BAHAY NA BATO

ni: Antonio B. L. Rosales

Tila ibinalik sa nakaraan si Isagani noong tumungtong siya muli sa lugar na iyon. Nawala ang kanyang

pagod matapos makita ang nangyari matapos umalis ang bagyo sa nayon dahil walang pagbabago ang
naganap, maliban sa pagbagsak ng sibi ni Aling Barang at ang pagdagsa ng tao sa labas para malaman ang
pinsalang idinulat no bagyo.

Si Isagani man ay walang pagbabago nang matapat siya sa bahay na bato. Pinilit niyang buksan end bintana at
doon niya narinig na tinawag siyang "Insan" ni Dodoy, ang kanyang kaibigan. “Insan ang kanilang tawagan
sapagkat magpinsan ang kanilang mga dating kasintahan: Si Minang Kay Doday aust Iday kay Isagani.

Nang matapos magyakap ang dalawa ay tinanong ni Dodoy kung bakit napadpad sa nayon si Isagani.
Kumukuha ng balita't larawan ang binata nang dumating ang bagyo kaya't nanatili na lamang siya sa nayon.
Nagyaya si Dodoy na umakyat sa itaas, ngunit tinanggihan ito ni Isagani. Ikinwento rin ni Dodoy na ansira ang
tulay sa Sabang kaya mahirap pumunta sa kabayanan. Nabahala si Isagani na mahihirapan siyang makabalik
ng Maynila ngunit isinantabi na lamang niya ito.

Nabulalas ni Dodoy na tinamad siyang manligaw buhat nang mag-asawa ang dating kasintanang si Minang,
kaya maswerte raw si Isagani sa Maynila sapagkat, ani Dodoy, mas madali raw makalimot doon Batid ni
Dodoy sa mga kwento ni Isagani na hindi pa nito nalalaman ang totoong nangyari kay Iday kayat isinalaysay
niya ito. Sinabi ni Isagani na mayroon pa raw ba siyang kailangang malaman bukod sa sobrang karupukan ng
puso ng isang babae.

Dito ikinwento ni Dodoy na may nangyari sa Puktol nang bumisita rito si Iday. Dahil sa ito ang baryo ni Kadyo,
ang manliligaw ng dalaga, hindi malabong may maganap matapos manood no moro-moro ang mag-anak ni
Iday at tumuloy sa bahay ng amain. Sinamantala ni Kadyo ang panahong ito kasabwat nig dalawang kaibigan
upang dakpin si Iday ngunit siya y naniaban pati ang mag-anak no dalaga kava t hindi nagtagumpay si Kadyo.

Ngunit nakapagnakaw ng isang halik si Kadyo na siyang dahilan upang manlumo si Iday na para bang nawasak
ang kanyang buong pagkababae. Ipinabatid ni Dodoy kay Isagani na noong ang kaibigan at si Iday pa ay hindi
pinipigilan ng ina nito na magkalapit ang dalawa. Ani Dodoy, lalong lumungkot ang bahay na bato dahil na rin
sa pag-aayos ng kasal ni Iday at Kadyo bunsod ng paramagitan ng tinyente na kababata ng ama ni iday upang
isaayos ang gulo.

Seloso at brutal si Kadyo kaya naman lagi niyang pinagbubunatan no kamay si iday. Lubos na nagalit si Isagani
sa kwento ng kaibigan. Nagpatuloy si Dodoy sa pagkukwento nang sabihin niyang lumipat sina Iday at Kadyo
sa bahay na bato nang mamatay ang miga magulang ni Iday. Nasimulan ang Kwento tungkol rito sapagkat
nakita ng magkaibigan si Dolor Fronda kasama ang isang kapit-bahay nila Iday na pumasok sa nasabing bahay.
Napagtanto ni Isagani na hindi pa namamatay ang pag-ibig niya sa dating kasintanan. Gusto niyang pumunta
sa bahay na bato upang masilayan si Iday at ginawa niya ito. Nang matapos magtanong ay nakita niya si iday
na payat na payat katabi si Kadyo at ang mangagamot. Gusto niyang suntukin si Kadyo nang bigla niyang
marinig na kailangan ng swero ni Iday.

Danil walang pagkukunan nito kundi ang botika sa bayan, hiningi ni Kadyo ang reseta at nagsadyang suungin
ang nangangalit na tubig. Sinundan siya ni Isagani na siyang nagpaalala na baka nindi siya tumagal pagkat
wala siyang tulog. Nang nasa katubigan na ay maraming boses na tinangka ni Kadyo na sagupain ang galit ng
tubig, ngunit siya’y nabigo nabang pinanuod n Isagani ang nangyari. Ani Isagani, isa itong magandang
kamatayan ngunit nawala ang kanyang saya nang maalala niya ang kanyang asawa at anak, ang magkaibang
daigdig nile ni Iday at ang bulag na pag-ibig ni Kadyo na maari pang mamulat.

Gumawa ng isang napakalakinh alimbukay ang isang matipunong katawan nang bumagsak ito sa tubig.