Ortograpiya ng Wikang

Filipino
Ortograpiya

Ito ay ang representasyon ng mga tunog ng wika na nakalimbag na mga simbolo tulad

ng alpabeto.

Alibata o baybayin

-Ito ang sariling alpabeto ng mga Pilipino bago dumating ang mga kastila.

-Ito ay binubuo ng 14 na katinig o konsonant at 3 patinig o vowel.

-Ito ay napalitan ng alpabetong Romano nang dumating ang mga Kastila.

Gabay sa Ortograpiya ng Wikang Pambansa

Ang gabay sa ortograpiya ng wikang Filipino ay binubuo ng mga kalakaran kung paano

sumusulat ng mga Pilipino sa kanilang wikang pambansa. Inilalahad sa ortograpiyang

ito ang istandardisadong mga grapema (o pagsulat ng mga simbolo) at mga tuntunin sa

paggamit at pagbigkas ng mga simbolong ito.

I. Mga Grapema

Pangunahing tungkulin ng Ortograpiya ang paglalapat ng grapema sa pahayag na salita

at bigkas. Tinatawag na grapema ang isang set o pangkat ng mga bahagi sa isang

sistema ng pagsulat.
Ang mga grapema sa praktikal na ortograpiya ng wikang pambansa ay binubuo ng:

A. Letra

-Ang serye ng mga letra ay tinatawag na alpabeto. Ito ay binubuo ng dalawampu't

walong (28) simbolo.

-Tawag Ingles maliban sa ñ na tawag kastila.

B. Di Letra

Ang tuldík ay diin o marka na inilalagay sa ibabaw ng patinig ng salita upang ipahiwatig

ang tamang bigkas ng salita. Ito ay accent o stress mark.

tuldík paiwâ: tuldik (`) sa mga salitáng may diing malumi at inilalagay sa ibabaw ng

hulíng patinig ng salita.

halimbawa: lumà, suyò, yumì

tuldík pahilís: tuldik (´) sa mga salitâng

mabilis at matatagpuan sa hulíng patinig

ng salita

halimbawa: gandá, tagál

tuldík pahilís: tuldik (´) sa mga salitâng may diing malumay at matatagpuan sa

pangalawa sa hulíng patinig

halimbawa: gábe, bayábas

tuldík pahilís: tuldík sa mga salitáng may tatlo o mahigit na pantig at nangangailangan

ng wastong diin sa unang pantig

halimbawa: para maibukod ang bigkas ng kátuwáan sa katuwaán at mánggugúlo sa

mangguguló

tuldík pakupyâ: tuldik (^) na pananda sa salitâng maragsa at matatagpuan sa patinig

na nása dulo ng salita

halimbawa: ngatâ, ngitî, tukô

Mga gamit ng bantas: Kudlit o Daglat

Ginagamit kapag may titik na tinatanggal o ibinabawas sa isang salita

Halimbawa: sa + iyo = sa'yo

ano + ang = ano’ng

hindi - hin = 'di

Dapat ugaliing gamitin ito sa pagsusulat upang hindi magiba ang kahulugan ng isang

salita

Halimbawa: bato - rock / ano ba + ito = ba'to

bayan - place / ano ba iyan = ba'yan

Mga tuntunin sa panghihiram ng salita

Walang salitang buhay na gaya ng Filipino ang puro. Dahil sa pagkakaibaiba sa kultura

ng mga bansa, may mga salitang banyaga na hindi matatagpuan sa salitang Filipino

kapag isinasalin. Sa pangyayaring ito, ang tanging magagawa ay manghiram o di kaya

ay lumikha ng bagong salita.

I. Tumbasan ng kasalukuyang leksikon sa Filipino ang mga hiram o banyaga.

Hiram na Salita Tagalog

Attitude Ugali

Rule Tuntunin

Ability Kakayahan

II. Gamitin ang natatanging mga salita mula sa mga katutubong wika sa Pilipinas.

Hiram na Salita Tagalog

Whale shark Butandiing (Bicol)

III. Mga salitang galing sa Espanyol Baybayin ang salita ayon sa ABAKADA

Espanyol Filipino

telefono telepeno

maquina makina

IV. Mga salitang hiram sa Espanol at Ingles: Kung hindi tiyak ang mga pagtutumbas,

hiramin ang orihinal ng Espanol at Ingles.

Espanyol Filipino Ingles

dialogo diyalogo dialogue

prioridad priyoridad priority

V. Panghihiram sa Wikang Ingles:

Kung wikang Ingles at iba pang wikang dayuhan ang pinanghiraman, huwag palitan ang

tunay na ispeling kung makalilito ito sa pagsada-Filipino ng baybay.

Halimbawa: Depot

Spaghetti

Reservoir
VI. Huwag palitan ang orihinal na baybay ng mga salitang pantangi, panteknikal, pang-

agham, at mga simbolong pangagham at matamatika.

Halimbawa:

Ablaza Bldg. H (Hydrogen)

Saint James Hospital varicose veins

Fe (Iron) x-ray