ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ (ΔΗΔ)
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Εισαγωγή στην Πολιτική Επιστήμη – ΔΗΔ21
Εξάμηνο : Χειμερινό Ακαδημαϊκό Έτος : 2020 – 2021

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΣΑΣΛΗΣ-ΘΕΟΤΟΚΑΤΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Α.Μ.: 509023
ΤΜΗΜΑ: ΔΗΔ21 – ΗΛΕ43
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΕΣΣΟΠΟΥΛΟΣ
 Περιεχόμενα

Εισαγωγή……………………………………………………… σελ. 3
Μετάβαση από τον απολυταρχισμό στο συνταγματικό κράτος:
η συμβολή του Διαφωτισμού………………………..…………σελ. 3
Πολεμικοί εξοπλισμοί και αποτελεσματικότητα του κράτους…σελ. 4
Βιβλιογραφία…………………………………………………....σελ. 5

2
Εισαγωγή

Κατά τον 17ο και 18ο αιώνα διαδόθηκαν στην Ευρώπη, με επίκεντρο τη
Γαλλία, οι ιδέες του Διαφωτισμού που συνετέλεσαν στην πτώση των απολυταρχικών
καθεστώτων και στην αντικατάσταση της απόλυτης μοναρχίας από τη συνταγματική
μοναρχία. Η ανερχόμενη αστική τάξη ξεκινά να διεκδικεί τη συμμετοχή της στα
κέντρα λήψης των αποφάσεων ενώ οι ιδέες του Διαφωτισμού με προεξάρχουσες την
ελευθερία, την ισότητα και την αδελφοσύνη ξεσηκώνουν τους καταπιεσμένους
ανθρώπους προς την κατεύθυνσης της διεκδίκησης των δικαιωμάτων τους. Ωστόσο
υπάρχουν και κάποια άλλα γεγονότα που συντελούν στην αλλαγή του μοντέλου
διακυβέρνησης.

Μετάβαση από τον απολυταρχισμό στο συνταγματικό κράτος: η συμβολή του

Διαφωτισμού

Στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη από τον 15ο αιώνα επικρατούν οι

απόλυτες μοναρχίες όπου ο μονάρχης θεωρούνταν ως απόλυτη πηγή του νόμου και
μάλιστα οι εξουσίες του πήγαζαν από το Θεό. Επιπλέον τα κράτη βασίζονταν στην
απορρόφηση μικρότερων και λιγότερο ισχυρών κρατών ή/και περιοχών. Στα
απολυταρχικά κράτη εξαιτίας της ολοένα και αυξανόμενης τάσης που είχαν για
κυριαρχία επάνω στα μικρότερα ο διοικητικός μηχανισμός περιελάμβανε έναν ισχυρό
στρατό και μια μόνιμη ισχυρή γραφειοκρατία.

Παρόλαυτα στο ίδιο το απολυταρχικό καθεστώς μια σειρά από εξελίξεις

βοήθησαν στο να υπάρξει μια σχέση συνεργασίας μεταξύ κυβερνώντων και
κυβερνώμενων και τελικά οι υποδεέστερες ομάδες να πετύχουν τη συμμετοχή τους
στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Ας σημειωθεί ότι η ολοένα και αυξανόμενη
διεύρυνση των ορίων του κράτους και η παρακολούθηση των υπηκόων είχε ως
αποτέλεσμα ένα είδος αποκέντρωσης των αντίστοιχων λειτουργιών. Η συγκέντρωση
εξουσιών στην κορυφή ήταν κάτι που δεν θα εξυπηρετούσε, πλέον, τα νέα δεδομένα.

Όσον αφορά την επίδραση του Διαφωτισμού στη διαμόρφωση ενός πιο
αντιπροσωπευτικού συστήματος διοίκησης έναντι της απόλυτης μοναρχίας θα
μπορούσαμε να πούμε ότι αυτή είναι σχετικά περιορισμένη καθώς οι περισσότεροι
εκπρόσωποί του προέρχονταν από τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα και δεν έκαναν

3
λόγω για μείζονες πολιτειακές αλλαγές. Χωρίς να παραγνωρίζουμε τη συμβολή του
στην Αμερικανική και τη Γαλλική Επανάσταση, που επέφεραν αλλαγές σε πολιτειακό
επίπεδο, ο Διαφωτισμός είχε ως στόχο την απελευθέρωση του ανθρώπου από τις
προλήψεις και την επικράτηση του ορθού λόγου.

Πολεμικοί εξοπλισμοί και αποτελεσματικότητα του κράτους

Με βάση το μοντέλο της Βεστφαλίας οι διαφορές μεταξύ των κρατών

διευθετούνται με τη βία. Επομένως το ζήτημα που αρχίζει να συζητείται είναι με
ποιον τρόπο το κράτος θα οργανώσει το στρατό του προκειμένου να τον
χρησιμοποιήσει όταν θα είναι απαραίτητο. Πρέπει να σημειώσουμε ότι στο αγγλικό
κράτος από τον 12ο ως και τον 19ο αιώνα οι στρατιωτικές δαπάνες κατείχαν το
μεγαλύτερο ποσοστό των δημοσίων οικονομικών σε σχέση με τις μη στρατιωτικές
δημόσιες λειτουργίες.

Η ικανότητα ενός κράτους να διεξάγει επιτυχώς έναν πόλεμο είχε άμεση

σχέση με το κατά πόσο θα μπορούσε να αποσπάσει από τους πολίτες τους
απαραίτητους πόρους. Όπως ήταν φυσικό λίγοι πολίτες εμφανίστηκαν πρόθυμοι να
θυσιάσουν τις ζωές τους ή να δώσουν πόρους γι’ αυτό το σκοπό. Το αποτέλεσμα της
δυσαρέσκειας ήταν συγκρούσεις και εξεγέρσεις με οικονομικά και πολιτικά
αιτήματα.

Συμπεράσματα

Με βάση τα παραπάνω θα μπορούσαμε να πούμε ότι στην καθιέρωση της

αντιπροσώπευσης σε αντικατάσταση της απόλυτης μοναρχίας συνέβαλαν
περισσότερο οι πολεμικοί εξοπλισμοί και η δυσαρέσκεια που αυτοί προκαλούσαν
στην αστική τάξη αφού όσο περισσότερο εμπλέκονταν οι άνθρωποι στη διεξαγωγή
του γίνονταν σταδιακά μέλη μιας πολιτικής κοινότητας με δικαιώματα και
υποχρεώσεις. Η συμμετοχή των ανθρώπων σε πολέμους είχε ως επακόλουθο τη
συγκρότηση εθνικών ταυτοτήτων και τη δημιουργία αντιπροσωπευτικών θεσμών με
σκοπό τη συμμετοχή στις νέες πολιτικές κοινότητες. Μέσα από τη διεξαγωγή
πολέμων προέκυψε η δημιουργία δημοκρατικών θεσμών αφού και οι τότε

4
κυβερνήσεις και ελίτ τους δημιουργούν με σκοπό να νομιμοποιήσουν τις
ακολουθούμενες πολιτικές τους.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 S. Hall, B. Gieben, 2003. «Η διαμόρφωση της νεωτερικότητας», εκδ.: Σαββάλας