Statut Bolesława Krzywoustego

Statut Bolesława Krzywoustego utworzony w 1138 r. zwany także testamentem Bolesława

Krzywoustego, ponieważ zawierał ostatnią wolę władcy, dotyczącą nowej organizacji władzy w
Polsce po jego śmierci.

Statut zawierał takie postanowienia:

1. Podział Polski na dzielnice

1)W dziedziczne władanie synowie Bolesława Krzywoustego otrzymali 3 dzielnice:

Władysław II (zwany potem Wygnańcem) – Śląsk

Bolesław IV Kędzierzawy – Mazowsze i Kujawy
Mieszko III (zwany potem Starym) – Wielkopolska (bez Kalisza i Gniezna)
Henryk Sandomierski – ziemia sandomierska.
Ostatni syn Bolesława III Krzywoustego, Kazimierz Sprawiedliwy nie uzyskał dzielnicy, co może
wynikać z faktu, iż narodził się on już po śmierci swego ojca.

2) Dzielnica senioralna - która miała zawsze pozostawać w ręku seniora - była złożona z
Pomorza Gdańskiego, ziemi krakowskiej i łęczycko-sieradzkiej. Senior sprawował też
zwierzchnictwo nad Pomorzem Zachodnim. Tej dzielnicy nie wolno było dziedziczyć.
2. Zasada senioratu
Najstarszy potomek Bolesława Krzywoustego (najstarszy żyjący syn, wnuk, prawnuk itd.) miał
być seniorem rodu Piastów, z czym wiązały się następujące uprawnienia:
– funkcja princepsa
– władanie dzielnicą senioralną

3. Zasada pryncypatu
Senior rodu Piastów miał być princepsem (księciem zwierzchnim). Uprawnienia princepsa:
– prowadzenie polityki zagraniczną (m.in. wypowiadanie wojny i zawieranie pokoju)
– kierowanie obroną (m.in. prawo utrzymywania załóg w głównych grodach kraju)
– nadawanie władzy dostojnikom kościelnym
To postanowienie miało gwarantować utrzymanie całości państwa i panowania Piastów.
Ustalenia testamentu miały służyć zachowaniu jedności państwa i zapobieganiu bratobójczym walkom o
tron. Jednak statut Bolesława Krzywoustego i zasada senioratu zostały obalone zaledwie kilka lat po jego
śmierci. Synowie Bolesława nie przestrzegali tych ustaleń:
1146 wygnanie księcia-princepsa Władysława, nadanie dzielnicy Henrykowi Sandomierskiemu
1180 zjazd w Łęczycy – ograniczenie władzy princepsa wobec Kościoła, obalenie zasady senioratu na rzecz
synów Kazimierza Sprawiedliwego
1227 zjazd w Gąsawie – zamordowanie księcia-princepsa Leszka Białego (upadek władzy centralnej)
W 1138 r. w Polsce rozpoczął się okres rozbicia dzielnicowego, który trwał do 1320 r.