‫‪1‬‬

‫وییہن(ومجمہعالکم)‪/‬ادرسیابرب‬

‫ادرسی ابرب یک اشرعاہن اتیمہ اک وکن رکنم وہاتکس ےہ۔ ان اک الکم ڑپےنھ واولں اور دنسپ رکےن واولں یک ا ک یڑ‬
‫دعتاد ےہ۔ ادرسی ابرب دجدی اردو زغل ےک امہ اشرع ںیہ‪ ،‬ان یک اقیلختت ونے یک داہیئ ےس اپ ک و دن ےک‬
‫رعموف ادیب رجدیوں یک زتنی یتنب ریہ ںیہ۔۔۔۔زری رظن اتکب ادرسی ابرب یک اشرع ےک ےلہپ دس ربس اک‬
‫رقتابیااحہطرکیتےہ۔سجاشرعےکاہیںادتبایئدسربوسںںیماےسیامکلےکرعشقیلختئگ وہ وہں‪،‬اس‬
‫ےک اہیں آےگ اجرک سک دقر امہ یقیلخت رجتوبں ےک دیپا وہےن یک اجنگشئ ےہ‪ ،‬ہی اتباناشدی رضور ۔ںیہ۔ان اک‬
‫اتزہالکم‪،‬ان ےکےئن نپاور قیلختےک دیمان ںیمانیک ابلکلاونیھکزجتہی راگر اور رجت ہاکر وک یامںاںرکات‬
‫ےہ۔‬

‫***‬
‫‪2‬‬

‫ااستنب(اوبیجاورایمےکےی)‬
‫اشموسریےدلںیمارتےکںیمڑپاتھوہں‬
‫اندےھکی‪،‬دوےبتکوجوہشمر۔ںیہںیہ‬

‫***‬
‫‪3‬‬

‫ایکرظنمدلاشکالھکےہ‬
‫ا کتمسیامذراالھکےہ‬
‫رہچےےکورقاٹلراہوہں‬
‫اوراسےنمآہنیئالھکےہ‬
‫متوکےسنوھپلوپےتھچوہ‬
‫ہیابغایناینالھکےہ‬
‫اوسفسہکڈوےتبوہؤںرپ‬
‫دقعہرگداباکالھکےہ‬
‫داینےسوتچبںیکسےگیفااحلل‬
‫دوھکیدروخابایکالھکےہ‬
‫سجاغرےسمہیھبکےلچےھت‬
‫ا کاغرےکچیبآالھکےہ‬

‫***‬
‫‪4‬‬

‫دوتسھچکاوریھبںیہریتےالعوہرمےدوتس‬
‫یئکرحصارمے مہدم‪،‬یئکدرںارمےدوتس‬
‫وتیھبوہ‪،‬ںیمیھبوہں‪،‬ا کہگجہپاوروتقیھبوہ‬
‫اینتاجنگںیشئریتھک۔ںیہداینرمےدوتس‬
‫ریت آوھکنںہپرماوخابرفسمتخوہا‬
‫ےسیجاسلحہپارتاجےئہنیفسرمےدوتس‬
‫زتسیےبینعمویہےبرسواسام ینویہ‬
‫رھپیھببجکتےہرت دوھپاکاسہیرمےدوتس‬
‫ابوتاتگلےہدجایئاکببسھچکیھبہناھت‬
‫آدیموھبلیھباتکسےہانراتسرمےدوتس‬
‫راہےتکتںیہںیہکدوریئکتسسرچاغ‬
‫اوروہازیتوہیئاجیتےہ‪،‬ااھچ‪،‬رمےدوتس‬

‫***‬
‫‪5‬‬

‫ومخشرہےکزوالنخساکمغئگ اجںیئ‬
‫وسالہیےہہکویں ینتدریمہئگ اجںیئ‬
‫ہیشقنرگےکےیلہسیھبہنوہ‪،‬اشدی‬
‫ہکمہےسوخابیاماخ کرپرمقئگ اجںیئ‬
‫شک‬
‫زگیتشہیزامےن‪ ،‬ستنیہیوجنم‬
‫ہکدرتسسںیمںیہ‪،‬وظفلںںیمےسیکمضئگ اجںیئ‬
‫رحسےسآس۔ںیہبجوترھپادنریھےںیم‬
‫وکیئرچاغوہ‪،‬سجاکوطافمہئگ اجںیئ‬
‫ہیوگوشارےزںاںےکتہباھبنسلےکچ‬
‫وسرعشاکٹدےیاجںیئ‪،‬وخابمکئگ اجںیئ‬
‫اسحبدلاکرںیھکمہہکدرہاکابرب‬
‫امشرداغئگ اجںیئںادرمئگ اجںیئ‬

‫***‬
‫‪6‬‬

‫وتوج۔ںیہوترھپرماوکیئاساحلیھبیہس‬
‫ومتےہوتویہیہس‪،‬زتسیےہوتیہییہس‬
‫اےسیاگلہکاچدنےہ‪،‬رھپہیالھکہکوھپلےہ‬
‫اپسوتاجےکدےیھکی‪،‬وخابےہ‪،‬وخابیہیہس‬
‫زبمےساھتںیمراتاگل‪،‬ےہرم پچیکابتاگل‬
‫سجےکوجابںیماہکںاسےنہکرھپیھبکیہس‬
‫حبصہلصدںاایگ‪،‬ھجموکاھجبدںاایگ‬
‫سجےنہیروینشیہک‪،‬جستےوہریتیگیہس‬
‫گنجڑھچ وتابیکابروکیئہنچبےکاجاکس‬
‫ڑیپوجےھتےچبےچھک‪،‬اھگسوجیھتریہیہس‬
‫رتیںیمہت ہہتوجنم‪،‬وھکےئوہؤںاکا کوجہم‬
‫دلںیمارتےکدےیھکی‪،‬دےیھکیرسرس یہس‬
‫ےتھجبوہےئاتسروںںیما کوہالاتپیھبےہ‬
‫سجیکانشتخھچک۔ںیہ‪،‬دضےہوتاشرع یہس‬

‫***‬
‫‪7‬‬

‫وجزنمںیلںیھت‪،‬راوتسںںیموھکےکچںیہ‬
‫الغمرگدوشںںیمولگوسےکچںیہ‬
‫اکمنرپںیہکےسروینشرگ وت‬
‫اتپالچہکمہرغوبوہےکچںیہ‬
‫زجریےرپہیانزگریدویتسیھت‬
‫بساینپ‪،‬انیکایتشکںڈوبےکچںیہ‬
‫رھگوںاکذترکہےلچوتںادآےئ‬
‫ہکاہں‪،‬ہیوخابمہیھبدھکیوتےکچںیہ‬
‫اجعابئتدےنھکییکدرییھتںاں‬
‫ہکمہوتاجیھباسدںاروکےکچںیہ‬
‫درتخحبصاتزہدمےھت‪،‬مہےسےلہپ‬
‫روسلاینپویتسبںوکروےکچںیہ‬
‫وکسںاحملرگدوشںںیمراھکاترے‬
‫الخؤںںیمرضحےکجیبوبےکچںیہ‬

‫***‬
‫‪8‬‬

‫رجہالقحےہہکرجہتےہےھجم‬
‫دنینںیمےنلچیکاعدتےہےھجم‬
‫ںیم یسوتقیھبرماتکسوہں‬
‫دوتس!ادنرےستبحمےہےھجم‬
‫اج‪،‬دجایئےکببستمونگا‬
‫ےسیجدراکرواضتحےہےھجم‬
‫ایتشکںوخدیہانبات۔ںیہںیم‬
‫وےسیدرںایکااجزتےہےھجم‬
‫ہیتہبےچنہپوہےئےتگلںیہ‬
‫اندروتخںےسدیقعتےہےھجم‬
‫دوھپےساربکلت‪،‬دریےہھچک‬
‫اپ ینروگنںیکرضورتےہےھجم‬
‫وخدیھباھکاتکسےہوخدوکآدم‬
‫ینعیاحلصہیراعتیےہےھجم‬

‫***‬
 ‫‪9‬‬

‫نکاکرگوںیکدنھںیمیھچنپآافقںیممگوہاجےتںیہ‬
‫مہدیسےھاسدےامیھجنسکاچیپ کںیممگوہاجےتںیہ‬
‫ولوگںوکوہلےسایپساھجبےنیکاعدتڑپاجےئوت‬
‫یٹمںیمےمشچاورابدلاالف کںیممگوہاجےتںیہ‬
‫اشدیاسوکہیکوچیٹرپوکیئےہ۔۔۔اوروکیئ۔ںیہوترھپ‬
‫ےسکڈوھڈنےتڈوھدنےتدلدرںااخاش کںیممگوہاجےتںیہ‬
‫اساخ کےسمہایکروشکوہں‪،‬بجاسرےآدماتادنیم‬
‫ایساخ کںیمڈوھڈنےتںیہرزقاورایساخ کںیممگوہاجےتںیہ‬
‫وہولگیھبےھت‪،‬اترخیںیمنجاکوکیئذرک۔ںیہاتلم‬
‫وہشقنیھبںیہوجوکزہرگےکاچ کںیممگوہاجےتںیہ‬
‫رسدتسایبضوشقریھکےہاوررپدنےاندےھکی‬
‫اڑےتوہےئآےتںیہاوراناوراقںیممگوہاجےتںیہ‬
‫یٹمےکرچاغیکروینشںیمبجھٹیبےکوساتچوہں‪،‬ابرب‬
‫ہیوسرجاچدناتسرےبسا کاطقںیممگوہاجےتںیہ‬

‫***‬
‫‪10‬‬

‫ابغراھت‪،‬ابغریھب۔ںیہراہ‬
‫دخااکااظتنریھب۔ںیہراہ‬
‫ہیدلوتاساکانماکڑپاؤےہ‬
‫اہجںوہا کابریھب۔ںیہراہ‬
‫کلفےسواہطسڑپا‪،‬ھچکاسرطح‬
‫زںیماکاابتعریھب۔ںیہراہ‬
‫ہیرجناینپالصلکشںیمےہدوتس‬
‫ہکںیماےسونساریھب۔ںیہراہ‬
‫ہیوتقیھبزگر۔ںیہراہےہاور‬
‫ںیموخداےسزگاریھب۔ںیہراہ‬
‫وہ دونںےکدتشںیمامکلےھت‬
‫ابااسیا کدںاریھب۔ںیہراہ‬

‫***‬
‫‪11‬‬

‫ںیمھچکدونںںیماےسوھچڑاجےنواالاھت‬
‫اہجزرغقوہاوجزخاےنواالاھت‬
‫ولگںےسوبےئتسکشاھٹریہےہ‪،‬ہمغنرگو!‬
‫ںیہیںیہک‪،‬وکیئوکزےانبےنواالاھت‬
‫بیجعاحلاھتاسدتشاک‪،‬ںیمآںاوت‬
‫ہناخ کیھتہنوکیئاخ کاڑاےنواالاھت‬
‫امتمدوتساالؤےکرگدعمجےھتاور‬
‫رہا کاینپاہک ینانسےنواالاھت‬
‫اہک ینسجںیمہیداینیئنیھت‪،‬ایھچیھت‬
‫اوراسہپوتقرباوتقآےنواالاھت‬
‫سبا کوخابیکدور ہپےہوہرہشاہجں‬
‫ںیماےنپانماکہکسالچےنواالاھت‬
‫رجشےکاسھتےھجمیھبالہایگ‪،‬ابرب‬
‫وہاسہحنوجاےسشیپآےنواالاھت‬

‫***‬
‫‪12‬‬

‫اسزںیمرپایبنجوہےناکمغ‬
‫رھپویہمہ‪،‬رھپویہوہےناکمغ‬
‫شیپوگیئرکےنواےلوکراہ‬
‫احدےثےکوایعقوہےناکمغ‬
‫رھکرےہںیہدواتسںدلںیماسحب‬
‫وھتڑاٹہےکآدیموہےناکمغ‬
‫راوتسںںیمرھگےکرہاجےناکوخف‬
‫راوطبںںیماعریضوہےناکمغ‬
‫وتقٹکاجاتےہرپاجات۔ںیہ‬
‫ا کرظنےکرسرس وہےناکمغ‬
‫ےلہپسجرمکےںیمراتہاھتوکیئ‬
‫بکےسراتہےہوخیشوہےناکمغ‬

‫***‬
‫‪13‬‬

‫اوراباسابتےسیھبےبربخےھٹیبوہےئںیہ‬
‫رسراےہڑپےںیہمہہکرھگےھٹیبوہےئںیہ‬
‫رھپاسےنڑیھچد ںیہایسیھچکدپسچلابںیت‬
‫مہاےنپےلئسموکوھبلرکےھٹیبوہےئںیہ‬
‫ںیمہابربصرکےناکہنوکیئوشمرہدے‬
‫ہکمہہیرجت ہےلہپےسرکےھٹیبوہےئںیہ‬
‫۔ںیہیھبوہںوتدویاروںںیم‪،‬دروازےانبدںی‬
‫لیصفرہشرپوجرحسرگےھٹیبوہےئںیہ‬
‫انساھتا کدنریبعتاکدریھبےلھکاگ‬
‫ایھبوتوخابیکدزیلہرپےھٹیبوہےئںیہ‬
‫ایھبوتابدابںدبتلیوہےتکسںیہابرب‬
‫ایھبرجبےڑھکےںیہاورونھبرےھٹیبوہےئںیہ‬

‫***‬
‫‪14‬‬

‫ہکوہوتوخاباھت۔۔۔اوروخاباکلدلوکیئ ی‬
‫ئ‬
‫رگمہیہلئسمااسیےہسجاکلحوکیئ ی‬
‫ئ‬
‫ادرھرخاۂبداینںیمقشعذاتےکولگ‬
‫وہ دونںںیمرےہوہےگن‪،‬آجلکوکیئ ی‬
‫ئ‬
‫وہاچ کاداستہباھتتسکشامجنرپ‬
‫وتدلےناسوکدالاسدںاہک’لچوکیئ ی‬
‫ئ‬
‫ہیریمارھگےہ‪،‬وجاخیلےہاورتہباخیل‬
‫ہیریماوتقےہسجےکالد‪،‬ازلوکیئ ی‬
‫ئ‬
‫رفاقوولصوترںیمسیہنبریہںیہاہیں‬
‫رمےاہمترےےیاعتیفاکلپوکیئ ی‬
‫ئ‬
‫۔ںیہےہوکنتبحمںیمزمخاھکےئوہےئ‬
‫وساسداھکوےاکومعقوتےہلحموکیئ ی‬
‫ئ‬

‫***‬
‫‪15‬‬

‫ےتھجبوہےئاتروںیکاضفےہرمےدلںیم‬
‫رپدپیوجیٹماکالجےہرمےدلںیم‬
‫ولوگںےناکحںاتینسوہیگنمکوشیب‬
‫وہرہش‪،‬وہےمیخ‪،‬وہرساےہرمےدلںیم‬
‫ںیمراہےسوکٹھبںوتیتکٹھکےہوکیئابت‬
‫سجرطحوکیئتمسیامےہرمےدلںیم‬
‫رھگوتدرودویاریکدحکتےہالستم‬
‫نکیلوہوجھچکوٹٹایگےہرمےدلںیم‬
‫داینےسزگرےنوکایھبرمعڑپ ےہ‬
‫ہیوخابوتھچکدنوکراکےہرمےدلںیم‬
‫ہیولگذرادریوکلٹاجںیئوت‪،‬اصبح‬
‫رھپدےیھکیایکوتقوہاےہرمےدلںیم‬

‫***‬
‫‪16‬‬

‫اتسرےڑمےکتہبدےتھکیںیہ‪،‬ایکوہااھت‬
‫ہکدل‪،‬ہیوھپلہشیمہےسبکالھکوہااھت‬
‫ یسزغالاکانمواشننوپانھچےہ‬
‫چ‬
‫وتوپ ھیے‪،‬ںیمایسدتشںیمیڑاوہااھت‬
‫امکلےہہکرمےاسھتاسھترےتہوہےئ‬
‫وہصخشےسیجںیہکاوریھبایگوہااھت‬
‫یسنہوخیشیھبسرےنہےگلرگمبککت‬
‫ںیموپاتھچوہںاہک ینےکدعبایکوہااھت‬
‫رھپا کدنےھجماینپاتکبںادآیئ‬
‫وتوہرچاغوںیہاھت‪،‬رگماھجبوہااھت‬
‫وخیشےساسوکاہسرا۔ںیہدںاںیمےن‬
‫رگموہبسےساالیکاھت‪،‬ڈواتبوہااھت‬
‫ہکےسیجآھکناہجندرگںیمواوہیگ‬
‫اتبرےہںیہہکںیماسدقراکھتوہااھت‬

‫***‬
‫‪17‬‬

‫وجگنسدرہپیئنا کریکلاتچنیھکےہ‬
‫ہیرجنروز‪،‬وخیشےساریساتچنیھکےہ‬
‫ںیموپاتھچوہںہکاھبیئ‪،‬رماوصقرےہایک‬
‫وتوہوجابںیمرتشکےسریتاتچنیھکےہ‬
‫ےلپیڑےھںیہونیشمںےکاسےئںیمہیولگ‬
‫ک‬
‫وسانوکدرداھبلاتہنریم ھنیچتاےہ‬
‫ےسکدامغہکوہرنہآایسےئنخس‬
‫ک‬
‫ڑک یہسہیتقشمریقف ھنیچتاےہ‬
‫رھپوںوہںوخابےساغلفہکوہایشر ےس‬
‫وہلےسزرہوکیئامرریگاتچنیھکےہ‬

‫***‬
‫‪18‬‬

‫دلںیمےہاافتقےس‪،‬دتشیھبرھگےکاسھتاسھت‬
‫اسںیمایقمیھبرکںیآپرفسےکاسھتاسھت‬
‫زبماک‪،‬ےماک‪،‬اجماک‪،‬درداک‪،‬دلاک‪،‬اشماک‬
‫رگنلدللدلایگا کرظنےکاسھتاسھت‬
‫آجوتےسیجدنےکاسھتدلیھبرغوبوہایگ‬
‫اشمیکاچےئیھبیئگ‪،‬ومتےکڈرےکاسھتاسھت‬
‫وخابونگادےیوہ ‪،‬ڑیپرگادےیوہ ‬
‫دوونںالھبدےیوہ ا کربخےکاسھتاسھت‬
‫اشخےساساتکبکت‪،‬اخ کےسےلےکوخابکت‬
‫اجےئاگدلاہکںکلت‪،‬اسلگرتےکاسھتاسھت‬
‫اسوکزغلیہاجنےکرسرس دھکیےیجیل‬
‫ورہنہیاحلدلوتےہ‪،‬رعضرنہےکاسھتاسھت‬

‫***‬
‫‪19‬‬

‫ابروںیئ! ہندوھکیںاگٹلپرک‬
‫االف کیھباخ کےسٹپلرک‬
‫رھگوخزفدہاسصخشاچنہپ‬
‫ہنماھپڑےتراوتسںںیمٹبرک‬
‫ابدلںیموہبساہکںےہ‪،‬دوھکی‬
‫دغباد‪،‬اہکوینںےسٹہرک‬
‫اشدیہیویہرجشوہسجہپ۔۔۔‬
‫دوھکیوتوکیئورقاٹلرک‬
‫لھکاےھٹیگمظنےسیجا کوھپل‬
‫اگآیئےہاشخیھبوتٹکرک‬
‫اڑےنےسڈرےرمےرپدنے‬
‫ےھٹیبوہےئاخ ک‪،‬ٹمسرک‬
‫اجعم‪ ،‬اوراشرع اکاسعم‬
‫رہاجےئاگا کدلیہٹھگرک‬

‫***‬
‫‪20‬‬

‫رظنآےئںیہمتاالف کہپاخ ک‬
‫اوراڑاےترھپواساخ کہپاخ ک‬
‫ یسدیق یکالعتمرھگںیم‬
‫یھتوتدویارودرواطقہپاخ ک‬
‫وخدرفاومیشےکڈرےسںیمےن‬
‫آگرپآگاھکل‪،‬اخ کہپاخ ک‬
‫لقنداینیکاتر دلںیم‬
‫وخب!زگر سخواخاش کہپاخ ک‬
‫رہشہپاتسبالچاجاتہیہرہش‬
‫یتمجاجیتےہرمےاچ کہپاخ ک‬
‫اسسنیتلچوہیئ‪،‬اڑیتوہیئدوھل‬
‫ہنعطزنےہرم االم کہپاخ ک‬
‫ہیوہادوتسرہھٹےتیہ۔ںیہ‬
‫شقنرہھٹےاگاناوراقہپاخ ک‬
‫اشم‪،‬ا کرسداتسرےےسرگ‬
‫آرزوےئدلاتشمقہپاخ ک‬

‫***‬
‫‪21‬‬

‫رطباریسوںوکایھباسلگرتےسمکےہ‬
‫ا کرہنخاسوجدویارںیم‪،‬درےسمکےہ‬
‫رحفیکولںیمادرھاوریڑاھداتیوہں‬
‫آپالتبںیئوتہیوخابدجرھےسمکےہ‬
‫اہھتدایناکیھبےہدلیکرخایبںیمتہب‬
‫رھپیھباےدوتس!رت ا کرظنےسمکےہ‬
‫وسول‪،‬ںیمیھبوہاپچوترگاںزگرےاگ‬
‫ہیادنریھاوجایسوشرورشرےسمکےہ‬
‫دلاتسراوت۔ںیہاھتہکااچکنھجباجےئ‬
‫اربانتجیھبرم راھکہپربےسمکےہ‬
‫اخ کاینتہناڑاںیئوتںیمہیھبابرب‬
‫دتشااھچےہہکوریا ینںیمرھگےسمکےہ‬

‫***‬
‫‪22‬‬

‫رکےترھپےتںیہزغاالںرتارچاچ‪،‬اصبح!‬
‫یھبکلمںیھٹیبہندوونںرسرحصا‪،‬اصبح!‬
‫ہیھچکآاثرںیہاسوخابدشہیتسبےک‬
‫ںیہیاتہباھتوہدلانماکدرںا‪،‬اصبح!‬
‫لہستماجن‪،‬ہکھجترخہپدفاایکوہان‬
‫دلوہااجاتےہرگدرہداین‪،‬اصبح!‬
‫ہیوجنکمموہوتمہات ہالدوسہنںیکس‬
‫ایکبجعوخابانسںاےہ!دوابرہ‪،‬اصبح!‬
‫مہیئکاجےتگےھت‪،‬اوروکیئوسےئوہےئ‬
‫امرجابساکانب‪،‬وخاب یساک‪،‬اصبح!‬
‫اچےئڈنھٹ وہیئ‪،‬وصتریںیممتڈوبرےہ‬
‫ریسےسروززگراجےتوہایکایکاصبح!‬
‫وخااشبروںیکہگج‪،‬دلںیم یسےک‪ ،‬بوروز‬
‫اخ کاڑیتوہ‪،‬وتوہاخ کےھکلاگ‪،‬اصبح!‬
‫چساہک‪،‬آپیکداینںیمامہراایکاکم‬
‫مہوتسبوییہنےلچآےئےھت‪،‬ااھچاصبح!‬

‫***‬
‫‪23‬‬

‫وییہناخومشدنمسر۔ںیہوہےنواال‬
‫ںیہکدبتلیوترظنم۔ںیہوہےنواال‬
‫جنیمۂربصںیمںیہاےسیوکسںںیممہولگ‬
‫وجزیدیوںوکرسیم۔ںیہوہےنواال‬
‫زدنیگ‪،‬ومتاکہیلیھکایھباجر ےہ‬
‫اورہیلیھکربارب۔ںیہوہےنواال‬
‫رظنآےئوتاےسدےتھکیرانہہکوہصخش‬
‫وخابےہاوررکمر۔ںیہوہےنواال‬

‫***‬
‫‪24‬‬

‫رسرسبدوھپیکرکتارےسوخفآاتےہ‬
‫وسےھجماسےۂدویارےسوخفآاتےہ‬
‫اکےنپناتگلےہاکذغیھب‪،‬ملقیھب‪،‬دلیھب‬
‫اےنپوسےچوہےئرکدارےسوخفآاتےہ‬
‫اینتریحانےہزنملرم راتفرہپویکں‬
‫ریمےےھچیپایسراتفرےسوخفآاتےہ‬
‫دنانکرےہپاہباجاتوہا‪،‬انؤںیمرات‬
‫آھکنےتگلےھجماساپرےسوخفآاتےہ‬

‫***‬
‫‪25‬‬

‫مکمکراہوہاپساورارثکتہبیہدور‬
‫ا کاچدناسںیہکاھتاقفرپتہبیہدور‬
‫اےآوجب!لھبنسوتذرادمہنوٹٹاجےئ‬
‫درںاےہدوراوردنمسرتہبیہدور‬
‫سباشمونیکسںیمارتےنیکدریوہ‬
‫دلڈوےنبےگلںیہکادنر‪،‬تہبیہدور‬
‫آںیھکنںیہدنب‪،‬اورےہدرتفالھکوہا‬
‫الوہرینعیاجنرباربتہبیہدور‬

‫***‬
‫‪26‬‬

‫اسےسےلہپہکزںیمزادہیتمہرکاجںیئ‬
‫ھچکاتسروںےنہیرہھٹایئہکرجہترکاجںیئ‬
‫درہےسمہوییہناکیبرےلچاجےتےھت‬
‫رھپہیوساچہکولچ‪،‬ا کتبحمرکاجںیئ‬
‫دوتلوخاب‪،‬امہرےوج یساکمہنآیئ‬
‫اب یسوک۔ںیہےنلمیک‪،‬وتیصرکاجںیئ‬
‫ا کذراوتقرسیموہوتآںیئرمےدوتس‬
‫دلںیمےتلھکوہےئوھپولںوکتحیصنرکاجںیئ‬
‫انوہاوخاہےسانہکہکذرااشمڈےلھ‬
‫آںیئوتزبمرچااغںیکدصارترکاجںیئ‬
‫دلیکرہا کرخایباکببساجےتنںیہ‬
‫رھپیھبنکممےہہکمہ‪،‬متےسراعتیرکاجںیئ‬
‫رہشےکدعبوترحصااھتایمں‪،‬ریخوہیئ‬
‫دتشےکاپرالھبایکےہہکوتشحرکاجںیئ!‬
‫رگیدلںیمںیہوجانددیہرپدنےدموفن‬
‫وسےتچوہںےگہکدرںایکزںارترکاجںیئ‬

‫***‬
‫‪27‬‬

‫یھبکھچکاھت‪،‬رپابایکرہایگوہں‬
‫ہکدلےسٹھگےکداینرہایگوہں‬
‫ہیآدموخریتسباکرفساھت‬
‫تمینغاجنانتجرہایگوہں‬
‫وہھجمےساانپہصحےلاکچےہ‬
‫اورابںیمرصفاانپرہایگوہں‬
‫ایھبھجمکتچنہپےتکسوہمتولگ‬
‫اہیںےسا کزامہنرہایگوہں‬

‫***‬
‫‪28‬‬

‫لجںیھجبمہیھببک۔ںیہولعمم‬
‫ایھباساکببس۔ںیہولعمم‬
‫اوریھبولگےھتاہک ینںیم‬
‫امرجابساکبس۔ںیہولعمم‬
‫وکنےھتمہ‪،‬اہکںےسآےئںیہ‬
‫ایکاتبںیئےگبج۔ںیہولعمم‬
‫اھبیئ‪،‬مہےبربخیہاےھچںیہ‬
‫ےلہپاھتایکوجاب۔ںیہولعمم‬
‫وسےکاںیھٹےگبکےکھتاہرے؟‬
‫وتقایکوہاگبت؟۔ںیہولعمم‬
‫رہمواتہمبرخیکاوٹںیمےھت‬
‫بترحسیھتہک ب‪،‬۔ںیہولعمم‬
‫دلیکدرںاےسدویتسےہتہب‬
‫دویتساکببس۔ںیہولعمم‬

‫***‬
‫‪29‬‬

‫ہمیخںیگ بےہیگنشتدنےہ‬
‫ویہدرںاےہاورویہدنےہ‬
‫رھپدنمسرںیماخ کاڑاؤےگایک‬
‫ابوتہیدتشیھبوکیئدنےہ‬
‫ا کدںا‪،‬دلیکروینشاکریفس‬
‫وہرسیموتراتیھبدنےہ‬
‫اشمآےئیگ‪ ،‬بڈراےئیگ‬
‫وتایھبولٹاج‪،‬ایھبدنےہ‬
‫اسدقرتماداسوہ‪،‬ےسیج‬
‫ہیتبحماکآرخ دنےہ‬
‫رہمابں بیکراہںیمابرب‬
‫ایھبا کاورایبنجدنےہ‬

‫***‬
‫‪30‬‬

‫(وبحمبزخاںےکےی)‬

‫اچدنالکن۔ںیہہکمتےسںیہک‬
‫وکیئمتاس۔ںیہہکمتےسںیہک‬
‫وسےتچںیہاہمترےابرےںیم‬
‫اہں‪،‬ہیوساچ۔ںیہہکمتےسںیہک‬
‫مغاکااہظرےبارادہےہ‬
‫ہیارادہ۔ںیہہکمتےسںیہک‬
‫آھکنںیماخیلاکشاسدہےہ‬
‫وکیئدرںا۔ںیہہکمتےسںیہک‬
‫اجےنایکایکاہکےہداینےن‬
‫مہوتداین۔ںیہہکمتےسںیہک‬
‫رجنےکامرےزردڑپےتولگ‬
‫ھچکیھباتگل۔ںیہہکمتےسںیہک‬
‫وتقوجاھت‪،‬زگرایگاصبح!‬
‫وخابوجاھت‪،‬۔ںیہہکمتےسںیہک‬
‫شعلۂقشع‪،‬دل‪،‬ایسہالگب‬
‫رطبےہںا۔ںیہہکمتےسںیہک‬

‫***‬
‫‪31‬‬

‫نیبرکاتوکیئرھپاھجمںیم‬
‫اکررفامےہا کدںاھجمںیم‬
‫روینشآےنواےلوخابیکےہ‬
‫دنوتبکاکزگراکچھجمںیم‬
‫وہےھجمدھکیرکومخشراہ‬
‫اورا کوشرچمایگھجمںیم‬
‫انؤرکٹایئگاٹچنےکاسھت‬
‫اوربسھچکرھکبایگھجمںیم‬
‫اہںانٹلپوتاھتدمےنیوک‬
‫اسھتآیئےہرکالبھجمںیم‬
‫ںیم‪،‬ادنریھااھت‪،‬اوروکیئہناھت‬
‫رگےکمگوہایگدخاھجمںیم‬

‫***‬
‫‪32‬‬

‫وتق‪،‬انوتق‪،‬اج ہاج‪،‬بسھچک‬
‫وہاکچھجمںیمرویامبسھچک‬
‫لکںیہیابغںیمےلموتےھت‬
‫وھبلرکںادآایگبسھچک‬
‫آامسںیکروش‪،‬زںیماکزماج‬
‫اجاتنےہہیآہلببسھچک‬
‫وخابےسراہطبیڑاھےتوہےئ۔۔۔‬
‫(اولاولےہراہطببسھچک)‬
‫لک‪،‬الخرپیھبوغرےیجیکاگ‬
‫اصوبح‪،‬اسہگجیھباھتبسھچک‬
‫تخسےبدایھناھتںیمےتھکلوہےئ‬
‫نبایگںیمذراذرابسھچک‬
‫ایکرکںیثحب‪،‬اافتقےس‪،‬مہ‬
‫ہکوجےھٹیبہکےہدخابسھچک‬

‫***‬
‫‪33‬‬

‫ایسامہرےدلرااگئںیکابتےہہی‬
‫یھبکہیوھپلالھکاھت‪،‬زخاںیکابتےہہی‬
‫ہیاحلےہہکوجدویاررپیھکلےہوہابت‬
‫ںیہکوتولگںیہکےگاہکںیکابتےہہی‬
‫انسےہدوتسںیمہںادرکےتاپےئوہ ‬
‫ںیقی۔ںیہ‪،‬وت یسوخشامگںیکابتےہہی؟‬
‫اشکدہراےتس‪،‬وخشولگ‪،‬کیندلاحمک‬
‫ایمں‪،‬وہرہشاہکںےہاہجںیکابتےہہی‬
‫یسنہوخیشیھبسرےنہےگلےھت۔۔۔ںاد۔ںیہ‬
‫تہبرپا ین‪ ،‬یسدااتسںیکابتےہہی؟‬

‫***‬
‫‪34‬‬

‫درتخہمغنرساںیہوترھپیہیوہاگ‬
‫ےھجماتپاھتہکوہابغوایعقوہاگ‬
‫وںیہںیلمےگ‪،‬ایسںاداگرڑیپےلت‬
‫ہگجامہرےےیوہیگ‪،‬وتقیھبوہاگ‬
‫ںیمزرٹیمسراہاھتوتا کاسپناکوخف‬
‫تہبرقبیےسزگرااھتاسرم وہاگ‬
‫ںیہکوتاسںیموکیئےشذرایسلدیلےہ‬
‫تہبدونںںیموہرھپاجےکرھپویہوہاگ‬
‫ںیماسےکلتقوکونسٹںیمالاناچاتہوہں‬
‫ہکپچراہوترمےاسھتیھبیہیوہاگ‬
‫زگرراہاھتواہںےساہجںںیماھتبلرمگ‬
‫وکاڑاھتمےل‪،‬امں۔۔۔۔ہیا کایبنجوہاگ‬
‫رظنںیمےہیئکےتھجبوہےئاتسروںیک‬
‫رماابغر‪،‬وجآدنئہروینشوہاگ‬

‫***‬
‫‪35‬‬

‫وہولگاجیھبےکچںیہ‪،‬ےھجماتبںاایگ‬
‫رمےزعزی‪،‬رساےئںیموکنآںاایگ‬
‫اتسرےوٹےتٹدوھکیںوتیجلہباجےئ‬
‫ہکسبےھجمیہ۔ںیہرااگئںانبںاایگ‬
‫بساینپراہولچ‪،‬دورسوںےستماوھجل‬
‫وہا کوخابںیہمتیہ۔ںیہداھکںاایگ‬
‫الخونردوتوخشوہاگیہہکاسےکوضحر‬
‫امتمرعۂصآدمےہوجونگاںاایگ‬
‫بیجعرجہاھتسجںیمواصلرکےتوہےئ‬
‫رماووجدایگاوراساکاسںاایگ‬

‫***‬
‫‪36‬‬

‫وہلںیماشمےسدڑھاکراہےہوکیئاور‬
‫رتےرقبیےھجمالراہےہوکیئاور‬
‫وخیشیکابت۔ںیہاطرئورمثہکںیہمت‬
‫وجاھکرےہںیہ‪،‬ا۔ںیہاھکراہےہوکیئاور‬
‫دخایکدمح‪،‬یبنیکانث‪،‬وہیئوسوہیئ‬
‫ابآےنئںیمہگجاپراہےہوکیئاور‬
‫ربتراہےہوجکینکت‪،‬دلےساخصہنوہ‬
‫ہکںیمراہوہںہنواسیراہےہوکیئاور‬
‫الچہیدتشیھباپؤںےسداتھکیایکوہں‬
‫ہکاخ کاڑااتالچآراہےہوکیئاور‬

‫***‬
‫‪37‬‬

‫درںاوہاہکںراہےہ‪،‬وجاھت‬
‫اسرہشںیما کیہہصقوگاھت‬
‫ابوتہیامہرارھگنںیہ‪،‬ریخ‬
‫ےلہپیھبہناھت‪،‬لایلوگاھت‬
‫درںااھتہیدتش‪،‬امےتنوہ‬
‫ہیصخش‪،‬وہصخش‪،‬امنول‪،‬اھت‬
‫اثتب۔ںیہرکوکسےگمتولگ‬
‫ایکریماووجداھت؟ولچ‪،‬اھت‬
‫اسوخابںیمایک۔ںیہاھتدرالص‬
‫سبہہکوجدںاےہ‪،‬وخابوتاھت‬
‫دوونںڑھگویںہپرجہاکوتق‬
‫وہان۔ںیہاچےیہاھت‪،‬وجاھت‬
‫رھپاسےناہکہکولٹاجےئ‬
‫اسابرہیمکحوتقوکاھت‬

‫***‬
‫‪38‬‬

‫رکتارےہزدنیگےسانلم!‬
‫وتوھچڑدںیمہایھبےسانلم‬
‫اسلحہپڑھکےدالوروںوک‬
‫درںایکروارو ےسانلم‬
‫دںیھکی‪،‬وکیئےتیجیجالھباپےئ‬
‫رمےتوہےئآدیمےسانلم‬
‫یڑھرکویہدشمگہہناپےل‬
‫ڈوھڈنےوتوکیئ‪،‬وخیشےسانلم‬
‫روتسںےسامکللقنااتر‬
‫رہرھپےکرت یلگےسانلم‬
‫اسوشرںیمایکالھباگلےہ‬
‫ا کومڑہپاخیشمےسانلم‬
‫دخۂشااکمن‪،‬ااضیفدڑھنک‬
‫انلم!اورا کایبنجےسانلم!‬
‫ابزارںیمرشحدھکیےجیل‬
‫ھچکوت۔ںیہاشرع ےسانلم‬

‫***‬
‫‪39‬‬

‫دھکی‪،‬ہنرسرس زگاررعۂصمشچےسےھجم‬
‫رفتصرطبوہہنوہ‪،‬تلہمطبضدےےھجم‬
‫شک‬
‫ہکسبزگشتنیےہوتق‪،‬ہکسب ستنیےہدل‬
‫وخابوکیئداھکہکوجںادہنآےکسےھجم‬
‫اخمیہرھک‪،‬ہکیگتخپلکشےہا کتسکشیک‬
‫آشتوصلکیہگجاخ کرفاقدےےھجم‬
‫رھپہیوہاہکانہمرب‪،‬وہوہ اےنتربتعم‬
‫ھجمےسوہںیئاکشںیتیآپوک‪،‬آپےسےھجم‬
‫دریےسرو۔ںیہاکس‪،‬دوروہں‪،‬وس۔ںیہاکس‬
‫مغ‪،‬وجرالےکسےھجم!مس‪،‬وجالسےکسےھجم!‬
‫ریتیگےہتہب‪،‬رگم‪،‬وترمےدلہپرھکرظن‬
‫اورہیروینشذرامکوہوتامردےےھجم!‬

‫***‬
‫‪40‬‬

‫اسبطرپونگادںاایگہنوہ‬
‫ےھجمطلغیڑاھدںاایگہنوہ‬
‫بجع۔ںیہاھکلوہدلہپوکیئانم‬
‫رگموکیئاتپدںاایگہنوہ‬
‫ںیمدااتسنکتوتاسےکاسھتاھت‬
‫اورابےھجمالھبدںاایگہنوہ‬
‫وجانمانھکلاھتدرتخرپےھجم‬
‫وہاشخرپالھکدںاایگہنوہ‬
‫ہیراھکدھکیرکےھجمامگںوہا‬
‫وہڑیپیھبالجدںاایگہنوہ‬
‫اتسرہآاناچاتہوہریمےاپس‬
‫رپاسوکراہتسدںاایگہنوہ‬
‫بیجعااشتنراسےہوخابںیم‬
‫ںیہکےھجماگجدںاایگہنوہ‬

‫***‬
‫‪41‬‬

‫اجنےنبکٹلپےکآانوہےکساگ‬
‫ہیرھگ‪،‬وکسنےسرپاانوہےکساگ‬
‫ہیابغریسرک‪،‬ہیابتذنہںیمرھک‬
‫ہکرھپوگیںںیمہیزامہنوہےکساگ‬
‫نخسرفسہپاجاکچوتدلںیمایکےہ‬
‫وکستسجاکرت ہمجہنوہےکساگ‬
‫انکرےرپرمےڑپےوہےئرفےتش‬
‫وہانؤ‪،‬سجےسراہطبہنوہےکساگ!‬
‫زجریےرپوتآایگوہں‪،‬وساتچوہں‬
‫مہباہکںےسآبوداہنوہےکساگ‬
‫ےلچاگےنتکروز‪،‬رمعرھبالغیم‬
‫رکںیوتعمجوجزخاہنوہےکساگ‬

‫***‬
‫‪42‬‬

‫اہک ینےکاساپراجےنےکوخاب‬
‫دنمسریکریساورزخاےنےکوخاب‬
‫ایندلوجابزارےسلمایگ‬
‫وتےلآؤںاگاسرپاےنےکوخاب‬
‫دےبلموہ افولئںںیم‪،‬ااہ!‬
‫ہیےشقن!ویہ‪،‬رھگانبےنےکوخاب‬
‫اھجبںارکوآھکنیھبںادےس‬
‫۔ںیہبجںیہمتراسآےنےکوخاب‬
‫ٹلپرکہندوھکی‪،‬رفستخباخں!‬
‫اابلیباورآایشےنےکوخاب‬
‫ےھجمیھبوہایکوخابںیمدےتھکی‬
‫ںیہنجداتھکیںیماگجےنےکوخاب‬

‫***‬
‫‪43‬‬

‫ھچکوخاباسداھکیئدںااوروھکایگ‬
‫ا کرہشاھت‪،‬وجوخابوہااوروھکایگ‬
‫ومجوہاوہںریمااعتبقوضفلےہ‬
‫اسےناہک‪،‬سباانتاہکاوروھکایگ‬
‫ہصقرماوطلییہس‪،‬رصتخمہیےہ‬
‫اسوکالتشرکاتراہاوروھکایگ‬
‫آےگ‪،‬رمےزعزی‪،‬دجایئاکومڑےہ‬
‫وتیھبرظنےسدوروہا‪،‬اوروھکایگ‬
‫ابرباثمہیلےسکاتلمےہ‪،‬مکہناجن‬
‫ھجتوکوجا کابرالماوروھکایگ‬

‫***‬
‫‪44‬‬

‫دلاکسبانماھت‪،‬اسیکاوسفس!‬
‫اخ کوہاجےتںیہدرںا‪،‬اوسفس!‬
‫اجےنلکرھگیکہگجایکنباجےئ‬
‫رصفوریا ینہپاانتاوسفس!‬
‫وھپلھچکروزںیمولٹآںیئےگ‬
‫دلدوابرہ۔ںیہانلھک‪،‬اوسفس!‬
‫متیھبوہڈوےنبواولںںیمےسا ک‬
‫رھپیھب‪،‬وسرجاکزںادہاوسفس!‬
‫انؤ‪،‬وہسجہپاھت‪،‬واسپوہیل‬
‫اورہیوخاب۔ںیہاھت‪،‬اوسفس‬

‫***‬
‫‪45‬‬

‫ا کذرادریوتمہوخابرساےئوہ ےھت‬
‫ایسدوراناہیںآپیھبآےئوہ ےھت‬
‫دریکتآیئلدناپرےساتسمہنکہم‬
‫ےلہپاساخ کںیمایکوھپلالھکےئوہ ےھت‬
‫رھپرساشمویہرہشاوراسےکدروابم‬
‫ےسیجا کاورزامےنںیمانبےئوہ ےھت‬
‫اوراسرہشیکویلگںںیمایھبکتویہولگ‬
‫ےتلچرھپےتںیہوجوخاوبںںیمداھکےئوہ ےھت‬
‫دنڑچےھمتےنانسوہاگہکدرںایکرطف‬
‫راتمہدنینںیمےتلچوہےئاپےئوہ ےھت‬
‫دنچڑھگںاںیہںیلمرغقدشہوتقتیمس‬
‫اناہجزوںںیمزخاےنیھبوتالےئوہ ےھت‬
‫اسہیرکےترےہ‪،‬ابروینشرکےتکسںیہ‬
‫مہےسرتہبوتہیااجشرانبےئوہ ےھت‬
‫اخ ک‪،‬رھگ‪،‬ابم‪،‬رجش‪،‬ھکنپ‪،‬ریھکپو‪،‬آاکش‬
‫انمیہانمںیمہںادرکاےئوہ ےھت‬

‫***‬
‫‪46‬‬

‫ہییھبنکمماھتایمں‪،‬اسںیمرکاتمیسیک‬
‫ےتھجبےتھجبڑھب کااھٹوہںوتریحتیسیک‬
‫ا کیہرہشںیمرےتہوہےئدوونں‪،‬ا کرمع‬
‫لم۔ںیہاپےئ‪،‬وترھپاسہپدناتمیسیک‬
‫وسےکاےھٹوت یسوخابرفاومشیکدنھ‬
‫ریساکوتقیہس‪،‬ذنہےسرفتصیسیک‬
‫ھچکدرتخاینپڑجںیاسھتےیرھپےتںیہ‬
‫اےسوبجمر ھجمسےیجیل‪،‬رجہتیسیک‬
‫درہںیمدلیہوہالپکےہوجاتر ک۔ںیہ‬
‫اورھچکدریںیموہاجےئوتریحتیسیک‬

‫***‬
‫‪47‬‬

‫دوھموخادیبہزخاونںیکاچماترھپےوکن‬
‫دوھلمگہتشگزامونںیکاڑااترھپےوکن‬
‫ابغںیمانےسالماقتاکااکمنیھبےہ‬
‫رصفوھپولںےکےیولٹےکآاترھپےوکن‬
‫ھکیسرےھکںیہرپدنوںےنبسااجشرےکتیگ‬
‫ابغاکومڈیہااسیےہہکاگاترھپےوکن‬
‫ںیموتاتہکوہںںیہیاغرںیمرہولبجکت‬
‫وتقوپوھچ۔ںیہ‪،‬وسوتںوکاگجاترھپےوکن‬
‫سیھبلدےلوہےئا کصخشےسڈرےتںیہہیبس‬
‫مہریقفوںےکالھبانزااھٹاترھپےوکن‬
‫وخاب‪،‬ینعیہی بوروز‪،‬ےسجاچےیہوہں‬
‫ابدنھےلاجےئ‪،‬ابآوازاگلاترھپےوکن‬
‫االتخافترسوںںیمںیہرھگوںےسیڑھرک‬
‫رھپااھٹ ینےہوجدویار‪،‬رگااترھپےوکن‬

‫***‬
‫‪48‬‬

‫اباسمتفںیمیھبآرام۔ںیہآاتکس‬
‫ہیاتسراوترمےاکم۔ںیہآاتکس‬
‫سبرم تنطلسوخابںیمآابدروہ‬
‫اسےکادنروکیئرہبام۔ںیہآاتکس‬
‫اجےنےتلھکوہےئوھپولںوکربخےہہک۔ںیہ‬
‫ابغںیموکیئہیسافم۔ںیہآاتکس‬
‫ںیمںیہنجںادوہںابکتیہیےتہکوہںےگ‬
‫اشزہادہیھبکاناکم۔ںیہآاتکس‬
‫ا کادنہشیہکرےتسںیمہنرہاجؤںںیہک‬
‫ولہکادےیجی‪،‬ںیماشم۔ںیہآاتکس‬

‫***‬
‫‪49‬‬

‫متوتایک‪،‬وخدہپیھباظرہ۔ںیہزیبار یک‬
‫ڈوبرکںیمےنتبحم۔۔۔ہکادااکر یک؟‬
‫واںدرگوگںایھبداینےئدرگاکہشقن‬
‫مہاہیںےھجمسہکتلہم۔ںیہایتر یک‬
‫دلےکآاثرہپا کرہشاسبرکاسےن‬
‫ےئنااکحمےھکل‪،‬رہمیئناجر یک‬
‫دودجاوہےتوہےئاسےئ‪(،‬ہیرصمعوہاجےئ)‬
‫اورےلگیتلموہیئروینشےساتریکی‬
‫رھگیلیھتہہپےیآےتںیہابزارںیمولگ‬
‫اوررسحتےیرھپےتںیہرخدیار یک‬

‫***‬
‫‪50‬‬

‫ورقا کآےتآےتآامسںرپرہایگےہ‬
‫زںیمںیموجزخاہناھتاہجںرپ‪،‬رہایگےہ‬
‫رھپا کزہنیرظنآںااھت‪،‬سجکتآےتآےت‬
‫ےھجممکمکرھبوہسدااتسںرپرہایگےہ‬
‫ںیمانؤںیمیھبسزیچںیایٹھکرکاکچوہں‬
‫رگموہوتق‪،‬وہدرںااہکںرپرہایگےہ‬
‫ابانرگرگےکاےنھٹواےلڑیپوںاکزگارا‬
‫ومن‪،‬ینعیاشنطرااگئںرپرہایگےہ‬
‫یہمتابدلیکرہگایئںیماھجوکن‪،‬اورآوکن‬
‫وکیئوموجدوہےنےساہکںرپرہایگےہ‬
‫رپدنہاڑایگ‪،‬اورزیتریختیےسواسپ‬
‫وہلاکذاہقئرھپیھبزابںرپرہایگےہ‬

‫***‬
‫‪51‬‬

‫وکیئابغاسےہوجایبنج۔ںیہگلراہ‬
‫ہیوجڑیپےہ‪،‬اےسھکچ۔۔۔ویہ۔ںیہگلراہ؟‬
‫ویہوخابےہ‪،‬ویہابغےہ‪،‬ویہوتقےہ‬
‫رگماسںیماسےکریغبیج۔ںیہگلراہ‬
‫وہاہکوینںںیموجرہشاھت‪،‬رمےدلںیمےہ‬
‫ہیریقفھجموکریقفیہ۔ںیہگلراہ‬
‫ہیرکنںیہکرمےدلںیمآگاگلہندے‬
‫ہیاعمہنئےھجمرسرس ۔ںیہگلراہ‬
‫رت انؤیک‪،‬رتےابدابنیکریخوہ!‬
‫وکیئاسولحںےسیسنہوخیش۔ںیہگلراہ‬
‫وتدنمسروںںیمہناخ کاڑاؤں‪،‬ذماقاڑاؤں‬
‫ہکانفےسڈرےھجموایعق۔ںیہگلراہ‬

‫***‬
‫‪52‬‬

‫(رضحتوخاہجریمدردیکذنر)‬

‫رھپویہدن‪،‬ویہرفسداھکی‬
‫اشموکںیمےنحبصرکداھکی‬
‫ںیموترواتایگوہںآوھکنںوک‬
‫دتشداھکیہنںیمےنرھگداھکی‬
‫ںیمادنریھےاکینیعاشدہوہں‬
‫سجےنھچکیھبہندھکیرکداھکی‬
‫اسوکداھکیاجبےئوخدینعی‬
‫آہنئنیعوتقرپداھکی‬
‫رسرسبوٹٹوھپٹاجر ےہ‬
‫اےسیےتنبںیہوکزہرگداھکی‬
‫ڑکنیسوںاہھتریمےقحںیماےھٹ‬
‫ا کہکسااھچلرکداھکی‬
‫ڈوےنبوایلانؤےسآرخ‬
‫ںیمےندرںاوکآھکنرھبداھکی‬

‫***‬
‫‪53‬‬

‫بسےتھجمسںیہسجوکالینعی‬
‫وہرماوخابےہ‪،‬دخاینعی‬
‫رجہےسرجہکتیھتہیرجہت‬
‫وہالم۔۔۔۔لمےکوھکایگینعی‬
‫رگدشرہموامہاکاحلص‬
‫ا کریماووجدالینعی‬
‫دلاہکںوسہشاردایناھت‬
‫وس‪،‬رگا۔۔۔رگےکرمایگینعی‬
‫وتےھجماساکانموھبلایگ‬
‫وہایگرھپںیمالاتپینعی‬
‫اکمیکابتوپےتھچایکوہ‬
‫ھچکوہا۔۔۔ھچک۔ںیہوہاینعی‬
‫ھجمےسبسولگوہوہ ربابد‬
‫رصفا کصخشچبراہ‪،‬ینعی۔۔‬
‫ینعیمتےسوتںیمالمیہ۔ںیہ‬
‫وہوکیئاورصخشاھتینعی!‬
‫ےسیجےھتاورولگیھب‪،‬ابرب‬
‫وخشاھتھچک۔۔ھچکاداساھتینعی‬

‫***‬
‫‪54‬‬

‫ریخوہریت ‪،‬ریمےاےھچظفل‬
‫ھچکہنانہکڑپےےھجمےبظفل‬
‫مہبساوکسلںیماےھٹکےھت‬
‫ںیم‪،‬رمےدوتساورریمےظفل‬
‫ےسیجاسمہےئںیموہںانانیب‬
‫اسےنماوراگلگلھتےسظفل‬
‫اپساجاتھٹیبوتلھکاےتھٹ‬
‫امون!!امونسوہوہ ےھتظفل‬
‫وکزہرگےنبجعوتاعضیک‬
‫الرےھکبسیہےچکےکپظفل‬
‫ابغںیمےسیجابغاپرےکوھپل‬
‫یئنیرحریںیمرپاےنظفل‬
‫ملف‪،‬اوراسںیماعمےسرکدار‬
‫آدےھااسنناورآدےھظفل‬
‫وہاورانیکامکلداینںیئ‬
‫آپ‪،‬اورریمےوٹےٹوھپےٹظفل‬

‫***‬
‫‪55‬‬

‫وہیھبایکدنےھتہکولوگںےسدجارےتہےھتمہ‬
‫اشموہےتیہاگلداینںیماجرےتہےھتمہ‬
‫دوھپےتہسےھتنگمرےتہےھتاینپومجںیم‬
‫دورسوںےکاسےئےسچبرکذرارےتہےھتمہ‬
‫زمخاتزہاھت‪،‬رگنیھبےبببسآابداھت‬
‫ا کھجتوکوھچڑرکبسےسافخرےتہےھتمہ‬
‫اسیلگکتوھچڑآےتےھترہا کرہریگوک‬
‫یجیہیجںیماسدقررپامرجارےتہےھتمہ‬
‫ولگااسفےنانسےتےھتوج‪،‬انےکآساپس‬
‫ا کتقیقحیھتہکسجںیمالتبمرےتہےھتمہ‬
‫نیبرکیتیھتوہا‪،‬اپ ینہپرمیتیھتوہا‬
‫یھتہیدرںایکزگرہگسجہگجرےتہےھتمہ‬
‫اینتآوازںیہکدکیموگےنجناتگلاھتدل‬
‫ا کےحملےکےیاخومشایکرےتہےھتمہ‬

‫***‬
 ‫‪56‬‬

‫نکزامونںےکوسےتاگجاتوہا‪،‬ںیماہکںآایگ‬
‫وکنوہمت؟اہک ینانساتوہاںیماہکںآایگ‬
‫لفقانیبیئےکاپر‪،‬لظایہٰلاکدرابر‪،‬دوھپ۔۔‬
‫اشزہادوںےکڑگھجےاکچاتوہاںیماہکںآایگ‬
‫چسزہاروںربارباطقروںںیموسیلہپےکٹلوہےئ‬
‫نکاتکوبںہپںیمسقااھٹاتوہاںیماہکںآایگ‬
‫اوٹںیمرسدےشیشیک‪،‬ا کدگنسلرکسماٹہےی‬
‫وساتچش‪،‬وکزےانباتوہاںیم‪،‬اہکںآایگ‬
‫مگدشہاھبیئ‪،‬ھجمکتےنچنہپںیمایکدریےہ‪،‬ولونس‬
‫متکتآاتوہا‪،‬وخدےساجاتوہاںیماہکںآایگ‬
‫وبدےسدورانمگمرکداراکیبررھپےتوہےئ‬
‫واےعقیکرطفولٹآاتوہاںیماہکںآایگ‬
‫بجزںیمرسےساڑےن‪،‬کلفٹہےکاپؤںںیمڑگےنےگل‬
‫وتکلتشےےساھچیپڑھچااتوہاںیماہکںآایگ‬
‫دلںیمااسحسےہ‪،‬ےنلدنرپرفسںارضحیکاشن ینوکیئ‬
‫وھپلاکوٹنں‪،‬ےسدانماچباتوہاںیماہکںآایگ!‬

‫***‬
‫‪57‬‬

‫اتکبںیماھکلوہاوتاھت۔ںیہ‬
‫الگبسکےنرھکدںا‪،‬الھک۔ںیہ‬
‫الچایگوہدلہپاخ کڈالرک‬
‫ہیا کدتشاکاعمہلم۔ںیہ‬
‫یھبکوتاسےکرھگیھباجےکدےیھکی‬
‫ہکوخاباساکلقتسماتپ۔ںیہ‬
‫دگارگوںےکوغلےسرپےڑھکے‬
‫درتخ‪،‬وکیئنجوکوپاتھچ۔ںیہ‬
‫تہبادنریھےںیمراھکایگےھجم‬
‫اتسرےبکےنب‪،‬وکیئاتپ۔ںیہ‬
‫ذرایسےبونایئرکےکدےیھکی‬
‫نخساکمےملیکااہتن۔ںیہ‬

‫***‬
‫‪58‬‬

‫(ریمزادمحمرعیفوسدایکذنر)‬

‫ا کرمعزغاالںےکاعتبقںیمرھپاںیم‬
‫ویںریمیکرتتباکاتپڈوھڈناکسںیم‬
‫وصتریںیمدوھکیوت یسےشیکیمکےہ‬
‫ہیوھپل‪،‬ایہنوھچیتوہیئابدابص‪،‬ںیم‬
‫داھکیوہااساتگلےہ‪،‬ےسیجرتےرمہاہ‬
‫اسابغےسےباسہتخا کابغںیماھتںیم‬
‫اتنسوہںہکھچکرھتپوںےکوھکجںیمھچکاہھت‬
‫اساغرکتآےچنہپںیہسجاغرںیماھتںیم‬
‫وساچوج۔ںیہاھت‪،‬رظنآےناگلبسھچک‬
‫آہنیئاقملباھتوساخومشراہںیم‬
‫ابرشےنےھجمراےتسںیمآایل‪،‬ربوتق‬
‫سبوھبےنلواالاھتدنمسراکاتپںیم‬
‫اابخرںیملکراتہنوہےناکڑپںیھےگ‬
‫اورہییھبہکوسرجیکہگجڈوبایگںیم‬
‫رےتس‪،‬وجےھجماکٹرگاےنےسںیلھکےگ‬
‫اتنگراہ‪،‬اتنسراہ‪،‬دویارانبںیم‬
‫ڈوابوہںاہک ینںیموتارھباوہںںیہکاور‬
‫اجاچنہپوہں‪،‬آاچنہپوہںا کاورہگجںیم‬

‫***‬
‫‪59‬‬

‫ایھبا کںادےناسابغوکوچاکندںاےہ‬
‫ںیمہایکزیمابںےنرھپوںیہرہھٹادںاےہ‬
‫ہیدرںا‪،‬ابدلانوخاہتس‪،‬رپا کدحکت‬
‫الچاجےئاگاسوکراہتساھجمسدںاےہ‬
‫رجشےہںاوکیئدوتشںرپااناشزہادہ‬
‫زغاالںےناےسسکاحلکتاچنہپدںاےہ‬
‫اہک ینےنامہرےدنلدلرکرھکدےیںیہ‬
‫ںیمہرھپےسابلسافرخہانہپدںاےہ‬
‫اجنےناکمآاجےئیھبکدگڑ رپا ین‬
‫زخاےنںیمافحتظےساےسروھکادںاےہ‬

‫***‬
‫‪60‬‬

‫(رامحنظیفحےکےی)‬

‫ارھبآوںییگڈویبایتشکںآہتسہآہتسہ‬
‫تقیقحمتخوہیتکسےہ؟اہںآہتسہآہتسہ‬
‫رسوںرپآامسں‪،‬اورآامسںرپوادشامجن‬
‫رھگوںیکدنبوہیتڑھکایکں‪،‬آہتسہآہتسہ‬
‫تہبےنہکوکوہاگ‪،‬دشمگہابوغںےکابرےںیم‬
‫ےلھکیگاناتسروںزابںآہتسہآہتسہ‬
‫زںیمےکاحےظفےسا کدنٹماجےنوایلںیہ‬
‫ہیبسادنرےساخیلایتسبںآہتسہآہتسہ‬
‫وہستلےساتبانزدنیگایکزیچےہ‪،‬رہھٹو‪،‬‬
‫وکیئدماسسنوتےلولایمں‪،‬آہتسہ!آہتسہ!‬
‫رپدنےاسرجشیکوخدرفاومیشاکہصحںیہ‬
‫ونسرگیتےہسجرااگئںآہتسہآہتسہ‬
‫ہکابدزیلہےکدوونںرطفا کیسیجداینےہ‬
‫ٹلپرکاجنںیلیگایٹیبںآہتسہآہتسہ‬

‫***‬
‫‪61‬‬

‫دوابرہا کدنزگراتاجراہاھت‬
‫وکیئانکراشماھٹیباگراہاھت‬
‫وہرہشوجںیہیںیہکاسبراہاھت‬
‫ریقفیھبوںیہزغلرساراہاھت‬
‫رپدناسیکوایسپہپوخشوتوہےگن‬
‫تہبدونںوجڑیپالاتپراہاھت‬
‫ےھجموضحرایکھجمسےکدےتھکیںیہ‬
‫ایسےیںیماغرںیماپھچراہاھت‬
‫دکمرےہےھتزردرسدرفدرہچے‬
‫ہیراتیھت‪،‬نہگدولںوکاھکراہاھت‬
‫وہرکسماراہےہاوراتبراہےہ‬
‫ہکوہرمےالخفوساتچراہاھت‬
‫اجنےنبکےسوکنسکاکرظتنمےہ‬
‫اجنےنویکں‪،‬اہکں‪،‬وکیئاتبراہاھت‬

‫***‬
‫‪62‬‬

‫رمےرقبییہاتہمبدھکیاتکساھت‬
‫وہ دونںںیمہیاتالبدھکیاتکساھت‬
‫ا کاےسیوتقںیمبسڑیپںیمےنلقنئگ ‬
‫اہجںںیمرھپا۔ںیہاشدابدھکیاتکساھت‬
‫زںادہدریایسانؤںیمرہھٹےنےس‬
‫ںیماےنپآپوکرغاقبدھکیاتکساھت‬
‫وکیئیھبدلںیمذرامجےکاخ کاڑااتوت‬
‫زہاروگرہانںابدھکیاتکساھت‬
‫اہکوینںےنرم اعدںیتاگبڑ ںیھت‬
‫ںیمرصفچسوکرفظںابدھکیاتکساھت‬
‫ہیزگناور یسسکعاکووجدہنوہ‬
‫وجوسچاتکساھت‪،‬وجوخابدھکیاتکساھت‬

‫***‬
‫‪63‬‬

‫زگہتشزامونںاکمغایکرکںی‬
‫۔ںیہابوہبسھچکوتمہایکرکںی‬
‫وترھپمہرھگودناانبںیئیہویکں‬
‫دنمسرےسا کومجمکایکرکںی‬
‫رےکوہںےگہیوسچرکڑیپیھب‬
‫ہکوتشحدقمدودقمایکرکںی‬
‫وہازیتےہ‪،‬احہظفتسسےہ‬
‫ڑپںیھایک‪،‬رچاوغںہپدمایکرکںی‬
‫زخاہنرضورتےسیڑھرکوتوہ‬
‫یہیاچرھچدسدرمایکرکںی‬
‫رضورتیہبجآدیموکہنوہ‬
‫دخاایکرکےرھپ‪،‬منصایکرکںی‬

‫***‬
‫‪64‬‬

‫رظناسوخابروہپرکےتںیہ‬
‫اشماکا کوھگٹنرھبےتںیہ‬
‫ومتااتکیکچ‪،‬ررہیلسںیم‬
‫روزدواچرصخشرمےتںیہ‬
‫وخدیشککت۔ںیہرمےسبںیم‬
‫ولگسبویںیہھجمےسڈرےتںیہ‬
‫وسرںیہےتنسےتنسغممۂگنس‬
‫رسھچکاسزاوےیےسدرھےتںیہ‬
‫ںیمںیہنجرت کرکےنواالاھت‬
‫ویہاافلظبسےنربےتںیہ‬
‫رمایگ‪،‬اخصوطررپںیمیھب‬
‫سجرطحاعمولگرمےتںیہ‬

‫***‬
‫‪65‬‬

‫امسوہایکاھت‪،‬زابںرپںیہہیاھچےلےسیک‬
‫لھکوہ رہشامسلطتےکاتےلےسیک‬
‫احمکرہشزساوسچےکپچاھٹیبےہ‬
‫اسر یتسبوکوہیتسبےساکنےلےسیک‬
‫وٹٹاتکسےہ‪،‬کلھچاتکسےہ‪،‬نھچاتکسےہ‬
‫اانتوسےچوتوکیئاجمااھچےلےسیک‬
‫اسےلیبقںیماہجںدنیھبکالکنیہہنوہ‬
‫ےسکولعممہکوہےتںیہااجےلےسیک‬
‫آدیمایک‪،‬وکیئذرہیھبوجدلراتھکوہ‬
‫وٹٹاجےتںیہاےسوتڑےنواےلےسیک‬

‫***‬
‫‪66‬‬

‫بتکتاسآھکنںیموہآگاھجبد یئگیھت‬
‫سجےکولہپںیمیھبکدلوکہگجد یئگیھت‬
‫اچدنسکرطحارتآںااھتےکپچےسادرھ‬
‫نحصےکچیبوتدویارااھٹد یئگیھت‬
‫ بیکویلگںںیمیھبسوشروہایہےسہناھت‬
‫ا کدویاےنیکزریجنالہد یئگیھت‬
‫اوررمےاسسنیھبڑیپوںےناسبےئوہےئےھت‬
‫اوررم اخ کیھبیٹمںیمالمد یئگیھت‬
‫ یسرتبیتںیمرھگنبےک۔ںیہداتیاھت‬
‫بسریکلوںںیموکیئا کاٹمد یئگیھت‬
‫ابغوخابآھکنےساولھجیہس‪،‬ارتاےترھپے‬
‫مہںیہنجولٹےکآےنیکزسد یئگیھت‬
‫رہشوکراھکرباربوجوخدآہہگںیھجمس‬
‫آگہیوہوت۔ںیہسجوکوہاد یئگیھت‬

‫***‬
‫‪67‬‬

‫ہلئسما کاتسرہرظنآےناک۔ںیہ‬
‫وخابآوھکنںںیموکیئاوراکھٹےناک۔ںیہ‬
‫ایکوہا‪،‬ا کدنمسریھبالموجہتاخ ک‬
‫ہییھبہشقن یسرعموفزخاےناک۔ںیہ‬
‫اخاسکر ےسہی مہدردںاںاحلصوہیئںیہ‬
‫رھگ‪،‬ہیوریاہن‪،‬ےھجموھچڑےکاجےناک۔ںیہ‬
‫بسھجمگنسدردوتسھجمسرکپچںیہ‬
‫ابوتوکیئےھجمرےتسےساٹہےناک۔ںیہ‬
‫رمعرھبںیمیہیا کہحملرماےہسجرپ‬
‫اشہبئکتیھب یساورزامےناک۔ںیہ‬
‫ےتلجےتلج‪،‬ہیلایلآںاہکاسآگےسیھب‬
‫اورھچکاکمایلاجےئ‪،‬الجےناک۔ںیہ‬

‫***‬
‫‪68‬‬

‫ریخوہوخابیک‪،‬داھکی۔ںیہ بےسںیمےن‬
‫ا کیہیوتقاچبراھکاھتبسےسںیمےن‬
‫دنالٹرسےس‪،‬ہن بےمہسرپوںکتیچنہپ‬
‫اجنےل‪،‬وتقزگارا۔ںیہبتےسںیمےن‬
‫آوجباسھتےیآیتےہسکعرخدوتس‬
‫الؤوت‪،‬آہنئداھکی۔ںیہبکےسںیمےن‬
‫دےتھکیدےتھکیرماھجوہ اعرضےکالگب‬
‫نجوکوتشحںیمیھبوچاماھتادبےسںیمےن‬
‫ہیدنمسر‪،‬ہکایگوتقرمےاسےنمےہ؟‬
‫ا کیھبونگاان۔ںیہابےسںیمےن‬
‫بسزمےےسںیہ‪،‬یھبسکیھٹرظنآاتےہ‬
‫وخدوکدویاہنھجمسراھکےہبجےسںیمےن‬
‫روےنکےسںیموںیہدنینںیمرہاجؤںاگ‬
‫ابںیماتلچوہں‪،‬اتبراھکےہبسےسںیمےن‬

‫***‬
‫‪69‬‬

‫اہیںےساچروںرطفراےتسغکلیےںیہ‬
‫رہھٹرہھٹےکمہاسوخابےسغکلیےںیہ‬
‫ یس یسوکےہذہتبیدتشآرایئ‬
‫یئکوتاخ کاڑاےتوہےئغکلیےںیہ‬
‫ہیولگوسرےہوہںگ‪،‬یھبجوتآجکلت‬
‫رظوفاخ کےسوخاوبںرھبےغکلیےںیہ‬
‫اہیںرواجےہزدنہالجدےیاجںیئ‬
‫وہولگنجےکرھگوںےسدےیغکلیےںیہ‬
‫بیجعدتشےہدلیھبہکسجیکریسےکدعب‬
‫وہوخشںیہ‪،‬ےسیج یسابغےسغکلیےںیہ‬
‫اتسرےدھکیےکوخشوہں‪،‬ہیولگریم رطح‬
‫وجوھکوہ ںیہ‪،‬ا۔ںیہڈوھڈنےنغکلیےںیہ‬
‫اسمرفوںوکازلےساکپرےترےتس‬
‫انسےہ‪،‬وکہدناےسرپےغکلیےںیہ‬

‫***‬