ภาษาไทย ป.

4
1

การใช้พจนานุกรม

พจนานุกรม หมายถึง หนังสือ ที่รวบรวมคำศัพท์ในวงศัพท์ ที่กำหนด และนิยาม

ความหมายเอาไว้ เพื่อใช้เป็นที่ค้นหาความหมายของคำ โดยมีการเรียงลำดับคำศัพท์ตาม
ตัวอักษร ตามเสียง หรือตามลำดับอื่นๆ ที่เหมาะสมสอดคล้องกับการใช้พจนานุกรมนั้นๆ

การใช้พจนานุกรม คือ การค้นหาความหาย คำอ่าน ชนิดของคำ หรือที่มาของ

คำใดๆ โดยใช้พจนานุกรม ซึ่งการค้นหาคำต่างๆ จะเรียงกันเป็นระบบระเบียบเพื่อง่าย
ต่อการค้นหา

ประโยชน์ของพจนานุกรม

➢ รู้ที่มาของคำ
➢ รู้ชนิดของคำ
➢ เข้าใจความหมาย
➢ รู้ลักษณะการใช้คำ
➢ อ่านคำได้ถูกต้อง
➢ เขียนคำได้ถูกต้อง

กวดวิชา “เดอะกูรเู ฟิ รส์ ” https://thegurufirst.com/

 ภาษาไทย ป.4
2
รายละเอียดในพจนานุกรม

อักษรย่อหน้าบทนิยามบอกชนิดของคำ

น. = นาม ก. = กริยา
บ. = บุพบท อ. = อุทาน

ส. = สรรพนาม ว. = วิเศษณ์

สัน. = สันธาน

อักษรย่อในวงเล็บหลังบทนิยามบอกที่มาของคำ

(ข.) = เขมร (ช.) = ชวา

(จ.) = จีน (ญ.) = ญี่ปุ่น

(ป.) = บาลี (ส.) = สันสกฤต

(อ.) = อังกฤษ

นี่เป็นเพียงแค่ตัวอย่าง ยังมีอักษรย่อบอกที่มาของคำนอกเหนือจากที่กล่าวมา
ข้างต้นให้ศึกษาเพิ่มเติม

กวดวิชา “เดอะกูรเู ฟิ รส์ ” https://thegurufirst.com/

 ภาษาไทย ป.4
3
คำย่อในวงเล็บหน้าบทนิยามบอกลักษณะของคำที่ใช้เฉพาะแห่ง

(กฎ) = ใช้ในกฎหมาย

(กลอน) = ใช้ในบทร้อยกรอง

(ราชา) = คำราชาศัพท์

(โบ) = ภาษาโบราณ

(ถิ่น) = ภาษาถิ่น

นี่เป็นเพียงแค่ตัวอย่าง ยังมีคำย่ อบอกลักษณะของคำ นอกเหนือจากที่กล่าวมา

ข้างต้นให้ศึกษาเพิ่มเติม

กวดวิชา “เดอะกูรเู ฟิ รส์ ” https://thegurufirst.com/

ภาษาไทย ป.4
4

การเรียงลำดับคำในพจนานุกรม

กวดวิชา “เดอะกูรเู ฟิ รส์ ” https://thegurufirst.com/

 ภาษาไทย ป.4
5
1. เรียงตามรูปพยัญชนะ ก - ฮ (ร ฤ ฤๅ ล ฦ ฦๅ)
ตัวพยัญชนะลำดับไว้ตามตัวอักษร คือ ก ข ค ไปจนถึง ฮ ไม่ได้ลำดับตาม
เสียง เช่น

คำว่า ทราบ ต้องไปหาในหมวด ท

คำว่า เหมา ต้องไปหาในหมวด ห

ส่วน ฤ ฤๅ ลำดับไว้หลังตัว ร และ ฦ ฦๅ ลำดับไว้หลังตัว ล

2. พิจารณาที่รูปสระ
หากพยัญชนะเหมือนกัน จะเรียงตามรูปสระ โดยคำที่ไม่มีรูปสระจะมา
ก่อนคำที่มีรูปสระเสมอ เช่น
กนก กลม กลาง กาบ กิน
ตรม ตลอด ตลาด ตาก ติด ตัด ตำ

กวดวิชา “เดอะกูรเู ฟิ รส์ ” https://thegurufirst.com/

 ภาษาไทย ป.4
6

3. เรียงตามรูปพยัญชนะที่อยู่ลำดับถัดมา
หากพยัญชนะและรูปสระเหมือนกัน ให้พิจารณาตามพยัญชนะที่อยู่ลำดับ
ถัดมา เช่น
กัก กัง กัด กัน กับ
ปราง ปราชญ์ ปราม ปราย ปรารถนา
สำคัญ สำนวน สำปันนี สำรอง สำราญ สำเร็จ สำลี

ข้อสังเกต 3 คำนี้ ลำดับพยัญชนะที่เปรียบเทียบเป็น ร เหมือนกัน จึงนำเฉพาะ 3 คำนี้

มาเปรียบเทียบกันที่รูปสระ สำรอง ขึ้นก่อนเพราะไม่มีรูปสระ ตามด้วย สำราญ สระ -
า และ สำเร็จ สระ เ - ะ

กวดวิชา “เดอะกูรเู ฟิ รส์ ” https://thegurufirst.com/

 ภาษาไทย ป.4
7
4. พิจารณาที่รูปวรรณยุกต์
หากโครงสร้างคำทุกอย่างเหมือนกัน ให้พิจารณาตามลำดับรูปวรรณยุกต์
ได้แก่ เอก โท ตรี จัตวา เช่น
เตาแก๊ส เต่ากระ เต้านม
ขาวโพลน ข่าวสาร ข้าวสาร
ลวงหลอก ล่วงเกิน ล้วงคอ

คำที่มี ( บ็ ) ไม้ไต่คู้ จะลำดับอยู่ก่อนวรรณยุกต์ เช่น เก็ง เก่ง เก้ง เก๋ง

กวดวิชา “เดอะกูรเู ฟิ รส์ ” https://thegurufirst.com/

 ภาษาไทย ป.4
8
แบบฝึกหัด

1. ให้นักเรียนเขียนพยัญชนะ ก - ฮ ตามลำดับให้ถูกต้อง

ก ค ฆ
จ ซ
ญ ฎ ฐ
ด ต ธ
บ ฝ
ฟ ม ย ฤ
ล ว
ษ ส ฮ

กวดวิชา “เดอะกูรเู ฟิ รส์ ” https://thegurufirst.com/

 ภาษาไทย ป.4
9
2. ให้นักเรียนเรียงลำดับตามหลักการใช้พจนานุกรมให้ถูกต้อง

1. สุนัข กระต่าย หมาป่า เต่า ช้าง

.................................................................................................................

2. มะลิ ชบา กุหลาบ จำปี สายหยุด

.................................................................................................................

3. น้ำตก ทะเล ภูเขา ต้นไม้ ป่าไม้

.................................................................................................................

4. สนุก สนาม สนิท สนอง สนั่น

.................................................................................................................

5. ทุเรียน เงาะ ลำไย ละมุด น้อยหน่า

.................................................................................................................

กวดวิชา “เดอะกูรเู ฟิ รส์ ” https://thegurufirst.com/

 ภาษาไทย ป.4
10
3. ให้เรียงลำดับคำตามพจนานุกรมแล้วเขียนความหมาย

พิจารณา ชี้ขาด ถกเถียง โอกาส ใจถึง

ขัดแย้ง ลดหลั่น วินัย คัดค้าน เสมอภาค

1. ................................ ความหมาย .............................................................

2. ................................ ความหมาย .............................................................

3. ................................ ความหมาย .............................................................

4. ................................ ความหมาย .............................................................

5. ................................ ความหมาย .............................................................

6. ................................ ความหมาย .............................................................

7. ................................ ความหมาย .............................................................

8. ................................ ความหมาย .............................................................

9. ................................ ความหมาย .............................................................

10. ................................ ความหมาย .............................................................

กวดวิชา “เดอะกูรเู ฟิ รส์ ” https://thegurufirst.com/

 ภาษาไทย ป.4
11
4. เลือกคำตอบให้ถูกต้อง

1. ข้อใดกล่าวไม่ถูกต้องเกี่ยวกับการใช้พจนานุกรม
ก. ใช้หาความหมายของคำ ข. ใช้หาภาพประกอบคำ
ค. ใช้หาคำอ่านของคำ ง. ใช้หาชนิดของคำ
2. ถ้าต้องการหาคำว่า “กรวด” นักเรียนต้องค้นหาคำจากพยัญชนะหมวดใด
ก. หมวด ก ข. หมวด ร
ค. หมวด ว ง. หมวด ด
3. ข้อใดเรียงคำได้ถูกต้องตามพจนานุกรม
ก. กลม กลุ่ม กลาย กลับ ข. ขอน ขวาน ขวาง ขับ
ค. คม ครก คราง เครา ง. งก งม งง งด
4. ข้อใดเรียงลำดับไม่ถูกต้องตามพจนานุกรม
ก. กง กรง กริ่ง เกรง ข. ขน ขนาน ขนุน ขนม
ค. ครวญ ควาญ ความ ควาย ง. งบ งาบ งีบ เงียบ
ข้อ 5 – 10 จงเลือกคำที่หายไปมาเติมให้ถูกต้องตามพจนานุกรม

5. หวน หวาน ................... แห้ว

ก. โหวต ข. แหวน
ค. เหว ง. ห้วย
6. จันทร์ ................... เดือน ศักดิ์
ก. อังคาร ข. ขัน ค. เช้า ง. ปี
7. ................... ผลาญ ผลิ โผน
ก. เผอิญ ข. เผา ค. ผิง ง. ผล

กวดวิชา “เดอะกูรเู ฟิ รส์ ” https://thegurufirst.com/

ภาษาไทย ป.4
12
8. คม ครวญ ควาย ...................
ก. คง ข. คราง
ค. เครือ่ ง ง. ควาญ
9. ทอง ................... ท้าย ...................
ก. ท่อง เท้า ข. ท้อง ทาน
ค. ท้า ทาง ง. ที่ เท้า
10. สาง ................... ................... แสง
ก. สน เสริม ข. สี สุก
ค. สวย สมุด ง. สอ เสา

กวดวิชา “เดอะกูรเู ฟิ รส์ ” https://thegurufirst.com/