LEGJILACION

Impakti i së Drejtës Private Europiane në
legjislacionin Shqiptar
Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Përmbledhje (1)
v Kodifikimi i së drejës private në Europë
v Impakti i BE-së në të drejtën private shqiptare
v Neni 345 Traktati për Funksionimin e Bashkimit Evropian (TFBE)
v Projekte për harmonizimin e së Drejtës Private Europiane
v Roli i Gjykatës së Drejtësisë e BE-së
q Lëvizja e lirë e mallrave
q Lëvizja e lirë e personave dhe e kapitalit

Përmbledhje (2)
v E Drejta Private Europiane
q E Drejta Europiane e Pronësis
Ø Neni 1, par. 1 Protokollli 1 KEDNJ
Ø mbi procedurat e falimentimit (Dir. 1346/2000/KE & Reg. 2015/848)
Ø Objekte Kulturore (Dir. 2014/60/BE)
Ø mbi mbrojtjen e konsumatorëve në lidhje me aspekte të caktuara të ndarjes në kohë,
produkteve për pushime afatgjata, rishitjeve dhe kontratave të këmbimit (Dir.
2008/122/KE) (“multi-pronësi”)
q E Drejta Europiane e Trashigimis
Ø mbi juridiksionin, ligjin e zbatueshëm, njohjen dhe ekzekutimin e vendimeve dhe
pranimin dhe ekzekutimin e instrumenteve autentike në çështjet e trashëgimisë dhe
krijimin e një Certifikate Evropiane të Suksesit (Reg. 2012/650) (“ligji i së drejtës
ndërkombëtar i trashëgimisë”)
v Përfundime

Kodifikimi i së drejës private në
Europë
v Kodifikimi i së drejtës private në Europë
qFranca 1804
qGjermani 1901
v Kodifikimi i së drejtës private shqiptare

q1929
q1982
q1994

Impakti i BE-së në të drejtën private
shqiptare
v 25-03-2020 Këshilli vendos të hapë negociatat e pranimit me
Shqipërin
qKorrik 2020 Prezantimi i kornizës së projekt-negocatave në
Shtetet Anëtare.

shqiptare
v Neni 4, par. 2 Draft-Kushtetuta e Shqipëris (Venecia 2016; JO
approvuar)
q me anëtarësimin në BE, Republika e Shqipërisë u delegon
institucioneve të BE kompetencat e nevojshme për të përmbushur
detyrimet që vijnë nga anëtarësimi.
ØNeni 2, par. 3 Kushtetuta e Shqipëris: Për ruajtjen e paqes dhe të
interesave kombëtarë, Republika e Shqipërisë mund të marrë
pjesë në një sistem sigurimi kolektiv, në bazë të një ligji të
miratuar me shumicën e të gjithë anëtarëve të Kuvendit.
o e ngjashme me Neni 11 Kushtetuta Italiane

shqiptare
v Neni 6, par. 1 MSA
qShqipëria bie dakord të sigurojë që ligjet e saj ekzistuese dhe
legjislacioni i ardhshëm do të bëhen gradualisht në përputhje
me legjislacionin e BE dhe që ligje të tilla do të zbatohen siç
duhet.
ØAktet normative që kanë fuqi në të gjithë territorin e
Republikës së Shqipërisë janë:
b) marrëveshjet ndërkombëtare të ratifikuara (psh. MSA);
ØGjykata Kushtetuese Shqiptare V-56/16

E Drejta Private Europiane
vE drejta e pronësis = "të drejtat kundër botës” (erga
omnes) në një objekt të përcaktueshëm (të prekshëm
ose jo-material) = kompetenca kombëtare
vE drejta e pronësis është premisë për fusha të tjera të
së drejtës
qLigji tatimor
Ø (eksport/import)
qLigji mjedisor
qLigji i trashëgimisë
Ø (ndërkombëtare)

Neni 345 TFBE
v Neni 345 TFBE (më pare, Neni 295 KE)
qTraktatet – TFBE & TBE – në asnjë mënyrë nuk do të
paragjykojnë rregullat në Shtetet Anëtare që rregullojnë
sistemin e pronësisë.
ØParimi i neutralitetit.
o Parimi që zbatohet në ligjin e BE-së të konkurrencës
(= JO financa publike)
§ Monte dei Paschi Siena 2016
• Shmangia e falimentimit të bankave aprovuar
nga Komisioni Europian në 2017

Neni 114 TFBE
v Neni 114 TFBE (më pare, Neni 95 KE)
qParlamenti Evropian dhe Këshilli, duke vepruar në përputhje
me procedurën e zakonshme legjislative dhe pasi të
konsultohen me Komitetin Ekonomik dhe Social, do të
miratojnë masat për përafrimin e dispozitave të përcaktuara
me ligj, rregullore ose veprim administrativ në Shtetet
Anëtare që kanë si të tyre kundërshtimin e krijimit dhe të
funksionimin të tregut të brendshëm.
ØJO aplikim në dispozitat fiskale, për ato që lidhen me
lëvizjen e lirë të personave dhe as për ato që lidhen me të
drejtat dhe interesat e punëtorëve.

Projekte për harmonizimin e së Drejtës
Private Europiane
v Projekti për Hipotekën Europiane
q filluar në vitet ’60 nga Prof. Claudio Segré
ØZyrtarisht në 2005 nga BE dhe e ndaluar nga kriza
ekonomike e 2008
o Euro-Hipoketa = hipotekë e përbashkët në të gjithë BE
për të mundësuar pagimin e detyrimeve ndërkombëtare
o Grundschuld (model svizeran)
• Objektivi i Hipotekën Europiane është të krijojë
një instrument hipotekor pan-evropian, fleksibël
dhe të sigurt që lejon sa më shumë biznese të jetë
e mundur në një mënyrë ndërkombëtare.

Projekte për harmonizimin e së Drejtës
Private Europiane
v Drafti i Kornizës së Përbashkët të Referencës (Draft Common
Frame of Reference)
Ø25 vite punë akademike
Øbazuar në të drejtën e detyrimeve
o momenti i kalimit të pronësis të objekteve të
luajtshme
o e drejta reale të garancis

Gjykata e Drejtësisë e BE-së
v Roli i GJDBE
qLëvizja e lirë e mallrave
qLëvizja e lirë e personave dhe e kapitalit

v Lëvizja e lirë e mallrave
q Krabtz (C-69/88)
ØFaktet:
o Një kompani gjermane i shet një send një kompanie
hollandeze duke e rezervuar pronën për vete (Shitja me
rezervë e pronës; nenet 746-749/a Kodi Civil). Kompania
hollandeze ia jep sendin një kompanie tjetër hollandeze. Të
dy kompanitë hollandeze falimentojnë. Kompania gjermane
(pronari) kërkon sendin (Padia për kërkimin e sendit; nenet
296-301 Kodi Civil). Ligji holandez i taksave thotë se
pronari duhet të paguajë disa taksa.

v Lëvizja e lirë e mallrave
qKrabtz (C-69/88)
ØPyetja juridike
o A është ligji hollandez koherent me nenin 28 (tani neni
34 TBE) të BE (pasi që ky rregull i ligjit hollandez të
taksave ndikon në shkëmbimin e mallrave midis
Gjermanisë-Hollandës)?
§ Po; ndikimi i ligjit holandez të taksave në lëvizjen
e lirë të mallrave është "shumë i pasigurt dhe
indirekt".

v Lëvizja e lirë e personave dhe e kapitalit
q Manfred Trummer dhe Peter Mayer (C-222/97)
ØFaktet:
o Ligji austriak thotë se shuma e parave, ripagimi i së cilës
duhet të sigurohet me një hipotek, duhet të përshkruhet
në monedhën austriake ose në ar.
ØPyetja juridike
o A është ligji austriak koherent me ligjin e BE-së?
§ Jo; Ligji austriak shkel lëvizjen e lirë të njerëzve.
Palët kanë të drejtë të vendosin monedhën në
kontratë.

v Lëvizja e lirë e personave dhe e kapitalit
q Unabhängiger Verwaltungssenat Salzburg (C-515/99, C-519/99, C-524/99, C-
526/99, C-540/99)
Ø Facts:
o Një qytetar austriak që dëshiron të blejë në Salzburg (Austri)
një tokë. Legjislacioni i Salzburgut kërkon për atë një njoftim
dhe autorizim paraprak nga bashkia e Salzburgut.
Ø Pyetja juridike
o A është ligji austriak koherent me ligjin e BE-së (Articles 56-
60 KE)?
§ Po; Ligji austriak nuk shkel lëvizjen e lirë të njerëzve,
nëse kërkohet njoftimin;
§ por,
§ Ligji austriak shkel lëvizjen e lirë të njerëzve, nëse

kërkohet autorizim

Neni 1, par. 1 Protokollli 1 KEDNJ
v E Drejta e Pronësis
q Neni 1, par. 1 Protokollli 1 KEDNJ
ØÇdo person fizik ose juridik ka të drejtën e gëzimit paqësor të
pasurisë së tij. Askush nuk mund të privohet nga prona e tij,
përveçse për arsye të interesit publik dhe në kushtet e
parashikuara nga ligji dhe nga parimet e përgjithshme të së
drejtës ndërkombëtare.
o Neni 149 Kodi Civil: Pronësia është e drejta për të gëzuar dhe
disponuar lirisht sendet, brenda kufijve të caktuar nga ligji.
o Neni 190 Kodi Civil: Sendet mund të shpronësohen vetëm për
interesa publike të njohur me ligj dhe vetëm kundrejt një
shpërblimi të drejtë. Ato kalojnë në pronësi të shtetit ose të enteve
të tjera publike, në favor të të cilave është bërë shpronësimi.

Këshilli i Europës
Këshilli Evropian Këshilli i Europës
EU-27 47 Vende Antare
Protokolli nr. 14 i KEDNJ
Gjashtë shtetet vëzhguese:

SHBA, Kanada, Meksikë, Japoni, Tokë e Shenjtë, Izrael

Neni 1, par. 1 Protokollli 1 KEDNJ
v E Drejta e Pronësis
qProtokolli nr. 14 i KEDNJ
ØÇështje Opinioni 2/13.
qNeni 6 TBE: ……. Bashkimi do të respektojë të drejtat
themelore, siç garantohen nga Konventa Evropiane për
Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore të
nënshkruar në Romë në 4 Nëntor 1950 dhe pasi ato
rezultojnë nga traditat kushtetuese të përbashkëta për
Shtetet Anëtare, si parime të përgjithshme të së drejtës së
BE-së.

Fallimentimi
v Mbi Procedurat e Falimentimit (Reg. 2015/848)
q Neni 8 Të drejtat reale e palëve të treta (më pare, Neni 5 Dir.
1346/2000/KE)
1. Hapja e procedurave të falimentimit nuk do të ndikojë në të
drejtat reale të kreditorëve ose palëve të treta në lidhje me pasuritë
e materiale ose jo-materiale, të luajtshme ose të paluajtshme, si
aseteve specifike ashtu edhe koleksionet e aseteve të pacaktuar si
një e tërë që ndryshojnë nga koha në kohë, përkatësia e debitorit që
ndodhet brenda territorit të një Shteti tjetër anëtar.
Kujdes:
Ius in rem versus ius in personam.

Fallimentimi
2. Të drejtat e referuara në paragrafin 1 do të nënkuptojnë, në veçanti:
(a) e drejta për të disponuar asete ose për t'i asgjësuar ato dhe për të marrë
kënaqësi nga të ardhurat ose të ardhurat nga ato pasuri, veçanërisht në bazë të një
barre ose hipotekës;
Ø e drejta për të gëzuar dhe disponuar sendin (Neni 149 Kodi Civil)
(b) e drejta ekskluzive për të përmbushur një kërkesë, në veçanti një e drejtë e
garantuar nga një barrë në lidhje me kërkesën ose nga caktimi i kërkesës përmes
një garancie;
Ø Pengu, Ipoteka, Dorëzania (Kreu III, IV dhe V I Titulli III, Pjesa IV, psh. Neni 553 Kodi Civil)
(c) e drejta për të kërkuar pasuri nga, dhe / ose për të kërkuar rikthim nga, cilido
që ka posedim ose përdorim të tyre në kundërshtim me dëshirat e palës me të
drejtë;
Ø Padia për kërkimin e sendit (Neni 296 Kodi Civil)
(d) një e drejtë reale në përdorimin e dobishëm të pasurive.
Ø Përdorimi (Neni 259, paragrafi 1 Kodi Civil)

Objekte Kulturore/Neni 187
v Sendet e luajtshme, me vlerë kulturore, historike, arkeologjike,
etnografike, si dhe sendet natyrore të rralla me rëndësi shkencore që
zbulohen, shkëputen ose nxirren nga toka ose uji, kalojnë në pronësi të
shtetit.
v Pronari, në pronën e të cilit janë zbuluar sende të tilla, është i detyruar
të lejojë kryerjen e gërmimeve, duke u shpërblyer dëmet e pësuara.
v Personi që ka zbuluar ose ka gjetur sende të tilla, ka të drejtë të marrë
nga shteti një shpërblim të arsyeshëm.

Objekte Kulturore/Dir. 2014/60/EU
vDirektiva 2014/60/EU
Kjo direktivë zbatohet për kthimin e objekteve
kulturore të klasifikuara ose të përcaktuara nga një
Shtet Anëtar si midis thesareve kombëtare, siç
referohet në pikën (1) të Nenit 2, të cilat janë hequr
në mënyrë të paligjshme nga territori i atij Shteti
Anëtar.

q Neni 2
Për qëllimet e kësaj Direktive, zbatohen përkufizimet e mëposhtme:
(1) 'objekt kulturor' do të thotë një objekt që klasifikohet ose përcaktohet nga një
Shtet Anëtar, para ose pas largimit të tij të paligjshëm nga territori i atij Shteti
Anëtar, si midis "thesareve kombëtare me vlera artistike, historike ose
arkeologjike" nën legjislacioni kombëtar ose procedurat administrative brenda
kuptimit të nenit 36 TFBE;
(2) 'larguar në mënyrë të paligjshme nga territori i një Shteti Anëtar' do të thotë:
(a) është hequr nga territori i një Shteti Anëtar në shkelje të rregullave të tij
për mbrojtjen e thesareve kombëtare ose në shkelje të Rregullores (KE) Nr.
116/2009; ose
(b) nuk është kthyer në fund të një periudhe të largimit të ligjshëm të
përkohshëm ose ndonjë shkelje të një kushti tjetër që rregullon një heqje të
tillë të përkohshme;

qNeni 14
Kjo Direktivë do të zbatohet vetëm për objektet kulturore të
larguara në mënyrë të paligjshme nga territori i një Shteti Anëtar
më ose pas 1 Janarit 1993.
kishte një direktivë të mëparshme në lidhje me të (Direktiva

93/7/KE)

v Proçes
qkërkesë
qnga autoriteti kombëtar kompetent
qbrenda 3 viteve nga kërkesa, pagesa e kompensimit të drejtë
qraportimi çdo pesë vjet në Komisionin e BE-së

Bashkëpronësia/Neni 199
v Ka bashkëpronësi kur një ose disa sende dhe të drejta të tjera
reale u përkasin bashkërisht dy ose më shumë personave.
v Pjesët e bashkëpronarëve janë të barabarta, gjersa nuk vërtetohet
e kundërta.
v Të drejtat dhe detyrimet e bashkëpronarëve caktohen në
përpjestim me pjesët përkatëse.

“Multi-Pronësi”/Dir. 2008/122/KE)
qNeni 1
1. Qëllimi i kësaj Direktive është të kontribuojë në
funksionimin e duhur të tregut të brendshëm dhe të arrijë
një nivel të lartë të mbrojtjes së konsumatorit, duke
përafruar ligjet, rregulloret dhe dispozitat administrative të
Shteteve Anëtare në lidhje me aspekte të caktuara të
marketingut, shitjen dhe rishitjen e aksioneve të
timeshares (multipronësia) dhe produkteve të pushimeve
afatgjata, si dhe kontratat e këmbimit.

“Multi-Pronësi”/Dir. 2008/122/KE)
q Neni 1
Kjo direktivë zbatohet për transaksionet tregtar-konsumator. Kjo direktivë nuk
cenon legjislacionin kombëtar i cili:
(a) parashikon mjetet juridike të përgjithshme të detyrimeve kontraktore;
(b) ka të bëjë me regjistrimin e pasurisë së paluajtshme ose të luajtshme dhe
tjetërsim e pasurisë së paluajtshme;
(c) ka të bëjë me kushtet e vendosjes ose regjimet e autorizimit ose kërkesat e
licencimit; dhe
(d) ka të bëjë me përcaktimin e natyrës ligjore të të drejtave që janë objekt i
kontratave të mbuluara nga kjo Direktivë.

Albanian Civil Code
q Përkufizime
(a) 'kontrata e timesharing' do të thotë një kontratë me një kohëzgjatje më
shumë se një vit, në të cilën një konsumator, për shqyrtim, fiton të
drejtën për të përdorur një ose më shumë akomodime brenda natës për
më shumë se një periudhë zënie;
(b) 'kontratë afatgjatë e produkteve të pushimeve' do të thotë një kontratë me një kohëzgjatje më shumë
se një vit, në të cilën një konsumator, për shqyrtim, fiton kryesisht të drejtën për të marrë zbritje ose
përfitime të tjera në lidhje me akomodimin, në izolim ose së bashku me udhëtime ose shërbime të
tjera;
(c) 'kontratë rishitjeje' do të thotë një kontratë sipas së cilës një tregtar, për shqyrtim, ndihmon një
konsumator për të shitur ose blerë një aksion me kohë ose një produkt pushimi afatgjatë;
(d) 'kontratë shkëmbimi' do të thotë një kontratë nën të cilën një konsumator, për shqyrtim, bashkohet me
një sistem shkëmbimi i cili lejon që konsumatori të ketë qasje në akomodimin brenda ditës ose
shërbime të tjera në këmbim të dhënies së personave të tjerë akses të përkohshëm në përfitimet e të
drejtave që rrjedhin nga kontrata e ndarjes në kohë të atij konsumatori;

Përfundime (1) – E Drejta Europiane e
Pronësis
E drejta e pronësisë është një kompetencë kombëtare.
Sidoqoftë, ligji i BE-së dhe GJED kanë zbatuar nenin
114 TFEU (krijimi dhe funksionimi i tregut të
brendshëm) për të vendosur norma, rregulla dhe
gjykime në lidhje me ligjin e pronësis.

E Drejta Europiane e Trashigimis
v Rëndësia e Rreg. 650/2012
v Risitë e Rreg. 650/2012
q vendqëndrimin i zakonshëm
q Certifikata Evropiane e Trashigimis
v Ndikimi i Rreg. 650/2012 në Shtetet jo anëtare të BE-së
v Veçorit e ligjit shqiptar për trashëgiminë
q Legatum, Esecutor, Testamente të posaçme, Commorientes, Donatio Monis Causa,
Testamentum, figura e izhdiventsy
v Reg. 650/2012 dhe Shqipëria
q Mungesa e koherencë
Ø Neni 33 për të Drejtën Ndërkombëtare Private
Ø numerus clausus për të drejtat pronësore
Ø legatum per vindicationem
Ø për shfajësimem
q Ndikimi i BE-së në reformën ligjore të vitit 2013
Ø Neni 348 Kodi Civi
Ø Neni 112 Ligji për Noterët
v Përfundime (2)

Rëndësia e Rreg. 650/2012
v Rëndësia e Rreg. 650/2012
q 2019
Øpothuajse gjysma (51.5%) e popullsisë së BE-së ka lindur
o në një Shtet anëtar tjetër (36.9%)
o në një vend tjetër jo pjesë e BE-së (14.6%).
q 2008-2010
Ønjë në 25 martesa konsiderohej martesë e përzier (njëri partner
është i lindur në vendlindje dhe tjetri ka lindur jashtë vendit)
o Bullgaria dhe Rumania, numri i martesave të përziera ishte
pothuajse zero,
o Letonia dhe Luksemburgu, një në pesë martesa
konsiderohej e përzier.

Reg. 650/2012
v Ligji i zbatueshëm
q Arsyeja 1: përgjegjësia e trashëgimtarit mund të ndryshojë
Ø nëse trashëgimtari pranon trashëgiminë, trashëgimtari gjithashtu ka
përgjegjësi të pakufizuar për borxhet e trashëgimlënësit (Gjermani: Neni
1967 BGB),
Ø trashëgimtari ka një identitet të veçantë (Angli)
Ø beneficium inventarii (Itali: Neni 490 CC; Republika Çeke: Neni 1706 CC;
e vetmja mundësi në shqipëri: Neni 341 CC)
q Arsyeja 2: anëtarët dhe numri i trashëgimtarëve të detyruar (legitime) mund të
ndryshojë
Ø vetem fëmijët (Holland: Neni 4:63(2) CC),
Ø fëmijët, prindër and bashkëshorti/tja (Gjermani: Neni 2303(2) BGB, Itali
Neni: 536 CC)
Ø fëmijët e mitur dhe personat e paaftë (Shqipëri: Neni 37)
Dr. Denard Veshi

q Arsyeja 3: pjesa e pasurisë për legitime
Ø½ (Hollandë: Neni 4:64 (1) KC dhe Gjermani: Neni 2303 (1)
BGB)
Ø2/3 (Itali: Neni 537 (2) KC)
Øsi në rastin e trashëgimisë me ligj (Shqipëri: Neni 379 KC)
q Arsyeja 4: marrëdhënia me de cuius
Øgjak ose martesë (të gjitha EUMS),
Øgjak, martesë dhe njerëz të paaftë për të punuar (Shqipëri:
Neni 371 KC & Sllovakia: 474 KC)

q Arsyeja 5: e drejta për të hequr dorë paraprakisht nga trashigimia
ØJO Njohja (Itali: Neni 458 KC; Shqipëri: Nenet 333 (1) dhe
337 KC) (moslejim i donatio mortis causa)
ØPO njohja (Gjermani: Neni 2346 dhe 2348 BGB; Austri:
Neni 551 ABGB)
q Arsyeja 6: njohja e partneritetit civil ose martesa e të njëjtit seks
ØJO njohje (Bullgaria, Letonia, Lituania, Polonia, Rumania,
Sllovakia dhe Shqipëria: bashkëjetesa midis burrit dhe gruas
përmes veprës (nenet 163-164 Kodi i Familjes))
ØPO njohja (Austri, Gjermani, Finlandë, Irlandë dhe së fundmi
Itali)

Risitë e Rreg. 650/2012
v Risitë
q nga koncepti i shtetësisë te koncepti i vendqëndrimi i zakonshëm
ØArsyeja: më e lehtë për tu ndryshuar
Øasnjë përkufizim i konceptit të vendqëndrimi të zakonshëm
o të përcaktohet in concreto (C-523/07)
§ Recitalet 23 dhe 24
o Arsyeja: dy koncepte (vendqëndrimi dhe vendbanimi)
ose vetëm një (vendqëndrimi)
§ vetëm një koncept (Gjermani: Neni 7 (2) BGB)
§ dy koncepte (vendet perëndimore latin-folëse dhe
Shqipëria: neni 12 i KC)

Reg. 650/2012 - Ndikimi në Shtetet jo
anëtare
v Premisa 1:
q zbatimi i konceptit të vendqëndrimit të zakonshëm dhe i parimit
të universalitetit
v Premisa 2:
q ndarja e vendeve që nuk janë pjesë e Reg. 650/2012 (Irlanda,
Britania e Madhe dhe Danimarka), vendet janë pjesë e Reg.
650/2012 (të gjitha shtetet e tjera të BE-së) dhe jo shtetet jo
anëtare të BE-së

anëtare
v Rasti 1: Qytetar i BE-së i një vendet janë pjesë e Reg. 650/2012 me një
vendqëndrim të zakonshëm në një vendeve që janë pjesë e Reg. 650/2012, i
cili është gjithashtu pronar i sendeve të vendosura në një vendeve që nuk
janë pjesë e Reg. 650/2012 (p.sh. në Danimarkë) dhe / ose një nga shtetet jo
anëtare të BE-së (p.sh. Shqipëri)
v Rasti 2: një shtetas një nga shtetet jo anëtare të BE-së, p.sh. një shqiptar,
ose një qytetar i një vendeve që nuk janë pjesë e Reg. 650/2012, p.sh. një
irlandez, me një vendqëndrim të zakonshëm në një një vendet janë pjesë e
Reg. 650/2012
q varet nga vendi
Ø Francë: E gjithë trashëgimia, edhe jashtë Francës
Ø Të tjerët: vetëm trashëgimia e vendosur në atë vend

anëtare
v Rasti 3: zgjedhja e ligjit nga trashëgimlënësi
qKujdes:
ØNeni 33 E Drejta Ndërkombëtare Private Shqiptare:
mbrojtja e rezervës ligjore

Reg. 650/2012 - Ndikimi në Shtetet jo anëtare
v Rasti 4: forum necessitatis forumi i domosdoshëm (Recitali 31 dhe neni 11 i Rreg.
650/2012).
q Qëllimi: mbrojtja e shtegut të drejtë (neni 6 i KEDNJ-së)
Ø interpretim i ngushtë:
o katastrofat natyrore, epidemitë, luftërat, zonat e konfliktit të
armatosur, dhe gjithashtu rastet kur procedurat nuk mund të fillojnë
ose të kryhen në mënyrë të arsyeshme.
o asnjë zbatim i parimit të juridiksionit dytësor (neni 10 i Rreg.
650/2012) nuk mund zbatohet, qoftë për të gjithë ose për një pjesë të
aseteve.
o nevojitet një lidhje midis BE-së dhe de cuius.
• shtetësia e mëparshme e njërit prej vendeve anëtare
• një vendqëndrim i mëparshëm i zakonshëm prej më shumë se
pesë vjet nga vdekja (nëse më pak: juridiksionit dytësor)

Veçorit e ligjit shqiptar për trashëgiminë
v Pjesa III i Kodit Civil Shqiptar të vitit 1994 është i ngjashëm -
dhe nganjëherë identik - me nenet 94-119 të Kodit Civil
Shqiptar të vitit 1982
qShtojca 3
ØDekreti Nr. 1892, datë 05.07.1954 "Për Trashëgiminë",
o Artikuj 416 e vijues. Kodi Civil i BS i vitit 1923 dhe
për Ediktin Rus të vitit 1945

v Neni 23 i Kushtetutës Shqiptare të vitit 1976: “prona vetjake”
v ngushtoi zbatimin e testamentit: trashëgimlënësi ka të drejtë të

disponojë me trashëgiminë e tij vetëm në rastin e mungesës së
ashendentit dhe pasardhësit (neni 112 KC i vitit 1982).
v përfshirja si legitime në rendin e dytë, kategoria e një

"Trashëgimtari i paaftë për punë" (neni 105 KP i vitit 1982)
Edikti BS i vitit 1945

v Pjesa III i kodit civil shqiptar të vitit 1994
q përfshin
Øfigura ligjore e legatum (legu) (nenet 384-391 KC),
Øfigura juridike e esecutòr testamentary (Ekzekutori i
testamentit) (nenet 414-418),
ØTestamente të posaçme (neni 398-400).
o testamenta militis
o testamentet të vërtetuara nga mjeku ose kryetari i bashkisë
ose i komunës,
o testamentet të bëra në një anije shqiptare në lundrim
qrregulla të sakta në rastin e commorientes (neni 321 KC)
qndalimi i donatio monis causa (neni 319 KP).

Legatum
v legatum per vindicationem apo legatum per damnationem
qlegatum per vindicationem: rei vindicatio
Øpadi in rem
qlegatum per damnationem: një kërkesë kundër trashëgimtarit
pa u bërë pronar i drejtpërdrejtë i sendit
qpadi in personam
o veprim juridik inter vivos

Esecutòr Testamentari
v Problemi i shpërblimit
qnegotium (veprim juridik) i njëanshme bazuar në intuitu
personae (si prokura) apo se një kontratë dypalëshe (si
mandati)?
Øsi një përfaqësuesi (falas)
o Itali (neni 711 KC)
o Spanja (neni 908 KP)
Dr. Denard Veshi

Testamente të posaçme
v kur Noterit i mungon vërtetimi nga majori
q Neni 6 (1) Ligji 110/2018, Ligji për Noterët
v testamenta militis
q vlefshmëria e përkohshme
Ø Italia (neni 618 KC),
Ø Franca (neni 984 KC),
Ø Spanja (neni 719 KC)
v certifikuar nga kapiteni i anijes
q vlefshmëria e përkohshme
Ø Italia (neni 615 KC),
Ø Franca (neni 994 KC),
Ø Spanja (neni 729 KC)
Dr. Denard Veshi

Commorientes
v Neni 321 KC
qKur dy ose më shumë persona thirren për të trashëguar
njëri tjetrin dhe nuk vërtetohet se cili prej tyre ka vdekur
më parë, prezumohet se të gjithë kanë vdekur në të njëjtën
kohë dhe nuk kalon ndonjë e drejtë nga njëri tek tjetri.
Øidentike si neni 32 i rreg. 650/2012
o në kundërshtim me vendet e common-law (neni 184
Ligji i Ligjit të Pronës i vitit 1925 në Angli dhe
Uells)
Dr. Denard Veshi

Donatio Monis Causa
v Neni 319 KC
qËshtë e pavlefshme çdo marrëveshje me të cilën
disponohen ose përdorohen të drejta që rrjedhin nga një
trashëgim ende i paçelur.
Øprincipi votum captandae mortis o votum corvinum
(është e pamoralshme të urosh vdekjen e dikujt tjetër)
o në kundërshtim me Rekomandimin KE të 7 dhjetorit
1994 (Rec. 94/1069 / KE)
§ përjashtimi mund të vendoset në rastin e një
trashëgimie të ndërmarrjes (vetem për
ndërmarrjet e vogla dhe të mesme)
Dr. Denard Veshi

Testamenti
v Kufizime
q caktimin e trashigimtarve (neni 377 KC)
q pa cenuar rezervën ligjore (neni 379 KC)
q trashëgimtarë testamentarë (neni 374 KP), zëvendësuesit e tyre
(neni 381 KP), si dhe legu (neni 384 KP) mund të jenë vetëm
persona brenda kategorisë së individët që janë legitime
Trashëgimtarët që nuk kanë lidhje me trashëgimlënësin nga gjaku ose

martesa nuk mund të jenë trashëgimtarë as me trashëgimi me testament,
përveç rastit të trashëgimtarëve të paaftë për punë ose Neni 377 ne
perputhje me Nenin 374.
Edikti i Presidiumit Federal i 14 Marsit 1945
Dr. Denard Veshi

izhdiventsy
trashëgimtari i paaftë për pune
v Neni 371 KC
q Trashëgimtarë të paaftë për punë janë ata që në kohën e vdekjes
së trashëgimlënësit nuk kanë mbushur moshën 16 vjeç, ose 18
vjeç kur vazhdojnë mësimet, burrat që kanë mbushur moshën 60
vjeç dhe gratë që kanë mbushur moshën 55 vjeç si dhe,
pavarësisht nga mosha, ata që janë invalidë të grupit të parë dhe
të grupit të dytë.
arsye humane
Edikti i Presidiumit Federal i 14 Marsit 1945
Dr. Denard Veshi

Rreg. 650/2012 dhe Shqipëria
v Problemi 1: ligji i zbatueshëm
q Shqipëria: sendet të luajtshëm - vendqëndrimin i zakonshëm &
sende të paluajtshme - lex rei sitae (neni 33 e drejta
ndërkombëtare private)
q Ligji i BE-së: vendqëndrimin i zakonshëm (teoria moniste)
(Recitali 23 dhe neni 1 i Rreg. 650/2012)
v Problemi 2: zgjedhja e ligjit
q Shqipëria: Zgjedhja e ligjit te huaj nuk mund të ketë si pasojë
privimin e një trashëgimtari nga e drejta e rezervës ligjore (neni
33 e drejta ndërkombëtare private)
q Ligji i BE: ekziston nevoja për të provuar shkeljen e pjesë të
legitime (Recital 38 dhe Neni 23 (2) (h) Rreg. 650/2012)
Dr. Denard Veshi

v Problemi 3: juridiksioni
qShqipëria: gjykatat shqiptare kanë juridiksion
ndërkombëtar në rastet kur pasuria trashëgimore ose pjesa
më e madhe e saj ndodhet në Republikën e Shqipërisë (neni
80 (1) (dh) (ii) e drejta ndërkombëtare private dhe neni 46
(2) i Kodit të Procedurës Civile Shqiptare )
qLigji i BE: jus dhe forum përkojnë (Recital 27 Reg.
650/2012)
Dr. Denard Veshi

v Problemi 4: numerus clausus i të drejtave pronësore
q Shqipëria: nuk e njohin si të drejtë reale superficies (sipërfaqe) dhe
emphyteusis (enfiteozë)
Ø enfiteozë: e drejtë in personam (detyrimesh)(nenet 784-800 KC)
Ø sipërfaqe: autonomia e palëve (neni 660 KC) + kjo e drejtë regjistrohet si e
drejtat e tjera reale ose servitutet (Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë nr. 66,
datë 10.11.2017)
o drejtë in personam
q Shtete të tjerë europiane mund t'i njohin ato si të drejta rele
Problemi: Italiani që jeton në Itali pronar i një banese në Shqipëri që përmes

testamentit të tij i jep të drejtën e sipërfaqes dhe/ose enfiteozën njërit prej
trashëgimtarëve.
Zgjidhja: përshtatja e një të drejte reale të panjohur në të drejtën më të afërt
ekuivalente në bazë të ligjit të atij Shteti tjetër Anëtar. (Recitali 16 dhe Neni 31 Rreg.
650/2012)
Dr. Denard Veshi

v Problemi 5: legatum per vindicationem
qShqipëria: nuk e njeh
Øvetëm legatum per damnationem (Neni 384 KC)
qShtete të tjerë europiane (Italia, Spanja, Portugalia) e njohin
legatum per vindicationem
Problemi: Italiani që jeton në Itali pronar i një banese në Shqipëri

që përmes testamentit të tij i jep legatum per vindicationem njërit
prej trashëgimtarëve.
Zgjidhja: aplikimi i së drejës europiane meqë legatum per
vindicationem është një transferim i pasurisë në rastin e trashëgimisë
ndërkufitare dhe jo një e drejtë e re reale (C-218/16)
Dr. Denard Veshi

v ndikimi në reformën ligjore të vitit 2013 dhe ligjit notaris në 2018
q Neni 348 para vitit 2013:
Ø Cilësia si trashëgimtar dhe pjesët takuese në trashëgimi caktohen në
dëshminë e trashëgimisë, të lëshuar gjykata, sipas rregullave të
specifikuara në Kodin e Procedurës Civile.
o Neni 100 i Kodit Civil Komunist të vitit 1982
Ø pas vitit 2013: Cilësia si trashëgimtar dhe pjesët takuese në trashëgimi
caktohen në dëshminë e trashëgimisë, të lëshuar nga noteri, pas
paraqitjes së certifikatës së vdekjes së trashëgimlënësit, sipas
rregullave të caktuara në këtë Kod dhe në ligjin për noterinë. (në
veçanti, neni 112 ligji për noterin)
o Neni 348 KC pas reformës: Noteri => Neni 66 (1) Rreg. 650/2012
o Neni 112 ligji për noterinë: përmbajtja e çertifikatës së
trashëgimisë => Neni 60 i Rreg. 650/2012
Dr. Denard Veshi

Përfundime (2) – E Drejta Europiane e
Trashigimisë
Neni 33 e së drejtës ndërkombëtare private shqiptar nuk është në
përputhje me Rreg. 650/2012. Sidoqoftë, duhet përmendur që
sapo Shqipëria të jetë pjesë e BE-së, sistemi ligjor shqiptar ka
instrumentat e nevojshëm për të zbatuar mekanizmin e
përshtatjes siç përcaktohet në Nenin 31 Rreg. 650/2012. Për më
tepër, Kapitulli VI Rreg. 650/2012 ka inspiruar reformën ligjore
kombëtare në ligjin e trashëgimisë të vitit 2013 si dhe reformën
në Ligjin e Noterisë të vitit 2018.

Përfundime – E Drejta Private
Europiane
E drejta private është një kompetencë kombëtare. Sidoqoftë, ja
duke zbatuar nenin 114 TFEU (krijimi dhe funksionimi i tregut të
brendshëm) ka vendosur norma, rregulla dhe gjykime në lidhje
me ligjin e pronësis dhe të trashigimisë.

Pyetje
Për pyetje, Ju lutem shkruani në adresën e e-mail:
denard.veshi@gmail.com

MOS LEJIM PUBLIKIMI
Çdo person ka përgjegjësi penale në rast të
përhapjes e këtij materiali si dhe përdorimi
komercial i tij pa pëlqimin paraprak me
shkrim të pedagogut.

LEGJILACION

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

LEGJILACION

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Impakti i së Drejtës Private Europiane në

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

v Kodifikimi i së drejtës private shqiptare

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

§ Ligji austriak shkel lëvizjen e lirë të njerëzve, nëse

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Protokolli nr. 14 i KEDNJ

Gjashtë shtetet vëzhguese:

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

kishte një direktivë të mëparshme në lidhje me të (Direktiva

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

v ngushtoi zbatimin e testamentit: trashëgimlënësi ka të drejtë të

v përfshirja si legitime në rendin e dytë, kategoria e një

Edikti BS i vitit 1945

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Dr. Av. Denard Veshi

Dr. Denard Veshi

Dr. Denard Veshi

Dr. Denard Veshi

Dr. Denard Veshi

Trashëgimtarët që nuk kanë lidhje me trashëgimlënësin nga gjaku ose

Dr. Denard Veshi

Dr. Denard Veshi

Dr. Denard Veshi

Dr. Denard Veshi