Polska za pierwszych piastów

Pradzieje ziem polskich

Homo sapiens prowadził koczowniczy tryb życia i zajmował się głównie
łowiectwem i zbieractwem
5500 lat p. n. e. na ziemię polskie zaczęła napływać ludność przynosząca
zdobycze rewolucji neolitycznej. Ludność ta wiodła w połowie koczowniczy tryb
życia i prowadziła gospodarkę wypaleniskową.
Gospodarka wypaleniskowa- system rolniczy, wypalanie obszaru i przeznaczanie
go pod uprawę.
Kultura archeologiczna- materialne pozostałości charakterystyczne dla
określonego terenu i czasu
Kultura łużycka- kultura archeologiczna występująca głównie na terenach Polski
w epoce brązu
Osada w Biskupinie- najbardziej znany obiekt związany z kulturą łużycką.
Powstał zimą 738-737 p. n. e.
Szlak bursztynowy- droga handlowa
Ród- społeczeństwo pochodzące od wspólnego przodka
Plemiona- grupa spokrewnionych rodów

Początki państwa polskiego

Piastowie- ród który budował swoją potęgę od 930 roku
Pierwsi Piastowie; Siemowit- Lestek- Siemomysł- Mieszko I- Bolesław Chrobry
Ekspansja prowadzona przez Piastów; tereny zamieszkiwane przez Polan,
(w drugiej połowie X wieku) Wielkopolska, ziemia kaliska, Kujawy
Drużyna Mieszka I- składała się z Tarczowników i Pancernych. Tarczownicy byli
pieszymi wojownikami, Pancerni byli ciężkozbrojnymi konnymi wojownikami
Chrzest Mieszka I (966)
Po wygranej Mieszka I z wrogiem Ottona I, cesarz zgodził się na założenie
biskupstwa misyjnego w Poznaniu. Pierwszym biskupem był Jordan
Bitwa pod Cedynią (972)- bitwa pomiędzy Mieszkiem I a niemieckim margrabią
Hodonem. Zwyciężyły oddziały Piastów
Relacje z Czechami pogorszyły się po śmierci Dobrawy. Mieszko I zajął
większość Śląska należącego wcześniej do Czech
Znaczenie przyjęcia Chrześcijaństwa- W Polsce przybyło kapłanów, którzy w
owych czasach jako jedyni potrafili pisać i czytać, nawiązanie poprzez chrzest
współpracy z Czechami, W 968 r powstało biskupstwo w Poznaniu
Panowanie Bolesława Chrobrego
Po śmierci Mieszka I władzę objął jego najstarszy syn- Bolesław Chrobry
Misja biskupa Wojciecha Sławnikowica- po wygnaniu z Czech duchowny panował
podjąć działania misyjne na terenach pogańskich. W tym celu pojawił się w
Gnieźnie i Chrobry wyprawił go na północ. Misja zakończyła się niepowodzeniem a
Wojciech zmarł śmiercią męczeńską
Zjazd gnieźnieński- Po śmierci Wojciecha, Bolesław wykupił jego ciało- widząc w
tym korzyści. W 1000 roku cesarz odbył pielgrzymkę go grobu Wojciecha w
Gnieźnie. Otton III ogłosił powstanie polskiego arcybiskupstwa ze stolicą w
Gnieźnie, utworzono również biskupstwa w Kołobrzegu, Wrocławiu i Krakowie.
Trybutariusz- władca/ państwo płacące trybut na znak podległości innemu
władcy
Wojny polsko- niemieckie trwały w latach 1004-1018 jednak zakończył je pokój
w Budziszynie na początku 1018 r.
Dzięki wyprawie Kijowskiej Bolesław Chrobry wrócił do kraju z łupami i zajął
Grody Czerwieńskie
Chrobry stał się pierwszym królem Polski w 1025 roku
Monarchia patrymonialna- monarcha był prawodawcą, sędzią i w jego rękach
spoczywała najwyższa władza. Państwo traktował jako odziedziczoną po swoich
przodkach własność .

Kryzys monarchii Piastów

Przez podboje Chrobrego państwo Piastów było otoczone wrogami
Nowy władca- Mieszko II koronował się na króla w 1025 roku a już w 1028 r.
uderzył we wschodnie obszary Niemiec
Siły polskiego króla poległy po zaatakowaniu władców Rusi i Czech i piastom
zostały odebrane Łużyce, Grody Czerwieńskie i Morawy
Przyrodni brat Mieszka II- Bezprym przejął rządy i Mieszko musiał uciekać do
Czech. Bezprym panował krótko ale mimo to przyniósł duże straty polityczne
Polsce
Gdy Bezprym został zamordowany przez własnego dworzanina do kraju powrócił
Mieszko II. Aby mógł objąć władzę musiał zrzec się tytułu króla i musiał
podzielić państwo na kilka dzielnic
Po śmierci Mieszka II władzę objął Kazimierz, jednak musiał on uciekać z kraju
aby ratować życie- znikła władza państwowa co skutkowało wybuchem powstania
ludowego wywołanego przez chłopów. Powstanie doprowadziło do powrotu do
wierzeń pogańskich
w 1038 roku na kraj w stanie rozkładu najechał Brzetysław, który złupił
Wielkopolskę- Brzetysław przyłączył też Śląsk do Czech
Jedynym obszarem gdzie zachowały się struktury władzy było Mazowsze którym
rządził cześnik Mieszka II- Miecław
Kazimierz powrócił do kraju w 1040, szybko odzyskał Wielkopolskę i jako
siedzibę ustanowił Kraków. Dzięki poparciu cesarza odzyskał władzę nad
Śląskiem jednak musiał płacić za ten teren trybut
Za zasługi dla państwa Kazimierz zyskał przydomek Odnowiciela

Od Śmiałego do Krzywoustego
Po Odnowicielu władzę objął jego syn Bolesław Śmiały, Władysławowi Hermanowi-
młodszemu wydzielono osobną dzielnicę na Mazowszu
Śmiały zaprzestał z zabiegania o przychylność cesarza i zaprzestał płacenia
trybutu ze Śląska. Bolesław wykorzystywał dla swoich celów różne konflikty.
Jednym z przykładów jest spór o inwestyturę w którym władca polski stanął po
stronie papiestwa co skutkowało przywróceniu arcybiskupstwa w Gnieźnie i
biskupstwa w Poznaniu oraz królewska koronacja w 1076 roku- Polska stała się w
pełnie niezależna od cesarstwa
Konflikt wewnętrzny- doszło do wewnętrznego konfliktu między Bolesławem
Śmiałym a biskupem krakowskim Stanisławem ze Szczepanowa w którym biskup
został skazany na karę śmierci przez poćwiartowanie za zdradę . Spowodowało
to bunt i wygnanie władcy na Węgry gdzie niedługo potem zmarł
Po wygnaniu Śmiałego władzę objął Władysław Herman jednak nie zdecydował się
on na koronację i wybrał pojednanie z cesarstwem. U boku Hermana był platyn
Sieciech, który uzależnił od siebie władcę. Sieciechowi zarzucano to że chce
objąć tron i zagraża synom Władysława- Bolesławowi i Zbigniewowi. W efekcie
tego Władysław musiał podzielić Polskę na trzy dzielnice (aby wydzielić osobne
dla jego synów)
Po śmierci Hermana Polska została podzielona na 2 dzielnice. Te dzielnice
zostały względem siebie niezależne. Nie zapobiegło to jednak dalszym
konfliktom i przeciwko sobie wystąpili dwaj bracia. Bracia różnili się w kwestii
polityki zagranicznej; Zbigniew zawarł sojusz z Czechami i pomorzanami a
Bolesław popadł w konflikt z Czechami który którzy domagali się płacenia
trybutu ze Śląska należącego do jego dzielnicy, Bolesław walczył z pomorzanami.
Wkrótce Bolesław oskarżył starszego brata o zawarcie skierowanych przeciwko
niemu tajnych porozumień z Czechami i pomorzanami.
W 1106 roku Bolesław wystąpił przeciwko Zbigniewowi – szybko odniósł sukces.
Bolesław stał się księciem całych ziem polskich a Zbigniewowi pozostawił jedynie
Mazowsze. Rok później Bolesław wygnał brata z kraju. Zbigniew jednak nie
skończył swojej walki udał się do Czech a następnie na dwór niemiecki gdzie król
Henryk piąty podjął decyzję o ingerencji w polskiej sprawy. W 1109 roku na
Polskę ruszyła duża wyprawa niemiecka- jednak ekspansja niemiecka nie
osiągnęła swojego celu a Bolesław zawarł z Henrykiem piątym ugodę.
wkrótce Zbigniew mógł powrócić do kraju i otrzymał od Bolesława własną
dzielnicę jednak już w 1111 roku Zbigniew został oskarżony o spiskowanie został
uwięziony i oślepiony. Przez to wydarzenie Biskupi obłożyli Bolesława klątwą co
wykluczyło go z grona wiernych kościoła i przez to Bolesław został zmuszony do
odbycia publicznej pokuty której częścią była pielgrzymka na Węgry do grobu
Świętego Stefana.
Przez swoje działania książę otrzymał przydomek Krzywoustego
Po wyeliminowaniu brata Krzywousty unormował relacje z Czechami wycofał się
z płacenia im trybutu za Śląsk i podbił Pomorze.

Testament Krzywoustego
W 1116/1117 Roku został ogłoszony statut sukcesyjny Bolesława Krzywoustego
który regulował kwestie następstwa tronu. Wprowadzono wówczas zasada
senioratu w której władzę w kraju sprawował senior czyli najstarszy w danym
momencie przedstawiciel dynastii. Po śmierci Bolesława Krzywoustego jego
postanowienia weszły w życie. Odtąd siedzibą seniora miał być Kraków. Senior
musiał oddać poszczególne dzielnice kraju juniorom czyli młodszym członkom
dynastii, jednak oni nie mieli sprawować samodzielnej władzy.
Pierwszym seniorem został Władysław II sam przekazał dwóm przyrodnim
braciom dzielnicę- Bolesławowi Kędzierzawemu Mazowsze a Mieszkowi Staremu
Wielkopolskie. Ich matka Salomea otrzymała grody w centrum kraju w tym
Łęczyce.
Władysław dążył do zapewnienia dziedziczenia po sobie własnym synom, jednak
natrafił na opór znacznej grupy możnych broniących postanowień Testamentu
Krzywoustego, na ich czele stał wojewoda Piotr Włostowic. Władysław II uznał
ich za zdrajców uwięził i oślepił. Biskupi obłożyli go klątwą a Władysław musiał
uciekać- przyznano mu przydomek ,,Wygnaniec''
Kolejnym seniorem został Bolesław Kędzierzawy.
W 1157 roku Polska stała się celem wyprawy cesarza do którego o pomoc zwrócił
się Władysław Wygnaniec. Bolesław Kędzierzawy musiał złożyć cesarzowi hołd
lenny a także wyrazić zgodę na powrót synów Wygnańca na Śląsk.
Po śmierci Kędzierzawego seniorem został Mieszko Stary. Możnowładcy z
Krakowa nie zaakceptowali działań Mieszka Starego i w 1177 roku doprowadzili
do wygnania go ze stolicy a na jego miejsce osadzili na tronie najmłodszego syna
Krzywoustego Kazimierza (nazwanego później Sprawiedliwym). Było to złamanie
zasady senioratu zapisanej w statusie Krzywoustego. Odtąd o tytuł seniora
książęta rywalizowali bez względu na wiek.
Immunitet zwolnienie z pod władzy sądowniczej Księcia.