Proceset kalimtare të pronësisë dhe shërbimi kadastral:
Ndikimi i Legislacionit Evropian
Av. Eglantina Frroku
Titulli i Pronësisë v Ligji nr. 20/2020, “Për përfundimin e proceseve kalimtare të pronësisë në RSH” ka për qëllim: - Krijimin e bazës ligjore të thjeshtuar e të harmonizuar duke përcaktuar normat për: a) regjistrimin e titujve të pronësisë mbi tokën bujqësore, b) përfundimin e procesit të kalimit të pronësisë, pa shpërblim përdoruesve të tokave bujqësore, të ish kooperativave dhe ish ndërmarrjeve bujqësore, c) legalizimin e ndërtimeve pa leje, d) Përfundimin e inventarizimit të pronave shtetërore. e) trajtimin e mbivendosjes të krijuar si pasojë e gabimeve materiale. f) kalimin e pronësisë të trojeve për ndërtesat e privatizuara. g) Kalimin e pronësisë për trojet e ndërtesave të shitura nga ndërmarrjet shtetërore dhe trojeve mbi të cilat janë ngritur ndërtesa në baze të lejeve të ndërtimit të dhëna nga organet e qeverisjes vendore. v Koordinimin e proceseve kalimtare, me procesin e trajtimit të pronës si dhe përfundimin e procesit të kompensimit të pronarëve.
v Standartizimin dhe njehsimi i dokumentacionit hartografik për regjistrimin e pronës në Regjistrin publik të pasurive të paluajtshme.
Av. Eglantina Frroku
Parimet e procesit Ligji 20/2020, udhëhiqet nga keto parime themelore: • Parimi i shtetit të së drejtës, • Parimi i sigurisë juridike, • Parimi i transparencës, • Parimi i ligjshmërisë, • Parimi i barazisë dhe mosdiskriminimit, • Parimi i objektivitetit në shqyrtimin e rasteve, • Cdo parim tjetër i parashikuar në K.Pr.Ad.
Av. Eglantina Frroku
ASHK • Autoriteti përgjegjës për të zhvilluar procedurën e proceseve kalimtare, është Agjencia Shtetërore e Kadastrës. • ASHK=ZRPP+ALUIZNI+Agjencia e Inventrarizimit dhe transferimit të pronave publike. • Ashk e zhvillon veprimtarinë e saj në bazë të ligjit nr. 111/2018 “Për Kadastrën”.
Av. Eglantina Frroku
AMTP • Akt administrativ i lëshuar, nga organet kompetente për pronësinë mbi tokën bujqësore. • Nuk i nënshtrohen verifikimit të vlefshmërisë nga Ashk. • Eshtë i regjistrueshëm nëse plotësohen njëkohesisht këto kushte: - Përfituesi ka qënë i legjitimuar për të përfituar tokë sipas ligjit për ndarjen e tokës bujqësore; - Përfituesi, ka marrë tokë në territorin e vetëm të një ish ndërrmarje apo ish kooperative bujqësore; - Toka nuk ka qënë truall, vepër e infrastrukturës publike, rërë bregdetare, plazh apo sipërfaqe ujore.
Av. Eglantina Frroku
Toka bujqësore pa shpërblim
Përfitojnë kalimin në pronësi pa shpërblim të tokës bujqësore, subjektet që plotësojnë
kushtet: • Janë përfitues të tokës në pronësi ose përdorim sipas ligjit 7501/1991. • Punonjësit e ish ndërmarrjeve bujqësore në datën 1.8.1991, gjendja civile e të cilëve u është transferuar në fshatin ku gjendet toka bujqësore pas datës 1.8.1991. • Personat që nuk kanë qënë punonjës të ndërmarrjeve bujqësore, por kanë qënë banorë të fshatit sipas regjistrit të gjendjes civile. • Personat që u është hequr e drejta e pronësisë në krijimin e ish kooperativave bujqësore apo ish ndërmarrjeve bujqësore. • Personat që nuk kanë përfituar tokë bujqësore.
Av. Eglantina Frroku
Ndërtimet pa leje • Ndërtimet pa leje të ngritura pas vitit 1991, i nënshtrohen procesit të legalizimit. • Kriteret janë të përcaktuara në VKM nr. 1040/2020 “Për përcaktimin e procedurave dhe kritereve për legalizimin e ndërtimeve pa leje…” • Nuk legalizohen ndërtimet që prekin: - Veprat kryesore të infrastrukturës publike; - Territorin apo funksionalitetin e ndërtesave publike; - Integritetin e pasurive kulturore; - Bien në territore të destinuara për investime strategjike; - Vijën bregedetare. Av. Eglantina Frroku Procedura • Vetëdeklarimi • Evidentimi në terren • Genplani • Planimetritë • Vendimi për legalizim • Raporti i parcelës ndërtimore; - 3-fish bazë deri në 500 m2 për funksion banim. - 3-fish bazë për funksion social ekonomik.
Av. Eglantina Frroku
Objektet pa titull pronësie dhe oborret në përdorim • Të ndërtuara përpara vitit 1991. • Procedura është e përcaktuar në VKM 827/2020. • Nuk kanë kritere për kualifikim. • Kushti kryesor është që objekti të këtë pasur funksion banimi përpara vitit 1991. • Raporti i pronësisë, 300 m2 falas kur është pronë shtet dhe cmim favorizues kur bie në tokë të të tretëve. Mbi këtë sipërfaqe aplikohet cmimi i përcaktuar sipas hartës së vlerës të përcaktuar nga Këshilli i Ministrave.
Av. Eglantina Frroku
Sistemi Kadastral • Parime të përgjithshme për shërbimin kadastral. • Sherbimi publik i regjistrimit të pasurive të paluajtshme dhe procedurat e lidhura me të udhehiqen nga këto parime themelore: • a) Parimi i ligjshmërisë, sipas të cilit, veprimtaria kadastrale ushtrohet në përputhje me • Kushtetutën, Kodin Civil, ligjin 111 “Per Kadastren” dhe me aktet e tjera ligjore. • b) Parimi i sigurisë juridike: respektimi i të drejtave të fituara më parë dhe i pritshmërive të ligjshme të subjekteve të së drejtës. • c) Ekskluziviteti: Veprimtaria kadastrale është shërbim publik unik. • Funksionet që i atribuohen ekskluzivisht ASHK-së, sipas këtij ligji, nuk mund të ushtrohen nga institucione të tjera. • ç) Transparenca: veprimtaria kadastrale ushtrohet në transparencë dhe në bashkëpunim të ngushtë me personat fizikë dhe juridikë, palë apo subjekte të interesuara, në çështjet që kanë të bëjnë me pasuritë e paluajtshme.
Av. Eglantina Frroku
Të dhënat kadastrale • Çdo pasuri e paluajtshme regjistrohet në kadastër, duke u pasqyruar në kartelën përkatëse të pasurisë dhe në hartën kadastrale. • 2. Kartelat dhe hartat që përbëjnë kadastrën administrohen në format shkresor dhe digjital. • 3. Kartela e pasurisë mban detyrimisht të dhëna për: - pozicionin gjeografik të pasurise, - Sipërfaqen e pasurisë, - Llojin, - Identitetin e pronarit, - Aktin e titullit të pronësisë, - Të drejtat e të tretëve dhe aktin nga burojnë ato, - Vlerën e pasurisë, - Cdo akt tjetër që ndryshon regjimin juridik, apo që krijon të drejta dhe detyrime të tjera.
Av. Eglantina Frroku
Evolucioni legjislativ • Në vitin 2006, u miratua ligji nr. 9482 “ Për legalizimin, urbanizimin, integrimin e zonave/ndërtimeve informale”. • Autoriteti përgjegjës ishte ALUIZNI. • kriteret e legalizimit ishin më të cunguara. Për këtë arsye numri i ndërtimeve që kualifikoheshin për legalizim ishte më i ulet. • Ky ligj u ndryshua në vitin 2015. Me këtë ndryshim u lehtësuan kriteret. • Kushti kryesor ishte ekzistenca e objekteve në fotografimin ajror digjital të vitit 2015. • Pas këtij viti, subjektet ndërtuese ishin subjekte të veprave penale. • Kriteret ishin të përcaktuara qartë në VKM 280/ 2015 “ Për përcaktimin e kritereve për kualifikimin për legalizim të ndërtimeve pa leje…”.
Av. Eglantina Frroku
Sistemi Multifunksional • Pasuritë për të cilat ka përfunduar regjistrimi fillestar, hidhen në Sistemin e Regjistrit elektronik të pasurive të paluajtshme. • Kalimi në sistem, kupton dhe pajisjen e pronësisë me certikatë të pasurisë së paluajtshme. • Ky sistem quhet Sistemi Multifunksional. Në të janë të gjeneruara të gjitha kartelat e pasurive dhe të dhënat e identitetit të pronarit të cdo pasurie. • Aksesin për gjenerimin e të dhënave të pasurive në sistemin Multifunksional, e kanë vetëm punonjësit e drejtorive vendore të ASHK-së, të cilet kryejnë hedhjen e transaksioneve juridike. • Për hyrjen në të, ata logohen me kredenciale personale dhe cdo veprim që ata kryejnë në kartela, regjistrohet në sistem. • Gjithashtu i importuar në këtë sistem, është edhe dokumentacioni i cili ka shërbyer për cdo regjistrim të kryer. • Në përfundim, cdo akt kadastral në këtë sistem, i nënshtrohet nënshkrimit dhe vulosjes elektronike. • Gjithashtu sistemi diaponon për cdo pasuri bar kodin e tij, cka i garanton qytetarëve siguri juridike dhe kibernetike. • Prej gati 2 vjetësh, shërbimet kadastrale funksionojnë online nëpërmjet portalit e albania ose sistemit noterial NISA.
Av. Eglantina Frroku
Ankimimi • Struktura e posacme për ankimet administrative, e ngritur sipas legjislacionit për kadastrën. • Ankimi administrativ ushtrohet dhe shqyrtohet sipas afateve dhe rregullave të parashikuara në K.Pr.A. • Vendimi për shfuqizimin, anulimin, deklaron pavlefshmerinë, ose ndryshon aktin që është regjistruar, pasqyrohet në seksionin e pronësisë së kartelës së pasurisë së paluajtshme. • Kurrsesi nuk mund të fshihet pa vendim gjyqësor, bazuar në vendimin nr. 17, datë 23.04.2010, të Gjykatës Kushtetuese. • Kundër vendimit të strukturës së posacme, ngrihet padi në Gjykatën Administrative.
Av. Eglantina Frroku
Komisioni i Venecias • Disa nene të projektligjit “ Për përfundimin e proceseve kalimtare…” iu nënshtruan një vlerësimi nga ana e Komisionit të Venecias. • Gjatë misionit fakt-mbledhës, të këtij Komisioni u evidentuan premisat mbi bazën e të cilave propozohet ky ligj. • Konkretisht, u evidentua mungesa e hartave të besueshme kadastrale, kufij të papërcaktuar të ngastrave të tokës, mungesa formale, materiale apo hartografike në AMTP, mbivendosje të drejtash mes 2 ose më shumë subjekteve, ekzistenca e ndërtimeve 200-300 vjeçare me mungesë të theksuar dokumentacioni ligjor mbi pronësinë, apo të dhënat teknike e hartografike.
Av. Eglantina Frroku
Arsyetimi • Titujt e pronësisë duhet te regjistrohen dhe që mbajtësit e këtyre titujve duhet të pajisen me dokumentin përfundimtar të pronësisë. • Ligjet pararendese kanë shkaktuar, në tërësinë e tyre, një rend juridik pronësor relativisht të paplotë me probleme thelbësore në drejtim të legjitimitetit dhe sigurisë juridike, me pasoja të rënda për zhvillimin e ekonomisë së tregut dhe sigurimin e një paqeje sociale në shoqërinë shqiptare, lind e domosdoshme që të konsolidohet korniza ligjore e regjimeve pronësore. • Ligji 20/2020 synon të realizojë këtë objektiv nëpërmjet trajtimit sistematik dhe të njëkohshëm të proceseve të ndryshme të lidhura me pronen, sikurse janë legalizimi, azhornimi, trajtimi i pronës. • Kerkesa kryesore e Komisionit te Venecias ishte unifikimi i bazës hartografike të funksionimit të proceseve të lidhura me pasuritë e paluajtshme si dhe digjitalizimi i të gjitha proceseve administrative të lidhura me regjimet pronësore të pasurise të paluajtshme. • Përditësimi dhe përmirësimi i zonave dhe trajtimi i pasurive sipas evidentimit në terren, për të projektuar koordinata të sakta në hartën digjitale u panë si mjete efektive për realizimin e synimeve të ligjit. Av. Eglantina Frroku Përfundime vSipas një raporti të Bankës Botërore, në Shqipëri rreth 80% e pasurive janë të regjistruara gabim në hartë dhe duhen të rimaten. vPëraferaisht rreth 600 mijë prona private në Shqipëri janë të parregjistruara. vAfati për përmbylljen e proceseve kalimtare është përcaktuar viti 2028. vNga Agjencia Shtetërore e Kadastrës, në vit jepen rreth 1 milion e 200 mijë shërbime kadastrale në vit. vProcesi i legalizimit të ndërtimeve pa leje, është në fazën përmbyllëse të tij.