梵藏汉英广本心经对勘

（V 1.5）
夏坝仁波切编订 弟子朱竞旻校排

说明
此《梵藏汉英广本心经对勘》系至尊夏坝仁波切为便于藏汉四众弟子学习《心经》以
及梵藏文，而于 2008 年 7 月慈悲制作。当时仁波切正从事于繁忙的翻译工作，却特意牺牲
休息时间，抽出一晚完成了这份对勘，并嘱弟子校对。其切切悲心，使人感动不已。根据
仁波切的教示，弟子整理出了此校排稿。其内容为梵、藏、汉、英四种语言的广本《般若
波罗蜜对心经》的逐句对勘。每句经文的各行内容为：
第一行，梵文天城体；
第二行，以藏文转写的梵文；
第三行，梵文拉丁转写（根据 Harvard-Kyoto 转写系统）；
第四行，藏文；
第五行，藏文拉丁转写（根据 Wylie 转写系统）；
第六行，汉文。
第七行，英文。
其中第二、五、七行为弟子在校排时新加入的内容。设置第二行可便于藏族四众同修
学习梵文，设置第六行可便于大家充分利用国际上的藏文电子数据资源。
校排过程中，对于梵文部分，改正了版本中的部分连声和拼写错误，在转写中以“-”
符号拆分了复合词（如将 Prajñāpāramitāhṛdayasutram 写为 Prajñā-pāramitā-hṛdaya-sutram）；
对词间叠加字，也按惯例作了拆分处理（如 etadavocat 作 etad avocat）。部分词间连声处以
折线号标明，如 athâyuṣman < atha + āyuṣman。
对于藏文转写的梵文部分，为便于读者学习，一律按照梵文音节一一对应，故部分地
方与流行的转写方式或有差异。如梵文 mahā，按传统写为 མཧཱ，而在此则写为 མ་ཧཱ。另外，在
传统的梵-藏转写系统中，受尼泊尔影响，b 常常替换 v，造成 b、v 使用混乱。本文一律将
梵文 b 转写为，将 v 转写为，以适合初学梵文者。
英文版中部分内容作了改动，如将 gñā 还原为 jñā 等。
本文最后附有中英文的《梵藏字母全表》，便于初学梵藏文的同修查对。
欢迎大家致函提问与指正。电邮地址：forforbbs@126.com

朱竞旻（降央噶丹）
2008 年 7 月 1.1 版，2009 年 7 月修订 1.5 版
 北塔佛学宝藏 http://www.beita.org/

版本来源

梵文版

Vaidya, Dr. P.L ed. Buddhist Sanskrit Texts No. 17 Mahāyāna-sūtra-saṃgrahaḥ (part 1).
Darbhanga :The Mithila Institute, 1961 (Digital Sanskrit Canon of Western University)

藏文版
诺章吴坚（ནོར་བྲང་ཨོ་རྒྱན）编校：《格鲁派念诵仪轨经集》（དགེ་ལུགས་པའི་ཞལ་འདོན་ཕྱོགས་སྒྲིག་དགོས་པ་ཀུན་ཚང་།），
拉萨：西藏人民出版社，1997 年
林光明：《梵藏心经自学》，台北：嘉丰出版社，2004 年①

汉文版

国大德三藏法师沙门法成译：《般若波罗蜜多心经》（敦煌石室本），《大正新修大藏经》
第八册，CBETA, T08, no. 255

英文版

The Larger Prajñā-pāramitā-hṛdaya-sūtra, translated by BIONA, Buddhist Scriptures in Multiple

Languages, http://www.fodian.net/world/0253l.htm
（此为梵-英译本，本文采用之。）
The Heart of the Perfection of Wisdom Sutra, translated by Ven. Thubten Tsultrim (George
Churinoff), http://www.fodian.net/world/heart_sutra.pdf
（此为藏-英译本，有排版的藏英对照，向读者推荐。）

① 自咒以后部分，《格鲁派念诵仪轨经集》阙如。依《梵藏心经自学》补入。原文为拉丁转写。

2
 梵藏汉广本心经对勘 V 1.5

ु ।्
आययभगवतीप्रऻाऩारममताहृदयसत्रम
【梵】ཨཱ་རྱ་བྷ་ག་ཝ་ཏཱི་པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་ཧྲྀ་ད་ཡ་སུ་ཏྲམ།།
【梵】Ārya-bhagavatī-prajñā-pāramitā-hṛdaya-sutram |
【藏】༄༅། །བཅོམ་ལྡན་འདས་མ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་སྙིང་པོ།
【藏】bCom ldan ’das ma shes rab kyi pha rol tu phyin pa’i snying po |
【汉】般若波罗蜜多心经
【英】The Larger Prajñā-pāramitā-hṛdaya-sūtra

॥नमो भगवत्य ै आययप्रऻाऩारममताय॥ै

【梵】ན་མོ་བྷ་ག་ཝ་ཏྱཻ་ཨཱ་རྱ་ཱ པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་ཡཻ།།
【梵】॥namo bhagavatyai āryaprajñāpāramitāyai॥
【藏】།བཅོམ་ལྡན་འདས་མ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ།
【藏】Bcom ldan ’das ma shes rab kyi pha rol tu phyin pa la phyag ’tshal lo |
【汉】（敬礼薄伽梵母般若波罗蜜多）①
【英】Adoration to the Omniscient!

एवं मया श्रतु म।् एकमिन ्समये

【梵】།ཨེ་ཝཾ་མ་ཡཱ་ཤྲ་ུ ཏམ། །ཨེ་ཀ་སྨིན་ས་མ་ཡེ་་་
【梵】evaṃ mayā śrutam| ekasmin samaye
【藏】འདི་སྐད་བདག་གིས་ཐོས་པ་དུས་གཅིག་ན།
【藏】’di skad bdag gis thos pa dus gcig na |
【汉】如是我闻。一时
【英】This I heard: At one time

भगवान ् राजगृहे मवहरमत ि गृध्रकू टे ऩवयत े महता मभऺसं

ु घने साधं महता च बोमधसत्त्वसंघने ।
【梵】་་་བྷ་ག་ཝཱན་རཱ་ཇ་གྲྀ་ཧེ་ཝི་ཧ་ར་ཏི་སྨ་གྲྀ་དྷྲ་ཀཱ་ཊེ
ུ ་པ་རྭ་ཏེ་མ་ཧ་ཏཱ་བྷི་ཀྵུ་སཾ་གྷེ་ན་སཱ་རྡྷཾ་མ་ཧ་ཏཱ་ཙ་བོ་དྷི་ས་ཏྟྭ་སཾ་གྷེ་ན།
【梵】Bhagavān Rāja-gṛhe viharati sma Gṛdhra-kūṭe parvate mahatā bhikṣu-saṃghena sārdhaṃ
mahatā ca bodhisattva-saṃghena|
【藏】།བཅོམ་ལྡན་འདས་རྒྱལ་པོའི་ཁབ་ན་བྱ་རྒོད་ཕུང་པོའི་རི་ལ།དགེ་སློང་གི་དགེ་འདུན་ཆེན་པོ་དང་།
།བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་དགེ་འདུན་ཆེན་པོ་དང་ཐབ་ཅིག་ཏུ་བཤུགས་ཏེ།
【藏】bcom ldan ’das rgyal po’i gab na bya rgod phung po’i ri la|
byang chub sems dpa’i dge ’dun chen po dang thab cig tu bshugs te|
【汉】薄伽梵住王舍城鹫峰山中，与大苾蒭众及诸菩萨摩诃萨俱。

① 汉文版本无此皈敬句。梵文皈敬句原作 namaḥ sarva-jñāya（敬礼一切知）。

-3-
 北塔佛学宝藏 http://www.beita.org/

【英】the Bhagavat dwelt at Rāgagṛha, on the hill Gṛdhrakūta, together with a large number of
Bhikshus and a large number of Bodhisattvas.

तेन खरृ समयेन भगवान ् गम्भीरावसंबोधं नाम समामधं समाऩन्नः।

【梵】ཏེན་ཁ་ལུ་ས་མ་ཡེ་ན་བྷ་ག་ཝཱན་གམ་བྷཱི་རཱ་ཝ་སཾ་བོ་དྡྷཾ་ནཱ་མ་ས་མཱ་དྷཾ་ས་མཱ་པན་ནཿ
【梵】tena khalu samayena bhagavān gambhīrāva-saṃbodhaṃ nāma samādhiṃ samāpannaḥ|
【藏】།དེའི་ཚེ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཟབ་མོ་སྣང་བ་ཤེས་བྱ་བའི་ཆོས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཏིང་ངེ་འཛིན་ལ་སྙོམས་པར་ཤུགས་སོ།
【藏】di’i tshe bcom ldan ’das zab mo snang ba shes bya ba’i chos kyi rnam grangs kyi ting
nge ’dzin la snyoms par shugs so |
【汉】尔时世尊等入甚深明了三摩地法之异门。
【英】At that time the Bhagavat was absorbed in a meditation, called Gambhīrāvasaṃbodha.

तेन च समयेन आयायवऱोमकतेश्वरो बोमधसत्त्वो महासत्त्वो गम्भीरायां प्रऻाऩारममतायां चयां चरमाणएवं व्यवऱोकयमत ि।
【梵】ཏེ་ན་ཙ་ས་མ་ཡེ་ན་ཨཱ་རྱ་ཝ་ལོ་ཀི་ཏེ་ཤྭ་རོ་བོ་དྡྷི་ས་ཏྟྭོ་མ་ཧཱ་ས་ཏྟྭོ་གམ་བྷཱི་རཱ་ཡཱཾ་པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་ཡཱཾ་ཙ་རྱཾ་ཱ ཙ་ར་མཱ་ཎ་་་
་་་ཨེ་ཝཾ་ཝྱ་ཝ་ལོ་ཀ་ཡ་ཏི་སྨ།
【梵】tena ca samayena Āryāvalokiteśvaro bodhi-sattvo mahā-sattvo gambhīrāyāṃ
prajñā-pāramitāyāṃ caryāṃ caramāṇa evaṃ vyavalokayati sma|
【藏】།ཡང་དེའི་ཚེ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་
ཀྱང་་་
་་་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་དུ་ཕྱིན་པ་ཟབ་མོ་སྤྱོད་པ་཈ིད་ལ་རྣམ་པར་བལྟ་ཞིང་།
【藏】yang de’i tshe byang chub sems dba’ sems dpa’ chen po ’phags pa spyan ras gzigs dbang
phyug kyang shes rab kyi pha rol du phyin pa zab mo’i sbyod pa nyig bla rnam par lta
zhing|
【汉】复于尔时，观自在菩萨摩诃萨，行深般若波罗蜜多时。
【英】And at the same time the great Bodhisattva Āryāvalokitesvara, performing his study
in the deep Prajñāpāramitā,

ऩञ्चस्कन्धांस्तांश्च स्वभावशून्य ं व्यवऱोकयमत॥

【梵】པ་ཉྕ་སྐན་དྷཱཾ་སཾ་ྟཱ ཤྩ་སྭ་བྷཱ་ཝ་ཤཱི་ནྱཾ་ཝྱ་ཝ་ལོ་ཀ་ཡ་ཏི།
【梵】pañca-skandhāṃs tāṃś ca① svabhāva-śūnyaṃ vyavalokayati||
【藏】།ཕུང་པོ་ལྔ་པོ་དེ་དག་ལ་ཡང་རང་བཤིན་གྱིས་སྟོང་པར་རྣམ་པར་བལྟའོ།
【藏】phung po lnga po de dag la yang rang bshin gyis stong par rnam par blta’o|

① 略本中 pañca-skandha 用作阳性复数第一格，即 pañca-skandhāḥ ||，单成一句，或与后词相连而为

pañca-skandhās tāṃś ca…
pañcaskandhāṃstāṃśca < pañcaskandhān + tān + ca
藏文中的 phung po lnga po 和 de dag 同为 la 所辖，皆对应于梵文中的第二格。

-4-
 梵藏汉广本心经对勘 V 1.5

【汉】观察照见五蕴体性悉皆是空。
【英】thought thus: 'There are the five Skandhas, and those he (the Buddha?) considered
as something by nature empty.'

ु ान ् शामरऩत्रो
अथायष्म ु बद्धान
ु भावे
ु नायायवऱोमकतेश्वरं बोमधसत्त्वमेतदवोचत ्
। यः
【梵】།ཨ་ཐཱ་ཡུ་ཥན
ྨཱ ་ཤཱ་རི་པུ་ཏྲོ་བུ་དྡྷཱ་ནུ་བྷཱ་ཝེ་ནཱ་ནུ་བྷཱ་ཝེ་ནཱ་རྱ་ཱ ཝ་ལོ་ཀི་ཏེ་ཤྭ་རཾ་བོ་དྡྷི་ས་ཏྟྭ་མེ་ཏ་ད་ཝོ་ཙཏ། །ཡཿ་་་
【梵】athâyuṣmān śāriputro buddhānubhāvenâryāvalokiteśvaraṃ bodhisattvam etad avocat| yaḥ
【藏】།དེ་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་མཐུས། །ཚེ་དང་ལྡན་པ་ཤཱ་རིའི་བུས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་་་
་་་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་སྨྲས་སོ།
【藏】de nas sngas rgyas kyi mthus| tshe dang ldan pa shā ri’i bus byang chub sems dpa’ sems
dpa’ chen po ’phags pa sbyan ras gzigs dbang phyug la ’di skad ces smras so|
【汉】时具寿舍利子承佛威力，白圣者观自在菩萨摩诃萨曰。
【英】Then the venerable Śāriputra, through Buddha's power, thus spoke to the Bodhisattva
Āryāvalokitesvara:

् ु ऱऩत्रो
कमश्चत क ु गम्भीरायां प्रऻाऩारममतायां चयां चतकामः
ुय कथं मशमऺतव्यः ॥
【梵】།ཀ་ཤྕིཏ་ཀུ་ལ་པུ་ཏྲོ་གམ་བྷཱི་རཱ་ཡཱཾ་པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་ཡཱཾ་ཙ་རྟུ་ཀཱ་མཿཀ་ཐཾ་ཤི་ཀྵི་ཏ་ཝྱཿ །
【梵】kaś cit kula-putro ① gambhīrāyāṃ prajñā-pāramitāyāṃ caryāṃ cartu-kāmaḥ
kathaṃ śikṣitavyaḥ||
【藏】།རིག་ཀྱི་བུ་འམ་རིགས་ཀྱི་བུ་མོ་གང་ལ་ལ།
།ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་དུ་ཕྱིན་པ་ཟབ་མོ་སྤྱད་པ་སྤྱོད་པར་འདོད་པ་དེས། །ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བྱ།
【藏】Rig kyi bu ’am rigs kyi bu mo gang la la| shes rab kyi pha rol du phyin pa zab mo sbyad pa
sbyod par ’dod pa des| ji ldar bslab par bya| de skad ces smras pa dang|
【汉】若善男子，欲修行甚深般若波罗蜜多者，复当云何修学？
【英】'If the son or daughter of a family wishes to perform the study in the deep Prajñāpāramitā,
how is he to be taught?'

ु आयायवऱोमकतेश्वरो बोमधसत्त्वो महासत्त्वः आयष्म

एवमक्ते ु तदवोचत॥् यः
ु न्तं शामरऩत्रमे
【梵】།ཨེ་ཝ་མུ་ཀྟེ་ཨཱ་རྱ་ཝ་ལོ་ཀི་ཏེ་ཤྭ་རོ་བོ་དྷི་ས་ཏྟོ་མ་ཧཱ་ས་ཏྟྭཿ ཨཱ་ཡུ་ཥྨན་ཏཾ་ཤཱ་རི་པུ་ཏྲ་མེ་ཏ་ད་ཝོ་ཙཏ། །ཡཿ་་་
【梵】evam ukte Āryāvalokiteśvaro bodhisattvo mahāsattvaḥ āyuṣmantaṃ śāriputram
etad avocet| yaḥ
【藏】དེ་སྐད་ཅེས་སྨྲས་པ་དང་།
བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་གིས་་་
་་་ཚེ་དང་ལྡན་པ་ཤཱ་རིའི་བུ་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་སྨྲས་སོ།
① 此处有版本余 vā kula-duhitā vâsyāṃ.

-5-
 北塔佛学宝藏 http://www.beita.org/

【藏】byang chub sems dpa’ sems dpa’ chen po ’phags pa sbyan ras gzigs dbang phyug gis
tshe dang ldan pa shā ri’i bu la ’di skad ces smras so|
【汉】作是语已，观自在菩萨摩诃萨答具寿舍利子言。
【英】On this the great Bodhisattva Āryāvalokitesvara thus spoke to the venerable Śāriputra:

कमश्चच्छामरऩत्रु कुऱऩत्रो
ु वा कुऱदुमहता वा गम्भीरायां प्रऻाऩारममतायां चयां चतकामः
ुय ।
तेन ैवं व्यवऱोमकतव्यम ।् ऩञ्च स्कन्धांस्तांश्च स्वभावशून्यान ् समनऩश्यमत
ु ि।
【梵】།ཀ་ཤྩི་ཙྪཱ་རི་པུ་ཏྲ་ཀུ་ལ་པུ་ཏྲོ་ཝཱ་ཀུ་ལ་དུ་ཧི་ཏཱ་ཝཱ་གམ་བྷཱི་རཱ་ཡཱཾ་པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་ཡཱཾ་ཙ་རྱཾ་ཙ་རྟུ་ཀཱ་མཿ།
།ཏེ་ནཻ་ཝཾ་ཝྱ་ཝ་ལོ་ཀི་ཏ་ཝྱམ། པ་ཉྕ་སྐན་དྷཱཾ་སཾ་ྟཱ ཤྩ་སྭ་བྷཱ་ཝ་ཤཱུ་ནྱནཱ ་ས་མ་ནུ་པ་ཤྱ་ཏི་སྨ།
【梵】kaś cic chāriputra kula-putro vā kula-duhitā vā①
gambhīrāyāṃ prajñā-pāramitāyāṃ caryāṃ cartur-kāmaḥ|
tenaỿvaṃ② vyavalokitavyam| pañca skandhāṁs tāṃś ca
svabhāva-śūnyān samanupaśyati sma|
【藏】།ཤཱ་རིའི་བུ། །རིགས་ཀྱི་བུའམ་རིགས་ཀྱི་བུ་མོ་གང་ལ་ལ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་དུ་ཕྱིན་པ་ཟབ་མོ་སྤྱད་པ་སྦྱོད་པར་འདོད་པ་དེས་ ་
་་་འདི་ལྟར་རྣམ་པར་བལྟ་བར་བྱ་སྟེ། ཕུང་པོ་ལྔ་པོ་དེ་དག་ཀྱང་། །རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་རྣམ་པར་པར་ཡང་དག་པར་རྗེས་སུ་བལྟའོ།
【藏】Shā ri’i bu| rigs kyi bu’m rigs kyi bu mo gang la la shes rab kyi pha rol du phyin pa zab mo
sbyad pa sbyod par ’dod pa des|
Phung po lnga po de dag kyang rang bshin gyis stong par rnam par③ yang dag par rjes su
blta’o|
【汉】若善男子及善女人，欲修行甚深般若波罗蜜多者，彼应如是观察：五蕴体性皆空。
【英】'If the son or daughter of a family wishes to perform the study in the deep Prajñāpāramitā,
he must think thus: There are five Skandhas, and these he considered as by their nature
empty.

रूऩं शून्यता, शून्यत ैव रूऩम।् रूऩान्न ऩृथक ् शून्यता, शून्यताया न ऩृथग्रूऩम।् यद्रूऩं सा शून्यता या शून्यता तद्रूऩम।्
【梵】རཱུ་པཾ་ཤཱུ་ནྱ་ཏཱ་ཤཱུ་ནྱ་ཏཻ་ཝ་རཱུ་པམ། ྴཱུ
རཱུ་པཱ་ནྣ་པྲྀ་ཐ་ཀ་ནྱ་ཏཱ་ཤཱུ་ནྱ་ཏཱ་ཡཱ ་ན་པྲྀ་ཐ་གྲཔ་ཱུ མ། ཡ་དྲ་པཾ
ཱུ ་སཱ་ཤཱུ་ནྱ་ཏཱ་ཡཱ་ཤཱུ་ནྱ་ཏཱ་ཏ་དྲ་པམ།
ཱུ
【梵】rūpaṃ śūnyatā śūnyataỿva rūpam| rūpān na pṛthak śūnyatā śūnyatāyā na pṛthag rūpam|
yad rūpaṃ sā śūnyatā yā śūnyatā tad rūpam|④
【藏】།གཟུགས་སྟོང་པའོ། །སྟོང་པ་཈ིད་གཟུགས་སོ།
།གཟུགས་ལས་སྟོང་པ་཈ིད་གཤན་མ་ཡིན། །སྟོང་པ་ཉིད་ལས་ཀྱང་གཟུགས་གཞན་མ་ཡིན་ནོ།
【藏】Gzugs stong pa’o| stong pa nyid gzugs so|

① 此处有版本余 asyām.
② tenaỿvaṃ < tena + evam
③ rnam par，原版本中无，依林光明《梵藏心经自学》（台北：嘉丰出版社，2004 年，240 页）增入。rnam
par 对译梵文动词前缀 sam，此处原版本应为误缺。
④ 此句意为：什么是色，就是空性；什么是空性，就是色。藏汉本无，英译本有。

-6-
 梵藏汉广本心经对勘 V 1.5

gzugs lass tong pa nyid gshan ma yin| stong pa nyid las kyang gzugs gzhan ma yin no|
【汉】色即是空，空即是色；色不异空，空不异色。
【英】Form is emptiness, and emptiness indeed is form. Emptiness is not different from form,
form is not different from emptiness. What is form that is emptiness, what is emptiness
that is form.

एवं वेदनासंऻासंस्कारमवऻानं च शून्यता।

【梵】ཨེ་ཝཾ་ཝེ་ད་ནཱ་སཾ་ཛྙཱ་སཾ་ས་ྐཱ ར་ཝི་ཛྙཱ་ན་ཾ ཙ་ཤཱུ་ནྱ་ཏཱ།
【梵】evaṃ vedanā-saṃjñā-saṃskāra-vijñānaṃ ca śūnyatā|
【藏】།དེ་བཤིན་དུ་ཚོར་བ་དང་། །འདུ་ཤེས་དང་། །འདུ་བྱེད་དང་། །རྣམ་པར་ཤེས་པ་རྣམ་སྟོང་པའོ།
【藏】de bshin du tshor ba dang| ’du shes dang|
’du byed dang| rnam par shes pa rnam stong pa’o|
【汉】如是受、想、行、识亦复皆空。
【英】Thus perception, name, conception, and knowledge also are emptiness.

एवं शामरऩत्रु सवयधमायः शून्यताऱऺणा अनत्पन्ना

ु अमनरुद्धा अमऱा ू ायः।
अमवमऱा अनूना असंऩण
【梵】།ཨེ་ཝཾ་ཤཱ་རི་པུ་ཏྲ་ས་རྭ་དྷ་རཿྨཱ ཤཱུ་ནྱ་ཏཱ་ལ་ཀྵ་ཎཱ་ཨ་ནུ་ཏྤ་ན་ྣཱ ཨ་ནི་རུ་དྡྷཱ་ཨ་མ་ལཱཨ་ཝི
་ ་མ་ལཱ་ཨ་ནཱ་ནཱ་ཨ་སཾ
ུ ུ ཿྞཱ །
་པཱ་ར
【梵】evaṃ Śāriputra sarva-dharmāḥ śūnyatā-lakṣaṇā anutpannā aniruddhā
amalā avimalā anūnā asaṃpūrṇāḥ|
【藏】།ཤཱ་རིའི་བུ་དེ་ལྟ་བས་ན་ཆོས་ཐམས་ཅད་སྟོང་པ་཈ིད་དེ། མཚན་཈ིད་མེད་པ།
མ་སྐྱེས་པ། མ་འགགས་པ། དྲི་མ་མེད་པ། དྲི་མ་དང་དྲལ་བ་མེད་པ། བྲི་བ་མེད་པ། གང་བ་མེད་པའོ།
【藏】Shā ri’i bu de lda bas na chos thams cad stong pa nyid de| mtshan nyid med pa|
Ma skyes pa| ma ’gags pa| dri ma med pa|
dri ma dang dral ba med pa| bri ba med pa| gang ba med pa’o|
【汉】是故，舍利子，一切法空性无相，无生、无灭、无垢、离垢、无减、无增。
【英】Thus, O Śāriputra, all things have the character of emptiness, they have no beginning,
no end, they are faultless and not faultless, they are not imperfect and not perfect.

तिात्तमहि शामरऩत्रु शून्यतायां न रूऩंन वेदना न संऻा न संस्काराः न मवऻानम ्

【梵】།ཏ་ས་ྨཱ ཏྟ་རྷི་ཤཱ་རི་པུ་ཏྲ་ཤཱུ་ནྱ་ཏཱ་ཡཱཾ་ན་རཱུ་པཾ་ན་ཝེ་ད་ནཱ་ན་སཾ་ཛྙཱ་ན་སཾ་ས་ྐཱ རཱཿ ན་ཝི་ཛྙཱ་ནམ།
【梵】tasmāt tarhi Śāriputra śūnyatāyāṃ na rūpaṃ na vedanā na saṁjñā na saṃskārāḥ
na vijñānam|
【藏】།ཤཱ་རིའི་བུ་དེ་ལྟ་བས་ན། སྟོང་པ་཈ིད་ལ་གཟུགས་མེད། ཚོར་བ་མེད། འདུ་ཤེས་མེད། འདུ་བྱེད་རྣམས་མེད། རྣམ་པར་ཤེས་པ་མེད།
【藏】Shā ri’i bu de lta bas na| stong pa nyid la gzugs med| tshor ba med| ’du shes med|
’du byed rnams med| rnam par shes pa med|

-7-
 北塔佛学宝藏 http://www.beita.org/

【汉】舍利子，是故尔时空性之中无色、无受、无想、无行，亦无有识。
【英】Therefore, O Śāriputra, here in this emptiness there is no form, no perception, no name, no
concept, no knowledge.

न चऺनु य श्रोत्रं न घ्राणं न मजह्वा न कायो न मनो न रूऩं न शब्दो न गन्धो न रसो न स्प्रष्टव्यं न धमयः।
【梵】།ན་ཙ་ཀྵུ་རྣ་ཤྲོ་ཏྲཾ་ན་གྷྲཱ་ཎཾ་ན་ཇི་ཧྭ་ཱ ན་ཀཱ་ཡོ་ན་མ་ནོ་ན་རཱུ་པཾ་ན་ཤ་བྡོ་ན་ག་ནྡྷོ་ན་ར་སོ་ན་སྤྲ་ཥྚ་ཝྱཾ་ན་དྷ་རྨཿ
།
【梵】na cakṣur na śrotraṃ na ghrāṇaṃ na jihvā na kāyo na mano na rūpaṃ na śabdo na gandho
na raso na spraṣṭavyaṃ na dharmaḥ|
【藏】མིག་མེད། རྣ་བ་མེད། སྣ་མེད། ལྕེ་མེད། ལུས་མེད། ཡིད་མེད།
གཟུགས་མེད། སྒྲ་མེ། དྲི་མེད། རོ་མེ། རེག་བྱ་མེད། ཆོས་མེད།
【藏】Mig med| rna ba med| sna med| lce med| lus med| yid med|
Gzugs med| sgra me| dri med| ro me| reg bya med| chos med|
【汉】无眼，无耳，无鼻，无舌，无身，无意，无色，无声，无香，无味，无触，无法。
【英】No eye, ear, nose, tongue, body, and mind. No form, sound, smell, taste, touch and objects.

ु वन्न मनोधातनु य धमयधातनु य मनोमवऻानधातः।

ु तयाय
न चऺधाय ु
【梵】ན་ཙ་ཀྵུ་རྡྷཱ་རུ་རྱ་ཱ ཝ་ནྣ་མ་ནོ་དྷཱ་ཏུ་རྣ་དྷ་རྨ་དྷཱ་ཏུ་རྣ་མ་ནོ་ཝི་ཛྙཱ་ན་དྷཱ་ཏུཿ །
【梵】na cakṣur dhātur yāvan na mano dhātur na dharma-dhātur na mano-vijñāna-dhātuḥ|
【藏】མིག་གི་ཁམས་མེད་པ་ནས་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་མེད། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ཀྱི་བར་དུ་ཡང་མེད་དོ།
【藏】Mig gi khams med pa nas yid gyi khams med|
yid kyi rnam par shes pa’i khams kyi bar du yang med do|
【汉】无眼界，乃至无意识界。①
【英】There is no eye,' &c., till we come to 'there is no mind, no objects, no mind-knowledge.

न मवद्या नामवद्या न ऺयो यावन्न जरामरणं न जरामरणऺयः।

【梵】།ན་ཝི་དྱ་ཱ ནཱ་ཝི་དྱ་ཱ ན་ཀྵ་ཡོ་ཡཱ་ཝན་ན་ཛ་རཱ་མ་ར་ཎཾ་ན་ཛ་རཱ་མ་ར་ཎ་ཀྵ་ཡཿ།
【梵】na vidyā nâvidyā na kṣayo yāvan na jarā-maraṇaṃ na jarā-maraṇa-kṣayaḥ,
【藏】།མ་རིག་པ་མེད་མ་རིག་པ་ཟད་པ་མེད་པ་ནས། རྒ་ཤི་མེད། རྒ་ཤི་ཟད་པའི་བར་དུ་ཡང་མེད་དོ།
【藏】Ma rig pa med ma rig pa zad pa med pa nas|
rga shi med| rga shi zad pa’i bar du yang med do|
【汉】无无明，亦无无明尽；乃至无老死，亦无老死尽。
【英】There is no knowledge, no ignorance, no destruction (of ignorance),' till we come to 'there
is no decay and death, no destruction of decay and death;

① 汉文本为略译。按梵藏本直译应为：无眼界，乃至无意界；无法界；乃至无意识界。

-8-
 梵藏汉广本心经对勘 V 1.5

ु
न दुःखसमदयमनरोधमागाय न ऻानं न प्रामिनायप्रामिः।
【梵】།ན་དུཿཁ་ས་མུ་ད་ཡ་ནི་རོ་དྷ་མཱ་རྒཱ་ན་ཛྙཱ་ནཾ་ན་པྲ་ཱ པྟི་ར་ྣཱ པྲ་ཱ པྟིཿ།
【梵】na duḥkha-samudaya-nirodha-mārgā na jñānaṃ na prāptir nâprāptiḥ|
【藏】།དེ་བཞིན་དུ། སྡུག་བསྔལ་བ་དང་། ཀུན་འབྱུང་བ་དང་། འགོག་པ་དང་། ལམ་མེད།
ཡེ་ཤེས་མེ། ཐོབ་པ་མེ། མ་ཐོབ་པ་ཡང་མེ་དོ།
【藏】De bzhin du| s-dug bsngal ba dang| kun ’byung ba dang| ’gog pa dang| lam med|
ye shes me| thob pa me| ma thob pa yang me do|
【汉】无苦、集、灭、道，无智、无得，亦无不得。
【英】there are not (the Four Truths, viz.) that there is pain, or igin of pain, stoppage of pain,
and the path to it. There is no knowledge, no obtaining, no not-obtaining of Nirvāna.

ु
तिाच्छामरऩत्राप्रामित्वे
न बोमधसत्त्वानां प्रऻाऩारममतामामश्रत्य मवहरमत मचत्तावरणः।
ྭཱ ་པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་མཱ་ཤྲི་ཏྱ་ཝི་ཧ་ར་ཏི་ཙི་ཏྟ་ྟཱ ཝ་ར་ཎཿ།
【梵】ཏ་ས་ྨཱ ཙྪཱ་རི་པུ་ཏྲ་ཱ པྟི་ཏྭེ་ན་བོ་དྷི་ས་ཏྟ་ནཱཾ
【梵】tasmāc chāriputrâprāptitvena bodhisattvānāṃ prajñā-pāramitām āśritya viharati
cittāvaraṇaḥ|
【藏】།ཤཱ་རིའི་བུ་དེ་ལྟ་བས་ན། ། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཐོབ་པ་མེད་པའི་ཕྱིར།
།ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཟབ་མོ་འདི་ལ་བརྟེན་ཅིང་གནས་ཏེ། སེམས་ལ་སྒྲིབ་པ་མེད་ཅིང་སྐྲག་པ་མེད་ད།ོ
【藏】Shā ri’i bu de lta bas na| byang chub sems dpa’ rnams thob pa med pa’i phyir|
Shes rab kyi pha rol tu phyin pa zab mo ’di la brten cing gnas te|
Sems la sgrib pa med cing skrag pa med do|
【汉】是故舍利子，以无所得故，诸菩萨众依止般若波罗蜜多，心无障碍，无有恐怖。
【英】Therefore, O Śāriputra, as there is no obtaining (of Nirvāna), a man who has approached
the Prajñāpāramitā of the Bodhisattvas, dwells (for a time) enveloped in consciousness.
But when the envelopment of consciousness has been annihilated, then he becomes free of
all fear,

मचत्तावरणनामस्तत्वादत्रस्तो मवऩयायसामतक्रान्तो मनष्ठमनवायणः।

【梵】ཙི་ཏྟ་ྟཱ ཝ་ར་ཎ་ནཱ་སྟི་ཏྭ་ཱ ད་ཏྲ་སྟོ་ཝི་པ་རྱ་ཱ སཱ་ཏི་ཀྲ་ཱ ནྟོ་ནི་ཥྛ་ནི་རྭ་ཱ ཎཿ།
【梵】cittāvaraṇanâstitvād atrasto viparyāsātikrānto niṣṭha-nirvāṇaḥ|
【藏】།ཕྱིན་ཅི་ལོག་ལས་ཤིན་ཏུ་འདས་ནས་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་མཐར་ཕྱིན་ཏོ།
【藏】Phyin ci log las shin tu ’das nas mya ngan las ’das pa’i mthar phyin to|
【汉】超过颠倒，究竟涅槃。
【英】beyond the reach of change, enjoying final Nirvāna.

-9-
 北塔佛学宝藏 http://www.beita.org/

ु प्रऻाऩारममतामामश्रत्यानत्तरां
त्र्यध्वव्यवमिताः सवयबद्धाः ु ु
सम्यक्संबोमधममभसंबद्धाः।
【梵】ཏྲྱ་དྷ་ཝ་ཝྱ་ཝ་སྠི་ཏཱཿ ས་རྭ་བུ་དྡྷཱཿ པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་མཱ་ཤྲི་ཏྱ་ཱ ནུ་ཏྟ་རཱཾ་ས་མྱ་ཀྶཾ་བོ་དྷི་མ་བྷི་སཾ་བུ་དྡྷཱཿ།
【梵】try-adhva-vyavasthitāḥ sarva-buddhāḥ prajñā-pāramitām āśrityânuttarāṃ
samyak-saṃbodhim abhisaṃbuddhāḥ|
【藏】།དུས་གསུམ་དུ་མངོན་པར་བཞུགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཐམས་ཅད་ཀྱང་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཟབ་མོ་འདི་ལ་བརྟེན་ནས།
བླ་ན་མེད་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ཏུ་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་སོ།
【藏】Dus gsum du mngon par bzhugs pa’i sangs rgyas thams cad kyang shes rab kyi pha rol tu
phyin pa zab mo ’di la brten nas| bla na med pa yang dag par rdzogs pa’I byang chub tu
mngon par rdzogs par sangs rgyas so|
【汉】三世一切诸佛，亦皆依般若波罗蜜多故，证得无上正等菩提。
【英】'All Buddhas of the past, present, and future, after approaching the Prajñāpāramitā, have
awoke to the highest perfect knowledge

ु
तिाज्ज्ञातव्यः प्रऻाऩारममतामहामन्त्रोऽनत्तरमन्त्रो ऽसमसममन्त्रः सवयदुःखप्रशमनमन्त्रः सत्यमममथ्यत्वात।्
ྫྙཱ
【梵】ན་ས་ྨཱ ཛ་ཏ་ཝྱཿ པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་མ་ཧཱ་མ་ནྲ་ོ ཨ་ནུ་ཏྟ་ར་མ་ནྲོ་ཨ་ས་མ་ས་མ་མ་ནྲཿས་རྭ་དུཿ ཁ་པྲ་ཤ་མ་ན་མ་ན ཏྲཿ ས་ཏྱ་མ་མི་ཐྱ་ཏྭཏཱ །
【梵】tasmāj① jñātavyaḥ prajñā-pāramitā-mahā-mantro ’nuttara-mantro ’sam-asama-mantraḥ
sarva-duḥkha-praśamana-mantraḥ satyam amithyatvāt|
【藏】།དེ་ལྟ་བས་ན་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་སྔགས། རིག་པ་ཆེན་པོའི་སྔགས། བླ་ན་མེད་པའི་སྔས།
མི་མ཈མ་པ་དང་མ཈མ་པའི་སྔགས། སྡུག་བསྔལ་ཐམས་ཅད་རབ་ཏུ་ཞ་ི བར་བྱེད་པའི་སྔགས།
མི་རྫུན་པས་ན་བདེན་པར་ཤེས་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ།
【藏】De lta bas n ashes rab kyi pha rol tu phyin pa’i sngags| rig pa chen po’i sngas| mi mnyam
pa dang mnyam pa’i sngags sdug bsngal thams cad rab tu zhi bar byed pa’i sngags| mi
rdzun pas nab den par shes par shes par bya ste|
【汉】舍利子，是故当知般若波罗蜜多大密咒者，是大明咒，是无上咒，是无等等咒，
能除一切诸苦之咒，真实无倒。故知般若波罗蜜多是秘密咒。②
【英】'Therefore we ought to know the great verse of the Prajñāpāramitā, the verse of the great
wisdom, the unsurpassed verse, the verse which appeases all pain - it is truth, because it is
not false.③

ु मन्त्रः।
प्रऻाऩारममतायामक्तो
【梵】།པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་ཡཱ་མུ་ཀྟོ་མ་ནྲཿ།
【梵】prajñā-pāramitāyām ukto mantraḥ|

① tasmāj < tasmād < tasmāt

②“故知般若波罗蜜多是秘密咒”：梵藏版中无此句。
③ It is truth, not falsehood, W text.

- 10 -
 梵藏汉广本心经对勘 V 1.5

【藏】།ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་དུ་ཕྱིན་པའི་སྔགས་སྨྲས་པ།
【藏】shes rab kyi pha rol tu phyin pa’i sngags smras pa|
【汉】即说般若波罗蜜多咒曰：
【英】The verse proclaimed in the Prajñāpāramitā①:

तद्यथा गते गते ऩारगते ऩारसंगते बोमध स्वाहा।

【梵】ཏད་ཡ་ཐཱ་ག་ཏེ་ག་ཏེ་པཱ་ར་ག་ཏེ་པཱ་ར་སཾ་ག་ཏེ་བོ་དྷི་སྭ་ཱ ཧཱ།
【梵】tad yathā gate gate pāragate pārasaṃgate bodhi svāhā|
【藏】།ཏདྱ་ཐཱ་ཨཾ་ག་ཏེ་ག་ཏེ་པཱ་ར་ག་ཏེ་པཱ་ར་སཾ་ག་ཏེ་བོ་དྷི་སྭཧཱ
ཱ།
【藏】tadya thā oṃ ga te ga te pā ra ga te pā ra saṃ ga te bo dhi svā hā|
【汉】峨帝峨帝，波啰峨帝，波啰僧峨帝，菩提莎诃。
【英】"O wisdom, gone, gone, gone to the other shore, landed at the other shore, Svāhā!"

एवं शामरऩत्रु गम्भीरायां प्रऻाऩारममतायां चयाययां मशमऺतव्यं बोमधसत्त्वेन॥

【梵】ཨེ་ཝཾ་ཤཱ་རི་པུ་ཏྲ་ག་མི་ྦྷཱ རཱ་ཡཱཾ་པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་ཡཱཾ་ཅ་རྱ་ཱ ཡཱཾ་ཤི་ཀྵི་ཏ་ཝྱཾ་བོ་དྷི་ས་ཏྟྭེ་ན།།
【梵】evaṃ śāriputra gambhīrāyāṃ prajñā-pāramitāyāṃ caryāyāṃ śikṣitavyaṃ bodhisattvena||
【藏】ཤཱ་རིའི་བུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོས་དེ་ལྟར་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཟབ་མོ་ལ་བསླབ་པར་བྱའོ།
【藏】Shā ri’i bu byang chub sems dpa’ sems dpa’ chen pos de ltar shes rab kyi pha rol tu
phyin pa zab mo la bslab par bya’o||
【汉】舍利子，菩萨摩诃萨应如是修学甚深般若波罗蜜多。
【英】'Thus, O Śāriputra, should a Bodhisattva teach in the study of the deep Prajñāpāramitā.'

अथ खरृ भगवान ् तिात्समाधेव्यत्थायायाय

यु ु । ्
वऱोमकतेश्वरस्य बोमधसत्त्वस्य साधकारमदात
【梵】ཨ་ཐ་ཁ་ལུ་བྷ་ག་ཝཱན་ཏ་སཏ
ྨཱ ་ས་མཱ་དྷེ་རྭ་ཡུ་ཏྟ་ྟཱ ཡཱ་རྱ་ཱ ཝ་ལོ་ཀི་ཏེ་ཤྭ་ར་སྱ་བོ་དྷི་ས་ཏྟྭ་སྱ་སཱ་དྷུ་ཀཱ་ར་མ་དཱཏ།
【梵】atha khalu bhagavān tasmāt samādher vyutthāyâryāvalokiteśvarasya bodhisattvasya
sādhukāram adāt|
【藏】དེ་ནས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཏིང་ངེ་འཛིན་དེ་ལས་བཤེངས་ཏེ།
བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་ལ་ལེགས་སོ་ཤེས་བྱ་བ་བྱིན་ནས།
【藏】De nas bcom ldan ’das ting nge ’dzin de las bshengs te| byang chub sems dpa’ sems dpa’
chen po ’phags pa sbyan ras gzigs dbang phyug la legs so shes bya ba byin nas|
【汉】尔时世尊从彼定起，告圣者观自在菩萨摩诃萨曰。
【英】Then when the Bhagavat had risen from that meditation, he gave his approval to the
venerable Bodhisattva Āryāvalokitesvara, saying:

① Fit for obtaining Pra jñāpāramitā, W text.

- 11 -
 北塔佛学宝藏 http://www.beita.org/

साध ु साध ु कुऱऩत्र। ् ु ऱऩत्र।

ु एवमेतत क ु एवमेतद्गम्भीरायां प्रऻाऩारममतायां चयं चतयव्यं यथा त्वया मनमदिष्टम।् अनमोद्यते
ु
तथागत ैरहयमिः॥
【梵】།སཱ་དྷུ་སཱ་དྷུ་ཀུ་ལ་པུ་ཏྲ། །ཨེ་ཝ་མེ་ཏཏ་ཀུ་ལ་པུ་ཏྲ།
།ཨེ་ཝ་མེ་ཏད་གམ་བྷཱི་རཱ་ཡཱཾ་པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་ཡཱཾ་ཙ་རྱཾ་ཙ་རྟ་ཝཡཾ་ཡ་ཐཱ་ཏྭ་ཡཱ་ནི་རྡི་ཥྛམ། ཨ་ནུ་མོ་དྱ་ཏེ་ཏ་ཐཱ་ག་ཏཻ་ར་རྷ་དྷིཿྦྷ །།
【梵】sādhu sādhu kula-putra| evam etat kula-putra|
evam etad gambhīrāyāṃ prajñāpāramitāyāṃ caryaṃ cartavyaṃ yathā tvayā nirdiṣṭam|
anumodyate tathāgatair arhadbhiḥ||
【藏】།ལེགས་སོ་ལེགས་སོ། རིགས་ཀྱི་བུ་དེ་དེ་བཤིན་ནོ།
ཇི་ལྟར་ཁྱོད་ཀྱིས་བསྟན་པ་དེ་བཤིན་དུ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལདུ་ ་ཕྱིན་པ་ཟབ་མོ་ལ་སྤྱད་པར་བྱ་སྟེ།
དེ་བཤིན་གཤེགས་པ་རྣམས་ཀྱང་རྗེས་སུ་ཡི་རང་ངོ་།
【藏】Legs so legs so| rigs kyi bu de de bshin no| ji ltar khyod kyis bstan pa de bshin du shes rab
kyi pha rol du phyin pa zab mo la sbyad par bya ste| de bshin gshegs pa rnams kyang rjes
su yi rang ngo|
【汉】善哉，善哉。善男子，如是，如是，如汝所说，彼当如是修学般若波罗蜜多。一切
如来亦当随喜。
【英】'Well done, well done, noble son! So it is, noble son. So indeed must this study of the deep
Prajñāpāramitā be performed. As it has been described by thee, it is applauded by Arhat
Tathāgatas.

इदमवोचिगवान।् आनन्दमनायष्म
ु ान ् शामरऩत्रु आयायवऱोमकतेश्वरश्च बोमधसत्त्वः सा च सवायवती ऩमरषत ्

सदेवमानषास ु श्च ऱोको भगवतो भामषतमभ्यनन्दन॥्

ु रगन्धवय
【梵】ཨི་ད་མ་ཝོ་ཙད་བྷ་ག་ཝཱན། ཨཱ་ན་ནྡ་མ་ནཱ་ཡུ་ཥནྨཱ ་ཤཱ་རི་པུ་ཏྲ་ཨཱ་རྱ་ཝ་ལོ་ཀི་ཏེ་ཤྭ་ཏ་ཤྩ་བོ་དྷི་ས་ཏྟ་ཝཿ
སཱ་ཙ་ས་རྭ་ཱ ཝ་ཏཱི་པ་རི་ཥ་ཏྶ་དེ་ཝ་མཱ་ནུ་ཥཱ་སུ་ར་ག་ནྡྷ་རྭ་ཤྩ་ལོ་ཀོ་བྷ་ག་བ༹་ཏོ་བྷཱ་ཥི་ཏ་མ་བྷྱ་ན་ནྡན།།
【梵】idam avocad bhagavān| ānandamanāyuṣmān Śāriputra Āryāvalokiteśvaraś ca bodhisattvaḥ
sā ca sarvāvatī pariṣat sa-deva-mānuṣāsuragandharvaś ca loko bhagavato bhāṣitam
abhyanandan||
【藏】།བཅོམ་དན་འདས་ཀྱིས་དེ་སྐད་ཅེས་བཀའ་སྩལ་ནས། ཚེ་དང་ལྡན་པ་ཤཱ་རིའི་བུ་དང་།
བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་དང་།
ཐམས་ཅད་དང་ལྡན་པའི་འཁོར་དེ་དང་། ལྷ་དང་། མི་དང་། ལྷ་མ་ཡིན་དང་། དྲི་ཟར་བཅས་པའི་འཇིག་རྟེན་ཡི་རངས་ཏེ།
བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་གསུངས་པ་ལ་མངོན་པར་བསྟོད་དོ།།
【藏】Bcom dan ’das kyis de skad ces bka’ stsal nas| tshe dang ldan pa sha ra dva ti’i bu dang|
byang chub sems dpa’ sems dpa’ chen po ’phags pa sbyan ras gzigs dbang phyug dang|
thams cad dang ldan pa’i ’khor de dang| lha dang| mi dang| lha ma yin dang|
dri zar bcas pa’i ’jig rten yin rangs te|

- 12 -
 梵藏汉广本心经对勘 V 1.5

bcom ldan ‘das kyis gsungs pa la mngon par bstod do||

【汉】时薄伽梵说是语已，具寿舍利子、圣者观自在菩萨摩诃萨。一切世间天、人、阿苏
罗、乾闼婆等，闻佛所说，皆大欢喜，信受奉行。
【英】Thus spoke Bhagavat with joyful mind. And the venerable Śāriputra, and the honourable
Bodhisattva Āryāvalokitesvara, and the whole assembly, and the world of gods, men,
demons, and fairies praised the speech of the Bhagavat.

इमत प्रऻाऩारममताहृदयसूत्र ं समािम॥्

【梵】ཨི་ཏི་པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་ཧྲྀ་ད་ཡ་སཱ་ཏྲཾ
ུ ་ས་མཱ་པྟམ།།
【梵】iti Prajñā-pāramitā-hṛdaya-sūtraṃ samāptam||
【藏】།བཅོམ་ལྡན་འདས་མ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་སྙིང་པོ་ཤེས་བྱ་བ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་མདོ་རྫོགས་སོ
།།
【藏】bCom ldan ’das ma shes rab kyi pha rol tu phin pa’i snying po shes bya ba theg pa chen
po’i mdo rdzags so||
【汉】般若波罗蜜多心经
【英】Here ends the Prajñā-pāramitā-hṛdaya-sūtra.

- 13 -