Η εμπορία γεωργικών προϊόντων και οι καταναλωτές

Η εμπορία των γεωργικών προϊόντων ενδιαφέρεται για τη συμπεριφορά του καταναλωτή, καθώς
και τα κίνητρα που τον οδηγούν να αγοράσει τα προϊόντα.
Είναι γεγονός ότι η μακροβιότητα μίας επιχείρησης, επιτυγχάνεται με τη μεγιστοποίηση των
οικονομικών της αποτελεσμάτων για μια μεγάλη χρονική περίοδο και την αύξηση του μεριδίου της
στην αγορά. Αυτή επιτυγχάνεται με την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ικανοποίηση των τωρινών
αλλά και την πρόβλεψη των μελλοντικών προτιμήσεων των καταναλωτών. Γ ια το λόγο αυτό, η
επιχείρηση θα πρέπει να γνωρίζει τη συμπεριφορά των αγοραστών και κυρίως των τελικών
καταναλωτών.
Με τον όρο συμπεριφορά των καταναλωτών εννοούμε όλες εκείνες τις ενέργειες, πράξεις ή
παραλήψεις των ατόμων που οδηγούν στην αγορά και την χρήση διαφόρων προϊόντων ή υπηρεσιών
ή της μη αποδοχής τους, δηλαδή την απόρριψη τους.
Η συμπεριφορά των καταναλωτών, αποτελεί ένα ιδιαίτερο κλάδο του μάρκετινγκ, αντικείμενο του
οποίου είναι είναι η μελέτη των παραγόντων, οι οποίοι επηρεάζουν τους καταναλωτές στο να
αγοράζουν ή να μην αγοράζουν κάποιο προϊόν, καθώς και η μελέτη της διαδικασίας λήψης της
απόφασης αυτής.
Η αγορά των αγαθών είναι ένας χώρος όπου ο καταναλωτής δέχεται διάφορα μηνύματα και
ερεθίσματα σχετικά με τα διάφορα προϊόντα, αλλά παράλληλα στέλνει και τα δικά του μηνύματα
στους παραγωγούς των προϊόντων αυτών. Η επιχείρηση χρειάζεται να είναι ενήμερη κάθε στιγμή
για την κατάσταση αυτή στην αγορά και να μελετά τους διάφορους παράγοντες και την επίδραση
που αυτοί ασκούν. Ένα βασικό σχήμα μελέτης της συμπεριφοράς είναι η διερεύνηση ποιός
αγοράζει, που, πως, πότε και γιατί αγοράζει.

Μια σειρά από εξωτερικούς παράγοντες επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την συμπεριφορά του
καταναλωτή, με αποτέλεσμα να είναι αρκετά σημαντικοί για τους υπεύθυνους των επιχειρήσεων να
γνωρίζουν και να αποκρυπτογραφούν αυτού του είδους τους παράγοντες επηρεασμού των ατόμων,
για να μπορέσουν να έχουν τα καλύτερα αποτελέσματα στην αγορά.
Οι παράγοντες αυτοί που επηρεάζουν τη συμπεριφορά του καταναλωτή διακρίνονται στους
παρακάτω:
 Προσωπικοί παράγοντες (φύλλο, ηλικία, μορφωτικό επίπεδο, προσωπικότητα
κ.λ.π.). Επίσης, σημαντικός παράγοντας είναι η προσωπικότητα και ο γενικότερος
τρόπος ζωής ενός ατόμου (life style), ο οποίος ταυτόχρονα τον προσδιορίζει ως
καταναλωτή.
 Κοινωνικοί παράγοντες (οικογενειακή κατάσταση, κ.λ.π.). Ο πολιτισμός και οι
κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν σε μία κοινωνία επηρεάζουν σε πολύ μεγάλο
βαθμό τη συμπεριφορά των καταναλωτών. Ειδικότερα, η κουλτούρα, δηλαδή το
σύνολο των αξιών και των συνηθειών, η νοοτροπία, ο τρόπος ζωής και η
συμπεριφορά επηρεάζουν τις ανάγκες που έχει ο άνθρωπος. Έτσι, άνθρωποι
διαφορετικών κοινωνιών έχουν διαφορετικά πρότυπα και διαφορετικές αξίες,
υιοθετώντας και διαφορετικά μοντέλα κατανάλωσης. Επιπρόσθετα, το άτομο
επηρεάζεται από συμπεριφορές μκαι μικρών ομάδων, όπως η οικογένεια, οι φίλοι, οι
γείτονες και οι συνάδελφοι. Πρόκειται για ομάδες στις οποίες το άτομο συμμετέχει
ενεργά, επηρεάζει αλλά και επηρεάζεται. Να σημειωθεί, ότι μεμονωμένα άτομα ή
ολιγομελείς ομάδες, οι οποίες είναι συνήθως επιδεκτικότερες σε καθετί καινούριο,
αποτελούν τους ηγέτες γνώμης (opinion leaders), οι οποίοι είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι
για την επιτυχία των τεχνικών του Μάρκετινγκ, αφού αποδέχονται ευκολότερα τα
νέα προϊόντα και έχουν δύναμη επιρροής (θετικής ή αρνητικής).
 Οικονομικοί παράγοντες (το καθαρό εισόδημα του καταναλωτή, ο πληθωρισμός, η
γενικότερη οικονομική κατάσταση, κ.λ.π.). Στους οικονομικούς παράγοντες ανήκουν
το συνολικό και το κατά κεφαλήν εισόδημα, οι πιστώσεις (δανεισμός), η
αποταμίευση, η περιουσία κτλ. Οι οικονομικοί παράγοντες θεωρούνται οι
σημαντικότεροι παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά του καταναλωτή.
 Ειδικότερα, για το τομέα των τροφίμων έχει διαπιστωθεί ότι σε χώρες με υψηλό
κατά κεφαλήν εισόδημα οι δαπάνες για τρόφιμα αποτελούν μικρότερο ποσοστό του
εισοδήματος ενώ για χώρες με χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα αποτελεί
μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος. Σε απόλυτα ποσά όμως συμβαίνει το
αντίστροφο, δηλαδή δαπάνη σε μεγαλύτερα ποσά ανά κάτοικο για τις χώρες με
υψηλό κατά κεφαλή εισόδημα και μικρότερα ποσά ανά κάτοικο για χώρες με χαμηλό
κατά κεφαλήν εισόδημα.
 Ψυχολογικοί παράγοντες (προτιμήσεις λόγω συνήθειας, διαφήμιση, κ.λ.π.). Οι
ανάγκες του ανθρώπου, διακρίνονται στις βιολογικές και τις ψυχολογικές, είναι οι
βασικές δυνάμεις που παρακινούν ένα άτομο να κάνει ορισμένες ενέργειες, για να
τις ικανοποιήσει. Η διαπίστωση των αναγκών, αλλά και τα κίνητρα που οδηγούν
τους καταναλωτές σε ορισμένη αγοραστική συμπεριφορά, μπορεί να επιτευχθεί με
την έρευνα του Μάρκετινγκ. Σήμερα, πιστεύεται ότι οι άνθρωποι υποκινούνται στη
δράση τους από ανάγκες που βρίσκονται βαθιά στο υποσυνείδητό τους. Να
σημειωθεί, ότι πολλοί ήταν εκείνοι που προσπάθησαν να ιεραρχήσουν τις
ανθρώπινες ανάγκες σε διάφορες κατηγορίες. Οι έρευνες, όμως, που έγιναν για το
σκοπό αυτό δέχτηκαν αυστηρή κριτική. Μία τέτοια ιεράρχηση πρότεινε ο Abraham
Manslow, ο οποίος διέκρινε πέντε κατηγορίες αναγκών: Στη βάση της πυραμίδας
των αναγκών, βρίσκονται οι βιολογικές ανάγκες και ακολουθούν όλες οι υπόλοιπες,
κατά σειρά. Σύμφωνα με το Manslow, οι ανάγκες της ανώτερης κατηγορίας
ικανοποιούνται, μόνο εφόσον οι ανάγκες της αμέσως κατώτερης κατηγορίας έχουν
ικανοποιηθεί, έστω και μερικώς, π.χ. οι άνθρωποι δεν μπορούν να προχωρήσουν
στην ικανοποίηση των αναγκών της τρίτης κατηγορίας, εάν προηγουμένως δεν
ικανοποιηθούν, έστω και μερικώς, ανάγκες της δεύτερης και της πρώτης
κατηγορίας. Η θεωρία της ανθρώπινης παρακίνησης υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι
ποτέ δε φθάνουν στην πλήρη ικανοποίηση όλων των αναγκών τους. Όσο
περισσότερο ικανοποιούνται ανάγκες κατώτερου επιπέδου, τόσο περισσότερο
επιτακτικές γίνονται ανάγκες του ανώτερου επιπέδου και αυτό επηρεάζει την
ανθρώπινη συμπεριφορά.
Εικόνα 1: πηγή:
https://www.psychologynow.gr/images/maslow_ierarhisi_ton_anagkon.gif
 Όμως η θεωρία του Manslow δεν μπορεί να αξιοποιηθεί πλήρως από το
Μάρκετινγκ, γιατί δε μας δίνει πρακτικά εργαλεία ερμηνείας της συμπεριφοράς του
καταναλωτή. Συμβάλλει όμως στο διαχωρισμό διάφορων ομάδων κατανωλωτών οι
οποίοι χρειάζεται να προσεγγίζονται με διαφορετικές τεχνικές. Επίσης, μια άλλη
διαδικασία, που έχει να κάνει με τη διαμόρφωση της καταναλωτικής συμπεριφοράς
και σχετίζεται με ψυχολογικά αίτια, είναι η διαδικασία της μάθησης. Το άτομο
ενεργώντας αποκτά πολύτιμη εμπειρία και διαμορφώνει συγκεκριμένη
συμπεριφορά. Όσο ο καταναλωτής εκδηλώνει ενδιαφέρον για συγκεκριμένα αγαθά,
τόσο περισσότερο εκπαιδεύεται και σχηματίζει προσωπική άποψη για το τι τον
ικανοποιεί και τι όχι. Είναι αποδεκτό ότι η μάθηση συντελεί στην αλλαγή της
συμπεριφοράς των ανθρώπων, μιας και το μεγαλύτερο μέρος της (συμπεριφοράς
τους) μαθαίνεται.

Η προστασία του καταναλωτή

Ως προστασία του καταναλωτή ορίζεται το σύνολο των νόμων και οργανισμών που σκοπό έχουν
να διασφαλίσουν τα δικαιώματα των καταναλωτών, καθώς και τις δίκαιες εμπορικές
συναλλαγές, την ανταγωνιστικότητα, και την αξιοπιστία των πληροφοριών στο χώρο της
αγοράς. Οι νόμοι είναι σχεδιασμένοι ώστε να καταπολεμήσουν τις απάτες στις εμπορικές
συναλλαγές και τις άδικες πρακτικές.

Τα δικαιώματα του καταναλωτή (τα τέσσερα από επτά που ισχύουν σήμερα : δικαίωμα της
υγιεινής και ασφάλειας, δικαίωμα της ενημέρωσης, δικαίωμα της εκλογής, δικαίωμα της
εκπροσώπησης) διακηρύχθηκαν για πρώτη φορά από τον Πρόεδρο των Η.Π.Α. Τζων Κέννεντυ
στι15 Μαρτίου 1962 στο πρώτο προεδρικό μήνυμά του στο Κογκρέσο. Σ΄αυτό το μήνυμα
στηρίχθηκε η θεσμοθέτηση της Παγκόσμιας ημέρας του Καταναλωτή στις 15 Μαρτίου κάθε χρόνο.
Τα δικαιώματα του καταναλωτή:
1. Δικαίωμα για την προστασία της υγείας και την ασφάλεια
Πρόκειται για την προστασία του καταναλωτή από τρόφιμα και προϊόντα που δε θέτουν σε κίνδυνο
την υγεία και την ασφάλειά του. Το κράτος θεσπίζει απαιτήσεις ασφαλείας για προϊόντα και
υπηρεσίες, κατάλληλη ενημέρωση του καταναλωτή για τυχόν κινδύνους, που ενέχει η χρήση
αυτών, και προστασία του καταναλωτή από φυσικές βλάβες, που προκαλούνται από προϊόντα και
υπηρεσίες.
2. Το δικαίωμα στην ενημέρωση
Ο καταναλωτής πρέπει ναι έχει τις απαραίτητες πληροφορίες ώστε να μπορούν οι καταναλωτές να
παίρνουν ορθές αποφάσεις και να μη παραπλανούνται. Αυτό, μπορεί να επιτευχθεί με την
κατάλληλη πληροφόρηση σχετικά με τα χαρακτηριστικά, τις τιμές ή την ποιότητα προϊόντων και
υπηρεσιών. Σ΄αυτό το δικαίωμα υπάγεται η νομοθεσία της «μοναδιαίας τιμολόγησης» η οποία
αποβλέπει στο να πληροφορεί τους καταναλωτές για τις ανά μονάδα τιμές των αγροτικών
προϊόντων και τροφίμων.
3. Δικαίωμα της εκλογής
Ο καταναλωτής πρέπει να έχει τη δυνατότητα να κάνει επιλογή στην αγορά των αγαθών, δηλαδή
πρέπει να υπάρχει ποικιλία αγαθών ίδιας ή διαφορετικών επιχειρήσεων.
4. Δικαίωμα εκπροσώπησης
Ο καταναλωτής και οι εκπρόσωποι του πρέπει να έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής μας διαδικασίες
λήψης αποφάσεων σε θέματα που μας αφορούν άμεσα, αλλά και έμμεσα, τόσο σε τοπικό, όσο και
σε περιφερειακό, εθνικό και κοινοτικό επίπεδο.
5. Δικαίωμα πρόσβαση στην δικαιοσύνη (αποζημίωση)
Ο καταναλωτής πρέπει να έχει τη δυνατότητα λήψης συμβουλών και βοήθειας, όταν θέλει να
διατυπώσει παράπονα ή όταν έχει υποστεί βλάβη ή ζημιά από προϊόντα και υπηρεσίες.
 6. Δικαίωμα εκπαίδευσης
Ο καταναλωτής, για να είναι σε θέση να αναζητά, να κατανοεί και να αφομοιώνει μας διαθέσιμες
πληροφορίες, πριν αποφασίσει σχετικά με μας αγορές του, πρέπει να έχει λάβει την κατάλληλη
εκπαίδευση και αγωγή, που πρέπει να του παρέχεται στη νεαρή του ηλικία μέσα από το σχολείο, με
μέριμνα του κράτους.
7. Δικαίωμα πρόσβαση στην αειφόρο κατανάλωση (προστασία του περιβάλλοντος)
Ο καταναλωτής πρέπει να έχει τη δυνατότητα να καλύπτει μας βασικές ανάγκες του, χωρίς να
εξαντλεί μας βασικούς πόρους του πλανήτη μας και χωρίς να υπονομεύει την κάλυψη των βασικών
αναγκών των μελλοντικών γενεών.

Καμενίδης, Χ. (2010) Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων, Βιβλίο, Εκδόσεις Αφών Κυριακίδη,

Θεσσαλονίκη.
Εμπορία (marketing) Γεωργικών Προϊόντων, Κοντογεωργάκος Δ., Κοντομίχος Ν., Βασιλείου Ι.,
ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ, Β' Τάξη 1ου Κυκλου, ΤΟΜΕΑΣ
ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ, ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ.

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%81%CE%BF%CF%83%CF%84%CE%B1%CF
%83%CE%AF%CE%B1_%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BB
%CF%89%CF%84%CE%AE

https://www.openbook.gr/dikaiwmata-katanalwti/