UNIVERZITET U NOVOM SADU

FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA

DEPARTMAN ZA SAOBRAĆAJ

SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA:

POZNAVANJE ROBE U TRANSPORTU

TEMA:
PRERADA KORIŠTENIH PNEUMATIKA MOTORNIH
VOZILA

Mentor: Student:
Prof. dr Ilija Tanackov Marko Šunjka
Doc. dr Siniša Sremac Br. indeksa: ST 135/2015

Novi Sad, 2015.

 Sadržaj

1. Uvod...................................................................................................................................3
2. Reciklaža pneumatika u fabrici „ Ecco – recycling ˮ...................................................4
2.1 Reciklaža pneumatika mehaničkim drobljenjen..........................................................6
2.2. Mogućnosti primene recikliranih pneumatika............................................................7
3. Zaključak..........................................................................................................................9
4. Literatura........................................................................................................................10

2
1. Uvod

Metode recikliranja pneumatika se primenjuju u velikom broju zemalja. Procenjuje se da u

zemljama članicama EU svake godine nastaje oko 250.000.000 otpadnih pneumatika, a u
istočnoj Evropi, Severnoj Americi, Južnoj Americi, Aziji i na Srednjem istoku godišnja
količina iznosi oko 1.000.000.000. Tokom godina se dodaju nove količine pneumatika
milijardama uskladištenih ili zakopanih na deponijama, kao i nebrojenim milionima
nađenim na ileganim mestima, magacinima i poljanama širom sveta.

Otpadni pneumatici su specifična vrsta otpada koju stvaraju sva vozila. Istrošeni
pneumatici se često odlažu na velikim gomilama u životnoj sredini. Životna sredina je
zbog toga izložena dugoročnom uticaju na njen izgled i potencijalnom riziku od
nekontrolisanog požara. Otpadni pneumatici se mogu lako prikupiti, obraditi i reciklirati.
Pneumatici mogu da budu važan alternativni materijal u proizvodnji određenih proizvoda
od gume, kao i u dobijanju energije.

Materijal dobijen reciklažom pneumatika se sve češće upotrebljava kao vredna sirovina i
njegovom upotrebom doprinosi se postizanju održivog razvoja. Reciklaža igra značajnu
ulogu u ispunjavanju ciljeva EU u oblasti sirovina – smanjenje potrošnje energije i novih
materijala. Pošto su se pokazali kao najprikladniji i najefektivniji za širok spektar primena,
istovremeno ispunjavajući specifikacije performansi, tržišta recikliranih pneumatika su
poslednjih godina doživela ekponencijalni rast. Nedavna istraživanja su doprinela
pronalaženju mnoštva novih proizvoda i aplikacija koji se dobijaju od recikliranih
pneumatika. Studija ekotoksičnosti nije pokazala toksičnost pneumatika. Sprovedena
istraživanja potvrđuju povećan sadržaj teških metala, pre svega, u kiseloj sredini. Dalji
rizik potiče od spaljivanja pneumatika na slobodnim površinama, gde dolazi do
oslobađanja oksida ugljenika i poliaromatičnih ugljovodonika. Nekontrolisanim
spaljivanjem pneumatika može doći do zagađenja vazduha i izdvajanja ulja koja mogu
zagaditi zemljište, površinske i podzemne vode. Ovaj uljni materijal je takođe visoko
zapaljiv. Pri nekontrolisanom spaljivanju u okolini nastaje gust dim, koji može da sadrži
polutante štetne po ljudsko zdravlje, uključujući policiklične aromatične ugljovodonike,
benzen, stiren, fenole i butadien.

3
2. Reciklaža pneumatika u fabrici „ Ecco – recycling ˮ

Fabrika za reciklažu smeštena je u naselju Sirig, nedaleko od Novog Sada, i prostire se na

54.500m², sa specijalnim otvorenim boksevima za skladištenje i manipulaciju otpadnim
gumama na 3600m², kao i proizvodnim objektima na površini od 3200m² opremljenim
najsavremenijim linijama za reciklažu.

Gumeni granulat se dobija mehaničkim procesom rezanja pneumatika u više faza. Čelična
žica i platno koji ulaze u sastav pneumatika, takođe, tokom procesa bivaju usitnjeni i
odvojeni kako međusobno tako i od primarnog produkta (gumenog granulata). Razdvajanje
komponenti se vrši dejstvom magneta i dejstvom vazdušne struje. Tokom rada se ne
koriste nikakva hemijska sredstva niti proizvode emisije štetnih gasova. Jedini energent
koji se koristi za proces proizvodnje jeste električna energija.

Upravljanje i kontrola proizvodnje vrši se preko centralne upravljačke konzole.

Super Chopper SC2109T za preradu damper guma, kapaciteta 12 tona otpada po satu,
povećava produktivnost u proizvodnji za cca 30%, instaliran prvi put u ovom delu Evrope.

Slika 1. Viličar utovara stare pneumatike

na pogon

4
 Slika 2. Radnici stavljaju pnematike na pogon

Slika 3.Izgled pogona „ Super Chopper SC2109T ˮ

5
 Slika 4. Različite vrste proizvoda dobijene
reciklažom pneumatika

2.1 Reciklaža pneumatika mehaničkim drobljenjen

U procesu mehaničkog drobljenja pri normalnoj temperaturi, pneumatici se drobe na ulazu

u postrojenje tako da je obezbeđena homogenost ulazne sirovine i kvalitet proizvodnje.
Postoji razlika između granulata od pneumatika sa putničkih i pneumatika sa teretnih
vozila. Važno je da se izdvoje stariji pneumatici, pošto posle deset godina oni delimično
gube svoje osobine i dolazi do nemogućnosti iskorišćenja granulata. Pošto kod većih
pneumatika (za traktore i teretna vozila) čelične niti mogu imati prečnik do 8 mm i sa
obzirom na rok upotrebe noževa i cele linije za drobljenje, ove niti se odstranjuju. Čelične
niti se odstranjuju tako što se pneumatici seku po dužini. Pneumatici oslobođeni čeličnih
niti bacaju se u drobilicu sa ozubljenim valjcima na osovinama koje se vrte u suprotnim
smerovima, gde se drobe na komadiće dimenzija 4x5cm. Za postizanje efektivnije
proizvodnje, ovaj proces se ponavlja dva do tri puta. U sledećem delu linije se, u drobilici
sa valjcima na osovinama koje se vrte u suprotnim smerovima sa uzdužnim ozubljenjem,
krupni granulat dalje drobi na manje komadiće, pri čemu dolazi do razdvajanja metalnih od
gumenih delova. Na izlazu se pomoću jakog magneta izdvajaju čelični komadići. Sledeća
operacija je drobljenje nastalog materijala na željenu veličinu od 0,4 do 4 mm. Glavni
produkt mehaničke prerade je gumeni granulat raznih veličina frakcija, gumeni prah,
isečena čelična žica i sečeni tekstil. Frakcije dobijene klasičnom metodom mogu se
uporediti sa pahuljama snega zbog izgleda svoje površine. Za frakcije veće površine
pogodna je hemijska prerada, npr. za proizvodnju regenerata.

6
 Slika 5. Sistem mehaničke reciklaže pneumatika

Šematski prikaz mehaničke reciklaže pneumatika je prikazan na slici.

Ulazna drobilica (A) smanjuje materijal, koji se pomera po transportnoj traci. Granulator
(B) smanjuje gumene komadiće i brine se o celokupnom razdvajanju izmešanog materijala,
tako da se tekstil i čelik usisavaju pomo ću aspiratora (H), odnosno kroz magnetnu liniju
(C). Sledeće mlevenje (D) dovodi granulat do željene veličine zrna.

2.2. Mogućnosti primene recikliranih pneumatika

Fizičke karakteristike pneumatika, kao što su netoksičnost, biodegradabilnost, oblik, masa i

elastičnost, ih čine kandidatima za širok spektar aplikacija u svim oblicima - cele, sečene, u
obliku granulata ili u obliku praha. Tokom poslednjih deset godina, raznovrsnost materijala
proizvedenih od otpadnih pneumatika se povećala. Građevinski inženjeri koriste veće
količine materijala većih dimenzija, na primer celih pneumatika, šreda i komadića za
primenu na zvučnim rampama, izolacijama, lakim ispunama, potpornim stubovima
mostova, između ostalog podsticali su i razvoj novog načina primene u projektovanju
deponija i ekološkoj rehabilitaciji. Industrijski proizvođači koriste materijale manjih
dimanzija, proizvedene novim tehnologijama, i mešavine materijala za proizvode kao što
su automobilski delovi, zaptivne smese, zaštitni sloj, pigmenti, kao i različiti materijali za
površine novih puteva.

Preradom otpadnih pneumatika se dobija drobljena guma ili šred, granulat, koji može imati
veličinu zrna od 0.5 do 10 mm, i prah. Najširu primenu ima, svakako, granulat, zatim šred,
a primena prahova polako počinje da dobija na značaju.

7
Veličina Naziv i način proizvodnje
Primena
materijala materijala
Celi ili Celi pneumatici se mogu reciklirati građevinske bale, veštački grebeni, zvučne
samo sečenjem na polovine, rampe,
sečeni četvrtine
privremeni putevi itd.
pneumatici itd.
Šred se pravi od mehanički
lake ispune za osnove puteva,
50 do raskomadanih pneumatika, koji se
cepaju na nejednake delove nasipi,drenaže,tolotna izolacija u putevima i
300mm veličine
zgradama, zvučne rampe, izgradnja deponija.
±5 - ±300 mm, bilo koje razmere.
Komadići su mehanički
raskomadani lake ispune za opšte građevinarstvo, drenaža,
izgradnja pločnika, građenje i održavanje
10 do 50 pneumatici, koji se cepaju na deponija,
mm nejednake delove veličine ±10 do potporni stubovi mostova i poljoprivredni
±50mm, u bilo koje razmere. proizvodi.
podloga (dušeci) za stoku, pločice za podove,
Granulat je rezultat prerade krovni materijali, obloge na sportskim
pneumatika u fine čestice veličine terenima,
1do 10 mm od gumeni asfalt, zaštitne ograde pored puta,
izbočine
±1 do 10 mm
na putu za smanjenje brzine.
đonovi za cipele, sportska oprema, izolacioni
Prah je rezultat prerade gume
0 do 0.5 kojim materijali za oblaganje kablova, automobilski
se postiže veličina čestice do 1
mm mm. delovi, pigmenti, mastila, porozne bitumenske
vezivne materije, zaštitni slojevi i zaptivne
smese.

Tabela 1. Upotreba recikliranih pneumatika

8
 Slika 6. Procenat reciklažni sirovina dobijen
reciklažom jedne automobilske gume

3. Zaključak

Odlaganje upotrebljenih automobilskih guma na deponije ugrožava bezbednost i zdravlje

stanovništva. Procenjuje se da u industrijski razvijenim zemljama svake godine nastane
jedna otpadna guma po stanovniku. U centrima za reciklažu moguće je reciklirati istrošene
pneumatike na ekološki prihvatljiv način, tako da oni mogu postati komercijalno
upotrebljiv i energetski značajan proizvod. Rešavanje problema nagomilanih otpadnih
guma predstavlja u isto vreme ekološku, energetsku i ekonomsku celishodnost. Odbačeni
pneumatici se mogu upotrebiti na brojne načine bez prethodne tehničke obrade. Kao takvi
ne predstavljaju opasnost po okolinu, kao ni po zdravlje ljudi.

Dok u EU i SAD-u zakonska regulativa vezana za postupanje sa otpadnim pneumaticima

postoji već dugi niz godina, u Repubici Srbiji je ovaj problem obuhvaćen u predlogu
Zakona o upravljanju otpadom, koji će uskoro stupiti na snagu, a očekuje se i donošenje
podzakonskog akta kojm će se bliže odrediti upravljanje ovom vrstom otpada. Usled
postojanja velikih količina otpadnih guma na teritoriji Srbije, koje se svakodnevno
povećavaju, potrebno je što pre početi sa sprovođenjem postojećih zakonskih odredbi,
kako bi se pristupilo pravilnom i ekološki ispravnom načinu rešavanja ovog problema u
većim razmerama. Sa istim ciljem postoji potreba razvijanja javne svesti stanovništva, kao
i investiranja u ovaj privredni sektor. Uvođenjem ekonomskih motivacionih programa za
9
osnivanje preduzeća za organizovano sakupljanje i reciklažu otpadnih pneumatskih guma
bi se načinio prvi korak u rešavanju ovog izuzetno važnog i velikog problema.

4. Literatura

[1] Hodolič J., Badida, M: Reciklažne tehnologije, Fakultet tehničkih nauka

(monografija u pripremi), Novi Sad, 2008.
[2] Vučić, V.: Transportation for Liveable Cities, Center for Urban Policy Research,
New Jersey, 2004.
[3] http://www.eco-recycling.rs/proizvodi

10