TC. Mġmar Sġnan Güzel Sanatlar Ünġversġtesġ Sosyal Bġlġmler Enstġtüsü

TC.
MĠMAR SĠNAN GÜZEL SANATLAR ÜNĠVERSĠTESĠ

SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ
ÜNĠVERSĠTE MÜZELERĠNDE KOLEKSĠYON YÖNETĠM

POLĠTĠKALARI VE KOCAELĠ ÜNĠVERSĠTESĠ PROF. DR. BAKĠ
KOMSUOĞLU MÜZESĠ’NE BĠR KOLEKSĠYON YÖNETĠM POLĠTĠKASI
ÖNERĠSĠ
Yüksek Lisans Tezi

ALĠ CANTÜRK
Sanat Tarihi Anabilim Dalı

Müzecilik Programı
Tez DanıĢmanı: Prof. Dr. Burcu PELVANOĞLU
EYLÜL 2019
TC.
MĠMAR SĠNAN GÜZEL SANATLAR ÜNĠVERSĠTESĠ
SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ
ÜNĠVERSĠTE MÜZELERĠNDE KOLEKSĠYON YÖNETĠM

POLĠTĠKALARI VE KOCAELĠ ÜNĠVERSĠTESĠ PROF. DR. BAKĠ
KOMSUOĞLU MÜZESĠ’NE BĠR KOLEKSĠYON YÖNETĠM POLĠTĠKASI
ÖNERĠSĠ
Yüksek Lisans Tezi

ALĠ CANTÜRK
Sanat Tarihi Anabilim Dalı

Müzecilik Programı
Tez DanıĢmanı: Prof. Dr. Burcu PELVANOĞLU
EYLÜL 2019
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Lisansüstü Tez Yazım Kılavuzuna göre
hazırladığım bu tez çalıĢmasında;
 Tez içindeki bütün bilgi ve belgeleri akademik kurallar çerçevesinde elde
ettiğimi,
 Görsel, iĢitsel ve yazılı bütün bilgi ve sonuçları bilimsel etik kurallarına uygun
olaraksunduğumu,
 BaĢkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda ilgili eserlere bilimsel
normlara uygun olarak atıftabulunduğumu,
 Atıfta bulunduğum eserlerin ümünü kaynak olarakgösterdiğimi,
 Kullanılan verilerde herhangi bir değiĢiklikyapmadığımı
 Ücret karĢılığı baĢka kiĢilere yazdırmadığımı (dikte etme dıĢında),
uygulamalarımıyaptırmadığımı
 Bu tezin herhangi bir bölümünü bu üniversite veya baĢka bir üniversitede baĢka
bir tez çalıĢması olaraksunmadığımı
beyan ederim.
ÖZET
Modern anlamda üniversiteler 13. yüzyılda Ġtalya, Fransa ve Ġngiltere‟de

doğmuĢ, belirli disiplinleri bir araya toplayan öğrenci ve öğretmen topluluğu olarak
tanımlanmıĢtır. Zengin bir tarih ve kültürel mirasa sahip olan bu kurumlar bilgi ve
birikimlerini üniversite müzelerinin çatısı altında toplamıĢtır. GeçmiĢten gelen eski
nesneler, bilim adamlarının kullandığı kiĢisel eĢyalar ve bilim - teknik açısından
kullanılan diğer teknik aletler gibi birçok nesne üniversite müzelerinin koleksiyonlarının
oluĢmasında önemli bir yer tutmuĢtur. Üniversite müzeleri diğer koleksiyon oluĢturma
metotları ile de dıĢarıdan edindikleri nesneleri ve sanat eserlerini bünyelerine
katmaktadır. Pek çok üniversitenin sanat koleksiyonu bu yöntemle oluĢturulmuĢtur. Tüm
bu müze koleksiyonları oluĢturulurken üniversitedeki fakülte ve bölümler ile müze
arasında organik bir bağ kurularak etkileĢim sağlanmıĢtır. Tez çalıĢmasında da üniversite
müzeciliği anlayıĢının oluĢum süreci ele alınmıĢ ve çeĢitli üniversite müzelerinin
koleksiyon yönetim politikaları araĢtırılmıĢtır. Mercek altına alınan kurum Kocaeli
Üniversitesi Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Üniversite Müzesi olurken, müze adına bir
koleksiyon yönetim politikası önerisi oluĢturulmayaçalıĢılmıĢtır.
Anahtar Kelimeler: Müzecilik, Müze Türleri, Üniversite Müzeleri, Koleksiyon

Yönetimi, Koleksiyon Yönetim Politikası
vii
viii
ABSTRACT
In the modern sense, universities were established in the 13th century in Italy,
France and the UK and defined as a group of students and teachers gathering certain
disciplines. The universities which have a rich history and cultural heritage, have
gathered their knowledge and experience under the roof of university museums. Many
objects, such as old objects from the past, personal items used by scientists, and other
technical tools used in science - techniques, have played an important role in the
formation of collections of university museums. University museums includes other
collection methods and art objects that they obtained from outside. Art collections of
many universities were created by this method. While creating all these museum
collections in the university, an organic bond was established between the faculties and
departments with the museum and thus interaction was provided. In the thesis study, the
formation process of the university museology was considered and collection
management policies of various university museums were investigated. While the
institution under the supervision of Kocaeli University became Prof. Dr.
BakiKomsuoğlu University Museum, a collection management policy proposal for the
museum has been tried to create.
Key Words: Museology, Museum Types, University Museums, Collection

Management, Collection Management Policy
ix
x
ÖNSÖZ
Bu tez çalıĢması için benden yardımlarını esirgemeyen, konunun araĢtırılması ve

incelenmesi adına destek olan tez danıĢmanım Prof. Dr. Burcu Pelvanoğlu‟na
teĢekkürlerimi sunarım.
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Müzecilik Yüksek Lisans

Programı‟nda geçirdiğim süreçte, eğitimim adına katkı sağlayan tüm öğretim üyelerine,
sınıf arkadaĢlarıma, bana müzeciliği sevdiren Prof. Tomur Atagök‟e, Doç. Burak
Boyraz‟a ve Ü. Irmak ġahin‟e teĢekkür ederim.
Hayatım boyunca beni hep destekleyen rahmetli babam Enver Cantürk ve

anneme ise minnetlerimi sunar, tüm saygı ve sevgilerimi iletirim.
Ali CANTÜRK
Ġstanbul, Eylül 2019
xi
xii
ĠÇĠNDEKĠLER
ÖZET ............................................................................................................................... vii

ABSTRACT ...................................................................................................................... ix
ÖNSÖZ ............................................................................................................................. xi
ĠÇĠNDEKĠLER ................................................................................................................ xii
TABLOLARLĠSTESĠ ..................................................................................................... xvi
FOTOĞRAFLARLĠSTESĠ ........................................................................................... xviii
1. GĠRĠġ ............................................................................................................................. 1
1.1. ÇalıĢmanınAmacı .................................................................................................... 1
1.2. ÇalıĢmanınKapsamı ................................................................................................. 1
1.3. ÇalıĢmanınYöntemi ................................................................................................. 2
2. ÜNĠVERSĠTE MÜZELERĠNĠN ORTAYA ÇIKIġI veĠLKKOLEKSĠYONLAR ........ 4
2.1. Batı‟da Modern Anlamda Kurulan Ġlk Üniversite MüzeleriveKoleksiyonları ........ 4
2.2. Türkiye‟de Üniversite MüzelerininTarihselGeliĢimi ............................................ 13
3. KOLEKSĠYONLARINA GÖRE TÜRKĠYE‟DEÜNĠVERSĠTEMÜZELERĠ ............ 24
3.1. Bilim ve Teknoloji Koleksiyonuna SahipÜniversiteMüzeleri .............................. 25
3.1.1. ODTU Bilim veTeknolojiMüzesi ................................................................... 25
3.1.2. CerrahpaĢa Tıp Fakültesi TıpTarihiMüzesi .................................................... 29
3.2. Jeoloji ve Arkeoloji Koleksiyonuna SahipÜniversiteMüzeleri ............................. 31
3.2.1. ODTUArkeoloji Müzesi ................................................................................. 31
3.3. Sanat Koleksiyonuna SahipÜniversiteMüzeleri .................................................... 33
3.3.1. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Ġstanbul ResimHeykelMüzesi ...... 33
3.3.2. Sabancı Üniversitesi SakıpSabancıMüzesi ..................................................... 34
4. KOCAELĠ ÜNĠVERSĠTESĠ PROF. DR. BAKĠ KOMSUOĞLU MÜZESĠ
KURULUġUVEGELĠġĠMĠ ............................................................................................. 40
4.1. MüzeninKuruluĢGerekçesi .................................................................................... 40
4.1.1. KuruluĢ veGeliĢimBölümü ............................................................................. 42
xiii
4.1.2. TeknolojiBölümü ............................................................................................ 92
4.1.3. Jeoloji veArkeoloji Bölümü.......................................................................... 125
4.1.4SanatBölümü................................................................................................... 286
4.2. Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi‟ne Koleksiyon Yönetim
Politikası AçısındanBirÖneri...................................................................................... 305
5. SONUÇ ...................................................................................................................... 312
6. KAYNAKLAR .......................................................................................................... 317
xiv
xv
TABLOLAR LĠSTESĠ
Tablo 2.1.ÜniversiteMüzeleri 19
xvi
xvii
FOTOĞRAFLAR LĠSTESĠ
Fotoğraf 2.1. Aya Ġrini iç kısım, ana salon BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi Envanter
No:87-02 13
Fotoğraf 2.2. Envanter çalıĢması örneklerinden biri, Osmanlı dönemi. BaĢbakanlık

Osmanlı ArĢivi EnvanterNo:HRT.2593 14
Fotoğraf 2.3. BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi EnvanterNo:69-6 16
Fotoğraf 3.1. ODTU Bilim veTeknolojiMüzesi 26
Fotoğraf 3.7. Sakıp Sabancı Müzesi, Kitap Sanatları ve Hat koleksiyonuna ait bir belge,
MeĢkSayfası 36
Fotoğraf 3.8. Sakıp Sabancı Müzesi, Resim koleksiyonunda Hoca Ali Rıza‟ya ait bir
eser 37
Fotoğraf 3.9. Sakıp Sabancı Müzesi, Emirgan ArĢivine ait bir belge, Emirgan‟ın meĢhur
dondurmacısınınelilanı 38
Fotoğraf 3.10. Sakıp Sabancı Müzesi, Abidin Dino ArĢivine ait bir belge, “Abidin
Dino‟ya tarihsiz not” 39
xviii
xix
1 GĠRĠġ
1.1 ÇalıĢmanınAmacı
“Üniversite Müzelerinde Koleksiyon Yönetim Politikaları ve Kocaeli

Üniversitesi Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Müzesine Bir Yönetim Politikası Önerisi”
adlı bu tez çalıĢmasında temel amaç; ülkemizde bulunan üniversite müzelerini tespit
etmek, bu müzelerin koleksiyon yönetim politikalarını incelemek ve Kocaeli
Üniversitesi çatısı altında bulunan Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi için bir
yönetim politikası önerisi oluĢturmaktır.
1.2 ÇalıĢmanınKapsamı
“Üniversite Müzelerinde Koleksiyon Yönetim Politikaları ve Kocaeli

Üniversitesi Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Müzesine Bir Yönetim Politikası Önerisi”
adlı bu tez çalıĢmasının kapsamı öncelikle üniversite müzeleridir. Kapsam dahilinde
Türkiye‟de üniversite çatısı altında otuz bir adet üniversite müzesi tespit edilmiĢ ve
bu çalıĢmada ilgili müzelere yer verilmiĢtir
ÇalıĢmanın ilk bölümü olan giriĢ bölümünde, tezin amacı, kapsamı ve yöntemi
detaylı biçimde anlatılmıĢtır. “Üniversite Müzelerinin Ortaya ÇıkıĢı ve Ġlk
Koleksiyonlar” adlı ikinci bölümünde, üniversite müzelerinin ortaya çıkıĢı ve tarihsel
geliĢim süreçleri ele alınmıĢtır. Bu bağlamda akademik miras kavramları üzerine
incelemelere ve tespitlere de yer verilmiĢtir1. Tüm bunlar iki farklı baĢlık altında
detaylandırılmıĢtır. Ġlk olarak Batı‟da modern anlamda kurulan öncü üniversite
müzeleri ve koleksiyonları ile alakalı bilgiler verilmiĢtir. Ġkinci bölümde ise
Türkiye‟ye odaklanılmıĢtır. Türkiye‟de üniversite müzelerinin tarihsel sürecinden
1
Söz konusu incelemeler yapılırken Avrupa ve Türkiye‟de üniversite müzelerine odaklanılmıĢtır.
2
bahsedildikten sonra ülkemizde bulunan üniversite müzeleri tespit edilmiĢ ve kendi

çatıları altında bulunan birimler ile birlikte sunulmuĢtur.
ÇalıĢmanın üçüncü bölümü olan “Türkiye‟de Koleksiyonlarına Göre Üniversite

Müzeleri” adlı baĢlık adı altında, üniversite müzeleri koleksiyonları genel olarak ele
alınmıĢtır. Bununla birlikte, Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Baki Komsuoğlu müzesi
çatısı altında bulunan “Bilim ve Teknoloji Koleksiyonu”, “Jeoloji ve Arkeoloji
Koleksiyonu” ve “Sanat Koleksiyonu” bağlamında incelenmiĢ ve ülkemizde bulunan
önemli üniversite müzelerinden örnekler verilmiĢtir.
ÇalıĢmanın dördüncü bölümü olan “Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Baki

Komsuoğlu Müzesi KuruluĢu ve GeliĢimi” kısmında; Ģehrin tarihi, müzenin kuruluĢ
serüveni, müzenin mimari özellikleri, müzenin alt birimleri ve koleksiyon içeriği
tespit edilmiĢtir. Bu tespitler doğrultusunda müzeye bir koleksiyon yönetim modeli
önerisi sunulmuĢtur.
ÇalıĢmanın son bölümü olan “Sonuç” kısmında ise yapılan tüm bu analiz ve
tespitlerden yola çıkarak elde edilen bilgiler detaylı Ģekilde tartıĢılmıĢ, Türk
Müzeciliği‟nin batı coğrafyasına kıyasla koleksiyon yönetimi konusunda ne düzeyde
olduğu tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır. Ayrıca Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Baki
Komsuoğlu Müzesi‟yle ilgili sorun ve tespitlere de yer verilerek ICOM standartları
doğrultusunda yapılması gereken yenilikler tavsiye edilmiĢtir.
1.3 ÇalıĢmanınYöntemi
ÇalıĢma sürecinde müzenin bulunduğu yer, Kocaeli Üniversitesi, Anıtpark

YerleĢkesi ziyaret edilmiĢ ve burada gözlemler yapılmıĢtır. Gözlemlerin iki temel
sebebi bulunmaktadır. Birinci sebep, müze ile ilgili daha önce akademik bir çalıĢma
yapılmamıĢ olmasıdır. Diğer sebep ise koleksiyon yönetimi politikası adına güncel
durumu yerinde tespit etmek ve orijinal görseller edinmektir. Bu bağlamda müzenin
3
kuruluĢundan bu yana müzede idareci olarak da görev yapmıĢ olan Doç. A. Sultan
Karaoğlu ile mülakatlar yapılmıĢtır. Ayrıca müzenin iç ve dıĢ kesit fotoğrafları
çekilmiĢ, mevcut envanter kayıtlarıedinilmiĢtir.
ÇalıĢmanın bir diğer safhasında Ankara Ģehrine gidilmiĢ ve koleksiyon içeriği

açısından Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi‟ne benzer
nitelikteki Hacettepe Üniversitesi Sanat Müzesi ve ODTÜ Bilim ve Tarih Müzeleri
ziyaret edilmiĢtir. Ek olarak, Ġstanbul Üniversitesi CerrahpaĢa Tıp Fakültesi Tıp
Tarihi Müzesi de ziyaret edilerek, tüm bu müzelerle ilgili analiz ve tespitler
yapılmıĢtır.
4
2 ÜNĠVERSĠTE MÜZELERĠNĠN ORTAYA ÇIKIġI ve ĠLK

KOLEKSĠYONLAR
Akademilerinde biriken nesneleri toplama refleksine sahip akademisyenlerin

giriĢimleriyle üniversiteler çatısı altında muhtelif koleksiyonlar oluĢturulmuĢtur. Bu
koleksiyonlar üniversitenin tematik yapılanmasına bağlı olarak farklı disiplinler
altında gruplandırılmıĢ, nadiren de olsa sınıflandırılmıĢtır. Söz konusu yaklaĢım
müzecilik anlayıĢının üniversitelerde vücut bulmasına yardım ederken, temel amaç;
bilim ve sanat tarihine yardımcı olan, nesnel kaynak sağlayan fiziksel bir ortam
oluĢturmaktır. (Ertekin, 2006, s. 25)2 (Erdoğan, 2003). Tez çalıĢmasında üniversite
müzeleri bu amaç doğrultusunda ele alınmıĢ ve konuya dair tarihçeye değinilmiĢtir.
2.1 Batı’da Modern Anlamda Kurulan Ġlk Üniversite Müzelerive

Koleksiyonları
Tarihteki ilk kütüphane olan Ġskenderiye Kütüphanesi dönemin düĢünür ve bilim

adamları için çeĢitli bilgilere eriĢilebilecek bir kitap merkezi niteliğine bürünmüĢtür.
Bu kütüphanenin diğer bir bölümü ise Musalara ithaf edilmiĢ ve “mouseion” olarak
adlandırılan tarihte kurulmuĢ ilk müze olarak kabul görmektedir.
Ortaçağ Avrupa‟sının kilisenin etkisi altına girmesi ve dini yapılarda,

(manastırlarda) bulunan kutsal eĢyalar ve altın gibi değerli nesnelerin toplanarak bir
koleksiyon haline getirilmesi ile birlikte koleksiyonerlik bilinçli bir hal almıĢtır.
Modern müzecilik anlayıĢı ve üniversitelerin bugüne yakın duran bir vizyon
kazanması aydınlanma süreciyle baĢlamıĢtır.
2
Akademisyen Aysun Ertekin‟e göre yüksek öğretimin amacı „ülkenin bilim politikasına, toplumun
düzeyde ve çeĢitli kademelerdeki insan gücü gereksinimine göre öğrencileri ilgi, yeti ve yetenekleri
doğrultusunda yetiĢtirmek, bilimsel alanlarda araĢtırmalar yapmak, araĢtırma-inceleme sonuçlarını
gösteren ve bilim-tekniğin ilerlemesini sağlayan her türlü yayını yapmak, hükümetçe istenecek
inceleme ve araĢtırmaları sonuçlandırarak düĢüncelerini bildirmek olarak tanımlanmıĢtır.
5
12. yüzyıl sonrası siyasi ve sosyo-ekonomik durumlar, 17. yüzyılda ortaya

çıkacak olan bilimsel geliĢmelere de zemin hazırlamıĢtır. Bu zaman dilimi içinde
Charlie ve Veger “Üniversitelerin Tarihi” isimli kitabında üniversite tanımını Ģu
Ģekilde yapmıĢtır: 13. yüzyılın baĢında Ġtalya, Fransa ve Ġngiltere‟de doğan, kısmi
veya tamamen özerk olan öğrenci ve öğretmen topluluklarının belirli disiplinler
içinde yüksek eğitim almaları için var olan kurumlara üniversite denir
(Charle&Verger, 2005). Kelime anlamına bakarsak üniversitenin etimolojik kökeni
olan “universitas” terimi, lonca anlamına gelmektedir. O dönemde genellikle öğrenci
kitlesini ve yabancı kökenli öğrencilerin baĢka bir milletten olduğunu belirtmek için
kullanılmıĢtır. Bu terim aslen “universitates” kökeninden zamanla bir takım terimsel
ve kavramsal farklılıklara uğrayarak “universitas” halinialmıĢtır.
13. yüzyıla baktığımızda, Avrupa‟da kiliseler, manastırlar ve katedraller Ortaçağ

üniversitelerinin yerine okul olarak kullanılmıĢ ve tüm bu merkezlere “studium
generale” adı verilmiĢtir (Sayılı, 1963, ss. 5-71). Bu dönemde birçok öğrenci ve
öğretmenler bu kurumlarda yer almıĢlardır. Avrupa‟nın bir çok yerinde açılan
studiumgenerale‟ler dönemin önemli isimleri ile birlikte Papa‟dan da destek alarak
hızla örgütlenmiĢtir. 1225 yılında Ġmparator II. Frederick‟in emriyle birlikte
Napoli‟de ilk studiumgenerale‟ler kurulmuĢtur. Bu kurumlar Napoli sınırları
dahilinde tanınırlık kazanmıĢ ve kazandıkları prestij ile birlikte de dönemin göze
çarpan, önem arz eden kurumları haline gelmiĢlerdir. Napoli‟de gerçekleĢen bu
geliĢmelerin sonucu olarak Napoli Üniversitesi kurulmuĢtur. Bu üniversiteyi
diğerlerinden ayıran en önemli ve dikkat çekici özelliği ise ilk devlet üniversitesi
olma özelliği taĢıması olmuĢtur (Goff, 1999, s. 75). Günümüzde dünyanın en önemli
ve saygın üniversitelerinden birisi olan Cambridge Üniversitesi 1209 yılında Papa
XXII John‟un emriyle stadium generale olarak kurulmuĢtur. 1318 yılında resmi
nitelik kazanan bu stadium generale sonrasında Cambridge Üniversitesi adını almıĢtır
(Verger, 1992, ss. 35-76). Avrupa‟da kurulan diğer iki önemli eğitim kurumları ise
Reggio Üniversitesi ve Montpellier Üniversiteleridir (1160). Bu üniversitelerindiğer
6
önemli bir özelliği ise Kuzey Ġtalya‟da Bologna‟dan ayrılan öğrenciler tarafından
kurulmuĢ olmalarıdır (Harris, 1995).
Bir Stadium Generale açılması için Papa‟nın ya da Kral‟ın onayı olması

gerekmektedir. Yukarıda sayılan üniversitelerin kuruluĢunu takip eden süreçte diğer
studiumgenerale‟ler de üniversite olarak açılmaya baĢlamıĢtır. Bu yeni eğitim
sistemine geçiĢle birlikte üniversiteler birçok değiĢikliğe uğramıĢtır. Yeni sistemle
birlikte, bilgiler kayıt altına alınmaya baĢlanmıĢ bilim, bilgi üretimi sürekli hale
gelmiĢ ve din merkezli eğitim anlayıĢı geride kalmaya baĢlamıĢtır.
Tarihteki modern üniversitelerin ilk örneklerinin ortaya çıkıĢı konusunda iki ayrı
görüĢ mevcuttur. Ġlk görüĢe göre tarihin ilk modern üniversiteleri 12. yüzyıl sonlarına
doğru Ġngiltere, Fransa ve Almanya‟da ortaya çıkmıĢtır. Bunlar; Bologna
Üniversitesi (1088), Oxford Üniversitesi (1167) ve Paris Üniversitesi‟dir (1170).
Ġkinci görüĢ ise bilim tarihçisi J. D. Bernal‟ın savunduğu görüĢ olan ve tarihte ilk
üniversitenin medreselerin kurulmasıyla baĢladığını savunan görüĢtür. Bununla
birlikte Avrupa ülkelerinde kurulan ilk üniversitelerin eğitim yapılanmaları ve
kurumsallaĢma örnekleri Ġspanya‟da (Endülüs) Ġslam Uygarlığı tarafından
oluĢturulan sistemden de etkilenmiĢtir (Rukancı&Anameriç, 2004, s. 174).
Tarihsel süreç boyunca kurulan tüm üniversiteler, kendi bünyelerinde çeĢitli

nesneleri koruma altına almıĢlardır. Koruma altına alma iĢlemi akademisyenler
tarafından ilk etapta bilinçsiz olarak baĢlatılmıĢ olsa da zamanla belirli bir sistematik
geliĢtirilmiĢ ve bu sistematik çerçevesinde toplanmaya ve korunmaya baĢlanmıĢtır.
Dünyadaki ilk üniversite müzesi, 17. yy.‟daEliasAshmolean isimli bir

koleksiyonerin elinde bulunan çok çeĢitli nesneleri Oxford Üniversitesine
bağıĢlaması yoluyla kurulmuĢtur. Müzenin içeriğinin temelde sanat ve arkeolojik
nesnelerden oluĢtuğu görülmektedir. EliasAshmolean tarafından üniversiteye
bağıĢlananbukoleksiyonkendidönemiiçindearaĢtırmacılaraönemlibirkaynak
7
oluĢturmuĢtur. Ashmolean Müzesi koleksiyonları tarihsel süreçte geniĢleyerek

arkeoloji, antropoloji ve plastik sanatlar gibi alanlarda nesneleri de bünyesine
katmıĢtır. Bununla birlikte üniversite ve müze arasındaki etkileĢimi arttırmak
açısından sanat tarihi alanında belgeler de müzeye dahil edilmiĢlerdir. EtkileĢimin bir
göstergesi olarak Dünya arkeolojisi, Yunan ve Roma tarihi, klasik arkeoloji, Bizans
çalıĢmaları ve Mısır bilimi gibi konularda eğitim alan öğrenciler müze
koleksiyonlarından faydalanmıĢlardır. 18. yüzyılı takip eden süreçte Ġngiltere‟deki bu
müze yalnız kalmamıĢ Ashmolean Müzesi‟ni takiben ülkedeki üniversiteler çatısı
altında benzer türden yapılanmalar oluĢturmuĢlardır. Ancak Ġngiltere bu alanda
birincisırada yer almıĢtır.
Tarihsel süreçte kurulan bu üniversiteleri daha detaylı inceleyecek olursak ilk

olarak Ġngiltere‟ye bakmamız gerekmektedir. Bu alanda ilk sıralarda yer alan
Ġngiltere‟de açılmaya baĢlayan üniversite müzeleri kısa süre içerisinde tüm Dünya‟ya
yayılmaya baĢlamıĢtır. Kısa süre içerisinde Dünya‟nın bir çok bölgesinde yer almaya
baĢlayan üniversite müzeleri, koleksiyonlarını sistematik hale getirmiĢ ve müzelerini
halka açmıĢlardır (Bekir, 2009, s. 8-9).
Bu süreçte Ġngiltere‟de kurulan örnek üniversite müzelere bakacak olursak Ģöyledir;
- Birmingham Üniversitesi JeolojiMüzesi.

- Cambridge Üniversitesi Arkeoloji ve Antropoloji Müzesi, Zooloji
Müzesi, Yer Bilimleri Müzesi, Bilim Tarihi Müzesi.
- Essex Üniversitesi Latin Amerika SanatlarıMüzesi.
- Exeter Üniversitesi Sinema ve Popüler KültürMüzesi.
- Hull Üniversitesi Güney Doğu AsyaMüzesi.
- Leeds Üniversitesi Eğitim TarihiMüzesi.
- Liverpool Üniversitesi ArkeolojiBölümü.
- Middlesex Üniversitesi Yerel Mimari ve TasarımMüzesi.
- New Castle Üniversitesi Yunan Sanatı ve ArkeolojiMüzesi.
- Oxford Üniversitesi Bilim Tarihi Müzesi, Doğa TarihiMüzesi.
- Reading Üniversitesi Ġngiliz Kırsal YaĢamMüzesi.
- Sheffield Üniversitesi Geleneksel Mirası Müzesi, CamMüzesi.
8
Yukarıdaki müzelerden bahsederken Britanya Adası‟ndaki diğer ülkelere de

değinmek önem arz etmektedir. Ada ülkelerinden Ġskoçya ve Galler‟e bakıldığında
benzer türden yapılanmalar olduğu açıkça görülmektedir. Örnek vermek gerekirse,
St. Andrew Üniversitesi ve Dundee Üniversitesi de müzeler açmıĢ ve Adanın diğer
bölgelerine ait olan eğitim tarihine yönelik nesneleri kendi müzelerinde sergilenmeye
baĢlamıĢtır.
Amerika BirleĢik Devletleri ise üniversite müzeciliği alanında kendi içerisinde bir
geliĢim göstermiĢtir. Bu alanda öncü olan Memphis Eyalet Üniversitesi ve
Pensylvanya Eyalet Üniversitesi gibi kurumlar kendi tematik müzelerini açmıĢ ve ilk
olarak da Amerikan yerlilerinin kültürel ve tarihi değerlerini sembolize eden
nesneleri toplamıĢlardır. Bu müzelerin koleksiyonlarına bakıldığında sanat
koleksiyonları en geniĢ yeri tutmaktadırlar. Bunun yanı sıra tarih ve antropoloji
koleksiyonları da bu müzelerde dikkate değer ölçüde yerbulmuĢlardır.
Amerika‟da kurulan örnek üniversite müzeleri;
- Louisiana Eyalet Üniversitesi Anglo-Amerikan Sanat Müzesi, Doğa

Bilimleri Müzesi, Kırsal YaĢamMüzesi.
- Memphis Eyalet Üniversitesi ChecalissaKızıldereli KöyüMüzesi.
- Mississipi Eyalet Üniversitesi OrmancılıkMüzesi.
- Pensylvania Eyalet Üniversitesi Yer ve Minarel Bilimleri Müzesi,
Antropoloji Müzesi, Sanat Müzesi.
- Stesson Üniversitesi Yer ve Çevre Bilimleri Müzesi.
- Washington Eyalet Üniversitesi Bilim Müzesi, Sanat Müzesi,
Antropoloji Müzesi, VeterinerlikMüzesi.
- Nevada Üniversitesi Bilim Merkezi.
- California Eyalet Üniversitesi Antropoloji Müzesi, Omurgalı HayvanMüzesi.
- Arizona Eyalet Üniversitesi SanatMüzesi.
- Harward Üniversitesi SanatMüzesi.
- Güney Dakota Üniversitesi MüzikMüzesi.
9
- Ġndiana Üniversitesi Dünya Kültürleri Müzesi.

- John Hopkins ÜniversiteMüzesi.
- Chicago Üniversitesi Sanat Müzesi, Yakın Doğu Enstitüsü Müzesi.
Listeden anlaĢılabileceği üzere Amerikan üniversite müzelerinin belli baĢlı

temaları; etnografya, biyoloji, antropoloji, tarih ve sanat olarak göze çarpmaktadır.
Bu dalların her biri kendi içlerinde alt dallara ayrılmıĢlardır. Buradan çıkarılacak
önemli sonuçlardan birisi ise ABD‟nin yüksek öğretiminde müzelerin önemli bir
paya sahip olduğudur. ABD‟dekine benzer bir durum Kanada‟daki üniversite
müzeleri için de geçerlidir. Jeoloji, etnografya ve anatomi gibi temalar burada da
karĢımıza çıkmaktadır. Burada müze eğitimi sadece yüksek öğretimle sınırlı
kalmamaktadır. Kıta geneline bakıldığında ilk ve orta öğretim kurumları ile müzeler
arasında yoğun ve yaygın bir iĢ birliğigözlemlenebilmektedir.
Kanada‟da kurulan örnek üniversite müzeleri;
- Alberta Üniversitesi DiĢçilikMüzesi.

- McGill Üniversitesi Botanik, Entomoloji, Jeoloji, ZoolojiMüzeleri.
- Manitoka Üniversitesi Anatomi, Botanik, Embriyoloji, Jeoloji,
Patoloji Müzeleri.
- Ontario Üniversitesi Kızıldereli ArkeolojiMüzesi.
- Waterloo Üniversitesi Oyun ArĢivi veMüzesi.
Batı‟daki üniversite müzeleri yukarıda sayılanlar ile sınırlı değildir. BaĢta

Almanya olmak üzere Avrupa kıtasındaki diğer ülkelerde de bir çok üniversite
müzesi mevcuttur. Bu müzeler Avrupa kıtası genelinde açılacak olan diğer üniversite
müzeleri için örnek teĢkil etmektedirler. Avrupa kıtasının kuzeyinde yer alanAvrupa
10
ülkelerinden Norveç, Finlandiya ve Danimarka‟da aynı yolu izleyerek üniversite

müzeleri kurmuĢlardır.
Ġlgili müzeler Ģu Ģekilde sunulabilir (Bekir, 2009, s. 10).
Almanya;
- Bielefeld Üniversitesi PedagojiMüzesi.
- Cologne Üniversitesi Tiyatro Müzesi, Papirus Müzesi, Müzik

Araçları Müzesi.
- Erlangen-Nürnberg Üniversitesi OkulMüzesi.
- Göttingen Üniversitesi Etnoloji Müzesi, Zooloji Müzesi, KimyaMüzesi.
- Hamburg Üniversitesi Zooloji, Jeoloji, Uygulamalı BotanikMüzeleri.
- Heidelberg Üniversitesi Antikçağlar Müzesi, Mısır Bilimi Müzesi,

Zooloji Müzesi, Jeoloji Müzesi, PaleontolojiMüzesi.
- Leibzig Üniversitesi Müzik Araçları Müzesi, Mısır BilimiMüzesi.
Belçika;
- Liege Üniversitesi Zooloji Müzesi.

- Gent Üniversitesi Bilim Tarihi Müzesi.
Danimarka;
- Aarhus Üniversitesi Bilim Tarihi, Doğa Tarihi, Tıp TarihiMüzeleri.

11
Finlandiya;
- Abo Üniversitesi Harp Gemileri Tarihi Müzesi, SibeliusMüzesi.

- Helsinki Üniversitesi Veterinerlik Tarihi Müzesi, Tıp Tarihi Müzesi,
Tarım Müzesi.
Fransa;
- Bordeaux Üniversitesi Etnografya Müzesi.

- Lille Üniversitesi Mısır BilimMüzesi.
- Lyon Üniversitesi Tıp TarihiMüzesi.
- Strasbourg Üniversitesi Akdeniz ve Doğu AnkiteleriMüzesi.
Hollanda;
- Amsterdam Üniversitesi Jeoloji ve ZoolojiMüzeleri.

- Relft Üniversitesi Teknoloji TarihiMüzesi.
- Nijmegen Katolik Üniversitesi Kültürel Antropoloji Müzesi ve
Anatomi Müzesi.
Norveç;
- Bergen Üniversitesi Tarih, Doğa Tarihi, Ortaçağ Arkeolojisi,

Tiyatro ve DramaMüzeleri.
- Tromson Üniversitesi Müze BilimMüzesi.
- Oslo Üniversitesi Botanik, Jeoloji, Paleontoloji, Zooloji, Etnografya Müzeleri.
Polonya;
- Polonya Üniversitesi Üniversite Tarihi Müzesi, Jeoloji ve Enerji Müzesi.

12
Ġspanya;
- Madrid Özerk Üniversitesi Geleneksel Halk SanatlarıMüzesi.
- Valencia Politeknik Üniversitesi Oyuncak Müzesi.
Ġtalya;
- Bologna Üniversitesi Tarih, Zooloji, Jeoloji, Paleontoloji, AstronomiMüzeleri.

- Turin Üniversitesi Jeoloji, Zooloji, Kriminal AntropolojiMüzeleri.
- Pavia Üniversitesi Üniversite Tarihi, Anatomi, Zooloji, Mineroloji,
Jeoloji Müzelerivardır.
Listelerden fark edileceği üzere üniversite müzeciliği dünya genelinde giderek

yaygınlaĢmaktadır. Bununla birlikte, üniversite müzeciliği belirli bir kıtaya ülkeye
veya üniversiteye atfetmek doğru bir yaklaĢım değildir çünkü üniversite müzelerinin
çıkıĢ noktası akademisyenlerin toplama ve biriktirme refleksleridir. Bu anlamda
Türkiye genelindeki üniversite müzeciliğini de aynı çizgide değerlendirmek doğru
bir yaklaĢım olacaktır. Bu müzelerin koleksiyon yönetimi politikası örneklerinden de
anlaĢılabileceği üzere ülkemiz üniversite müzelerinin çıkıĢ noktasıda
akademisyenlerin toplama ve biriktirme refleksleri üzerinekuruludur.
13
2.2 Türkiye’de Üniversite Müzelerinin TarihselGeliĢimi
Müzeciliğin bir türü olan üniversite müzeleri temel olarak Ģu Ģekilde

tanımlanabilir; üniversitedeki öğrencilerin, akademisyenlerin ve üniversitenin
bulunduğu bölgedeki halkıneğitimine ve geliĢimine katkıda bulunan
koleksiyonlarıtespit etmek ve bu koleksiyonları çeĢitli kiĢilerden ve kurumlardan
bağıĢ ve/veya satın alma yoluyla oluĢturulmuĢ, bir kültür ve bilim kurumudur (Bekir,
2009, s. 8- 9).
Avrupa‟da 1683 yılında kurulan Ashmoleon Müzesi‟ni takip eden süreçte

Oxford, Cambridge, Harvard ve Yale Üniversiteleri kendi bünyelerindekoleksiyonlar
oluĢturmuĢ ve bu koleksiyonlar Batı‟da üniversite müzelerinin kurulmasına örnek
teĢkil etmiĢtir.
Ülkemize bakıldığında müzeciliğin baĢlangıcı, Fatih Sultan Mehmet dönemine

(15. yy.) kadar götürülebilmektedir. Fatih Sultan Mehmet döneminde Topkapı
Sarayı‟nın iç avlusunda bulunan Bizans dönemine ait sütun kaideler ve lahitler
olduğu ve bunların özenle korunduğu bilinmektedir. Ayrıca savaĢ sonrası toplanan
ganimetlerin ve mühimmatın bu dönemde cephanelik olarak kullanılan Aya Ġrini‟de
saklandığı bilgisi de mevcuttur. Ek olarak, Kutsal Emanetler ve geçmiĢ dönemlerdeki
padiĢahların özel eĢyaları 15. Yüzyıldan itibaren Topkapı Sarayı‟na getirilerek
muhafazaedilmiĢtir.
14
Fotoğraf 2.1. Aya Ġrini iç kısım, ana salon BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi
Envanter No:87-02
15
Fotoğraf 2.2. Envanter çalıĢması örneklerinden biri, Osmanlı dönemi.

BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi Envanter No: HRT.2593
Müzecilik Osmanlı Ġmparatorluğu döneminde Maarif Nezareti (Milli Eğitim

Bakanlığı) bünyesinde Müze-i Humayun Umum Müdürlüğü‟nce yürütülmeye
baĢlanmıĢtır. Müzecilik çalıĢmaları, Cumhuriyet‟in kuruluĢundan sonra dahi uzunca
bir süre (yaklaĢık yüz yıl boyunca) aynı bakanlık (Milli Eğitim Bakanlığı) çatısı
altında yürütülmüĢ. Bu durum 1971 yılında Kültür Bakanlığı‟nın kurulması ile
değiĢmiĢtir (Kantarcıoğlu, 1990).
Osmanlı Döneminde eski eserlerin korunması 13 ġubat 1869 yılında

yürürlüğe konan Asar-ı Atikanizannamesi ile olmuĢtur. Bu nizamname üzerinde iki
kez düzenleme yapılmıĢtır (Mumcu, 1971, pp. 3-4).
Sanat tarihimizin önemli figürlerinden Osman Hamdi Bey‟in Müze-i

Hümayun‟un baĢına geçmesiyle birlikte Türk müzeciliği yeni bir ivme kazanmıĢtır.
Osman Hamdi Bey, Alman mimar Valaury‟e eski eserlerin korunması, depolanması
16
ve sergilenebilmesi için bugünkü adıyla bilinen Ġstanbul Arkeoloji Müzesi‟nin

mimari çizimlerini yaptırmıĢtır. Müzenin kurulması sonrasında Osman Hamdi Bey
ölümüne kadar (1910) müze müdürü olarak görev yapmıĢtır. Ayrıca Osman Hamdi
Bey Türkiye‟de yapılan bir çok arkeolojik kazıda yer almıĢ ve Türk müzeciliğinin
modernleĢmesi bağlamında önemli adımlar atmıĢtır (Atasoy, 1984, pp.1458-1471).
Osman Hamdi Bey‟in vefatından sonra devam eden süreçte ülkede yaĢanan
sosyo- ekonomik ve siyasi olaylar müzeciliğin geliĢimini de büyük ölçüde
etkilemiĢtir. Nitekim 1 Nisan 1924‟de depolarında bulunan koleksiyon ile birlikte
Topkapı Sarayı‟nın müze olarak açılmasına karar verilmiĢtir. Devam eden yıllarda;
Bizans döneminden kalma ve Osmanlı döneminde Cami olarak hizmet veren
Ayasofya da müzeye dönüĢtürülmüĢtür. Dönemin bir diğer önemli geliĢmesi de
Cumhuriyetin ilanı ile birlikte Mustafa Kemal PaĢa‟nın kültür sanat politikalarına
atfettiği önem neticesinde Devlet Resim ve Heykel Müzesi kurulmuĢtur. Osmanlı
Döneminde Dolmabahçe Sarayı Veliaht Dairesi olarak kullanılan bina “Ġstanbul
Devlet Resim ve Heykel Müzesi” ne (20 Eylül 1937) dönüĢtürülmüĢtür. Bu müze
aynı zamanda Cumhuriyet‟in ilk sanat müzesi olma özelliğine de haizdir.
17
Fotoğraf 2.3. BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi Envanter No: 69-6
Cumhuriyetin kuruluĢu her alanda ülkeye ve topluma büyük atılımlar

yaĢattığı gibi Türkiye için müzecilik vizyonunda da önemli bir adım atılmasını
sağlamıĢ ve 1948 yılında Türkiye Uluslararası Müzecilik Konseyi çatısı altına
girmiĢtir. Temel amacı müzeler ve müzeciler arasındaki iĢbirliğini güçlendirmek,
müzecilik konusundaki standartları oluĢturmak, uluslararası kurumlarla iĢ birliği
yaparak bilgi alıĢveriĢini sağlamak ve halk eğitimini geliĢtirmek Ģeklinde
özetlenebilecek olan Uluslararası Müzeler Konseyi “ICOM” un Türkiye Milli
Komitesi bu tarihlerde kurulmuĢtur (Atasoy, 1984, pp. 1458-1471). Türkiye‟nin
ICOM çatısı altına girmesi ile birlikte Türkiye yönünü müzecilik konusunda
tamamen Batıya dönmüĢtür.
18
ICOM kapsamında müzelerde depolama, koruma, araĢtırma, sergileme gibi alanlarda

görünür değiĢiklikler gerçekleĢtirmiĢtir.
Türkiye ICOM çatısı altına girdikten sonraki en büyük geliĢmelerden birisi de

ODTÜ Üniversite müzesi kurulması giriĢimidir. Tarihimizdeki ilk üniversite
müzelerinden biri olan ODTÜ Müzesi bu alanda öncü bir rol üstlenmiĢtir. Geriye
dönük bakıldığında ise ilk üniversite müzesi Atatürk‟ün emriyle Ġstanbul Güzel
Sanatlar Akademisi'ne bağlı olarak Dolmabahçe Sarayı Veliaht Dairesi'nde 10 Eylül
1937 tarihinde açılan Resim ve Heykel Müzesi‟dir.
1962-1968 yılları arasında ODTÜ‟nün desteği ile yapılan kazı çalıĢmaları

sonucunda bulunan nesnelerin korunmaları ve sergilenmeleri ODTÜ üniversite
müzesi kurma giriĢimleri baĢlatılmıĢtır. Aradan geçen süre uzun olsa da 1982 yılında
ODTÜ arazisi içerisinde ayrılan bir bölüme açık hava müzesi inĢa edilmiĢtir. Bu
müze aynı zamanda ülkemizin ilk üniversite müzesidir. Ülkemizde üniversite
müzeciliğine öncü olan ODTÜ‟den sonra birçok üniversite müzesi kendi
akademisyenlerinin özverili çalıĢmalarıyla kurulmuĢ ve günümüze kadar gelmiĢtir
(Müdürlüğü, 2018).
1960‟lı yıllar Türkiye‟de üniversite müzeciliğinin geliĢmesi ve devamında ise

bu alanda projeler geliĢtirilmesi açısından önemli bir on yıl olmuĢtur. Projesi ilk
olarak geliĢtirilen ODTÜ Müzesi, sonrasında 1963 fikren ortaya çıkan ve 1967
yılında Devlet Planlama TeĢkilatı tarafından kabul edilen Ege Üniversitesi Tabiat
Tarihi Müzesi 1960‟lı yıllardaki geliĢimin bir sonucudur.
Türkiye tarihinde üniversite müzelerinin sayılarının arttığı diğer dönemler ise

1970-1990 ve 2000ler sonrası olmuĢtur. 1950-1970 arasında fikren ortaya çıkan
müzelerin nesne toplama iĢlemi diğer dönemlere göre hızla gerçekleĢmiĢ, müze
kurulması geç tarihlere sarksa bile bu dönemde koleksiyon çalıĢmaları hızlı
ilerlemiĢtir. 1970-1990 yılları arasında fikren geliĢen ve müzeye dönüĢen çalıĢmalar
çoğunlukla sanat müzeleri ağırlıklı olmuĢlardır. 1990‟lı yıllar bu konuda yeterince
verimli geçmemiĢ ve fikri altyapısı 1970-1990 yılları arasında oluĢan üniversite
19
müzelerinin kurumlaĢmaları ve müzelerinin kurulması genellikle 2000‟li yıllara

kalmıĢtır.
Tez çalıĢması süresince yapılan araĢtırmalar doğrultusunda günümüzde

Türkiye‟de iki tanesi Genelkurmay BaĢkanlığı‟na (Gülhane Askeri Tıp Akademisi ve
Hava Harp Okulu Komutanlığı) bağlı olmak üzere otuz bir adet üniversite çatısı
altında bir çok üniversite müzesi olduğu tespit edilmiĢtir. Belirlenen bu üniversite
müzeleri kendi içlerinde koleksiyon içeriklerine göre bölümlere ayrılmaktadır.
Müzeler Ģu Ģekilde sınıflandırılabilir; Doğa tarihi müzesi, arkeoloji ve antropoloji
müzesi, tarım müzesi, veterinerlik tarihi müzesi, kırsal yaĢam müzesi, tıp tarihi
müzesi, kültür tarihi müzesi, etnografya müzesi, jeoloji müzesi, sanat tarihi müzesi
ve sanat müzesi (Bekir, 2009). Bu bağlamda koleksiyon içeriklerine göre
bölümlendirilen bu müzeler ayrıca çeĢitli fakülte ve öğrencilerin bilimsel
araĢtırmalarına destek olmak amacıyla açılmıĢ herbaryum, planetaryum, gözlem
evleri ve botanik bahçeleri gibi üniversite müzeleri çatısı altında birimleĢmiĢlerdir.
Bu müzeleri illere göre Ģu Ģekilde sıralayabiliriz;

20
Tablo 2.1. Üniversite Müzeleri
- AnkaraÜniversitesi;
Oyuncak Müzesi, Veteriner Tarihi Müzesi, Biyoloji

Bölümü Herbaryumu, Zooloji Müzesi, Ziraat Fakültesi
Tarım Müzesi, Türk Ġnkılap Tarihi Müzesi.
- GaziÜniversitesi;
Resim ve Heykel Müzesi, Mesleki Eğitim Fakültesi

Müzesi, Somut Olmayan Kültürel Mirası Müzesi,
Biyoloji Bölümü Herbaryumu.
- HacettepeÜniversitesi;
ANKARA Sanat Müzesi, M.Akif Ersoy Müze Evi, Herbaryumu.
- Orta Doğu TeknikÜniversitesi;
Bilim ve Teknoloji Müzesi, ArkeolojiMüzesi.
- BaĢkentÜniversitesi;
AbdurrahimTunçak Atatürk Müzesi.
- Adnan MenderesÜniversitesi;
AYDIN
Çine Arıcılık Müzesi
21
- Abant Ġzzet BaysalÜniversitesi;

BOLU
Doğa Tarihi Müzesi, Biyoloji Bölümü Herbaryumu
- DicleÜniversitesi;
DĠYARBAKIR Biyoloji Bölümü Herbaryumu.
- DüzceÜniversitesi;
DÜZCE
Bitki Müzesi.
- TrakyaÜniversitesi;
EDĠRNE Sultan II. Beyazid Külliyesi Sağlık Müzesi, ÇağdaĢ

Resim ve HeykelMüzesi.
- Anadolu Üniversitesi;
ÇağdaĢ Sanatlar Müzesi, Cumhuriyet Tarihi Müzesi,

Eğitim Karikatürleri Müzesi, Fen FakültesiHerbaryumu,
ESKĠġEHĠR Jeoloji Müzesi ve AraĢtırma Labrotuarı, Ziraat Fakültesi

TarımMüzesi.
- OsmangaziÜniversitesi;
Mühendislik Fakültesi Hesap Araçları Müzesi.

22
- AtatürkÜniversitesi;
ERZURUM
Böcek Müzesi, Biyoloji Bölümü Herbaryumu.
- GaziantepÜniversitesi;
GAZĠANTEP
Gaziantep Kültürü Müzesi.
- BoğaziçiÜniversitesi;
Kültür Mirası Müzesi.
- ĠstanbulÜniversitesi;
Zooloji Müzesi, Jeoloji Müzesi, Onkoloji Enstitüsü-

Radyoloji Müzesi, CerrahpaĢa Tıp Fakültesi Tıp Tarihi
ĠSTANBUL Müzesi, Eczacılık Fakültesi Herbaryumu, Fen Fakültesi
Herbaryumu, Orman Fakültesi Herbaryumu.
- Ġstanbul TeknikÜniversitesi;
Doğa Tarihi ve Bilim Müzesi, Açık Hava Müzesi, Doğa-

Çevre Bilim Parkı, Bilim Merkezi.
- MarmaraÜniversitesi;
Herbaryumu.
23
- Mimar Sinan Güzel SanatlarÜniversitesi;
Resim ve Heykel Müzesi.
- Kadir HasÜniversitesi;
Rezan Has Müzesi.
- SabancıÜniversitesi;
Sakıp Sabancı Müzesi.

ĠSTANBUL
- YeditepeÜniversitesi;
Eczacılık Müzesi, Bitki Müzesi.
- Gülhane Askeri TıpAkademisi;
Tıp Tarihi Müzesi.
- Hava Harp Okulu Komutanlığı;
Havacılık Müzesi.
- EgeÜniversitesi;
ĠZMĠR
Tabiat Tarihi Müzesi, Eczacılık Fakültesi Herbaryumu.
- ErciyesÜniversitesi;
KAYSERĠ Gevher Nesibe Tıp Tarihi Müzesi.
- ĠnönüÜniversitesi;
MALATYA Özel Ġsmet Ġnönü Müzesi, Jeoloji Müzesi, Herbaryum

(Bitki ve Mikromantar Müzesi)
24
- NiğdeÜniversitesi;
NĠĞDE
Ak Medrese.
- GaziosmanpaĢaÜniversitesi;
TOKAT
Herbaryumu.
- BozokÜniversitesi;
YOZGAT
Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesi.
- KaraelmasÜniversitesi;
ZONGULDAK
Mühendislik Fakültesi Maden Topografya Müzesi.
Yukarıda yapılan liste çalıĢmasında Türkiye‟de 16 Ģehirde, 31 üniversite

çatısı altında çok sayıda üniversite müzesi olduğu görülmektedir. Listeye sayısal
olarak bakıldığında tablonun yüzde elli birlik kısmını Ġstanbul ve Ankara
oluĢturmaktadır. Yine tabloda sayısal verilerden yola çıkarak bakıldığında
EskiĢehir‟in yüzde altı ve diğer Ģehirlerin eĢit bir biçimde yüzde üç olduğu
görülmektedir.
25
3 KOLEKSĠYONLARINA GÖRE TÜRKĠYE’DE ÜNĠVERSĠTE

MÜZELERĠ
Koleksiyon oluĢturma refleksinin geçmiĢi Antik Yunan‟da bir takım ritüellerle

kutsal mekanlar da toplanan ve tanrılara sunulan adaklara kadar dayanmaktadır
(Artun, 2006, s. 18). Antik Yunan‟la baĢlayan bu toplama süreci Ortaçağ‟a geçiĢte
Avrupa‟da yaĢanılan sosyal, düĢünsel ve ekonomik yapının değiĢmesiyle toplumun
tüm yapısının yeniden dönüĢümüne sebep olarak eğitim ve öğretimde kökten
değiĢimlere yol açmıĢtır. Bu dönemde el yazmaları, matbaanın yaygınlaĢması ile
basılan kitaplar ağırlıklı olmak üzere kıymet atfedilen nesneler ve kutsal kabul edilen
eĢyalar dönemin en önemli koleksiyonlarını oluĢturmaktadır.
Batı‟da bir çok alanda yeniliğe yol açan rönesan‟ın üniversite müzelerinin
geliĢiminde de etkisi olmuĢtur. Bu dönemde gerçekleĢen coğrafi keĢifler; özellikle
zooloji, botanik ve antropoloji alanında değiĢikliklere ve yeniliklere sebep olmuĢtur.
Bu dönemin bir diğer önemli yanı ise sanat eserlerinin koleksiyonerlik bilinciyle
sınıflandırılmaya baĢlanması olmuĢtur. ÇeĢitli kiĢiler tarafından oluĢturulan tüm bu
koleksiyonlar üniversitelerde sınıflandırılarak bölümlere ayrılmıĢlardır. Bu
nesnelerin ve sanat eserlerinin bir araya getirilmesi müzeciliğin diğer dallarının da
geliĢmesini sağlamıĢtır. Koruma, belgeleme ve sergileme gibi alanlarda yeni
teknikleri ortaya çıkmıĢ ve geliĢim hızlanmıĢtır. Tüm bu geliĢmeler sonucunda
koleksiyonlar sınıflandırılmıĢ ve koleksiyon içeriklerine göre bölümlerine
ayrılmıĢlardır.
Tez çalıĢmasında devam eden kısımda ele alınan müzeler, yapılan araĢtırma
kapsamında öncelikle koleksiyon çeĢitlerine göre etüt edilmiĢtir. AraĢtırmanın
kapsamı çalıĢmaya uygun bir biçimde sınırlayabilmek için Kocaeli Üniversitesi Prof.
Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi içerisinde mevcut olan koleksiyon çeĢitliliğine göre
detaylandırılmıĢtır. Dolayısıyla bu bölüm üç ana baĢlık altında ele alınmıĢtır. Bunlar;
Türkiye‟de bilim ve teknoloji koleksiyonuna sahip üniversite müzeleri, Türkiye‟de
26
jeoloji – arkeoloji koleksiyonuna sahip üniversite müzeleri ve Türkiye‟de sanat

koleksiyonuna sahip üniversite müzeleri Ģeklindedir.
3.1 Bilim ve Teknoloji Koleksiyonuna Sahip ÜniversiteMüzeleri
Bilim ve teknolojinin hızla geliĢimi birçok değiĢime sebep olmuĢtur. Bilim ve

teknoloji müzeleri, bu değiĢim ve dönüĢümün tarihini belgelemek ve günümüze
kadar geliĢim safhalarıyla ortaya koymak amacıyla kurulmuĢlardır. Birçok üniversite
kendi bünyesinde bulunan ancak günümüzde iĢlevini yitirmiĢ olan çeĢitli nesneleri
toplayarak kendi bilim ve teknoloji koleksiyonlarını oluĢturmuĢlardır. Bilim ve
teknoloji koleksiyonları üniversite bünyesinde görev yapanakademisyenlerin özverili
çalıĢmaları sonucunda ortaya çıkmıĢtır. Buna ek olarak satın alma ve bağıĢ metodları
ile de geniĢleyerek günümüzdeki mevcut hallerini almıĢlardır.
3.1.1 ODTU Bilim ve TeknolojiMüzesi
2001 yılında ODTÜ yerleĢkesi içerisinde bulunan çeĢitli nesnelerin toplanması

ile baĢlayan müze çalıĢmaları Kültür Bakanlığı‟nın katkısıyla hızlanmıĢ ve 2003
yılında ODTU Bilim ve Teknoloji Müzesi kurulmuĢtur. Orta Doğu Teknik
Üniversitesi Rektörlüğü‟ne bağlı olan müzenin temel amacı; M.Ö. 7000 yılından beri
Anadolu'da geliĢen teknolojinin tarihini belgelemek ve günümüz teknolojisi ile
sergilemek olarak belirtilmiĢtir (Merkezi O. T.,2018).
Müzenin koleksiyon içeriğine baktığımızda oldukça çeĢitlilik gösterdiği açıktır.

Klasik otomobiller, helikopter, uçak, tren gibi birçok çeĢit nesnenin bulunduğu
koleksiyon kendi içinde tasnif edilmiĢ ve ilgili bölümlere ayrılmıĢtır. Üniversite
yerleĢkesinde dağınık bir biçimde bulunan müze beĢ farklı sergileme alanından
oluĢmaktadır. Her bölümde farklı bir koleksiyonun sergilendiği bölümler Ģöyledir;
Açık hava sergisi, klasik otomobil sergisi, bilim ve teknoloji tarihi sergisi ve
havacılık ve uzay merkezlerinden oluĢmaktadır. Tüm bu bölümleri ODTÜ Toplum
ve Bilim Uygulama ve AraĢtırma Merkezine bağlı olarakfaaliyetlerini
27
sürdürmektedir. Müze koleksiyonlarını TÜBĠTAK, BAP, DPT gibi kurumların

destekleriyle bir araya getirmiĢtir. Ayrıca koleksiyonlar oluĢturulurken çeĢitli kiĢi ve
kurumlardan bağıĢ yoluyla destekler alınmıĢtır.
- Açık Hava Sergisi;
Bu bölümdeki koleksiyon Ankara ve civarındaki bölgelerde bulunan ve kullanım

değerini yitirmiĢ teknolojik malzemelerin toplanmasıyla oluĢturulmuĢtur. Bu bölüm
birçok kurumun ortak çalıĢması sonucu ortaya çıkmıĢtır. Bu kurumlar, üniversitenin
ilgili birimleri, belediye ve valilik‟tir. Açık hava sergileme biçimiyle oluĢturulan bu
bölümde bir adet tren lokomotifi, C-47 uçağı, F-104 uçağı gibi araçlar
sergilenmektedir.
- Klasik OtomobilSergisi;
Klasik Otomobiller Sergisinde ülkemizde tasarlanıp üretilmeye çalıĢılan ilk

otomobil olma özelliğine sahip “Devrim Arabası” nın bir replikası bulunmaktadır.
Fotoğraf 3.1. ODTU Bilim ve Teknoloji Müzesi. Fotoğraf; AliCantürk

Bu araç Devrim Arabasının filmi içilen üretilmiĢ ve filmden sonra üniversiteye
bağıĢlanmıĢ bir replikadır. Ayrıca Mercedes, Citroen, Pontiac, Chevrolet gibi çeĢitli
klasik otomobiller, yine bugün klasik olarak kabul ettiğimiz motorsikletler ve bir
adetMassey Harris marka traktör müzenin koleksiyonunuoluĢturmaktadır.
28
Fotoğraf 3.2. ODTU Bilim ve Teknoloji Müzesi. Fotoğraf; Ali Cantürk
- Bilim ve Teknoloji TarihiSergisi;
Bu bölüm Neolitik Çağ‟dan kalma nesnelerden oluĢturulmuĢtur. Asur dönemi

tablet fırını, Hititlere ait su künkleri, Urartulara ait ok kılıfı, Lidya döneminden
sikkeler ve çeĢitli nesneler gibi arkeolojik değere sahip nesneler koleksiyonu
oluĢturmaktadır.
29
Ayrıca yine bu bölümde Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinden mesleklere ait

çeĢitli canlandırmalarda (fotoğraf stüdyosu ve laboratuvarı, eczane, demir iĢçiliği,
bakırcılık, radyo tamirhanesi vs.) bulunmaktadır.
- Havacılık ve UzayMerkezi
Bu bölüm bir simülasyon merkezi olma özelliğine de sahiptir. Bu kısımda uçak

ve helikopter bulunmaktadır. Ziyarete gelen izleyici orijinali ile birebir aynı
30
boyuttaki helikopter simülatörleri ile bir uçuĢ deneyimi yaĢatmaktadır. Ziyaretçiler

bu deneyimi yaĢamalarının yanı sıra, bir helikopter kokpitini yakından inceleme
imkânına dakavuĢmaktadır.
3.1.2 CerrahpaĢa Tıp Fakültesi Tıp TarihiMüzesi
CerrahpaĢa Tıp Fakültesi Tıp Tarihi Müzesi 20 Mayıs 1985 yılında CerrahpaĢa
Tıp Fakültesi üyelerinden Nil Sarı‟nın giriĢimiyle kurulmuĢtur. Nil Sarı, CerrahpaĢa
Tıp Fakültesi Dentoloji bölümünde Doktor olarak çalıĢmıĢtır. 1983 yılında Dentoloji
Anabilim Dalı kürsüsü baĢkanı olduğunda bir tıp tarihi müzesi kurma kararı almıĢ ve
konu üzerinde çalıĢmalara baĢlamıĢtır. Nil sarı müzenin koleksiyonun oluĢmasında
üç farklı yol izlemiĢtir. Bunlardan ilki fakülte bünyesinde bulunan geçmiĢten kalan
çeĢitli nesneleri toplamak olmuĢtur. Ġkinci yol ise Tıp fakültelerinde geçmiĢten bu
yana kullanılan çeĢitli nesneleri belirleyerek “satın alma” yapılması olmuĢtur.
Üçüncü yol ise “bağıĢ” yöntemi ile koleksiyona katılacak nesnelerin bulunması
olmuĢtur.
31
Müzenin temel amacı; CerrahpaĢa Tıp Fakültesi bünyesinde geçmiĢte

kullanılmıĢ ancak artık bir iĢlevi kalmamıĢ araç ve gereçleri belirleyerek bunları
koruma altına almak olmuĢtur. Diğer bir amacı ise Tıp bilgisi ve teknolojinin
araĢtırılması hususunda araç ve gereçlerden uzun vadede yararlanmak olarak
belirtilmiĢtir.
Fakültenin eski anabilim dalı baĢkanlarından Nil Sarı‟nın kiĢisel gayretleriyle

kurulan CerrahpaĢa Tıp Fakültesi Tıp Tarihi Müzesi‟nin koleksiyon edinimi adına
atılan ilk adım potansiyel bağıĢçılara ulaĢmak ve onları müzeye bağıĢ yapmaya ikna
etmek olmuĢtur. Dolayısı ile müzenin koleksiyonunun temeli “bağıĢ sistemi”
üzerinden yürümüĢtür. Bu doğrultuda üniversite bünyesinde bulunan Toplum Sağlığı
Anabilim Dalı‟nın bir salonuna depolanan koleksiyon zamanla geliĢip büyümüĢtür.
Koleksiyonun içeriğine bakacak olursak; deney tüpleri, ameliyat malzemeleri,

ilaç ĢiĢeleri, dolaplar ve iğnelerden oluĢmaktadır. Ayrıca koleksiyonda çeĢitli belge
ve fotoğraflardamevcuttur.
1985 yılında kurulan müze koleksiyonu zamanla geniĢleyerek büyümüĢtür. Bu

büyüme sonucunda üniversite bünyesindeki bölüme sığmayan müze, 1995 yılında
fakültenin eski bir binası boĢaltılarak müzeye tahsis edilmesi ile birlikte büyümesine
devam etmiĢtir. Bu aĢamada nesneler yeniden sınıflandırılmıĢ, tasnif edilen nesneler
bir kez daha gözden geçirilmiĢ, sergileme alanları daha detaylı ele alınmıĢtır.
GeniĢlemenin ve alanın bolluğundan da yararlanılarak sergileme alanları tanıtım
panoları ve fotoğraflarla da desteklenmiĢtir.
Müze sonraki süreçte geniĢlemesi sebebiyle Ġstanbul Üniversitesi senatosunca

onaylanmıĢ, Kültür ve Turizm Bakanlığı‟ndan izinler alınmıĢ ve bakanlığın
denetimine girmiĢtir.
Sonuç olarak CerrahpaĢa Tıp Fakültesi Tıp Tarihi Müzesi resmiyet kazanmıĢ,
Nil Sarı‟nın temellerini attığı müze tıp tarihi adına önemli bir referans oluĢturmuĢtur.
32
3.2 Jeoloji ve Arkeoloji Koleksiyonuna Sahip ÜniversiteMüzeleri
Dünyada yapılan birçok araĢtırma ve kazı sırasında çıkartılan çeĢitli nesneler

zamanla birikmiĢ ve bunlar üzerinde araĢtırma, bakım, koruma ve sergileme gibi
faaliyetlerin devam edebilmesi için bu nesnelere uygun müzeler kurulmuĢtur. Bu
müzeler kanunlar çerçevesinde çeĢitli kurumlar çatısı altında toplanmaya
baĢlanmıĢtır. Bu kurumlardan biri de üniversiteler olmuĢtur. Ülkemizde Ankara‟da
yapılan kazılar sonucunda bulunan çeĢitli nesneler biriktirilmiĢ ve bu nesnelerin
korunması, belgelenmesi gibi ihtiyaçlar doğrultusunda müze açma fikri ortaya
çıkmıĢtır. Dolayısıyla ülkemizde ilk olarak Kültür Bakanlığı‟nın desteğiyle
ODTÜ‟ye bağlı “ODTU Arkeoloji Müzesi” kurulmuĢtur. Devam eden süreçte
Türkiye‟de çeĢitli arkeoloji müzeleri kurma çabaları devam etmiĢtir.
3.2.1 ODTÜ ArkeolojiMüzesi
ODTÜ Arkeoloji Müzesi, Ankara ilinde yapılan arkeolojik kazılarda çıkarılan

çeĢitli nesnelerin hem koruma altına alınması, hem de sergilenmesi bağlamında
duyulan ihtiyaç doğrultusunda kurulmuĢtur. Prof. Dr. Kemal KurdaĢ‟ın 1969 yılında
yaptığı özverili çalıĢmalarla ve Kültür ve Turizm Bakanlığı‟nın katkılarıyla kurulup
faaliyete geçen müze Türkiye‟de kurulan ilk üniversite müzesi olma özelliğini de
taĢımaktadır.
Müze kuruluĢundan bu yana birçok aĢama kaydetmiĢtir. 1969 yılında kurulan

müze üniversitenin rektörlüğüne bağlı olan “Tarihsel Çevre Değerlerini AraĢtırma ve
Uygulama Merkezi” (TAÇDAM) bünyesinde çalıĢmalarını sürdürmektedir. Bu
merkezin temel amacı; Türkiye‟de bulunan yeraltı, yerüstü kültürel nesnelerin
korunması, belgelenmesi ve araĢtırılmalar yapılması ayrıca bu çalıĢmaları ulusal ve
uluslararası kuruluĢlarla iĢ birliği yaparak çeĢitli platformlarda yayınlanması ve bilgi
paylaĢımını hedeflemektedir (Merkezi O. T., 2018). Bu merkez 1995 yılında yapılan
bir değiĢiklikle “Tarihsel Çevre Değerlerini AraĢtırma Merkezi” adını almıĢtır. Bu
33
değiĢiklikle birlikte birçok farklı fakülte ve bölümle çeĢitli araĢtırmalarda ortaklıklar

sürdürmüĢtür. Günümüz teknolojilerini kullanarak tarihsel ve kültürel varlıkların
saptanması, belgelenmesi gibi konularda bilgisayar ortamında veri çalıĢmaları
faaliyetleri yapmıĢtır. Merkez Ģuan da ayrıca arkeolojinin çeĢitli alanlarında yüksek
lisans eğitimleri vermektedir.
Müzenin koleksiyon içeriğine baktığımızda, en önemli kısmın arkeolojik

nesnelerden oluĢturulduğu görülmektedir. Frignekropolu buluntuları, Yalıncak ve
Koçumbeli buluntuları gibi arkeolojik nesneler müzenin ana koleksiyonunu
belirlemektedir. Müzenin diğer bir koleksiyonu ise etnografik nesnelerdir. Bu bölüm
Üniversitenin Mimarlık Fakültesi Restorasyon bölümünce bağıĢlanan; ahĢap pencere,
kapı, kilim, bakır gibi çeĢitli nesnelerden oluĢturulmuĢtur. Ayrıca yine üniversitenin
satın alma yoluyla oluĢturduğu çeĢitli nesnelerle de koleksiyon zenginleĢtirilip
bugünkü halini almıĢtır. Müzenin üç adet sergileme salonu mevcuttur. GiriĢ katta; ilk
sergi salonu, idari ofisler ve depolar bulunmaktadır. Diğer katlarda ise;
Frignekropolu buluntuları, Yalıncak ve Koçumbeli buluntuları gibi arkeolojik
nesnelerin sergilendiği sergi salonu vardır. Ayrıca bu salonlarda etnografik
nesnelerde yer almaktadır.
“Tarihsel Çevre Değerlerini AraĢtırma Merkezi” üniversite ile çeĢitli

alanlarda iĢbirlikleri yapmaktadır. Merkez müze ve üniversite faaliyetlerini
birleĢtirerek konferanslar, eğitimler organize etmek bu iĢbirliklerinin en
önemlilerinden birisidir. “Tarihsel Çevre Değerlerini AraĢtırma Merkezi” 1994
yılında baĢlayarak yeni sergileme metodları, dijital envanterleme ve yine modern
anlamda konservasyon uygulamaları gerçekleĢtirmeye baĢlamıĢtır. Bu çalıĢmalar
doğrultusunda yine 1994 yılında ilk kez müze kataloğu basılmıĢtır. Bu katalogda
koruma alanında iki adet (Gültekin & Bingöl, 2007) (Eskici, 2001), müze
aydınlatması alanında bir adet makale sunulmuĢtur (Kazanasman,2003).
34
3.3 Sanat Koleksiyonuna Sahip ÜniversiteMüzeleri
Türkiye üniversite müzeleri içinde sanat müzeleri oldukça yaygın olmakla

birlikte kuruluĢ aĢamasında gösterdikleri özellikler Dünya genelindeki aynı tür
müzelerle benzerlikler göstermektedirler. Bununla birlikte özellikle ülkenin ilk sanat
müzesi olma özelliğine sahip Mimar Sinan Devlet Resim ve Heykel Müzesi‟nin bir
üniversite bünyesinde kurulması da dikkat çekilmesi gereken bir husustur. Üniversite
sanat müzelerinin dağılımlarına bakıldığında ise Ġstanbul dıĢında yaygın oldukları
görülmektedir. Üniversite müzelerinin sanat koleksiyonları çoğunlukla bağıĢ
yöntemiyle oluĢturulmaktadır.
3.3.1 Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Ġstanbul Resim HeykelMüzesi
Müze, mimari olarak, 1856 yılında veliaht dairesi olarak tasarlanmıĢ ve

Karabet Balyan ve Nikoğos Balyan tarafından tarafındandizayn edilmiĢ ve hayata
geçirilmiĢtir. Mimari uslup olarak barok, ampik ve rokoko uslupları harmanlanmıĢtır
(Gülersoy, 1984, s. 157).
Müzenin koleksiyon içeriğine baktığımızda dönemin yurtiçi ve yurtdıĢı

sanatçılarının resim, heykel ve özgün baskılarından oluĢturulduğunu görülmektedir.
Koleksiyonda bulunan eserler ilk olarak 1910 yılında mecliste alınan bir kararla
müze bütçesine yıllık 1000 lira ek ödenek çıkartılmasıyla baĢlamıĢtır. Dört yıl
boyunca yapılan bu ek ödenekler sayesinde Avrupalı çeĢitli sanatçıların eserlerinin
kopyaları Türk sanatçılara yaptırılmıĢtır. Kopya eserler haricinde Ġstanbul
sergilerinden ve çeĢitli bağıĢ ve ödenekler yoluyla eserler toplanmaya devam
edilmiĢtir. Ayrıca çeĢitli Devlet kurumlarına emanet edilen eserler belirlenerek
toplatılmıĢ ve müze koleksiyonuna dahil edilmiĢtir. Böylece kopya resimler, Türk
sanatçılara ait eserler ve dönemin Avrupalı sanatçılarına ait eserlerden oluĢan bir
koleksiyon ilk olarak “Elvah-ı NakĢiye” ismiyle oluĢturulmuĢtur ve bu koleksiyon ilk
kez görücüye çıkartılmıĢtır (Germener, 2009, s.46).
35
Tüm bu geliĢmeler doğrultusunda Ġstanbul Resim ve Heykel Müzesi, 20 Eylül

1937‟de Atatürk‟ün emriyle, Dolmabahçe Veliaht Dairesi‟nin tahsisiyle ve güzel
sanatlar akademisinin koleksiyonlarının müzeye nakledilmesiyle kurulmuĢtur. Ayrıca
müze ülkemizin ilk güzel sanatlar müzesi olma unvanını taĢımaktadır. 1937 yılında
Atatürk‟ün katılımıyla açılan müzenin ilk müdürü Galatasaray Lisesi‟nde resim
öğretmenliği yapan Halil Dikmen‟dir. 1939-1955 yılları arasında II. Dünya savaĢı
sebebiyle müze altı yıl kapalı kalmıĢtır. Devam eden süreçte müze binası mevcut
eksiklikleri ve yangın tehlikesiyle 1976-1981 yılları arasında yine kapalı kalmıĢtır.
Bu dönemler içerisinde müzede çeĢitli tadilatlar ve yenilemeler sonucunda tekrar
açılarak faaliyetlerine devametmiĢtir.
Müzenin mimari açıdan bir saray olarak tasarlanmıĢ olması ve bir müze
binası olmaya pek uygun olmaması nedeniyle zaman içinde müzede bulunan
nesneler çeĢitli sorunlarla karĢılaĢmıĢtır. Müze binasının yıllar boyunca tam
manasıyla düzgün bir restorasyondan geçmemesi ve düzenli bakımlarının
yapılmaması sebebiyle; baĢta nem olmak üzere birçok etken koleksiyon üzerinde
olumsuzluklara yol açmıĢtır. Ayrıca müze salonları ve depolarının ısı, ıĢık, nem ve
böceklenme gibi konularda yetersiz olması sebebiyle koleksiyon için risk
oluĢturabilecek bir ortamoluĢmuĢtur.
Müze, 17 Ģubat 2003 tarih ve 25023 sayılı resmi gazetede yönetmeliği

yayınlanan özelleĢtirme yüksek kurulunun 11.05.2012 tarih ve 2012/63 kararı ile
yeni müze binası yapılmak üzere üniversiteye tahsis edilen antrepo binasına
taĢınmıĢtır. Müzenin inĢaat süreci halen devam etmektedir.
3.3.2 Sabancı Üniversitesi Sakıp SabancıMüzesi
Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi, Müze binası olan ve Emirgan

semtinde bulunan villa, 1951 yılında Hacı Ömer Sabancı tarafından Mısır Hidiv
ailesinden satın alınmıĢ ve Sabancı ailesine geçmiĢtir. Alındığı yıl yine binanın
bahçesine Sabancı ailesi tarafından Fransız heykeltıraĢ Louis Dousmas‟ın 1864
yapımı at heykeli yerleĢtirilmiĢtir. 1966 yılında Hacı Ömer Sabancı‟nın vefatından
sonra Sakıp Sabancı tarafından uzun süre ev olarak kullanılmıĢtır.
36
Sakıp Sabancı‟nın eski yıllarda baĢladığı biriktirmelere 1980 yılında satın

alınan özel bir koleksiyonun da eklenmesiyle oldukça zenginleĢmiĢ ve geniĢlemiĢtir.
Bununla birlikte 1989 yılından itibaren Sabancı ailesinin koleksiyonu geliĢtirme
adına yaptığı yurtdıĢındaki çalıĢmalar ve satın almalar sonucunda, koleksiyonun
müzeye dönüĢtürülme fikride ortaya çıkmıĢtır. Fikrin ortaya çıkıĢı ile birlikte nesne
toplama çalıĢmaları artarak devam etmiĢtir. 1998 yılına kadar devam eden tüm bu
satın alma ve toplama süreçleri sonucunda ortaya çıkarılan koleksiyon Sabancı
Üniversitesi‟nedevredilmiĢtir.
Bina 1998 yılında Sabancı Üniversitesine bağıĢlanmıĢ ve müzeye

dönüĢtürülme faaliyetleri baĢlamıĢtır (Müzesi, 2018). Müzeye dönüĢtürülme
sürecinde mevcut tarihi binaya ek olarak bir modern galeri de eklenmiĢtir. Müze
resmi olarak 2002 yılında ilk kez ziyaretçi kabul etmeye baĢlamıĢtır. Müze 2005
yılından itibaren mimari ve teknik anlamda (depolama, belgeleme, koruma ve
sergileme gibi) tadilatlar yapılarak uluslararası standartlara kavuĢturulmuĢtur.
Müzenin koleksiyon içeriğine bakıldığında, çoğunluk Sabancı ailesinin

biriktirdiği hat ve resimlerden oluĢturulduğu görülmektedir. Müzenin kurulmasındaki
temel amaç; Sabancı ailesinin koleksiyonunun belirli bir yerde sistematik bir biçimde
toplanması, korunması ve sergilenmesi olarak belirlenmiĢtir. Nitekim tüm aile arĢivi
ve koleksiyonları müzenin ana omurgasını oluĢturmaktadır. Koleksiyona detaylı
bakıldığında dört ana bölümden oluĢtuğu görülmektedir. Bunlar; Kitap Sanatları ve
Hat Koleksiyonu, Resim Koleksiyonu, Abidin Dino ArĢivi ve Emirgan ArĢivi‟dir.
Sabancı Müzesi; baĢta eski yıllara ait kuran nüshaları, el yazması kitaplar, ünlü
hattatlara ait güzel yazılar ve Osmanlı‟dan günümüze Türk klasik ve modern
resminin öncülerine ait olan sanat eserlerindenoluĢmaktadır.
- Kitap Sanatları ve Hat Koleksiyonu; Koleksiyonun büyük bir kısmının hat

ve tablolardan oluĢtuğu görülmektedir. 14. yy‟dan baĢlayıp 20. yy‟a kadar uzanan bir
süre aralığında dönemin ünlü hattatları tarafından yapılan; Kur‟an- ı Kerimler ve
nüshaları, çeĢitli dua kitapları, hilyeler, fermanlar, hatlar, tuğralar, levhalar bu
koleksiyonu oluĢturmaktadır. Ayrıca koleksiyon da hattatların ve bu alanda ki
sanatkarların eser icra ederken kullandıkları çeĢitli materyallerde bulunmaktadır. Bu
bölümde yaklaĢık 400 adet hat örneğinin olduğubilinmektedir.
37
Fotoğraf 3.7. Sakıp Sabancı Müzesi, Kitap Sanatları ve Hat koleksiyonuna ait
bir belge, MeĢk Sayfası (CollectionsandArchives of the Sabancı University
Sakıp Sabancı Museum, 2018)
- Resim Koleksiyonu; Osmanlı Ġmparatorluğu‟nun son dönemlerinde

Ġstanbul‟da bulunmuĢ veya özellikle Ġstanbul resimleri çalıĢmıĢ yabancı ressamlar,
yine bu dönem yaĢamıĢ Türk ressamların resimleri ile baĢlayan ve günümüze uzanan
sanatçıların eserlerinden oluĢmaktadır. Bu bölümde Osman Hamdi Bey, Hoca Ali
Rıza, Halil PaĢa, Nazmi Ziya, Ġbrahim Çallı, Fikret Mualla gibi geçmiĢten günümüze
en önemli sanatçılar mevcuttur. Ayrıca yine aynı dönem Ġstanbul‟da bulunmuĢ ya da
yaĢamıĢ sanatçılardan FaustoZonaro gibi Avrupalı ressamların eserleri de koleksiyon
da bulunmaktadır. Osmanlı‟nın son dönemlerinde geliĢmeye baĢlayan resim sanatı,
Avrupa‟ya nazaran kısa bir tarihe sahip nedeniyle müzenin koleksiyonu tarihsel
olarak ayrı bir öneme sahiptir. Koleksiyon baĢlangıcından günümüze Türk Sanat
tarihinin, tarihsel geliĢimini ve dolayısıyla bu coğrafyada sanatın evrimine de tanıklık
etmektedir. Koleksiyonda birçok akıma ait çok çeĢitli tarzda eserler yer almaktadır.
38
Fotoğraf 3.8. Sakıp Sabancı Müzesi, Resim koleksiyonunda Hoca Ali Rıza’ya ait
bir eser (CollectionsandArchives of the Sabancı University Sakıp Sabancı
Museum, 2018)
- Emirgan ArĢivi; 1900‟lü yılların baĢından itibaren baĢlayıp Emirgan semti

ve yakın çevresini kapsamaktadır. Müze Emirgan semtinde olması nedeniyle
bir belgeleme çalıĢması yapmıĢtır. Koleksiyon da günlük yaĢam, vapurlar,
sahil sarayları, ahĢap konakları gibi emirgan‟a ait fotoğraf ve belgelerden
oluĢmaktadır.
39
Fotoğraf 3.9. Sakıp Sabancı Müzesi, Emirgan ArĢivine ait bir belge, Emirgan’ın
meĢhur dondurmacısının el ilanı (CollectionsandArchives of the Sabancı
University Sakıp Sabancı Museum, 2018)
- Abidin Dino ArĢivi; Bu arĢiv, sanatçı‟nın eĢi Güzin Dino ile yaptığı
yazıĢmalar, sanatçının yaptığı; eskizler, taslaklar ve çizimlerinden
oluĢmaktadır. Sanatçının kendi el yazıları ve yaĢadığı dönemde kendi ile
ilgili çıkan haberleri saklaması koleksiyonun diğer bir ana unsurudur. Bu
malzemeler hem sanatçıya hemde yaĢadığı döneme ait bir çok bilgiyi
barındırmaktadır.
40
Fotoğraf 3.10. Sakıp Sabancı Müzesi, Abidin Dino ArĢivine ait bir belge,
“Abidin Dino’ya tarisiz not” (CollectionsandArchives of the Sabancı
University Sakıp Sabancı Museum, 2018).
41
4 KOCAELĠ ÜNĠVERSĠTESĠ PROF. DR. BAKĠ KOMSUOĞLU

MÜZESĠ KURULUġU VEGELĠġĠMĠ
Kocaeli ili tarihsel sürecine baktığımızda M.Ö. 8. yy‟lara kadar uzanan bir
geçmiĢe sahiptir. Tarihçilere göre bölgede ilk yerleĢim tespitleri MÖ. 8. yy‟dadır. Bu
dönemde Megarlılar tarafından kurulmuĢ bir Yunan kolonisine ait izler olduğu
bilinmektedir. Yunan döneminde orta ölçekli bir il olarak bilinen bu bölge, Roma
döneminde daha da büyüyerek önemli bir merkez halini almıĢtır. Tarihsel sürecini
araĢtırdığımızda birçok medeniyete ev sahipliği yaptığını gördüğümüz bu merkez
1337 yılında Orhan Gazi zamanında Osmanlı Ġmparatorluğu tarafından fethedilerek
Osmanlı hakimiyeti altına girmiĢtir. Birinci Dünya savaĢı sürecinde ise Yunanlılar ve
Ġngilizler tarafından iĢgal edilen bu bölge, 1921 yılında iĢgalden kurtarılmıĢ ve 1924
yılında il olmuĢtur.
Coğrafi açıdan bölgeye bakılırsa Kocaeli, 3.505 km‟lik bir alanı kapladığı
görülmektedir. Asya ile Avrupa‟yı birbirine bağlayan yolların kavĢağı konumunda
bulunan Marmara Denizi‟nin ve Marmara bölgesinin doğusunda yer alan bir ildir.
2013 yılında yapılan sayıma göre nüfusu 1.676.202‟dir. Ayrıca Türkiye‟nin sanayi
alanında en önemli kentlerindendir. Kocaeli ili Türkiye‟nin en önemli metropolü olan
Ġstanbul‟a yakınlığı, kentte geçmiĢ uygarlıklardan kalma tarihi eserleri, Osmanlı
dönemine ait camileri, müzeleri ve üniversitesi ile önemli bir kenttir.
4.1 Müzenin KuruluĢGerekçesi
Kocaeli Üniversitesi 1997 yılında kendi bünyesinde Güzel Sanatlar Fakültesi

kurmuĢ ve bu bağlamda bölümler kurulmuĢtur. ġu anda Fotoğraf Bölümü, Seramik
Bölümü, Sahne Sanatları Bölümü, Grafik Bölümü, Heykel Bölümü, Resim Bölümü
ve Temel Eğitim Bölümü olmak üzere yedi tane bölüme sahiptir. Ayrıca çok yakın
bir zamanda yine fakülte dahilinde TaĢınabilir Kültür Varlıklarını Koruma
Bölümü‟dekurulmuĢtur.Bubağlamdafakülteiçindekurulanüniversitemüzesi
42
birçok anlamda desteklenmekte ve koleksiyon yönetimi bağlamında farklı disiplinleri

de kendi içine alarak çok çeĢitli bir koleksiyonu oluĢturması olağandır.
Kocaeli Üniversitesi bünyesinde yer alan Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi,
1998 - 2006 yılları arasında iki dönem Kocaeli Üniversitesi Rektörü olarak görev
yapan Prof. Dr. Baki Komsuoğlu'nun üniversitenin çeĢitli birimlerinde kullanılan
ekipmanları bir koleksiyoner gibi toplaması ile birlikte müze olma yolunda ilk
adımını atmıĢtır. Üniversitenin belleğini ve geliĢim öyküsünü anlatmayı amaçlayan
bu giriĢim, daha sonraları Kocaeli'nin jeofiziksel yapısının da izlendiği arkeolojik ve
jeolojik buluntuların ve Ģehrin bilim-sanayi tarihine ıĢık tutan teknolojik
materyallerin toplanması ile geliĢtirilmiĢtir. Son olarak, Kocaeli Üniversitesi Güzel
Sanatlar Fakültesi'nin çabalarıyla oluĢturulan 58 parça sanat eseri ile bir Sanat
Bölümü de koleksiyona eklenmiĢtir. Tüm bu çalıĢmalar sonucunda üniversitede
zengin bir koleksiyon oluĢmuĢtur. 04 Kasım 2009 tarihinde ise Prof. Dr. Sezer
Komsuoğlu'nun desteğiyle resmi bir müze olmak için "2863 Sayılı Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma Kanunu" ve "Özel Müzeler ve Denetimleri Hakkında
Yönetmelik" hükümleri çerçevesinde Kültür ve Turizm Bakanlığı'na baĢvuru
yapılmıĢ ve 29 Temmuz 2010 tarihinde Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi'nin
kurulması için Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel
Müdürlüğü'nden onay alınmıĢtır. (Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Baki Komsuoğlu
Müzesi, 2018).
Bugün çağdaĢ müzecilik standartları çerçevesinde, akademik miras

konusunda ülkemizin öncü müzelerinden birisi olmayı hedefleyen Prof. Dr. Baki
Komsuoğlu Müzesi‟nin kuruluĢ aĢamasında belirlenen temel misyonu Ģu Ģekildedir;
“Üniversite içerisinde üniversite kimliğini simgeleyen tarihi, kültürel ve sanatsal
değeri olan nesneleri toplamak, korumak, kamu ile buluĢturulmasını sağlamak ve
bunları gelecek kuĢaklara aktarmak” ve “Üniversitenin zaman içerisindeki değiĢimini
ve geliĢimini öncelikli hedef kitlesi olan üniversite öğrencilerine ve akademik
personele aktarmak” (Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi, 2018) Ģeklinde
belirtilmiĢtir. Müzenin yine kurulma aĢamasında belirlenen vizyonu ise;
“Üniversitenin kuruluĢ, geliĢim ve
43
değiĢim sürecini simgeleyen belge ve nesnelerle birlikte somut olmayan kültürel

miras4 bilincini destekleyerek üniversite müzeleri arasında saygın bir yer edinmek.
KuruluĢ Müzesi‟ni ülkemizin önemli üniversite müzelerinden biri haline getirmek.”
ve “T.C. Kocaeli Üniversitesi için nitelikli bir arĢiv oluĢturmak” diye hedeflenmiĢtir
(Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi, 2018). “Bu doğrultuda Kocaeli Üniversitesi
kimliğini simgeleyen akademik, tarihi, kültürel ve sanatsal değeri olan nesneleri
gelecek kuĢaklara aktarmak amacıyla bir koleksiyon yönetimi politikası oluĢturan
müze kendi koleksiyonunda bulunan eserleri; KuruluĢ ve GeliĢim Bölümü, Teknoloji
Bölümü, Jeoloji ve Arkeoloji Bölümü, Sanat Bölümü olmak üzere dört gruba
ayırmıĢtır.” (Kocaeli Üniversitesi Prof.Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi, 2018).
4.1.1 KuruluĢ ve GeliĢimBölümü
Kocaeli Üniversitesi bünyesinde çoğunluğu iletiĢim amacıyla kullanılan

dijital ve mekanik tabanlı cihazlardan ve üniversitenin çeĢitli branĢlarda kazandığı
ödüllerden oluĢmaktadır. Aynı zamanda bu bölüm içinde Baki Komsuoğlu'na ait
kiĢisel ve rektörlük nesneleri de yer almaktadır. “Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Baki
Komsuoğlu Müzesi‟nin” bir bölümü olan “KuruluĢ ve GeliĢim Bölümü” nün temel
amacı; Üniversite bünyesinde Prof. Dr. Baki Komsuoğlu‟na ait geçmiĢte kullanılmıĢ
çeĢitli nesneleri bir araya toplamak ve sergilemektir. Ayrıca bu bölümün diğer bir
amacı da Kocaeli Üniversitesi‟nin kuruluĢundan günümüze kadar gelen süreçte
çeĢitli fakülte ve bölümlerde kullanılmıĢ; teknik ve teknolojik aletleri (daktilolar,
hesap makineleri, bilgisayarlar, deney aletleri gibi) bir araya getirerek üniversitenin
ve güncel hayat „ta teknolojinin değiĢimine tanıklık edilmesi planlanmaktadır. Tüm
bu amaçlar doğrultusunda; üniversitenin ve Prof. Dr. Baki Komsuoğlu‟nun ve
Kocaeli Üniversitesi‟nin geçmiĢten günümüze kadar uzanan akademik vesomut
4
''Somut Olmayan Kültürel Miras'' kavramı 29 Eylül- 17 Ekim 2003tarihlerinde Paris'te toplanan kısa
adı UNESCO olan BirleĢmiĢ Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür TeĢkilatı‟nın 32. Genel Konferansı'nda
imzaladığı ''Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması'' baĢlıklı sözleĢme ile dünya ve ülkemiz
gündeminde yer almaya baĢlamıĢtır. Adı geçen kavram o tarihten bugüne kadar tanımı, kapsamı,
içeriği açısından tartıĢılan ve üzerinde konuĢulan bir konu olarak dikkatleri üzerinde toplamaya devam
etmiĢtir. (SözleĢmesi, 2003)
44
kültürel mirasına sahip çıkılması hedeflenmektedir.
Müzenin envanter listelerini incelediğimizde envanter kayıt numaralarının

düzenli gitmediği görülmektedir. Örneğin “envanter no:1” den sonra “envanter no:3”
gelmektedir. Gözlemlendiği üzere müze koleksiyonu ilk haliyle belirli bir sıra
numarasına sahiptir. Ancak müze kuruluĢ baĢvurusunda bazı nesnelerin (zımba,
delgeç ve benzeri araçlar) koleksiyon nesnesi sayılmasına gerek duyulmamıĢtır. Bu
nedenle müze kurulmadan önce koleksiyon tasnifinde ilgili nesneler dıĢarıda
bırakılmıĢ fakat koleksiyona alınan nesnelerin sıra numaraları aynen muhafaza
edilmiĢtir.
Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi‟nin KuruluĢ ve

GeliĢim Bölümü‟nde hali hazırda toplam 48 adet nesne bulunmaktadır. Bu nesneler
detaylı bir biçimdeĢöyledir.
45
ENVANTER NO: 1
ADI: Fotoğraf makinesi (TRIP 35)
ĠġLEVĠ: Manuel özellikteki fotoğraf makinesi bakalit kaplı olup; üzerinde Olympus D Zuıko
marka 28mm. objektif ve Premier pc-300 marka harici flaĢ bulunmaktadır. Objektif ve
fotoğraf makinesinin gövde kısmı Japon yapımıdır.
Malzemesi: Rengi siyah malzemesi metaldir.
Kuruma GeliĢ Tarihi: 2007
Fotoğraf 1: Fotoğraf makinesi (TRIP 35) (Önden BakıĢ) (Kaynak; Kocaeli Üniversitesi Baki
Komsuoğlu Müzesi Envanteri)
Fotoğraf 2: Fotoğraf makinesi (TRIP 35) (Arkadan BakıĢ) (Kaynak; Kocaeli Üniversitesi
Baki Komsuoğlu Müzesi Envanteri)
46
ENVANTER NO: 3
ADI: Kamera (EI)
ĠġLEVĠ: Pallas 2x zoom markalı el kamerasının üzerinde tele objektif bulunmaktadır. DıĢ
görünümü siyahtır.
Malzemesi: Metal.
Kuruma GeliĢ Tarihi:2007
Fotoğraf 3: Kamera (EI) (Önden BakıĢ) (Kaynak; Kocaeli Üniversitesi Baki Komsuoğlu
MüzesiEnvanteri)
Fotoğraf 4: Kamera (EI) (Önden BakıĢ) (Kaynak; Kocaeli Üniversitesi Baki Komsuoğlu
MüzesiEnvanteri)
47
ENVANTER NO: 4
Adı: Radyo
ĠġLEVĠ: Wega marka radyonun modeli Pecle 52‟dir. Alman malıdır. Radyonun arka
kısmında Ģu etiket bulunmaktadır: WegaRadıo Stuttgart Type 364 w-9 110-240 No: 11772.
Radyonun dıĢ görünüĢü siyahtır.
Malzemesi: Metal.
Fotoğraf 5: Radyo (Kaynak; Kocaeli Üniversitesi Baki Komsuoğlu Müzesi Envanteri)

48
ENVANTER NO: 6
ADI: Çevirmeli Telefon
ĠġLEVĠ: Polonya yapımı telefonun markası RWT‟dir. Görünümü siyahtır.
Malzemesi: Metal.
Fotoğraf 6: Çevirmeli Telefon (Kaynak; Kocaeli Üniversitesi Baki Komsuoğlu Müzesi

Envanteri)
49
ENVANTER NO: 7
ADI: Mikroskop
ĠġLEVĠ: Mineralojik – petrografik araĢtırmalar için 35 yıl önce kullanılan Palorizen

mikroskop (Jeoloji Mühendisliği Bölümü). Olympus (Tokyo) markadır. 20675 numaralıdır.
Malzemesi: Metal.
Fotoğraf 7: Mikroskop (Kaynak; Kocaeli Üniversitesi Baki Komsuoğlu Müzesi Envanteri)

50
ENVANTER NO: 8
ADI: Çalar Saat
ĠġLEVĠ: Metal görünümlü yuvarlak çalar saatin markası Peter‟dir. Alman yapımıdır.
Malzemesi: Metal.
Fotoğraf 8: Çalar Saat (Kaynak; Kocaeli Üniversitesi Baki Komsuoğlu Müzesi Envanteri)
51
ENVANTER NO: 10
ADI: Televizyon
ĠġLEVĠ: Kocaeli Üniversitesi‟nin kuruluĢ döneminden kalmadır. Grundig marka Televizyon

35 ekran olup, krem ve kahverengi görünümündedir.
Malzemesi: Metal.
Fotoğraf 9: Televizyon (Kaynak; Kocaeli Üniversitesi Baki Komsuoğlu Müzesi Envanteri)

52
ENVANTER NO: 11
ADI: Facit hesap makinası
ĠġLEVĠ: Facit marka hesap makinası gri görünümdedir.
Malzemesi: Metal.
Fotoğraf 10: Hesap Makinası (Kaynak; Kocaeli Üniversitesi Baki Komsuoğlu Müzesi
Envanteri)
53
ENVANTER NO: 12
ADI: Floppy disk
ĠġLEVĠ: Üniversitenin kuruluĢ döneminden kalma floppy disk, Tayvan malıdır.
Malzemesi: Metal.
Fotoğraf 11: Disk (Kaynak; Kocaeli Üniversitesi Baki Komsuoğlu Müzesi Envanteri)
54
ENVANTER NO: 14
ADI: Dizüstü bilgisayar
ĠġLEVĠ: AT & T marka Globalyst 130 modeldir. Tayvan malı bilgisayar gri
görünümündedir.
Malzemesi: Plastik.
Fotoğraf 12: Dizüstü Bilgisayar (Kaynak; Kocaeli Üniversitesi Baki Komsuoğlu Müzesi
Envanteri)
55
ENVANTER NO: 15
ADI: Yazıcı
ĠġLEVĠ: Üniversitemizin kuruluĢ döneminden kalmadır. Markası OKĠ MICROLĠNE 591‟

dir. Gri görünümündedir.
Malzemesi: Plastik.
Fotoğraf 13: Yazıcı (Kaynak; Kocaeli Üniversitesi Baki Komsuoğlu Müzesi Envanteri)
56
ENVANTER NO: 16
ADI: Fax makinesi
ĠġLEVĠ: Üniversitemizin kuruluĢ döneminden kalmadır. Markası Panafax 4F- 123‟tür. Krem
rengi görünümündedir.
Malzemesi: Plastik.
Fotoğraf 14:Fax Makinesi (Kaynak; Kocaeli Üniversitesi Baki Komsuoğlu Müzesi

Envanteri)
57
ENVANTER NO: 17
ADI: Fotokopi makinesi
ĠġLEVĠ: Üniversitemizin kuruluĢ döneminden kalmadır. Brother HL – 10h marka fotokopi

makinesidir.
Malzemesi: Plastik.
Fotoğraf 14:Fax Makinesi (Kaynak; Kocaeli Üniversitesi Baki Komsuoğlu Müzesi

Envanteri)
58
ENVANTER NO: 19
ADI: Yazıcı
ĠġLEVĠ: Panasonic marka, KX – P1121 Multi-Modeprinter. Kocaeli Üniversitesi‟nin

kuruluĢ döneminden kalmadır.
Malzemesi: Plastik.

59
ENVANTER NO:
20ADI: Fax
ĠġLEVĠ: SEIKOSHA SL – 90 marka fax. Kocaeli Üniversitesi‟nin kuruluĢ döneminden

kalmadır.
Malzemesi: Plastik.

60
ENVANTER NO: 21
ADI: Yazıcı
ĠġLEVĠ: Hewlett Packard, Deskjet 850c marka yazıcıdır. Kocaeli Üniversitesi‟nin kuruluĢ
döneminden kalmadır.
Malzemesi: Plastik.

61
ENVANTER NO: 26
ADI: Tromel
ĠġLEVĠ: Gazlı bezi steril ortamda bulundurmak için kullanılır. Anel Grup BaĢkanı Rıdvan
Çelikel tarafından Baki Komsuoğlu Müzesi‟ne hediye edilmiĢtir.
Malzemesi: Metal

62
ENVANTER NO: 30
ADI: Tromel
ĠġLEVĠ: Gazlı bezi steril ortamda bulundurmak için kullanılır. Anel Grup BaĢkanı Rıdvan
Çelikel tarafından Baki Komsuoğlu Müzesi‟ne hediye edilmiĢtir.
Malzemesi: Metal.

63
ENVANTER NO: 35
ADI: Daktilo
ĠġLEVĠ: PREDOM marka daktilo üniversitemiz kuruluĢ döneminden kalmadır. Gri

görünümdedir.
Malzemesi: Metal ve plastik.

64
ENVANTER NO: 36
ADI: Yazıcı
ĠġLEVĠ: OKI MICROLINE 590 Elite marka yazıcı, üniversitemiz kuruluĢ döneminden
kalmadır. Gri görünümdedir.
Malzemesi: Plastik.

65
ENVANTER NO: 37
ADI: Daktilo
ĠġLEVĠ: OLIVETTE DM 109 marka daktilo, üniversitemiz kuruluĢ döneminden kalmadır.

Gri
Malzemesi: Plastik.

66
ENVANTER NO: 38
ADI: Kağıt Öğütücü
ĠġLEVĠ: GEHA Top Secret 08CSF marka kağıt öğütücü, üniversitemiz kuruluĢ döneminden
kalmadır.
Malzemesi: Plastik.

67
ENVANTER NO: 39
ADI: Bilgisayar Kasası
ĠġLEVĠ: Dıgıtal PC marka 3000 model bilgisayar kasası, üniversitemiz kuruluĢ döneminden
kalmadır.
Malzemesi: Metal.

68
ENVANTER NO: 40
ADI: Yazıcı
ĠġLEVĠ: Canon marka L modeli Bubble set printer BJ 330 yazıcı, üniversitemiz kuruluĢ
döneminden kalmadır.
Malzemesi: Plastik.

69
ENVANTER NO: 41
ADI: Video
ĠġLEVĠ: Sony Betamax C7 marka video, üniversitemiz kuruluĢ döneminden kalmadır.
Malzemesi: Plastik.

70
ENVANTER NO: 42
ADI: Projeksiyon makinesi
ĠġLEVĠ: Braun Nürnberg Paksimat Deluxe marka projeksiyon makinesi, üniversitemiz

kuruluĢ döneminden kalmadır.
Malzemesi: Plastik.

71
ENVANTER NO: 43
ADI: Projeksiyon Makinesi
ĠġLEVĠ: ProksimaMedium Desktop Projector 5500 marka projeksiyon makinesi,

üniversitemiz kuruluĢ döneminden kalmadır.
Malzemesi: Plastik.

72
ENVANTER NO: 45
ADI:Ezici (Boya prgmentleri için)
ĠġLEVĠ: Brawe Instruments (Belgıum) – AutomaticMullerType 2000. Hereke Ömer
Ġsmet UzunyolMYO‟dan 2008 yılında gelmiĢtir.
Malzemesi: Metal.

73
ENVANTER NO: 47
ADI: Hassas Terazi
ĠġLEVĠ: Anel Grup BaĢkanı Rıdvan Çelikel tarafından Baki Komsuoğlu Müzesi‟ ne hediye
edilmiĢtir.
Malzemesi: Metal.

74
ENVANTER NO: 52
ADI: Tepegöz
ĠġLEVĠ: ANDERS+KERN LUX marka, üniversitemizde derslerde kullanılmıĢtır.
Malzemesi: Plastik.

75
ENVANTER NO: 53
ADI: Telefon
ĠġLEVĠ: Açık yeĢil renkli çevirmeli telefon, üniversitemizde kullanılmıĢtır.
Malzemesi:Plastik. Kuruma GeliĢ Tarihi: 2007

76
ENVANTER NO: 54
ADI: Telefon
ĠġLEVĠ: TKS Teleks marka krem renkli çevirmeli telefon, üniversitemizde kullanılmıĢtır.
Malzemesi: Plastik.

77
ENVANTER NO: 55
ADI: Daktilo
ĠġLEVĠ: Olivetti marka daktilo, Brezilya yapımıdır, üniversitemizde kullanılmıĢtır.
Malzemesi: Plastik.

78
ENVANTER NO: 56
ADI: Daktilo
ĠġLEVĠ: Erika marka daktilo, Brezilya yapımıdır. Üniversitemizde kullanılmıĢtır. Üzerindeki

plakada Trabzon Üniversitesi Hastanesi‟ne bağıĢlandığı yazmaktadır.
Malzemesi: Plastik.

79
ENVANTER NO: 57
ADI: Radyo
ĠġLEVĠ: Üniversitemizin kuruluĢ döneminden kalma Arma marka radyo.
Malzemesi: Plastik.

80
ENVANTER NO: 58
ADI: Daktilo
ĠġLEVĠ: Üniversitemizin kuruluĢ döneminden kalma Olivetti marka daktilo.
Malzemesi: Plastik.

81
ENVANTER NO: 59
ADI: Dizüstü bilgisayar
ĠġLEVĠ: 1998-2006 yılları arasında Kocaeli Üniversitesi Eski Rektörü Baki Komsuoğlu‟na
ait dizüstü bilgisayar.
Malzemesi: Plastik.

82
ENVANTER NO: 60
ADI: Konsol Telefon
ĠġLEVĠ: Merielian marka konsol telefon üniversitemiz rektörlüğü tarafından kullanılmıĢtır.
Malzemesi: Plastik.

83
ENVANTER NO: 61
ADI: Daktilo
ĠġLEVĠ:Üniversitemiz kuruluĢ döneminden kalma Olivetti marka daktilo.
Malzemesi: Metal ve Plastik

84
ENVANTER NO: 62
ADI: Daktilo
ĠġLEVĠ:Üniversitemiz kuruluĢ döneminden kalma Clover marka daktilo.

85
ENVANTER NO: 68
ADI: Daktilo
ĠġLEVĠ: Üniversitemiz kuruluĢ döneminden kalma D.M.O. FACIT 1740/35 marka

86
ENVANTER NO: 69
ADI: Yazıcı
ĠġLEVĠ: Üniversitemiz kuruluĢ döneminden kalma Hewlett Packard Deskjet 400 marka
yazıcı.
Malzemesi: Plastik.

87
ENVANTER NO: 72
ADI: Telefon
ĠġLEVĠ: 1998-2006 yılları arasında, Kocaeli Üniversitesi Eski Rektörü Prof. Dr. Baki
Komsuoğlu döneminde kullanılan Panasonic marka rektörlük telefonu.
Malzemesi: Plastik.

88
ENVANTER NO: 74
ADI: Telefon
ĠġLEVĠ: 1998-2006 yılları arasında, Kocaeli Üniversitesi Eski Rektörü Prof. Dr. Baki
Komsuoğlu döneminde kullanılan rektörlük telefonu.
Malzemesi: Plastik.

89
ENVANTER NO: 75
ADI: Elektrikli Daktilo
ĠġLEVĠ: Üniversitemiz kuruluĢ döneminden kalma ELITE marka elektrikli daktilo.
Malzemesi: Plastik.

90
ENVANTER NO: 77
ADI: Delgeç
ĠġLEVĠ: Üniversitemiz kuruluĢ döneminden kalma DELTA marka gri delgeç.
Malzemesi: Metal.

91
ENVANTER NO: 78
ADI: Delgeç
ĠġLEVĠ: Üniversitemiz kuruluĢ döneminden kalma DELTA marka gri delgeç.
Malzemesi: Metal.

92
ENVANTER NO: 81
ADI: Fare
ĠġLEVĠ: Üniversitemiz kuruluĢ döneminden kalmadır.

93
4.1.2 TeknolojiBölümü
Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi‟nin dört ana

bölümünden biri olan teknoloji bölümü ilk olarak Prof. Dr. Baki Komsuoğlu
döneminde geçmiĢte tıbbi alanda kullanılmıĢ çeĢitli teknik aletler, cam fanuslar ve
deney tüpleri gibi nesnelerin biriktirilerek oluĢturulmaya baĢlanmıĢtır. Bu aletlerin
yanı sıra yine Kocaeli Üniversitesi‟ne ait diğer akademik birim ve bölümlerce
kullanılmıĢ; tartı aletleri, eski dönemlere ait çeĢitli ölçüm cihazları ve çeĢitli
kağıtlardan oluĢtuğunu görmekteyiz. Ayrıca koleksiyonun oluĢturulma sürecinde
müze satın alma ve bağıĢ yöntemleriyle koleksiyonunu geniĢletmiĢ ve
çeĢitlendirmiĢtir.
Müzenin teknoloji bölümünde Ģuan da 31 adet nesne bulunmaktadır.

Müzenin envanter listesi Ģöyledir.
94
ENVANTER NO: 1
ADI: Schopper – Riegler Cihazı
ĠġLEVĠ: Kağıt Hamurunun suyu bırakma derecesini belirtmekte kullanılır. Bu iĢlem

yapılırken zaman ölçülür. Bu aletle CSF (Caradion Standart Freness) ölçümde yapılabilir.
Ġzmit Seka Fabrikası‟nda kullanılmıĢ olan bu çok özel cihaz 1950 „lerden kalmadır.
Teknoloji gerektirmeyen, çok basit manuel bir cihazdır. Kağıt üretimi hamur hazırlama
bölümünde kullanılır. Üretim sırasında bu aletle sürekli olarak ölçüm yapmaya gerek yoktur.
BaĢka parametrelerdekullanılmaz.
MALZEMESĠ: Metal ve Plastik döküm
KURUMA GELĠġ TARĠHĠ:2007

95
ENVANTER NO: 2
ADI: 2 Lt‟lik sıvı ölçüm aracı (Mezur)
ĠġLEVĠ: Standart bir alet. Her yerde kullanılır. Ġzmit SekaKağıt Fabrikası‟ndan gelmiĢtir.
MALZEMESĠ: Cam ve Plastik
KURUMA GELĠġ TARĠHĠ: 2007

96
ENVANTER NO: 5
ADI: 1 Lt‟lik Sıvı Ölçüm Cihazı
ĠġLEVĠ:Sıvı Ölçümü yapmaya yarayan standart bir alettir. Ġçinde karıĢtırma da yapılabilir.
Altına bir manyetik ünite konulabilir. Bu araçların kapağıda olabilir. Ġzmit Seka
Fabrikası‟ndan gelmiĢtir.
MALZEMESĠ: Cam

97
ENVANTER NO: 6
ADI: Cam Kavanoz (250 Ml‟lik)
ĠġLEVĠ: Çok amaçlı kullanılan bir alettir. Depo olarak kullanıldığı gibi; içine herhangi bir
sıvı doldurulduğunda , bu sıvı pompa yada ventil vasıtasıyla baĢka bir yere transfer edilebilir.
Ġzmit Seka Fabrikası‟ndan gelmiĢtir.
MALZEMESĠ: Cam

98
ENVANTER NO:7
ADI: Isıya dayanıklı kap
ĠġLEVĠ: Kapağı kapalı olarak alttan ısıtıldığında fas farkının oluĢtuğu bir laboratuar
cihazıdır. Bu aletle gaz fazı baĢka bir yere transfer edilebilir. Ġzmit Seka Fabrikası‟ndan
gelmiĢtir.
MALZEMESĠ: Cam

99
ENVANTER NO: 8
ADI: Tipik Saklama Kabı (500 ml‟lik)
ĠġLEVĠ: Ġçindeki maddenin bozulmasını engellemek için bu cam ĢiĢenin açılı ve porozludur
(tırtıklı). Kapağa hem hava ile temasını kesmesi için hem de yapıĢmasını önlemek için krem
türü sıvı bir madde sürülür. Teknik cam firmasına ait olan bu alet Ġzmit SekaKağıt
Fabrikası‟ndan gelmiĢtir
MALZEMESĠ: Cam

10
0
ENVANTER NO: 9
ADI: Isıya Dayanıklı Kap ve Huni
ĠġLEVĠ: Süzme iĢleminde kullanılan bu aletin üç avantajı bulunmaktadır. 1- Vakum yapmak

için kullanılır. 2- Sıvı geldiği zaman taĢmasını engeller. Bunun için vakum sistemi
bağlanabilir ya da huni biçiminde cam alet olur. 3- Maddeyi ayırmaya yarar.
Ġzmit SekaKağıt Fabrikası‟ndan gelmiĢtir.
MALZEMESĠ: Cam

100
ENVANTER NO: 10
ADI: Ölçüm Cihazı (Mezür)
ĠġLEVĠ: 150 ml‟lik sıvı ölçüm cihazıdır. Ġzmit SekaKağıt Fabrikası‟ndan gelmiĢtir.
MALZEMESĠ: Cam

101
ENVANTER NO: 11
ADI: Kısa Form Beher (250 ml)
ĠġLEVĠ: Boru slikat camdan üretilen bu alet standart camlara göre mukameti yüksek
olduğundan ısıya dayanıklıdır. Dökme ağzı mevcuttur.
MALZEMESĠ: Cam

102
ENVANTER NO: 12
ADI: Transfer Kabı
ĠġLEVĠ: Bir karıĢımı oluĢturmak için kullanılan ölçüm kabıdır. Ġçine konulan kimyasalı
herhangi bir debide belirli ölçekte damlatmak için kullanılır. Ventilli olduğu için transfer
kolaylığı sağlama avantajı bulunmaktadır.
MALZEMESĠ: Cam ve plastik

103
ENVANTER NO: 13
ADI: ġeffaf Balon Joje (Cam kapaklı)
ĠġLEVĠ: Bir saklama kabıdır.
MALZEMESĠ: Cam

104
ENVANTER NO: 14
ADI: Balon biçiminde cam saklama kabı
ĠġLEVĠ: Kapaklı da olabilen bu alet ısıtıldığında bir faz ayrımı oluĢur.
MALZEMESĠ: Cam ve Metal

105
ENVANTER NO: 15
ADI: Destilasyonda kullanılan bir ara parça
ĠġLEVĠ: Isı ile faz aktarımı yapmaya yarıyor.
MALZEMESĠ: Cam

106
ENVANTER NO: 16
ADI: Destilasyonda kullanılan ara parça
MALZEMESĠ: Cam

107
ENVANTER NO: 17
ADI: Destilasyonda kullanılan ara parça
ĠġLEVĠ: Isı ile Faz aktarımı yapmaya yarıyor.
MALZEMESĠ: Cam

108
ENVANTER NO: 18
ADI: Destilasyonda kullanılan ara parça (Kapaklı)
MALZEMESĠ: Cam

109
ENVANTER NO: 19
ADI:EĢanjör (Exchanger)
ĠġLEVĠ: Klima sistemi gibidir. Sıcak veya soğuk sıvı boruların içinden geçerek diğer
haznedeki sıcak veya soğuk sıvıyı ısıtıyor ya da soğutuyor.
MALZEMESĠ: Cam

110
ENVANTER NO: 20
ADI: Numune alma kabı (Ağırlığı bellidir)
ĠġLEVĠ: 20-30 gr sıvı ya da katı alabilirsiniz. 54.9 gr ağırlıdır. Bir maddenin üzerine baĢka
bir madde karıĢtırmada kullanılır. Ġzmit SekaKağıt Fabrikası‟ndan gelmiĢtir.
MALZEMESĠ: Cam

111
ENVANTER NO: 21
ADI: Fanus
ĠġLEVĠ: Küçük kapları kapatabilirsiniz. Ġzmit SekaKağıt Fabrikası‟ndan gelmiĢtir.
MALZEMESĠ: Cam

112
ENVANTER NO: 22
ADI: Kağıdın gramajını ölçme aracı
ĠġLEVĠ: 1 m3‟ katları Ģeklinde kâğıt konularak gram/m2 ölçümü yapılır. (100 grama kadar
ölçü yapılabilir.) 1950‟lerden kalan bir cihaz Seka Fabrikası‟nın bir parçası.
Ġsveç yapımı olabilir. Diğer adı tartı aletidir.
MALZEMESĠ:

113
ENVANTER NO: 23
ADI: Faz ayırıma yarayan cihaz
MALZEMESĠ: Cam ve Plastik

114
ENVANTER NO: 24
ADI: Destilasyonda kullanılan Lab. Cihazı
ĠġLEVĠ: Gaz aktarımı yapmaya yarıyor (Gaz ayrıĢtırmaya). Hazneye sıvı konuluyor.
MALZEMESĠ: Cam

115
ENVANTER NO: 25
ADI: EĢanjor gibi kullanılan araç
ĠġLEVĠ: Su, gaz ve sıvıyı ısıtıp ya da soğutmaya yarar. Ventili vardır.
MALZEMESĠ: Cam

116
ENVANTER NO: 26
ADI: Filtre
ĠġLEVĠ: Kağıt yapımında süzme için kullanılır (Elyaf yukarıda kalır). Üzerindeki 180 delik
sayısı vardır. Deliklerin çapı 0,5 – 1 mm. arası olabilir. Dakikada 20 ml. sıvı süzülebilir.
MALZEMESĠ: Porselen

117
ENVANTER NO: 27
ADI: Ağacın Gövdesi (Kütük)
ĠġLEVĠ: Kağıt sektöründe kütük olarak söylenir. 3 aĢaması vardır:
1- Ağaç kesildikten sonra kabuğu soyulur. Resimdeki kütüğün kabuğu soyulmuĢtur.

2- Rendelenir, yonga haline gelir.
3- Yonga haline geldikten sonra kimyasal katılarak piĢirilir. Selüloz yapılır.
MALZEMESĠ: Ağaç

118
ENVANTER NO: 28
ADI: Ölçüm ve transfer kabı
ĠġLEVĠ:
MALZEMESĠ: Porselen

119
ENVANTER NO: 29
ADI: Tartı Seti
ĠġLEVĠ: Kağıt gramajı ölçmek için kullanılır.
MALZEMESĠ: AhĢap ve metal

120
ENVANTER NO: 30
ADI: Terazi
ĠġLEVĠ:1950 yıllarından kalma bir terazidir. Hala benzer teraziler kullanılmaktadır. Hassas
ölçüm yapılır.

121
ENVANTER NO: 33
ADI: Tartım Cihazı
ĠġLEVĠ: Katı veya sıvı maddeler ölçülebilir. Ml, gram cinsinden ölçümler yapılır. Kutunun
içinde olması hava ile temasını kesmek içindir. Herhangi bir hava sirkülasyonundan
etkilenmemesi için. 1950 yıllarından kalma bir cihazdır. Karakter olarak Seka‟yı anımsatır.
Bu tür cihazlar kiĢilere zimmetlidir. Anahtarlı olması bu yüzdendir. Ayakları denge ayarıdır.
MALZEMESĠ: Tahta, metal ve cam

122
ENVANTER NO: 34
ADI: Sigara Kağıdı
ĠġLEVĠ: Özel kağıttır. Her makinede üretilmez. Teknolojisi farklılık gösterir. Kendir
selülozu vardır. Poroz yapıdadır (yüzeyi deliklidir). Poroz yapısı hava alıĢveriĢini sağlayıp
yanmayı kolaylaĢtırır. Günümüzde Kastamonu „da bir fabrikada üretimi devam etmektedir.
MALZEMESĠ: Kağıt

123
ENVANTER NO: 35
ADI: Uç kağıdı
ĠġLEVĠ: Porozdur. Ancak üzerine delik açılır. Poroziteyi kendiniz sağlarsınız. Bunun
makinası vardır. (Derfarasyon yapan makine)
MALZEMESĠ: Kağıt

124
ENVANTER NO: 36
ADI: Kalınlık Ölçümü Yapan Cihaz
ĠġLEVĠ: Mikron ya da mm. cinsinden ölçüm yapılabilir. Alman yapımıdır. 1950 yıllarından
kalma bir cihazdır. Ġzmit SekaKağıt Fabrikası‟ndan gelmiĢtir.
MALZEMESĠ: Metal

125
4.1.3 Jeoloji ve ArkeolojiBölümü
Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi Jeoloji ve Arkeoloji

Bölümü‟nün tamamı Umuttepe Kampüsü'nün inĢası için yapılan kazılar sonucu
bulunan arkeolojik ve jeolojik nesnelerden oluĢmaktadır. Yapılan bu araĢtırma ve
kazı çalıĢmaları sonucunda bulunan çeĢitli fosil ve seramikler bu bölümün
koleksiyonunuoluĢturmaktadır.
Toplamda 157 adet nesne bulunan Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Baki
Komsuoğlu Müzesi‟nin Jeoloji ve Arkeoloji Bölümü‟nün envanter listesi Ģöyledir.
126
ENVANTER NO:1
ADI: Fosil (Makro)
CĠNSĠ: Echinocorys (Derisi dikenli)
ĠġLEVĠ: Kocaeli Üniversitesi Ana YerleĢkesi‟nin bulunduğu alan ve çevresinde

bulunmuĢtur (Günümüzden 70 milyon yıl önce). Kretase dönemine ait fosildir.
Genelde 8-10 cam büyüklüğündedir.

127
ENVANTER NO:2
ADI: Fosil (Makro)

bulunmuĢtur. (Günümüzden 70 milyon yıl önce). Kretase dönemine ait fosildir.
Genelde 8- 10 cam büyüklüğündedir.

128
ENVANTER NO:3
ADI: Fosil (Makro)


129
ENVANTER NO:4
ADI: Fosil (Makro)


130
ENVANTER NO:5
ADI: Fosil (Makro)


131
ENVANTER NO:6
ADI: Fosil (Makro)


132
ENVANTER NO:7
ADI: Fosil (Makro)


133
ENVANTER NO:8
ADI: Fosil (Makro)


134
ENVANTER NO:9
ADI: Fosil (Makro)


135
ENVANTER NO:10
ADI: Fosil (Makro)


136
ENVANTER NO:11
ADI: Fosil (Makro)


137
ENVANTER NO:12
ADI: Fosil (Makro)


138
ENVANTER NO:13
ADI: Fosil (Makro)
CĠNSĠ: Echinocorys (Derisidikenli)
Genelde 8-10 cambüyüklüğündedir.

139
ENVANTER NO:14
ADI: Fosil (Makro)

140
ENVANTER NO:15
ADI: Fosil (Makro)

141
ENVANTER NO:16
ADI: Fosil (Makro)

142
ENVANTER NO:17
ADI: Fosil (Makro)

143
ENVANTER NO:18
ADI: Fosil (Makro)

144
ENVANTER NO:19
ADI: Fosil (Makro)

145
ENVANTER NO:20
ADI: Fosil (Makro)

146
ENVANTER NO:21
ADI: Fosil (Makro)

147
ENVANTER NO:22
ADI: Fosil (Makro)

148
ENVANTER NO:23
ADI: Fosil (Makro)

149
ENVANTER NO:24
ADI: Fosil (Makro)

150
ENVANTER NO:25
ADI: Fosil (Makro)

151
ENVANTER NO:26
ADI: Fosil (Makro)

152
ENVANTER NO:27
ADI: Fosil (Makro)

153
ENVANTER NO:28
ADI: Fosil (Makro)

154
ENVANTER NO: 29
ADI: Fosil (Makro)

155
ENVANTER NO:30
ADI: Fosil (Makro)

156
ENVANTER NO:31
ADI: Fosil (Makro)

157
ENVANTER NO:32
ADI: Fosil (Makro)

158
ENVANTER NO:33
ADI: Fosil (Makro)

159
ENVANTER NO:34
ADI: Fosil (Makro)

160
ENVANTER NO:35
ADI: Fosil (Makro)

161
ENVANTER NO:36
ADI: Fosil (Makro)

162
ENVANTER NO:37
ADI: Fosil (Makro)

163
ENVANTER NO:38
ADI: Fosil (Makro)

164
ENVANTER NO: 39
ADI: Fosil (Makro)

165
ENVANTER NO:40
ADI: Fosil (Makro)

166
ENVANTER NO:41
ADI: Fosil (Makro)

167
ENVANTER NO:42
ADI: Fosil (Makro)

168
ENVANTER NO:43
ADI: Fosil (Makro)

169
ENVANTER NO:44
ADI: Fosil (Makro)

170
ENVANTER NO: 45
ADI: Fosil (Makro)

171
ENVANTER NO:46
ADI: Fosil (Makro)

172
ENVANTER NO:47
ADI: Fosil (Makro)

173
ENVANTER NO:48
ADI: Fosil (Makro)

174
ENVANTER NO:49
ADI: Fosil (Makro)

175
ENVANTER NO:50
ADI: Fosil (Makro)

176
ENVANTER NO: 51
ADI: Fosil (Makro)

177
ENVANTER NO:52
ADI: Fosil (Makro)

178
ENVANTER NO:53
ADI: Fosil (Makro)

179
ENVANTER NO:54
ADI: Fosil (Makro)

180
ENVANTER NO:55
ADI: Fosil (Makro)

181
ENVANTER NO:56
ADI: Fosil (Makro)

182
ENVANTER NO: 57
ADI: Fosil (Makro)

183
ENVANTER NO:58
ADI: Fosil (Makro)

184
ENVANTER NO:59
ADI: Fosil (Makro)

185
ENVANTER NO:60
ADI: Fosil (Makro)

186
ENVANTER NO:61
ADI: Fosil (Makro)

187
ENVANTER NO:62
ADI: Fosil (Makro)

188
ENVANTER NO:63
ADI: Fosil (Makro)
ĠġLEVĠ: Kocaeli Üniversitesi Ana YerleĢkesi‟nin
bulunduğu alan ve çevresinde bulunmuĢtur
(Günümüzden 70 milyon yıl önce). Kretase
dönemine ait fosildir. Genelde 8-10 cam
büyüklüğündedir.

189
ENVANTER NO:64
ADI: Fosil (Makro)

190
ENVANTER NO:65
ADI: Fosil (Makro)

191
ENVANTER NO:66
ADI: Fosil (Makro)

192
ENVANTER NO:67
ADI: Fosil (Makro)

193
ENVANTER NO:68
ADI: Fosil (Makro)

194
ENVANTER NO:69
ADI: Fosil (Makro)

195
ENVANTER NO:70
ADI: Fosil (Makro)

196
ENVANTER NO:71
ADI: Fosil (Makro)

197
ENVANTER NO:72
ADI: Fosil (Makro)

198
ENVANTER NO:73
ADI: Fosil (Makro)

199
ENVANTER NO:74
ADI: Fosil (Makro)

200
ENVANTER NO:75
ADI: Fosil (Makro)

201
ENVANTER NO:76
ADI: Fosil (Makro)

202
ENVANTER NO:77
ADI: Fosil (Makro)

203
ENVANTER NO:78
ADI: Fosil (Makro)

204
ENVANTER NO:79
ADI: Fosil (Makro)

205
ENVANTER NO:80
ADI: Fosil (Makro)

206
ENVANTER NO:81
ADI: Fosil (Makro)

207
ENVANTER NO:82
ADI: Fosil (Makro)

208
ENVANTER NO:83
ADI: Fosil (Makro)

209
ENVANTER NO:84
ADI: Fosil (Makro)

210
ENVANTER NO:85
ADI: Fosil (Makro)

211
ENVANTER NO:86
ADI: Fosil (Makro)

212
ENVANTER NO:87
ADI: Fosil (Makro)

213
ENVANTER NO:88
ADI: Fosil (Makro)

214
ENVANTER NO:89
ADI: Fosil (Makro)

215
ENVANTER NO:90

216
ENVANTER NO:91
ADI: Fosil (Makro)

217
ENVANTER NO:92
ADI: Fosil (Makro)

218
ENVANTER NO:93
ADI: Fosil (Makro)

219
ENVANTER NO:94
ADI: Fosil (Makro)

220
ENVANTER NO:95
ADI: Fosil (Makro)

221
ENVANTER NO:96
ADI: Fosil (Makro)

222
ENVANTER NO:97
ADI: Fosil (Makro)

223
ENVANTER NO:98
ADI: Fosil (Makro)

224
ENVANTER NO:99
ADI: Fosil (Makro)

225
ENVANTER NO:100
ADI: Fosil (Makro)

226
ENVANTER NO:101
ADI: Fosil (Makro)

227
ENVANTER NO:102
ADI: Fosil (Makro)
ĠġLEVĠ: Kocaeli Üniversitesi Ana YerleĢkesi‟nin bulunduğu alan ve
çevresinde bulunmuĢtur (Günümüzden 70 milyon yıl önce). Kretase
dönemine ait fosildir. Genelde 8-10 cambüyüklüğündedir.

228
ENVANTER NO:103
ADI: Fosil (Makro)

229
ENVANTER NO:104
ADI: Fosil (Makro)

230
ENVANTER NO:105
ADI: Fosil (Makro)

231
ENVANTER NO:106
ADI: Fosil (Makro)

232
ENVANTER NO:107
ADI: Fosil (Makro)

233
ENVANTER NO:108
ADI: Fosil (Makro)

234
ENVANTER NO:109
ADI: Fosil (Makro)

235
ENVANTER NO:110
ADI: Fosil (Makro)

236
ENVANTER NO:111
ADI: Fosil (Makro)

237
ENVANTER NO:112
ADI: Fosil (Makro)

238
ENVANTER NO:113
ADI: Fosil (Makro)

239
ENVANTER NO:114
ADI: Fosil (Makro)

240
ENVANTER NO:115
ADI: Fosil (Makro)

241
ENVANTER NO:116
ADI: Fosil (Makro)

242
ENVANTER NO:117
ADI: Fosil (Makro)

243
ENVANTER NO:118
ADI: Fosil (Makro)

244
ENVANTER NO:119
ADI: Fosil (Makro)

245
ENVANTER NO:120
ADI: Fosil (Makro)

246
ENVANTER NO:121
ADI: Fosil (Makro)

247
ENVANTER NO:122
ADI: Fosil (Makro)

248
ENVANTER NO:123
ADI: Fosil (Makro)

249
ENVANTER NO:124
ADI: Fosil (Makro)

250
ENVANTER NO:125
ADI: Fosil (Makro)

251
ENVANTER NO:126
ADI: Fosil (Makro)

252
ENVANTER NO:127
ADI: Fosil (Makro)

253
ENVANTER NO:128
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

254
ENVANTER NO:129
ADI:
Seramik(Makro)
CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

255
ENVANTER NO:130
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

256
ENVANTER NO:131
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

257
ENVANTER NO:132
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

258
ENVANTER NO:133
ADI: Fosil
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

259
ENVANTER NO:134
ADI: Fosil
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

260
ENVANTER NO:135
ADI: Fosil
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

261
ENVANTER NO:136
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

262
ENVANTER NO:137
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:.

263
ENVANTER NO:138
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

264
ENVANTER NO:139
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

265
ENVANTER NO: 140
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

266
ENVANTER NO:141
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:.

267
ENVANTER NO:142
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

268
ENVANTER NO:143
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

269
ENVANTER NO:144-147-148-152
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

270
ENVANTER NO:144
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

271
ENVANTER NO:145
ADI:
Seramik(Makro)
CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

272
ENVANTER NO:146
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

273
ENVANTER NO:147
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

274
ENVANTER NO: 148
ADI:
Seramik(Makro)
CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

275
ENVANTER NO:149-150
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

276
ENVANTER NO:149
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

277
ENVANTER NO:150
ADI: Seramik
(Makro) CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

278
ENVANTER NO:151
ADI:
Seramik
CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

279
ENVANTER NO:152
ADI:
Seramik
CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

280
ENVANTER NO:153
ADI:
Seramik
CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

281
ENVANTER NO:154
ADI:
Seramik
CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

282
ENVANTER NO:155
ADI:
Seramik
CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

283
ENVANTER NO:156
ADI:
Seramik
CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

284
ENVANTER NO:157
ADI:
Seramik
CĠNSĠ:
ĠġLEVĠ:

285
ENVANTER NO:158
ADI: Fosil (Makro)

286
4.1.4 SanatBölümü
Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi Sanat Bölümü‟nün
koleksiyonunu Japonya‟dan üniversiteye misafir gelen ressamların bağıĢladığı
eserler, üniversitenin güzel sanatlar fakültesinde okuyan ve mezun olan öğrencilerin
bağıĢladığı eserler ve dıĢarıdan yapılan bağıĢlar oluĢturmaktadır. Resim, heykel ve
özgün bakılardan oluĢan tüm bu koleksiyonda toplam 58 adet eser mevcuttur.
Bölümün envanter listesiĢöyledir.
287
ENVANTER NO:1
SANATÇININ ADI, SOYADI: ShutoBande
ESERĠN ADI: Ġsimsiz
ESERĠN KONUSU: Soyut çalıĢma
ESERĠN ÖLÇÜLERĠ: 60x60
ESERĠN TEKNĠĞĠ: Tual üzeri yağlıboya
ESERĠN YAPIM YILI: 2008
BULUNDUĞU YER: Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
BEDELĠ: BağıĢ
288
ENVANTER NO:2
SANATÇININ ADI, SOYADI: Mika Iwai
BEDELĠ: BağıĢ
289
ENVANTER NO:3
SANATÇININ ADI, SOYADI: Serkan ÇalıĢkan
BEDELĠ: BağıĢ
290
ENVANTER NO:4
SANATÇININ ADI, SOYADI: Ersan Topuz
BEDELĠ: BağıĢ
291
ENVANTER NO:5
SANATÇININ ADI, SOYADI: Burak Boyraz
ESERĠN TEKNĠĞĠ: Kağıt üzeri akrilik
BEDELĠ: BağıĢ
292
ENVANTER NO:6
SANATÇININ ADI, SOYADI: Yasemin Sarı
BEDELĠ: BağıĢ
293
ENVANTER NO:7
SANATÇININ ADI, SOYADI: Melahat Uytemur
BEDELĠ: BağıĢ
294
ENVANTER NO:8
SANATÇININ ADI, SOYADI: Irmak ġahin
BEDELĠ: BağıĢ
295
ENVANTER NO:9
SANATÇININ ADI, SOYADI: Ġkramettin Karaman
BEDELĠ: BağıĢ
296
ENVANTER NO:10
SANATÇININ ADI, SOYADI: Ertuğrul Tuna
BEDELĠ: BağıĢ
297
ENVANTER NO:11
SANATÇININ ADI, SOYADI: Serkan ÇalıĢkan
BEDELĠ: BağıĢ
298
ENVANTER NO:12
SANATÇININ ADI, SOYADI: Melahat Uytemur
BEDELĠ: BağıĢ
299
ENVANTER NO:13
SANATÇININ ADI, SOYADI: Burak Boyraz
ESERĠN TEKNĠĞĠ: Kağıt üzeri baskı
BEDELĠ: BağıĢ
300
ENVANTER NO:14
SANATÇININ ADI, SOYADI: TakushiNakagami
BEDELĠ: BağıĢ
301
ENVANTER NO:15
SANATÇININ ADI, SOYADI: Kemal Kara
BEDELĠ: BağıĢ
302
ENVANTER NO:16
SANATÇININ ADI, SOYADI: Bahattin Cantekin
ESERĠN TEKNĠĞĠ: Kontur plak üzeri karıĢık teknik
BEDELĠ: BağıĢ
303
ENVANTER NO:17
SANATÇININ ADI, SOYADI: Yasemin Sarı
BEDELĠ: BağıĢ
304
ENVANTER NO:18
SANATÇININ ADI, SOYADI: Beyza Tanyolaç
ESERĠN KONUSU: Figüratif
soyut çalıĢma
ESERĠN TEKNĠĞĠ: Tuval Üzeri Yağlıboya
BEDELĠ: BağıĢ
305
4.2 Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Baki KomsuoğluMüzesi’ne

Koleksiyon Yönetim Politikası Açısından BirÖneri
Koleksiyon yönetim politikaları Batı‟da çok yönlü düĢünce ekseninde

birbirinden farklı niteliğe sahip müzelerin kendi nesnelerinin kondisyonlarını ve
kurumsal iĢleyiĢlerini sürdürülebilir kılmak amacıyla oluĢturulmaktadır. Ġlgili
kavramı ülkemiz müzeciliğine geliĢi Osman Hamdi Bey ile birlikte ivme
yakalamıĢtır. Nitekim baĢta arkeolojik kazılar olmak üzere çeĢitli yöntemlerle Müze-
i Hümayun‟a arkeolojik eserler kazandıran Osman Hamdi Bey bu kazanımların her
birini farklı seksiyonlar altında toplamıĢtır. Benzer biçimde Sanayi-i Nefise
Müdürlüğü süresince öğretim elemanı ve öğrencilerin üretimini de biriktiren Osman
Hamdi Bey ilgili gruplamaların edinim ve elden çıkartma süreçlerini de Oskay Bey
(Yervant Oskay) eĢliğinde bizzat gerçekleĢtirmiĢtir. Sürece geniĢ bir perspektiften
bakarsak arkeoloji ve güzel sanatlar disiplinindeki çalıĢmaları steril biçimde
birbirinden ayıran Osman Hamdi Bey bu anlamda ülkemiz müzeciliğine önemli
mesafeler katettirmiĢtir.
Sürecin devamında ise baĢta M. Kemal Atatürk giriĢimleriyle cumhuriyet

sonrasında ülke genelinde kültürel alanları içeren bir politika baĢ göstermiĢ ve yine
güzel sanatlar ölçeğinde çok sayıda eserin meclis ve mebuslar nezdindeki
koleksiyonlara katılması teĢvik edilmiĢtir. Hükümet teĢviki sayılabilecek bu giriĢimle
baĢta mecliste açılan sergiler olmak üzere çok sayıdaki etkinlikte yer alan sanat
çalıĢmaları ya satın alınmıĢ ya da satın alınması önerilmiĢtir. Böylece Türk
müzeciliğinde güzel sanatlar disiplininde edinme politikası adına öncül bir adım
atılmıĢtır.
Süreci biraz daha ileri alırsak 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını
Koruma Kanunu‟nun çıkmasıyla müzelerimizin hangi Ģekilde nesne edinebilecekleri
belirlenmiĢtir. Bu baĢlık altında ve süre geldiği Ģekilde uygulanan bağıĢ yöntemi de
böylelikle resmiyet kazanmıĢtır.
306
ÇalıĢmanın devamında da Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Baki Komsuoğlu

Müzesi için bir koleksiyon yönetim politikası önerisi sunulacaktır. Bu öneri
sunulurken öncelikli olarak ICOM standartları ele alınacak ve bu standartlar
doğrultusunda müzenin Ģuan ki durumuyla ilgili öneriler sunulacaktır. Bu öneriler ele
alınırken genel bir tutumdan özele doğru yani asıl tez baĢlığında da yer aldığı üzere
müzeye bir koleksiyon yönetim politikası oluĢturulacaktır.
Toplum nezdinde üniversitelerin ve müzelerin farklı statüleri vardır.

Üniversite müzeleri ise statüleri üst düzey olan iki kurumun bir arada olmasında
ötürü beklentilerin yüksek olduğu oluĢumlardır (Keser-Kayaalp & Teoman, 2016, p.
602). Koleksiyon toplamak ve bu koleksiyonu belli bir çerçeve dahilinde müzeye
dönüĢtürmek ve müzeciliğin devamlılığını sağlamak oldukça zor bir iĢlemdir. Bu
süreci daha kolay hale getirmek için nispeten yapılabilecek iĢlemler mevcuttur ve bu
iĢlemlerin yapılması ise süreci daha iyi yönetmeyisağlayabilecektir.
Birinci öneri olarak müzeler ile üniversitelerin gelenekleri arasında sıkı bağlar
kurulması gerekmektedir. Sadece müze kurmak ve bu müze üzerinden bir
üniversitenin tarihini sergilemek yeterli değildir. Müzeler, özellikle üniversite
müzeleri sürdürülebilir olmaları için mutlak suretle varlıklarını birçok sebep ile
çeĢitlendirmelidirler. Bu aĢamada üniversitenin gelenekleri ile kurulan bağ veya tam
ters açıdan bakıldığında Kocaeli Üniversitesinin gelenek oluĢturması için müze
önemli bir katma değer olabilme potansiyeline sahiptir. Kocaeli üniversitesi
kurulduğu dönemden itibaren fakülteler ve bölümler tarafından kullanılan
malzemelerin sergilenmesi bu bağın oluĢması açısından önem arz etmektedir. Ġlk
aĢamada Kocaeli Üniversitesi‟nin geleneklerinin oluĢması ve köklerinin toplum
tarafından daha iyi anlaĢılabilmesi açısından müzenin bu koleksiyonunun iyi
yönetilmesi büyük önem arz etmektedir.
Ġkinci öneri olarak geleneksel müzecilik anlayıĢı yerine Kocaeli Üniversitesi

öğrencilerinin de müzenin koleksiyon yönetiminde yer alması, fikir beyan etmesi ve
aktif katılım sağlaması müze yönetimi ile öğrenciler arasında karĢılıklı iletiĢimini
kurulması da gerekmektedir. Bu aĢamada koleksiyon yönetimi daha kolay hale
307
gelebileceği gibi daha dinamik etkin ve katılımcı bir anlayıĢla müzenin koleksiyon
yönetim politikası da geliĢebilecektir.
Üçüncü öneri olarak koleksiyona girecek eserlerin ne Ģekilde belirleneceği ve

bu kapsamda neler yapılabileceğine bakılmalıdır. Bu bağlamda müze için ilk etapta
nesnelerin nasıl elde edileceği ve bu nesnelerin belgelenmesi ve korunması açısından
bir standart ortaya konulmalıdır.
Dördüncü öneri olarak Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Baki Komsuoğlu

Müzesi koleksiyon oluĢturma safhasında alımları belirlerken, T.C. Kültür ve Turizm
Bakanlık Makamının 21/03/2001 tarihli onayıyla yürürlüğe giren müzecilik
kılavuzuna göre hareket etmelidir. Bu kılavuza göre, “Varlıkların müzeye giriĢi
araĢtırma, sondaj ve kazılarda bulunarak müzeye nakli, satın alma bağıĢ, zoralım ve
devir yolu ile olur. Bu yollarla müzeye gelen kültür varlıklarının müze idaresince
tasdikli envanter defterine kaydı yapılır. Ayrıca eser envanter fiĢleri düzenlenir.
Kültür ve Tabiat Varlıkları ile ilgili her türlü iĢlem bu fiĢler üzerinden yapılır.
Envanter defterleri sağlıklı bir ortamda saklanır (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı
Müzecilik Kılavuzu, 2001).”
BeĢinci öneri olarak ICOM standartlarına uyum gelmektedir. ICOM

standartları uluslararası alanda kabul gördüğü için müze açısından önem
taĢımaktadır. ICOM standartları müzenin gelecekte uluslararası düzeyde evrensel bir
müzecilik anlayıĢı ile hareket edeceği ve tüm planlamalarını bu doğrultuda
yapacağını göstermektedir. Müze bu açıdan ICOM‟un oluĢturduğu Müzeler Ġçin Etik
Kurallar (Müzecilik Meslek KuruluĢu Derneği, 2013) adlı bildiriyi ve Müzeler Ġç
Hizmetler Yönetmeliği (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Müzeler Ġç Hizmetler
Yönetmeliği , 1990)5 de göz önündebulundurulabilir.
ICOM standartlarının bir diğer önemi ise ICOM (Uluslararası Müzeler

Konseyi / Fransa) tarafından müzeler için hazırlanmıĢ bir bildiri olma niteliği taĢıyan
ICOM, Müzeler Ġçin Etik Kurallar adlı çalıĢmada Koleksiyonların Bakımı
çalıĢmalarına dikkat etmek gerekmektedir. koleksiyonların devamlılığı, koleksiyon
sorumluluğunun atanması, koleksiyonların belgelenmesi, felaketlerekarĢı
5
Müzeler Ġç Hizmetler Yönetmeliği: Kültür ve Turizm Bakanlığı TeftiĢ Kurulu BaĢkanlığı tarafından
derlenmiĢ ve Bakanlık Makamı‟nın 30.04.1990 tarih ve 1578 sayı onayıyla yürürlülüğe girmiĢtir.
308
koleksiyonların korunması, ilgili verilerin güvenliği, önleyici korumalar,

koleksiyonların korunması ve restorasyonu, canlı hayvanların rahatı ve müze
koleksiyonlarının kiĢisel kullanımı gibi alt baĢlıkları bulunan ICOM müzeler için
Etik Kurallar çalıĢması bu alanda oldukça detaylı ve önemlidir. BeĢinci önerinin
devamı niteliğinde, tüm bunlardan yola çıkarak müze ilk olarak ICOM
standartlarında fiziki koĢulara getirilmesi ilk yapılacak önerilerden biridir. Bu
minvalde binanın iç ve dıĢ fiziki güvenliği doğru bir biçimde sağlanmalı, müze
binasının deprem bölgesinde olması sebebiyle gerekli güvenlik önlemleri alınmalı,
müze içerisinde ısı, ıĢık, nem ve böceklenme gibi problemlere karĢın temel düzeyde
standartlar giderilmelidir. Bu iĢlemler zaman kaybetmeden ivedilikle yapılması
gerekmektedir.
Altıncı öneri olarak müzenin koleksiyonuna girecek nesnelerin kapsamını

belirlemektir. Müzenin misyon ve vizyonuna sadık kalınarak Ģunları kapsam olarak
belirleyebiliriz;
- Kocaeli Üniversitesi‟nin kuruluĢ, değiĢim ve geliĢim süreci içerisinde

somut belge niteliği taĢıyan önemlinesneler.
- Prof. Dr. Baki Komsuoğlu‟na ait özelnesneler
- Üniversiteye ait sanatsal eserler
- Kocaeli iline ait ve hem müzeyle, hem de üniversite ile
iliĢkilendirilebileceknesneler.
Tüm bu unsurlar belirlenirken müze koleksiyonun belgelenmesi,

arĢivlenmesi, envanter kayıtlarının oluĢturması gerekmektedir. Yukarıda belirtilen
yollarla elde edilen nesnelerin üzerine bilimsel araĢtırmalar yapılarak kökenini
bulmak, bu belirlenen bilgileri belgeleyerek müze koleksiyonunun envanter arĢivini
oluĢturmak gerekmektedir.
Buna göre Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi

kapsamında belirlenen kriterler çerçevesinde müzeye uygun görülen nesneleri
bilimsel yöntemlerle açığa çıkarmak, bu nesneleri incelemek, envanterlerini
çıkarmak, belgelemek ve arĢivlemek müzenin temel görev ve iĢlevlerinden biri
olmalıdır.
309
Bu bağlamda müzede bulunan nesnelerin geçmiĢi, ilk kez nerede bulunduğu,

hangi döneme ait olduğu, kimler tarafından bulunup saptandığı, kaç paraya alındığı,
müzeye getiriliĢ hikayesi gibi bilgileri araĢtırmak, bulmak ve belgelemek müzenin
iĢlevi açısından önemlidir. Yine bu bilgiler koleksiyon ve sergileme açısından da ayrı
bir önemesahiptir.
Yedinci öneri olarak koruma gelmektedir. Müze koleksiyonun doğru Ģartlarda

saklanması / depolanması ve geçmiĢte ve gelecekte olabilecek sorunlara karĢı
alınması gereken tedbirler toplamına koruma denilmektedir. Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma Kanunu‟na (Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu,
1983) göre korunması gerekli taĢınır kültür ve tabiat varlıkları Ģu Ģekilde ifade
edilmektedir;
“Madde 23 - Korunması gerekli taĢınır kültür ve tabiat varlıkları Ģunlardır:
a) (DeğiĢik bent: 17/06/1987 - 3386/9 md.) Jeolojik, tarih öncesi ve tarihi

devirlere ait, jeoloji, antropoloji, prehistorya, arkeoloji ve sanat tarihi açılarından
belge değeri taĢıyan ve ait oldukları dönemin sosyal, kültürel, teknik ve ilmi
özellikleri ile seviyesini yansıtan her türlü kültür ve tabiat varlıkları;
Her çeĢit hayvan ve bitki fosilleri, insan iskeletleri, çakmak taĢları (sleks),
volkan camları (obsidyen), kemik veya madeni her türlü aletler, çini, seramik,
benzeri kab ve kacaklar, heykeller, figürinler, tabletler, kesici, koruyucu ve
vurucu silahlar, putlar (ikon), cam eĢyalar, süs eĢyaları (hülliyat), yüzük taĢları,
küpeler, iğneler, askılar, mühürler, bilezik ve benzerleri, maskeler, taçlar
(diadem), deri, bez, papirus, parĢümen veya maden üzerine yazılı veya tasvirli
belgeler, tartı araçları, sikkeler, damgalı veya yazılı levhalar, yazma veya
tezhipli kitaplar, minyatürler, sanat değerine haiz gravür, yağlıboya veya
suluboya tablolar, muhallefat (religue'ler), niĢanlar, madalyalar, çini, toprak,
cam, ağaç, kumaĢ ve benzeri taĢınır eĢyalar ve bunlarınparçaları,
310
Halkın sosyal heyetini yansıtan, insan yapısı araç ve gereçler dahil, bilim, din ve
mihaniki sanatlarla ilgili etnografik nitelikteki kültür varlıkları.” (Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma Kanunu, 1983).”
Doğru bir koruma politikası oluĢturabilmek için öncelikle fiziki koĢullar tam
anlamıyla müzede olması gerekmektedir. Isı ve sıcaklık, kirliliğe karĢı önlemler,
IĢınım ve ultraviyole gibi zarar verici unsurlara karĢı tertibat alınmalıdır. Ayrıca sergi
alanlarında ve depolarda kesinlikle güneĢ ıĢığı direk olarak kullanılmamalıdır. ICOM
koruma ile ilgili olarak bir standart belirlemiĢtir. ICOM standartlarına göre zarar
verici etmenler;
- Nem, Isı, Kirlilik, IĢık,etmenleri

- Biyolojiketmenler
- BeĢerietmenler
- Mimarietmenler
- Afetler
- Müzenin özel konumundan kaynaklı etmenler (tren yoluna,fabrikalara
yakınlığıgibi..)
Ģeklinde sıralanmıĢtır.
Bu etmenlere dikkat etmek müzenin temel koruma kuralları olarak

belirlenebilir. Ayrıca bu zarar verici etmenler engellemek için de takım teknik
makine ve teçhizatlar satın alınıp müzede bulundurulmalı ve müzenin demirbaĢ
defterine kaydedilmelidir.
Müzede olması gereken makine ve teçhizatlar Ģu Ģekilde sıralanabilir;
- Higrometre(Nemölçer)
- Termo-higrograf(Kayıteder)
- VeriKaydedici
- CrawfordCihazı
311
- Termometre
- Lüksmetre
Tüm bu elde edinme yöntemleri, belgeleme/envanter bilgileri ve koruma

çalıĢmaları sonucunda ICOM ve TC. Kültür Bakanlığı prosedürlerine uygun
uluslararası bir koleksiyon yönetim modeli ortaya konulabilir. Bu sistematiği ortaya
koyacak uzman personellerin müzede barındırılması gerekmektedir.
Sekizinci ve son öneri olarak, Müze profesyonellerinin eğitimi, hizmet içi

eğitim çalıĢmalarının yerine getirilmesi gerekmektedir. 3-5 Mart 2017 tarihinde T.C.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, III. Milli Kültür ġurası Toplantısı Kültür varlıkları
Müzeler ve Arkeoloji Komisyon Raporunda müzelerin profesyoneller tarafından
yönetilmesi, bu profesyonellere hizmet içi eğitimlerin verilmesi, müzelerdeki uzman
kadrolarının eksikliğinin giderilmesi ve daha bir çok öneri müzeciliğin yeniden
yapılandırılması için sunulmuĢtur (Erbay, 2017, p. 120). Koleksiyonun korunması,
ve bu alanda her türlü müze iĢlemi için profesyonel kadroların istihdam edilmesi
gerekmektedir.
312
5 SONUÇ
Müzeler için en önemli konulardan biri müze envanterine girecek eserlerin nasıl
elde edileceği, nasıl belgeleneceği ve nasıl korunacağı sorunudur. Profesyonel
çalıĢanların ve bu alanda eğitim almıĢ kiĢilerin azlığı sebebiyle sahada bir standart
oturtulamamıĢtır. Bununla birlikte Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi‟nin
üniversiteye kattığı değerini artarak devam etmesi isteniyorsa kurumun koleksiyon
yönetim politikasına bir takım standartların getirilmesi önem teĢkil etmektedir. Söz
konusu standartlar için T.C. Kültür ve Turizm Bakanlık Makamının 21/03/2001
tarihli onayıyla yürürlüğe giren müzecilik kılavuzu önemli bir referans
oluĢturulabilir. Bu referanstan yola çıkarak Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi
envanterine girecek eserlerin nasıl edinileceği, envanter defterine ne Ģekilde
kaydedileceği ve sonrasında da envanter defterinin hangi koĢullarda nasıl saklanması
gerektiği gibi konulara yönelik yeni rotalar belirlenebilir.
Bu alandaki bir diğer otorite olan ICOM standartları da en az T.C. Kültür ve

Turizm Bakanlığı standartları kadar önem arz etmektedir. Dolayısıyla ICOM‟un
çizdiği çerçeveye sadık kalınması müzenin evrensel bir perspektifi kabul ettiğini ve
geliĢimini bu perspektif üzerinden gerçekleĢtireceğini teyit eder niteliktedir. Bununla
birlikte üniversite müzelerinde koleksiyon yönetim politikasının net olarak
belirlenmesi ve bu politikaya sadık kalınması müze yönetimi açısından da kolaylıklar
sağlamakta ve müzenin geliĢimine destek olmaktadır. Prof. Dr. Baki Komsuoğlu
Müzesi için belirlenebilecek koleksiyon yönetim politikası kriterleri üniversiteye ve
geliĢimine ait eserler, Kocaeli iline ait eserler ve Prof. Dr. Baki Komsuoğlu‟ya ait
eserler olarak sınırlayarak müzenin yönetimi ve hızlı geliĢimi sağlanabilecektir.
313
Koleksiyon yönetim politikası için önemli olan bir diğer husus ise arĢivlemedir.
Özellikle üniversite müzelerinde koleksiyonun belgelenmesi, arĢivlenmesi, envanter
kayıtlarının oluĢturulması sonucu ortaya çıkan envanter arĢivi müzenin geçmiĢten
günümüze nasıl geliĢtiği, envanterinin nasıl geniĢlediğinin görülmesi ve Prof. Dr.
Baki Komsuoğlu Müzesi için verilen envanter önerilerine sadık kalınıp
kalınmadığının tespiti için son derece önemlidir. Ayrıca müzeler için profesyonellik
ve bu alanda eğitim almıĢ olmakta son derece önemlidir. Prof. Dr. Baki Komsuoğlu
Müzesi‟nin de profesyoneller tarafından yönetilmesi ve bu yönetim ile birlikte
müzenin geliĢmesi, envanterinin tutulması ve eserlerin korunması daha kolay
olacaktır.
Sonuç olarak üniversite müzeleri hem Ģehrin hem de üniversitenin geliĢmesi

açısından önem arz etmektedir. Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi de gerek Kocaeli
Üniversitesi gerekse Kocaeli Ģehri için bir değer arz etmektedir. Bu sebepledir ki
müze bir koleksiyon yönetim politikası edinir ve bu politikaya sadık kalırsa geliĢimi
açısından sürdürülebilir bir çizgi yakalanabilir.
314
6 KAYNAKLAR
Artun, A. (2006). Tarih Sahneleri Sanat Müzeleri-1 Müze ve Modernlik. Ġstanbul:

ĠletiĢim Yayınları.
Aysun, E. (2006). Üniversite Yönetimi ve Organizasyonu ve Trakya Üniversitesinde

bir Uygulama. Trakya Üniversitesi YayınlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi.
Bekir, O. (2009). Üniversite Müzeleri ve Müzecilik. Ankara: Ankara Üniversitesi

Yayınları.
Charle, C.,&Verger, J. (2005). HistoriredesUniversites. (Ġ. Yerguz, Çev.) Ankara:

Dost Kitabevi.
CollectionsandArchives of the Sabancı University Sakıp Sabancı Museum. (2018,

Ekim 4). MeĢk Sayfası:
http://www.digitalssm.org/digital/collection/Kitapvehat/id/135403/rec/210
adresinden alındı

Ekim 4). Manzara:
http://www.digitalssm.org/digital/collection/ResimKlksyn/id/687/rec/9
adresinden alındı

Ekim 4). Emirgan'ın meĢhur dondurmacısının el ilanı:
http://www.digitalssm.org/digital/collection/emirgan/id/1028/rec/6
adresinden alındı

Ekim 4). Abidin Dino'ya tarihsiz not:
http://www.digitalssm.org/digital/collection/abidindino/id/2168/rec/2
adresinden alındı
315
Erbay, F. (2017). TÜRKĠYE‟DE MÜZECĠLĠK EĞĠTĠMĠNĠN ÜNĠVERSĠTELERDE

KURUMLAġMASI. Millî Eğitim(214), 105-122.
Erdoğan, Ġ. (2003). Çağdaş Eğitimin Sistemleri. Ġstanbul: Sistem Yayıncılık.
Eskici, B. (2001). ODTÜ Müzesine Ait Bir Grup PiĢmiĢ Toprak Obje Üzerinde
Yapılan Restorasyon ve Konservasyon. Türk Arkeoloji ve Etnografya
Dergisi(2), 129-136.
Germener, S. (2009). Mekteb-i Sultani‟den Galatasaray‟a Resim Eğitimi ve Sanata

Katkı. Z. Ögel içinde, Mekteb-i Sultani’den Galatasaray Lisesi’ne Ressamlar
1868-1968 (s. 24-49). Ġstanbul: Pera Müzesi Yayınları.
Goff, J. L. (1999). Ortaçağ Batı Uygarlığı. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Gülersoy, Ç. (1984). Dolmabahçe : Çağlar Boyu İstanbul Görünümleri. Ġstanbul:

Ġstanbul Kitaplığı.
Gültekin, A. E.,& Bingöl, I. (2007, Mayıs-Haziran 28-1). T.C. Kültür Ve Turizm

Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü. 17. Arkeometri
Sonuçları Toplantısı:
http://www.kulturvarliklari.gov.tr/sempozyum_pdf/arkeometri/17_arkeometri
.pdf adresinden alındı
Harris, M. (1995). History of Libraries in the Western World. ScarecrowPress.
Kaptanoğlu, C. (2014). Üniversite? Mülkiye Dergisi, 38(2), 121-122.
Kazanasman, T. (2003). Müzelerin Aydınlatma Tasarımı. II. Ulusal Aydınlatma

Sempozyumu ve Sergisi. Diyarbakır: TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası.
http://www.emo.org.tr/ekler/b49ef78e2877bfd_ek.pdf adresinden alındı
Keser-Kayaalp, E.,& Teoman, B. (2016). ġÜKRÜ TÜL ESKĠ ESER

KOLEKSĠYONU‟NUN OLUġUMU VE YÜKSEK ÖĞRENĠM ĠÇĠN
316
KULLANIMI. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,

18(4), 601-616.
Kocaeli Üniversitesi Prof.Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi. (2018, Ekim 4). Kocaeli
Üniversitesi Prof.Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi Web Site:
http://www.kocaeli.edu.tr/2.0/universitemiz/muze.php adresinden alındı
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu. (1983, July 21). T.C. Kültür ve
Turizm Bakanlığı Web Sitesi: http://teftis.kulturturizm.gov.tr/TR-
14726/2863-sayili-kultur-ve-tabiat-varliklarini-koruma-kanunu-.html
adresinden alındı
Madran, B. (1999). Müze Türleri. Ġstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Yayınları.
Merkezi, O. T. (2018, Ekim 4). Tarihsel Çevre Değerlerini Araştırma ve Uygulama

Merkezi. Tarihsel Çevre Değerlerini AraĢtırma ve Uygulama Merkezi Web
Site: http://tacdam.metu.edu.tr adresinden alındı
Merkezi, O. T. (2018, Ekim 4). Toplum ve Bilim Uygulama ve Araştırma Merkezi.

BTK Sergi Alanı: https://tbm.metu.edu.tr/btksa adresinden alındı
Müdürlüğü, T. K. (2018, Ekim 4). Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler

Genel Müdürlüğü. Ankara - ODTÜ Müzesi:
http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR-43994/ankara---odtu-muzesi.html
adresinden alındı
Müzecilik Meslek Kuruluşu Derneği. (2013, Ekim 1). Müzecilik Meslek KuruluĢu
Derneği Web Sitesi: http://mmkd.org.tr/wp-content/uploads/2013/10/icom-
muzeler-icin-etik-kurallari2.pdf adresinden alındı
Müzesi, S. S. (2018, Ekim 10). Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi . Müze
Tarihi: http://www.sakipsabancimuzesi.org/tr/sayfa/muze-tarihi adresinden
alındı
317
Prof. Dr. Baki Komsuoğlu Müzesi. (2018, Ekim 4). Prof. Dr. Baki Komsuoğlu
Müzesi Website: http://www.muze.kou.edu.tr adresinden alındı
Rukancı, F.,&Anameriç, H. (2004). Ortaçağda Ġlk Üniversiteler: Studium Generale.

Felsefe Dünyası(1), 170-186.
Sayılı, A. (1963). Ortaçağ Ġslam Dünyasındaki Ġlmi ÇalıĢma Temposunun

AğırlaĢmasının Bazı Temel Sebepleri (Avrupa ile Mukayese)). Araştırma
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü
Dergisi(1), 5-71.
SözleĢmesi, B. M. (2003, Ekim 17). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması

Sözleşmesi. Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması SözleĢmesi Web
Sitesi: https://ich.unesco.org/doc/src/00009-TR-PDF.pdf adresinden alındı
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Müzecilik Kılavuzu. (2001, March 21). T.C. Kültür
ve Turizm Bakanlığı Web Site: http://teftis.kulturturizm.gov.tr/TR-
13998/muzecilik-klavuzu.html adresinden alındı
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Müzeler İç Hizmetler Yönetmeliği . (1990, Nisan

30). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Web Sitesi:
http://teftis.kulturturizm.gov.tr/TR-14442/muzeler-ic-hizmetler-
yonetmeligi.html adresinden alındı
Verger, J. (1992). Patterns. H. d. Ridder-Symoens içinde, Universities in

theMiddleAges(F. Rukancı, & H. Anameriç, Çev., s. 35-76). Cambridge:
Cambridge UniversityPress.
Yücel, E. (1999). Türkiye'de Müzecilik. Ġstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.

318
319
320
321
322
323
324
325

TC. Mġmar Sġnan Güzel Sanatlar Ünġversġtesġ Sosyal Bġlġmler Enstġtüsü

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TC. Mġmar Sġnan Güzel Sanatlar Ünġversġtesġ Sosyal Bġlġmler Enstġtüsü

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TC.

MĠMAR SĠNAN GÜZEL SANATLAR ÜNĠVERSĠTESĠ

ÜNĠVERSĠTE MÜZELERĠNDE KOLEKSĠYON YÖNETĠM

Yüksek Lisans Tezi

Sanat Tarihi Anabilim Dalı

Tez DanıĢmanı: Prof. Dr. Burcu PELVANOĞLU

ÜNĠVERSĠTE MÜZELERĠNDE KOLEKSĠYON YÖNETĠM

Yüksek Lisans Tezi

Sanat Tarihi Anabilim Dalı

Tez DanıĢmanı: Prof. Dr. Burcu PELVANOĞLU

hazırladığım bu tez çalıĢmasında;

 Tez içindeki bütün bilgi ve belgeleri akademik kurallar çerçevesinde elde

 BaĢkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda ilgili eserlere bilimsel

normlara uygun olarak atıftabulunduğumu,

 Atıfta bulunduğum eserlerin ümünü kaynak olarakgösterdiğimi,

 Kullanılan verilerde herhangi bir değiĢiklikyapmadığımı

 Ücret karĢılığı baĢka kiĢilere yazdırmadığımı (dikte etme dıĢında),

bir tez çalıĢması olaraksunmadığımı

Modern anlamda üniversiteler 13. yüzyılda Ġtalya, Fransa ve Ġngiltere‟de

Anahtar Kelimeler: Müzecilik, Müze Türleri, Üniversite Müzeleri, Koleksiyon

Key Words: Museology, Museum Types, University Museums, Collection

Bu tez çalıĢması için benden yardımlarını esirgemeyen, konunun araĢtırılması ve

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Müzecilik Yüksek Lisans

Hayatım boyunca beni hep destekleyen rahmetli babam Enver Cantürk ve

ÖZET ............................................................................................................................... vii

Fotoğraf 2.2. Envanter çalıĢması örneklerinden biri, Osmanlı dönemi. BaĢbakanlık

Fotoğraf 3.1. ODTU Bilim veTeknolojiMüzesi 26

Fotoğraf 3.2. ODTU Bilim veTeknolojiMüzesi 27

Fotoğraf 3.3. ODTU Bilim veTeknolojiMüzesi 27

Fotoğraf 3.4. ODTU Bilim veTeknolojiMüzesi 28

Fotoğraf 3.5. ODTU Bilim veTeknolojiMüzesi 28

Fotoğraf 3.6. ODTU Bilim veTeknolojiMüzesi 29

“Üniversite Müzelerinde Koleksiyon Yönetim Politikaları ve Kocaeli

“Üniversite Müzelerinde Koleksiyon Yönetim Politikaları ve Kocaeli

bahsedildikten sonra ülkemizde bulunan üniversite müzeleri tespit edilmiĢ ve kendi

ÇalıĢmanın üçüncü bölümü olan “Türkiye‟de Koleksiyonlarına Göre Üniversite

ÇalıĢmanın dördüncü bölümü olan “Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Baki

ÇalıĢma sürecinde müzenin bulunduğu yer, Kocaeli Üniversitesi, Anıtpark

ÇalıĢmanın bir diğer safhasında Ankara Ģehrine gidilmiĢ ve koleksiyon içeriği

2 ÜNĠVERSĠTE MÜZELERĠNĠN ORTAYA ÇIKIġI ve ĠLK

Akademilerinde biriken nesneleri toplama refleksine sahip akademisyenlerin

2.1 Batı’da Modern Anlamda Kurulan Ġlk Üniversite Müzelerive

Tarihteki ilk kütüphane olan Ġskenderiye Kütüphanesi dönemin düĢünür ve bilim

Ortaçağ Avrupa‟sının kilisenin etkisi altına girmesi ve dini yapılarda,

12. yüzyıl sonrası siyasi ve sosyo-ekonomik durumlar, 17. yüzyılda ortaya

13. yüzyıla baktığımızda, Avrupa‟da kiliseler, manastırlar ve katedraller Ortaçağ

Bir Stadium Generale açılması için Papa‟nın ya da Kral‟ın onayı olması

Tarihsel süreç boyunca kurulan tüm üniversiteler, kendi bünyelerinde çeĢitli

Dünyadaki ilk üniversite müzesi, 17. yy.‟daEliasAshmolean isimli bir

oluĢturmuĢtur. Ashmolean Müzesi koleksiyonları tarihsel süreçte geniĢleyerek

Tarihsel süreçte kurulan bu üniversiteleri daha detaylı inceleyecek olursak ilk

Bu süreçte Ġngiltere‟de kurulan örnek üniversite müzelere bakacak olursak Ģöyledir;

- Birmingham Üniversitesi JeolojiMüzesi.

Yukarıdaki müzelerden bahsederken Britanya Adası‟ndaki diğer ülkelere de

Amerika‟da kurulan örnek üniversite müzeleri;

- Louisiana Eyalet Üniversitesi Anglo-Amerikan Sanat Müzesi, Doğa

- Ġndiana Üniversitesi Dünya Kültürleri Müzesi.

Listeden anlaĢılabileceği üzere Amerikan üniversite müzelerinin belli baĢlı

Kanada‟da kurulan örnek üniversite müzeleri;

- Alberta Üniversitesi DiĢçilikMüzesi.

Batı‟daki üniversite müzeleri yukarıda sayılanlar ile sınırlı değildir. BaĢta

ülkelerinden Norveç, Finlandiya ve Danimarka‟da aynı yolu izleyerek üniversite

Ġlgili müzeler Ģu Ģekilde sunulabilir (Bekir, 2009, s. 10).