Hazırlayan : Öğr. Gör. Dr.

Emel Karayel

VOX MEDIA - ORTA ÇATI

Orta çatı, genellikle öznenin kendi üzerine bir eylemde bulunduğunu, yani yaptığı işten yine kendisinin
etkilendiğini veya öznenin kendisi için, kendi yararına bir iş yaptığını ya da yaptırdığını gösterir.

Etken çatıdaki bazı fiillerin orta çatısı bulunmadığı gibi, orta çatıdaki bazı fiillerin de etken çatısı yoktur.
Ancak bazı fiillerin her iki çatısı da olabilir; bu durumda fiilin orta çatısında öncelikle dönüşlü (refleksif)
bir anlam aranır.

Öznenin kendi üzerine hareketi söz konusu olduğunda, hareket özneyi düz tümleç olarak etkiler ve fiil
genellikle geçişsiz bir anlam taşır.

Örnekler:

Vox Activa Vox Passiva Vox Media

 (acc.), yıkıyorum. , (birisi tarafından) yıkanıyorum. , kendimi yıkıyorum-yıkanıyorum

(dönüşlü, geçişsiz); kendim için, kendi

yararıma yıkıyorum (geçişli, acc.)

, eğitiyorum , eğitiliyorum. , kendim için, kendi yararıma

(acc.) eğitiyorum, eğitim almasını sağlıyorum,

eğittiriyorum, okutturuyorum.

, öğretiyorum. , öğretiliyorum. , (kendime öğretiyorum),

(çift acc.) öğreniyorum; öğrenmesini sağlıyorum.

, sağlıyorum, , sağlanıyorum, , kendim için/ kendime

tedarik edyrm (acc.) tedarik ediliyorum. tedarik ediyorum,ediniyorum,elde edyrm.

, çözüyorum, , çözülüyorum, , kendim için çözüyorum, serbest

serbest bırakıyorum. serbest bırakılıyorum. bırakıyorum; fidye ödeyerek serbest

kalmasını sağlıyorum, kurtarıyorum.

, taşıyorum, , taşınıyorum, , (kendimi taşıyorum),

götürüyorum. götürülüyorum. gidiyorum, yürüyorum, ilerliyorum,

yola çıkıyorum, yol alıyorum.

, yazıyorum, , yazılıyorum, , kendim (kendi yararım) için

çiziyorum, çiziliyorum. yazıyorum, kaydediyorum, not alıyorum.

resim yapıyorum.

* Geçişli fiiller etken çatıda olduğu gibi, orta çatıda da düz tümleç alabilirler. Örnekler :

-  . Kendi amaçlarım için seni okutturdum, senin öğrenim görmeni sağladım.

-     . (Kendi) çocuğuna müzik dersi aldırdı.
Hazırlayan : Öğr. Gör. Dr. Emel Karayel

-   . Kendi yararı, rahatlığı için listeleri yazdırdı, tanzim ettirdi.

-       .

Çiftçiler tarlalardan kendileri için ürünler (alıp) götürüyorlar.

-     .

Baba, oğullarını kendisi için eğitir / oğullarının eğitim almalarını sağlar / oğullarını eğittirir.

* Bazı fiillerin orta çatıdaki anlamları etken çatıdaki anlamlarından farklı olabilir. Örnekler :

Vox Activa Vox Passiva Vox Media

 (gen.), başlıyorum; , yönetiliyorum.  (gen.), başlıyorum.

yönetiyorum , hükmediyorum.

 (acc.), ikna ediyorum. , ikna ediliyorum.  (dat.), kendimi ikna ediyorum,

inanıyorum, güveniyorum,itaat ediyorum,

boyun eğiyorum.

 (acc.), durduruyorum, , durduruluyorum, , kendimi durduruyorum -

son veriyorum, vazgeçiriyorum son veriliyorum. duruyorum, sona eriyorum,

(birini – acc. , bir şeyden – gen.) vazgeçiyorum (bir şeyden – gen.)

* Şimdiki zamanları hem şekil hem de anlam bakımından etken olan bazı fiiller gelecek zamanda anlam
bakımından etken olmakla birlikte şekil bakımından orta çatıya girebilir. Bu durumda futurum,
Deponens Futurum olarak adlandırılır. Örnekler :

Praesens Futurum (Deponens Futurum)

, kaçıyorum. , kaçacağım.

, duyuyorum. , kaçacağım.

, görüyorum. , göreceğim.

, koşuyorum. , koşacağım.