‫ت‬

‫یم ا‬
‫االس ا‬
‫‪Course code: IS-101‬‬

‫‪Credit hours: 2‬‬

‫امہاتکںیب‪:‬ا ا‬
‫ارنیعبوبنی‬ ‫•‬
‫ب‬
‫ااکحموآدا ا‬ ‫•‬

‫امہوسرۃ‪:‬ا ا‬
‫وسرۃارجحلات(لمکم)‬ ‫•‬
‫وسرۃااملدئہ(‪6‬آایت)ا‬ ‫•‬
‫وسرۃارفلاقن(‪75-63‬آایت)‬ ‫•‬

‫نا‬
‫رچکیلا‪1‬اکاونعا ا‬
‫‪ )1‬اامیناورالہاامین‬
‫‪ )a‬اامینایکےہ؟‬
‫یمہ‬
‫‪ )b‬اامینیکا ا‬
‫‪ )c‬اراکناامین‬
‫ق‬
‫‪ )d‬اامیناوراالسمںیمرف ا‬
‫‪ )e‬الہاامینیکافصت‬
‫دیح‬
‫‪ )2‬وت ا‬
‫‪ )a‬اعترف‬
‫یمہ‬
‫‪ )b‬وتدیحیکا ا‬
‫‪ )c‬وتدیحیکااسق ام‬
‫‪ )3‬متخوبنت‬
‫‪ٰ )a‬ینعمووہفمم‬
‫ںیم‬
‫‪ )b‬متخوبنترقآنیکروینش ا‬
‫‪ )c‬متخوبنتااحثییکروینشںیم‬
‫ی‬
‫‪ )d‬داللئرپاجعمرصبتہوزجت ا‬
‫‪ )4‬ایقتم‬
‫‪ )a‬ولعماہسمخ‬
‫‪ )b‬ایقتمکیلقعویلقنداللئا‬
 ‫نا‬
‫اامینا اورالہاامی ا‬ ‫‪)1‬‬

‫‪ )a‬اامینایکےہ ا؟ ا‬
‫اامیننیتزیچوںاکانمےہ۔ا ا‬
‫• زابنےسارقاررکانا‬
‫• دا‬
‫لےسدصتقیرکان‬
‫• اعاضاءےسلمعرکانا‬
‫رقآنںیمآاایےہ‪:‬ا ا‬
‫‪:Surat No 49‬وسرةارجحلاتا‪Ayat No 15-‬ا‬
‫ّٰللاؕ ا ُ ٰ ٰٓ‬ ‫اِ َّن َما ۡال ُم ۡو ِمنُ ۡونَ الَّ ِذ ۡینَ ٰا َمنُ ۡوا ِب ہ ِ‬
‫ک ہ ُ ُم‬
‫ول ِئ َ‬ ‫س ۡو ِل ٖہ ث ُ َّم لَ ۡم َی ۡرتَاب ُۡوا َو جٰ َہد ُۡوا ِباَمۡ َوا ِل ِہ ۡم َو ا َ ۡنفُس ِِہ ۡم فِ ۡی َ‬
‫س ِب ۡی ِل ہ ِ‬ ‫اّٰلل َو َر ُ‬
‫ص ِدقُ ۡونَ ﴿‪﴾۱۵‬‬ ‫ال ہ‬

‫یکراہںیمااہجدا‬
‫نپاجونںےساہلل ا‬
‫یاوراےنپامولںےساورا ا‬
‫رک ا‬
‫یئرھپکشوہبشہن ا‬
‫نال ا‬
‫امی ا‬
‫یہوجاہللرپاوراسکروسلرپ(اکپ)ا ا‬
‫ومنموتوہ ا‬
‫یہ ا۔‬
‫ہیےچساورراتسوگ ا‬
‫امیناںیما)ا ا‬
‫رکےتریہا(اےنپدوعاےئا ا‬
‫ا‬

‫اامماخبریارفامےتیہ‪:‬ا ا‬

‫ل ااو‬
‫نوق اا‬
‫کاامی اا‬
‫تہکےھتا اا‬
‫وج اا‬
‫ک اا‬
‫یہ ا‬
‫یک اا‬
‫قن ا‬
‫ےس اا‬
‫یہن ا‬
‫ثیا اا‬
‫سااحد اا‬
‫گمو اہ اا‬
‫یہ اا‬
‫ھکل اا‬
‫ثی ا‬‫احد اا‬
‫ےسا ا‬
‫ملع ااء اا‬
‫یزہا اار ا‬
‫نا اا‬
‫ا"ںیما اا‬

‫یک ا" ا‬
‫یہن ا‬
‫ن اا‬
‫ثیایب اا‬
‫ندح ا‬
‫نےساںیما اا‬
‫ےہا اا‬
‫ل اااکان اام اا‬
‫ف اوق ا‬
‫نرص اا‬
‫کاامی اا‬
‫ےھت اا‬
‫تہک اا‬
‫وج ا‬
‫ےہاو اار ا‬
‫لمع اااکان اام اا‬
‫ا‬

‫اامماشیعفرفامےتیہ‪:‬ا ا‬

‫ےہ ا‬
‫حص ابا اوراتنیعباکاامجعےہکاامین اوقلاولمعاورتیناکانم ا‬
‫ا‬

‫یمہ ا‬
‫‪ )b‬اامینیکا ا‬
‫• اامینانمےسانبےہویکہکنایسکاسھتاداینوآرختںیمانمواالسیتمےہ۔ا‬
‫• اامینزدنیگابدصقمانباتےہا۔ا‬
‫• اامینےسااسنناوراجونرںیمرفقوہاتےہ۔ا‬
‫• اامینکریغبوکئیھبالمعوبقلیہنےہ‬
‫دیسہاعہشئرفامیتیہ‪:‬ا ا‬
‫ںیمونیکسمںوکاھکانالھکاتاوررےتشا‬
‫ناجتیلہکزامن ا‬
‫ہللﷺےسوپاھچدبعاہللنبدجاع ا‬
‫ییبنلروسلا ا‬
‫ںیمنمتخا ا‬
‫یحصملسم ا) ا‬
‫یگ؟اخمتاییبنلﷺنرفاماییہن۔( ا‬
‫رکات ایزیچیاےسافدئہدی ا‬
‫ےسنسحولسک ا‬
‫داروںا ا‬

‫‪ )c‬اراکناااالسما ا‬
‫ار ااکناالسم‪6‬یہا‪ :‬ا‬

‫• اہلل‪،‬رفوتشں‪ ،‬ا‬
‫اتکوبں‪،‬روسولں‪،‬آرختاوردقتریرپاامین اال اان‬

‫السمںیمرفق ا‬
‫‪ )d‬اامیناورا ا‬
‫االسمکلمہڑپےنھاکانمےہاہکبجاامیناسکاطمقبلمعرکاناےہ۔ا‬ ‫•‬

‫االسمکدعبیہاامینرپانلچنکممےہ۔ا‬ ‫•‬

‫تا‬
‫‪ )e‬الہاامینیکافص ا‬
‫ںیم ا‬
‫ینش ا‬
‫رقآنیکرو ا‬

‫وسرۃاوملونمنیکرشوعیکا‪9‬آاایتںیمآایےہ‪:‬ا ا‬
‫• ا‬
‫منزشخاعےسڑپےتھیہ۔ا‬
‫• وغلایتاواروضفلاکومںےسےتچبیہا‬
‫• زاکۃادارکےتیہا‬
‫• انپرشماگوہںیکافحتظرکےتایہا‬
‫• اامتنداروہےتیہا‬
‫• ودعہوافرکےتیہا‬
‫• منزوںیکافحتظرکےتیہا ا‬
‫وسرۃاالافنلںیمآایےہا ا‬
‫• اہللکذرکرپانکدلڈراجےتیہا‬
‫• التوتےساامینڑبھاجاتےہا‬
‫• اہللرپوتلکاوررھبوہسرےتھکیہا‬
 ‫• منزاقمئرکےتیہا‬
‫• اہللیکراہںیمرخچرکےتیہا‬
‫امہہتکن‪:‬ا ا‬
‫دصہقلفنےہا ا‬ ‫زاکۃ‪،‬رشع‪،‬رطفاہنرفاضیہا ا‬
‫ںیم ا‬
‫ثییکروینش ا‬
‫ااحد ا‬
‫س ِلمَ ا ْل ُم ْ‬
‫س ِل ُمونَ ِم ْن ِل َ‬
‫سانِ ِه َويَ ِد ِه‬ ‫ا ْل ُم ْ‬
‫س ِلمُ َم ْن َ‬
‫ی‪)10:‬ا ا‬
‫یہ (اخبر ا‬ ‫یکزابناوراہھتےساملسمنےچبر ا‬ ‫املسمنوہےہسج ا‬
‫ا‬
‫َأ ْك َم ُل ا ْل ُم ْؤ ِمنِينَ إِي َما ًنا َأ ْح َ‬
‫س ُن ُه ْم ُخ ُل ًقا ‪.‬‬
‫ہللہنع ا) ا‬
‫ضا ا‬‫یہےہوجاالخقںیمسےسڑبھرکوہ۔‘‘ا(اوبداؤد‪()4682:‬راوی‪:‬اوبرحریہار ا‬
‫نواالو ا‬ ‫امی ا‬
‫ںیمسےسڑبھرکاکلما ا‬ ‫ن ا‬ ‫امی ا‬
‫’’الہا ا‬
‫ا‬
‫سائِ ُر ا ْل َج َ‬
‫س ِد‬ ‫ض ٌو تَدَاعَى َل ُه َ‬
‫ع ْ‬ ‫س ِد إ ِ َذا ا ْ‬
‫شتَكَى ِم ْن ُه ُ‬ ‫َم َث ُل ا ْل ُم ْؤ ِمنِينَ فِي تَ َو ِاد ِه ْم َوتَ َرا ُح ِم ِه ْم َوتَعَا ُط ِف ِه ْم َم َث ُل ا ْل َج َ‬
‫بِالسَّ َه ِر َوا ْل ُح َّمى‬
‫یمسجیکارطحا‬ ‫یکاثملا ا‬ ‫فتلتواعتون ا‬ ‫یدورسےیکارطفا ا‬ ‫یدورسےکاسھترمحد الاورا ا‬ ‫ا"املسمونںیکاایادورسےےستبحم‪،‬ا ا‬
‫عیےس(ساع ضاءوکایادورسےکاسھتالمرک)اساکا‬
‫یاوراخبرکذ ار ا‬
‫یبا ار ا‬
‫قاسرامسج ا‬
‫یوضعوکفیلکتاوہیتاےہوتاب ا‬
‫ےہ‪،‬بجاسکا ا‬
‫یحصملسم‪ 2586:‬ا) ا‬
‫اسھت اداتیےہ۔‘ا‘( ا‬
‫ا‬
‫س ا ْل ُم ْؤ ِم ُن بِال َّطعَّا ِن‪َ ،‬و ََل ال َّلعَّا ِن‪َ ،‬و ََل ا ْل َف ِ‬
‫اح ِش‪َ ،‬و ََل ا ْلبَذِي ِء‬ ‫َل ْي َ‬
‫یہنوہاتےہ“ا ا(رت امی‪ 1977:‬ا) ا‬ ‫یحاءاوردبزابن ا‬ ‫نیواال‪،‬تنعلرکنواال‪،‬ےب ا‬ ‫”ومنمہنعط اد ا‬

‫دیح ا‬
‫‪ )2‬وت ا‬
‫فا‬
‫اعتر ا‬
‫‪ )a‬ا‬
‫• وتدیحاکظفلو۔ح۔د۔ےسانبےہ۔اسجاکبلطماالیکوہاناورایوہاانےہ۔ ا‬

‫ٰینعمووہفمم‪ :‬ا‬
‫ا‬
‫ٰینعمووہفممیےہکاہللوکاسیکذات‪،‬افصتاورابعدتںیماالیکاوراہنتامانن۔ا‬ ‫•‬

‫یمہ ا‬
‫‪ )b‬وتدیحیکا ا‬
‫وتدیحوہجقیلختواکاانئتےہ۔ا‬ ‫•‬
 ‫اامینیک‪70‬ےسزادئاشںیخیہسےسالضفالاہٰلاالہللےہ۔ا‬ ‫•‬

‫روزرشحماجنتاکااصحنردیقعہاوتدیحاورلمعیکاینبدرپےہ۔ا‬ ‫•‬

‫دیقعہاوتدیحےنبونع ااسننکےیلسےسڑبایرتمحےہ۔ا‬ ‫•‬

‫وتدیحےسیہزعتسفناواروخدیاکظفحتےہ۔ا‬ ‫•‬

‫وتدیحےسیہدعل‪،‬امتجایعاواراسمواتاکاظنموہاتکسےہ۔ا‬ ‫•‬

‫ہلل‬
‫ہٰلاال ا‬
‫اخمتاییبنلﷺیکسےسیلہپاورآرخیتحیصنالاا ا‬ ‫•‬

‫‪ )a‬وتدیحیکاااسق ام ا‬
‫وتدیحیکا‪3‬ااسقمیہ‪:‬ا ا‬

‫وتدیحروبتیب‪ :‬ا‬ ‫‪.i‬‬

‫روبتیباکٰینعمادیپارکنواالاوراپےنلواالکیہ۔وتوتدیحروبتیبےسرماداامینالانیکںیمہدیپارکنواالاوراپےنلوالذاترصفا‬
‫ایاہللےہ۔ا ا‬

‫یہا‪:‬‬
‫وتدیحاول ا‬
‫ا‬ ‫‪.ii‬‬
‫وتدیحاولیہےسرماداہللوکاالیکااوراہنتابعدتکالقئاماننےہ۔ا ا‬

‫‪ .iii‬وتدیحا امسءوافصتا‪ :‬ا‬

‫وتدیحامسءوافصتےسرماداہللوکااسکانومںاورافصتںیمایاماننےہ۔ا ا‬

‫تا‬
‫‪ )3‬متخوبن ا‬
‫ٰینعمووہفم ام ا‬
‫‪ )a‬ا‬
‫• رضحتدمحمروسلاہللﷺاہللاکآرخییبنیہ۔آپﷺکدعبوکئیبناورراوسلیہنا۔ا‬
‫• دیقعہامتخوبنتادیقعوبنتاوررااستلاکہصحےہا۔احلہظٰاساکاکناررکانوبنتاورراستلاکاکنررکانےہ۔اوراسےس ااسنندارئہا‬
‫االسمےساخرجوہاجاتےہ۔ا‬

‫ںیم ا‬
‫متخوبنترقآنیک ار اوینش ا‬
‫‪ )b‬دیقعہ ا‬
‫‪ : Surat No 34‬سورة سبأ ‪Ayat No 28 -‬‬
 ‫اس َب ِش ۡیرا َّو َن ِذ ۡیرا َّو ٰل ِک َّن ا َ ۡکثَ َر ال َّن ِ‬
‫اس ََّل َیعۡ لَ ُم ۡونَ ﴿‪﴾۲۸‬‬ ‫س ۡل ٰن َ‬
‫ک ا ََِّّل َکآٰفَّۃ ِلل َّن ِ‬ ‫َو َم ۤا ا َ ۡر َ‬
‫مہنآپوکامتمولوگںکےئلوخربخشایںاانسنواالاورڈرانواالانبرکاجیھبےہاہںگم(یایحصےہ)کولوگںیکاارثکتیےبملعےہ۔ا‬

‫‪:Surat No 33‬وسرةاألزحابا‪Ayat No 40-‬ا‬

‫ع ِل ۡیما‬
‫ش ۡیءٍ َ‬ ‫ّٰللا َو خَات ََم ال َّن ِب ٖینَ ؕ َو کَانَ ہ‬
‫ّٰللاُ ِب ُ‬
‫ک ِل َ‬ ‫ک ۡم َو ٰل ِک ۡن َّر ُ‬
‫س ۡو َل ہ ِ‬ ‫َما کَانَ ُم َح َّمدٌ ا َ َب ۤا ا َ َح ٍد ِم ۡن ِر َجا ِل ُ‬
‫۔(ولوگ!)اہمترےرمدوںںیمایسککاابپدمحم(یلصاہللہیلعوملس)یہننکیلآپاہلل ٰ‬
‫اعتلاکروسلیہااورامتمویبنںاکمتخرکنواےلا‬
‫اوراہلل ٰ‬
‫اعتلارہزیچااکوخببااجےننواالےہ۔ا‬

‫‪:Surat No 2‬وسرةارقبلة‪Ayat No 4-‬‬

‫ک َو َم ۤا ا ُ ۡن ِز َل ِم ۡن قَ ۡب ِل َ‬
‫کۚ‬ ‫َو الَّ ِذ ۡینَ یُ ۡو ِمنُ ۡونَ ِب َم ۤا ا ُ ۡن ِز َل اِلَ ۡی َ‬
‫اوروجولگاامینالےتیہاسرپوجآپیکارطفااترایگااوروجآپےسےلہپااترایگا‬

‫ون ُخلَفَا ُء فَ َی ْكث ُ ُرونَ‬

‫س َی ُك ُ‬ ‫ي ‪َ ،‬و ِإ َّنهُ ََّل َن ِب َّ‬
‫ي َب ْعدِي َو َ‬ ‫س ُه ُم ْاْل َ ْن ِب َیا ُء ُكلَّ َما َهلَكَ َن ِب ٌّ‬
‫ي َخلَفَهُ َن ِب ٌّ‬ ‫َت َبنُو ِإس َْرا ِئی َل تَ ُ‬
‫سو ُ‬ ‫َكان ْ‬

‫ینبارسالیئکاایبنءانیکایسیسارامنہئایھبایکارکےتےھت‪،‬بجیھباناکوکئیبناالہکوہاجاتوتدورسےانیکہگجآوموجدوہےت‪،‬نکیلایدا‬
‫روھکریمےادعبوکئیبنایہنآےئاگ۔اہںریمےانبئوہںےگاورتہبوہںےگ(یحصاخبری‪)3455:‬ا ا‬

‫ا‬
‫ض ُكلُّ َها َمس ِْجدا َو ُج ِعلَ ْ‬
‫ت‬ ‫وف ْال َمالَ ِئ َك ِة َو ُج ِعلَ ْ‬
‫ت لَنَا اْل َ ْر ُ‬ ‫صفُوفُنَا َك ُ‬
‫صف ُ ِ‬ ‫ث ُج ِعلَ ْ‬
‫ت ُ‬ ‫اس ِبثَالَ ٍ‬ ‫علَى ال َّن ِ‬‫ض ْلنَا َ‬
‫فُ ِ‬
‫ط ُهورا ِإذَا لَ ْم ن َِج ِد ْال َما َء‬ ‫ت ُ ْر َبت ُ َها لَنَا َ‬

‫یموکا‬
‫ںیمہولوگںرپنیت(ابوتں)کذرعیےستلیضفدییئگےہ‪:‬امہرایںیفصرفوتشںیکاوفصںیکرطحانبئیئگایہ‪،‬امہرےےیلاسریاز ا‬
‫یم)یکایٹمامہرےےیلاپکرکنوالاانبدییئگےہ(یحصملسم‪)522:‬ا ا‬
‫دجسہاگہانبدایایگےہاوربجںیمہاپینہنےلموتاس(ز ا‬

‫ا‬

‫علَى‬ ‫ّٰللاُ ِبي ْال ُك ْف َر َوأَنَا ْال َحا ِش ُر الَّذِي یُحْ ش َُر ال َّن ُ‬
‫اس َ‬ ‫سةُ أ َ ْس َماءٍ أَنَا ُم َح َّمدٌ َوأَحْ َمدُ َوأ َنَا ْال َم ِ‬
‫احي الَّذِي َی ْم ُحو َّ‬ ‫ِلي َخ ْم َ‬
‫ب‪.‬‬ ‫قَدَ ِمي َوأَنَا ْال َعاقِ ُ‬

‫"ریمےاپچنانمیہ۔ںیمدمحم‪،‬ادمحاورامحاوہں(انعیااٹمنواالوہں)کاہللاعتٰیلریمےذرہعیارفکوکاٹمےئاگاورںیمااحرشوہںکامتمااسنونںا‬
‫نعیاخمتاییبنلوہں۔ریمےادعبوکئااینربمغیپداینںیمایہنآےئاگ۔“(یحصا‬
‫اک(ایقاتماکدن)ریمےادعبرشحوہاگاورںیما’’اعبق‘‘وہں ا‬
‫اخبری‪)3522:‬ا ا‬
 ‫عمرصبتہوزجت ای ا‬
‫‪ )c‬اداللئرپاج ا‬
‫رقآنرکمیاخمتاییبنلﷺیکمتخوبنتاکذرکوتایکگمآپﷺکدعبیسکیبناوارروسلاکذرکیہنایک۔ا‬ ‫‪.1‬‬

‫رہینناےنپدعبآنواےلیبنیکاشبرتادیگمآپﷺنرفامایریمےدعبوکئیبنیہن۔ا‬ ‫‪.2‬‬

‫یماکاجونروریغہاوراوصلدنییصفتاےسایبنےیکیہگما‬
‫رقآننایقتمکےلہپاحالتووااعقتاورالعامتالثماایوججاموجج‪،‬ز ا‬ ‫‪.3‬‬

‫زمدییسکروسلاکذرکیہنایک۔ا‬
‫ااحدثیابمرکازنولاٰیسیع‪،‬وہظرااممدہمیاحالہکندجمددنیاکذرکوہارھپےسیکنکممےہوبنتاکاکمانوتوہرپاساکذرکانوہ۔ا‬ ‫‪.4‬‬

‫رقبایقتمٰیسیعہیلعاالسلمطبارایتمآیئےگاہکبجوہےچسیبنیہولعمموہاروسلاہللﷺکادعبیسکایبنکآاننکممیہن۔ا‬ ‫‪.5‬‬

‫تم ا‬
‫‪ )4‬ایق ا‬
‫ہسمخ‬
‫‪ )a‬ولعم ا‬