viditafcendentes,&defcendentesbonus —
—-
E 9b.
cs LER.
(vtpa ANIMAL. SYLYEST
tat) pro defenfione nauis , vt
moris et.L2
fublimiori malonauis. Nec alij erant, quam imuenes -
vrfi, in funibus colludentes. Pratereà amoenius eft fpe-—
€&aculum;quód eis ad aquas extra naues afpicientibus,
— maxima multitudo marinorum vitulorum. admirabü- .
——— da ccutrit, vt quafi innuraeri
i porci videatur hincinde. —
circumnatare nauem:fitd; vt haflis longis,atq; hama-
tis,affixa chorda capiantur à nautis.Similiter & caetez.—
E. Bis ,qua captum vitulum marinum eiulantemd;-
. more porcorum iuuare conantur:imo &ipfi vifi ad na--
tandum dimittuntur,vt ad casadmirantes vituli capis E
- antur,velaliàs orta tempeftate, acd tonantes enge |
mentes extr'abantur :
^

Caf. 39: E
! De vrfis snc Ao Yotat.
TE autem domefticati vifi efcas, quafi lop
E culi xferuari TUNE caniumant ions appli-- E-
^ nM -
 I1 dee (399.
antur in ct ijs magnarum.
n .vtvnoovee nn focijj$,. y a

aut plurib s annexis, - pondera: aquarum ,vel aliasses. ue

eleuent :àputeis;altis: jdQue connenientibus vrnis ma
gnequantitatis capacibus, ad hoc fpecialiter ordinatis.
| Nec folü in hociunaminis genere, 4ed & magnis plau-
flris pertrahendis. applicantur :: quia magna fortitudo
b
eisineft inbrachijs ,vngulis ,& lumbis .5ed necinui--
fum eit, vtin pedes:eredi, faccos velliena ad locum
defignatum.«comportent, autin portis magnatum pro
—

cuitodibus, ne noxiz intrent betlize,, deputentur. Miri -

tamen ludum.dum. aruuli funzcumponddores
impune CMMenE cy o
tec.

De Vulpibus (& earum dolis.

Ca». 30.
veiin Septentrionalibus [yluis vulpes nigra,cafa —
| dide rubea, crucigéra in dorío, alizq; cxleftinoco- xm
 400 | DE ANIMAL. $YL TEST. 1
— Jorerefperfz ,omnes tamen in eadem malitia atgue
— -aftutia participantes. Nigra pelles preciofiores cate-
yis eftimantur,quia Mofcouitarum Principes frequen-.
tius his vtuntur. Deinde crucigera pelles , hoc eft, que :
nigra cruce dorfotenus funt à natura fignata , propter
maiorem ornatum, & pellium magnitudinem : quam -
non nifiin maturiore «tate vulpes confequitur.HaQue -
. pelles,
vtinigra , magno commercio Mofcouitarum & -
Ruflorum,& Tartarorum appreciátur: quamuis nigras
annexam habent fufpicionem, quod atro colore, fümo.—
T4 videlicct picearum tedarum fint adulterate. Candide
. pelles minoris funt reputationis , & coloris caleftini,
aut afuriai , propter multitadinem ; & pilorum cafum:
minus enim cutibus adharente$ durant. Attamen qui
-curiofitati ftadent, aut vtilitati , mixtura diuerfarum
. pellium operimenta arcendi frigoris,pro vfu dormien-
- . tium conficiunt, quia magnum calorem citó inductum
— . econferuant,leueíQue fünt,fenioribus conuenientes. Ru- -
.— — bez vulpes prxdiis omnibus frequentiores, vbique.
— -reperiuntur,faciled; veftigijs poft fe in niuibus reli&tis, -
venatorum faeacitate , & canum celeritate: capiuntur,
| prout &lepores,vríi;cerui,lupi,lynces,proprijsveftigijs -
— — fe venatoribus produnt, eítateveró odorecanum, —
Dedolofo ?ngenio Vulpium. —— 28 i.
B vu cue Cap. 31. EC CIA RUTM
AF es preffa fame, frigore, & niuibus , accedendo -
— 5 cw xdes humanas fingit latratum canis, vt confiden«-
tius domeítice beftiz cam accedant. Infuper fingit-
fe mortuam, ac refüpina flatum attrahit, lingua por-
qruccskp | . zeda.
 s C A yu n - SEA MN e

. "EPITOME LIBRI XVIII. 4o

reca, Tunc aues incaute defcendentes quafi cadauer

comefturas , aperto orerapit & vorat. Pratereà quan-
. do elurit ,nec inuenit quod manducet, rubea terra fe
inuoluit, vt appareat quafi cruenta: proijciens fein
terram,retinet flatum :quam videntes aues non fpi-
rantem , linguamóue ore eicctam , mortuam pütant.-
Sed mox vt delcenderint, eas attractas deuorat. Pra-
tereà quum videt non poffe propter aculeos fupera-
re echinum , fe refüpinat, atque ita mollem corporis
partem lancinans enecat.. Vefparum etiam quando»
. que multitudinem cauens , fimulans fe abícondit, ex-
tante cauda : circa quam yt illas certatim occupatas,
villodue denío implicitas animaduertit , egreditur,
atque ad faxum , fiue atborem perfricando obterit, m
vt extin&tas deinde pafcatur. Eodem feré commento .—
cancris & pifciculis infidiatur , ripam obeirans: came —
s Cc |
 -s cil leslie owl
Lo. KL - ike. 0. a ccu CZ e qu ix

"U40h| aem DE ANIM

cue AL et EL SYLYES
: : T.
j -—
rod E
daque in aquam demerfa , illi nouitati occurrunt ,vil--
L

n
L

liue obuoluti ilicó extrabuntur . Prattereà cum puli--

ces habet , fa(ciculum mollis foeni ore accipit pilis in--
í e

uolutam , féQue paulatim pofterius inchoando in a--

quam mergit , ac totum corpus , vt pulices aquam fu-
gientes, ad caput afcendaut. Deinde caput immer-
-git , vt in foenum fugiant: quo facto, foenum xelin--
quit in aqua, & mox enatat, Pratereà qu emcüm
i1l famem
icó rapit
patitur , ludu m fim u:a t cu m le po re :
& deuorat , nifi fuga, vt frequentius fit , füam vitam
conferuet. Canes etiam quandoque euadit latratu 1e
«eanem fingens, fed certius, dum ramo fe fufpendit,.
- canes errare cogit , incerta veftigia infequentes. Solet.
etiam venatorem & canes eludere, dum gregem ca--
| pe intrans ynam ex eis occupat, cius dorfo infi--
liens , vt per curfum capre fugientis propter odiofüm.
fefforem, citius euadat. Nam & alix capra fequuntur:
quas quam venator turbari timet, canes reuocat, ne.
pereant plures, Capta quoque in pedica , quandoque.
morfu fibi pedem prafcindit , vt vel fic euadat. Quum
verófuoa nulla patet , fe mortuam fimulat, vt à pedica
extracta fugam arripiat. Pratereà quum canis eam
infequitur, & aflequutam apprehendere nititur, villo-
- fam caudam fuam per infequentis ora trahit : ficque.
canem eludit, donec fyluarum latebras ingrediatur.
"Vidi & ego in fcopulis Noruegiz vulpem inter rupes,
immenía cauda in aquas plures educere cancros ,ac.
demum denorare. Idque non rarum eft fpectaculum,.
2 quum nulli pifces, ita vt cancri, immiffe rei, pracfertim
villofz adherent; ctiam aridis pifcibus in aquas ad.
 X DR m T

| EPITOME LIBRI XVIIL 40j

emolliendum emifsis. Qui podagra vexantur, calida -
- huius beftiz pellicula extracta, atque pedibus circum-
ligata fanantur. Adeps etiam eiufdem animalis , au-
ribus & membris podagram patientis adhibita , pro-
deft.Pinguedoeius torminofis,& omni dolori confert.
me
uo!
Cerebrum eius infanti fzpius datum , nunquam cadu-
| "Deque pt) 4 is 3 p» ; .
cus erit» Et ita hec & fimilia pro fímplicibus medici-
* €

nis per experientiam obíeruant Aquilonares.

De ferocia bominum per incantamenta in
e om Lupos cenuer [orum.
Eco 4-25 32. | ! |
N fefto Natiuitatis Chrifli füb noctem, ftatuto in ve
loco, quem interfedeterminatum habent, tanta lu-
porum ex hominibus diue locis habitantibus con-
inrfis
uerforum copia congregatur , que pofteàeadem node.
mira ferocia quum in genus humanum,
tum in caetera
animalia,qu& feram naturam non habent,fzuit,yt ma-
; D

ius detrimentum ab his, iftius regionis inhabitatores,

quàm vnquam à veris & naturalibus lupis accipiant. Hi
*—
E
-

Nam vti compertum habetur , edificia hominum in

fyluis.exiftentium , mira cuum atrocitate oppugnant,
- ipfafque fores effingere conantur , quó tam homines,
quàm reliqua animantia ibidem manentia confumant, -
Ccllaiiaceruifiatum inorediuntur , ac illic aliquot cer-
5 1 5 : 9 7
uifiz ,aut medonis to nas epotant , ipfaQue vafa va^
cuain rmiedio cellarii vium fuper ali&d cleuando col-
locant: in quo à natiuis aut genuinis lupis difcre-
| pu. -Locum vero, vbi forfanilla nocte quieuciunt,
harum terrarum incolx fatidicum arbitrantur : quia
cx | Cc
 404. DE ANIMAL. S$YLYEST. /— |.
fi alicui in eo quid aduerfi contigerit, veluti vehícus —
lum obuertatur , atque ipfe muibus inijciatur, plané —
fibi perfuafum habent, eum ifto anno morte mori- —
"turum , quemadmodum id à multis temporibus pet.-
experientiam explorarunt. Intra Lituaniam, Sa-
| moegeétiam, ac Curoniam eft paries quidam,ex quo-
| dam caftello dirato reliquus , ad hunc certo anni
| tempore alíquot millia corum conueniunt, vt vniuf-
cuiuíque agilitatem in faltando explorent, qui bunc
— parietem tranfilire nequiuerint, vti pinguioribus feré -
cuenit, flagellis ab eorum prafe&is caeduntur, De--
nique conftanter afferitur, inter hanc multitudinem
etiam iftius terrzmagnates
,atque ex prima nobili-
tate viros verfari. Haecigitur metamorphofeos ratio, -
—.,^ -ipfi natura maximé contraria , à quodam huius vene-
v ficij perito, per poculum ceruifiz propinando (dume
modo is qui huic illicito confortio applicatur, illud.
acceptet) certis verbis adbibitis datur. Pofteà quando
fibi confultum videbitur, hominis idzam, in cellarium
aliquod , aut abditam fyluam fe conferendo , in lupi
,' formam totaliter tranfmutare poteft ..Denique hanc
iuxta placitum poft aliquot tempus relinquere, atque
. Miam vicifsim affumerefibiintegium eft. ——
Bxempla. bominum eorum , qui in lupos —
: /
ponuevfs [nnt , cf contra. cec

"t AS vt ad exempla perueniam

Cüm nobilis
us. qui--
?v | dam longam per fylnam iter faceret ,aliquotQue
feuilis conditionis zufticos, huius yenefici; haud
poc | D 1 I
 ^ QEPITOME LIBR! XVIIL —— 40g
ros (quales plerunque iftis in oris reperiuntur)
fecum ducebat: dies ad vefperam tendebat : tum
etiam in fylua pernoctandum erat, quia in proximo - api

nullum hofpitium- fuit: denique fame ac penuria

-premebantur. Tandem vnus eorum repentinum con-
fiium proponit, ceteros debere effc quietos, nec vl-
lum tumultum , fi quid viderent , excitare : fed àlon.
-ginquo gregem ouium paícentem confpicere: cura.
turum, vtabfque magnis laboribus vnam ex his ad
coenam haberent affandam. | Statim deinde in opa-
cam fyluam,ne ab aliquo confpiciatur, fe confert,
jbique formam hominis in lupum transfigurauit.
Poítea in ouium greeem magno impetu irruit, &
vnam ex eis retró in fyluam fugiendo diripuit : quam
aliquanto poft in lupi forma ad currum defert. Socij
autem huius prada conícij, talem grato animo íüf-
Gpiunt, & in curru clam abfcondunt: qui veró in
lupum fe transformauerat,ad fyluam iterum reuer-
titur, humanamque formam ruríus aflumit. Conti-
git quoque in Liuonia haud multis ab annis , inter
nobilis cuiufdam coniugem atque feruum fuum (quoe
rum illic maiorem copiam , quàmin vlla alia Chri-
Ítiatorum regione habent ) quéd altercarentur ho-
mines in lupos mutari havd pofle: prorumpit ergo
illeextempló eius rei exemplum velle extendere, dum-
modo fibi facultas concederetur: cellarium folus in-
greditur :vnde pauló poft lupi forma indutus egre-
diens, àcanibus per agrum ad fyluam tendens effu-
gatur : quiei oculum (etfi fatis acriter fe defendebat)
eruunt, Poftera autem die,addominam fuam mone-
 ANIMAL. SYLYEST. 7
406. ^pE
ulus redit: Denique recenti adbuc memoria coz

- OLAL
x —
 clesccewoc c

dm
Iq

^.
e e

D o— ME
o e E c |

OLAI MAGNI GOTHI.

| ARCHIEPISCOPI VPSsALENSI S ——
u —
pb 4d boy |
EPLTOME LIBRI DECLIMI-.
c E EIE es

— 7 DeMHcápitre do»diner[is eius (Eecielus.

-Cap-1.— — |
SER N partibus Aquilo nis
buius auis natu«
Ee) racenerofiorac fortior, quàm in cz. -
f : us effe cenfetur,ma-
mundi partib
teris mu
 : n "Er x — ——

- &ur. Eftque huiufmodi naturz, quód auem , quam -

- yefperi predatur , vngulis fub pectore ob inducendum
«alorem feruat, maneque liberaliter fine iterata rapis -
- mdablohüb-- —-- —- — [000 EM
JAdbuc de matura Accipitrum. ——
. Cab. epe E. | | .lvE XH
q^ Omeflicus accipiter domino rapinam fylueftrem —
À 7 porrigit: vnde cor & inteftina recipit in efcam. —
—— Et hi tepidioribus locis plus delectantur , citiufque
— "amne bouina , vel porcina impinguantur ,vti gallina-
W^ ef£a carne iuuene marcefcunt , & veteri temperantur. -
-—— Anteaucupium commodius in locis non nimiumtee
nebrofis feruantur , vt alternis diebus producantur.
-— Sedante omnia cauendum,ne teneris infantulis exitio —
— -— fint. Nulla nanque beítia quantumcunque domefti- -
— —€a, adcógraflaturin infantulos, vt fimiz,& magniace -
E cipitres :qui aduolant cunabula , vngulafque tam for-
titer imprimunt oculis & naribus prolium,vt vixeuo- -
- laturtieximant. HiqQue fünt corpore amplo , oculis
va-
iiis & pellucidis , vultu hilari , grofsis pedibus , longis
vnguibus, delitiosé comedentes, cunctafque aues inua- -
dentes: quia nullas timent aucs , nifi pauonem,immó -
—. grues,
& lepores, cuniculos , vulpeculas ,porcellos , anferes,
anates, & gallos fylueftres venantur, praefertim
— fame & frigore vreente , quando aduolant domos hu- —
manas: ybi fübtilibus filis ala permotis , intraianuam —
recluíi capiuntur : tandem longo ieiunio domeftican- -
tur feré eodem modo quofalcones . Eft & aliud eenus *
. accipitrum in Septentrionalibus terris, quod domefli- -
LES cis auibus infidiatur , vt anferibus, anatibus,& pullis: -
| Datos
*s.
uo. c9 byemolad
 -— oce E QE

— € o& RTITOME LIBRI XIX. — 409.

- hyemeQue
tempus fuum cognofcens ,latitat in nidis:
- audaxin paruis, & timidumin magnis. À nifo ctiam
. fugatur& 2allo: tandemque emoritur fame, Nifus.
rapax , vltra omnium ferarum naturam fxuiens in
füum 2enus , prout homo, ibidemin magna multi.
— tudinereperitur
,Solus frequentius volat, neinprae- —
. da fuftineat fodalem . Pafferes, ceteraeque auicule eius ——
infidias fugientes, quàm celerrime fefe recipiunt ad.
rubos fpinofos, DR oo oe
.— Des Aquilarum natura, qo» diffe-.
E veutia earundem. —. ———

: Agde auem nobilem & rapacem, abacumine

.vifus fic dictam, omnibus notam relinquo. Ve»
- puntamen quia in Septentrione maxima multitudo, -
propter ferarum. abundantiam reperitur, aliquid de
earum natura , pramiffa diftinctione , prafentibus in-
terponam. | pc epe
Sex igitur funt genera Aquilarum.
Primum Herodius ,qui & Girfalcus dicitur, auis
iüter omnes nobiliffima, colore ceruleo , ad albedi-
nem tendens, praterquam in pectore &alis, vbicoe- —
letem colorem euidentius imitatur: adeó fortis, vt
aquilam rapiat: etiam adeó animofus , vt 1 in aére
poft quatuor vel quinque grues, vel alias aues dimiffus
fuerit,non definat à prada,donec omnes ad terram fuc*
ceffiue deijciat, cane ad-hoc edo&to rapiendas. Necre-
uocatus herodiusisprz indignatione defcendit,donec —
japiatelapíam.Necpluresgenerat,quàm vnumpullum, ——
— |. Secundum
: g«nus
E poft hos aobipus
ro eft, quod anferes,
E.
 tot nm AVIPBVS
€ygnos, cuniculos & lepores pracipué rapit , quando.
... pullos habet. Herodio quantitate minor, coloris varij,
€x albis & cinereis pennis intermixtis , candidas pen-
mas habens in breui ano. loe Pec E
— Tertium, quod truncatis infidet arboribus, vnde de.
nominationem accipit: 'eftque cinerei coloris : anates
. .& anferes venatur , duobus pradi&is generibus in
— quantitate & audacia minus. - L-
— . Quartum, quod accipit pifces, variumin ventre, al-
bum& nigrum in dorío, & in ftruma nigras habens
. maculas:
vnum pedem habet anferinum ad natandum,
alium vngulis acutum ad rapiendum.Infidet arboribus
fuper flumina pifcibus infidians : quorum maxima eít
- multitudo in Aquilonaribus aquis,
Quintum genus paruum cft, varijque coloris,fed in-
à F

genio pollens: nam offa in fublimi portata, verfus fa-

xum vt rumpantur,ad medullam exugendam emittit. -
. Sextum genus candidum, viuens ex venationelepo-
rum, cuniculorutn, porcellorum, catellorum,vulpium,
5 &fimilium.Aquila tantum pullos dilieit,vt fagittarum
— . Adlibus fefe pro illis interponat, tanquam fcutum.
De proprietate -Aquilarum, t^
- — dneubatione. —. dr
Lou e ec e o €49 de- — . —— — 3
&

— pr autem genus carum hoc proprium habet,

.N—7 quód pellibus vulpinis & leporinis cafu inuen»

(ue beneficio caloris fDaris cubanda reponunt. Non

— . tis, velab eis extractisoua
, fouenda inuoluunt, nidif-
-. enim continuó cubare poffünt manentesin nidis: quia
y/ Yngule tantüm curuantur , yt rebus pradandis inepta
2
 — — 9 EPRITOME- LIBRI XIX, — «^H
* reddantur. Curam tamen erga pullos educandos maxi-«-
mam geftant, pifces, aues,lepores eisin efcam adferen-
"do. Quod quum confiderant fagaces venatores, nidos
afcendun t pullorum ligaculo ftringunt , vt
, anufque
. comedendi incurra nt impedimentum . Soliciti itaque
fobolem zgritudine liberandam, omnia
^ parentes erga
genera ferarum in coelo , terra, marique recepta, nidis
Amportant , vt diuerío medicamine, vno vel altere
modo füfcepto, fanentur. Congeritur in hanc rem ma-
xima efcarum copia: quam aucupes extrahunt , come-
duntQue, vel vendunt .Nec fterili quaftu id accidere
folet, quum aliquando lepores, gallos fylucftres, anfe--
res , anates ,lucios , & pifces magnos, plurium fore--
norum zftimatione inueniunt ,inuentoíque domefti-
cis cibis apponunt , vel magno pretio vendunt. Colli
gitur ,aucupem vnum quaadoque plus daorum pullo- .
gum prouentu lucrari; quàm colonum aliquem piedijs |—
binis. Ne tamen pulli buiufmodi fame pereant anum
foluunt , animzqQue in famelico corpore pendentiap- —
quanan*
gunt,qu . — —
cibos permittuntjterumqQue! reftrinaq
pofitos da ui la ad eó -
nanque
tólongius id natura concedit. Eft
EY

generofi animi , vt pullos proprios nonanté dimittat,

quàm fibiipfis enutriendis füfficiant: neceis putridas —
efcas apponit, fed recentes. Nobilitate naturx aquila
nedum alijs auibus fecum permittit paftum, verüm —.
- eo deficiente ex eis vnam rapit deuorandam : vnde& ——
. pennzeaquilz in pharetris telis alijs appolitz ,pennas
alimm conlumunt, pracipgé anícrinas. ltem vifa
vt VIX.
aquila , caeterae ates pro co lie tantum terrentur,
famem pulíure exeant inpredame ee
 B2 —— — — Df AvVIBYt.
— —
| De .Anate t» genere etie —-
cci c (n5 | E
JA Nas abaffiduitate natandi dida, omnibus nota, -
LX. tam fylueftris quàm domeftica , alioque modo
.& geneie diuifa, hicveniet annotanda, maximéquód
— án Septentrionalibus aquis, tanta earum ; praefertim —-
- "fyluettrium, copia eft, vtferé cunctas aquas cooperie
re videantur. Non enim eas aucupes exturbant ,nifi
raró: quia anatum carnes frigidae funt, & eroffinu- —
tuimenti:imo verius, quia longé meliores ex fylue-
ftii venatione ,quàm aquatica , habent carnes. Et li-
cetanates dinerfi fint generis , tamen omnes conue-
niuntin forma roftri , feu oris lati, & figura pedum -
membranalium ad natandum , colore fecundum qua--
litatem regionis ab inuicem difcrepantes. Domeftice
tamen Deope candida funt vniuerfz: fed fylueftres
nonniíi in tepidis aquis morontur, quarum fubtere"-
ranex venz ealidam quafi faülphuream exhalationem |
continué fübminiftrant. Ne tamen elacie conftiin-
—— eantur aqua huiufmodi , natura inftin&u circulari-
ter & obliqué natantes , eas aquas feruant apertas, —-
tantumque vociferantur, vt ad magnam viarum di-.
— ftantiam inde audiantur. Cüm veró vehementia fri-.—
/ gorsfucrint fuüperatz, in fublime fe eleuant, vatum. —
. mare velut vnicum prafidium pro fecuri(fima ftatig- —
nepctentes,. - — decl 0050 9
& mirabili generatione natum $c We

5 prece e Glegornum(tefle Scotoruni recens —

F-
a CT CIEGO
ct *

| -tiorc hiftorico) ad duas leucas eft rupes Baffenfis, .—

| bon. D ——— o. — MH gu s
Ege UT us EUER LM E Er aS."

E. — —EFITOME LIBRI XIX. — ig

- in quaeft arx inexpugaabilis :circa quam magnarum
- anatum( quas Sollendas vocat) piícibus viuentium,
eft mira multitudo: qua cum anatibus ferinis come»
munibus,aut domefticis,non funt ezdem in fpecie fpe--
- Gialiffima:fed quia eis in colore & figura perfimiles -
funt, nomine. communi anatum congaudent. At dif-
. criminis caufa $ollezde vocantur. Ha anates in yere -
turmatim à Meridiein rupem de Bafse quotannis ve-
- niunt, & rupem duobus vel tribus diebus circumuoli-
tant: quo in tempore rupem inhabitantes, nullum tu-
multum faciunt. Tunc nidificare incipiunt, & tota
&ftate manent,ac pifcibus viuunt:& incolzrupis;pifci- -
"bus ab illis captis pafcuntur. Aícendunt enim illarum
- nidos, vt fnperiüus de pullis Aquila di&um eft,& ad.
- libitum pifces acceptant, in capiendis autem pifcibus —
- mirabilis eft huius auis induftria. Infundo marislyg- ; ^
ceis oculis pifcem contemplatur: contraquemíé pres —
cipitat, ficuti contra ardeam nifus: quem protinus
ore & vngnlis extrahit; etfi à rupe aliquo alio inter-
vallo diítet,alio pifce meliore vifo priorem elabi pepe —
mittit, quatenus pofterius vifum capiat: &fic femper ——
recentiffinos pifces habent, tota zftate rupem inha-
bitantes. luniores anates aut anferculos in terra yicina
- vendunt. Si ex his bis vel ter quis comederit/fapi--
- diffimz apparebunt: aues enim ift pinguiffimafunt. ——
Earumque pinguedinem artificiose extrahunt, quia
jn multis medicaminibus prodeft: & partes macras —
— venduat. In Sineautumnirupem triduocircumuolant, ——
- &poltcàagminatim
ad partes Meridionales pro tota.
hyeme auolant, vt illic yviuantinaftate: quia quanda —
ze z
 A4 — — PE ÁVIEBVS —
nobis eft hyems, Meridionalibus eft eflas . Diutiffimé.
— hxanates viuunt: quod per quaídam fignatas incola -
m perpenderunt. Triginta , aut quadragintain rupe bel- -
— . Jatores, harum auium fructus alit, & domino rupis
- — monnihi ve&tigalis penditur. Pratereà alius Scotorum
— . fciptor,qui diligentius rerun fecreta pertractat , dicit
— 4 Mr Orcadibus ex quodam fru&u arboris cadente in
v mare, generari anates : qui paululum fufceptis alis
| euolant ad domefticas, vel fylueftres. e -
00 7 — De Jnjeribus. Cap.7. on
Ylueftiium , domefticorumQue Anferum mira eft
J multitudo in Septentrionalibus regnis, & maximé
tempore cubationis , quo Sylucflres redeunt à Meri. -
dionalibus plagis , 1dque circa initium. Aprilis: hique
cinerei , nigrique coloris, & rubei roftri ac pedum
— funt, vcluti domeftici feré omnes candidi, & magni
» . reperiuntur, Syluceftres funt in multiplici differentia,
— videlicet in quantitate , colore, volatu, & origine.
Quidam enim alijs funt maiores, vt cinerei coloris:
po nigri, & cinerei, alte volantes: quidam candi--
— — dinigerrimas pennas in extremitate alarum habentes,
— — —&hialütfime volant : quidam ex arboribus nafcun-
— für,vt precedenti capite de anatibus Scotiz dictum -
— ^^ eft. Vtuntur homines Septentrionales adipe anferino —
/ . domcetítico in cibis condiendis , loco butyri :etiam in.
—* medicinisad perfridiones , conuulfiones , cxcofqae
- dolores fabitos. Hic adeps buiyro coniunctus, fan- -
uinem fiflit: eoque ignis facer , catbunculus ,vlcera -
X ut , & labiorum; cutisinfacie, & grauitas au» —
-xium fanatur. Anítrino adipe vtuntur Aqui E
 /J—.

/
EgPITOME LIBRI XIX. |. dij
—ad rimas labiorum,totiufque vultus ,ortas ex friporc.
Ifque adeps melli coniun&us, & morfüi canis rabidi
- adhibitus ,/ad celerem fanationem prodeft. Carnibus.
- anferinis fale conditis ,ventoque ficcatis , tam coctis
| quàm crudis, poft aftiuale folfitium , Vti omnium
aliorum animalium , vtuntur Aquilonares. Sed ante -
folititium hyem ale augurium fumuntra bi
ex offe pectoris
& lü
anferini,quam tzua quam durabilis crit hyems, hoc
fcilicet modo: $i clarum eft efis carmi
appa rebit. Si fpiffüm & opacum, nix plurima, byernf-
-$uc tepida fegnetur. Anfer tedio lonpifsimz noctis
ante diluculum in forti frigore plusfolito cantat: quia
| famc;& frigore concutitur, etiam in tantum, quód al-
befcit roftrum,& vngues: cuius vnicum remedium eft,
paleis vti fübítratis. Nec minusintentatis
ipfidijs ,aut
Orto incendioclamat. | pc 4 0
£l rcge De Corus martzit.

St quodaam genus coruorum,aquaticum,fiuecor- ——

nices anguillarum appellatum. Haz aues nieerrima
funt, prater pectus & ventrem: quibus cinereum colo-
— rem natura praícripfit, & incomparabilem vorandi ——
auiditatem. Venantur pifces,tardifunt volatus,diuque ——
fub aquis manent,quando fe immergunt. Habent roftra NU

dentata , vt falces meflorum : quibus retinentlubricos ——

pifces , anguillas praefertim : quas adeo gulosé venan-
. : : X c : :

tur, & vorant, vteas pcr aluum,tanquam per canale e-

gerant viuas.Sunt etiam hz aucs ingratiffimaze natura
quia ftercoribus eecftis, cortices ac arborum ramos,
ybi habitant, iaficiunt; vcfubito arefcant. Idque ardea
 | 416 re EL ID E-A VIBY $ 1n :
facit: quae aequé ac ille in altis arboribus nidum collo-
cat prope pifcofas aquas , vt feré omnia genera auium.
aquaticarum. In vere producunt oua.Eft & aliud genus
coruorum, quod in principio hy emis feptem diebus ni--
dificat, &feptem diebus pullos cubando producit, Hye-
mis autem principium intelligitur, quando quarta cali
hyemem facit,cum fcilicet Sol intra t Capri-
Tropicum
€orni hyemalem,víque ad A rietem. A ccedit etiam huic |
- Coruo,ingrato auium generi,alia auis aquatica, Morfex -
dicta, totaliter nigra: qua eiinfidiatur, roftrum habens
ferratile,vngües fortes: quibus aquis immerfa,erandes
pifces venatur, edit. Gregatim
& in arboribus nidificat
iuxta aquas,pullos pifcibus pafcens.R elinquens nidos,
fifentitfe grauari , nouum cibum euomit, alioqui peri-
ura. Hac faturata;alas
Sole ficcandas expanditdiuque -
aquam cauda percutit, antequam ad volatum eleuetur,
. Sortitur ergoaliud nomen, quód Humufculus yel Hue —
— midufículus dicatur. In omnibus littoribus Septentrio- |
— fis tam aftate quàm hyeme hacauis verfatur. hi
De inimica aue buius corus. |
E o — — — (Cu. 9. -c e
s A eft Platea di&a, Septentrionalis aquae incola: -
4 M ques acerrimus vindex eft auiumfe marimergens
tium, vt pifcibus vefcantur. Ideoque
his infidiatur hoc
EE mode: [nuolatin eas,capitadue mordet,& coriipit,dos
nec ad fuum víum extorqueat p.xdam :quam mox di-
mittunt taliter lacefsite .. Hxc aliquando conchy li--
busfereplens, cüm teftis grauari fe fentit,calore vetris.
femicoctas eijcit,conchyliad;, & oftreii quod intus eft,
laté exugit & edit. Praxereà inter pifces Oceani latos |
 £

KSC— — SHTOME DOXY Ex. — 4mo-

& aculeatos,R aiadictus reperitur: qui hominem àca- —
nibus marinis natantem , ad deuorandum raptum &-
fa&ocatum defendit, nec deferit donec viderit eum à
poiculo euafiflc, Hic pifcis coruum marinum fub vn--
as fe mergentem, fapi(fimé ad paftum rapit,ne etiam.
inaquis careat vltorefuserapacitatis. ———
. & Oe Falconibus,t eorum diftinctione.
M-
e
Boxe p o 0 Map 10 |
. Quilonares montes Falcones generant valdefez
'À. roces ,fed generofos , etiam candidos: qui bali-
"flis incolarum ', nifi omnimodam vim in rapiendo
fecerint, tanquam aues. ac * non impetuntur: alio-
quin damna facientes , quantumcunque nobiles , aut
candidi fint , fagittas incolarum non euadent. Habi- |
tant tamen in rupibus quafi inaccefIis
,viuentesex ras —
piu pifcium: quos ob nimiam multitndineny dimi--
.nuere non füfficiunt homines etiam. innumerabiles ,
nifi concurrerit adiutorium rapacium beftiarum. A dcó
natura ludit in rebus , abund:ntia vel defc&u lapacif- ——
fime. temperandis. Abundant etiam ibidem. accipi-- Sc
tres , & milui , ac corui , ob aquaticarum aurum fegni- -
tiem, ac tardum volatum : quia nimium feitilitate
BIDODHIOHMBR 3 5 20. E US
z. De Hirundimibus ab aquis extractis.
EE X4NIES 7. ——
T2 Tfi multarum naturaium rerum fcriptores memo-
-/ti: prodideiunt, hirundines mutare £tationes ,hoc-
eft, exurgente leui hyeme, repetere terras calidiores; |.
attamen 1n Septentriona'ibus aquis fzepius cafa pias, —
toris extrahuntur hirundines;in modu X conglonierate, —.—
|

k
 o
ee E Me
4$ —— — BR
FS Et
AYISY:; —

. .. qmaffe: qua oread os, & ala ad alam; & pedead pedem.
- — poft principium autumni fefe inter cannas defcenínrae —
. «olliearunt. Notatum enim eft eas eo tempore, fuanif-
—.. fimoconpleto cantutaliter defcendere,& pacificé poft.
- ^ principium veris inde euolare, atque repetere vetuftos.
- — nidos, vcl nouos naturali folicitudine fabricare. Maffa
- — autem illa perimperitos adolefcentes (nam antiqui&
—.. experti pifcatores eam remittunt) extracta atque in.
—— arfluaria portata , caloris acceffü. himndines refolutzm, —
... volarequidem incipiunt, fed exiguo tempore durant:
. quiaimmatura acce'eratione non libera fed captiug-
— funtieducte.Acciditetiam temporeverno,libere reuer-.
—. tentes, nidofque yeteres intrantes,aut nouos conftruen-
mee tes, fnperueniente horrida hyeme cum denío ca funis-
— — sium;,omnes pariter emori,vt nulle in te&tis,aut Éumie—
—.. gpum ripis totaca aflatevideantur, prater paucis
— --
-4 z
 dius
àprofundior
"tar ibus aquisafcendentes,autaliunde —
pereg rinan qua:
tes, natu
in
beneficiofobolem repara«e ——
mie, hyemep enitus Maiofoluta, aduolarecamnun ——
-tur. Agricolz
enim ex eaium nidis fublimius vel des ——
an in us
|prefh edi ficatis
montibus ,progno
, vci fticum
coliibus ( propter ,anin vallibus
capiuntimbrium dni I
. E
mentum, veldecrementum) fint femina
turi. Imó nee
bonum omen capiunt incola ex tect,
is
vbi hirundines ——
habitare perhorrcícunt:quia ea culminacafuracedütur, —
«o. DeaMamtnus [ub oueveclufts. —
| —€ah 12. e e
: MP Septentrionalibus ter ris
palli fylncftres : 3
AJquantitate fimiles phafianis, licet multo brieuiore
cauda, & abioluta nieriti€ 1n toto corpore, & candenti- -
bus aliquot pennis in extremitatealarum& caudarum.—
Mares rubra & eminenti criffa, foeminx veró humiliac
- lata,colore griíco decorantur. Hze aues mirabili natura
fultinentfrigus immeníümin nemoribus,vti anates in
aquis. Verum cum niucs inftar collium terrae fuperfie:
.€iem vbique
t, & cooperiu nt,ramofs Que arborum diutius
.deprimun condenfant,certo fructus bemilgarb orig ——
——
—
(Gatulo Italice dicta) in forma longi piperis vor ant, &.
ac quaage
glutiunt indigeftos: 1dQae tanta auiditatc
te, vt repletum guttur toto cormalus
por e ,
appareat —
Deinde partitisagminibus fefe inter medios piuium ,.—
colles immergunt, praefertim 1n Ianuario, Februario,
. Martio, quando niues vt tuibines, ty phones, vel tem
peítates grauiffima é nubibus defcendunt.Cumáue co
operta funt , penitufQue vt nulla videatur con plobatze,
«tis hebdomadis cibo in gutture colleo, cpefloag—
Dd:
 c4 — Dx JAvisyse ——
-. fefumpto viuünt. Venato;um canibus non produntur
... attamen fagacitate ex peitorum venatoium fax pius e.
... uenit; vt canibus in odore errantibus,ipfi fignis depre -
— — hen(i$ maximum numeruni viuarum auium compre--
--.. hendant,extrahantQque ad magnum lucrum.Sed idfieri -
—* oportebit celeriter: quia audito canum latratu, mox -
| vigore alarum (non fecus ac àgmina apum erumpunt, -
-— .&feinfubirme efferunt. Quod fi prafentinnt njnem —-
| imminere maiorem , predictofrudtu iterum deuorato, -
. aliud doniicilium captant , indue co manent víquead -
— finem Martij , vel celerioiis refolutionis niuium, Sole
. Arietem, egrediente »tunc enim niue liquefacta, na-
.. £utze mftinétu (vt multz aliz aues) à latebris fureunt,
- eua pullofque producturx :& hoc ia montibus ,vbi 3
"o vepres funt, & arbores denfz. Mares & foeming vie
.... €ifsim oua cubant, & vterque pullos obferuat', & prae»
. . ferm mas, neabaquilavel vulperagiantur. —— -—
coc De venatione carum extra nies.
di, —. €ap. 13. Bp e
HA aues in maxima turba congregate volant,
.—
& atquein altis arboribus prafertim betulinis, mas.
- — gent: nec defcenddánt, nifi propagationis caufa,quia in
—— earum arborum tummitate habent füfficiens hutrimens.
. . tum. Et eovifo, fcilicet quod fefe dilatant per campos, -
etiam üiue repletós, venatores fiue ruftici, ad quos sura
fpe&ant,baculis feu fuftibus longitudine vi ij. vel x.pé«-
. dum obliquo fitu € terra fopra niues erectis, équorum -
— fummitatedependet laqueusadomnem tactüni mobi--
- lis,venantur huiufmodi aues: quia in conereffu nature
mira faltant, vti perdices currunt: & ita incidun t
inlas
 —*
-queos, atq uependentes manent. CumQue vnafünicuz —
- Jo videtur fatpenfa;aliz eamliberaturzaduolant,& fia. —
- milibus laqueis irretiuntur. Efl eriam álius moduseas——
capiendi, videlicet fagittis füb vmbra equorum,yt mie —
- nus infidias valeant praecauere ; Tempore autem pro-.—
pagationis,inceffabili earrulitate alterutrum fc fupera- -

^H

ces & DEA caponum: & obid ingenicse,hye-

me fcificet laqueis, & zftate fagittis capiuntur.
E.A
— Deminalibus 4uiculis. Cap. 14.
S T pratereàadmiranda quarundam auium Áqui- -—
: lonarium ni^ ra $ quod in fyluarum folitudine ita-
fee contineant,vt ibi genit humanis babitaculis nun-.—
quam velraró appropinquent Sturnorum magnitüdie — —
nem, &colorem eftate habent: hyeme veró multiplica- —
tis niuibus femper candida appatent, veluti cygni. Pe-
des earum rubei, vt nigrarum ciconiarum: fed roftrum
croceo colore decorum,breue tamen & acutum. Cibus.
catum , vt caeterarum auium, vermiculiintercortices ^—
rimofarum arborum latitantes, vcl aridi pinorum,aut
abietum , autcoryli fru&tus: que etiam fub afperrima
d3
 A

UIN E
GLNe
ad
| zm yY YTESCO

ES n * Á VIBVvS$ :
vw
I T
LRL
the
psis

wit MN Ne
ANM NEN

—« hyeme vim nutrimenti non amittunt. Sed difficile

ze
-.o piuntur retibus,laqueis,arcubus;aut baliflis,ob niuium -
| profunditatem , quum pulchriorem colorem habeant, |
.... quàm faporem. V bivero alites praedictae concauitates |
—" . niuium, veluti abditas fpecus fortitzefucrint,
easingre
- —. — diuntur,fefe balneantes, vti puluere gallus,
are na: deinde cacumina arborum niuibus oppvel fturnus
reffarum|
—. repetunt , tanquam locum naturz beneficio maioiem-
.... xeluptatem adminiftraturum: imo & neceffitatem, v6.
——— eminentius pracaueantinfidias im portu nas accipitrü:
— .quibus vifis fe in medias niues intrudunt , vt pafleres -
«entia miluum inter fpinas, & demum ninibüs con» -
. Tumptis;inter arbores denías terbpore veris Quando ab.
-.. albediaein cinereum colorem naturali vaiictate tran-
- feunt,vitam degunt placidam , nullum inter rapaces -
, aütes accipitre minore fentientes hoftem feueriorem.
0 De qune -
 — De ponderofis Ninubus c. Cnticibiayemalibut, ag c3
ET AEcQue niuium magna preflura continué durat,
A Avíque Solisqu ofu, & Auftrino ventoconfu- —
aícen
. mitur. Deinde poft tantum tamque diuturnum natura -
certamen, rediuiuo humore arbores incurua:ze, ad pri-
flinam libertatem & ecorem refürgunt,eminentiusin -
- fablime tendentes, quo terra niuium bumore refoluto,
fingulariferti'itate fuerit impinguata: qucd & agrico-
- Jis pro liberaliori commodo cedit. Refolutione enim |
niuium agri fcecundiores redduntur, citiuíiquegermis —
pant ,quàm quiuis alij agii.diligent(fimo labore pre- ——
| parati. Similiter & prata ac pafcua rantum luxuriant ——
graminum vbertase & diuerfitaje , vt neceilanum (it.
-jndearcere jumenta , ne nimio herbarum efu erepent, —
Íape frui —
aut debilitentur: imó,vbi prata funt,falcibus
- «are heibas. Accedit praecereà aliud nature portentum, ——
verfus Septentrionem, quomodo in plerifduelocispe- — —
mesterrarum calida fpiracula minutuli culices gene-
rantur, AuftroQue flante modicum à teria elevantur, &.—
innumerabili agmine füpra niues turbato volatumo- —
"wentur , ficut nulli (ant molefti, ita vnico flatu venti -
Borealis afperi, veluti hemerobij extinguuntur. Sed.
tamen rediens Aufter nouos producitex eifdem ca- ——
uernis& fimilibus , vt pinima pars hyemzlis etiam.
culices videat in acreperftrepentes. Licet autem flace——
cefcan* arbores niuium dcnfitate,& teneri rami nimio -
E pou. more arcuum deprimantur ,atque pe |
- bores pronain terram inclinentur: tamen fub as, tan».
quam in opacis locis , frigido vento liberis, habitant —
xd E Lxx Dd 4 —
E- «44 — DR AvrRPvs-— —
diuerfa beftiz in maxima fecuritate. Sed nec,filendum
eft, itincrantes fub his incurnatis arboribus tanquam -
ictus cafür
|. «fornicibus, perficere vias füas :leues tamen
niuium aliquando fufüinere. m

- De Ges in[ulari bu: diner[avum auium. zip c eseneb

pl CbCa6, — —— —— c EN
Y Viaaquatilibus auibus tutum m iniméeff,oua po-
MC nere in terra hirma,aut pullos producerelongéab |
t
& mus
. aquis, propter noxias bcílias, vulpeculas fcilice
— ftelas:ideo naturzinftin&tu in infuli s(quarum infinitus
.. in Aquilone numerus eft)& rupibus fruticum germine
.. denudatis , maximo agmine , ac numero diuerfi gene»—
X - His cohabitant: nidofque earum aliqux in-nudofilice, —
"alique toriüs aridifque flipulis, vel eramineficcore- —
.. ponunt, onaque
uauipantib innumera
us libere pariunt : qu qnibufcunque
cedunt Qccupanda, ita yt enu
CU Jl
RUM
SET GE : Ilt "ro Io WM

- l
f.
PR - x.
|
mE.
 EPITOME GIBET XIX. 4$
^bu ddgnr,, & in forum vendenda: comportent, |
-aut fale:(corticibus exuta) ad domeflicum cibum, non.
|jnoratum ,longo tempore féruent: bonique faporis.
| fünt, licet Afeuis 4ccepta. Anas tamen in terra prope -
| aquass autinfülas educit pullos . Inter eas; aues fulica
t nigri coloris de enere mergorum, anate
: aquatica t.
-minor: qui inmari, & circa flagna habitat, non ya» -
gabunda, fed permanens. in loco fuse generationis.
| Cadaucribus vefcitur pifciumà rapacibus auibus di-
mifforum: preter quos ipfa infidiose inter rupes alios.
) X
venatur: e quibus vice verfa cateris auibus magna
- liberalitate efcami, partitur, aqudet,
Tempcfítatibusg
.€ó quod ludendo fe fübmergit, & enatat. Matutino
dangore tempeftatem prafagit, : |
- JAdbac de ouis certarum auium.
— Cab. Tz
| n littoribus Norüeeicis etiam fünt. i inbmersl qe:|
infulz, víque ad füppolares. terras progredientes:
in quibus. vti plurime aues alibi non reperibiles-funt,
ita & oua producunt iinnumera: quae 'occupantibus (C.
- dunt, Sed vnum eft cateris fpe&taculis-mirabilius, -
g
quod oallina exanatum ouis pariter & proprijs pul-
los producens ,Pes foetu fecum gaudet in frica-——
atione fatigati: alterum vero aquis.
tione ventris cu
feiimmergentem vocat ad efcam, qui nec matrem aag-
| nofcit cuant vociferante
De Erin Cap. 18.
IN Oltiosathia; & V eftrogothia, ac Suetia vinis
generantur Pauones , & maxima diligentia educan» -
cw ita yt.Pons dicbusfarina hordcaceaiin modum
| | d
| dut cO AWEE-AYIBVS -— — ES
-pilularum confecta Pi aan a^. on recenti.à
hac expreffo (nam ferum nocet ) deinde xxxv. die é--
- ualuto, hosdeo tolido nutriuntur : ac vltimoin. apertis -
agris & campis, vbi natura inftir&u feipfos liberius |
füitentare poífunt , pracipué vbi cm non habeant :
ad eos acce fum. Quod ac em cx

pennarum, quam pictores & textoresAquilo

terrarum in colorum varietate diftingnendai imitantur, -
quum magporum artificum picturae |raro, ob.itineris
; prolixitatem, 2remotis terriis
s afferanitur. [r3 |

De aulas ignoti comis ini Lacu albo.lend

uc 25. 19. —— $2
E alins intér S iclndor & Pp acc Mee ;
couiras verfus polum Ar&ticum fitus,dominiorum -
& gentium terminos habet: longus & latus,adeoQue ^
o —- — picoin,.
 EPITOME LIBRI XIX.
- tempore, exhibeat fe fine füi dimiputione liberalem. —
Quaread eum multz gentes accedunt, doicflicam --—-
- prouifionem ex eius abundantia fa&curz intotum ans —
- pum. In eolacu& penes eum, babitant infinita fpe»
- cies auium,contipnuum garritumfere fex meufibusfub —
- clari(fima luce dierum ac noctium, víque ad graue fa-
flidium emittentium. Quadamque earum ignoti no-
- minis funt, & maxime mollium plumarum, vt inco» —
lg eas venantes, exinde acquirant ingentem quaftum.——
Opus enim eft in his regionibus frigidiffimis proar ——
cendo oelu, vti piumis,& mollibusle&tis,precipue pro. 1—
aduentitijs viatoribus, quitalibus afperítatiFus
non
(ant affueti,, Cernuntur bic dinerforum hominum ha--
bitus, in nauibus (Strudzar &.Haapár ditis) Mofccui-
tarum fcilicet, Finnocum , & Sciicfinnoium , quibus
- ffante regionum pace, pacifica eft conpifcatio ineunda, —.
/ «t nulli(quod mirum eft) iniuria pro quazflu.fcucaptu- —
ra pifcium, aut auium irrocetur: nifi furto(quodiaró — —
accidit propter continuam lucem)aliquid ablatum fue-.—
rt, autfalfificatum. Gens enimilla Mofcouiticamore, ——
Grzcorum afluta eft, €&vauain verbis. Viden:uretiam.—— —-
aues Onocrotali,faccum fub gutture babentes,ne& des.——
. effe videatur inexplebilis auis.de qua füoloco,ficuti& — —
coruo, & reliquis nonnihil fuerat allegatum. Itemin.——
boeclacuinfiniticygni, anates, & anferes repeiiuntur, ——
| De d uibus -Alle Alle dictis, - m
| Ro o ce eEup20- uo
E; T inhoclacu quoddam avium genus admodum — —
-aMefrequens, imo & in alijs nibus maris Bothe, — —
 -—|]—L
bPi4-4--———— — ;M,Agae
4a"
1puce
o5.
Xi
Xa"ML
EE
B Ey ;

EDU zo
zen S wd 72 Lr
,1 Lj,*
MD

A
yVMOY
3lNT de
:à
J vnl

U-
i7?
145
"
Te
SNP
nVUE
A:iS
fWir.
3MEE
jaodi
jNT
xf
Wy,AM
MH!Ee
TAM]
TUE
TH
Jei
1l^Dd
'net 77
|"n
ndj j 1mi
'"N.
cnin
EEUU
ir
3az
Ee
glspacw
Vi

- j

ac Suetici, quod tempore zítiuo nunquam intermiffa -

.. tvece clamitat, Alle, 4!le: vnde propter hoc vbiqueabin-
. -olisaues ilize A4J/e, 4]le appellantur. Ineo nanque lacu,
tPetit
JEN,

propter dulces aquas à calidis fontibus vndique fcaiu-

.. Tientes multarum ac magnarum volucrum(proutanté .
. dictum eft) tanta multitudo reperitur, vt quafi fpatiofa
littora, & vafta flumina cooperire videantur, precipue |
corui marini , fiue cornices ariguillarum , morfices ac
. mergi,anates
minuta
duarum fpecierum , & cygni , praterea
aquatilia infinita.Hos igitur coruos, & reliquas -
inexpleb
: Kj
ilesÉL aues,
-
venator
:
es za facilius ob xorauem tat-
s n ic be
dumque volatum, duove] bus quatuor cubitis fupera-
quas eleuatas
* fcopulis ,capiunt:eo vidclicet modo,quodin artis
, velut infularum ianuis , in vtraqueripa haftis -
atra
-
retia,vel aqueo colore tincta appendunt: quz tro-
. D : y
€hleis furfum deorfur V tpe 5 1] 9.
oque repente mobilia reddunt ur,^
 uu
CX

EPITOME LIBRI XIX co

| vtagmine mag
no aduolaturas aues, de preffi
s fubitoqs
enait
nobiliqusum cafum retibus inno luant: qnod ne-
seffarió auibus illlis
lis eue
euenit , ob grauem tardumQue vo-.
atum , quem rect nit .
o & linemoatu sr
feriuant inflitutum,
ita vtpauc periculum euadant, Etiam anates,ali
aues quandoque retibus buiufmodi fübijciuntur.a Qu
Hiee —
igitur aucs nigrz & pigra, fiue natantes fiue volantes ;cm
femper willz, 4ile vocifcrantur,quod Latine fonat.Om-
- nes, Omnes, etiam quando retibus fünti nclufie : quam :
vocem irmiforiam folicitus auceps interpretatur
qucd
nequaquam omnes babeat infua poteftate,"nequeyn-
quam per retia quoque fexcenra fitbabiturus, Sunt &
hé aues maxima multitudine in fcopulis Suetiz,&c —
.Gothizx fuperiori$, licet non tanta, vt lacu praedico,
aliique fluminibus huic vicini s.Capiuntur etiamaqua-
ticeaues
in vafculislittoralium atborum , ramis per. —
modum nidorum appenfis:in qua anates pracipué fefe -
recipiunt, ad producendum oua & pullos, propter vul-
P eculas,à q quibus in terra
! infeffationem | patiun
pa tur. Itm :
capiuntur & vifco, przfertim paruula. d
(De Vpupis c alis auium generibus. —
—— €2p. 21. E
Pup quando: ad Septentrionales campos flato.
"V tempore e regionibus alienis adueniunt,veristem- -
. pus accedere indicant. Auis gemitu plena & clamore,
ob ouoru
: m, autp
aut pullorum cuftodiam. Vulpesiin herbis
|
importuno clamore latitare indicat: ita & canes, ac ———
, €&teras beftias ab omnibus locis abigendas exclamat; —
Bellum eis cum hirundinibuspicis ac & moncdulis eft.
- In paludum tuberibus Qua ponit, € pulloseducit. Do». —
 a M S mEELT. LL VE PES ac E uer ELT

. mefticata venando mufcas domum purgat, etiam in

—— ampefttres faciunt , caculi equarum di&z: quatranf-
- — uerfo volatu,cita toque forti fonitu, imbres ilicó adeffe |
(0 prefasunt.Item nepa maiores longiffimis roftiis plus
— uiam idelle predicunt : ita & pici arborum. Efl etiam-
auis.qua pluuialis dicitur, perdicio maenitudine,varijs
pinnis ornata, croceo, albo, nigroque diftincta colore: -
— — hzc creditur folo aérc viuere ,licet pinguis fit, & in.
-— venire cius nihil inueniatur. Hanc graui bus baculis ve- -
fantur aucupes, quos altius it acrem ad deterrendum —
. €amia&tant, vt ita auem adima volante & fugiens
m, -
JM. temacquirant.
— Detuculo c» multiplici genere Picorum. Cap.
22.
: 3: etiam in Áquiionaribus fyluis optatz letitia|
Asc-4annunciatrix auis omnibus nota, Cuculus appellata, -
| E Cri d uA
 —-

pinguefcentis fobolis gaudens, foetus fuos damnat, at-

-queabíumi patitur , donecab asulterinofoesu enola.
"turo interimatur: & demun:ipfe Coccyxàfuo genere,
oenera ——
—
picorum
videlicetaccipitre,dilaniatur.Praveres
plurima funt in Aquilone, magnitudine monedula. -
tum, alperrima hyeme in corticibus arborum quarene-
.tes vidum : quorum aliqui nigerrimi fünt, zu».
. beam habentes criftam ,aliquiglauci, ali-
- — .Qqui virides, aliqui vario colore re-
ES fpefi, figna afperioris hye- ————
: . Wnus vcnturz gemitu. ——
-—. Ppranunciantes, — xem

LIBRI DECIMINONI FINIS.

l
 -— 2 E T c RC 1m "pae i—— XML C AES- L E 2 LI à LN - ,3 eS * —W- E n tc M "E : E - - T as W- ww -P-- E: UE- m U acta uem cad cR E

E— : : SS pom EX rame uj - pz [5-5 (un Ic - 3: i e " vRLET Ce I € € n ,

-z Pe r1 - d l1 LN ? T : :D Mc
— ER m -1 ; 1

OLAI MAGNI GoTHI

"ARCHIEPISCOPI VPSAL ENSIS.
DE. T ISCI B y$.

BPITOME LIB RU xxE

De triplici Botbiia terva Saptentriozali deap.24

2 dastiffima eiat ied | | |
| ts Cap. ]
INTTA QTHNIAÀ , quz finum Codiaus fii
ue-
PR 44 Sueticum 2d Septentrionem terminat, :
ES ltifsima eftterra, diuifa in tres magnas -
x Ju prouincias, Occidentalem, Aquilonarem, -
:
qe NM & Orientalem. Qui Aquilonarem iinco»
ag
dun; pifatumaxime viuunt ;non quod agno E2:
m ccce E
 ia optimi vi
- |

i 1m | annum:
bex Gcinantsbur variam omorum fuppellee :
&ilem & ornatuni prater domefticum cultum: ex Sue- tm
tla & Gothia. triticum filieinem, hordeü, & Omneges,-
nus neceffarij leeuminis illuc nauibus adueétü,compa.
rant.Omne littus,infüla, finus, amnis ,riuulus, illic exue
berantem pifcium copiam toto anno , maxime tepore
zftiuo,quo omniaibia cenitTiima fur C praebet. Infulae
circa maris littora plurima fünt,, & iucundiffima: "qua |
herbis, arboribus, & : £a jiuibus. iraximam rec; candi
dclectation em exhibent. In a:;beribussaulum diuerfi«
foc eee ge-
neris fuauis concentus:pi!ifcium mira
1 varietas fefejuper :
vndas ludendoo efierentium: | iícatorum maximus. in
Eeitocr

omni loco prouentus :nula illic nociua belua In mari,

tar ete SENATE ord dceur el]

nullum peiniciofum | reptile;autt formidabile animal

propein terra ; Ruliz ; tenebrae tempore
te
———— €
to:
n
totius eftatis,.
- nullus ardor fólis aerfalubri
ris,& temperatus:
E omnia ibi
jucunda.quicta, & tranguilja. 'erüm quod maeismie-
m:
nune in tanta locorum & temporum amanitate ,ac
licentia nulli turpis lafciuis facinus admi:titur: :caftus, B
& verecun ter homines vtri: j lexus couidius: -
nec incetus, necfornicatio, nec
meu AT AW adu | 15aut nomi.
natur in iliis:tantum enim Peg lex Dominiimupacue -
pu——H€

ltaapud (implices illos populos, vt iplorum caffimo- 4 .

nis multi in leze diuina doch cedere vide intu a,
Labitur ex* monibus huius Aquilonaris Bothniz üd
et.
e e - DE. PHSCIBYS,
ett fundi
ip edofüs, & A mEamnis::quidads
- "bus oftijs fertur in mare ,reli&to;n medio breui fpatio,
— inquo fundatum eft oppidum, quod Thorna,id eít tur-
rita infula dicitur: cuius latitudinis cleuatio eft.circiter.
85. grad. lonpitud. 42. Eftautem hoc oppidurfi inloco
plurimum amoeno, & commodo fituatum : nec.aliud
emporium frequentius in toto cra dtu fuppolari ,quam.
— ethzc Thorna. Adipfam enim confluunt Rufsi albi,
Lappones, Biarmi, Bothnienfes,Finni, Sueci, Tauafti,
— Hellingi, & complures alij,ex paitibus Noruegia, per.
altifsimos montes,& vaftas folitudines, ac lemptbiam.
&egionem: & hi omnes, partim oblongis nauiculis,in«
citatifsimis fluuiorum cafibus aptatis, partim curribus
domitorum rangiferorum vtuntur, partim etiam pan-
-. dis peiticis ,quibus. conlperfa niuibus iuga montium
. citó fuperant, celerique allapfu concurrunt, vtiin | prin-
E So huius voluminis explanatum TEpertume : E. Ec
De multitudine Pifriumbuius emporj, B
: Cap. 2. - o
ee pifces dinedfarum fpcclerum,expia
turis fupertorum fluminum in hunc Jocü , merca
toribus longinquarum prouinciarum rerum eommue
- tatione venundantur :: & hoc in colligatis fafciculis
quingentarum grauium librarum quod pondus illic etd
vfitatius: & pratereà in maximis vafis fale conditipi»
fces,feu alio modo füauioris faporis. conciliandi gra*
tia fumigati.- Ad hanc infulam frequentiorem nauiga*
ze tlonem Holmenfes , Aboénfes, Raugmenfes, & Ere 3
guindenfes i quaque in maximo apicado lg
a 5t oce — Rimunty
(lituant,ac mercimonia non pecuniarum numeratione -
(e9 quód gens 1lla nummos non xftimat) fed commu-
tatione rerum neceflariarum , prout libio quarto fuit
enarratum, diftrahüt. Et id quidem fit,quia ad hoc em»
porium ob populi fimplicitatem, ac crudelitatem, ple-
runqueàdoloíts mercatoribus importata moneta, de- -
prehenfa Tit falfa, vatro praffertim inoe nio Mofcouita. -
rum , qui illuc circa zftiuale folfftitium (viegoanna ———
millefimoquingentefimodecimononovidi)in magno — —
umero, nauigiain humerisaliquando intcr diftantes -
aquas portantes, concurrerefolent /Sed dolus corum
cum detegitur, repentinam illico recipit vltionem, ^
| |
E n
yas De pifcatura falmonum.
iE e. ms
V alicubi in tota Europa vberior falmonum pi-
V Kcatura reperitur, quàmin Bothnico
maniverfns ——
T MEN
Ee 2
 - 45. — pr THCISYS

5 Lapponts , é"quorum montib us &tterris , va E

— flumina dulcium aquairü defendunt: coDiraquaacputs
cherrimopcctaculo , qui
— füb folar1 x&tuafce oe
eem e tq m m m erae i
ur onere tz Xopre-
e eremi att :

fertim agmine ,vt fuperiores montium aqua pradam

po Pini. uis: Dicitur nanque: falmoa fal-

! ios mpad quem tendens contra luminis. impetum,

Pc propofito non defifüt , quouíq; dulcibus aquis Ne
*: auidé defiderat) reficia: ur:ac poílea vicisim. defiliedo,
ad nota domicilia intra. cautinofas Tüpes reucrtitur,-
Gaudet enim alternatim falfis , & dulib 'u saquis. Cres
i longi: :udinc. é. vd; £tpedum, magno.
(ach iic piícis in
-praualens robore, E :onder S. praus: ODER ME
eam abet sgilitas TY O:entia virtutis ei BU po-
à oe | - Sub.
 c TOME LIBRI XX e 2432 S
rm àlcuitate corporis. C arnes cius nibed funt: —
Dm,- valde: tamen faiietatem -
qualicetdulces & Prat
«ito manducantibus ingerit :iquod.verum eft recen--
tes auidius fumpta. Dum veroíale condiuntur , gra
— tiores eftimantur, ita vt napno pretio ac muliItitudine
empte,ad fuperioris Germania partes yfque, pimüm
"nauigis , &demum curribus. aduehantur ,: Neque oe.
g
nus hocpiícium, quantumcüque capiatur, deficeievi»
detur in loco natiuo fuo. Vidienim. ego circa adtiuale
folítitium iin extremis Bothniz: licoribus circa| Thor? |
1amtm

nam, adeó magnam eorum miti |

jn tanto: (TO CXTT«- :
tur ,Nititur entm hic pifcis, dum fentit fe retibus pref-
fum, omnibus viribus fe liberare; caudam aad osappli-
cando, vteirculari faltu exiliat : idque licer tardus fit, & -
piger ab fuam pinguedinem, &elerrimé oftendit «Cor
eius extra&um diutius omnium cordibus aninialium —
mouetur .In Rheno & V iftula,ac Duna vel Dzvina
prope Rigamin Liuonia, magno pretio comparantur
- Jalmones : hid; fumo querno ad gratifsimum faporem -
indurantur ,proutgeneraliter fiéri folet apud omnes
aquas: Septentrionales. In ibus autem Oftrogo-
thorum ac Veftrogothoium,. etiam plurimi capiuntur.
- Flumina enim illicin plerique locis 20. vel :0.pedum
altitudine rep: 1untur maxime penes Ve rogothos 1n.
| prouincia 7'Vermelazdia dicta ,que olim regio titula
| decorabatui? vbi lacus dulcium aquarum, centi mi lli-
bus paffüum in longitudine, & 40. in latitudine patet, —
«ui nomen Fezer eflin quem-2 4.magna flumina àmó-
tibus Noruegiz dabuntur, ynum folum exitum vers
Ees
 i ? E ^ , ; : Lm Sar

:
u-

c4 PE PISCIBYS, |
ieMeridiem habentia:qui Trol/etta, ideft,diosa
capurium appellatur:In fluminibus. illis recentibus in
. maxima copiafalmones capiuntur :: inque genere fuo
maxima producunt oua, cicerculas,vel pifa in quanti»
—— tate füperantia ,ac maculas nigras in cute refperfasha--
bentia cum magno decore. Maximus denique horum
pi&ium, vbicunque capiuntur, quaftus eft,& adhibito
ingenio ca iendi imaior in diesCX E

UL is
^
ON

Dee piiframmraVieulorum marinorum. z- A ee

Viain mari Botlinico & Finnonico maxima vinis|
lomm marinorum, fiuephocarum multitudo re-
— periturzidcirco naturam eius, & demum venandi mo-
dum,quem videram, paucis anne&ta. Vitulus marinus,
qui & Heleus Latine dicitur, à fimilitudine terreftris.
vituli fortitur somen habet -— sies &d
 JEPITOME. LIBRI XX. — — 439
- fam, ideoque difficulter interficitur , nifi elifis tempos -
tibus capitVox r pe-
is.eiuseft, vt tauri : quatuobabet
des, non aut£ auriculas:quia regimen yita eius, & má-
fio eft in aqua . Si enim auriculas haberct, multum hu.
morem füfciperet, natationemQue fibiinaqua probis —
beret. Animal gencrat completum: parit vt homo om-
ni tépore,fed maxime cum primis capris, Vitulus mas
rinus pilo veftitus,
auerfocoitu, vtcanis, inuitus adhee
iet: parit animalin térra more pecudum, nunquam ta-
men plures geminis foctus , licet authorde natura re-
rum dicat,tres.Foetum no ante duodecim(ü diem à par-
tuin mare producit, fübinde affüefaciens.Tpfis in fom -
no mugitus, vnde nomen &vituli. ccipiuntt amen difti« -
—
vifu popu'um falutant, in
. plinam, voceque pariter
condito fremitu: nomine vocati refpondent. Nullum
animal grauiore fomno premitur. Pinnis, quibusin —
mari vtantur,humi quog; pedum vice ferpunt, futíum
' deorfümá; claudicantium more fe mouétes . Pelles eo-
rum etiam detractas corpori,fenfum equorum rctine-
re traditur, fempera; «ftu maris recedete inhoreícere,
Dextra pinna vim foporiferam , fomno(íque alliciendi
capiti fubdita habet. Pauidi fulminum, tutifsima pue.
tant tabernacula é pellibusvitulorum marinorum con-
fe&a , có auód folum hoc anim inal
xquore , vt aquila
in zthere, à fulminis idtuimmuneeft, &fecurum.Hoc.— —
animal, catulos mammis ladtat. m
. Demodopi[camds eos, ti» eorum medicinas — —
| — o Cap. s. ee :
Td
pis mentita pelle nigra, cum longa hafta ftrro
1acet, maugituque
4m hamata,T fuper glaciei curuatus EE. 2
 M mem : J 1

| Pa | DE PISCIP
V S.
vitulum vocat , qui mox accedit, putans nouam fuga
operecoiugem,propria interfcéta: cft enim füper-
beluas crudefior vxoricida ,vt ynam alteri fuper jn
at donec ab aliqua earü in defenfione fuerit. |
tus : verum non tconfortem,fed
, vt occi datu r.1iacutünon
Na m fpic luxuriam,
u'ü per s
Fn laq ueü inu eni
(tam ímmiflüm,manet in corpore,donec debilitata be-
lua ex fufcepto vulnere, per funem attrahatur, Capitur.
ctiam dormiés, prefertim bumano mucrone quia pro-
fundifsime dormit ,vt & alij quidam pifces,de&quibus.
cquo.
infra de Rofmaro disce Canices vti homüu,
fic quoq; vitulo marino accidit: feeneetuti$; reuerentia:
iuniores femper babent. Vbi enim in fcopulis 30. vel
40.vel p ures dormien 0 lacent, angst peo gre--
- ges,fideliter notatum c(t,Í
fum dormire: vndc à
ynus e toto grege in desmontano,lato, EEiner
cici paite narante remanet ,nifi pariendi caufa, Nam fi
marc turbatum in fluctus fürrexeriit, & pilus fimiliter.
erectus exurgit:í1 veró mare pacificum fuerit ,pilusin
planum. (ternitur : ficq; maris flatus in re infefifata ,A.
mortua deprehenditur , Bothnici naute proenofticon
fuüfcipiunt ex veftitu proprio, de pellibus huiufmodi.
compofi to ,aninare tranquillum, & profipera nauigas-
: tio fit fperanda,vcl periculum in mari fübcandum, im *
"dibus de virtute bains biSha. 20

e fünt, vtau-litofoniti,
'Té beftize hz adeb animoati one, gaudioHes :
vilod, fulmine ac corufc
P

, planos moticulos, ficuti ran&. cxuliá

 CIPIPSME PIBRIO Xxx 0 443.
- Nauigaturi Bothnienfes,feu Aquilonares nautze, yeríus
: Germania in afperrima hyeme, pinguedine buius bes -
lue iniunt tabulas nauid,, ne glacie congBentur ad nae
. uis demeifioné. Itempin: 2uedo hec , eeltraan vulga:
riter dicta,plurimum valet adiinungen üm diue
mera coronim,ac pellium, quas alutas appellant : 5s
. calige mollioi:es «oficiuntur : quemadmodum videtur.
quomodo in Prufsia hac pincuedine per aquarum ro-
tas aluta preeparatur, atque diftralhendi gratia in Flan-
driam,- é tandem in Italam, Galliam ac Germaniam.
tranfportatur. Tergora ctiam bouina, nifi vn&ta fucrint
-.hac pinguedine, velceti, non valent ad conficiendum
Ocreas gyiatorum in pluuia, eo quód arcet omnem hu-
miditatem,& diutifsime con(eruat eas : nec mures hac p
pinguedine calceos vel ocreas vnctas 1odunt, autlora.
equorum ad prafepia ligatorum, ficutialia,fcilicet bo» -
uina , vel arietina pinguedine vn&la.Imo boc bonum:
natujaliter ineft huiccorio, vt fulmiue. non tanoatub
vbicunque fucritalligatum. 3
De perplexitate comeedentitm carnesHuius
Vitulitempore leippnn.
Cap. 7. cl e.
Ci hoc animal carnem habeat, & lari um, more
dometticorum porcorum , nonnulli ferupulose fe. ^
| torquent, ne his, fcilicet interioribus carnibus , vefcan--
; dragefima , €cafecuiitate, ficuti lardum vel-
pinguedinem, quefoiis eft, & auulfa, carnem retinet -
fibi coniunctam. Quocirca re&oribus Ecclefiafticis
- hzc caufa difzutienda committi confueuit: dumque in -
-ynam. & alteram partem phyfica rationc multa ad« -
. bes m
 EC"Ei ETET E DE
rec D.
up Up MISES.
WS LEE
desee m

«443. *
^pE PISCIBVS. — —
. duci, probariQue folent , nec fatis concorditer diffiniri,
biu
— [unphcoris jggenij viri, multis pofthacaufi s; s
in
4 vtranque partem prolat
, dicun an
ist, & prob, t
ex ipfo- 13"53

V vitulo marino fumendam fore demonftrationem, hane.

vidclicet , vc cüm partum fecerit inlittore ,fiad fyluas
à venatorc compul(a belua fucerit,- abftinendum eius -
efi erit tempore prohibito : fi vero ad aquas, fecuiifsi--
mé ea vefcendum erit.Ft ita feruatur,vt infinita homis
— num multutudines hac pinguedi vtátur in obtonijs.
ne
- — fuis,locoolei: atque ob eam cauíam carnes in maxt-.
E maquantitate , velutilatera porcorum, in vafa reclu-.-
V. duntur. Pineuedo
c
tamen huius
s
vituli marini folidior, -
defertur ad amplam Germaniam. —
Eo De Lttpis , fiue. Lsciit.-
: Cap. 8. |
: MALE dulcium aquarum in montanis Lappo--

Septentrionalia regna (üfficiant , fedetiam latius ,fale

SolcQue ficcati,
Soicque ficcati, nauigiis
nauigijsvelut
velat lignorum
lio
n amplam Germaniam yendendi exi

V non preualea t :tamenex infióijs tranfuerfam percam, -

: orecomprcetfam lupus ipfe minutim lacerat , & deglu- ;

— tit: adco nullus , etiam armatus pifcis -À voracitate |

- ooo OMS.
E
iden
"pus hica quatilis nomina tur , &e fi
lominatur, 11 luuiale
it s xci |E
bue po vita fofticienterm habuerit. fucce Turem
: ponim ad longitudinem octo pedum evuadet : pifcem- *5

c a (^ Ku-— Msn (RSgozm &d£

et e;
fel --—eE
M P into,bsp

um ouafpargit, multitàlo- —

ta fub tenebris,ad ienem piceis redis accenfum quem — |

. quum auidé miratur, ferro furcaá; percutitur, Infüper —
F
 a m dr. Das mien e -— di a — s RE -—t - t--«-- o W^ WE p P or. -—. 3 o e q^ ML -—* "EE
- c 0r ehe EUST MET. 2 c E TN E Tm - - E t e
e E E Me
TES Tw "- z : e E AEN* - - 3 - : E Te T s
AT
- z - 2X E "m
e m B ETE e:

d cs DE PISCIByS. ; - T
i — quando fub olacie ludit in
i fine Martij :tunc enim. pro-
—— djitoua, tantum aquzeftrepitum valido capitis motn
E olent, vt vltro pifcantibus fignum.
fi fuz captüre de-
^. mon(iet. Domunculis etiam capitur, ex afferculis loa-.
—.. gis confe&is , ac in arundine firmatis: quas ingreflus
—. guffatur in quoflibet pifces deuorandos . Proceres gu.
^00 Jm.qui hofce pifcesin pifcinis pro caris hofpitibus cx-
— . «ipiendis »prezipuein Germania ,feruant ,plus in eos
VA fingulo menie cxpédunt,quam in equos ad equeftrem.
x militi enutriendos. Sexagintaenim lnpi magniumens
| | | iones vocant, aliunde.
| orc a
alias. equic COATRENMERET
- nonnulli, nedum pro voluptate ,fed domeftico vfu fa-
,, bricatas penes aquarum littora lacunas ,vbi pifcium |
agmen fub libera captiuitate ludentium, & dele&tatio- |
ne reficit animos intuentium ,& hofpitibus paratap- |
— petitum. Currunt auidi ad manus honunum, & ante--
quam cibi fiant, efcas expetunt. Pafit homo.delicias -
fuas , € dum habet in poteftate quod capiat, fiequens-
ter euenit vt repletus omnia derelinquat. Lupi autem
^ fale conditi, longo tempore inter caftrenfes cibos fere
uantur. Sed ficcati Sole,fale, & vento, loneé vtiliores
- funt:quia crudi,fufte velmalleo cótufi, eícam exhibent.
€onuenientem ,Sale veróconditi vifcefitatem fibian--
^ nexam etiamnum retinent. Dentesluporum combu: |
X fti
li mediocriter,
er, & in. uluerem red
redadi,,IHpturas equo- :
BEDGEDADE (ONEiti
ephippio àpei, atque
rum füb
| continuo
iuolanant.
fana es cp e
 Dé
Bri perfamem.
Cap. 10. — —
y Via füperius de fucca fer1T€à derntata, qua lupi:3ute
| quatiles facilà capiuntur, mentio fa&a eft: ideó -
primà virtus cius erit hic oftendenda :quia ea ,ob plu-
Ies hamos , favaces pifcatores in captura !"rorum , ac
aneuillarum prxcipué vtuntur, maximumque quafiá
facilitate talium inibtunsotorum affiquuntur :: eOfae .
men modo , qnod in lintribus monoxy lis autduo-
bus ex lienis confe'&is, in prora picels tedis ,quoniam
tenebra funt alacriaii ffi tata flama, videantlnpos &
anguillas admirationis caufa in magna mulütudine —
accedente s,atg; cosferro hoc hama: 'otransfoffoós;ad v«.—
fus fuos retzahant. Quandoque etijam füppolitis lignis
groffioribns , in natantibnscrfhis glacialib Us extre"fto —
igne,fimili fero, qua in nsuiculaflarent, oat
— :
-
 DR P"L'cIByNS —
E Ere " p E DUE S M R-

«ue —
E

BR
EM

:qu
——. pifcesita i reddütur, vt null
ftupidi umadeffe pericu-.
— um patét.Similiter& frodibus in nauigi o erectis capis
— untur, quibus pifces quiefcendi gratia tele fubmittunt,.
tá--
E gpeettá accidit, vt faurentibus tonitruis, anguille
—V quam non [fecurx in gurgite, aquas exire volntes,vel:
- — retibus vel hamis,velcalsibus,ac ligneis edificis qua-
.. dratis perforatifQue,in maximo numero capiantur:Et.-
e hinc eft maiorinc olaru m p rouentus .q uando tonante
— — exlo,ab antris excitan:ucanguille ,aliàs difficulterexi-
——— fui .Item ponderis faxo, a,cuneata.
appenfoTufhicientis pifor
—. vafa lignea perforata , culmis um replet & ad.
fundum víque dem-ría,pro ingreffüris pifcibus feruant,
— adr fum*-
ANecfru(tra: alligatis enim funibus extrabütu
- — mum víq; replcta. Is modus eft nouiter inuentus, &
^ maire lucrofus. In hyemelatenr inlimo profundo, vbi -
V ftagna non coneelantur:quzft totaliter glacie conftri«
— c € fuerint,fimul omaes refpiraculum ab a&re non ba*-
- bentes, pariter fuffocatae moriuntur, prout al1às vidi,&-
infrà de glaciali pifcatura dice etiam,fcilicetfex|
Diutur,
dicbus anguillz extra aquas, prefertim Borea flante,
in
. aetis pitis contitis viuere folent: fed fabulo, /e]cinere
inde egredi
- fparfo , rijs non poffünt . Mire delect fub.
antur
— frumenta molendinis,ob dulcedinem farine minus
in
- — farim defcendentis.Maxima anguillarum multitudo
— Aquilonaribus terris reperitur , tam faleconditarum, -
V/. quàm fumo (iccar arum, & ha crude come duntur,——
- 0 — Be abu pi(catione, t aueupio. — 0
con HER : Cup Ab. —— —— .— : AT ec n

M
cy*-

,|
£- T3: pracipuée obferuare folent prouidi pifcatores
—. KZ yt inaurora ante Solis ortü,quando vifus pifcium
coc ce fm Ee c uu pu uc T V
 - EPITOME LIBRI XX.

maxime fallitur, gregatimáne cibaria quzrunt, cum. — —

magno filentio PguPMint. «figunet ad hocper- —
ficiendum aridi fungi 'etulini ligni, quos maximos —
ca regio gienit : qui per vadoías aquas proijciuntur, vt
vacantes aues fint fecuriores« Auceps autem magno Lad
fungo , vtigalea, caput conte&tus, ac mento tenus fta-
gnum iagreflus, infidias eis vt flruat , ad volucrum na-
tantium agmen progreditur: hx vifofungocapitiau- -
«upis impofica, perínafüm fibi habentes, vnum effe ex
, reliquis natantibus , appropinquantes
manu ipfius aus
cupis intercipiuntur: &irafüccefsmepluresaccedunt, ——
finiliterinterficienda. am auceps exerta fenfim ma-—
nu, volucrem incautam caco raptu pedibus prebendit ^ — -

& demerfam fübtrahit in manticà ad id przparatam, —.—

. Cxtere volucres fua. fponte fubnatafIe comitem ar-
* bitrate , quaerendi vius caufa(vti folent) nilfolicita, — —
 su 5E PISCIB YS. |
omnes (unnditer profequuntur. , vt fic in. aucupis. de
-ape. manus cadant. Quod autem altera manuamplo
cale pilcatur , non fruitra agit: quippe aqua pedibus.
eius :irbata, pifcium oculos alioquin debiles , debilif--
- fimos facit, adeoque incautos reddit, vt vitró in tes :
"e — fia tendant. Praterea hafno poft tereum brachium; -
— longo fune dimiffo ,.don importunepifcatur. Vbique-
Lll etenim tanta pifcium occurrit: multitudo, vt quibuf--
cunque pifcatoriis in/trumentis, etiam finoulis meme.
-— bris applicats : facillime capiantur, maxime in finu--
ae
.busmaris, & fuminibus , aopaoeiesdtui
ipiunt pifces, vt tranquilin 1s tempeftanibus liberati,
ac fecurtores degant Sed nuliibi tuti, wa humanoiin-
| genio PA deprehendi.
dh ütangenio[a Pifeatione, eO
2: uum ED e
* T& altus madàs pife can i fonotís ihnjsinuene
4105 ,q'num conftet. plurimos pifces fenum EE
| habere, vti l edint, rapiantur. Retiatenduntur-
jn longum aquze,vel in tranfuerfum, & ante retia fuper.
aquas inünimét um inftar arcus,ita vt fluitet fuper vnus
das:in füperiori autem huius arcus parte, nola feu came
fpenditur. Ob cuius fohü pifces ercgatim
g ad-;
eniunt,tinaitii noe mirantes:vnde apeertis infidijs:Cae.
iuntur. Nec piyeat vnum refeire cafungue vidi: Cis
/ ácuto [ono
vA tharoedum videlicet in a.perto Thali cithata
canentem, platimos allexifle d:]qhinos qui potquam
fpitio vnius nors ffon in uáquilifimo mari (ybi net.
c(E1-a ventis moucbatur) andie:an*;flate caudas ture,
—— bauni aqiasreim qeabi zat Ujnü gratitudinis for-.
cu
 /—. . EPITOME LIBRI Xx. (449
-£e monftran tes, extemplo
fequutz funt tepeflates tam
horrenda, tamá; fuz, vt vix vita ex adcó magnope-
ziculo liberari potuerit. Quidam etiam pifcatores pifci-
culos filis alligant viuos, filag; per longum & latü tra»
vt maiores ob predam& voracitatem graffantes
"hunt,
reti circunueniant. Quidam etiam foffas faciunt, iuxta
fluminis ripas, vtaqua ingrediatur, tabulifg; obftruunt.
vt pifces quietem capturi;ibi delitefcant: qui deinde per
infidids rapiunturdd; frequentius autumno, quàm ze.
| flate contingit, propter (zuiores tempeftates. Quidam. —
etiam ponunt oblongas cuneatalq; fepes, ex faxisli- -
gnifqd.congeltas in modum py ramidalem ad medium
fluminis víque:ne tamé vicinis publicus pifcium mca-
tus, qui per medium flumen proteuditur, venag; regia
huius gentis appellatione nuncupatur , omnino occiu-
datur, atq; fic in orificio pyramidali,vbi naffa depreffa
lacextenfa manet, comprehendantur. — — |
De slaciali pifcatura. |
EORIR —cCakouE o. — E
H I € modus oftenditur diuerfus , qualiter fub gla-
I. cie capiuntur pifces , Borbocba dicti,fcu Ea* vul-
ga:i gentis idiomate appellati : quospifcatores fub te.
nui glacie vifos , idu grauis mallei flupéfactos, fubtus —
. fitere cogunt,atquefüpinato motu peruertercventrem,
vt glacie perforata cos apprehendant femiuiuós . Et
- hic modus circa folftiium hyeniale frequentius. víu
- venire folet, Eft & alius modus pifcandi fub glacie, cae-
teris communior , per hamos : quibus pifciculi alliga- —
ti, maiores füi dulcedine inuitant ad rapinam , lujos |
'prafertim , qui reliquis pifcibus perhibentur magis in^ -
| | : ecce e
 fatiabiles . Mittitur fübtilis fanis 60.vel 100. paffüum
inter duo fora mina longe dire&tcáne diffantia ,per no- -
&cm integram , füb glacie cum hamis plurimis depens
—." dentibus permanfttrus:quem quum pifeatores fequenti
die vicif sim ex tr mira ahm pifc un
ium
fünt, &
mulü
vt
t,
itudinem
plur imum
|.
confequuntur : hiqu e pifce s varij
valdetempi
- quie ng
, quam ue
,propt
ob tinen frigiemdispaftu
erst inmelior locis & tuti
m,, przf orem
m |
ertiin

lacus,pbusraterdegen
—. Uxe tes. Mafcu li quidé foem inis funt pinguios
halecem,vtinfinedicetur. ———
|( De pifistura
|
equestriumpifcatorume
(Cab I4. — —— — —
00
|
M A VA Odu s
bus,&hicdulpifc andi füpr a glaciem,
— acus zqu is,ac (inubus infalfmagnis lacu--
i maris, fin--
guio quoque anno à menfe Koucbriin finem Martij & |
amplius, quoties opus fuerit , pro mulütudine piíci
i5
 OME LISRI.XxX, 461

eni.rei ERU.

capiendorü obferuatur.Siue enim glacies fpiffa, fiue ni-

ue cooperta, fiue clar , (iue lubrica ,aut prout frigore.
conftricta fit, apparuerit, aut quomodocunque natura
eam produxeriit, nunquan: deeft inoenium,aut volüras — —
ublice vtilitati in neceffarijs
rebus fideliter inferuien-
di.Ita frigus & allum pariter exquo animo tolerant po»
pili Seprentrionajcs Pto calcanda vero glacie, calceis —
tabulatis vtrifque pedibus congruentibus ferre cufpi-. -
destriangulares, z«ualiterin glaciem lubricam cufpi-
dibus veifis allieantur: quo fit,vtad ornnem motum -
folidior figatur ereffus , quema? modum in firma ter-—
ra; Si ferium non adfit , nudis totularibus fine cadendi .—
formidine firmiter gradiuntur pifcatores. In zalceis ves
ro corij v néti , nequaquam ftabi'wuintur pedes ; p opter.
eclu, quod corium burufmodi illicó indu:arim ingla-.—
cialem lubucitateg coueirtit: Reg pu nix vDiu$ — —
 UERC ILES. XE

(OA DE
Meglaci
c emfitrep0
. no&is ,aut medi füper ES

A-Ccidit plerunq; ,vt in tanta multitudine pifcium, —

*
 mU TEE opc E S
- ed 2 P.
1 SES - T WI ET S e E w : TE er e X

-: aa 5s DE Is c1 » YS. b crpw* 50
— furitavt cddte es,vel. eqtudiesce ipic exi».
- ftentes,fe pius fübmergantur, fieius naturam. ignorent,
aut neglieant, eclerrime fugiendo ad littus ,Íeruare yis-
hu E v

tam, vel faltem audita, & vifa horribili glacierum «ols-

yiven.
hfione,maiori particula natant adhaier,qua: vi
| torum celerius iactatur adlittüs — |
De virabili euentu gasstsfiagui Vetber,£s d
Cap. 16.
Ix R59 ghidám plauft:um: nei. exaduerfapartep
huius lacus (Italicorum miliarium xvi. in ed *
tudine, longicüdine veró Lx. habentis) in aliud lius
| tcranfücturus, audiuit crepitum fieri, atque glaciem iin
tinmias exiguas paulitim rumpi . Ouócirct intellieens -
paturam i cito vifcerum inferiorum vrgente impe-- :
tu, illam ruptum iri,acfuea opus effe, vtquàm celerri- -
1
- mé fux confuleret faluti:1elidtio plauftio foeni ,equis-
citatis velocifsimé feflinattit ad proximum littus, -
Quod quatuor armati equites retroeum conflituti vi-
dentes ,hunc celerrime (quafi. furem, aut latrcnem,,
propter eorum acceffüm prz nimio ter rore fugientem) -
velociffimeQue in(tquuntur, atque in littore appre--
- hendunt :& caufa intellecta,quod ob crepitum gla-|
— .€lei mox refaluendze , iecidunt experientiam eius , ac.
nullum maleficium, aufuviflet, valde latati (unt; fe
E (uam intentionem,atque etiam. induffriam ,à
iiffocatione liberatos fuge. "Vnde & 1uflicus illeefi
—: demin littore demon(trauit,qlauftrum füum non in
— glacie, fed apertiffinma aqua natáre: quod & illis.pei--e
clitantibus (nifi quàm ciiiffhine aufugiffent). euenif- —
fct Per. ed lacum. uetvienque Congclatum, ab|
Of 3
 ite :ded.nunquamüfonddiiuedecis: turmis qui
terris illis |hoftiha àrma meditantur inferre .Neque
etiam in Vicino nemore amplifsimo, Holucden vuloa-
riter dicto, felicia aufpiciafenferunt, videlicet cum
Danica temeritas ibidem fepius tentauerit vires fuas
demonftrare: qua prima fepulchra eodem in ioco ín-
| uenit, nead vlteriora tormenta procedere opus habes
- ret. Demum hic gregario Danoium militi , € /ftroso-
thorum exercitusaee ftiees ferronumerare cone
fücuit. | 1 o m

De Pifabus nig Bumipis ii."drcein

peuam i» Finlandia.
: eap. 7.
(Rx dtiin extremis terris Finlandia ftyppolaris, [Ce
ghe Suet fubiecta , Noua ax es Ha, € quod -
 c utat DE PISCIBYeE
En miris ingenijs extructa, arte,naturaó;unio t nam
in rotundo monte collocata eft,vnicum habensi introi--
tum,& exitum verfus Occidentalem partem: idque per
ratem grandibus catenis ferrcis alligatam, quaeforti la-
borefinzulis diebus trochlearum beneficio, ob aquarü
impetum, per noctem à cuftodibus Regis Suetiz depu--
fats, vel feudum ibi tenentibus ,ad vnam. partem flu-.-
minis attrahitur.Hoc caftrum. praterlabitur vaítiffimus:
uus in(crutabilis profunditatis , ex albolacu ortus,
* fuccefsiueque defcendens :àfundo, nigri coloris effici- -
tur , prafertim in circuitu huius arcis, vbi omnes pis.
fces nigros habet, & generat,non tamen ingrato fapos -
rcexiffimatos ,vtfíunt falmones, truta, perce, lupi, &
ceteri de genere mollium pifcium. Producit etiam tre-. :
- bim picem atftate nigrum,ac hyeme candidum ,jqui-
— (vt AlIberto libr. xxiiij. placet) in Oceano efficitur ma- |
er, & cüm pedalis fit, pinguedinem babet quinque: di«-
E Jdtorum: quz fale condita, aurum ex aquis, quamuis.
É in profundifsimas deciderit , extrahit , & defundo fa-.-
cit flu&uare. Tandem veró nigrum PO cfhet, tran-
fiens per Viburgum , quemadmodum. Nilus nigrum
n -
flumen facit, vbi fe exonerat, - X C

De préeons Citharedo buius feminis.I pu

Cap. 18.
s 2

Vod autem füperiüs cernitur imago inflartlie :

' raedi modulantisinmedijs vndis..portentum fi fi--3
gnat, videlicet, quód arcis praefectus, velcapitaneus iin
- fatafübitoruet, aut efublimibus muris negligens, &.
fomnolentus cuítos (caftrenfi lege) moribüdus |
prep *
tabitur, Interea aqua hec à-ipechisyae monftris omni
tem
ipee
 :--——
E. 5a
E —
cu x x- 2loc
|c e. ; is -B
E 4. —-h E

|. EPITOME LIBRI XX, — 4$7

——

:
;
;
;

. temporeapparentibus, haud eftimmunis, Audiuntur —

& cantus tibi arum, & tinnitus cymbglorum per oram —

mI x 3 pee 190 ej : e
^ 31/2319. "iis
e e P, :
^ uc —
——— x4

De- pifcibus. diuerjorum. generum.

eR Cap 19. — — ERES IM.
V Arie figura pifcium prafenti imagine defignata,
Y. miramac diuerfam eorum multitudinem circum
quaque per Aquilonaria littora inueniri oflendunt, -
. quorum víüs, nomina, nature , & proprietates nec -
apnd Philofophos ;necaliasnationes reperiuntur: vt —
pifciculi forma,palmam longitudine non excedens,le- —
"porinam faciem ac fpiculain dorfohabens, qui quo- —
flibet etiam magnos pifces folo afpectu terret, & in.
fugam conuertit. Deinde pifces aculeati dorfi, inftar. —
ferrz ,qui afperis illis aculeis, ac pinnisacutis, antror* ——
fum (dum nocere intendunt) KURE, PranEs offens
€ ge
[ud
 rc eI So UAR aru, 2 M NES Ne - i E NERO EE rr ec d ei "C! uod UNMuR EDE SIE pM NE CEST

| PY rhcryen -
6p E

dunt:
- -R6$ , vbi& cap
hiiun
duo tur
tanquam
í
aquarum & pifeium latros-
, vti inutiles ob fpinas & aculeos,&-
— €amemin ipi dam abijciuntur. Sunt & pifcescornu in
...€aptte gerentes antror,fu ficum
ti roftrate , vehLibur. -
—. Ricenaues, in ventre ora babe
2n pidi, ob corporis macritudinem, qua,mmaci
nlent
te i &sinfie
incurrunt,alios |
-- pifces perfequendo . Piíces pretereaarcuata fig
ura,ca* -
. pitis bubalini , acfolea ferrea fimilitudinem habentes: -
—. ànvíu efcarum plurimum frequentecüm s, in grege ele- —
, €borum piftium ad cibum capiuntur. Qui veroclectio» —
. 1€ €x vfitatis aliorum vocabulis reperiuntur, Li funt,
. Araneus piícis, fpicula in brachijs habens , quibus ap»
propinquantes percutit: etiam in dorfo fpinas altas,
fimiliter nociuas . Aniger, bonarum, & albarum car-
nium,rotundus & longus efl,dulcifque faporis. Prafmi |
. pe-
pifces pingues aclati , & longi vnius ve] duorum
s,in lacubus degen-
.. dum. Borbochz pifces fluuiatile&
tes ,breuiores anguillis,fed magnis ventribus : profun-
QR.
E

-
da petentes, praererquam in hyeme, quando (ubglade |
(vtfuprà didum eft) malleo flupefadti capiuntur, Cara -
— mem habent dulcem, pellem vifcofam , non fpiffam,he-
par magnum, rotundum & dulciffimum.Euolutoduo- -
decimo anno maximus euadit , mutat Que tomen db.
Gohievoutur o —— — — oq ^ 0
| De pi [ribusfalfts , fiecatis 0 fiamigatis, 0
*tup 10. — —
j

T Radabimus iam de multiplici genere falforum,—

ficcatorum, ac fumo induratorüpifcium, caprz-.—
- fertirma ratione, quód talib us cibis nutriunturduridima
. Mlacorpora Septentrionalium populorum; E
 ML —

ne
tn

itiem redeant
,refoluun-
,Ienfis etiam |
nuütrim tu
O

non infimam fortiuntur eftimationem, vt falmones,

prafmi,fijck, halec, murenz, mugiles, & boétes. Sal-
- monum tamé genus ceteros omnes przcellit, eó quod
: v : ; EE

gian
i]

c
: --y

s
—
w
vices oranium efcarum fua bonirate füpplettum quód.
dosis EE CE ECCE EE M odacen
m m

t ,gratü m appetitum parat,

3 ESSE 7 ,

m efus
potube
ante quemli
Pina rrr —1— cce

:crudi enim optie

Efti; viatoribus grata, & parata efca
mum faporem habent. Idem de arengis paffis, quas —
Germani Buckizg appellant, fentiendum eft:que fatis -
Iam ses
J
 E
"E

c Wé0 . — — DE PMscIBYS —
.. *aréà Romanis emuntur, & auidifsim? nullogenera |
...to fiftigio (prater morem aliorum piftium) mandue |
cantur: nauigijs
.—. miarumin vero Flandrorum per portus Hifpas '
Vrbem quotannis, nifi bella impediant,des
. inef & Boétc
unt Septe
ferunumtur,Sgenti s,ac Orches pifcesfumipatigq
ntrionali conceduntur.
ui
.——

j -— —
€
L. -

e pum. P4

T
MI

"m
nde. à
A. Liz

z—

E De pifcibus (ale conditis... Cap.aY.. ^ 00 -

| Q Alitis pifcibus infinita gentium multitudo nntritur,
. lidem feré omnes qui vento ficcantur, aut fumo -
macerantur ,etiam fale, vtlonoius , diutiu(Que interni-
— — faporesillefi permaneant,condiuntur:ac x qua xílima- -
... tione, non libra(vt dictum cft) fed numero decadum,
& quantitate venundantur. Horum maximus, &ne- -
ceffarius vfus in caftrorum obfidione, & clafsica pus -
gnaattendi folet , quales funt agenda , aneu ille, praf-
mi, & quos in vulgari lingua Torfeh appellamus. $i.
X
 fis putridis con
ouptos falificanent,a ya
usey QQijguntur velin ——
acceptumt: ctalésesjpitCes in
publico: forocom runtur. In aquam autem perraro -
mittuntur ,"neforté reliqui pifces boni faniQue, fame.
' vrgente his vefcentes inficiantur.- Integri vero pifces
- infinita multitudine figno magiftratus appofito vali-
dantur, vt in remotas teiras pro lucrofo qu«ftu in vafis.
ad hoc fabricaiis exportentur. Et omniaiuft
vt éreQte- —
Que fiant , iurati «off ciales | UEcuti prafcéti annon: |
& Pen gehomage ! Ores ac x :
pM
funt Y.

De Halece TEEienra: Cab. 3A c —

AlecinlittoribusMeridionalis Gothieterre Sshióc :
Luingia,veteri iure ad regnü Gothorum, fub prin
 ri
: ut m
iz -

: uu UU
 EPITOME LIBRI XX. — 463
idum, & paltum minus vberem ,acvndas —
um, quemadmodum halecSeptentriona- —
ropter gratum faporem
y -
vbique inmaior.
Denat unm dade o-
(Vm vnumquodq;: fcré genus pifcium marinorum. 7
NA habeacfuum
tempus ,quofitbonum & deledabi. -
lehocab Augufto ad inem Octobris copiam füi praes
bet: gratid; faporis tum temporis effz, cunctisquieo
.vekcuntir,
notum relinquitur. Recenter captus, delica- —
tiorvidetur;falfus
autem invfus hominum vltráquam ^
alij pilces (prater falmones) intcoer durare paie, -
Omnium fere pifcium folus aqua viuit. Duétus extra - E
aquam eius
&um &
expirat, nulla
, ftatimexpiranonem morainter
, quando aqua a&risconta- 77-
extrahi, -——
- vifa. Ocult eius inftar luminis noctulücentin maii:

r
 EET
—— CEN AZ d C "v
E Ns IELE
EL PTT

|7464- CONSE PpbeihYs —- — 3

- . palmxin mati Bothnico verfus Thornam, quod non -
— — minus quàm ante dictum, gratiffimi eft(aporis & nue
- . tiimentiz atque hocferé omni tempore capitur,maxie-
mein zítate & autumno, ac hyeme fub glacie. Tan-
ta etiam. multitudine -poft. zquinoctium autimnale
capitur , quód funes retium fcindere oporteat, Hic. m

pifcis non habet inteftinum nifi iejiunum , & ideoin

ventre eins nibil inuenitur : tamen propter hoc fola -
. aquahaud viuit, quemadmodum fuperius notatum -
eft. In hocgenere pifcium foemina vulgi aftimatione ;
carius emuntur ,quia oua earum ftomachum fatiant, -
- dum ftato tempore à pifcibus veniet abftinendum:
quod & fimiliteraliorum pifcium oua, vt falmonum,.
& quos Gothi $yck vocant ,faciunt . Denique mas &-
foemina eandem afferunt vtilitatem, fale, Sole, &-
vento ficcati , tanquam paratior efca ad praefentifsi«
. mum vfum. De halece Schoningis Celtes loquiturs

Oce anu m Cod anu

mitmá,
tit vide
pic ofans ,
per vbi
or Scan
be m. dia
——diue s —
Haleces totum
De pifcinis , (i femine picem. —
IE $e Cap. 234. — — M
Q' Vntetiam in Aquilonaribus terris, qui pifcinas pro -
Jfingulaii quorundam pifcium queftu extructas
ha-
bent: quas aliquando emifsis aquis deficcant, atque
- pifcibus euacuant, vt nullo penitus relicto eafdem pro .
- alio enereimponendo euacuatas relinquant: vnde &
- redu&tis aquis , atque pifcibus impofitis nouis, fimul -
cxoriuntur ex femine priorum pifcium latente in li--
"bus:

eerminis augendi,vel luxuriam (vt in terreftribus ani-

optimé, fed temperaté na vbi funt

homi )Iraciore fTIS frioi-

tenuloies.

LIBRI VIGESIMI FINIS.

Gg
 Le cA cU EM

DAI MAGNI GOTHI

ARCHIEPISCOPI. OVPSALENSIS
DE P 1$ C18 vs MoNs sT Kos8IS. a Eee
-

E PLToM B Etn BR 1 FL c&5Dao

[
i E ERR PEE

P R AE FA T 1o.Lo 4E Ec|
E EPiHtacuep adpiixabide: vafis Qrzanut
à dn.
d
f nO ! (uo gurgite cunctis natiombus offert ,diuet--
OU SE o fospartus sflendit, bcfiue nontam magni--
(WAS 3- A fudime c comraratione [ydcyum m-valales,.
PANCLA P y quam forma :minaces zdducit ,vt sec calo,
PL UTIUT " Vet Ievra, aat eins vi[ceribus, aut. domefticis
iulio aliquid ab/iosdi videater, quodnon adit ín.
- fua. profunditate retentum. Ua eo nanque Oceano tam lato,
-fnpiso, mollt ac jortils azcremento a vipiente femina geni-
talia,fublimi femperáue pariente gatur, pleraque e(fe
enonfirifira reperiuntur: qua, perplexis ,e5- in.femct aliter
atque aiter nonc (atu munc Hucta comnuolutis, ex fe ac alus-
prinaipits genirave formas videntar,vt Qovqus. ia fcatuf-.
$n vlla parte natura, , etiam im mari effe solas per[uafum|
- babeamus je perquam enulta alibi nu[auam vebeyibilia,
— bidem imueari.. Nec folum animalium fimolachra. mari
gue[J* licet intelligere mtuentibus ,, fedvrzam quoque im eo,
gladium, ferra,
f equorum capita tn paruis cocbleis eminere.
Praterea [pon gias, vrticas , ftellas ,lamias ,qmiluos , monas
6hos ,"VA6CR5 ns gir, ifpondylon,qmurts , fafferes,3
mur HMD
- Sunt Co belua in mari q

—* .Y.-—.

fecundum figura varietatem

ilico ab[iffis — —
! — bainatis fanibus dimittantur. |
 Em -
e

- 468 . DE PISCIBVS MONST. ——

j
SV i
p
jai
3h
EL
LEAL.
Y, bpm
AN
ü
Lx -eOmen
mm m WO TEE emm
—
-
i
[NES
Ve 7 d
E—
zm
1
ono
NOM
UH
r^
2m
: ZB
USA
VM
]
Dyufim
jfi
"e
É*; "
-NUT
A
NOE
DM
"E.
Mies
) vGo"idM
]'DAR
credis,
"Xai
d | , kx:

uu
[
VE
Pa
j" "s

SEMUR
$O
-M»
J,

adhi
jws): Tt

E JA VA
Tla
€ —— M ——RÀ AY r j f

—À ELA
eM
re find
XD
Amman 7 e BÀ
———
— p dide :
ar T atas POS 1
i L!

"n
ERANCU
)

Depifratura periculofa 1» Noraegiane Oceano. t -

E - c e EE
: Es E Càp.
- Pruen pifcatura in Noruegiano Ocean
,oob
.. 4 muliplices rationes dicitur, quia in aperto mari
— -jengiffimotractu àlittore committitur. Diris tempe-
— flatibus ortis,celerrimé pifcatores flu&ibus obruuniur:
um fluitante mole maxima elacierum difperguntur:
— dbalenarum moníhiorumque pugna in diuerfa diuidun-
7 d1ur:deniquce hornbili quorundam pifcium feu mon-
flroiuni e gurgite extradiorum forma , & attactu ,in
gnanibus eneruantur, ac nifi eos ilico demiferint, mota.
tempeftate fütfocantur. Si igitur quidam pifcatorum.
temerarij certamine commilflo cum belua, eam intra.
mau.m (cucullau hominis formam habentis) induxe-
^. rint mox viatu & fire itu focialium bcftiarum obrue
-ti,nec bamos ad capturam pifcium proijcere,nec remis
-o0 E
o --— — aber mm
—-

Ruben uq vela v pro fugaarripienda,nifi monftrum

dimiferint,
int, expalidere queant, Hacrmonítaetfiaequé —
pifces elect; ( falpas commuaiter dicli)in retibus -—
-—

atque
s apparueiint , tang uam inutiles eijciuntur, fed elediin —
. naui referuantur , magnoque vendunturlucro, tum in.
- loco vbi capiuntar,
tum in vicinis Kegnis, ac vltunis —
oris.s Plura
Germania: millia pifcatorum ín pagis cx- ———
fremx regioni Noruegia habitant, fzdanes, Tvon-
dames ,Dunane sck, Nyamuck dictis, & ahjs .—
, Gamllau
" circumiacentibus terris apud P larabzs, ideft; caltium, —
fiue domum prafidij totius regni. MenfeFebruario & ——
- Martio,imo & Ianuario,robuftis nauibus horum loco-
- rum incole pifcandi gratia à littore in altum vadunt, —
intra biduum nauigando conficere. —
quantum Ícilicet
poffunt , rebus neceífarijs ad vi£tum xx. velxxx.dies —
rum fpatio fecum comportatis. Locusantem vbifre-.— -
Nor- ——
quentius hanc pifcaturam exercerefolent,inter
uegiam & Iflandiam fitus eft.Nequehipifcatores,dum —
tempeftates fuiunt , inanchoris manent, fed fluxu re«
fluxuque. maris fluitando pifcantur, donec naues fint.—
vndique plenz.$0la autem cis falusinrepetendo litto- —
1€ indicio gnomonis nautici confiftit : quia per hunc. -
ortis ventis quo iter fuum dirigant, agnofcunt. Eftége , -
notatum;quotiefcunque extrahuntur àmari monftrofi
pifces leonina vel humana facie, & funilibus, quod.
iemper difcordiam , & bella in terris porrendant. -
| De perieulo pifcatorum, c qualitatepifcium.
| zr. ab.2. — - - "
Ec lene periculim illis ipfis pifcatoribus immi- .
^ nct, quando hamis attrahunt maximae fortitudi-
| ! - ees 7
 zm E cac.

nis molis, ac duodecim pedum longitudinis pifces ,vt.

.; funt rhombi, fquatinz , & reliqui pifces alati :qui cum.
aprueint ab aquis extrabendi, faepe pifcatoresin ma« |
r1 retrahunt , nifife funibus firmati in naui anteà prae--
. muniant,aur mutua ope hoc in labore fibi inuicem füb-.
ueniant. Qui veró felici vento tantis maris periculis
fuperatis, nauibus pifcofis ad littora propria appellunt,.-
pifces extractos purgatofque , integros vel in partes di-
üifos ,falitoliquore confpergunt , Sole , flatibus afper-
rimis , frigo,
re atque acris rigore ad ficcandum expo- |
nunt: tum in excelfas quafi lignorum flrues compo--
nünt: quas in naues viciffim collocant,atque ad cele«-
berrimum totius Noruegia emporium Bergez nüncu-
4 patum, prorerum commutatione aut pretio diftrahen--
-k das ex portant. Et hinc verius hoc genus pifcium Ber-
— grrfifbvulgari gentis idiomate vocatur, & non ffock-
fth 3 fufte vel baculo , vt
mollior ad coquenduim fiat |
| laries fufigatus. Non tamen vno codemqQue genere -
| :IcPergerfis pifcis , fed quantitate vcl bonitate xfti--
matur. Nam aliud eft genus longioris quantitatis, -
a'cllus
-. fta: di&tus abíciffos
funium : cuius ventres in bicubita]es ligulas in
, & aére deficcatos, quafi longé
^ . delicariores cibos Aquilonares eligere & vendereío--
— — lent, Roedfcber dictos. Siniliter.& extremas. caudas |
corum pi'cium inmagnis vafis ad quzítum, fiuedeli- -
cataim efcam referuant, quas Spore Germa ni vocant,-

ereà ex ventr e rhom boru m etia m fiun t ligu la

—

Prat
cubit ales, vcl bicubitales , fed latiores alijs, valde pin--
gues , quas incole £4 yocant: eifáue pro pane& -
obíonio vtuntur. Fortibus enim hoi inibus ifte cibus

ITem
 I TO É LIBRI XXh— p r
delicazis: ferecius faporis eft, vtfemen-
vues m utdidum ; fed il

4 tudine, Matredi dites,fa]

|e icienterconditus
c Lope
timus,& fir
nee falEpom

De Pifibus Hf;
Be tem 3. |
ST & alia pifcium diftin&io & qualitas ,qui in
iflandicis aquis infinita multitudine ab incolis il-
- Jius loci capiuntur. molliori fcilicet caine, &loneitudi-
Ce
-—
ne ab iítis, quos fuprà introduximus, differentes, Pra-
tereà afelli, rhombi, vituli marini ,merlufia , Gothicé-
Tor [ck appellata: inter quos balena, priftes, atque alia
monítia matina apparent: quorum.indomabiliimma--
Gg4
 m | DE PISCIBVS. MoxrT E
nitate mire aquarum turbationes excitantur.| Pices.
. vero clectiores ibi capti, ab Italis & Hifpanis Mars -
— dum ,in Romam vfque etiam per Hifpanos aut Lufi-4
-tanos delati , appellantur. Tempus captura corum eft -
in Februario, Martio, & Aprili: pifcefque captifigidis |
ventis exficcantur, ac demum in apertis campis, quafi|
ligaorum combullibilium ftrues compofiti per men--
füras longorum cubitorum, fiue canas Italica men-
ura ,ad plura millia ineteatoribus Germanicis diuen- -
| duntur , aut pro frumento, ceruifia, panno, & fimili- -
bus, in rerum commutatione diftrabuntur. Si verü.-
pondere vendendi funt , idipfum centenario ac mille- —
nario numero, & afílimatione diftindto fieri folet. -
Huiufmodi Maidis vernacula eorum lingua VVaagh-
dicitur, veluti apud Gothos, $uecos , & Germanos
Schippunt communiter appellatum (ccc maioribus li-
— bris conftans ) in penderando obíeruatur. Gentis hu- -
- ius quafi melior & maior prouentus eftin. pifcibus, |
propter quos fiunt maxima nauales pugna inter di-|
uerfarum nationum mercato;es: quiaad hancinfülam, -
nauigaturi mercatores quzftus caufà , non aliterfe in-|
fluunt, quam fi aliquod atrox. pralium. fubeundum .
- foret. Piztereà quum humanus hoftis fufficere haud—
videatur , occurrunt valfliffima belua inftar montium
— 4n magna multitudine, nauipantibus ,nifi profpexe--
. / tint, periculum illatura Sedbis inter aliazeipedia per.
s drorcm acuté fonantis tube Auccuigitur; cuius. tine -
nitum exdem beluaaudiendo.fufferre minus valentes,|
ad guigitém ac mari diem vi UR anfugiunt,
Ei
prout infrà deTUNE ollendetur..toe em eO
| : uz Demira
 IHAHHEEEUISOUEET (IEGUNGA
Ade
Iflandi 2:

tioneminomnem euentum cuncta

c . G S
A. um )
 -d E CNW NSE a A : ; : :

- p ^ E A -
( Mw Ww: E x E -
[ t n A UNA A gunt "t - : s 2 -
LEA^ ^ SN VM
RS. E- «- — n Enn
: : : E
T
d ^ S s p m s : C " H
/ - Ng ÓÁÁ———LR— ^ Mea : "A i »
z j ree m a rmrintate s . j
: ET o rürg: à X ] Á dat
M - 3 - V EEUU, Lp
uU - ro DC ca 230m Ya d.c» EG
j e
T Epic:
*. EC
E e WEh ut -— : * ,
z- ru b
a pee p um " -
DIM Dr A aft EDEN aw B. 2.
mr fry a zHi---— XN

ANS
:

3D |

grt
nenus
orm
i
e

De borribilibu: monfivis litorum Noruegie, —— 0

(QC Vnt monftrofi pifces in littoribus,

feu mari Norue-.—
gico, inufitati nominis( licet repatentur degenere.-—
cetorum,qui immauitatem fuam primoafpectuo(ten-
- dunt, horrorem4ue intuentibus incutiunt, tum in for- —
müdinem diutius confpicientes pariter & fluporem.
— vertunt, Horribilis etenim forma fünt, capitibus qua-
/ dratis, vndique fpinofis, & acutis; ac longis cornibus
- ircundatis, inftar radicis arboris extirpata: decem'aut.——
duodecim cubitorum longitudine ,colorenieerrimo, —
praerandibus ocults: quorum ambitus octo vel decem.
cubitus excedit : pupilla verovnius cubiti, rubeum&
flammeum colorem referens, qui àlongéintenebrofis —
temporibs inter vndas , velutiignis accenfus, pifcanti- -
bus appairet;pilos vt anferinas pennas,fipilos &longos,.
: cep
*
 0 COEPITOME LIERI XXL. —— 394
Vo
in modum dependbaren ba :ti sum veró corpus.
reliqu
magni
| adpufillum tudin
capitis (qued cm
quadratumef ) valde
14.vc] r5. cubitosinlongimdine ||
,cin vltra
um plures naues&
. minime habcat. Vna barum beluar
forHuic
-.tit,grandeauts, mergit. fim
nauti
tif s is
confer tas facill
, ime -te-
fübuer
admiranda nouitati idoneum
mon
- fliperhibet ium
longa ac clarifsima epiftola Erici —
Ealchendsrjf , À rchiep.Nidrofienfis Ecclefia(qua totius
regni Nor uegsicft) Leoni ro. circaannos
x Metropoli
falutis 1510.tranfmiffa: cuiepiftole annexum eratalte-.—
rius cniufdam monftri horrendi caput, fale conditum,
d
dn L. ;
:
il
| Loc
^ Eres
nu
H5
L 1

€.

De Pbyfetere c» eius in nautas ecrudditate..—

L4 * S EP €ah. 6. | à Wr EC —
FTN genere Cetorum Phyfeter, fiue prifter, ducenum.——
T enn, feueram:admodum confecutuseft natu- —
ram :in perniciem cnimnauigantium pierunque Yitra —
 (£6 —— DR OTISCIBYS MONSTO 00
c.
ox Cou

Zo

— . mauium antennas fe extollit ,hauftoíque fiftulis flu&us |

D 1

— — füupia caputcoliectos ita eructat , vt nimbofa alluuie.

— plerunque naues fortiffiaxas deprimat,aut maximo pee
— —riculo nauigantes exponat.

A MN AN 7 E

—.—— Os etiam hacbelua magnum & amplum habet, cir»

—.— eulare,vcluti murzna,quo eícam vel aquam fugit; pon.
- . dereque fuoinproram velpuppim inicé&to & impreffo,
. mauim deprimit & fübmergit:quandoque fola aqua(vt
— — diximus nocere non contenta, dorfo, vel cauda nauim,
— — stminufculum aliquod yas, crudeliter eu um.
& magnisdácS nimanbus sdhodou:dolijs ciedis, M !
fum beluae impedientibus, fiue pro luíü ei oppofi tisse
aut validis. tormentis, feu bomi ardis » , quarum fone
magis, quamterreo velfaxco globoterretur, cüm glo- |
bus huiufmodi vel aqua, vel pinguedine. obítante vum
v |
- perdit, vel paululum vulnerat vaftiffimum corpus,im. -— |
menía piaguediae inftar valli munitum.Imo & adden-
dum erit,in Noruegiano littore frequentius, tum yete-
rá,tum nota cerni monfiza ,maximé propterinfcruta- -
bilem aquarum. profunditatem, In. rofundo e :
maris multà pifcium genera
funt , quenunquam xd a
raritfiméhominum aipeetibus praíentantur. D

Depugna Baleja centra Orcám. —

| Cap. 7. |
T) rrueneri quantitate maxima, centum fcilicet.aut.
Auuécento;um pedum MUERE afüiflima Core -:
-—.
 202-0
d — 23

A -

^. ports m ole praedita ,tamen orcam quantitate mino4 —

e u , quam aggre(iu crude-
LA

-. rem,fed agilit infalt

tamat
— liorem,fibr infeftam habet.Eft autem orca fimilitudine —
e

— carina inuerízx ,belua truculenta denribus , quibus ceu

— Liburnicarum ro(ttis fecreta balenz, ac vituli eius cor» —
t —
eam
—. pus lacerat , vcl celeriter aculeato dorfo di(curri
agitando,vtin vada littoraque protrudat. Illa vero ,fci-- -
- . licetbalena, pondere vafli corporis ad flexum immobi--
Mr
.— Tis,a d morrepugn: andtmum aftu tiz orca inerfuga s,vnic in um -
E —
prafidium collocat:
. ES
licet eafuga
e
infirmior
SERT. EXC
fit,
pe
eóquód
ce
.-
c

1gnaua
- »belua pondere fuo onerata
, ad vada periculaQue.
—. eitandadirectoreindigeat.- ——— —

A VItiglex eft eenus Cetorum, quidam enim hirfü-

ti & hiiquatuor iueerum magnitudine: (iugerum.
vero habet in lonzitudine pedes 240.in latitudine r20.)
— quidam planz pellis, bique funt minores, atquein Oc-—
— — €identalt ac Scptentrionali Oceanocapiuntur. Quidam. —
- fictum oris haber dentatum , ac longifsimum , videlt-
— «et longitudinisiz.vel 14.pedum,ac dentes fex,vel octo E
- velduodecim pedum. Duotamen dentes canini cete.
—— — gis funt longio res
,fubtus ficut cornu ad modum den-.—
—— tium apri, vel elephantis. Hocautem genus ceti habet. —
- — 68 aptum ad manducandum : ocul adeoos amplos vt -
— ambi:us vniufcuiufque t4. homines fedentes admittat, —
— imó 20. vel amplius , fecundum bcluz quantitatem, —
— — Cornua pratereà longitudinis fex vel feptem pedum, —
— 250.füuper quemlibet oculum habet,cornea duritie,ad. —
— &igidam yel placidam, anteriorem vel pofterioremmo-
 ione 2. Haecfimm
m E dese: adocu--
- Jorun &ionem lempore tempef uofo,aut cum a-
— Jiaeum inuaferit belua inimica JNeque mirum quód -
. totcornua, licet fatis molefta, habeat, «xm inter oculos
in" fronte. fpatium fit 1$. yel 20. aut amplius pedum.
x
— Quante autem. magnitudinis dutlongitudinis ,coffae
-& offà eius fint ,aut in quem vfum. réferuaza prodetfe-
: queant, etiam pellis,caro,pinguedo, inferiusofiendetur. — —
DeNAM pice 3a lttove Septentrionalis Anglia
TU. M.D. XX XI [Eparte.
zo (ah ,e — : |
TÉ a fadullrol: belua pto portento ab incolis |
zillius regionis habita fit, aque cum ftupore ob in-
Pim magnitudinem conlpc&ta: attamélittoraNor- ——
ucgiana intei Bergenfium ac Nidzofienfium ora, quafi
continuum domeflicuinó; hofpitem talem beluam ibas —
— bent. Ideoque locum hic inter erandiores maris incolas.
Obtinet,ea rclatione,qua verédefariptus erat Aguodam
| nobili Anglicano, fabE. forma, act in a1 enam

Art TA

Nam 27.die dera ibi afi, Rotes iamMen

vt vix ferri poffet!fcetor, Conieétant dorum ipitad.
 dul e: [e aces irae Eu - 3 cx E NE eer WM a tasca EO ARM cR : 0 ER

n5
E PISCIBVS MONST. —

mur fpatium trium vlnarum effe in

arena immerfü m,quane
— ,& operitur luctibus are-
doquidem quotidie alluitur
— —mofis. Ri&us
oris longitudo fex vlnarum& dimidia:
— gnandibule feptem vInas ac mediam continent:circui-
& dimidia, alicubi minus: om-
. tus alicubi vInz vnius
— mino ficut quercus grandiseft. Triointa coftas in lateri-
— bushabet,maenaex parte longitudinis 21. pedum, cir-
- «uita vnius pedis & dimidij: tres ventres,veluti vaftos
fpecus:& triginta guttura,quorum quinque pregrandia
s pi nn as , vt ra nque quindecim pedum.
. — -7 fu nt . Ha be e:
dua
jn longitudin vix poterant decem boues alteram ea
t
"gumabftrahere. Palato adhzrebant quafi laminz cor-
... pez,vnaex parte pilo(x,qualem iam vnam vides fupra.
, resveriffima,quane
-3nille.Non eft fabula Poly dorefed
uis non omnes vnius magaitudinis.Longitudo capitis.
.— principio vfque ad ridum,feptem vina rum.De lingua.
— — vatiatur; maior pars cenfet feptem vlnarum fuitlelon-
Ree COME. *
ccn
 pe T ETC e Le

(—— — EPITOME LIBRI XXL - 4317 —

gitudinc. Aiunt genitaleei
fuiffeprodigiofe magnicu-
dinis: membiü (inquam)mafculinum virquidam ciim
dilania,ret
ferme fubmerfus fuiffet, in vcntrembeluz -
cadens, nifi colla arrepta fe fuftentaffet. Spatium inter ——
oculo fex vInas
s tenebat: oculi& nares ianto corpori
valde impares, & quales bobuseffe folent. Cauda bifurs -
€ata
& ferrata ,latitudine
feprem vInamum. In capite
duo maena foramina erant, per qua putatur beluam
pluriman aquam, veluti per fiftulas eiectatfe. Nulli de-
nique illifuere dentes : vnde collieitur non fuiffe bale-
mam: nam balenis ajunt maximos efle dentes.exceptis
laminis aliquot coineis , qux in ore huius pifcis crant.
E pet A —M—
x pen

(
l Sn
tufil

—-

WU
" fI
T
|1
P." ipu.
|
20. tI j|
EN
2A

1 V(i
'7 j
à ELLE
m|
k
!|
lio,
N^
i |
-Lo
N

KZ QE MERELE WU ReA mtt | l jOI

(^We ]

De Xibbia, Monocerote, cf» Scrr1.Cap. 10.

Via hecbelua veríaturin Septetrionalibus aquis, -
Wuz meritó alijs monftrofis veniet adiungenda. Eft e-
^ X 9» 5 : E LM D35e c E e

nim Xiphia, animal nullialteri fimile, nifiinaliqua

pioportioneceto. Caput habet liorridum ,vt bubo: e$.
Hn
 - det
EE Q- EB -recusa de
2X3 Time T rSE

Bo 4972— (DE PISCIBYS £(ONST, T

E- Bion;ABE FOU quoterret
3 & fucatinfpictet ntes: oculos horribiles, dorfam cuncm
— — tum; vel ad 2ladijformam eleu:atum, rol € á
——— Bm Littora vero Septentriona;ia plerunquevelitala.
tiunculi,ac 10xij botpites damna femper occurre uübus
- nauigia peiforádo: ac fubmereédo. illaturi iingr ediüture
- Monoceros ett monftrum. maiinum, habens iin fronte -
. €ornu maximum,quo naues obuias penetrare. poffit, ae
— dellruere, & hominümultitudinem perdere. Sedin hoc
de pictasdiuini numinis nauigantibus prouidit, cum ferox.
—. fit haec belua,tarditas fua, juam haabet Imaximarm. prae
o urfa, timentibus eius acce ucamcon |
- belualimilicermarina eft,ingens corpore, caput habens.
crittatum, durum,ficut fertaidentatum: fubternauibus ;
| flatans fecat ea (dem, vtintráteaqua merfis bominibus, -
— eornm cadaueribus fatietur. Eft & aliud genus ferrze, p :
- — etigens contra velificantes: quod mox 3o.vel 40. (ladiis |
peractis ladüm defcendi in mare
t Orcarumgladio dor-
: fotenus eleuató fxpe piícatores vulnerati deficiunt: dta.
— — &]loliginum ta&u manumretrahunt (hupefa&tam.
ni 6 moda pircamdi Cetos c Balenas. Cap. V1. |
| 'w Via mira auiditate balena fertur in cíum laicis
: LO & vitulorum marinorü,tanquam pifcium cateris|
: demubus pinguiorum : idcirco fzpius Berisitame in
| Ícopulis. arenofis, qui maris z(tu., fiue flux , atqui :
fluxu, afi deni lati aba uis, Imnreríae Hac
-. monconcedunt, vtfe recipiata gurgitem propinqui». :
—. xem: vnde tanto cum impetu, fortitudine caudzlabo- -
rat, quod foflaampüilfima relicta, veluti in nido ligata
£e ics. md vndique arenis
x )enatare nen poffit. Hoc.
um I Td ora m cum m
 P, X» t — : " €: Le SERE

yiad littusproije |
cundis viribus de(tituta , ventorum
ciatur, prada vt fit occupantibus eam. V erüm dL
bitatur quód illi rediture (int vires, gladiolos,aut eran- -
des acutifsimo:que tribulos fub latus quieicentit im-
effluente,
mitiunt - vt fanguine impetuofo teri motu
faciliusquéd
vita deftituatur. Accidit etiam, & ione
 pers.E T ME AE eec s ur c Een RE GEr-E c e LP LU a Vos iot ros Mu, a tiim a orca ED EG Lo RE P m uv,
ae rc erras ecu — i - LES z IMG M SCR e ER uU Ln Ec oT DT E ERE -c MER d po pee E AU
E DC m APR Eae o E t — x E z Y m xcd Ae ET m EE- ———— I E n EE
X : Y A cES z :
—— z- Rn xp?

I 414 — — DE PÍSCIBVS MONST.

E X E

— 9
— . beluaminarenaad obicétum Solis profundifiim
dor-é -
— . mientem ,funibus & anchoris
ita firment, vtin pum
Lo wasrveeindbüsceHdut —- —— — —— 05
x e e mire a j vetioxe Balenarvm erga fetum. Cap. 12. E—
Y Alenzbranchias non habétes,fiftulisf,purant:guod
B. 3:n paucis animalibus inuenitur.Foetus füos eeftan£
cum infirmanrur,& ingalidi funt: & fi parat funt,cosin |
—. -erafufapiunr.Hoc idem imminente tempeftate faciüt,
—.— & polt rerüpeftatem illos bir Qdabdo Tbe de-
— -»fe&um aqua foetus impediütur, ne matrem fequantur,
-— . materaquam orereceptam,in(tai fluuij ad eos eijcit,vt.
—— — ficinhbazrentes teirz libere:. Adultos etiam diu comita--
. tur.Adolefcüt autem celeriter, & decem aunis crefcunt,
e

oe jperpar: ct uod Ama itur es meii,

(Et s onred ne propagationis more cum Balena-
humaiens,
»-J/c ob vejocitatem coius muitü fperma -
pcne. c. -- (nM
No
 E EPITOME- PIsxI XXLO a
emittit,& refojuit,,atque fi
ficrefolutü vulua totaliternon
| admittit. Spargitur ample per mare in diuerfis figuris.
coloiem ceiuleam habentibus,magis tamen ad albedi-
nem tendentibus fibi inuicé«conglutinatis:atq; a nantis.
folicite (vt inter nauigandum iin Oceanof,parfum vidi)
colligitur, vtmediicispurgandü vendant qui purgatum —
- Abram vocant:eoc ]ue contra guttas 3€ parsaly"hin, tane || !
quam precpao & prreuofiffimo vnguento viuptur Eft
autem alba;& fiinuenitur coloris gypíei;mcelior eft.So--
| phifticatur. aurem cum puluere lionialoes, & ftyrace, -
muíco,& quibufdam alijs. Sed hoc:ágnofcitur, quia fo-
phifticata ad molliciem facilereducitur tanquam cera;
ambra vero integra non ita liquefcit, Habet virtutem
confortandi , V ieit lecontrazmieepin & puces

Willi
LE
d
mm
|:

writ sce

-" L| Vti

1- - De v partium Cett. 6b 14.

Y Etisfeu Balcnis émaripifcatorum arte, & magno T
entorum actempeflanum: m
4labore esas, fiueyive
Hh
ww
ex
cec 45$. . DE PISCIBVS MONST. -
—. aut inimicorum pifcium furialittoribus impulfis ,in«-
. €Olz predam fecuribus & afcijs partiuntur , ita vt ex.
. 7 vnius balenz ,fiue ceti carne , pinguedine, & ofsibus,
aM 250.vel 3oo plauftra repleri poffint. Carnem & lardum.
. nmultis & maenis vafis,inter czteros immeníos ma-
- tinos pifces fale condiunt : eadue pro commoditate &.
- — *efca domeflica vtuntur, alijfQue ad eum vfüm vendunt
. Jinremotas orbis partes deferenda: l'inguedo,veladeps

magnitudine fua 'uperans)per totidem virosfortes vix

— balth
zc a

pue XC ;
perungendissimo
periusd

De flructurisex offibus Cetorum.

TB Cai —. — ER
E Aa mentione quàm maxima fint corpora Cetos —
rum,fine Balenarum,ín capite,dentibus,oculis,ore, —
cute,offa locum exieunt,vt & füaminueniantdeclara- ——
tionem : quz tális eft. Cum vehementia fripgorumin.—
extremis partibus Septentrionis,& valid&tempeflates.—
ibidem haud finant in altum crefcere arbores, é quibus
- erigi poffint neceffarize edes : ideo prouidanatura in- —
colis profpexit, vt ex ingentiffimis beluarum coftis fi- v
bricare valeant domos, & reliqua neceflariain eifdem. —
His enim beluis marinis ad littora tam inimica vi ali-
arum beftiarüm appulfis, quàm venatiore hominum -
frequenti
zem attracts , vt illic iw
| Hh.preda fiant, vel.
Ee
,
 ——

— «putredine confümantur,ceitum eft ex eis relinqui talia

— - tunQue vafta offà ,quód ex his integra habitationes, -
tum quoad parietes, portas,feneftras;teéta,fedilia, tum--
—. . etiamquoad menías confici queant. Hx enim cofle 26,
w^. 30. aut plurium pedum fünt: praterea fpinzefpondyli, -
. . atque vátti capitis bifurcata offa haud paruam in fe
quantitatem babent:qua omnia artificum induftriaita -
feris & limisaptantur,vt faber lipnaiius adhibitafere -
rea 1unctu ra coniperidiofius nibilextruere pollet,

mx
/d.!;
,.

3x 1Ww "nf27^ ]

7da
Lg
HH
er'3j
a- Mc
Eaur
D

1y: Rm
L7
(ENSE
ma
LAT
ge
ros
P.
ren
;7
-
AUEMP
DEA
vr
CIC PES
TH
—
xi

Ut,
Xu
CY
Teva

De domibus ex erectione iptegrarum coflarums

xcd CREE Cab 10... —— — —. di
e- Eus ieiturac diffolutis carnibus & inteflinishuius
o. vaftiffimx beluze, fola offa remanent
in modu ma-..—
— $na&carinz:quo demum imbribus & aére purgata, vi-
—. - rtbus hominum ad hoc vocatorum
inftar domus erig-
— tur; tum induftria conftituentis patteni,feneftris
incul-
Rd t. uo. o0 nam j
-—
 ME LIBRI XXx1 — 489 —
Lh.
/
PMANO
TP
PLUPET
hm

ribus beluz collocatis , in pluresá& —

. "commodas.

inter has coflfasnon

excitétur.Dormiétes alia infoi
ád ent,quàm ficontinué. in fluctibus marinis laborar
*

autin tempcitatbus ad nautragit víg; periclitarentura -

-. Deanchoris dorío cetaimpo]itis--
Lo 401p o o
I TAbet ctiam cetus füper coriüfüü füperficiem tan-
e u^ quam fabulu,quod eft iuxtalittus maris: vnde ple-.
-sunqueclenato dorfo fuo fuper vndas , à nauigantibus
nihil aliud cred
effeit
quàmur
infula. Itaque nauta ad -
idum appellunt, & fuper eum defeendunt, inque ipfum
palos fizunt , naues allieant,
focos procibis coquendis
accendunt: donec tandem cetus fentiens ignem fefein.—
« profundü mergat.atq; in eius dorfo manentes,nifi funi-
- busà naui protenfis fe liberare queant , fubmeigantur.
Hic cetus(vt fuperius de phyfetere & prefte di&umeft) -
aliquandoflu&us hauftosita erictat,quod alluuie nim-
. bofa pleruna; clatlem nauieanti 3mazs& quum in
mari tempeftas oriinr, de fuper flu&us attollit, vtin his in

comotionibus ac turbinibus naues mergat. Arenas ali-

* quando dorfo fuftollit, in quibusingruente tempeftate, —
. maute terram fe inuenifie gaudentes, anchoris demiffis
Hh;
 P195
| — $E PISSCIBY:85.MONST, .—— 9
nilía ü mitarequiefcunt;acienes saccenfos belua fe
entiés,
7 fubito commota fe in aquas mergit, hominefá; cum na- .
4 uibus, nifi anchora rumpantur, iinprofundum attiabit,

n Pardi afe Oceani Germami. | ER

C4. 4i e
LIy feft fiuperius de monftiofo T reperto T
littoribus Anglix, cum clara deferiptione totius-
'. &orporis, & fingulorum membrorum eius , quód fcili-
(0 €&t 15:2. ibidem vifus fit , & ab incolis in predamra-
— ptus: nuncautem ad. memoriam reducetur monftro-
fus illeporcus ;qui 15 37. pofteà anno ,in codem Ger- -
. manico Oceano repertus eft, totufduein omnibus füi
«. partibus portentofus vifus Habuit enim porcinum cae
wo put, quartam lunze partem in occipite ,quatuor pedes
.. diaconis, ditos oculos ab vtroque laterein lumbis,ter--
— tium in ventre x vmbilicum inclinarniteni, atque in.
pefterioribus caud ambifurcatam ipftarvía es :
 De nfmaiem Moro Noru:
N £ico.
Capto. ES
"Orregic littus verfus loca ad Septentrigheni ma- -
21s vergentia, maximos acorandes pifces elephans
tis magnitudine habe:qui moififcu refmari, vocantur,
forfitan ab afperitate mordendi fic appellati:quia fi qué
hominem in maris littore videiint,apprehendeied; po-
terintin eum celerrimeinfiliür,acdentelacerant,vtin —
momcétoiríterim:znt. Rofmari ita; hi pifces fiue iod 75
. dicuntur, caput habentes bouinz four, hirfüram pel —
- kem, pilofá; fpiffitudine veluti culmos,vcl calamosfru- —
menti laté diffluentes. Dentibusfete ad :upiü cacumi- —
na vfq; tanquam per fcalas eleugnt, vt 1o:ulento dulcis —
aquxgramine yefcantur,(cfeque volutando mari vicifa
fim exponant; nifi interea fomno profündifsimo ope. —
xe. pendendoiin rupibus dormieriat; QoS tuncS |
Ü
SUQU — DE TPISCIBYVS MoNsT. .— 3
.-— pifcatores appropinquantes quantocius poterunt,pel. — -
-- fan àlardoiecundum caudanifoluunt: & in boc, quod.
- folutum cft funes fortifimos mittunt,eofQuein fcabro- —
— Bis rupi^us,ve! propinquis arboribus firmant: faxisde. —
— indefunda ad caput,vt excitetur, proiectis,eum defcen-
. dere cogunt, maiori parte pellis funibus firmatz fpo-
li :tum:vnde debilitatus, exanguisacíemiuiuusreddi- —
- / turinopimam przdam, maxime propter dentes ,qui
M pretiofifunt apud Scythas, Mofcos (cilicet & Ruthenos, —
. ac Tartaros(vti eburapud Indos) ob duridem,cando- —
— rem,& grauitatem:qua de caufa etiam framcarum mas. .-
—. mubriis artificum excellenti induftria accedente adaps -
. tantur. Et hoc Mecbouitaquoque Polonie hifforicus——
- infüaduplia Sarmatia atteftatur,& Paulus Iouiuspoft.—
. eum ex relatione curufdam Demetiij àMagno Duce. —
- Mofcouitarum ad Clementem VIILmiff. | — .-
(0 De pi[cibus alatis. Cap. 20..—
| s ca i in mari Germanico inter Angliam.
. 4&& Norueoiam;qui habet duos pedes& quatuoralas: -
. quz mouentur flexz ad inferiora ventris & pectoris. —
fnificut aliarum auium ala. Sunt autem dux antéiuxta .
- branchias , & düz pofteiiüis ante caudam, füntque alae.
. membranacez, fpiffx quidem valdeiuxta corpus in —
X parte,quz eftloco adiutorij brachij,& tenuioresinpar- —
4eanteriori ala: & hanc difpofitionem babent etiam.
"ux pofteriores. Branchix autem iftius pifcis non ha-.—
bentfifluram verfus ventrem,vel pectus pertingentem:.—
fed hi pifces habent branchias , que terminanturífüper—
humeros alarum anteriorum,quatuorforaminibus quae. —
. Gratis : ita quód duo fint propinquiora capiti
& duo, —
p Bec e

- WE E

me-cc
cc" -
ois
 propinquiora ala dextra, fimiliteró; difponuntur bran...
cIsx in (inifiro larere- Caput auiem iflius pifcis , color, -
pellis, figura corporis, ac fapcr carnis, eft fere ficut pif-
cis, qui ràia vocatur. Crura autem cius funr cartilagi-
nes fine iunctura, & fubtus in pedibus habet foueas, vt^
fortius figatur. Cauda autem eius non eft vt: raiz , fed
fimilis cauda aliorum pifcium,nifi quód «ft aliquantu-
Joloagior. Denig; ante caudam in loco dorfi,vbi ftrin»
gitur folida pars corporis, quz eft poft concauum ven-
tris, habet & pinnam more aliorum pifcium,;valde ta-.—
mien magnam refpc&tu fui corporis. Capiturbicpifcs —
inter raias & fquatinas;vt plurimum minus vtilis,pros -
pter flerilescarnes,&exiguá pinguedimem:verüm diffi-
ellime e profundo fune & hamo,ob refiftentiam alarü,
— etuitur, &c. Piíces pratereà quidam lati corporis funt, .
qui quatuor pinnas habent ,duas in ventre, & duas in
uu
 3 DE PIsCIBYS$ -MONST. — cM
uE dansOfe pinna quibus vtuntur,alx vocantur: dioi sd1
| pertomnia fimilés habent pies lepores marini dicti:hi —
— enim duas pinnasi n ventre habét, & duas diredtéfüper —
— eas inlatere verfus dorfum.Eft ctiam de fupradictorum
ue genere ludolatra animal marinü, quatuor habens alas,
— fo,quibus$ magna velocitate
dQuisin facie, & duas in dorfo
E fertur in omnem, quem deger itvolueiicQuelocu
m, :

De Po t. obizI.

ia Po multip
£ucmare
lypus, ua es: ani- -:
— :
DAmal torfiftalam
litett, ineg
ibus, Noru dorfo habens,q tránfmit-
iteamj; modo in dextrampartem, modó in finiftram -
transfert. Caeterim per brachia(velut acctabulis difper- :
— fis)ac - denticulatas forc pes,omne quod fiotappropin- .
quat, inuolui:aaimalcarens fanguine.Quicquidcomes — —
—
dit, ag regatin caueinis vbi manet: deindeputamma
cicui
- «tofa calA gent jadnatanse (Quepifc eaREMieT:
is os zs
» UO RA E ^
"un
i

: RE Ei 4

: z T x3
E . i

m es *3
 Ominem natàtemin aquisfalfis piftisdegenere —
À Acanicularü marinarum Boloma Italice,& Basfofcp
No regi ce dictus, adcó auide turmatimque ex infid is
adoritur,vt nO tantum morfü,ted podere etiam in pro»
furfum demergat, denoretà; rencriora membro, nares
videlicet,digiros & genitaha:donec fuperueniatraia,vt.
iniuriárum vindexqua , per aquas armata naturalibus |
pinnis difcurtit , acq uodam impetu demerfi hominis
graflatores abigit,eum Que vténatet,pro viribus vreet;
caquoque eum cuftodit,quatenusfpiritupenitusextin- 4
Go, poft aliquot dies , dum mare naturaliter t2 purgat, —
far(umferatur. Cerniturillud miferabile fpectaculum. —
in Noruegicis oris,quando lauadigratia homines,exos
ticiy ideEcet nauta;periculoium & infidiaiu mignarl,e-
nauibus in vndas exiliunt,Latitantenim caniculz,fiue
boloma huiufmodi,fub nauibus in anchoras mancnti- -
bus, veiut aquatici arietes, yc h omincs rapiant naturae -
hoc periculü vrinatores-
ipaliua ftimuJante, Ycrütamen
a.
 496. | — PE PISCIBVS MONST.
fylis preeacutis lineis ánnexis euitant;di avietes -
- marinos. & has caniculas interficiunt quia nifi Lisper-
— £offi fuerint, haud recedunt. ita fub aquis cum eisatrox.—
- oritur dimice«tio. Inguina enim homieum ,& calees, -
.— omnemaoue candorem ha beluae appetunt. Huius cani-
- '€ule cutis in afperitate,ad expo]Jiend: ligna & offa, |
E- tandem naturam, cum cute raiarum. habet.
De $tongis. Cap 23
"Ponpia valde multiplicata pencs iitoia Noruegiz, -
cius cft natura, quod conueniat cum caeteris ani- —
mantibus iin motu dilatationis & contractionis. Quz- -
dam veió carum immobiles funt àfaxis, & fi abrum-
pantur à radicibus;recrefcunt iquejam. aut.m funt mo- -
biles de loco ad locum : & hz. in maxima copia in lit--
toribus predictis reperiuntur. Cibantur limo, pifcicu-
lis, & oftreis. Viuentibus idem qui madentibus, nigri- -
cans color. Adharent nec parte,;nec totezinterfüntenim |
fiftulz quzdam inanes, cuaterna fere aut quinz, per
quas pa'ci exiftimantur. Sunt & alia, fed fupernécon- .
- ererge. Et fübeffe membrana quadam radicibus caium -
intelligitur. Viuere conftatlonoo opens jJ :

De vermibus (07; qiffimts. Cap. 24.

E St praetereà in lirtoribus Noiuegicis vermis old
- coloris, longitudine xl. cubitorum, & amplius,vix -
fpiffitudinem i^fantis. brachij habens: linec modo,
-* jta vteius progreffus difficulter percipi queat, per ma».
ze fe tranfmittit)nemini noxius,nifi humanis manibus |
effus: vndeconta&tu teneirimz cutis cius tangentes —
digitiintumefcunt. Vexatus & detentus 2àcancns,tor. |
tuofum curfum ed gratia attentat:fcd frufa. —
x Cancer à
 D CUMRESEECETERTSENQINE CAT
E-——T DS. 3S
RSS Mr UNGECDUUTNP Roe

Eg ——á

gy——

Cancer enim brachijs fuis quafi déticulatis forficibus,

tum etiam pedibus ita eum ftringit,vt non fecus ac na--
.uis anchora demiffa , firmetur.. Hunc vermem fapius.
vidi, ah eius tactu nautarum informatione abflinens.
De pifce quem Noruegian &voamffcb appellaut , (5 aliis
quibu[dam mon$iris enarinis. — Cap, 1.5. m
J Arxietashorü pifciü . fiue potius monftrord, hicin--
WV fertaeít,ob earü mirabile formá,ac multifariá na-
.turz proprietate, cum littoribus Noruegicis inter alias
beluas faepius appropinquant, capiunturd; propter pin-
euedinem, quà habentcopiofam & abundantem. Fam
nanq; pifcatores, vt carnes, fupra ignem coquendo cx- ett
purgan:, venduntd;ad vfum corij inungendi,aut cadfa:
lumims in lampadibus,cü tenebra cotinus fuerint,co-
feruandi.Occurrit igitur in primis rotunda forma mo-
fuiiNorucgico idiomate $murfifih dicticaters ome
TI

E
 E amm. puc cmd- dicc c e ac REC Er m cce eie e AEa u orRrei E um F-

(Heb - cm nm - - - LE e Xu DU Mae cor I

498 . DE PISCIRV$ MONS M SERA

S
NP
^
ANOEST
*
EU
IAOi-
OE EM
em ong
—
riorem
Ru eR p iE Nee MET DEED
E mE. Modr eee
M -— Lasrgqgpap ttm RE ace LLL -—
D reda DN E EM TEE
pre nmpenz pg) i A I Á— S
SE b um
—— a rdg 2»
cL — :
mart
r

dH -——t-

pe m a * Pd / e.
P Ly a" x ANI SE: ELIT e wr ÉL PE E. NIS REO POPp n9
noy d yt "Y. EUN uei Sou UD MEAS M a rm KS NET e Ardea

— . mibus fnarinis beluis animal gulofius:córinua eti ápre-

— — davix fatatur, (tomachü diftindü non habere diqtur:

; €«ná; ampljus extedi nequeat,pifces per os facileeijcit,

- quonia,vt ceteri pifces,collo caret. Os eius continuat.
eft ventri. Eft auté adeo craflum boc animal, quód vr-
gente periculo carné, pinguedine, & pelle fuá, vtiHeri--
cius, fuper caput reduplicat,& cótrahédo fe caput abfco-
dat: neq; id fine fui detrimento facit,quiainimicas be--
ftias times, famevrogente fe no aperit,fed efu carniü ífua-
rü füftentatur, maeis eligens in parte cófümi, quààbe--
- ]vistotaliter depredandü vorari . Scrutaturtamé vtfal--
- ueturjfi periculü eft füblatü. Eft & alind moftrü marinád
Cabab dictü, pedes paruos habens refpectu magnitudi«
 PITOME LIBRI Xxl. — 499
ii:vni tamen longü,quoloco manus vti- -
is mébris fuis defendédis:& per ipfum ori
t ,heibafóa; eradicat. Habet auté pedes
maxime cartilaeineos, & formatosadmodum pedis
| vacca, aut vituli."Hoc
Hoc animal
animal natans
natans iinaqua fpirat,T &
cüfpirità emittit, ad acréreditaquátg eijeitinalsvt —
delphini & balenae. A pparet ctià huic aliud fimile mó-
ftrà Circhos, habens cuté teflacea, molié, partim nigra,
partim rubeá,fiffuras duasinpede,qua tres digitos ef-
"ficiupt.Pes
dexter huius animalis valde paruus ;finifter
vero magnus lógufd; : & ideodü ambulat totü corpus
- fert (uperfiniftrum,& aliü poftfetrabitzaére fereno ab-.
folutum incedit,cómotoauté vento,nubiloG; calo ap--
us,
plicatur lapidib& immotum quiefcit,ac fOrtiterad-
haret,vt vix auelli queat.Natura haec fatis admiranda, |
quafereno tempore fana,tépeftuofo infirma inuenitur.
De V2sqa,Vitulo,Equo,Lepore, & Mure marigo. Cap. 26.
M Arina Vacca raonftrü eff magnü,robuftii, iracü-
dü,& iniuriofüm, edes partü fibi fimile , fed non
fupra eeminü , vnà taméfzpius,que plurimü diligens
foliciteéfecü ducit,quecüq; tande fe per mare tráfmittit. -
aut in terra greflus dirigit x. mefibus impregnatur:de-.
mü boc animalaliquádocxxx. annis, per cauda ipfius
amputatloné probatü eft vixifle. V itulus marinus tupe-
rioribus capitulis pro parte nature fuz demoftiatus cft,
: hocyno prefenti loco adie&to , quod eo maior balecis
depradator inter aquatilia haud inuenijatur. Accedit
-náq; retiajin quibus balec fecundü branchias,vel aliam
parté corporis captü retinctur, vnà4, poft aliádeucr.t,
marinus inter Bi»
Equusdés.
«t pauci remaneat depen
lia
 Ee eu
RI RICE

*00 — DE PISCIBYVS MONSTRO, —

tán, & Noruegiá fzpius videtur, caputhab£s equinii,
es auté fiffos cü vnguli
emittens ,inpedmari,quá adfis«|
& hinnitü vacce,tá
.. militudine in terra pallu quaerés,
. Rarócapitur , licet ad magnitudinem bouis deueniat.
- Caudá deniq;,vt pifcisbifurcatà habet.Mus marinus in
erra fcrobe cffoílà parit oua, & rurfus obruitterra Tris
cefimo die refoffa aperit, foetüd; ad mare producit, pri- -
mo caecü, & deinde oculis illuminatü . Lepus marinus -
vai) generis effe in Oceano deprehenditur, fed captus —
. mox ob fufpicioné veneni,quocung; falte indiciolepori
. €óueniat, dimittitur. Habet aüt poft caput quatuor pin-
nas,duas,quarü motus eft fecundu logitudiné piícis, & -
^ Mise funtlóogz ficut aures leporis: & duas, quaru motus -
-eft àdorío fecundü ventris pifcis profunditate, quibus
Eos tate capitis fui eleuat , Hiclepus in mariformida*
ilis,in terra vti lepufculuspauidus, timidufd; reperiture -
De magnitudine Noruegici ferentis, ey. aliorum. Cap. 27e.—
f wv Vinaualibus exercitijsin littoribusNoruegiz,vel |
| mercatura, ve] pi(cature operá nauant, conformi
teitimonio ftupenda fan& rem afferüt,ferpentevidelicet |
va(tz molis,ducetorü pedü, & ampliuslongitudine,ac -
X x. pedü fpitfitudine,in rupibus& canernis penes oras -
maris Bergenfiü veríari:oui vitulos,agnos,porcos vo» -
raturus;ab antris (olü lucido noctis tepore in eftate exit, —
vel poly pos , locuftas, & genera marinorü cancrorü vt —
declutiat,maria tranfmittit.Àcollo deincepsdepédétes—
pilos cubitalis logitudinis habet, fquama(4; acutas,atro -
€olore, & flàmeos oculos rutilátes, Hic navigia infeflat, -
homincí$; fein füblime inftar colüngengens rapit,ac |
deuorat: neq; id fine poitétoío fpectaculo regni |oftáte.
Ig LS Hnc e gumtatigne, —
 mutatione,euenire folet: népe qued principes infatum -
cogedent,velin exiliü turbabütur;aut bellicus tumultus
eueftigiofuübfequetur. Eft& alius mirz magnitudinis -
ferpens in infula Moe: dicta, dicecefis Hamerenfis:qui vt
cometa orbi reliquo , fic is regni Noruegia mutationé
portedit, prout vifus eftanno M.b. xxir.alté fiuper aquas
fe extollens, atq; in modü fphaiz conuoluens. Exifti-
- matus eft hic ferpens coniectura collecta ex longinquo
X vifu quinquaginta fuifle cubitorum:quem expulfio
Regis Chriftierni , atque grauis prelatorum perfecutig -
fecuta eft:imó excidium patrie demonftiauit.
. De diuer [itsteac pario colore ferpentum« |Cap. 28.
Rbitiátur plurimi in folis regionibus calidis habi
A tareferpentes , ob connatáà frigiditate eifdem ani»
malibusinhzrenté,tum quód calore magis multiplice-
tur, ac citius incrementum fufciplant:fed reuera frigida -
1 -oY wwe

— illa Europe pars in Septétrione ctii pefsimos habet,& -

nutrit (erpétes,licet quo ad naturam veneni debilio&s,

eneta,quar cae -
E cere cputar] 1olet,ab-exariEacits OmeDre .
: | | cec -- or.
 TOME LIBRI Xxf. — — «0$.
tat
obquaftu
Catoribus in maxima quanti e illis.
m terris
-
- importata. Nigri coloris ferpétes,partim aquas,partim
tas inhabitát, partimtubcia inpaludibus cxiltentia.
(Gothice Lzuar dicta) partim rupes petrofas aquis có-
tiguas.Fi ferpétes de generc aquaticorü funt, atq; noxij
. exifltuntiinterquos & Berus ferpens aquaticus loc ha-
bet,aftutus,nequitiofus &lethife r,Serpentes in rupibus.
morantes plerunq; nigri funt;ques vulgar gentisidio--
mate $zock appellant, quanuis etiam ibidé varij in ma-—-
gna multitudine reperian:ur. Hi mortalibus in rupibus —
verfantibus,zítate prefertim, baud parummoletli funt, —
cum etiam veneno fuo fxpe homines occidant. Antra
incolentes lacerto fuat, & hx quoque multiplices : fed
non ita noxis,vt ferpentes,attamen cauédae funt. Scy-..
tale ferpenseft duplicis fpeciei ;; vnus adiniraiione fuz
pulghritudinis detinetinfpicientcs,pi oer, paruus, & ig-
ueiveneni,ita ctiam quód ille qué lzdit,flatim moria-
tur: atque $/44 Gothice vocatur. Hicfrigidifsima hye.-
me pellem deponit, ficutiftupefaciens afpis, quz pel/e -
mutat. Hicetiam, velutralij ferpentes in hyemclatita-
tes, fe recipit in vi'cera terre, à Solis videlicet ingrefíu
in Libram,vfa; dum Arietis fionü exeat: intzaqué ter-
minum fi Solis attta&ctuaritra exierit, atq; calore baud:
xempeftiuo nimis diu delectatus fuerit, niue oelug; an-
trum coftringente, moribüidus extra illud relinquitur,
prout fuperius de Hirundinibus eft fpecificatum . Alius
"tmpbisbena dicitur,eó quód duo capita habeat, vnum
in loco fuo, alterum in cauda, currens ex vtroq; capite
tractu corporis circulato. Hic folus ferpentium füigori
Ic comnaittit, primus omnium piqeedems. -
 m ! re P
Read TM eye E Lcd

(4094 DE PISCIBYS MONSTRO. —

De habitatione ac mamfione. Serpentum. -Cap. 29, — 4
Idetur (licet raró) mirum fpedtaculum in Aqui- -
-lone,quomodó profunde fub radicibus arboris be--—
- tulinz manent ferpentes: quorum multi: udo fuoaffla--
1u calorem in radicibus excitat, vt folia huiusarboris -
. femper durante hyeme viridia perimancant. Quocirca
gens naturz fecreta ignorazs, arbore facrà putat,quafi
gnagno nümini ceni fecratam. Hyeme tamen in cauatis
| arboribus, vel rupibus ferpentes latent, pro: cboíom- -
no ytentes:aliis in etate cibus corü beriba,carnes,óc —
aues fant, quarum pennas & plumas poftea euomunt
demum: fipofiunt, lac & vinü, vel modicá aquà bibunt. *

De pugna parum contra Dane Cap. 3o Prope

' Vnt & afpides in partibus Aquilonaribus o E
cute.dara ficcitate, cinereo colore, oculis (cintillan- —
tibus.,lengitudine trium vinta dt cubitorü, veneni E
: je
cl ce : ue &üumine m
LR —— — [qR PITOME LIBKJ-XXT ——— 40$ —
— &eamine homine interficiétes ante horas 4. nifireme-—
— dijs opportunis occurratur,theriacaícilicet Veneta,aut — |
. . alliocu cereuifia antiqua bibito, aut fucco fraxini ex* 47
. preffo, & epoto, aut furfure more emplaftri appofito. —
- His remedijs profepaftores,fed theriaca pro pecoribus.
inungédiscü fale in circuitu tumoris vtuntur. Nam bi.—
ferpentes eleuati fuper pectus ad mediü cubitü incedüt,
venenüó; in magna quantitate ,diuerfiffimo colorein
gutture colleQü in refiftete aut obuii homine exputt,
ac celerrime fub ant.a & faxa fugiendo fe recipiunt.
Hoc autem ita effe meo ipfius exemplo comprobare
queo,quiaante L. annos is cafüsin A rofienfibus pratis.
mihi accidit,
dum more fcholarium in medio Augufli 2^
colle&turus eram grana iuniperorü ,que tunc primü in.
Aquilone maturefcunt. Sunt etiam ferpétes,qui arcua-
teícu rotato curfü velociter mouentur, dece pedesfal- —
tando: & infuperpugnátnftrepitü vehemente inter her». —
bas 3ole ficcstas facientes.Vere benignitate natura fa-
&um eft; vt íonitu prodantur,quàdo nocituri accurrüt..-
Venenü autem fic exputum ,in vefte occurrentis mul-
tiplici colore diftinétüi defcendit, nec anguis polteaqua
venenü expuendi in hominem fioi audacia affumpfit,
"apparet .Suntetiam domeflici fexpentes, vt penates in.
Aquilonis extrema plaga repntati.aui laCtevaccino vel -
ouino nutriti,cü infantibus fub tecti: ludunt, & plerüg;
ii cunis,vt fidi cuffodes dormire videntur:quos ledere —
pro piacu!o exiftimatur.
Sed hi ritus reliquie funt vetes.
rum (uperftitionü , omnino füfcepta Catholica fide in-
terdi&tr. 5i veró fulgure vel domefticoincendio domus. —
. huiu/modi delete, autpefte giaffante. habitatoribus
| | W -reg x
 - 406 DE FISCÍb-V$ MONSTRO. |— —
.. €uacuata fuerint, remanent ferpentes in antrisexufte — —
^ domus,tantoó; avmine coalefcunt, vtdifenitatenouo ——
— cultor pariant, quo minus tuté cumipfis cohábitare —
— pofsit. Cernuntur etidm ferpentes innumerabilesfüb ——
— quercubus in zílatis initio, ducem (cui candidacrifta —
|. Ntcorona eminet) tanquam apes füü rectorem fequens. —
— -tes. Creduntur veterum relatione lapidem, flatu fuo. —
— gigaere, ex aliqua yenenata particula eo in locovbi —
— aanen;, inter folia produ&a, vel reperta. d
| De Tbriffa pyfce muper etiasa in Pru[sia reperto.
e qa st ——— —— re o
Vandoquide Itali in hunc víg; die fe folos frui de-
«OZ licijs pifcis perfuafum nabent, quem communiter
— "Fhrffam, noftrz xtatis Graci corru pte Phriffam,Ro-
mani Laccia appellant: quida ex eo Clupeà eff? opinà-
— iur,quod id genus pifciu Veneti etiamnü Chiepá n&-
. cupent : tale etiam hocanno in Piufsia circa mare (vt.——
- -vecant) reces,eo inloco,vbiinfinü Balthicü,feu Coda-
— nüiuxta Celte, fe exonerat ,videlicetcirca caftra Ba]ge, — '
^ & Lorkslede ad ducem P'rufsi pertinentia, in maxima —
multitudine captü effecompertü habetur Nam horum. —
pifciü quos Pruteni Porpel appellát (nomen anteàinco- -—
- ,ghitül) pifcator
quidà duodecim millia & fexcetos, feu ——
| RE quod idé eftfexagenas(vti appellàt)mille oQinzentas, —
Améfe Maio intra quatnordecim dies,pieteralios pifces, —
quorü etia haud parua copia eratcepit. Non eftigitur —
d digsanpolterum Italia de hoc pifce, tanquá fibi foli à ——
^. diuino numine cóccílo, olorietur, ciidé prorfus genus. —
per Dei benignitatem alijsin oris quoque repertü fit..—
c WUBRI AXI-EENIDS.. . —
dl
PNE
SAT
Ew
m. E

m T
iexr cord
OPI AE SALE N S.r $
I$. ANIMLALIBY BO

s L mablifimi Coler:extremiipee dd I.
('süze qae. S T verfus extremas Septentrionister- -
I) E28 Jras &c aquas, maxima moleltia grádio--
ZLISASNAS ric culicü prelertim in
i pandtura, & fafti-
9 Pss) j diofiffimo ft fono;quadoin continua die- -
| € € rü acmodium lucetHormé qu. dt.Ve-

fugiant. Simili
ogodo
Ee un Piceaem caeteradj mnübia decodio- -
nc abfynthijj afperguntur, velruta, aut nigellz, quum |
| haberi queunt velutramento futorio, peimixto cum
iupipero vfto & fumigato. Dormientibusautem téte-.
riolum ex panno lineo, vel cortice confcé&td neceffariüi
cft, fub quo,tanquam velam ento,contra iniuriam culi"
cum tutó dormire liceat, ac nullus omnino fonoris illis
infe&tis aditus pateat;ne duplici malo, punctura videli-.—
cet , & faftidiofo fono quietcentes moleftentur.
De remediis fugandi Culices, (ip Cimices. —Cap. t.
p ytiumenta in pafcuis ài culicü mufcarüüe
infeflatione libera permaneant, iuniperorum .rubos
vc] pineas ar-
Vbig; tá in cápis,quam fyluis abundantes,
r, paftoresincé* —
penes radices
bores,vbi greges pafcuntu
dere folent, militer & iuncos odoratos,ac aridas radi- -
2-408 — DE INSECTIS ANIMAL .—
. . €es herba ferpentarie , quoniá horü omniü fümis mire —
E 2

— arcentur. Deinde ad cffugandü culice & cimices

s, edo-.
. mibus,fit fuffitus cü minutiffimis partibus piniquz dü —
. fertatur,in magna multi:udine collieütucü
r:aut
nigel--
la:ftmiliter cü myrto ficca, & cá fulphure,& bdellio,ac
fpina foetida, tum etiá ftercore vaccino. Ite proeodem -
- malo abigédo, afpergatur domus ex deco&tioneradicis
——, luptnorum, vel nigellz,vel abfy nthij,vel rute. Cimices.
,/. grauis odor rubrarü pelliü,quz à Germanis Rezfcbleder.
—. appellantur,mirifice tollit:ha auté aMofcoui a
per Bul-
—gariáin Italiam,& Romam venales aduehunturita & |
— . €alx viua cü fulphur mixta e
eos interficit. Occiduntur
— prettereà cimices mixtura €x oleo, argento viuo, fale,
. Aceto,& amaro pomo facta,fimuló; cotrita, decocta; ac
— qumis lectorü bis velter immiffa: fed fimplicius & fre-
. quétius ferue aqua,qua
ntifs intimiüs ima
penctrat,d*iá
4 - femina vermiünoxiorü corrüpente. Quod vero culices -
-. tam multi frequenteíd; in fuppola ribus
illis terris va-
gatur, hanc praecipue caufam habet: quia nulli vefperti- —
Borse hos,fimiliaó; infe&a no&tu depredari felent, |
propter conti nuam dt erü & n oc üu lucem, ibidem ma- :
nent,ne4; alielucifugse feu nocturne aves: quáuisque*
dam à natura deputata culices ac mufcas in efcà colli-
gentes reperiatur. Verüm vt àputrefcentibus celeriter -
Ancrementü accipere apparent, ita & afpero flataeua-.—
- nefcere cito cofueuerüt : paftu nang; deficiente, ad co».
|... gnatá putredinem paícendi euolant,atque ibi tabe(cüt,
-— De .Abibus, q'» cavum nutrbnentis, — Cap. 3. —-
j Eegiones Aquilonares vti in plorimis rebus tà ne-
A N.ceflarijs,quàm etiam füperfluis , ceterarü
in y(um
| | m . Rationü.
| y
 : ;n El

EY

aluearijs
exempta funt, mos cft véti tantü nouellis a pi-
. bus dimittere, quátü eisfufficere videtur ad hyemalcm
— yid, fcilicetduas partes: quia in hyeme, ac principio
| veris,antcaquá flores apparent, ex melle contritis ficis,
. & vuis paísis aliunde quefitis maxime viuüt. Sed quia
1c$ ifteexoticae funt, &raro inueniütur,mcl eis pro efca-
* pracipué relinquitur :quod ctiá minoris ,quà praedicta,
.venditur:quanuis necefs1tate vrgente,loco mellis cons
tuíis fabis, pifis,libis ex papauere cófe&tis, triticea fari--
na mulfo humectata, etiam carnibus pullorü recenter
occiforü,in minutiisimas partes confra&is nutriantur,
Ü - De melle , t eius probatiene. Cap. 4.—
F]lisabüdantia magna eft inSeptétrionalibus ter«
ris,vtteftatur Plin.fauos Septentrionales czteros.
magnitudine füperare,ponitd; in exeplis octo pedü lo-
itudinis vifum faui. Sed reuera adhuc lóeiores in Po-—
oliz terris Regi Polonie fubiectis,reperiütur:vbi apes
propter pafcuorü vbertatem,odore füauem flore abun-
dantem, ac fapore iucundü, maximas ficcarü teirarum.-
foucas fauis melie plenis replet, ita vt immanes vifiin
tales foueas cadentes,ob nimiü mel deuoratüfuffocen-
tur.Et hinc eft, qued tottantad; nauigia Oricntaliü g£-
-tiü;cere plena,per vniuerfam Europà difpergantur:ce-
ram quidem ad finitimas oras emittunt , verü mel pro
infinito víü precipue omnigeno potu, vino deficiente,
libi in gaagna copia 1efetuant, prout fuperius Jibaxiij.fa«
TP ; UR. cue
E.
Il nc
c E.
A
"m - WI "m
Ti *— E. cs

sto CU DE INSBOTIS ANIMAL.

tis fuperó; tra&tatum eft. Poft zftiualeigitur folitum,
ytioptimü mel(etian per excellentia bonü)colligit ur,
-in&i
| in illis tetris fine fraude dolóve in fua. puritate co-. ;
feruatur: licet vltra mare tranflatü,infatiabili mercato--
Tum auaritia adulteretur . Mellaque poft follitiacollis
— guntur, adeo falubria funt, vt nedü pro fano aboin pa--
^puo
ne, potu, & eícarü condimentis vfurpentur; ;fed etiam-
electifsimis medicinis. diligenter «uftodiantur: |
uandoquidem in Aquilonaribus terris medici. rarif-
: fimi fint, fed falubiis aér, efcarum fana virtus, & mele
- leus potus, optimam medicinam praftent. Eicquan-s —
—. tó vetuftior eft à tempore fuz deco&tionis (nempe—
- fex vel duodecim annorum) tantó efficacior ad mul-—
torum moiborum 1emedia adhibitus MD | x
De Formnicis.- Cap. s.
x.po tam alatas ,qui fine alisini multiplici fer.|
cie habent terre aquilonares: qua maiores, óc alate
. funt, in folitudinibus aedes ex folijs capillatis|
pino
ac infectis pectinà modoabietü confzétas ,atq; magno
» altóve cumulo: congeftas in habitant. Has orb lenandi -
Opruritusgcratia in haribHé impetuofe: moleftat, 4edcele--
iter ab carum domibus recedunt, nealiquas in füü ni». —
. dum cóportent, que que ndoá; fobole multi plicata, €og-
à proprijs cauernis exturbate pollent.Pratereà intürti- -
bus altis Ecclefiarü,reoi if; pomarijs fua domicilia coi--
- Tocant,vbi aliquarido notatz fuat cuentü abbreuiandi-
imperij Regü portentofo omine preagiuiffe, quód vi-^
delicet Reges à plebeia multitudine vel occifi, veleres
gno expulíi fint. Quando autem tale aliquod portttum —
immiaet, tunc tenuiores formice iniuria maiorü exci —
x MES
 -

'ITOM
— tute, arbo 3, praeferti mantiquam
piri, inquagran--
. diores morantur,infinita multitudinead iniuriam illa» —
. tam vlafcendam afcendunt, prliumá; graue in ea coo —
. fniitüt:quod nullo modoanteàdirimerelicetabvtrag; — —
parte plurime eaiumab arboris frondibus moribunde
ruàtqam maiores fuperarint,earüá; manfionibuspo- —
- ita fint, in animo habent. Hoc genus portenti binisin.—

z
loc
Vpfalz
is fcilicet,&Holmivw.
z p.x x1.notatüeft —
contigifle,quádo Rex Danie Chrifliernus I Lab incolis
Suctic €regnis Gothorü ac Sueonü expulíus eft,atque
omnibus fortunis fpoliatus.Tales enim nullius aflimas ——
tioniscreature periniuriam illatam prouocatejnuide —
pro diuerfis generibus detrimentorü acceptis,ad vindi- —
- &am atrociter fümrendam
pe
iratorum numinum prodioiofi nv
exiftunt: neq; aliter quàm-
2Der

-Eelijisannuntiantes. -eputariqueunt, Suntpraterea-

tormiceiubee,parux, vrina fua valde noxium pruritum| —
excitantes:atq; hz ab Aquilonaribus venenata appel«
—— lantur, & in tuberibus pratorum habitant. Verum hoc.
,
genus forrpicaru ab alijs miam enumeratisinlaborum —
aísiduitate haud difsimile effe
c videtur:quoniam etiam exe
veftigia curfus fui in duro filice relinquit.
De margaritis , (5 earum gexeratione.
Cab. 6. c EDS
INE margaritarü delicata materia poft deferi-.
ptione pifci omiffa,inta&ta relinquatur,in primis
fatendü eft,inAquilonaribus terris quofdam cffe amnes.
»

gemmiferos:quonià hi cochas producüt, e quaiü teflis

albicantes margaritz, licet pallida propter aerem gel
dü,extrabuntursAér enim i(te ror admixtus,circa moe-

"Y
 — ——
Mus

ENIMAD.

- " düumenfis Auguftiinconchá deícendit, caufam; pre-

E ftat, vt qua ntocyus margaritain ea conten ta maturefs-
.. «ant. Ha autem ita extractz,inornatuac pretio agad -
— — Septentrionales babentur,atqvbi ; debito ordine collo-
-. .€atz fuerint, pulchritudine micanté obtinent:queiliu- -
— * ftratione mangonii augetur . Et hi quoque fplendidio--
4 tEsOrientis margaritas,feu vniones maximo numero, -
V — praefertim inyfüm vcl potiusabu(um illuffiü fogmina- —
—'"tü,imo comunis fortis ad oras Aquilonarium
muligrü,
LE

|« Apportant:quetalibus tanquá rarioribus gaudent orna-.

.. mehtis, atq; ijs in coronis, brachialibus, hameralibus,
——, 8€ capiti denid; tegumétis vtütur.Nulla ramen mulier -
- "ibidem quantücunq. dluítris,vità eftvnquam marga-.
— -Hta$,vniones,aut géimas propter graue opprobriü eui* 1
-. tandii, auribus appo/uiff:; qiafi non vnicuiqg; mombro
fuü decore & yenuftate;aba; aliunde à vermibus viiif* |
funis mutuato fipXdore;a rtifex ipia natgia attribuiffet, »
Ad
^ n A82
 9

L DUET
o -- E I o oO zz - z £ o ps— - u-— z -—a tc« tr L- E

3 9088 01169 8578