See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/320491237

Türkiye’deki Suriyeliler: İç içe Geçişler ve Karşılaşmalar

Book · October 2017

CITATIONS READS

3 432

3 authors, including:

Mahmut Kaya
Harran University
19 PUBLICATIONS   16 CITATIONS   

SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

Suriyeli kadın göçmenlerin çok eşli evliliğe etkileri View project

All content following this page was uploaded by Mahmut Kaya on 19 October 2017.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

 TÜRKİYE’DEKİ SURİYELİLER İç İçe Geçişler ve Karşılaşmalar | Mahmut Kaya
TÜRKİYE’DEKİ
SURİYELİLER
Suriye’de 2011 yılından itibaren başlayan iç karışıklıklar ve çatışmalar, Türkiye’yi tarihinde
görülmedik bir göç olgusuyla karşı karşıya bıraktı. Kitlesel göçler, Türkiye’de sosyal, siya-
sal, ekonomik, demografik ve kültürel alanda birçok değişikliğe yol açarken, yerli halkla
mülteciler arasında farklı boyutlarda ilişkilerin gelişmesine de neden olmaktadır. Bu ki-
tap, göçle birlikte gelişen yerinden edilme ve yeniden yerleşme süreçlerindeki iç içe ge-
çişler ve çatışmaların yaşandığı iki temel konuya odaklanmaktadır. Bunların ilki akrabalık
asabiyeti, ikincisi ise çok eşli evliliklerdir. Suriye’deki iç savaşın etkisiyle Türkiye’ye iltica İç İçe Geçişler ve Karşılaşmalar
etmiş toplulukların yerleştiği mekânlarda kendi aşiretinden olan kimselerle yaşadığı da-
yanışma deneyimleri ve bu deneyimin arka planındaki kan ve soy bağının etkisi, çalışma-
nın temel bir sacayağını oluşturmaktadır. Çalışmada aşiretsel kimlik ve grup bağlarının
yapısını tespit etmek için İbn Haldun’un asabiyet kavramı analitik bir araç olarak kullanıl-
Mahmut Kaya
mıştır. Bu bağlamda sınırın her iki tarafındaki aynı aşiret ve aile bağına sahip grupların
göç sürecinde bu bağları ne derece dikkate aldığı, göçmenler ve yerlilerin dayanışma
ilişkisinde umut, memnuniyet ve hayal kırıklıklarının nasıl geliştiği, göçün zorluklarının
asabiyet bağlarını hangi yönde değiştirdiği çalışma içerisinde cevabı verilen sorulardır.

Çalışmanın ikinci sacayağını, yerli erkeklerle Suriyeli mülteci kadınlar arasında yasak ol-
masına rağmen gerçekleşen çok eşli evlilikler oluşturmaktadır. Tarihsel olarak kültürü-
müzde bulunan ancak zayıfladığı düşünülen söz konusu geleneğin Suriyeli mültecilerin
gelişiyle birlikte artıp artmadığı, mülteci kadınlarla niçin çok eşli evlilikler yapıldığı, savaş
ve göç koşullarının hangi etkilerinin bu evliliklerde öne çıktığı, yerli erkeklerin fırsatçılık
yapıp yapmadığı, mülteci kadınların çok eşli evliliğe yöneliş nedenleri, kadınların han-
gi mekanizmalarla istismar edildiği, dışlama ve istismar mekanizmalarının nasıl işlediği,
yerli ve mülteci kadınların ve bunların çocuklarının ne tür problemler yaşadığı çalışma
içerisinde açıklanan temalardır. Dolayısıyla elinizdeki çalışma, göç sürecinde gelişen sos-
yal ağların bir boyutunu oluşturan akrabalık ve evlilik konularını ele almaktadır. Aşiret
merkezli asabiyet bağlarını ve çok eşli evlilikleri göçmen ağları ve itme çekme teorileri
bağlamında sosyolojik bir analize tabi tutan çalışma, Şanlıurfa örneğinde Türkiye’ye sı-
ğınan Suriyeli Arap, Kürt ve Türkmen toplulukların bakış açısından birinci elden verileri
okuyucuya sunan bir saha araştırmasıdır.

Sosyal medyada bizi takip edin: /hiperkitaptr /hiperkitaptr

 Mahmut Kaya
1977 yılında Şanlıurfa’da doğdu. İlk ve Orta öğrenimini
Şanlıurfa’da tamamladı. 2000 yılında Fırat Üniversitesi Sosyo-
loji bölümünden mezun oldu. Sosyoloji yüksek lisansını 2004
yılında Harran Üniversitesinde bitirdi. Aynı alandaki doktora-
sını 2013 yılında Selçuk Üniversitesinde tamamladı. 2014 yı-
lında Harran Üniversitesi Sosyoloji bölümünde öğretim üyesi
olarak göreve başladı. Dünden Bugüne Çok Eşlilik (Çıra Yayın-
ları-2008) ve Aşiret Modernleşmesi (Çıra Yayınları- 2015) adlı
iki eseri ve çeşitli akademik konularda kitap bölümü, makale ve
tebliğleri bulunmaktadır. Halen Harran Üniversitesi Fen Ede-
biyat Fakültesi Sosyoloji bölümünde öğretim üyesi olarak aka-
demik çalışmalarına devam etmektedir. Çalışma Alanları: Sos-
yal Değişme, Modernlik/Modernleşme, Türkiye Modernleşme-
si, Evlilik, Çok Eşlilik, Aşiret Sosyolojisi, Göç ve Suriyeli Mül-
teciler.

20170913hip_turkiyede_suriyeliler_135_210.indd 1 11-Oct-17 12:07:50 AM

 Hiperyayın: 168
Araştırma-İnceleme
Yazarı
Mahmut Kaya
Genel Yayın Editörü
Hatice Bahtiyar
Kapak Fotoğrafı
Murat Ayneli-Şanlıurfa’ya Göç Akını
Mizanpaj ve Kapak Tasarım
Samet Zeydan
Yayıncı Sertifika No: 16680
ISBN: 978-605-2015-68-1
e. ISBN: 978-605-2015-67-4
1. Baskı: İstanbul, 2017
Copyright© Tüm hakları saklıdır. Bu kitabın telif hakları, 5846 sayılı
yasanın hükmüne göre, kitabı yayımlayan Hiperlink Eğitim İletişim Yay.
San. ve Tic. Ltd. Şti ve Mahmut Kaya’ya aittir. Yayımcının ve yazarın izni
olmaksızın elektronik ve mekanik herhangi bir kayıt sistemi veya fotoko-
pi ile çoğaltılamaz, kopyalanamaz. Ancak kaynak gösterilerek kısa alıntı
yapılabilir.
Kaya, Mahmut
Türkiye’deki Suriyeliler: iç içe geçişler ve karşılaşmalar / Mahmut Kaya. –
İstanbul: Hiperlink, 2017.
148 s. ; 24 sm. -- (Hiperyayın;168)
ISBN: 978-605-2015-68-1
e-ISBN: 978-605-2015-67-4
Kaynakça var.
1. Mülteciler -- Suriye 2. Mülteciler -- Suriye -- Sosyal durum
I. Eser Adı II. Dizi
HV 640.5.S97/K39 2017 362.77914095691 KAY 2017
Baskı-Cilt: Birlik Ofset
GENEL SATIŞ PAZARLAMA ve YAYINEVİ
Hiperlink Eğitim İletişim Yayıncılık San. Paz. ve Tic. Ltd. Şti.
Tozkoparan Mah. Haldun Taner Sok. Alparslan İş Merkezi
No: 27 Kat: 6 D: 21 Merter- Güngören / İstanbul
Telefon: 0212 293 07 05-06 Faks: 0212 293 56 58
www. hiperlink. com. tr / info@hiperlink. com. tr

20170913hip_turkiyede_suriyeliler_135_210.indd 2 11-Oct-17 12:07:50 AM

 TÜRKİYE’DEKİ
SURİYELİLER
İç İçe Geçişler ve
Karşılaşmalar
Mahmut Kaya

20170913hip_turkiyede_suriyeliler_135_210.indd 3 11-Oct-17 12:07:50 AM

20170913hip_turkiyede_suriyeliler_135_210.indd 4 11-Oct-17 12:07:50 AM
 İçindekiler

ÖNSÖZ................................................................................................................................................................7

GİRİŞ........................................................................................................................................................................9

1. GÖÇ VE TEORİK TEMELLER............................................................................. 15

1.1. Göçmen Ağları Teorisi ve Türkiye’nin Çekim
Potansiyeli........................................................................................................................................ 18

2. KİMLİKLERİN GEÇİŞLİLİĞİ VE KARŞILAŞMALAR:

AŞİRET BAĞLARI VE DAYANIŞMA................................................................. 27
2.1. Kolektif Bilincin Kavramsallaştırılması ve Asabiyet ............ 27
2.2. Türkiye Suriye Hattında Etnisite ve Aşiretler.................................. 32
2.3. Sınır: Fiziki Bölünmeler ve Toplumsal Süreklilikler............... 38
2.4. Göç ve Sosyal Ağların İşlevselliği.................................................................. 41
2.5. Yerinden Edilme ve Yeniden Yerleşme Sürecinde
Asabiyetin Tezahürleri.................................................................................................... 44
2.6. Asabiyet Kaynağının Çoğullaşması............................................................. 54

3. İLİŞKİLERDE İÇ İÇE GEÇİŞLER VE KARŞILAŞMALAR:

EVLİLİK VE ÇOK EŞLİLİK.................................................................................................. 57
3.1. Aile ve Evlilik ............................................................................................................................... 57
3.2. Çok Eşli Evlilikler.................................................................................................................... 60
3.3. Suriye Toplumunda Çok Eşlilik.......................................................................... 71
3.4. Suriyeli Mültecilerle Çok Eşli Evliliğin Nedenleri.................... 74
3.4.1. Çocuksuzluk ve Soyun Devamı Arzusu............................................... 79
3.4.2. Bir Sığınma Aracı Olarak Evlilik: Koruma ve Himaye........... 81
3.4.3. Türkiye’de Evliliğin Maliyeti: Savaş ve Başlık Piyasası......... 88

20170913hip_turkiyede_suriyeliler_135_210.indd 5 11-Oct-17 12:07:50 AM

 3.4.4. Eşler Arası Geçimsizlikler.................................................................................... 94
3.4.5. Suriyeli Kadınların Fiziği ve Kültürü veya Modernliklerin
Çatışması............................................................................................................................... 98
3.4.6. Aşk ve Gönül İlişkileri.......................................................................................... 104
3.5. Mülteci Kadınların Sömürüsü: Komisyoncular ve Fuhuş
Çeteleri............................................................................................................................................. 107
3.6. Yerli ve Mülteci Kadınların Yaşadığı Problemler................... 117
3.7. Çaresizlikler ve Çözüm Arayışları............................................................... 124

4. SONUÇ VE ÖNERİLER............................................................................................. 129

KAYNAKÇA.......................................................................................................................................... 135

EK:
GÖRÜŞME YAPILAN KİŞİ VE KURUMLAR.................................... 145

20170913hip_turkiyede_suriyeliler_135_210.indd 6 11-Oct-17 12:07:50 AM

 ÖNSÖZ

2010 yılında Tunus’ta başlayan toplumsal olaylar, adeta zin-

cirleme bir şekilde birçok ülkeyi derinden etkiledi. Gerek sö-
mürge dönemi ve gerekse sonrasındaki otokrat rejimlerin po-
litikalarıyla baskılanan toplumsal talepler, Tunus’taki küçük kı-
vılcımla büyük bir ateşe dönüştü. Kitlelerin özgürlük, demok-
rasi, insan hakları ve refah talepleri Mısır, Libya, Suriye, Bah-
reyn, Ürdün ve Yemen gibi ülkelerin tamamına yayıldı. Arap
baharı olarak kavramsallaştırılan bu süreç, Suriye gibi bazı ül-
kelerde zamanla silahlı çatışmalara dönüştü. Bu da uluslararası
kitlesel göçleri tetikledi. Özellikle Suriye ile komşu olan Türki-
ye, geçmişten gelen tarihsel ve kültürel birikimin de etkisiyle ta-
rihinde görülmedik bir göç aldı. Üç milyonu aşan Suriyeli mül-
teci, gerek Türkiye’nin açık kapı politikası ve gerekse geçmiş-
ten gelen sosyokültürel bağların etkisiyle başta sınır illeri olmak
üzere Türkiye’nin dört bir yanına yerleşti. Söz konusu göç, hem
göçenler hem de ev sahibi toplum arasında çok boyutlu ilişkile-
rin gelişmesine neden oldu. Kimi ilişkilerde uyum ve iç içe iliş-
kiler gerçekleşirken kimi ilişki biçimlerinde çeşitli karşılaşma-
lar ve çatışmalar yaşandı, yaşanıyor. Bu çalışma, Şanlıurfa örne-
ğinde Suriyeli mültecilerin sınırın bu tarafındaki akrabalarıyla
göç sürecindeki dayanışma ve yardımlaşma ilişkilerinin seyrini
ve yerli erkeklerle Suriyeli mülteci kadınların çok eşli evlilikle-
rini ele almaktadır. Yoğun emekler sonucu hazırlanan bu saha
araştırması, altı yılı aşan sürede Türkiye toplumu ile Suriyeli
mülteciler arasında gelişen sosyal ilişkilerin söz konusu boyut-
larına ışık tutmayı amaçlamaktadır. Çalışmada elde edilen veri-
ler ve ulaşılan sonuçlar, hem Suriye toplumunu daha yakından
tanımaya hem de geliştirilecek olan göç politikalarına önemli
katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

20170913hip_turkiyede_suriyeliler_135_210.indd 7 11-Oct-17 12:07:50 AM

 8 Türkiye’deki Suriyeliler: İç İçe Geçişler ve Karşılaşmalar

Her çalışmada olduğu gibi bu çalışma da farklı kişi ve ku-

rumların desteğiyle meydana geldi. Çalışmanın ortaya çıkma-
sında bizimle hayatlarının özelini paylaşan yerli ve Suriyeli ki-
şilere, veri toplanmasında katkı sunan dernek ve kamu kurum-
larına, çalışmanın çok eşlilik bölümünün proje olarak destek-
lenmesine katkı sunan Harran Üniversitesi Bilimsel Araştırma
Kurumuna (HÜBAK), çalışmayı akademik ve edebi bakımdan
okuyup öneri ve eleştirilerde bulunan Yrd. Doç. Dr. Salih AY-
DEMİR, Yrd. Doç. Dr. Erol ERKAN ve Yrd. Doç. Dr. Ömer SA-
BUNCU’ya, başta dua ve destekleriyle hayattaki birçok zorluğu
aşmama yardım eden anne ve babama, ayrıca zamanlarından
çaldığım eşime ve çocuklarıma çok teşekkür ederim. Çalışma-
nın basılmasında emeği geçen yayınevi ekibine de şükranları-
mı sunarım.

Mahmut KAYA
Şanlıurfa -2017

20170913hip_turkiyede_suriyeliler_135_210.indd 8 11-Oct-17 12:07:50 AM

 GİRİŞ

Tarih boyunca kadim medeniyetlere ev sahipliği yapmış Ak-

deniz coğrafyası, imparatorlukların çöküşü ve ardı sıra ortaya
çıkan milliyetçilik akımları ve ulus devletler sonucu yaklaşık iki
asırdır büyük krizlerin arenasına dönüşmüş durumdadır. Os-
manlının çöküşüyle Batılı sömürge güçlerinin hegemonyası-
na giren birçok Ortadoğu ülkesi, uzun süre siyasal, ekonomik
ve insani krizlerle yaşamak zorunda kaldı. İkinci dünya savaşı
sonrası görece bağımsızlığını kazanan söz konusu ülkeler, siya-
sal istikrarı kurmak adına devrim, cunta ve darbe girişimleriy-
le içerde otokratik rejimler inşa ederken toplumun demokrasi
ve insan hakları taleplerini şiddetli bir şekilde bastırma yolu-
nu seçmiştir. Bu durum, ülke içindeki dini, siyasi ve ideolojik
gruplar arasında derin tarihsel kutuplaşma ve düşmanlıklara
yol açmıştır. 2010 yılında Tunus’ta seyyar satıcı bir gencin elin-
den alınan arabasına tepki olarak kendini yakması sonucu baş-
layan kitlesel olaylar, yıllardır baskı, zorbalık, yoksulluk ve se-
falet altındaki halkların isyanına dönüşmüştür. Arap baharı de-
nilen bu süreç demokrasi, insan hakları, refah ve özgürlük ta-
lebiyle başlayan Tunus, Mısır, Libya, Suriye, Bahreyn, Ürdün ve
Yemen gibi Arap ülkelerini etkileyen ve sonrasında gösteri ve
silahlı çatışmalara kimi yerde görece yumuşak, kimi yerde sert
rejim değişikliklerine, Suriye örneğinde ise yaklaşık altı yıldır
süren iç çatışmalara dönüşerek büyük insani krizlere neden ol-
muştur. Bölgedeki insani krizin temeli olan çatışmalar ülkelerin
siyasi, ekonomik ve sosyal düzenlerini bozarak en temel ihti-
yaçlar olan barınma, beslenme, güvenlik konularını dahi karşı-
lamayacak duruma getirmiştir. Tüm bu krizlerin sonucu olarak
başta komşu ülkeler olmak üzere dünyanın birçok bölgesine
yoğun kitlesel göç akınları başlamıştır. Özellikle Suriye ile sınır

20170913hip_turkiyede_suriyeliler_135_210.indd 9 11-Oct-17 12:07:50 AM

 10 Türkiye’deki Suriyeliler: İç İçe Geçişler ve Karşılaşmalar

komşusu olan Türkiye, bu yoğun göç akınlarının ilk hedefi ol-

muş, tarihinde görülmedik bir dış göçle karşı karşıya kalmıştır.
2011 yılında Suriye’de çatışmaların artmasıyla başlayan göçler,
altı yılı aşan sürede Türkiye’ye 3 milyon civarında Suriyeli göç-
menin gelmesine neden olmuştur. Söz konusu göç, Türkiye’de
demografik, sosyal, siyasal, ekonomik ve kültürel alanda birçok
değişikliğe yol açarken yerli halkla mülteciler1 arasında farklı
boyutlarda ilişkilerin gelişmesine de yol açmıştır. Diğer bir an-
latımla göç süreci bir yandan toplumlar arasında iç içe geçişleri
sağlarken öte yandan çeşitli alanlarda karşılaşma ve çatışmaları
açığa çıkarmaktadır. Türkiye’nin göçlerin çekim merkezi olma-
sı elbette ki kadim bir tarihsel mirasa dayanmaktadır. Osmanlı
döneminde ortak bir yaşam alanı olan coğrafya, sosyal ve kül-
türel belleğin temel kaynağıdır. Türkiye ve Suriye, ulus devlet
öncesi dönemde coğrafi olarak çeşitli aşiretlerin ortak yerleşim
yeri de olmuştur. Sınırların değişmesiyle bölgedeki aşiretler-
de ve akrabalık ilişkilerinde bir bölünme gerçekleşmiştir. Aynı
aşiretin bir bölümü Türkiye tarafında kalırken diğer bir bölü-
mü Suriye tarafında kalmıştır. Uzun yıllar karşılıklı ziyaretler-
le ilişkilerin belli seviyede olduğu aşiret grupları arasında Arap
Baharının başlamasıyla ilişkiler farklı bir düzleme taşınmıştır.
Özellikle Suriye’de başlayan çatışmaların kitlesel göç hareketle-
rini tetiklemesiyle Suriye’den göç eden birçok aile Türkiye’deki
akrabalarının yanına sığınmıştır. Bu çalışma göçle birlikte ge-
lişen yerinden edilme ve yeniden yerleşme süreçlerindeki iki
temel konuya odaklanmaktadır. Bunların ilki akrabalık asabi-
yeti(dayanışma), ikincisi ise çok eşli evliliklerdir. Suriye’deki iç
savaşın etkisiyle Türkiye’ye iltica etmiş toplulukların yerleştiği

1 Türkiye’deki göç mevzuatı, uluslararası sözleşmelere konulan coğrafi kı-

sıtlılık şartından dolayı Ortadoğu’dan gelen insanlara mültecilik statüsü
vermeye engeldir. Bu çalışmada mültecilik kavramı, hukuki anlamından
daha çok sosyolojik anlamda kullanılmaktadır.

20170913hip_turkiyede_suriyeliler_135_210.indd 10 11-Oct-17 12:07:50 AM

 Mahmut Kaya 11

yerlerde kendi aşiretinden olan kimselerle yaşadığı dayanışma

deneyimleri ve bu deneyimin dayandığı kan ve soy bağının et-
kisi, çalışmanın temel bir sacayağını oluşturmaktadır. Çalışma-
da aşiretsel kimlik ve grup bağlarının yapısını tespit etmek için
İbn Haldun’un asabiyet kavramı analitik bir araç olarak kulla-
nılmıştır. Asabiyet kavramı, toplulukları bir arada tutan ve yar-
dımlaşma ve dayanışmayı sağlayan bağ anlamında ele alınmış-
tır. Bu bağlamda sınırın her iki tarafındaki aynı aşiret ve aile
bağına sahip grupların göç sürecinde bu bağları ne derece dik-
kate aldığı, göçmenler ve yerlilerin dayanışma ilişkisinde umut,
memnuniyet ve hayal kırıklıklarının nasıl geliştiği, göçün zor-
luklarının asabiyet bağlarını hangi yönde değiştirdiği çalışma
içerisinde cevabı aranan sorulardır.

Çalışmanın ikinci olarak odaklandığı konu, Suriyeli mülte-

cilerin gelişi ile birlikte yerlilerle Suriyeli mülteci kadınların çok
eşli evliliklerinin nasıl tezahür ettiğini açığa çıkarmaktır. Çok
eşli evlilikler, tarihsel olarak Anadolu’da var olmuş bir evlen-
me biçimidir. Ancak 1926 yılında kabul edilen Medeni Kanun’a
göre çok eşlilik yasaklanmıştır. Buna rağmen çok eşli evlilikler
günümüze kadar sosyokültürel düzeyde çeşitli saiklerle yapıla
gelmiştir. Doğu ve Güneydoğu bölgesi, çok eşli evliliklerin yük-
sek düzeyde görüldüğü bölgeler arasındadır. Suriye ile sınırı
olan illerde sınır ötesi evlenmeler ve çok eşli evlilikler de fark-
lı gerekçelerle yapılmaktadır. Önceleri kültürümüzde bulunan
ancak zayıfladığını düşündüğümüz söz konusu geleneğin mül-
tecilerin gelişiyle birlikte artıp artmadığı, mülteci kadınlarla ni-
çin çok eşli evlilikler yapıldığı, savaş ve göç koşullarının hangi
etkilerinin bu evliliklerde öne çıktığı, yerli erkeklerin fırsatçı-
lık yapıp yapmadığı, mülteci kadınların çok eşli evliliğe yöne-
liş nedenleri, kadınların hangi mekanizmalarla istismar edildi-
ği, dışlama ve istismar mekanizmalarının nasıl işlediği, yerli ve

20170913hip_turkiyede_suriyeliler_135_210.indd 11 11-Oct-17 12:07:50 AM

 12 Türkiye’deki Suriyeliler: İç İçe Geçişler ve Karşılaşmalar

mülteci kadınların ve bunların çocuklarının ne tür problemler

yaşadığı çalışma içerisinde tartışılan başlıklardır. Dolayısıyla bu
çalışma, göç sürecinde gelişen sosyal ağların bir boyutunu oluş-
turan akrabalık ve evlilik konularını ele almaktadır. Çalışma,
aşiret merkezli asabiyet bağlarını ve çok eşli evlilikleri göçmen
ağları ve itme çekme teorileri bağlamında sosyolojik bir analize
tabi tutmayı hedeflemektedir. Bu bağlamda araştırma, bir saha
araştırması olup nitel bir yaklaşımı esas almaktadır. Veri topla-
ma aracı olarak gözlem, görüşme, sözlü tarih, odak grup görüş-
mesi, örnek vaka ve doküman analizi tekniklerinden yararlanıl-
mıştır. Böylece görüşmelerle, Türkiye’ye sığınan Suriyeli Arap,
Kürt ve Türkmen bireylerin kendi aşiret ve akrabalarıyla na-
sıl bir ilişki süreci yaşadıkları, yerli erkeklerle mülteci kadınla-
rın evlenme gerekçeleri ve kadınların maruz kaldığı durumlar
kendi içsel bakış açıları üzerinden ortaya konmaya çalışılmış-
tır. Odak grup görüşmelerinde hem Suriyeli kadın mülteciler
hem de Şanlıurfa’daki kadın STK başkanı ve sosyal önderlerle
konu müzakere edilmiş, böylece grup içinde fikirlerin ve çatış-
maların nasıl tezahür ettiği gözlemlenmiştir. Sözlü tarih tekni-
ği, özellikle aşiretler ve sınırın aşiretleri bölmesi ve sonrasın-
da yaşananlarla ilgili zengin bilgiler derleme imkânı sunmuş-
tur. Örnek vaka tekniği ise çok eşli evliliklerde bireyin evlenme
süreci, karı koca ilişkileri, kumalar arası ilişkiler ve gelin ve da-
madın ebeveynleriyle ilişkileri konusunda veriler sağlamıştır.
Doküman analiz tekniğinde ise çok eşli evliliklerle ilgili basın
taraması yapılıp konuyla ilgili bilgiler çalışmaya alınmıştır. Gö-
rüşme yapılan kişi, kurum ve dernekler kitabın son kısmında
belirtilmiştir. Güvenlik ve görüşmecilerin talebine bağlı olarak
isimlerin bir kısmı gerçek bir kısmı ise rumuz olarak kaydedil-
miştir. Araştırma, Nisan 2016 ile Temmuz 2017 tarihleri arasın-
da Şanlıurfa merkez, Eyyübiye, Haliliye, Karaköprü, Akçakale,

20170913hip_turkiyede_suriyeliler_135_210.indd 12 11-Oct-17 12:07:50 AM

 Mahmut Kaya 13

Suruç ve Harran ilçelerinde kartopu örneklem tekniğiyle tercü-

man yardımıyla gerçekleştirilmiştir.

Kitap üç ana bölümden oluşmaktadır. Kitabın ilk bölümün-

de göçün tanımı ve göçle ilgili teoriler ele alınmış olup göçmen
ağları teorisi ve itme çekme teorileri detaylı bir şekilde otaya
konulmuştur.

İkinci bölümde, Kimliklerin Geçişliliği ve Karşılaşmalar

bağlamında Aşiret Bağları ve Dayanışmanın yansımaları ele
alınmıştır. Bu bağlamda İbn Haldun’un kolektif bilincin kav-
ramsallaştırılmasında kullandığı asabiyet kavramı ele alınmış,
Türkiye Suriye hattında etnisite ve aşiretler, ulus devlet sonrası
sınırla yaşanan bölünmeler ve süreklilikler açıklanmıştır. Yanı
sıra göç ve sosyal ağların yerinden edilme ve yeniden yerleşme
sürecinde asabiyeti nasıl etkilediği, asabiyetin nasıl çoğullaştığı
birinci elden verilerle tartışılmıştır.

Üçüncü bölümde ise aile, evlilik, çok eşli evlilik hakkında

kuramsal ve kavramsal bilgiler verildikten sonra Suriye toplu-
munda çok eşliliğin yapısı ele alınmıştır. Sonrasında yerli er-
keklerle Suriyeli mülteciler arasında gerçekleşen çok eşli evli-
liğin nedenleri başlıklar halinde örnek vakalar ve görüşmeler
ışığında verilmiştir. Bir istismar alanı olarak mülteci kadınların
sömürülmesi, komisyoncular ve fuhuş çeteleri çalışmanın bu
bölümünde örnek vakalarla açıklanan diğer konulardır. Yerli ve
mülteci kadınların yaşadığı problemler ve yaşanan çaresizlikle-
re üretilen çözüm arayışları da kişilerin anlatımın üzerinden bu
bölümde verilmektedir. Çalışmanın sonuç kısmında ise araştır-
mada elde edilen bulguların genel değerlendirilmesi yapılmış
ve konuya yönelik önerileri sıralanmıştır.

20170913hip_turkiyede_suriyeliler_135_210.indd
View publication stats 13 11-Oct-17 12:07:50 AM