O przesłankach działalności

formalnie niegospodarczej
Wprowadzenie
Rozważając kwestię działalności, której nie sposób jest zakwalifikować do kategorii
działalności gospodarczej należy pochylić się nad wyrazem art. 5 ustawy z dnia 6. marca
2018r., Prawo Przedsiębiorców, Dz.U. 2018 poz. 646 – dalej zwana PrPrzed. Nie stanowi
działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód
należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego
wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10. października 2002 r. o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę, Dz.U. 2018 poz. 2177 oraz 2019 poz. 1564 – dalej zwana
MinWynagrU, i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności
gospodarczej.1 Niniejsza praca stanowi analizę powyżej przytoczonej działalności oraz
wskazuje i omawia jej cechy mające znaczenie prawne (niosące skutki prawne), będące
przesłankami, po których spełnieniu wykonywana aktywność może zostać zakwalifikowana
do owej kategorii działalności. Co więcej, opracowanie zawiera rozprawę dotyczącą
funkcjonującej w piśmiennictwie rozbieżności terminologicznej oraz rozbieżności względem
kanonu interpretacji konstrukcji i poszczególnych elementów konstrukcyjnych działalności
z art. 5 ust. 1 PrPrzed.
Rozbieżności w terminologii
Rozprawiając nad kwestią działalności, o której stanowi art. 5 ust. 1 PrPrzed z całą
pewnością wartościowym jest zauważenie rozbieżności terminologicznej występującej
w doktrynie prawnej. Jak zauważa A. Piszcz - określana jest ona w różny sposób. 2 Zważając
na ograniczenie jej limitem przychodu należnego mówi się o niej jako o działalności
niskoprzychodowej,3 działalności niskodochodowej,4 działalności drobnej,5 a nawet odnajdzie
się ją pod mianem działalności bagatelnej.6 Nazwy te akcentują niejako niewielką skalę
prowadzonej działalności wyrażaną w niewysokich przychodach.
Inne z kolei nazwy utworzono na podstawie jej cechy wskazanej w art. 5. ust. 1
PrPrzed, a mianowicie – na braku obowiązku zgłaszania takowej działalności do Centralnej
Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, dalej zwana CEIDG. Jak zauważymy, w

1
Art. 5 ust. 1 PrPrzed
2
Piszcz A., Komentarz do art. 5, [w:] G. Kozieł (red.), Prawo przedsiębiorców. Przepisy wprowadzające do
Konstytucji Biznesu, s. 58.
3
Uzasadnienie projektu ustawy – Prawo przedsiębiorców, s. 20
4
Sieradzka M., Zakres przedmiotowy i podmiotowy ustawy z 6.3.2018r. – Prawo Przedsiębiorców, MoP –
dodatek 2018, Nr 13, s. 36.
5
Kotowicz B., Słaby M., Ułatwienia dla przedsiębiorców - próba oceny nowych rozwiązań prawnych, Monitor
Prawniczy (Dodatek Specjalny) nr 13/2018, s. 40.
6
Lewandowski P., O definicji przedsiębiorcy i działalności gospodarczej po wejściu w życie ustawy - Prawo
Przedsiębiorców, Palestra 1-2/2019, ISSN: 0031-0344, s. 94-105.

2
uzasadnieniu projektu ustawy PrPrzed, projektodawca konsekwentnie posługuje się
określeniem „działalność nieewidencjonowana”. A. Piszcz wskazuje jednak, iż nazwa ta nie
jest w pełni ścisła, gdyż sugeruje, że taka działalność nie podlega wpisowi do CEIDG, co nie
odpowiada prawdzie.7 Na wniosek wykonującego ją podmiotu działalność taka może być
zgłoszona do CEIDG, wskutek czego staje się działalnością gospodarczą.8
Obok „działalności nieewidencjonowanej” pojawiają się również takie określenie jak
„działalność nierejestrowana”9 oraz termin „działalność nierejestrowa” – powszechnie
używany w środkach masowego przekazu. Jednakże i one zdają się nie być odpowiednio
sformułowane. Żadna działalność gospodarcza bowiem (w sensie materialnym) osoby
fizycznej nie podlega rejestracji w rejestrze. Ewidencja nie jest rejestrem, lecz stanowi spis
informacji zgłoszonych przez podmioty zobowiązane do zgłoszenia.
Skąd owe rozbieżności? Otóż w ustawie z dnia 2. lipca 2004r., o swobodzie
działalności gospodarczej, Dz.U. 2004 Nr 173 poz. 1807 - nie było przepisu, który
przewidywałby, jak to czyni obecnie art. 5 ust. 1 PrPrzed, że w przypadku spełnienia
określonych przesłanek działalność będąca działalnością gospodarczą w rozumieniu definicji
legalnej "nie stanowi działalności gospodarczej". Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, iż
kwestii nazewnictwa nie uporządkował legislator.10
Biorąc pod uwagę powyższe, niniejsze opracowanie wskazując na działalność
z art. 5 ust. 1 PrPrzed będzie posługiwało się określeniami „działalność formalnie
niegospodarcza” bądź też zamiennie „działalność formalnie niebędąca działalnością
gospodarczą”. Jak wskazują autorzy A. Piszcz oraz M. Etel - tak użyta terminologia
odpowiada konstrukcji prawnej, stworzonej przez ustawodawcę. Realizuje ona bowiem cechy
relewantne działalności gospodarczej wyznaczone w art. 3 PrPrzed, a mianowicie jest ona
działalnością zarobkową wykonywaną we własnym imieniu w sposób zorganizowany oraz
ciągły, która jednocześnie po spełnieniu przesłanek wskazanych treścią przepisu art. 5
PrPrzed zostaje wyłączona z pojęcia „działalności gospodarczej”.

7
Piszcz A., Komentarz do art. 5, [w:] Kozieł G. (red.), Prawo przedsiębiorców. Przepisy wprowadzające do
Konstytucji Biznesu, s. 58.
8
Art. 5 ust. 2 PrPrzed
9
Zbyt M., Podstawowe zasady (standardy) ładu gospodarczego w świetle ustawy z 6.3.2018 r. – Prawo
Przedsiębiorców, dodatek MoP 2018, Nr 13, s. 5.
10
Etel M., Działalność formalnie niegospodarcza, [w:] Powałowski A., Wolska H. (red.), Przedsiębiorcy i ich
działalności, s. 70.

3
Cechy relewantne działalności formalnie niegospodarczej
Na wstępnie należy zaznaczyć, iż dyskursy dotyczące działalności formalnie
niegospodarczej odznaczają się nie tylko rozbieżnością pojęciową, ale również brakiem
zgodności co do kanonu interpretacji konstrukcji oraz poszczególnych elementów
konstrukcyjnych kategorii działalności z art. 5 ust. 1 PrPrzed. W uzasadnieniu projektu
PrPrzed wymieniono trzy przesłanki statusu działalności formalnie niegospodarczej –
podmiotową, przychodową i formalną.11 A. Piszcz oraz A.K. Kruszewski natomiast
wyróżniają cztery cechy relewantne działalności formalnie niegospodarczej. A. Piszcz
wskazuje, że status działalności formalnie niegospodarczej opiera się na czterech
przesłankach – tj. podmiotowej, przychodowej, temporalnej i formalniej. 12 A.K. Kruszewski
tymczasem wskazuje na przesłanki: podmiotową, przychodową, przedmiotową oraz brak
wcześniejszego wykonywania działalności.13
Powszechne (jednolicie przyjęte w doktrynie) natomiast jest twierdzenie, że przesłanki
stanowiące cechy relewantne działalności formalnie niegospodarczej każdorazowo muszą
zaistnieć łącznie, gdyż jedynie wówczas konkretną działalność można określać mianem
działalności formalnie niegospodarczej oraz traktować zgodnie z dyspozycją art. 5
ust. 1 PrPrzed.14
Uwzględniając co powyższe – niniejsze opracowanie stanowi omówienie pięciu cech
relewantnych działalności formalnie niebędącej działalnością gospodarczą. Są to: przesłanka
podmiotowa, przesłanka przedmiotowa, przesłanka przychodowa, przesłanka temporalna
oraz przesłanka formalna.
Przesłanka podmiotowa
Zakres podmiotowy działalności formalnie niegospodarczej art. 5 ust. 1 PrPrzed
określa wprost - nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę
fizyczną. Tym samym de lege lata osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą
prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, nie może prowadzić działalności
formalnie niegospodarczej, o której mowa w art. 5 ust. 1 niniejszej ustawy.
Należy jednak pamiętać o fakcie, iż ograniczenie zdolności do czynności prawnych,
co do zasady, wyklucza możliwość podjęcia i wykonywania działalności gospodarczej –
jako działalności wykonywanej we własnym imieniu. W konsekwencji przyjęcia założenia,
11
Uzasadnienie projektu ustawy – Prawo przedsiębiorców, s. 20
12
Piszcz A., Komentarz do art. 5, [w:] Kozieł G. (red.), Prawo przedsiębiorców. Przepisy wprowadzające do
Konstytucji Biznesu, s. 59.
13
Kruszewski A.K., Komentarz do art. 5, [w:] Pietrzak A. (red.), Prawo przedsiębiorców. Komentarz., s. 82-85.
14
Etel M., Działalność formalnie niegospodarcza, [w:] Powałowski A., Wolska H. (red.), Przedsiębiorcy i ich
działalności, s. 72.

4
jakoby działalność formalnie niegospodarcza, poza omawianymi przesłankami, musi również
wypełniać znamiona działalności gospodarczej z art. 3 PrPrzed – zasadnym jest wysnucie
wniosku, iż nie każda osoba fizyczna jest uprawniona do wykonywania owej działalności.
Możliwość ta bowiem przysługuje wyłącznie osobie fizycznej o pełnej zdolności do
czynności prawnych – zgodnie z art. 11 – 13 ustawy z dnia 23. kwietnia 1964, Kodeks
cywilny, Dz.U. 1964 Nr 16 poz. 93.
Rozważając nad przesłanką podmiotową działalności formalnie niegospodarczej
należy również pochylić się nad kwestią art. 5 ust. 5 PrPrzed, który stanowi, iż przepisu art. 5
ust. 1 PrPrzed nie stosuje się do działalności wykonywanej w ramach umowy spółki cywilnej.
Oznacza to, że działalność osoby fizycznej wykonywana w ramach umowy spółki cywilnej
w żadnych okolicznościach nie może stanowić działalności formalnie niegospodarczej. Osoba
fizyczna podejmująca w ramach umowy spółki cywilnej działalność spełniającą przesłanki
z art. 3 PrPrzed będzie zobowiązana do złożenia wniosku o wpis do CEIDG.
Przesłanka przychodowa
Przychód należny z działalności formalnie niegospodarczej nie może przekroczyć
w żadnym miesiącu jej wykonywania górnej granicy ustalonej na poziomie 50% kwoty
minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w MinWynagrU.15
Przychodem należnym są, w myśl art. 5 ust. 6 PrPrzed, kwoty należne, choćby
nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych
bonifikat i skont. Jak zauważono w literaturze, 16 definicja ta jest wzorowana na zawartej
w art. 14 ust. 1 zd. 1 ustawy z dnia 26. lipca 1991r., o podatku dochodowym od osób
fizycznych, Dz.U. 1991 Nr 80 poz. 350, dalej zwana ustawą o PIT - definicji przychodu
z pozarolniczej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 niniejszej
ustawy. Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o PIT za przychód pozarolniczej działalności
gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane,
po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników
dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług
za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów
i usług. A.K. Kruszewki twierdzi na tej podstawie, iż przy wykładni pojęcia przychodu
wykorzystanego w art. 5 PrPrzed można korzystać z dorobku prawa podatkowego.17

15
Art. 5 ust. 1 PrPrzed
16
Piszcz A., Komentarz do art. 5, [w:] Kozieł G. (red.), Prawo przedsiębiorców. Przepisy wprowadzające do
Konstytucji Biznesu, s. 60; Kruszewski A.K., Komentarz do art. 5, [w:] Pietrzak A. (red.), Prawo
przedsiębiorców. Komentarz., s. 84.
17
Kruszewski A.K., Komentarz do art. 5, [w:] Pietrzak A. (red.), Prawo przedsiębiorców. Komentarz., s. 85.

5
Przesłanka temporalna
Kolejną przesłanką statusu działalności formalnie niegospodarczej jest
niewykonywanie działalności gospodarczej w okresie ostatnich 60 miesięcy.
Tak sformułowana przesłanka oznacza konieczność faktycznego niewykonywania
działalności gospodarczej, a nie sytuację, w której dana osoba fizyczna nie zgłosiła
działalności gospodarczej do CEIDG, ale faktycznie ją wykonywała choćby przez minimalnie
krótki czas w okresie ostatnich 60 miesięcy. Mając jednak na uwadze trudności ustalenia i
wykazania faktu wykonywania działalności gospodarczej bez wpisu można zakładać, że w
praktyce przesłanka temporalna będzie utożsamiana z datą wpisu (wykreślenia) w CEIDG.18
Odstępstwo od przesłanki temporalnej formułuje art. 195 przepisów z dnia 6. marca
2018r. wprowadzających ustawę - Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące
działalności gospodarczej, Dz.U. z 2018 r. poz. 650. Artykuł ten stanowi, iż przepis art. 5
ust. 1 PrPrzed, stosuje się również do działalności wykonywanej przez osoby, które w okresie
12 miesięcy przed dniem wejścia w życie PrPrzed, nie były wpisane do CEIDG lub których
wpis został wykreślony z CEIDG wcześniej niż 12 miesięcy przed dniem wejścia w życie
PrPrzed, nawet jeżeli w okresie ostatnich 60 miesięcy przed dniem wejścia w życie tej ustawy
wykonywały działalnoścí gospodarczą.
Przesłanka przedmiotowa
Na przesłankę przedmiotową działalności formalnie niegospodarczej zdają się składać
dwa komponenty. Po pierwsze, aktywność wykonywana w ramach działalności z art. 5
ust. 1 PrPrzed musi wypełniać znamiona działalności gospodarczej z art. 3 PrPrzed, co
oznacza iż musi być działalnością zarobkową wykonywaną we własnym imieniu w sposób
zorganizowany i ciągły. Po drugie, niniejsza ustawa nakłada na zakres przedmiotu
działalności formalnie niegospodarczej pewne ograniczenie, a mianowicie - działalności
wymagające uzyskania koncesji, zezwolenia albo wpisu do rejestru działalności regulowanej
– nie mogą być uznane za działalność formalnie niegospodarczą.19

18
Etel M., Działalność formalnie niegospodarcza, [w:] Powałowski A., Wolska H. (red.), Przedsiębiorcy i ich
działalności, s. 75.
19
Art. 44 ust. 3 PrPrzed

6
Przesłanka formalna
Przesłanka formalna działalności formalnie niegospodarczej polega na braku wpisu
do CEIDG,20 wymaganego co do zasady od działalności gospodarczej, 21 którego brak ma
formalnie utwierdzić i podkreślić, iż działalność określona w art. 5 ust. 1 PrPrzed nie jest
działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 3 PrPrzed, a podmiot ją wykonujący – nie jest
przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1 owej ustawy.
Z przesłanką formalną jest ponadto związana kwestia obligatoryjnego i
fakultatywnego wpisu do CEIDG. Innymi słowy, działalność z art. 5 ust. 1 PrPrzed może
uzyskać status działalności gospodarczej zarówno na wniosek jak i ipso iure.
Zgodnie z art. 5 ust. 2 zd. 1 PrPrzed osoba wykonująca działalność, o której mowa
w art. 5 ust. 1, może złożyć wniosek o wpis do CEIDG. Z zastrzeżeniem art. 5 ust. 3–4 (wpis
obligatoryjny) złożenie wniosku o wpis do CEIDG jest całkowicie dobrowolne i może
nastąpić w dowolnym czasie, stosownie do woli osoby wykonującej działalność formalnie
niegospodarczą. Wówczas - działalność, o której mowa w art. 5 ust. 1, staje się działalnością
gospodarczą z dniem określonym we wniosku.22
Obligatoryjnie natomiast osoba wykonująca działalność formalnie niegospodarczą
składa wniosek o wpis do CEIDG w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie
przychodu należnego w danym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę,
o którym mowa w MinWynagrU. W ten sposób art. 5 ust. 3-4 wiąże osobę wykonującą
działalność formalnie niegospodarczą obowiązkiem dokonania zgłoszenia legalizacyjnego
w następstwie przekroczenia zakresu przychodowego. W przypadku zgłoszenia
obligatoryjnego – dzień, w którym działalność formalnie niegospodarcza nabędzie status
działalności gospodarczej jest dniem, w którym nastąpiło przekroczenie kryterium
przychodowego.23

20
Uzasadnienie projektu ustawy – Prawo przedsiębiorców, s. 20
21
Art. 17 PrPrzed
22
Art. 5 ust. 2 zd. 2 PrPrzed
23
Art. 5 ust. 3 PrPrzed

7
Zakończenie
Niewątpliwym jest, iż ustawodawca w art. 5 ust. 1 PrPrzed stworzył osobliwą
konstrukcję prawną – działalność realizująca cechy relewantne działalności gospodarczej,24
która formalnie została z tego pojęcia wyłączona i nie stanowi działalności gospodarczej.
Bezsprzecznie wszelkie rozbieżności terminologiczne oraz brak zgodności co do kanonu
interpretacji konstrukcji oraz poszczególnych elementów konstrukcyjnych kategorii
działalności z art. 5 ust. 1 PrPrzed – staną się przedmiotem analiz, dzięki którym
wypracowana zostanie ujednolicona wykładnia, która znajdzie zastosowanie w praktyce.25

24
Wskazane art. 3 PrPrzed, tj. działalność zarobkowa wykonywana we własnym imieniu w sposób
zorganizowany i ciągły
25
Etel M., Działalność formalnie niegospodarcza, [w:] Powałowski A., Wolska H. (red.), Przedsiębiorcy i ich
działalności, s. 82.

8
Bibliografia:
Kotowicz B., Słaby M., Ułatwienia dla przedsiębiorców - próba oceny nowych rozwiązań
prawnych, dodatek MoP 2018, Nr 13
Kozieł G. (red.), Prawo przedsiębiorców. Przepisy wprowadzające do Konstytucji Biznesu.
Komentarz, Warszawa 2018, wyd. C.H. Beck
Lewandowski P., O definicji przedsiębiorcy i działalności gospodarczej po wejściu w życie
ustawy - Prawo Przedsiębiorców, Palestra 1-2/2019, ISSN: 0031-0344
Pietrzak A., Prawo przedsiębiorców. Komentarz, Warszawa 2019, wyd. Wolters Kluwer
Polska
Powałowski A., Hanna W. (red.), Przedsiębiorcy i ich działalności, Warszawa 2019, wyd.
C.H. Beck
Sieradzka M., Zakres przedmiotowy i podmiotowy ustawy z 6.3.2018r. – Prawo
Przedsiębiorców, dodatek MoP 2018, Nr 13
Zbyt M., Podstawowe zasady (standardy) ładu gospodarczego w świetle ustawy z 6.3.2018 r.
– Prawo Przedsiębiorców, dodatek MoP 2018, Nr 13
Źródła prawa:
ustawa z dnia 23. kwietnia 1964 r., Kodeks cywilny, Dz.U. 1964 Nr 16 poz. 93
ustawa z dnia 26. lipca 1991 r., o podatku dochodowym od osób fizycznych, Dz.U. 1991
Nr 80 poz. 350
ustawa z dnia 10. października 2002 r., o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, Dz.U. 2002
Nr 200 poz. 1679
ustawa z dnia 2. lipca 2004 r., o swobodzie działalności gospodarczej, Dz.U. 2004
Nr 173 poz. 1807
ustawa z dnia 6. marca 2018 r., przepisy wprowadzające ustawę – Prawo przedsiębiorców
oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej, Dz.U. 2018 poz. 650
ustawa z dnia 6. marca 2018 r., Prawo Przedsiębiorców, Dz.U. 2018 poz. 646
ustawa z dnia 19. lipca 2019 r., o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę,
Dz.U. 2019 poz. 1564
Źródła inne:
uzasadnienie projektu ustawy prawo przedsiębiorców z dnia 10. lutego 2017 r.