Plaka nagusia

Oinarrizko plaka, ama plaka edo ama txartela bezala ere ezaguna (ingelesezko
motherboard edo mainboard), zirkuitu inprimatuko txartel bat da, non ordenagailuak
osatzen duten osagaiak konektatzen dira..
Funtsezko zatia da mahaigaineko edo zerbitzariko PC bat armatzeko orduan. Zirkuitu
integratu batzuk ditu instalatuta, horien artean txipset-a dago, mikroprozesadorea, RAM,
hedapen zirrikituak eta beste gailu batzuen arteko konexio gune bezala balio duena.

Oinarrizko plakaren aukeraketak (mota, tamaina) ordenagailuaren emaitza markatuko du;

izan ere, alde batetik, produktuaren kostua handitu edo gutxitu dezake, eta prestazio gehiago
ere izan ditzake edo, besterik gabe, ez ditu izango. Adibidez, oinarri-plaka merke bat
aukeratzen badugu (normalean tamaina txikikoa), oso konektore gutxi izango ditu, eta
desegokia izan daiteke hedapen-txartelekin zabaltzen saiatzean; hala ere, oinarri-plaka handi
bat aukeratzen badugu (normalean garestia), prestazio asko izango ditu, bizitza erabilgarri
osoan okerrenera erabiltzen ez ditugunak, eta, gainera, leku gehiago hartuko digu.

Kutxa edo kabinete baten barruan instalatuta dago, eta, normalean, xaflaz eginda dago.
Kanpoko gailuak konektatzeko panel bat dauka, bai eta barne-konektore eta zokalo asko
ere, kutxaren barruan osagaiak instalatzeko.

Plaka Nagusia atzeko partetik erreta ikusten da.

Oinarrizko plakak, gainera, BIOS izeneko firmware bat dauka, oinarrizko funtzionalitateak
egiteko aukera ematen diona, hala nola gailuen probak, teklatuaren bideoa eta erabilera,
gailuen azterketa eta sistema eragilearen karga.
Plaka nagusiaren osagaiak

Oinarrizko plaka tipiko batek honako osagai hauek onartzen ditu:

• ATX elikadura-konektore bat edo batzuk: konektore horien bidez, elikadura elektriko batek
funtzionatzeko behar dituen tentsio eta intentsitate desberdinak ematen dizkio oinarrizko
plakari.
• PUZ zokaloa mikroprozesadorea jasotzen duen eta gainerako osagaiekin oinarrizko
plakaren bidez konektatzen duen errezeptakulu bat da.
• RAM memoria-zirrikituak, 2 eta 6 artean, oinarri-plaka komunetan.
• Txipset-a: zirkuitu elektroniko batzuk, ordenagailuaren osagaien arteko datu-
transferentziak kudeatzen dituztenak (prozesadorea, memoria, txartel grafikoa, bigarren
mailako biltegiratze-unitatea, etab.).
• Barne-erlojua: mikroprozesadorearen eta barne-periferikoen jarraibideak gauzatzeko
abiadura erregulatzen du.
• CMOS: informazio garrantzitsu bat gordetzen duen memoria txiki bat (adibidez, ekipoaren
konfigurazioa, data eta ordua), ekipoa elektrizitatez elikatuta ez dagoen bitartean.
• CMOSaren pila: zirkuitua etengabe erabiltzeko behar den elektrizitatea ematen du, eta
zirkuitua ez dadila itzali, gordetako konfigurazioak galduz.
• BIOS: memoria ez-lurrunkor batean erregistratutako programa bat, flash memoriak
erabiltzen dira.
• Busa: mikroprozesadorea txipsetera konektatzen du
• Memoria-busak txipset-a aldi baterako memoriarekin lotzen du.
• Hedapen-busa (I/o busa ere deitua): mikroprozesadorea sarrera/irteera konektoreetara
eta hedapen-zirrikituetara lotzen du.
• Sarrerako/irteerako konektoreek honako hauek barne hartzen dituzte:
• PS2 atakak teklatua edo sagua konektatzeko; interfaze horiek desagertu egiten dira
USBren alde.
• Serieko atakak, adibidez, gailu zaharrak konektatzeko.
• Portu paraleloak, adibidez inprimagailu zaharrak konektatzeko.
• USB portuak, adibidez, periferiko berriak konektatzeko.
• RJ45 konektoreak, sare informatiko batera konektatzeko.
• VGA, DVI, HDMI konektoreak ordenagailuko monitorea konektatzeko.
• Hanka edo SATA konektoreak, biltegiratze-gailuak konektatzeko, hala nola disko
gogorreko unitatea), disko gogorrak, egoera-unitate solidoak eta disko optikoaren unitatea.
• Audio-konektoreak, audio-gailuak konektatzeko, hala nola bozgorailuak edo mikrofonoak.
• Espantsio-zirrikituak: Espantsio-txartelak har ditzaketen gailuak dira.
JP20: aurreko panelean audioa konektatzeko aukera ematen du. JFP1 eta JFP2:
aurrealdeko paneleko etengailuak eta LEDak konektatzeko erabiltzen da. JUSB1 eta
JUSB3: aurrealdeko paneleko usb portuak konektatzeko da.
Atzeko parteko protektore babesleak
Oinarri-plakaren kaxan babesgarri horietakoren bat dago. Oinarrizko plakaren konektoreen
posizioa hainbat modutara banatzen da; izan ere, oinarrizko plakaren arabera, konektore
batzuk ez dira aurkezten eta beste batzuk bertan daude. Atzeko babesleek kutxaren
barrualdea hautsaren aurka defendatzen dute, besteak beste; gainera, barruko zirkuliteria
edozein arduragabekeriatatik babesten dute.

Motak
Azkenaldian saldutako PC plaka gehienak bi taldetan sailka daitezke:
• AMD prozesagailuetarako oinarrizko plakak
[http://es.wikipedia.org/wiki/Advanced_Micro_Devices]
• Socket AM3 Phenom II x2/X3/x4/x6, Athlon II x2/X3/x4, Sempron 100 Series
• Socket AM3+ Sempron, Athlon II x2/X3/x4, Phenom II x2/X3/x4/X6, Fx x4/X6/x8
• Intel prozesadoreetarako oinarri-plakak
• Socket 771 Xeon
• LGA1366 Intel Core i7, Xeon (Nehalem)
• Socket 1156 arg. 124; LGA 1156 Intel Core i3, Intel Core i5, Intel Core i7 (Nehalem)
• LGA 2011 Intel Core i7, Xeon (Sandy Bridge)
• LGA 1155 Intel Core i7, Intel Core i5 eta Intel Core i3 (Sandy Bridge)
• LGA 2011 Intel Core i7 (Ivy Bridge)

Formatuak

Ama txartelek dimentsioak izan behar dituzte horiek dituzten kutxekin; horrela, lehen
ordenagailu pertsonaletatik ezaugarri mekanikoak ezarri dira, [forma faktorea] deituak.
Hainbat osagairen banaketa eta dimentsio fisikoak definitzen dituzte, hala nola txartelaren
luzera eta zabalera, eusteko zuloen posizioa eta konektoreen ezaugarriak. Hona hemen:
• 1995 Technology Extended ATX 305 × 244 mm (Intel)
• MicroATX: 244 × 244 mm
• FlexATX: 229 × 191 mm
• MiniATX: 284 × 208 mm
• ATX: Intelek gidatutako talde batek sortua, 1995ean kanpoko konexioak i/o panel baten
forman sartu zituen eta energiarako 20 pineko konektore bat definitu zuen. Gaur egun,
aldaera batzuen forman erabiltzen da, energia estrako konektoreak edo tamaina murrizteak
barne.
• 2001 Technology Extended ITX 215 × 195 mm (Technologies Via)
• MiniITX: 170 × 170 mm
• NanoITX: 120 × 120 mm
• PicoITX: 100 × 72 mm
• Technology Extended ITX: Intelen microATX eta FlexATX zehaztapenetatik datozen
ezaugarriekin, Via diseinuaren ardatza ahalik eta osagai gehien oinarri-plakan integratzea
da, baita hardware grafikoa ekipoaren txipsetean bertan sartzea ere, eta ez da
beharrezkoa AGP zirrikituan txartel grafiko bat instalatzea.
• 2005 [BTX] 325 × 267 mm (Intel)
• Mikro bTX: 264 × 267 mm
• PicoBTX: 203 × 267 mm
• RegularBTX: 325 × 267 mm
• BTX: onarpenik ezagatik oso denbora laburrean erretiratua, ia bateraezina izan zen
ATXrekin, elikadura-iturrian izan ezik. Zarata eta hozte arazoak konpontzen saiatzeko
sortua izan zen, ATXaren eboluzio bezala.
• 2007 DTX 248 × 203 mm (Micro Devices AMD)
• Mini-DTX: 170 × 203 mm
• Full-DTX: 243 × 203 mm
• DTX: formatu txikiko PCetarako. 24 pineko energia-konektore bat eta 2x2ko konektore
gehigarri bat erabiltzen dituzte.
• Formatojabea: PCa egon den bitartean, marka asko saiatu dira hardwarearen eskema itxi
bat mantentzen, eta, horretarako, fisikoki bateraezinak diren txartel amak fabrikatu dituzte
dimentsioekin, elementuen banaketarekin edo ezohiko konektoreekin. Markarik
iraunkorrenen artean Dell dago, oso gutxitan fabrikatzen baititu industriaren forma-
faktoreekin diseinatutako ekipoak.

Fabrikatzaileak

Zenbait fabrikatzailek oinarrizko plaken merkatua banatzen dute, hala nola Abit, Albatron,
Aopen, Aus, ASRock, Biostar, Chaintech, Dell, DFi, ECS EliteGroup, Epox, Foxconn,
Gigabyte Technology, Intel, MSI, QDI, Sapphire Technology, Soltek, Super
Batzuek oinarrizko plakaren osagai bat edo gehiago diseinatu eta fabrikatzen dituzte, eta
beste batzuek hirugarrenek diseinatu eta fabrikatu dituzten osagaiak mihiztatzen dituzte.