Artykuł- Afrykańskie pielęgnice

Jak powstały zróżnicowane formy tych ryb?

Występowała u nich podobna izolacja, jak w przypadku zięb Darwina. Niektóre gatunki pielęgnic żyją
w pobliżu dających schronienie skał (skupiska kamieni), które mogą być oddzielone kilku
centymetrową połacią piaszczystego dna, która jest zbyt niebezpieczna do przebycia dla małej ryby,
co doprowadziło do powstania różnych form tych ryb.

Pielęgnice
Są to ryby promieniopłetwe, słodkowodne o bardzo zróżnicowanych kształtach ciała, barwach i
zwyczajach. Zasiedlają one ciepłe rzeki i jeziora Afryki, Indii, Cejlonu i A.Południowej/Środkowej-
wszystkie te rejony prawdopodobnie wchodziły w skład pradawnego lądu- Gondwany, który rozpadł
się 180 mln lat temu.

Gdzie można spotkać najwięcej gatunków pielęgnicowatych?

W Afryce, szczególnie w jeziorze Wiktorii- 400 gatunków, Malawi- 300-500 gatunków i Tanganice-
200 gatunków.

Kiedy powstała tak wielka różnorodność pielęgnic?

W ciągu ostatnich kilku milionów lat

Przyczyny ewolucji pielęgnic

1. Odmienne sposoby odżywiania powodują adaptację 2 rodzajów zębów, które te ryby
posiadają (jeden ząb występuje w paszczy i służy do chwytania, zdrapywania i odrywania
kawałków pożywienia, drugi natomiast znajduje się w gardle i służy do miażdzenia,
rozcierania i rozdrabniania pożywienia). Różnicowanie diety pozwala z kolei poszczególnym
gatunkom zajmować własne specyficzne nisze.
2. Zwyczaj opieki nad potomstwem- ryby te przechowują narybek w pysku, co jednocześnie
zapewnia mu kryjówkę, a także dostarcza pożywienie, które pobiera rodzic. Gatunki takie
składają niewielkie ilości jaj- około 10. W konsekwencji cały gatunek może ograniczać się do
kilkuset ryb zasiedlających jedno skupisko skał- w takich warunkach szybciej powstają
mutacje!

Pielęgnice łuskożerne- ciekawy przypadek ewolucji

Ich szczęki i głowa zaadaptowały się do odrywaniu łusek z jednej strony ofiary (głowa i szczęki
odchylone w lewo- prawy bok ofiary, głowa i szczęki odchylone w lewo-prawy bok ofiary).
Dlaczego liczebność populacji pielęgnic łuskożernych prawo i lewoskrętnych pozostaje na podobnym
poziomie?
Ponieważ ofiary przeżywają atak pielęgnicy, ale bardziej pilnują strony, w którą zostały zaatakowane-
redukcja ataku!

Walka samców o zapłodnienie

W Jeziorze Wiktorii w Afryce samce tworzą grupy chcąc zwabić samice w celu zapłodnienia jak
największej ilości jaj. Grupy liczą około 20-50 osobników (ale u pewnych gatunków liczebność
wynosiła nawet 50 tysięcy osobników). Natomiast przedstawiciele innych gatunków budują na
przykład altanki, gdzie prezentują swoje wdzięki samicom.

Różnice barwy ciała pielęgnic

Samice są najczęściej płowoszare/ brązowe, natomiast samce jaskrawe!- dostosowanie do upodobań
samic i ochrona przed krzyżowaniem się różnych gatunków!

Spokrewnienie poszczególnych gatunków pielęgnic

Badania genetyczne wykazały, że wczesne formy pielęgnicowatych z zachodniej Afryki najpierw
znalazły się w jeziorze Tanganika- ryby tam są różnorodne genetycznie, ponieważ wywodzą się z 11
pierwotnych linii). Później ryby dostały się do Jeziora Wiktorii i Malawi. Badania mitochondrialnego
DNA wykazały, że pielęgnice z jeziora Wiktorii są bliżej spokrewnione (prawie wszystkie wywodzą
się z 1 pierwotnej linii ryb-pyszczaków), niż podobne morfologicznie ryby z innych jezior-
EWOLUCJA PRZEBIEGAŁA NIEZALEŻNIE!

Imponujące tempo ewolucji pielęgnic z Jeziora Wiktoria

Ryby te wyewoluowały w ciągu ostatnich 200 tysięcy lat, a niektóre nawet i w ciągu 14 tysięcy lat
(ponieważ wtedy doszło do wyschnięcia jeziora)

Endemiczne gatunki pielęgnic

Występują w jeziorze Nabugabo oddzielonym od Jeziora Wiktorii około 4000 lat temu. Występuje
tam 5 takich gatunków, które mają swoje odpowiedniki, znajdujące się Jeziorze Wiktorii, ale różnią
się ubarwieniem godowym samców. Podobnie w południowej części Jeziora Malawi, która 2 wieki
temu wyschła!

Spadek liczebności pielęgnic w Jeziorze Wiktorii

Przyczyną jest działalność człowieka, np. wprowadzeniu okonia nilowego, który zjadał pielęgnice
glonożerne, tym samym doprowadzając do tego, że zawarty w wodzie tlen był zużywany do rozkładu
obumarłych glonów- spadek zawartości tlenu.