ANALIZA STANU BEZPIECZEŃSTWA

I HIGIENY PRACY NA STANOWISKU

PRACY STOLARZA
 SPIS TREŚCI

Wstęp
1. Opis zakładu
1.2.Budynki, pomieszczenia i teren zakładu
1.3 Wykaz stanowisk pracy w zakładzie stolarskim
1.4 Wyposażenie techniczne
1.5 Proces technologiczny produkcji stolarki okiennej i drzwiowej

2. Raport z analizy stanu bhp

2.1.1 Pytania kontrolne – dotyczące zatrudnienia pracownika
2.1.2 Pytania kontrolne – dotyczące stanowiska robotniczego
2.2 Identyfikacja zagrożeń na stanowisku pracy
2.3 Wypadki przy pracy
2.4 Wyniki kontroli organów zewnętrznych
2.5 Wyniki kontroli przeprowadzonych przez służbę bhp
 (pracownika wykonującego zadania służby bhp)
2.6 Pozostałe zagadnienia dotyczące analizy stanu bhp wraz
z uwagami pracowników

3. Wnioski z analizy stanu bhp

3.1 Działania pracodawcy
3.2 Polecenie służbowe

4. Plan poprawy warunków bhp

 WSTĘP
Pracownicy zatrudnieni w zakładach stolarskich są narażeni na oddziaływanie
różnorodnych czynników niebezpiecznych i szkodliwych zagrażających ich zdrowiu i życiu.
Praca w warunkach narażenia na wyżej wymienione czynniki stwarza możliwość
wystąpienia niepożądanych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych
występujących w środowisku pracy.
Czynniki występujące w środowisku pracy często różnią się, jeśli chodzi o ich rodzaje,
stężenia lub natężenia od czynników występujących w naturalnym środowisku człowieka.
Różnice te wynikają z procesów pracy w danym zakładzie.
W zakładach stolarskich występują czynniki niebezpieczne i szkodliwe. Należą do nich
m.in. substancje chemiczne oraz czynniki takie jak: hałas, drgania (wibracja). Źródłem ich
emisji są urządzenia i maszyny.
W związku z zagrożeniami na stanowiskach pracy, zgodnie z art. 226 ustawy [13]
Pracodawca jest obowiązany informować pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże
się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.
W oparciu o rozporządzenie [21] pracodawca jest obowiązany oceniać i dokumentować
ryzyko zawodowe, występujące przy określonych pracach oraz stosować niezbędne środki
profilaktyczne zmniejszające ryzyko. W szczególności pracodawca jest obowiązany:
 zapewnić organizację pracy i stanowisk pracy w sposób zabezpieczający
pracowników przed zagrożeniami wypadkowymi oraz w przypadku oddziaływania
czynników szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia,
 zapewnić likwidację zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników, głównie przez
stosowanie technologii, urządzeń, materiałów i substancji nie powodujących takich
zagrożeń.
Jeżeli ze względu na rodzaj procesu pracy likwidacja zagrożeń nie jest możliwa, należy
stosować odpowiednie rozwiązania organizacyjne i techniczne, w tym odpowiednie środki
ochrony zbiorowej, ograniczające wpływ tych zagrożeń na zdrowie i bezpieczeństwo
pracowników. W sytuacji, gdy ograniczenie zagrożeń w wyniku zastosowania rozwiązań
organizacyjnych i technicznych nie jest wystarczające, pracodawca jest obowiązany
zapewnić pracownikom środki ochrony indywidualnej, odpowiednie do rodzaju i poziomu
zagrożeń.
Pracodawca jest obowiązany zapewnić systematyczne kontrole stanu bezpieczeństwa i
higieny pracy, ze szczególnym uwzględnieniem organizacji procesów pracy, stanu
technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych oraz ustalić sposoby rejestracji
nieprawidłowości i metody ich usuwania.
W razie stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników,
osoba kierująca pracownikami jest obowiązana do niezwłocznego wstrzymania prac i
podjęcia działań w celu usunięcia tego zagrożenia.
Celem analizy bezpieczeństwa i higieny pracy jest przedstawienie podstawowych
zagrożeń i uciążliwości występujących w środowisku pracy, małego zakładu napraw
samochodów.
Identyfikacja zagrożeń i ocena ryzyka zawodowego jest niezbędna do zapewnienia
poprawy warunków pracy przez działanie korygujące i zapobieganie, które należy podjąć w
celu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu akceptowalnego, a tym samym do
zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zatrudnionych tam pracowników.

Zakres analizy obejmuje:

 charakterystykę czynników niebezpiecznych i uciążliwych występujących
w zakładach stolarskich,
 wymagania ogólne dla pomieszczenia, stanowiska pracy i pracownika,
 podstawowe wymagania w zakresie higieniczno – sanitarnym,
 zasadę oceny ryzyka zawodowego,
 kompleksową ocenę ryzyka zawodowego na stanowisku stolarza maszynowego
w Usługowym Zakładzie Stolarskim w Starachowicach.

1. CHARAKTERYSTYKA ZAKŁADU
Usługowy Zakład Stolarski jest usytuowany w Bytowie na ul. Sikorskiego
Głównym procesem technologicznym jest produkcja stolarki okiennej i drzwiowej.
Zakład zatrudnia 10 osób – mężczyzn - pracujących w systemie jednozmianowym.

1.2 BUDYNKI, POMIESZCZENIA I TEREN ZAKŁADU

W budynku zakładu stolarskiego znajdują się następujące pomieszczenia:

- od strony południowej:
 hala główna maszyn,
 suszarnia komorowa,
 pomieszczenia higieniczno-sanitarne
- od strony północnej:
 hala maszyn i montażu,
 wiata magazynowa, przygotowanie produkcji,

W podpiwniczeniu północnej części budynku znajdują się:

 magazyn gotowych wyrobów,
 magazyn trocin,
 lakiernia,
 kotłownia,
 skład opału.
Schemat rozmieszczenia pomieszczeń, stanowisk pracy oraz zainstalowanych maszyn
i urządzeń ilustrują rysunki 1 i 2.
 Rys.1. Rozplanowanie maszyn i urządzeń.
1. Wyrówniarka
4. Piła tarczowa
7. Frezarko – wiertarka z układem
poziomym wrzeciona
10. Frezarka z osią pionową
wrzeciona
13. Frezarka czopiarka z osią
pionową wrzeciona
16. Rury odciągowe trocin i pyłów
17. Regały na pomoce i narzędzia
z obrabiarek
19. Tablica rozdzielcza prądu
elektrycznego, wyłącznik
główny, zabezpieczenia
przeciwporażeniowe
23. Piec c.o. i c.t. typ AZSO – 50
22. Cyklon – wyciąg ze zsypem
trocin i pyłów drewna
B - hala maszyn i montażu
2. Grubościówka
5. Piła taśmowa
8. Piła tarczowa kątowa
11. Frezarka z osią pionową
wrzeciona
14. Pola odkładcze
20. Stanowisko lakierowania
natryskowego
opalany trocinami i odpadami
poprodukcyjnymi drewna
(Automatyczny Zespół
Spalania Odpadami)
C - suszarnia komorowa
3. Frezarka z osią pionową
wrzeciona
6. Prasa hydrauliczna do
czopowania
9. Szlifierka - ostrzałka słupowa
12. Ścisk hydrauliczny
15. Magazyn materiałów i narzędzi
18. Stanowiska monterskie okien
i drzwi,
21.Wyciąg mechaniczny pyłu –
oddolny
A - hala główna maszyn
D - wiata magazynowa,
przygotowanie produkcji
 E – pomieszczenia socjalno – F - pomieszczenia parterowe (pod
higieniczne częścią B budynku)

Rys.2. Pomieszczenia w podpiwniczeniu pod częścią budynku B.

LEGENDA:
K - kotłownia, opalanie
MGW – magazyn MT - magazyn trocin,
trocinami i H - hydrant, ujęcie wody
gotowych wyrobów zsyp
odpadami drewna
P.poż. – miejsce
WE - wyjście lokalizacji sprzętu
L - lakiernia O - skład opału
ewakuacyjne przeciwpożarowego
– gaśnic

1.3 WYKAZ STANOWISK PRACY W ZAKŁADZIE STOLARSKIM

W Usługowym Zakładzie Stolarskim w Starachowicach znajdują się następujące
stanowiska:
 stanowiska obróbki mechanicznej,
 stanowisko klejenia desek,
 stanowisko czopowania i klejenia,
 stanowisko czopowania i klejenia,
 stanowiska monterskie,
 stanowisko lakierowania natryskowego.
 1.4 WYPOSAŻENIE TECHNICZNE

Na stanowisku obróbki mechanicznej znajdują się następujące obrabiarki:

 frezarki z osią pionową wrzeciona typ FD – 2 ,, GOMAD ‘’ (sztuk 2) i typ DYFE – 2 ,,
JAROMA” (sztuk 1),
 wyrówniarka typ DSZB ,, ŻEFAM ” (sztuk 1),
 heblarka grubościówka typ ,, DSNA – 63 ‘’ (sztuk 1),
 frezarko- czopiarka z osią pionową wrzeciona typ ,, FC – 10 ‘’(sztuk 1),
 piła tarczowa typ ,, DORA – 40” (sztuk 1),
 piła taśmowa typ ,, DPTA – 40 ‘’ (sztuk 1),
 wiertarko-frezarka z układem poziomym wrzeciona (sztuk 1),
 piła tarczowa kątowa typ ,, MAKITA” (sztuk 1),
Na stanowisku klejenia desek znajduje się ścisk hydrauliczny typ HRSO
(sztuk 1), zaś na stanowisku czopowania i klejenia znajduje się prasa hydrauliczna
pozioma do czopowania (sztuk 1).
Znajdują się także stanowiska monterskie (sztuk 3), oraz stanowisko
lakierowania natryskowego (sztuk 1).

Stolarz wykonuje elementy drewniane lub drewnopodobne na podstawie

dokumentacji, rysunków technicznych lub własnych projektów. Stolarz dobiera
odpowiednie gatunki drewna lub materiały drewnopodobne, kleje, pokosty, farby i lakiery
w zależności od ich właściwości i od przeznaczenia. Precyzyjnie wycina i łączy elementy
przy pomocy różnego sprzętu mechanicznego lub ręcznego. Szlifuje i lakieruje
powierzchnie drewniane lub drewnopodobne, montuje je w przewidzianym miejscu.
Zajmuje się rekonstrukcją oryginalnych, zabytkowych mebli: odtwarza brakujące elementy,
konserwuje i odpowiednio zabezpiecza przed szkodnikami czy dalszym zepsuciem. Do
wykonania tych czynności stolarz używa takich narzędzi jak : piły, dłuta, wiertarki, młotki,
pilarki, wyrzynarki, strugarki, szlifierki, wczepiarki, tokarki suportowe, drążarki.

1.5 PROCES TECHNOLOGICZNY PRODUKCJI STOLARKI

OKIENNEJ I DRZWIOWEJ

Na rys. 3 przedstawiono podstawowe fazy procesu technologicznego produkcji

stolarki okiennej i drzwiowej, na który składa się:
 przygotowanie drewna do produkcji,
 wstępna obróbka (rys.1 hala A),
 dalsza obróbka (rys.1 hala B),
 montaż elementów drzwi i okien (rys. 1 hala B),
 obróbka końcowa,
 składowanie gotowych wyrobów w magazynie.
Do produkcji stolarki okiennej i drzwiowej stosowane są następujące surowce
i produkty:
 surowce - tarcica sosnowa,
 produkty – kleje wodne (ekologiczne) FOLKO – LIT/ZKD4 – 91 i DURO – LOK 270,
 lakiery wodne ekologiczne na bazie wody (ekologiczne): Cetol – WP 560 (podkładowy)
i Cetol – WF 750 (nawierzchniowy).

Przygotowanie drewna do produkcji

transport mokrej tarcicy z magazynu
do suszarni, suszenie tarcicy.

Wstępna obróbka:
obcinanie oflisów, cięcie tarcicy na
dłużyce, wstępne struganie powierzchni
dłużyc, struganie powierzchni dłużyc
na odpowiedni wymiar, cięcie dłużyc
na żądane wymiary,
frezowanie kształtów elementów
Dalsza obróbka:
konstrukcyjnych okien i drzwi.
frezowanie czopów w elementach
krótkich składowych okien i drzwi,
czopowanie, klejenie elementów
krótkich,

Montaż elementów drzwi i okien:

pasowanie, składanie elementów,
składowanie na polach odkładczych
w celu wyschnięcia i usunięcia naprężeń
wewnętrznych powstałych w wyniku
klejenia w prasie hydraulicznej.

Rys. 3. Fazy procesu technologicznego

Obróbka końcowa: produkcji drzwi i okien.
lakierowanie natryskowe,, montowanie
szyb i osprzętu (zawiasy, zamki).
1.6 Schemat organizacyjny Usługowego Zakładu Stolarskiego

Składowanie gotowych wyrobów

w magazynie
 Na rys. 4 przedstawiono schemat organizacyjny Zakładu. Zakład zatrudnia 12
osób (wraz z właścicielami).

Właściciele Zakładu
(2 osoby)

Stolarz Monter Lakiernik Przygotowanie

maszynowy (2 osoby) (1 osoba) produkcji,
(5 osób) magazynowanie
transport
(2 osoby)

Rys. 4. Schemat organizacyjny Usługowego Zakładu Stolarskiego w Starachowicach

2. RAPORT Z ANALIZY STANU BHP

Niżej przedstawiono w formie tabelarycznej zestaw listę pytań kontrolnych
na podstawie której oceniono wstępnie stan bhp na stanowisku pracy stolarza
maszynowego.

2.1.1 PYTANIA KONTROLNE DOTYCZĄCE ZATRUDNIENIA

PRACOWNIKA

L.p. Udziel odpowiedzi na pytania wstawiając znak X do właściwej rubryki tak nie

L.p. P Y T A N I A DOTYCZĄCE ZATRUDNIENIA

1. Czy z pracownikiem zawarto umowę o pracę? X
Czy umowa zawiera określony rodzaj pracy , miejsce jej wykonywania , termin rozpoczęcia
2.
pracy oraz wynagrodzenie odpowiadające rodzajowi pracy? X
3. Czy umowa została zawarta przed przystąpieniem pracownika do pracy? X
4. Czy przed dopuszczeniem do pracy pracownika skierowano na wstępne badania lekarskie? X
Czy w wyniku wstępnych badań lekarskich pracownik otrzymał orzeczenie stwierdzające
5. X
zdolność do pracy na danym stanowisku (określonym w umowie)?
Czy ostatnie orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku
6. X
jest aktualne?
Jeżeli nie, to czy pracownika skierowano na okresowe badania lekarskie (kontrolne lub
6a.
okresowe)?
7. Czy profilaktyczne badania lekarskie odbyły się na koszt pracodawcy? X
8.1. Czy pracownik odbył szkolenie wstępne: - ogólne? X
 Czy pracownik odbył szkolenie wstępne: - stanowiskowe (na stanowisku określonym w
8.2. X
umowie)?
Czy pracownik potwierdził na piśmie zapoznanie się z przepisami oraz zasadami
9. X
bezpieczeństwa i higieny pracy?
10. Czy pracownik wykonuje pracę określoną w umowie? X
Czy szkolenie ogólne przeprowadził :
 pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy albo
11. X
 pracownik wyznaczony przez pracodawcę , posiadający ukończone aktualne szkolenie
w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy?
Czy szkolenie wstępne stanowiskowe przeprowadził bezpośredni przełożony pracownika,
12. posiadający odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz przeszkolenie w X
zakresie metod prowadzenia instruktażu?
13. Czy pracownik odbył szkolenie wstępne podstawowe? X
Czy szkolenie wstępne podstawowe zostało przeprowadzone w oparciu o program
14.1. opracowany dla danego zakładu i rodzaju stanowisk ? X

Czy szkolenie wstępne podstawowe zostało przeprowadzone przez wykładowców i

14.2. instruktorów o wysokich kwalifikacjach, odpowiednich do realizowanych programów X
szkolenia?
15. Czy szkolenie podstawowe zakończyło się egzaminem sprawdzającym ? X
16. Czy pracownik otrzymał świadectwo ukończenia szkolenia podstawowego? X
17. Czy szkolenie jest nadal aktualne? X
Jeżeli nie, to czy w najbliższym czasie (do 1 miesiąca) pracownik odbędzie szkolenie
17a
okresowe ?
Czy pracownik został wyposażony w niezbędną odzież i obuwie robocze oraz środki
18. X
ochrony indywidualnej?
Jeżeli nie, to czy pracownikowi wypłacono za używanie własnej odzieży jako odzieży
18a
roboczej?
Czy założono dla pracownika indywidualną kartę ewidencji:
 wydanych środków czystości,
 wydanej odzieży i obuwia roboczego,
19. X
 wydanych środków ochrony indywidualnej,
 wypłaconych ekwiwalentów za używanie własnej odzieży i obuwia,
 wypłaconych ekwiwalentów za pranie i konserwację odzieży i obuwia?
20. Czy odzież i obuwie robocze jest dostosowane do budowy antropologicznej pracownika? X
21. Czy pracownik używa odzieży, obuwia i środków ochrony indywidualnej? X
Czy odzież, obuwie i środki ochrony indywidualnej spełniają wymogi Polskich Norm i
22. X
posiadają atest na znak bezpieczeństwa B i CIOP?
23. Czy odzież obuwie oraz środki ochrony indywidualnej nie są zniszczone? X
Czy pracownik ma możliwość swobodnej wymiany zużytych i uszkodzonych środków
24. X
ochrony indywidualnej , odzieży i obuwia roboczego?
25. Czy pracownikowi zapewniono możliwość prania i konserwacji odzieży? X
25a Jeżeli nie, to czy jest wypłacany ekwiwalent za pranie i konserwację odzieży? X
26. Czy pracownik został zgłoszony do ubezpieczenia społecznego? X
27. Czy założono pracownikowi imienną kartę ewidencji czasu pracy? X
28. Czy założono pracownikowi imienną kartę udzielanych urlopów wypoczynkowych? X
29. Czy założono pracownikowi imienną kartę ewidencji wypłacanych wynagrodzeń? X
30. Czy ewidencje są prowadzone w sposób bieżący (systematycznie)? X
31. Czy ewidencja czasu pracy odzwierciedla rzeczywisty czas pracy pracownika? X
32. Czy przestrzegane są przepisy o czasie pracy ( wymiar czasu pracy, praca w porze nocnej , X
 niedziele, święta , dni dodatkowo wolne od pracy)?
Czy pracownik otrzymuje wynagrodzenie odpowiednie do rodzaju pracy i wymiaru czasu
33. X
pracy?
Czy ewidencja wynagrodzeń umożliwia określenie wysokości wynagrodzenia, jakie
34. X
pracownik otrzymał za wykonaną pracę w poszczególnych miesiącach?
35. Czy wynagrodzenie (np. ostatnie ) zostało prawidłowo naliczone? X
36. Czy wynagrodzenia są wypłacane systematycznie (przynajmniej raz w miesiącu)? X
Czy zakład systematycznie odprowadza zaliczkę z tytułu podatku dochodowego od osób
37. X
fizycznych?
38. Czy zakład systematycznie odprowadza składkę na ubezpieczenie społeczne? X
39. Czy założono dla pracownika teczkę osobową? X
40. Czy teczka osobowa podzielona została na 3 części , poprzedzone spisami treści? X
Czy teczka osobowa w części A zawiera:
41.1. X
- wypełniony kwestionariusz z fotografią pracownika?
41.2. - świadectwo pracy z poprzedniego miejsca pracy? X
- dokument potwierdzający kwalifikacje zawodowe, wymagane do wykonywania pracy
41.3. X
(kopie, odpisy
- świadectwo ukończenia szkoły podstawowej – w przypadku osoby niepełnoletniej,
41.4.
ubiegającej się o zatrudnienie w celu przygotowania zawodowego?
- orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na określonym
41.5. X
stanowisku ( badanie wstępne ) ?
Czy teczka osobowa w części B zawiera :
42.1. X
- umowę o pracę ?
-pisemne potwierdzenie zapoznania się pracownika z treścią regulaminu pracy (szkolenie
42.2. wstępne ogólne), a także z zakresu informacji objętych tajemnicą określoną w X
obowiązujących ustawach dla umówionego z pracownikiem rodzaju pracy?
- pisemne potwierdzenie zapoznania się pracownika z przepisami i zasadami pracy na
42.3.
stanowisku pracy (szkolenie wstępne stanowiskowe)? X
- zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny
42.4. X
pracy (szkolenie wstępne podstawowe)?
- oświadczenie pracownika będącego rodzicem lub opiekunem dziecka, o którym mowa w
42.5. art. 129.5 pkt 3, art. 178 § 2 i art. 188 Kodeksu pracy, o zamiarze lub o braku zamiaru X
korzystania z uprawnień określonych w tych przepisach?
- dokumenty dotyczące powierzenia pracownikowi mienia z obowiązkiem zwrotu albo do
42.6.
wyliczenia się?
42.7. - dokumenty związane z podnoszeniem przez pracownika kwalifikacji zawodowych? X
- oświadczenie dotyczące wypowiedzenia pracownikowi warunków umowy o pracę lub
42.8.
zmiany tych warunków w innym trybie (o ile takie czynności były dokonywane?
- dokumenty związane z przyznaniem pracownikowi nagrody lub wyróżnienia oraz
42.9.
wymierzeniem kary porządkowej?
- pisma dotyczące udzielania pracownikowi urlopu wychowawczego oraz urlopu
42.10 X
bezpłatnego?
- orzeczenie lekarskie wydane w związku z przeprowadzonymi badaniami okresowymi i
42.11 X
kontrolnymi?
- umowę o zakazie konkurencji , jeżeli strony zawarły taką umowę w okresie pozostawania
42.12
w stosunku pracy?
- korespondencję z reprezentującą pracownika zakładową organizacją związkową we
wszystkich sprawach wymagających współdziałania pracodawcy z tą organizacją lub X
42.13
innymi podmiotami konsultującymi sprawy ze stosunku pracy?
42.14 - informacje dotyczące wykonywania przez pracownika powszechnego obowiązku obrony? X
 2.1.2 PYTANIA KONTROLNE DOTYCZĄCE STANOWISKA
ROBOTNICZEGO

Lp. P Y T A N I A DOTYCZĄCE STANOWISKA PRACY tak nie

Czy maszyny, urządzenia i narzędzia, w które wyposażone zostało stanowisko, posiadają
1 certyfikat na znak bezpieczeństwa ,,B’’ lub deklarację zgodności z przepisami bezpieczeństwa
X
pracy i Polskimi Normami?
Czy maszyny i urządzenia posiadają dokumentację techniczno-ruchową opracowaną przez
2 X
producenta lub dostawcę?
3 Czy maszyny, urządzenia i narzędzia są sprawne technicznie? X
Czy maszyny podlegające dozorowi technicznemu posiadają odpowiednią decyzję zezwalającą
4 X
na ich użytkowanie
5 Czy na stanowisku roboczym pracownik posiada co najmniej 2 m2wolnej powierzchni? X
Czy na stanowisku roboczym na każdego pracownika przypada co najmniej 13 m3 wolnej
6 X
objętości pomieszczenia?
7 Czy stanowisko znajduje się w pomieszczeniu pracy o odpowiedniej wysokości? X
Jeżeli odpowiedź brzmi ,,nie’’, to czy została wydana przez Wojewódzkiego Inspektora
7a Sanitarnego zgoda na obniżenie wysokości pomieszczenia oraz czy zostały spełnione warunki
obniżenia wysokości pomieszczenia?
8 Czy stanowisko znajduje się powyżej poziomu terenu? X
Jeżeli odpowiedź brzmi ,,nie’’, to czy została wydana przez Wojewódzkiego Inspektora
8a
Sanitarnego zgoda na obniżenie poziomu podłogi?
9 Czy stanowisko posiada oświetlenie dzienne? X
Jeżeli odpowiedź brzmi ,,nie’’, to czy została wydana przez Wojewódzkiego Inspektora
9a
Sanitarnego zgoda na zastosowanie wyłącznie oświetlenia sztucznego?
10 Czy stanowisko posiada oświetlenie sztuczne (miejscowe lub stanowiskowe)? X
Czy zostały wykonane pomiary natężenia oświetlenia na stanowisku roboczym i czy są one
11 X
pozytywne?
Czy do stanowisku pracy zapewniona jest odpowiednia temperatura dostosowana do rodzaju i
12 X
odzieży pracownika?
13 Czy do maszyn i urządzeń prowadzą przejścia i dojścia o odpowiedniej szerokości? X
Czy maszyny i urządzenia znajdujące się na stanowisku roboczym posiadają odpowiednie
14 X
włączniki i wyłączniki awaryjne oraz czy są one właściwie oznakowane?
Czy maszyny i urządzenia znajdujące się na stanowisku roboczym posiadają wyłączniki
15 X
awaryjne i urządzenia hamujące – o ile jest to wymagane szczegółowymi przepisami?
Czy maszyny i urządzenia znajdujące się na stanowisku roboczym posiadają urządzenia
16 zabezpieczające przed wypadkiem w razie przyłączenia maszyny do źródła energii po X
krótkotrwałym jej zaniku?
Czy urządzenie posiada łatwo dostrzegalną i zrozumiałą sygnalizację ostrzegawczą i alarmową –
17
o ile taka jest wymagana?
Czy elementy ruchome i inne części maszyn, które w razie zetknięcia się z nimi stwarzają
18 zagrożenie, posiadają do wysokości co najmniej 2,5 m od poziomu podłogi (podestu) osłony lub X
inne skuteczne urządzenia ochronne?
19 Czy pasy, łańcuchy, taśmy, koła zębate i inne elementy układów napędowych oraz części
maszyn zagrażające spadnięciem, znajdujące się nad stanowiskami pracy lub przejściami na X
 wysokości ponad 2,5 m od poziomu podłogi, posiadają osłony zabezpieczające przed
możliwością powstania wypadku?
20 Czy stosowane osłony skutecznie uniemożliwiają bezpośredni dostęp do strefy niebezpiecznej? X
Czy maszyny i urządzenia posiadają znakowanie znakami i barwami, zgodnie z wymaganiami
21 X
określonymi w Polskich Normach?
Czy czynniki szkodliwe i niebezpieczne powstające podczas procesu produkcyjnego są usuwane
22 X
w miejscu ich powstawania?
23 Czy odpady produkcyjne są bieżąco usuwane ze stanowiska pracy? X
24 Czy na stanowisku roboczym jest skuteczna wentylacja? X
25 Czy dla maszyn i urządzeń została opracowana dokumentacja techniczno-ruchowa? X
Czy dla substancji chemicznych stosowanych w procesie technologicznym opracowano karty
26
charakterystyki substancji chemicznych?
Czy substancje chemiczne zostały oznakowane w sposób widoczny i umożliwiający ich
27
identyfikację?
Czy substancje niebezpieczne posiadają opakowania zabezpieczające je przed ich szkodliwym
28
działaniem, porażeniem lub wybuchem?
29 Czy została opracowana stanowiskowa instrukcja bezpiecznej pracy? X
30 Czy zostały oznakowane miejsca niebezpieczne? X
Czy dla poszczególnych maszyn i urządzeń zasilanych energią elektryczną zostały
31 przeprowadzone pomiary skuteczności ochrony przeciwporażeniowej i czy wynik badań jest X
pozytywny?
Czy wystąpiono do Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego o określenie zakresu pomiarów
32 X
środowiska pracy?
Czy wykonano niezbędne pomiary środowiska pracy oraz założono rejestr wyników i karty
33 X
pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia?
Czy ustalono dla materiałów technologicznych stopień ich szkodliwości dla zdrowia
34 X
pracowników?
35 Czy pracownicy zatrudnieni na stanowisku pracy posiadają umowy o pracę X
36 Czy pracownicy zatrudnieni na stanowisku posiadają aktualne profilaktyczne badania lekarskie? X
37 Czy pracownicy posiadają wstępne , stanowiskowe i podstawowe szkolenia z zakresu bhp? X
38 Czy pracownicy zostali objęci okresowymi szkoleniami z zakresu bhp? X
39 Czy pracownicy posiadają wymagane kwalifikacje do wykonywania danej pracy? X
Czy pracownicy zostali wyposażeni w odzież i obuwie robocze zgodnie z tabelą norm
40 X
przydziału odzieży?
41 Czy pracownicy zostali wyposażeni w niezbędne środki ochrony indywidualnej? X
Czy dostarczone środki ochrony indywidualnej posiadają certyfikat na znak
42 X
bezpieczeństwa ,,B””
42a I zostały oznaczone tym znakiem lub posiadają deklarację zgodności? X
Czy na stanowisku pracy zostały wywieszone znaki nakazujące stosowanie odpowiednich
43 X
środków ochrony indywidualnej?
Czy pracownicy używają na stanowisku roboczym środki ochrony indywidualnej oraz odzież i
44 X
obuwie robocze?
Czy stanowisko pracy zostało dostosowane do potrzeb niepełnosprawnych zatrudnionych na tym
45
stanowisku?
46 Czy pozycja ciała nie jest wymuszona?
Czy pracownicy mają dostęp do wszystkich urządzeń sterowniczych i narzędzi znajdujących się
47 X
na stanowisku pracy?
48 Czy pracownik wykonuje pracę w pozycji siedzącej?
Jeżeli ze względu na rodzaj wykonywanej pracy odpowiedź brzmi ,,nie’’ to czy zapewniono
48a
możliwość siedzenia podczas krótkich przerw w pracy?
48b Jeżeli odpowiedź brzmi ,,tak’’ to czy zapewniono pracownikowi odpowiednie siedzisko?
Czy podłoga na stanowisku roboczym jest wykonana lub pokryta materiałem będącym złym
49
przewodnikiem ciepła?
50 Czy pracownik jest zabezpieczony przed zamoczeniem nóg?
Czy pracownicy posiadają możliwość swobodnego korzystania z pomieszczeń higieniczno-
51 X
sanitarnych?
52 Czy w pobliżu znajduje się apteczka ze środkami do udzielania pierwszej pomocy? X
53 Czy przy apteczce znajduje się instrukcja udzielania pierwszej pomocy? X
54 Czy na stanowisku panuje ogólny porządek? X
55 Czy w pobliżu stanowiska znajduje się niezbędny sprzęt gaśniczy? X

Umieszczenie w tabeli przynajmniej jednej odpowiedzi „Nie”, w przypadku

kompleksowej oceny ryzyka zawodowego, podwyższa ogólną ocenę ryzyka zawodowego
o 1. Niżej przedstawiono sposób kompleksowej oceny ryzyka zawodowego,
z wykorzystaniem części informacji przedstawionych wyżej w dwóch podrozdziałach.

3. ETAP 1 - WYMAGANIA OGÓLNE DLA POMIESZCZENIA, STANOWISKA

PRACY I PRACOWNIKA
Zakład winien stanowić samodzielny budynek lub może być zlokalizowany w
budynku przeznaczonym również na inne cele przy zachowaniu izolacji pomieszczeń
innych użytkowników budynku. Wytrzymałość stropów powinna uwzględniać
obciążenia wynikające z zainstalowanych urządzeń i obrabiarek [17, 19, 33].
Z uwagi na różnorodność wymagań i zagrożeń, wymagania dotyczące
pomieszczeń zakładu stolarskiego ujęte są w szeregu przepisach, m.in.[17, 19, 33].
Powierzchnia każdego pomieszczenia powinna być dostosowana do zainstalowanych
maszyn urządzeń.
Pomieszczenie pracy
Pomieszczenie, w którym znajduje się stanowisko pracy stolarza, powinno
spełniać warunki:
 wysokość – minimum 3,3 m.,
 rozmieszczenie maszyn stolarskich i urządzeń – takie aby przejścia wynosiły:
- 75 cm – w przypadku jednego pracownika (w uzasadnionych przypadkach
dopuszcza się 50 cm),
- 100 cm - w przypadku konieczności jednoczesnego poruszania się osób
w przeciwnych kierunkach,

 podłoga – równa, nieśliska, niepyląca i bez progów pomiędzy pomieszczeniami,

 oświetlenie
- naturalne, dzienne, najlepiej górne, za pomocą świetlików;
- w przypadku oświetlenia bocznego (okna) powinien być zachowany
stosunek wielkości powierzchni okien w świetle ościeżnic do powierzchni podłogi jak 1:
8 (to znaczy 1 m2 okna na 8 m2 podłogi),
- oświetlenie sztuczne (elektryczne) – w zależności od rodzaju pracy, i tak
prace:
- przy frezarkach, strugarkach, klejeniu i składaniu – 200 lx (luksów),
- przy pozostałych maszynach do obróbki drewna, toczeniu, żłobieniu,
wyrównywaniu strugiem, cięciu, piłowaniu – 300 lx,
- przy uszlachetnianiu drewna, fornirowaniu, polerowaniu, lakierowaniu,
intarsjowaniu, stolarniach modelowych – 500 lx,
- przy kontroli – 750 lx,
 wentylacja – naturalna lub mechaniczna, przy czym konieczne są odciągi przy każdej
obrabiarce odprowadzające pył drzewny, trociny i wióry w sposób zapobiegający ich
gromadzeniu się i szkodliwemu działaniu na organizm,
 temperatura – w zależności od rodzaju prac (ciężkości) pomieszczenie pracy, w którym
znajduje się stanowisko stolarskie, powinno mieć temperaturę w granicach 15-17 o C,
jednak nie mniej niż 14o C.

Stanowisko pracy
Racjonalna organizacja stanowiska roboczego stolarza powinna zapewnić
bezpieczne i łatwe wykonywanie pracy w wyniku stosowania odpowiedniej ochrony
przed czynnikami niebezpiecznymi (urazowymi), szkodliwymi i uciążliwymi (hałas,
wibracja, zapylenie, oświetlenie, mikroklimat, duże i zbędne obciążenie pracownika).
Dla każdej obrabiarki lub stanowiska roboczego powinna być wydzielona
odpowiednia powierzchnia, do której zalicza się:
 obrys obrabiarki z napędem lub stanowiska roboczego z miejscem na materiał,
 miejsce na odpady,
 miejsce na narzędzia i przyrządy używane w czasie pracy.
Na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach
stałej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m 3 wolnej objętości pomieszczenia
oraz co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej przez urządzenia
techniczne, sprzęt itp.)
Przy organizowaniu stanowiska roboczego stolarza należy pamiętać, że:
 materiał do stanowiska roboczego powinien być podany w stanie rozsortowanym i
ułożony w kierunku posuwu w taki sposób, aby robotnik nie potrzebował odwracać
każdego elementu,
 wysokość powierzchni roboczej stanowiska pracy od podłogi powinna być dostosowana
do wzrostu pracownika. Przy braku możliwości regulacji wysokość ta powinna wynosić
0,8 m,
 prawidłowe oświetlenie stanowiska pracy.

Wyposażenie stanowiska
Stół warsztatowy - strugnica służąca do mocowania obrabianych
przedmiotów. Wysokość stołu powinna być dostosowana do wzrostu stolarza.
Zwykle wysokość strugnicy wynosi 0,8 - 0,9 m.

Narzędzia ręczne
Piły ręczne
Piły do obróbki ręcznej są to narzędzia wieloostrzowe składające się z
brzeszczotu, zaopatrzonego w różnego rodzaju zęby, dostosowane kształtem do
procesu piłowania oraz uchwytu wykonanego najczęściej z drewna lub tworzywa
sztucznego. Brzeszczoty pił mają grubość 0,7- 1,3 mm i produkowane są ze stali
węglowej, narzędziowej lub ze stali stopowej.
Najczęściej stosuje się piły:
 ramowe (stolarskie) – stosowane do cięcia w poprzek włókien, wzdłuż włókien i do
wykonywania połączeń,
 włosowe (wyrzynarki) – do wycinania otworów i dokładnych cięć krzywoliniowych,
 płatnice – do piłowania wzdłużnego i poprzecznego,
 grzbietnice – do wykonywania połączeń,
 piły do metalu – mogą służyć do bardzo dokładnego piłowania cienkich listewek,
przepiłowywania gwoździ czy pogłębiania nacięć na wkrętach.
Strugi
Strugi służą do wyrównywania powierzchni, nadania jej odpowiedniej
gładkości, doprowadzenie obrabianego elementu do żądanych wymiarów lub
wykonywanie wgłębień o różnych profilach. Elementem skrawającym jest nóż
wykonany ze stali i osadzony w kadłubie struga. Krawędź tnąca noża powinna
wystawać poniżej dolnej płaszczyzny kadłuba (tzw. podeszwy) nie więcej jak 0,2 –
0,5 mm, a odległość krawędzi tnącej noża od krawędzi szczeliny powinna wynosić
1,5 – 2,0 mm.
Do najczęściej stosowanych strugów należą:
 zdzierak – do strugania grubszych warstw drewna,
 równiak – do usuwania z powierzchni obrabianego materiału nierówności,
 gładzik – do ostatecznego wyrównania obrabianej powierzchni,
 kątnik – do wygładzania odsadzeń, wręgów, uciosów itp.
Dłuta stolarskie
Dłuta stolarskie służą do przecinania, wycinania, wykonywania otworów,
rowków i wszelkiego rodzaju zagłębień oraz do wygładzania niewielkich
powierzchni. Dłuto składa się między innymi ze stalowego brzeszczotu
zakończonego krawędzią tnącą oraz trzonka. W zależności od konstrukcji
brzeszczotu rozróżnia się dłuta płaskie z prostymi i ściętymi powierzchniami
bocznymi, dłuta gniazdowe i grzbietaki oraz dłuta żłobaki o zaokrąglonej krawędzi
tnącej. Wszystkie dłuta mają kąt ostrza równy 30 stopni, a szerokości brzeszczotów
od 4 – 40 mm .
Tarniki i pilniki
Tarnikowanie i pilnikowanie to obróbka cięciem, polegająca na usunięciu
z powierzchni drewna warstw niewielkiej grubości. Tarniki (o różnych kształtach
przekroju) mają dwa rodzaje nacięć (z krawędziami skrawającymi w postaci łuku
koła): niesymetryczne i symetryczne. Pilniki mają nacięcia pojedyncze lub
podwójne; największe znaczenie mają zdzieraki i pilniki ślusarskie.

Narzędzia mechaniczne
Obrabiarki do drewna: wiertarki, strugarki, wyrówniarki, piły tarczowe, piły taśmowe,
frezarki, szlifierki.
Narzędzia ręczne o napędzie elektrycznym:
Coraz częściej stolarze korzystają z narzędzi ręcznych o napędzie
elektrycznym takich, jak:
 szlifierki,
 wiertarki,
 frezarki,
 piły tarczowe, wyrzynarki,
 strugarki,
 inne elektronarzędzia.
Z uwagi na różnorodność typów tych elektronarzędzi, podstawowym źródłem
wiedzy o ich bezpiecznym użytkowaniu jest dokumentacja techniczno – ruchowa lub
instrukcja bezpiecznej obsługi, dostarczana przez wytwórcę.
Przygotowanie zawodowe pracownika
Pracownik powinien posiadać:
 instruktaż ogólny w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
 instruktaż stanowiskowy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
 szkolenie podstawowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
 wstępne badania lekarskie,
 okresowe badania lekarskie.
Organizacja pracy
Na stanowisku pracy powinny być instrukcje dotyczące:
 stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac
związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników,
 obsługi maszyn i innych urządzeń technologicznych,
 postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi,
 udzielania pierwszej pomocy,
 zasad postępowania w razie powstania nieprzewidzianych sytuacji powodujących
poważne zagrożenia dla pracowników.
Instrukcje powinny określać:
 czynności do wykonania przed rozpoczęciem danej pracy,
 zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania danej pracy,
 czynności do wykonania po jej zakończeniu,
 zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenie dla życia lub
zdrowia pracowników.
Przykładowo w załączniku przedstawiono Instrukcje stanowiskowe bhp
opracowane przez autora niniejszej pracy.

2.2 IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ NA STANOWISKU PRACY

W zakładzie stolarskim na stanowiskach pracy występują czynniki niebezpieczne
i szkodliwe. Czynniki niebezpieczne występujące w środowisku pracy to czynniki, których
oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do urazu. Czynniki szkodliwe
to czynniki, których oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do
schorzenia. Na stanowiskach pracy w zakładach stolarskich występują zagrożenia
spowodowane przez następujące niebezpieczne i szkodliwe czynniki występujące
w procesie pracy [34]:
 czynniki chemiczne,
 czynniki fizyczne,
 czynniki psychofizyczne.
 Stolarz posługuje się narzędziami ręcznymi (piły, dłuta, wiertła, młotki itp.) oraz
 obrabiarkami do drewna (pilarki, wyrzynarki, wiertarki, strugarki, szlifierki itp.) mogącymi
stwarzać niebezpieczeństwo urazów rąk i palców w wyniku nieumiejętnego posługiwania
się nimi.

 Stolarz, przecinając materiały drewniane jest narażony na uderzenie i zranienie odpadem

drewna.

 W pracy stolarza istnieje możliwość podrażnienia spojówek, błon śluzowych dróg

oddechowych i skóry rąk w wyniku narażenia na działanie zanieczyszczonego powietrza
pyłami obrabianych materiałów oraz parami farb i lakierów.

 Stolarz pracuje w wymuszonej pozycji ciała, może to powodować bóle pleców, ramion, rąk i
nóg.
Czynniki środowiska pracy związane z wykonywanym zawodem oraz ich możliwe skutki
dla zdrowia. Czynniki mogące powodować wypadki :

 Podnoszenie i przenoszenie bali drzewa – możliwość urazów w wyniku poślizgnięcia, upadku i

przygniecenia,
 Ostre narzędzia – możliwość urazów w wyniku ukłucia, przecięcia, przekłucia,
 Ruchome, obracające się elementy maszyn – możliwość urazów (zmiażdżenia, odcięcia palców
lub rąk) na skutek wciągnięcia, pochwycenia,
 Rozbryzgujące się w powietrzu substancje chemiczne (kleje, farby) oraz pyły obrabianych
materiałów – możliwość urazów oczu,
 W miejscu pracy stolarza znajdują się materiały łatwopalne takie jak drewno, trociny i kleje -
możliwość poparzeń na skutek pożaru,
 Prąd elektryczny - możliwość porażenia w przypadku wadliwie działającego sprzętu
elektrycznego .
Czynniki fizyczne

 Nadmierny hałas, którego źródłem są urządzenia mechaniczne  – możliwość uszkodzenia

słuchu,
 Zmienna temperatura i wilgotność powietrza w pomieszczeniach – możliwość wystąpienia
objawów przemęczenia organizmu,

Czynniki chemiczne i pyły

 Pył drewna – możliwość reakcji uczuleniowych i chorób układu oddechowego,

 Aerozole klejów i farb – możliwość reakcji uczuleniowych, chorób układu oddechowego,
przewodu pokarmowego oraz chorób nowotworowych,

Czynniki biologiczne

 Mikroorganizmy chorobotwórcze, które mogą rozwinąć się w niektórych rodzajach klejów,

tkanin lub materiałów wyścielających – możliwość chorób zakaźnych,
 Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy

 Nadmierny wysiłek fizyczny, wymuszona pozycja ciała podczas pracy – możliwość

dolegliwości bólowych wynikających z przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego,
 Wykonywanie czynności powtarzalnych – możliwość dolegliwości bólowych głównie kończyn
dolnych i górnych

3.3 ETAP 5 - ZAPOZNANIE PRACOWNIKÓW Z OCENĄ RYZYKA

ZAWODOWEGO
Lista osób zapoznanych z wynikami oceny ryzyka zawodowego przeprowadzonej
w dniu : 15.05.2004 r.
OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

4.1. PODSTAWOWE POJĘCIA, CELE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

Potrzeba oceny ryzyka zawodowego wynika zarówno z obowiązujących przepisów
prawnych, jak również z celowych działań zakładów pracy na rzecz bezpieczeństwa pracy i
ochrony zdrowia pracowników.
Unormowania prawne należy rozpatrywać w świetle wymogów obowiązujących w
Unii Europejskiej oraz w Polsce. Zagadnienia dotyczące ochrony człowieka w środowisku
pracy reguluje ponad 100 dyrektyw w Unii Europejskiej, wydanych na podstawie artykułów
100a i 118a Traktatu Rzymskiego.
Do grupy dyrektyw zajmujących się sprawami bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia
należą [ 10, 12 ], a także dyrektywa Nr 89/391/EWG o wprowadzeniu środków w celu
zwiększenia bezpieczeństwa poprawy zdrowia pracowników podczas pracy. Według niej
pracodawca powinien stosować się do następujących zasad:
 unikanie ryzyka,
 ocena ryzyka, którego nie można uniknąć,
 zapobieganie ryzyka u źródła,
 dostosowanie pracy do pojedynczego człowieka ( dotyczy głównie projektowania
stanowisk pracy, wyboru wyposażenia roboczego) oraz metod produkcyjnych i metod
pracy, a zwłaszcza łagodzenie monotonii pracy,
 stosowanie nowych rozwiązań technicznych,
 zastępowanie niebezpiecznych środków bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi,
 prowadzenie spójnej i całościowej polityki zapobiegawczej, obejmującej technikę,
organizację oraz warunki pracy, stosunki społeczne i wpływ czynników związanych ze
środowiskiem pracy,
 nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed środkami ochrony
indywidualnej,
 właściwe instruowanie pracowników.
W Polsce wymagania dotyczące oceny ryzyka zawodowego przez pracodawcę i
działalność z tego zakresu określają trzy akty prawne [13, 21, 41].
 Celowość działania na rzecz utrzymywania w funkcjonującym przedsiębiorstwie
bezpieczeństwa na wybranym poziomie powinny obejmować następujące
zagadnienia:
 zapobieganie zdarzeniom niepożądanym (np. uszkodzenie, błędy ludzkie w procesie
technologicznym i w zarządzaniu przedsiębiorstwem),
 przeciwdziałanie zagrożeniom (utrzymywanie dużej gotowości systemów
bezpieczeństwa technicznych i ludzkich w okresie przed pojawieniem się zagrożenia
oraz zapewnienie dużej skuteczności i niezawodności ich funkcjonowania po pojawieniu
się stanu zagrożenia, np. zakładowa straż pożarna, plan organizacyjny akcji
ewakuacyjnych w przypadku awarii),
 utrzymywanie dużej gotowości systemów ratownictwa medycznego i technicznego
przed wystąpieniem wypadku przy pracy oraz zapewnienie dużej skuteczności i
niezawodności ich działanie po pojawieniu się wypadku.
W przypadku, gdy nie przeprowadzono wcześniej racjonalnego projektowania
bezpieczeństwa lub, gdy podjęto decyzję o zmianie poziomu bezpieczeństwa ewentualnie
zmianie strat przedsiębiorstwa należy zanalizować poziom bezpieczeństwa w zakładzie i
dojść do wybranego poziomu bezpieczeństwa.
Jednym z najważniejszych działań na rzecz bezpieczeństwa pracy jest analiza ryzyka,
która może być przeprowadzona dla poszczególnych linii technologicznych, instalacji i
stanowisk pracy oraz dla przedsiębiorstwa jako całość.
.1.2. Cele Oceny Ryzyka Zawodowego
Podstawowymi celami oceny ryzyka zawodowego są [41]:
 sprawdzenie, czy występujące na stanowiskach pracy zagrożenia zostały
zidentyfikowane i czy jest znane związane z nimi ryzyko zawodowe;
 wykazanie, że zastosowane środki ochrony są odpowiednie do zidentyfikowanych
zagrożeń;
 wykazanie, że dokonano odpowiedniego wyboru materiałów, wyposażenia stanowisk
oraz organizacji pracy;
 ustalenie priorytetów w działaniach zmierzających do eliminowania lub ograniczenia
ryzyka zawodowego;
 zbadanie czy ryzyko zawodowe jest na poziomie akceptowanym i zastosowanie
odpowiednich środków ochronnych;
 zapewnienie ciągłej poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy;
 wykazanie pracownikom oraz organom nadzoru i kontroli, że ryzyko zawodowe jest
znane.

4.1.3. OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO WG PN -N 18002:2000

W normie [41] podano ogólne wytyczne do postępowania przy przeprowadzeniu
oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy. Wytyczne te mogą być stosowane przez
wszystkie organizacje, a w szczególności przez organizacje wdrażające systemy zarządzania
bezpieczeństwem i higieną pracy zgodnie z wymaganiami określonymi w normie. Rys. 5
przedstawia procedurę oceny ryzyka zawodowego wg [41].
 Rys. 5. Procedura oceny ryzyka zawodowego wg [41].
Do oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy potrzebne są przede wszystkim
informacje na temat [41]:
 lokalizacji stanowiska lub realizowanych na nim zadań,
 osób pracujących na stanowisku, ze szczególnym uwzględnieniem tych pracowników,
dla których ryzyko związane z oddziaływaniem zagrożeń może być większe od
przeciętnego, takich jak np. kobiety w ciąży, młodociani lub niepełnosprawni,
 stosowanych środków pracy, materiałów i wykonywanych operacji technologicznych,
 wykonywanych czynności oraz czasu i sposobu ich wykonywania przez pracujące na
stanowisku osoby,
 zagrożeń, które już zostały zidentyfikowane i ich źródła,
 możliwych skutków występujących zagrożeń,
 stosowanych środków ochrony,
 wypadków i chorób zawodowych, którym uległy pracujące na stanowisku osoby,
 wymagań przepisów prawnych i norm, określających minimalne wymagania bhp na
analizowanym stanowisku.
Źródłami tych informacji mogą być [ 8, 9 ,41 ]:
 dane techniczne o wykorzystywanych na stanowisku maszynach i urządzeniach,
otrzymane od producenta lub dostawcy,
 procedury technologiczne i instrukcje stanowiskowe,
 wyniki pomiarów czynników szkodliwych i niebezpiecznych, a także uciążliwych,
występujących na stanowisku pracy,
 rejestry wypadków i chorób zawodowych,
 przepisy prawne i inne dokumenty normatywne,
 literatura naukowo-techniczna,
 karty charakterystyk substancji chemicznych itp.
 obserwacja zadań wykonywanych na stanowisku pracy,
 obserwacja stanowiska pracy,
 obserwacja przebiegu wykonywanych czynności (kontrola zgodności z ustalonymi
procedurami),
 wywiad z pracownikami,
 obserwacja zadań wykonywanych poza stanowiskiem pracy,
 obserwacja czynników zewnętrznych mających wpływ na stanowisko pracy (praca na
zewnątrz, czynniki atmosferyczne),
 analiza czynników psychologicznych, społecznych i fizycznych, które mogą wywołać
stres, oraz ich związków z organizacją i środowiskiem pracy,
 analiza organizacji działań, których celem jest zapewnienie właściwych warunków
pracy.
Na podstawie analizy informacji zebranych wyżej można zidentyfikować zagrożenia.
Metodę przeprowadzania analizy ustala zespół oceniający ryzyko zawodowe.
Do identyfikacji zagrożeń można zastosować metodę list kontrolnych, które mogą być
opracowane np. z wykorzystaniem wykazów czynników szkodliwych lub
niebezpiecznych, zawartych w odpowiednich przepisach i normach.
Oszacowanie ryzyka zawodowego związanego z poszczególnymi zagrożeniami
zidentyfikowanymi na stanowiskach pracy polega na ustaleniu, prawdopodobieństwa
wystąpienia zagrożeń oraz ciężkości szkodliwych następstw tych zagrożeń.
Zgodnie z normą [41] szacowanie ryzyka odbywa się z wykorzystaniem skali
trójstopniowej (tabela nr 1) lub pięciostopniowej (tabela nr 2).

Tabela nr 1. Oszacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej

Ciężkość następstw
Prawdopodobieństwo
Mała Średnia Duża
Małe Małe Średnie
Mało prawdopodobne
1 1 2
Małe Średnie Duże
Prawdopodobne
1 2 3
Wysoce Średnie Duże Duże
prawdopodobne 2 3 3

Tabela nr 2. Oszacowanie ryzyka zawodowego w skali pięciostopniowej

Ciężkość następstw
 Prawdopodobieńs
Mała Średnia Duża
two
Mało
Bardzo małe Małe Średnie
prawdopodobn
1 2 3
e
Małe Średnie Duże
Prawdopodobne
2 3 4
Wysoce
Średnie Duże Bardzo duże
prawdopodobn
3 4 5
e

Przy oszacowaniu ryzyka zawodowego zgodnie z tabelami nr 1 i 2 ciężkość

następstw zagrożenia można określić stosując niżej wymienione wskazówki [41]:
 do następstw o małej szkodliwości zalicza się te urazy i choroby, które nie powodują
długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy,
 do następstw o średniej szkodliwości zalicza się te urazy i choroby, które powodują
długotrwałe lub nawracające okresowo dolegliwości i są związane z okresami absencji,
 do następstw o dużej szkodliwości zalicza się te urazy i choroby, które powodują ciężkie
i stałe dolegliwości lub śmierć.
Prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia zaleca się określać następująco [41]:
 do mało prawdopodobnych zalicza się te następstwa zagrożeń, które nie powinny
nastąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika,
 do prawdopodobnych zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić nie
więcej niż kilkakrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika,
 do wysoce prawdopodobnych zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić
wielokrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika.
Podstawowym kryterium dopuszczalności ryzyka zawodowego są wymagania
odpowiednich przepisów prawnych i dokumentów normatywnych. W przypadku braku
takich wymagań, zaleca się, aby organizacje ustalały własne kryteria dopuszczalności
ryzyka zawodowego z uwzględnieniem opinii ekspertów z dziedziny bhp, własnych
doświadczeń, oraz opinii pracowników i przedstawicieli. Dopuszczalność ryzyka
zawodowego można na ogół wyznaczyć bezpośrednio na podstawie jego oszacowania. W
tabelach nr 3 i 4 znajdują się zasady wyznaczania dopuszczalności ryzyka zawodowego,
które zostało oszacowane odpowiednio w skali trójstopniowej i pięciostopniowej.

Tabela nr 3. Ogólne zasady wyznaczania dopuszczalności ryzyka zawodowego oraz zalecenia

dotyczące działań wynikających z oceny tego ryzyka(skala trójstopniowa)
Oszacowanie ryzyka Dopuszczalność ryzyka
Niezbędne działania
zawodowego zawodowego
Jeżeli ryzyko zawodowe
jest związane z pracą
już wykonywaną,
Ryzyko
Duże [3] działania w celu jego
niedopuszczalne
zmniejszenia należy
podjąć natychmiast
( np. przez
 zastosowanie środków
ochronnych)
Planowana praca nie
morze być rozpoczęta
do czasu zmniejszenia
ryzyka zawodowego
do poziomu
dopuszczalnego.
Zaleca się zaplanowanie i
podjęcie działań,
Średnie [2] których celem jest
zmniejszenie ryzyka
zawodowego.
Ryzyko
Konieczne jest
dopuszczalne
zapewnienie, że
ryzyko zawodowe
Małe [1]
pozostaje co najwyżej
na tym samym
poziomie.

Tabela nr 4. Ogólne zasady wyznaczania dopuszczalności ryzyka zawodowego oraz zalecenia

dotyczące działań wynikających z oceny ryzyka (skala pięciostopniowa)
Oszacowanie ryzyka Dopuszczalność ryzyka
Niezbędne działania
zawodowego zawodowego
Praca nie może być
rozpoczęta ani
kontynuowana do
Bardzo duże
czasu zmniejszenia
[5]
ryzyka zawodowego do
poziomu
dopuszczalnego.
Jeżeli ryzyko zawodowe
jest związane z pracą
już wykonywaną,
Ryzyko działania w celu jego
niedopuszczalne zmniejszenia należy
podjąć natychmiast
(np. przez
Duże
zastosowanie środków
[4]
ochronnych).
Planowana praca nie
może być rozpoczęta
do czasu zmniejszenia
ryzyka zawodowego do
poziomu
dopuszczalnego.
 Zaleca się zaplanowanie i
podjęcie działań,
Średnie
których celem jest
[3]
zmniejszenie ryzyka
zawodowego.
Zaleca się rozważenie
Ryzyko
możliwości dalszego
dopuszczalne
zmniejszenia poziomu
Małe ryzyka zawodowego
[2] lub zapewnienie, ze
ryzyko zawodowe
pozostaje najwyżej na
tym samym poziomie.
Nie jest konieczne
Bardzo małe
prowadzenie żadnych
[1]
działań

Wyniki oceny ryzyka zawodowego stanowią podstawę planowania działań korygujących

i zapobiegawczych na stanowiskach pracy. Przy planowaniu i podejmowaniu działań
korygujących lub zapobiegawczych w celu eliminacji lub ograniczenia zagrożeń i
związanego z nim ryzyka zawodowego, zaleca się stosować środki ochronne w następującej
kolejności [8 ,9 ,41]:
 środki techniczne eliminujące lub ograniczające zagrożenia u źródła,
 środki ochrony zbiorowej
 środki organizacyjne i proceduralne,
 środki ochrony indywidualnej.
Przed realizacją wynikającego z oceny ryzyka zawodowego planu działań korygujących
lub zapobiegawczych zaleca się dokonać przeglądu tego planu w celu stwierdzenia:
 czy proponowane działania doprowadzą do wymaganego ograniczenia ryzyka
 zawodowego,
 czy w wyniku realizacji planu nie powstają nowe zagrożenia,
 czy można wybrać inne, bardziej skuteczne działania,
 co sądzą pracownicy o potrzebie realizacji i skuteczności planowanych działań.
Po zrealizowaniu zaplanowanych działań należy przeprowadzić kolejną ocenę ryzyka
zawodowego, umożliwiając sprawdzenie ich skuteczności.
Zasadę oceny ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na szkodliwe
substancje chemiczne bądź czynniki fizyczne wg idei [41] prezentuje rys. 6.
 Opis stanowiska pracy

Identyfikacja

Pomiar stężenia/natężenia
czynnika w środowisku pracy

Wyznaczenie wskaźników
narażenia

Ocena narażenia

Oszacowanie ryzyka

Ryzyko średnie/duże Ryzyko małe

Działania korygujące Okresowa ocena

ryzyka

Rys. 6. Ocena ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na szkodliwe substancje

chemiczne bądź czynniki fizyczne

Wartościami dopuszczalnymi wielkości charakteryzujących narażenie na szkodliwe

substancje chemiczne są [41]:
 NDS –najwyższe dopuszczalne stężenie;
 NDSCH- najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe;
 NDSP – najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe.
Wartości te są określone w przepisach prawnych. W przypadku braku określenia tych
wartości w przepisach prawnych wartości dopuszczalne określa się z
uwzględnieniem opinii odpowiednich ekspertów lub należy wziąć pod uwagę opinie
pracowników.
Szacowanie ryzyka odbywa się zazwyczaj na podstawie skali trójstopniowej (tabela
nr 5).

Tabela nr 5. Ogólne zasady oszacowania ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej na

podstawie wartości wielkości charakteryzujących narażenie.
 Wartość wielkości charakteryzującej Oszacowanie ryzyka
narażenia (P) zawodowego
P > Pmax Duże
Pmax >= P >= 0,5 Pmax Średnie
P < 0,5 Pmax Małe
Pmax – wartość dopuszczalna wielkości charakteryzującej narażenie (może to być
odpowiednia wartość NDS lub NDN).

6. Komisja BHP

W roku sprawozdawczym odbyły się ............. posiedzenia Komisji BHP, na których poruszono i
zaopiniowano następujące sprawy:

- realizacji zamierzeń Planu Poprawy Warunków Pracy w 2007r,

 omówienie wyników Analizy stanu BHP za 2007r,
 omówienie i zaopiniowanie projektu planu zamierzeń w zakresie poprawy warunków pracy
na 2008r.
 ................................. itd., itp.

7. Realizacja wystąpień i nakazów PIP oraz Inspekcji Sanitarnej.

W 2008r kontroli jak również wystąpień i nakazów Państwowej Inspekcji Pracy

oraz Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie było.

8. Realizacja zamierzeń w zakresie poprawy warunków pracy za 2008r

Jednostka Zakres rzeczowy Ilość pracowników, Poniesione koszta

L którym
w zł.
służbo - Inwestycje
- Kapitalny remont
poprawiono
wa - bieżące utrzymanie
warunki pracy
1 2 3 4 5
1
2
Ogółem:

9. Plan poprawy warunków pracy na 2009r

Ilość Poniesione koszta
Zakres rzeczowy pracownik w zł.
L Jednostka - Inwestycje ów, którym
służbowa - Kapitalny remont poprawion
- bieżące utrzymanie o warunki
pracy
1 2 3 4 5

Ogółem:
10. Ważniejsze wnioski do realizacji w 2009r.
- Dokonać przeglądów stanowisk pracy przy udziale SIP oraz lekarza medycyny pracy.
- Przeprowadzić i zaktualizować ocenę ryzyka zawodowego dla stanowisk: ...........................
- Zlecić wykonanie pomiarów czynników szkodliwych dla stanowisk: ....................................
- itp.
- itd.
-
......................., dnia .........2009r ............................... ...............................
Analizę opracował Zatwierdził
 5. PODSUMOWANIE

W pracy przedstawiono podstawowe zagrożenia i uciążliwości występujące w

środowisku pracy Zakładu Stolarskiego. Identyfikacja zagrożeń a następnie ocena ryzyka
zawodowego jest niezbędna do poprawy warunków pracy. Działania korygujące
i zapobiegawcze, które należy zastosować w celu zmniejszenia ryzyka zawodowego lub
ograniczenia go do poziomu akceptowalnego, zapewnią bezpieczeństwo i ochronę zdrowia
zatrudnionych tam pracowników.
W ocenie ryzyka zawodowego na stanowisku stolarza maszynowego, dokonano
sprawdzenia stanu bezpieczeństwa pracy na obrabiarkach do drewna w Usługowym
Zakładzie Stolarskim w Starachowicach. O bezpieczeństwie na stanowisku pracy stolarza
maszynowego decydują takie czynniki jak: dobry stan techniczny maszyn, urządzeń
pomocniczych i osprzętu, narzędzi oraz prawidłowa organizacja pracy, czynnik ludzki
i właściwe stosowanie ochron osobistych.
Sporządzając karty ocen stanowiska pracy uzyskano odpowiedzi na szereg pytań,
które dały obraz zagrożeń na stanowisku pracy stolarza maszynowego. Odpowiedzi te dały
pozytywny obraz Usługowego Zakładu Stolarskiego w Starachowicach i określiły ryzyko
zawodowe na stanowisku stolarza maszynowego jako akceptowalne.
W ramach niniejszej pracy opracowano również niezbędne stanowiskowe instrukcje
obsługi i bhp dla następujących maszyn:
- stanowiskowa instrukcja obsługi i bhp dla PRASY HYDRAULICZNEJ DO
KLEJENIA MIKROCZOPÓW,
- stanowiskowa instrukcja obsługi i bhp dla FREZARKO-CZOPIARKI TYP TYP FC
10 DO MIKROWCZEPÓW,
- stanowiskowa instrukcja obsługi i bhp dla HYDRAULICZNEGO ŚCISKU DO
MONTAŻU RAM OKIENNYCH – HSRO,
- stanowiskowa instrukcja obsługi i bhp dla STRUGARKI GRUBIARKI TYP –
DSNA – 63,
- stanowiskowa instrukcja obsługi i bhp dla FREZARKI DOLNOWRZECIONOWEJ
DO DREWNA TYP FD – 2,
- stanowiskowa instrukcja obsługi i bhp dla FREZARKI DOLNOWRZECIONOWEJ
DO DREWNA TYP F – 110.