Devre Analizi I

Dr.Öğr.Üyesi Umut Tilki

6.Hafta / Devre Teoremleri II
 6. Hafta / Hedefler
• Thevenin ve Norton eşdeğer devresinin çıkarılması
• Elektriksel devrelerin Thevenin ve Norton teoremleri ile analizi
• Max. Güç Transferi
 6. Hafta / Devre Teoremleri II
Thevenin Teoremi:
• Lineer elektriksel devrelerde değeri sürekli
olarak değişen eleman bulunduğunda,
devrenin değişmeyen kısmını bir gerilim
kaynağı ve seri bağlı bir direnç ile göstererek
yapılan çözümleme yöntemine Thevenin
Teoremi denir.
• Thevenin eşdeğer devre yapısında, bir
gerilim kaynağı (𝑉𝑇ℎ ) ve kaynağa seri bağlı
direnç (𝑅𝑇ℎ ) değerleri hesaplanmalıdır.
 6. Hafta / Devre Teoremleri II
• Thevenin Gerilimi (𝑉𝑇ℎ ), terminallerdeki açık devre gerilimi iken,
Thevenin eşdeğer direnci (𝑅𝑇ℎ ), devrede bağımsız kaynaklar
kapalı iken, terminallerden görülen dirençtir.
 6. Hafta / Devre Teoremleri II
• 1.Durum: Devrede bağımlı kaynak olmadığında, bağımsız
kaynaklar kapatılır ve terminallerden gözüken eşdeğer direnç
(𝑅𝑇ℎ ) olur.
• 2.Durum: Devrede bağımlı kaynak olduğunda, bağımsız kaynaklar
kapatılır, bağımlı kaynağın aktif olabilmesi için devreye sembolik
bağımsız bir kaynak (akım veya gerilim) eklenir. Terminallerdeki
direnç değeri hesaplanır.
 6. Hafta / Devre Teoremleri II
• Değişken yük direncine sahip lineer bir devrede yük
üzerinden geçen akım ve gerilim değerleri;
 6. Hafta / Devre Teoremleri II
Örnek: Verilen devrenin Thevenin eşdeğerini bulup 𝑅𝐿 = 6, 16, 36Ω
için yük üzerinden akan akım değerlerini hesaplayınız.
Thevenin eşdeğeri için 𝑉𝑇ℎ ve
𝑅𝑇ℎ hesaplanmalı.

𝑅𝑇ℎ için; bağımsız kaynaklar kapatılır.

 6. Hafta / Devre Teoremleri II
𝑉𝑇ℎ için; yükün bağlı olduğu terminallerdeki açık devre gerilimi
hesaplanır.

i1 = 0.5 A

VTh = 12(i1 − i2) = 12(0.5 + 2.0) = 30 V

 6. Hafta / Devre Teoremleri II
Thevenin eşdeğeri:

𝑅𝐿 = 6 Ω

𝑅𝐿 = 16 Ω

𝑅𝐿 = 26 Ω
 6. Hafta / Devre Teoremleri II
Çalışma Sorusu: I akımını Thevenin teoremi ile hesaplayınız.
 6. Hafta / Devre Teoremleri II
Örnek: a-b terminallerinden görülen devrenin Thevinin eşdeğerini
bulunuz.
Bağımlı kaynak var. 𝑅𝑇ℎ hesaplamada
sembolik kaynak eklenecek!
Bağımsız kaynaklar kapatıldıktan sonra
a-b terminallerindeki gerilim değeri,
geçen akıma bölünür ve 𝑅𝑇ℎ bulunur.
1. döngüde KVL:

−4i2 = vx = i1 − i2
 6. Hafta / Devre Teoremleri II
• 2. ve 3. döngülerde KVL uygulanırsa;

io = −i3 = 1/6 A
 6. Hafta / Devre Teoremleri II
• 𝑉𝑇ℎ Thevenin gerilimi,

4(i1 − i2) = vx i2 = 10/3 A. VTh = voc = 6i2 = 20 V

 6. Hafta / Devre Teoremleri II
Çalışma Sorusu: Verilen devrenin Thevenin eşdeğerini bulunuz.
 6. Hafta / Devre Teoremleri II
Örnek: a-b terminallerinden görülen devrenin Thevenin eşdeğerini
bulunuz.
Bağımsız kaynak olmadığından
𝑉𝑇ℎ = 0𝑉.
Thevenin eşdeğer direncini
bulmak için, bağımsız kaynak eklenir.

𝑖0 = 1𝐴. olsun.

RTh = vo /1 = −4 Ω.
 6. Hafta / Devre Teoremleri II
• Devreyi değerlendirmek için 9Ω ve 10V’luk yük bağlayalım.
Thevenin eşdeğeri kullanılırsa;

ix = i2 − i1
 6. Hafta / Devre Teoremleri II
Çalışma Sorusu: Verilen devrenin Thevenin eşdeğerini bulunuz.
 6. Hafta / Devre Teoremleri II
Norton Teoremi:
• Bir lineer elektriksel devre, bir akım kaynağı
(𝐼𝑁 ) ve akım kaynağına paralel bağlı bir
direnç (𝑅𝑁 ) ile gösterilebilir. Bu eşdeğer
devre yapısı Norton eşdeğeridir.
• Norton Akımı (𝐼𝑁 ), yükün bağlı olduğu
terminallerden akan kısa devre akımıdır.
• Norton Eşdeğer Direnci (𝑅𝑁 ), devrede tüm
bağımsız kaynaklar kapatıldığında, yükün
bağlı olduğu terminallerden gözüken
dirençtir.
 6. Hafta / Devre Teoremleri II
Örnek: Şekildeki devrenin Norton eşdeğerini bulunuz.

Norton eşdeğer direnci; tüm bağımsız

kaynaklar kapatılır ve a-b terminallerinden
görülen direnç
 6. Hafta / Devre Teoremleri II
• Norton akımı; (kısa devre akımı)

i2 = 1 A = isc = IN

• Norton eşdeğer devresi;

 6. Hafta / Devre Teoremleri II
• Thevenin’den gidilseydi:

voc = VTh = 5i4 = 4 V

 6. Hafta / Devre Teoremleri II
Çalışma Sorusu: Norton eşdeğer devresini bulunuz.
 6. Hafta / Devre Teoremleri II
Örnek: Verilen devre için Norton eşdeğerini bulunuz.
Norton direnci için, bağımsız kaynaklar kapatılır.
1V’luk sembolik kaynak eklenir ve kaynaktan
geçen akım hesaplanır.
𝑖𝑥 = 0𝐴. olur. (4ohm üzerinden akım akmaz.)
 6. Hafta / Devre Teoremleri II
• 𝐼𝑁 kısa devre akımı için:

IN = 7 A olur.
 6. Hafta / Devre Teoremleri II
Çalışma Sorusu: Verilen devre için Norton eşdeğerini bulunuz.
TEŞEKKÜRLER