Bitwa warszawska 1920 - "Cud nad Wisła"

7
Bitwa warszawska, (nazywana też cudem nad Wisłą) - bitwa, która rozegrała
się w dniach 13-25 sierpnia 1920 r. pomiędzy oddziałami sowieckiej Armii
Czerwonej, a armiami Wojska Polskiego, zgrupowanymi nad Wisłą, Uznawana jest za
18 przełomową bitwę na świecie. Autorem planu Bitwy warszawskiej był szef
sztabu generalnego Tadeusz Rozwadowski.

Decydujący cios armiom sowieckim zadała grupa uderzeniowa Naczelnego Wodza Józefa

Piłsudskiego, wyprowadzając 16 sierpnia kontruderzenie znad Wieprza[10], przełamując front pod
Kockiem i Cycowem, a następnie wychodząc na tyły wojsk sowieckich, które atakowały
Warszawę. Działania wojsk polskich wymusiły niezorganizowane cofanie się Armii Czerwonej na
wschód. Armia Czerwona poniosła znaczne straty[

Według odnalezionych w ostatnich latach i ujawnionych w sierpniu 2005

dokumentów Centralnego Archiwum Wojskowego już we wrześniu 1919 szyfry Armii
Czerwonej zostały złamane przez porucznika Jana Kowalewskiego. Manewr
polskiej kontrofensywy udał się zatem między innymi dzięki znajomości planów i rozkazów strony
sowieckiej i umiejętności wykorzystania tej wiedzy przez polskie dowództwo.

Jednym z najważniejszych sukcesów polskiego wywiadu w okresie bitwy warszawskiej było

przechwycenie i odszyfrowanie radiodepeszy dowództwa XVI Armii z 13 sierpnia, dotyczącej
zajęcia Warszawy:

Naczelne Dowództwo Armii Czerwonej już 13 sierpnia zdobyło pod Dubienką plan polskich

działań[26]. Zginął tam dowódca pułku ochotniczego im. Stefana Batorego – mjr Wacław
Drohojowski. Znaleziono przy nim mapnik, a w nim rozkaz bojowy wraz z mapą. Sowieci doszli
jednak do wniosku, że jest to mistyfikacja polska, która ma w ten sposób zmusić ich do osłony
lewego skrzydła zgrupowania uderzeniowego i tym samym powstrzymać natarcie na Warszawę.

Jednym z ważniejszych epizodów bitwy warszawskiej było zdobycie przez kaliski 203. pułk
ułanów dowodzony przez mjr Zygmunta Podhorskiego, sztabu 4. Armii sowieckiej
w Ciechanowie 15 sierpnia, a wraz z nim – kancelarii armii, magazynów i jednej z dwóch
radiostacji, służących tej armii do łączności z dowództwem w Mińsku. Polacy wiedzieli, że w tym
czasie druga z radiostacji była wyłączona, ponieważ przemieszczała się w inne miejsce. W tym
czasie dowódca frontu Michaił Tuchaczewski wydał 4 Armii rozkaz zawrócenia na południowy
wschód i uderzenia na armię gen. Sikorskiego, który walczył pod Nasielskiem.

Szybkie i skuteczne rozszyfrowanie tego rozkazu przez Polaków umożliwiło przeanalizowanie

sytuacji i doprowadziło do podjęcia błyskawicznej decyzji przestrojenia nadajnika warszawskiego
na częstotliwość sowieckiej radiostacji i rozpoczęcie skutecznego zagłuszania znacznie
odleglejszych nadajników z Mińska, dzięki czemu druga z sowieckich radiostacji, 

Sojusznicza pomoc z Francji nie docierała z powodu blokady dostaw przez Niemcy, Austrię i
Czechosłowację, która 28 lipca 1920 zajęła Zaolzie. II Międzynarodówka Socjalistyczna,
popierając bolszewików, agitowała dokerów i marynarzy do blokowania przeładunku
zaopatrzenia docierającego do Polski drogą morską przez port w Gdańsku. W początkach lipca
1920 rząd Węgier premiera Pála Telekiego podjął decyzję o udzieleniu pomocy Polsce,
przekazując nieodpłatnie i dostarczając w krytycznym momencie wojny na własny koszt drogą
przez Rumunię, a dalej linią kolejową Czerniowce-Kołomyja-Stryj zaopatrzenie wojskowe: 48
milionów naboi karabinowych Mausera, 13 milionów naboi Mannlichera, amunicję artyleryjską, 30
tysięcy karabinów Mauser i kilka milionów części zapasowych, 440 kuchni polowych, 80 pieców
polowych. 12 sierpnia 1920 do Skierniewic dotarł tą drogą transport m.in. 22 milionów naboi do
Mausera z fabryki Manfréda Weissa w Czepel[27].
Łącznie w latach 1919–1921 rząd Królestwa Węgier przekazał Polsce blisko 100 milionów
pocisków karabinowych, ogromne ilości amunicji artyleryjskiej, sprzętu i materiałów wojennych

W wyniku bitwy warszawskiej (i następującej po niej niemeńskiej) 15 października delegacje

polskie i sowieckie zawarły w Rydze zawieszenie broni, a w marcu 1921 na jego bazie zawarty
został traktat pokojowy, który do agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 na osiemnaście i pół
roku uregulował stosunki polsko-sowieckie i wytyczył polską granicę wschodnią.
Straty strony polskiej wyniosły: ok. 4,5 tys. zabitych, 22 tys. rannych i 10 tys. zaginionych. Szkody
wyrządzone sowietom nie są znane. Przyjmuje się, że ok. 25 tys. bolszewików poległo, 60 tys.
trafiło do polskiej niewoli, zaś 45 tys. zostało internowanych przez Niemców [11].
W 1920 w Polsce rozgorzał spór o autorstwo planu bitwy warszawskiej i miano zwycięzcy. Z
czysto technicznego punktu widzenia autorem planu jest gen. Rozwadowski, jednak marszałek
Piłsudski, jako Wódz Naczelny, uważał siebie za konstruktora warszawskiego zwycięstwa.
Również wielu historyków przyznaje, że koncepcja bitwy należała do marszałka, którą później na
papier przelał gen. Rozwadowski. Istnieje jednak szereg dowodów potwierdzających fatalną
kondycję psychiczną Piłsudskiego[28].