10 Faktör [Cannes Lions 2017]

Yönetmen ve yapımcı Hermann Vaske, "Neden yaratıcıyız?" sorusunu

sorduğu belgeseliyle yaratıcılığı etkileyen 10 değişkeni sıraladı.
Cannes Lions’ın ilk gününde yapımcı, yönetmen ve yazar Hermann Vaske, Why Are
We Creative isimli oturumunda yaratıcılığı etkileyen 10 öğeyi sıraladı. Bunlardan bir
kısmı tamamen duygu dünyamızda oluşan ve şekillenen değişkenlerken bir kısmı da
doğumumuzdan itibaren temas halinde olduğumuz çevreyle ilintili. 2002’de
hazırladığı televizyon belgeseli Why Are You Creative’in fragmanıyla açılışı yapan
Vaske, konuşması boyunca 10 maddeyi birbiriyle ilişkileri eşliğinde yaratıcılığın
kaynağını anlattı.

Bireyin doğduğu toplum içindeki kültürel değerler ve miras, kişinin karakterinde

devraldığı temel değerlerini oluşturuyor. Ardından çocukluk geliyor. Kişinin hayal
gücü, oynadığı oyunlarla birlikte gelişiyor ve doğrudan yaratıcılığı
tetikliyor. Kader ise sanatçıların kendilerinde gördüğü ve adadığı bir kavram olarak
karşımıza çıkıyor. Çünkü kimi insanlar varoluşlarında yaratıcılığın ve üretmekten
başka bir seçeneğin olmadığını düşünüyor. Hırs ise Dünya üzerinde Güneş’in
enejisiyle uçarak tur atan Solar Impulse’ın pilotları gibi yeni ve farklı başarıların
peşinden giden insanlar için yaratıcılığın kaynağı oluyor.

Yetenekli bireyler için para da yaratıcılığı tetikleyen bir faktör olarak karşımıza

çıkabiliyor. Vaske bu noktada Game of Thrones’un yaratıcısı George R.R. Martin’i
örnek veriyor. Cinsellik ise insan doğasında bulunan bir içgüdü olarak bizleri
yaratıcılığa sevkediyor. Takeshi Kitano da bu maddenin ünlü ismi olarak karşımıza
çıkıyor. Başkaldırı da öfkenin içinde barınan enerjiyi açığa çıkaran bir başka
yaratıcılık kullanım kaynağına dönüşüyor.

Korku da insanın içinde yaşayan ve sürekli daha farklı iz bırakacak çalışmalara imza
atmayı tetikliyor. Korkuların en büyüğü olan ölüm korkusu da karşımıza Vaske’nin
9. maddesini, ölümsüzlüğü çıkarıyor. Sanatçılar da fiziksel olarak yaşamları son
bulsa da eserleriyle ölümsüz olmak için yaratıcı olurlar. Son olarak tinsellik veya
maneviyat da kişinin yaratıcılığı doğumuyla birlikte elde ettiği düşüncesine
dayanıyor.
Yaratıcı Düşünme Beceri ve Eğilimlerini
Etkileyen Faktörler
Belgede Öğretmenlerin yaratıcı düşünme eğilimleri ile okul iklimi arasındaki ilişki (sayfa 33-
36)

Memduhoğlu, Uçar ve Uçar’a (2017) göre yaratıcı düşünmeyi etkileyen faktörler bireysel,
toplumsal ve örgütsel faktörler olmak üzere üç başlık altında ele alınabilir. Yaratıcı düşünmeyi
etkileyen bireysel faktörler zekâ, yetenek, güdülenme düzeyi, benlik algısı ve başa çıkma
davranışlarıdır (Doğan, 2010).
1. Zekâ: Yaratıcı düşünebilmek için belirli bir seviyede zekaya sahip olmak gerektiği
söylenebilir ancak bu seviyenin üst noktasına ilişkin bir değerlendirmenin olmadığı
bilinmektedir. Yaratıcı ürünler ortaya koyabilmek için üstün zekadan daha çok, esnek ve akıcı
düşünebilme yetisinin önemli olduğu ifade edilebilir.
2. Yetenekler: Yaratıcılık insanın belirli bir düzeyde, doğuştan sahip olduğu yetenektir ve
yaratıcı düşünmeyi pozitif yönde etkileyebilmektedir. Bireyler belirli bir yeteneğe sahip
oldukları alanlarda daha yaratıcı düşünebilmekte, daha yaratıcı ürünler ortaya koyabilmektedir.
3. Güdülenme düzeyi: Bireylerin belirli bir alandaki güdülenme düzeyi yaratıcı düşünmeyi
doğrudan etkiler. Yaratıcı düşünebilmek için belirli oranda güdülenmenin olması gerektiği
düşünülmektedir.
17
4. Benlik algısı: Pozitif veya yüksek benlik algısına sahip kimselerin yaratıcı düşünme
becerilerini daha kolay geliştirebileceği ifade edilebilir.
5. Başa çıkma davranışları: İnsanlar karşılaştıkları sorunlara ne denli fazla çözüm yolları
bulmaya çalışıyorlarsa, o sorunların üstesinden gelme olasılıkları da o kadar yüksek olur.
Dolayısıyla da yaratıcı düşünme bu sabır ve sebat neticesinde ortaya çıkar. Bu kararlılığı
gösteremeyen bir insan ne kadar yaratıcılık potansiyeline sahip olursa olsun, yaratıcılığını
kullanma ihtimali yüksek değildir.
Geçmişten günümüze gelene kadar toplumda oluşan düşünme yöntemi, inançlar, gelenek,
görenekler ve değer yargıları toplumun bir parçası olan bireyin davranış kalıplarını etkiler,
kişiliğine etki eder. Bir toplumun olayları algılayış biçiminin, hayata bakış açısının, toplumsal
normların baskısının da bireylerin yaratıcı düşünmesinde önemli derecede rolü vardır.
Memduhoğlu, Uçar ve Uçar’a (2017) göre yaratıcılığa etki eden toplumsal faktörler; “kişinin
ailesi, gelenekleri, din ve toplum düzeni” olarak tanımlanabilir. Andreasen’e (2013) göre
yaratıcılığı besleyen kültürel çevreyi oluşturmak için sınırda olma hissi ve yenilik, iletişim, adil
bir rekabet ortamı, ustalar ve hamiler, ekonomik refah ve fikir özgürlüğü koşullarının
gerçekleşmesi gerekir. 1. Sınırda olma hissi ve yenilik: Yaratıcı süreç zihindeki karmaşık
fikirlerden ortaya çıkar. Yeni bir ürün ortaya çıkana kadar fikirler sürekli birbiriyle
ilişkilendirilir. 2. İletişim: Yaratıcı sürecin bir ürünle sonuçlanabilmesi için bireysel çalışma
gereklidir ama bu süreci güçlendiren faktör çoğunlukla başkalarıyla iletişim halinde olmak ve
fikir alışverişi yapmaktır. Etrafı başka yaratıcı insanlarla çevrili olduğunda yaratıcı insanın daha
özgün olması beklenebilir. Çünkü yaratıcı beynin yeni bağlantılar kurması ve yeni fikirler
üretmesi açısından uygun bir ortam sağlanmaktadır.
3. Adil bir rekabet ortamı: Adil bir rekabet ortamı yaratıcılığın gelişmesi için teşvik edici bir
unsurdur. Yaratıcı insan bireyselleşmiştir ve kendinden emindir. Diğer insanlarla rakip
olduğunda yapabileceğinin en iyisini yapmaya çalışacaktır.
4. Ustalar ve hamiler: Yaratıcı kişilik her ne kadar bağımsız ve bireysel olma eğiliminde olsa da
doğrudan eğitim ve destek yoluyla yardım görür. Yaratıcı insanların kendine güveni tamdır,
ancak aynı zamanda kendini eleştiren mükemmeliyetçi bir yapıları vardır ve bu özellikleri
yaratıcılıklarına ket vurabilir. Hamiden gelen mesleki ve manevi destek mükemmeliyetçilikle baş
etmede önemli bir beslenme kaynağıdır.
18
5. Ekonomik refah: Ekonomik refah yaratıcılığı birçok şekilde besler. Zihni uyaran fikirlerin
olgunlaşıp pekişmesine katkıda bulunan kültürel kaynakların bir araya getirilmesini sağlar.
6. Fikir özgürlüğü: Yaratıcı beyinler yaratmanın en iyi yollarından biri fikir özgürlüğünü teşvik
etmektir. Yaratıcı birey özgürce düşünmesine fırsat veren bir ortama ihtiyaç duyar. Fikir
zenginliği ve özgürlükle dolu bir çevre, yaratıcı bir fikir veya ürünün ortaya çıkması için ideal bir
ortamdır.
Yıldırım’a (1998) göre yaratıcı düşünmeyi etkileyen bu toplumsal faktörlerin yanında yaratıcılığı
destekleyen sosyal koşullar da önemlidir. Bu koşullar işbirliği ve güven ortamı, fikirlerin eyleme
geçirilebilmesi, herkesin fikrine değer verilmesi, yeniliğe ve öğrenmeye destek verme, farklılığa
tahammül etme, yanılgıya hoşgörüyle bakma, takdir etme ve fark edebilme ve fikri sahibine mal
etmedir.
Yaratıcı düşünen insanların sahip olması gereken özellikler ve yaratıcı düşünen insanların
karakteristik özelliklerinden yola çıkarak, yaratıcı insanlardaki şu faktörlerin yaratıcı düşünmeyi
olumlu yönde etkilediği düşünülmektedir (Doğan, 2015; Memduhoğlu, Uçar ve Uçar, 2017;
Savran ve Uyan, 2006): Merak, değişiklik, oluşturmacı hoşnutsuzluk, eleştiri ve karar için
yetenek, kötünün içinde iyiyi görme, soru sorma, “Bu problemin bir başka çözümü olabilir” diye
bakabilme, “problemler ilginçtir ve duygusal yönden kabul edilebilir” anlayışına sahip olma,
çoğu problemin çözülebilir olduğunu kabul eden yaklaşım, karmaşıklığa veya belirsizliğe karşı
hoşgörülü olma, problemlere farklı çözüm yolları üretme, azim ve sebat, esnek hayal gücü
(imgelem), bir işte hata yapılabilir olduğunu kabul eden bir inanç, deneyime ve maceraya açık
olma, kendine güven, aşırı duyarlılık, özgürlüğü sevme, esnek özgün ve çabuk düşünebilme, iç
disiplin ve açık fikirlilik.
Yaratıcılığın gelişimi çevrenin uygun bir şekilde düzenlenmesine bağlıdır. Çevre uygun
düzenlendiğinde yaratıcılığı çok üst düzeyde geliştirebildiği gibi, uygun olmadığında var olan
yaratıcılığın ortaya çıkmamasına sebep olabilir (Doğan, 2015). Yaratıcı düşünmeyi olumsuz
etkileyen faktörler bireysel ve toplumsal faktörler olarak ele alınabilir. Memduhoğlu, Uçar ve
Uçar yaratıcı düşünmenin önündeki bireysel engelleri algısal etkenler, kültürel etkenler, duyusal
etkenler ve önceki yaşantılar olarak sınıflandırmıştır. Yaratıcılığı olumsuz etkileyen bireysel
faktörler daha geniş bir biçimde şöyle sıralanabilir (Doğan, 2015; Yıldırım 2010): Özgüven
eksikliği,
19
motivasyon eksikliği, farklılığa karşı tepki, yeni fikirlere direnç gösterme, sosyal uyum kaygıları,
hata yapma korkusu, eleştirilme kaygısı, mükemmeliyetçilik, sürekli uyma davranışı gösterme,
sabırsızlık, aşırı baskıya maruz kalma veya aksine disiplinsizlik, belirsizliğe veya düzensizliğe
katlanamama, sorunlara yoğunlaşamama, düşünsel planlamadaki tutarsızlıklar, savunma
mekanizmaları, olaylara çok dar bir pencereden veya aksine çok geniş pencereden bakma, aşırı
ciddi olma, mizah oyun ve hobileri küçümseme, olayları ve kavramları zihninde canlandıramama
ve dile hakim olmama, tek taraflı uzmanlaşma, iş veya yaşama biçimindeki farklılık.
Toplumların bireylere yönelik tutumları ve onları kısıtlama ve özgür bırakma durumları bireyin
yaratıcılığının da şekillenmesinde rol oynar (Memduhoğlu, Uçar ve Uçar, 2017). Bu bağlamda
toplum yargısına göre oluşan, yaratıcı düşünmeyi engelleyen fikirler şunlardır (Eriç, 1998):
Sorunların tek ve doğru bir çözümü vardır, sorunlar matematiksel düşünce veya para ile çözülür,
akıl mantık yararlılık ve başarı iyidir, sezgi heyecan yanılma ve başarısızlık kötüdür, hayal
kurma ve fantezi zaman kaybıdır, oyun sadece çocuklar içindir.
Sanat da sanatçı da farklı etmenler tarafından etkilenir ve biçimlendirilirler. Sanatı ve sanatçıyı
etkileyen etmenler içinde sanatçı, mensubu bulunduğu toplumdan ve dönemin siyasal
yapısından, kültüründen etkilenerek bunları bilerek ya da gizil olarak eserlerine yansıtır. Sanat
eseri ise gene toplumun, siyasal yapının, kültürün güzellik ve estetik algısına binaen
biçimlenerek estetik nesne hâline dönüşür.
Sanatı ve Sanatçıyı Etkileyen Etkenler
 Toplumsal etkenler
 Psikolojik etkenler
 Ekonomik etkenler
 Kültürel etkenler

Sanata ve sanatçıya ekonomik, psikolojik, toplumsal ve kültürel birçok etken, etki etmektedir.
Sanatçı içinde yaşadığı mahalle, şehir ve ülkenin etkisi altındadır. Eserinde bunları da yansıtır.
Bunlar, sanata ve sanatçıya etki eden etmenler içerisinde toplumsal etkenleri örneklemektedir.
Sanatçının üretiminde yoksulluk, sınıf çatışmaları, zenginlik ve servete ulaşma, eşitlik gibi
talepler de yer alır. Bu örnekler, sanatı ve sanatçıyı etkileyen ekonomik etkenlerdir. Sanatçı
kendi iç dünyası, hayal gücü ve sezgilerini yansıtır. Sanat benliğin, kişiliğin dışa vurumudur. Bu
da sanatı ve sanatçıyı etkileyen psikolojik etkenlere örnek teşkil etmektedir. Son olarak sanatçı
dil içerisinde var olur, dil içerisinde üretir. Örneğin yetkin olmayan bir dilde şiir, roman, öykü
üretmek çok zordur. Bu da sanatı ve sanatçıyı etkileyen kültürel etkenlere örnek olarak
gösterilebilir.

Dünyaya Yön Veren En Etkin 100

Madde
Tartışma
Oku
Düzenle
Kaynağı değiştir
Geçmişi gör
Vikipedi, özgür ansiklopedi
 Dünyaya Yön Veren En Etkin 100

The 100: A Ranking of the Most Influential Persons in History

1992 baskısının kapağı (İngilizce)

Yazar Michael H. Hart

Ülke  Amerika Birleşik Devletleri

Dil İngilizce

 Sıralama
Konular
 Biyografi

 Tarih

Yayım 1'inci baskı (1978)

 2'nci baskı (1992)

Yayımcı Hart Publishing Company, New York City

Medya türü Yazdırma

ISBN 9780806513508

Dünyaya Yön Veren En Etkin 100 veya orijinal ismiyle The 100: A Ranking of the
Most Influential Persons in History, Amerikalı astrofizikçi ve yazar Michael H. Hart'ın
1978 yılında yayımladığı bir kitaptır.[1][2][3] 1992 yılında revizyonlar ile yeniden basılan
kitapta, insanlık tarihini en çok etkileyen ve değiştiren kritik 100 ismin sıralaması vardır.
Yazar Michael H. Hart, kitaptaki isimleri açıkça bir kriter olarak "büyüklük" üzerine değil,
o kişinin eylemleri nedeniyle insanlık tarihinin gidişatının değişmesi üzerine belirlemeye
çalıştı.

Özet[değiştir | kaynağı değiştir]
Kitap, 100 etkili ismin yanı sıra bir de mansiyon ekinden oluşmaktadır. Her bölümde,
tarihteki etkili kişilerden birinin ilk olarak kısa bir biyografisi, ardından yazar Hart'ın bu
kişinin nasıl etkili olduğuna ve insanlık tarihinin gidişatını nasıl değiştirdiğine dair
düşünceleri yer almaktadır.
Başarılı dinlerin kurucuları ve şekillendiricileri, Hart'ın görüşüne göre en etkili olanlar
arasında yer aldı; çünkü Hart'a göre bunlar, uzun bir süre boyunca birçok insanın
hayatını oldukça güçlü bir şekilde şekillendirdi. Bu nedenle Hart'ın listesindeki ilk kişi,
oldukça eleştirilere ve tartışmalara yol açmış olan İslam peygamberi Muhammed'dir.[4][5][6]
[7]
 Hart, hem dinî hem de politik yönden "fevkalade başarılı" gördüğü Muhammed için,
tarihte iz bırakanlar sıralamasında ilk sırayı uygun gördü. [8] Hart, 7.
yüzyılın başlarında Arap Yarımadası'nda hiç beklenmedik bir anda ortaya
çıkan Müslüman Arapların fetihlerinin asırlar boyunca dünyanın gidişatını önemli ölçüde
değiştirmesinin eğer Muhammed olmasaydı hiç gerçekleşmeyeceğini, bu değişikliğin
temel sebebinin Muhammed olduğunu söyledi. [9] Ayrıca Hart, Muhammed'in İslam'ın
gelişiminde üstlendiği rolün, İsa'nın Hristiyanlığın gelişiminde üstlendiği rolden daha çok
büyük olduğuna inanıyordu.[10][11] Bu konuda da Hart, Hristiyanlığın geliştirilmesinde ve
yayılmasında en büyük pay sahibi olarak Pavlus'u işaret etti.[10][12][13]
Hart, ilk kitabında Abraham Lincoln'ü listeye dahil etmedi.[14] 1992 revizyonları, Vladimir
Lenin ve Mao Zedong gibi komünizm ile ilişkili figürlerin indirgenmesini –Mihail
Gorbaçov hariç– içeriyordu. Ayrıca Hart'ın, William Shakespeare'ın
değerlendirilmesinde taraflı olduğunu ve Shakespeare yerine 17. Oxford Kontu Edward
de Vere'yi seçmesinin adil olmadığını düşünenler oldu. Bunların yanı sıra Hart, baskıda
yaptığı bir hatayı düzelterek Ernest Rutherford yerine Niels Bohr ve Henri Becquerel'i
getirdi. Basımdan hemen önce sıralamaları tekrar düzenledi, ancak ilk 10'da yer alan hiç
kimsenin pozisyonunu değiştirmedi.[10]

En etkin 50'nin sıralaması[değiştir | kaynağı değiştir]

Sırala Yaşam
İsim Resim Etnisite Hakkında
ma aralığı

Politik, askeri ve dinî

liderdi. Müslümanlarca Allah'ın peygamberi ve son
Muhammed elçisidir. Günümüzde 2 milyarı aşkın takipçisiyle
‫ُم َح َّمد ْبن َع ْبد ٱللَّٰ ه‬ y. 570
dünyanın en kalabalık ikinci dini olan İslam'ın
1 – Arap[a]
Mūḥammad kurucusu ve merkezî figürüdür. Aynı zamanda bir
632
ibn  ʿAbdullāh sosyal reformcu,
diplomat, tüccar, filozof, hatip, yasa
koyucu ve askerî lider olarak da aktif olmuştur.

Bilim insanı, matematikçi, astronom, doğa

filozofu, simyacı ve ilahiyatçıydı. Evrensel
1643
SIR kütleçekim yasası ve üç hareket yasasıyla klasik
2 – İngiliz
Isaac Newton fizik mekaniğinin temelini attı. Yarattığı
1727
etki, bilimin tarihindeki kilometre taşlarından biri
oldu.

Dinî ve ruhani liderdi. Günümüzde 2.4 milyarı aşkın

Nasıralı İsa takipçisiyle dünyanın en kalabalık dini
‫י ֵׁשּו ַע בן‬ y. MÖ 4
olan Hristiyanlığın merkezî figürüdür. Hristiyanlar
– Yahudi[b
3 ‫מִרְ י ָם‬ tarafından Mesih, Tanrı'nın oğlu ve Tanrı'nın
MS ]

Yešūa  ben  Mi enkarnasyonu olarak kabul edilir. Hristiyanlık

30/33
riām inancı dışında, 2+ milyar takipçili İslam'da da
büyük bir manevi öneme sahiptir.

Buda Günümüzde dünyanın en büyük dördüncü dini

MÖ 563 olan ve 500 milyondan fazla takipçisi
गौतम बुद्ध
4 – Hint[c] bulunan Budizm'in kurucusu olan bir filozoftu. Aynı
Gẚutẚm 483 zamanda eski dönemin Hindistan'ında ruhani bir
Buḏdhǎ önderdi.
 Düşüncesi ve öğretileriyle döneminin dünyasına
damga vurmuş, Çin başta olmak
Konfüçyüs MÖ 551
üzere Kore, Japonya, Vietnam ve Endonezya gibi
5 孔夫子 – Çinli[d]
Asya ülkeleri üzerinde derin bir iz
Kǒng Fūzǐ 479
bırakmış Konfüçyüsçülüğün kurucusu olan bir
filozoftu.

AZIZ
Pavlus Havari ve ilk Hristiyan misyonerdi. Uzun uğraşları
(Tarsuslu sonucu yeni kurulmuş Hristiyanlık dinini Yahudi
Saul) MS 5
topraklarının dışına yayarak çok uluslu bir din
6 ‫פאולוס‬ – Yahudi[e]
haline getirmiş ve Roma
67
‫השליח‬ İmparatorluğu'nun Hristiyanlaştırılmasında kilit bir
Pāulos rol oynamıştır.
Hašāliaḥ

Cai Lun MÖ 50 İnsanoğlunun bilgiyi depolaması yolunda, ihtiyaç

7 蔡倫 – Çinli duyulan en temel materyal olan kâğıtı icat ederek
Cài Lún 121 büyük bir etki yaratmış mucitti.

İnsanoğlunun bilgiyi yayması ve saklaması yolunda

icat edilmiş en büyük teknolojik araç olan mekanik
1398 matbaayı yaratarak kitapların daha çok ve hızlı
Johannes
8 – Alman basılmasına ve dolayısıyla bilginin daha hızlı
Gutenberg
1468 yayılmasına yol açmış bir mucitti. İnsanlığa olan bu
katkısı, Rönesans ve Aydınlanma Çağı'nın
gerçekleşmesini hızlandırmıştır.

İspanyol İmparatorluğunun maddi yardımlarıyla

SEÑOR birlikte Eski Dünyalıların Amerika
Kristof 1451 kıtasını keşfetmelerini sağlayarak coğrafi
9 Kolomb – İtalyan[f] keşifler döneminin en büyük keşfini
Christophorus 1506 gerçekleştirmiş olan gezgin, sömürgeci ve kâşifti.
Columbus Aynı zamanda yaptığı bu keşifle sömürgecilik
dönemini başlattı.
 1900'lerin ilk yarısında yaptığı matematiksel
Albert çalışmalarının sonucu olarak türettiği görelilik
Einstein 1879 teorisi ve beraberinde getirdiği kütle–
10 ‫אלברט‬ – Yahudi[g] enerji eşdeğerliği olan E = mc2 denklemi, kuantum
1955 mekaniğini ve uzayzaman kavramlarını anlama
‫איינשטיין‬ yolunda bilim ve fizik dünyası için çok büyük bir
adım oldu.

Tarihin en sık görülen ve ölümcül hastalıklarından

1822
biri olan kuduzun tedavisi için kuduz aşısını buldu.
11 Louis Pasteur – Fransız
Böylece sık ve kolay bulaşan bir ölümcül hastalığın
1895
milyonları ölmesine engel oldu.

Gözlemsel astronomi alanı üzerinde yaptığı

çalışmaların sonucunda bu alana kazandırdığı
Galileo Galilei 1564
yenilikler ile Rönesans dönemi bilimsel
12 Galilaeus – İtalyan
devrimlerine damga vurmuş bir bilim insanıydı.
Galilaei 1642
Aynı zamanda uygulamalı bilim ve teknoloji
alanında da çalışmış ve yeni teknikler geliştirilmişti.

Batı felsefesine teorik düşünceyi katarak, özellikle

de üzerine yoğunlaştığı mantık alanına kattığı
Aristoteles önemli kazanımlarla tanınmış, bilimin felsefi
MÖ 384
(Aristo) prensiplerini insanlığa kazandırmış bir filozof ve
13 – Yunan
Ἀριστοτέλης bilgeydi. İnsanlık tarihi boyunca özgün felsefi ve
322
Aristotélēs bilimsel düşüncelere ilham kaynağı olmakla
beraber yaptığı çalışmalarıyla birçok yenilikçi fikrin
de önünü açmıştır.
 Elementler eserinde derlediği geometrik
çalışmalarıyla aksiyomatik yöntemi
Öklid geliştirerek geometriye olan bakışaçısını kökten
y. MÖ
14 Εὐκλείδης Yunan değiştirmiş bir matematikçiydi. İskenderiye'de
300
Eukleídēs büyük bir matematik okulu kurmuş ve çağlar boyu
matematikle ilgilenen hemen herkesin gözde ismi
olmuştur.

Musa
‫מֶֹׁש ה בן‬ MÖ İsrailoğullarını politik, dinî ve hukuki yönden
1'inci yönetmiş; koyduğu yasalar ile Yahudilik dışında
15 ‫עמרם‬ İbrani
milenyu Hristiyanlık ve İslam'ı da derinden etkilemiş bir din
Moše ben m büyüğüydü.
Āmram

Bilim tarihinin en önemli çalışmalarından biri

olmuş olan 1859 yayımlı Türlerin
1809
Charles Kökeni kitabıyla evrimsel biyolojinin temelini
16 – İngiliz
Darwin oluşturmuş ve başta İnsan evrimi olmak
1882
üzere evrimin dinamiğine dair gösterdiği temel
prensipler bilim dünyasını derinden etkilemiştir.

Moğol saldırılarına karşı dünyanın en uzun kale

Çin Şi Huang MÖ 247
duvarı olan Çin Seddi'ni yaptırtmış ve kurduğu Çin
17 秦始皇 – Çinli
Qín Shǐ Huáng Hanedanlığı ile günümüzde Çin adı verilen bölgeye
210
adını vermiş ilk Çin imparatoruydu.
 Komutan ve hükûmdardı. Dağılan Roma
MÖ 63 Cumhuriyeti'nin ardından yıllarca Avrupa'ya, Kuzey
CEASAR
18 – Latin Afrika'ya ve Orta Doğu'ya hüküm sürecek
Augustus
MS 14 olan Roma İmparatorluğu'nu kurmuş ve ilk Ceasar'ı
olmuştu.

1543 yılında tamamladığı De revolutionibus

orbium coelestium adlı eseriyle Güneş'in merkezde
Nicolaus
1473 olduğunu ve gezegenlerin onun çevresinde
Copernicus Polonya
19 – dairesel şekilde devindiğini ortaya atarak Güneş
Mikołaj lı
1543 Sistemi'nin günümüzdekine çok benzer bir
Kopernik
betimlemesini yapmış matematikçi ve
astronomdu.

1743 Yaptığı çalışmalar ve özellikle de kütlenin

Antoine
20 – Fransız korunumu kanununu ortaya atmasıyla modern
Lavoisier
1794 kimya bilimini yaratmış kimyager ve simyagerdi.

Büyük Komutan ve hükûmdardı. Dağılmak üzere

Konstantin olan Roma İmparatorluğu'nun doğu bloğunu
Flavius 272 komuta ederek tek bir çatı altında birleştirmiş,
21 Valerius – Latin[h] yönetim dinini Hristiyanlık olarak belirlemiş ve
Constantinus 337 günümüzde
Κωνσταντῖνος adı İstanbul olan Konstantinopolis şehri için isim
Kōnstantînos babası olmuştu.
 Mûcit ve mühendisti. 1755-1760'larda yaptığı
teorik ve deneysel çalışmalarıyla ilk buhar
makinesini yarattı. Watt'ın buhar
1736
makineleri, Sanayi Devrimi'ni başlatacak kadar
22 James Watt – İskoç
büyük bir ses duyurdu; yavaş ve sınırlı insan gücü
1819
yerine olabilecek en iyi alternatif olarak görüldü.
Bu icadı insanlık tarihindeki en büyük teknolojik
sıçrayışlardan biri oldu.

Elektromanyetik indüklemeyi, manyetik
alanın ışığın kutuplanma düzlemini döndürdüğünü
keşfederek elektrolizin temel ilkelerini
1791
Michael belirledi. Klor (Cl) gazını sıvılaştırmayı başaran ilk
23 – İngiliz
Faraday kişi oldu. Amper biriminin kesin tanımını yapması
1867
ve elektrot, anot, katot, elektrolit ve iyon gibi
temel elektroliz terimlerini yaratması da diğer
önemli katkıları arasındadır.

Teorik fizikçi ve matematikçiydi. En önemli

başarısı, klasik elektromanyetik teorisinde daha
1831 önceden birbirleriyle ilişkisiz olarak
James Clerk
24 – İskoç gözüken elektrik ve manyetizmanın aynı şey
Maxwell
1879 olduğunu, kendisine ait olan Maxwell
Denklemleri ile ispatlamıştır. Bu denklemler
elektrik, manyetik ve optik alanlarında kullanılır.

Keşiş, teolog, üniversite
1483
profesörü, Protestanlığın babası
25 Martin Luther – Alman
ve Lüterciliği yaratan, geliştiren ve yayan kişiydi.
1546
Avrupa reform hareketlerinin öncüsü olmuştur.
 Komutan ve askerdi. ABD'nin bağımsızlık
1732
George savaşında önemli bir rol oynayarak On Üç Koloni'yi
26 – İngiliz [i]
Washington birleştirdi ve Amerika Birleşik Devletleri'nin birinci
1799
başkanı oldu.

Filozof, politik ekonomist ve bilimsel
sosyalizmin kurucusuydu. Ekonomi alanındaki
Karl Marx 1818
çalışmaları, günümüzde emeği, emek–sermaye
27 – Yahudi
‫קרל מרקס‬ ilişkisini ve bunları takip eden ekonomi
1883
düşüncesini kavramanın büyük bir kısmı için temel
oluşturdu.

Wright
Kardeşler 1867/18
(Wilbur & 71 İngiliz[31] Tarihte ilk defa motorlu
28 Orville – Alman[32 uçak uçuran Amerikalı mucit kardeşlerdi.
Wright) 1912/19 ]

Wright 48
brothers

Moğol İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk

imparatoru olan Moğol komutan ve hükûmdardı.
Cengiz Han Yaptığı seferlerle dönemin dünyasında büyük bir
1162
(Temuçin) korku yaymış ve insanlık tarihinin gördüğü bitişik
29 – Moğol
Чингис хаан sınırlara sahip en
1227
Činggis Khaan büyük imparatorluğunu kurmuştur. Tarihçiler
tarafından tarihin en başarılı ve en etkili askeri
liderlerinden birisi olarak görülür.
 "Ekonominin Babası" ve "Kapitalizmin Babası"
1723
olarak anılan ekonomist, ahlak filozofu, politik
30 Adam Smith – İskoç
ekonominin öncüsü ve İskoç
1790
Aydınlanması sırasındaki önemli bir figürdü.

Şair, oyun yazarı ve oyuncuydu.
Çoklukla İngilizce dilinin en büyük yazarı ve
1564 dünyanın en iyi dram oyun yazarı olarak anılır.
William
31 – İngiliz ''İngiltere'nin ulusal şairi'' ve "Avon'un Ozanı"
Shakespeare
1616 olarak da bilinir. Oyunları bütün büyük dillere
çevrildi ve diğer bütün oyun yazarlarından daha
çok sergilendi.

Kimyager, meteorolog ve fizikçiydi. Modern Atom

1766
Teorisi ile ilgili öncü çalışmaları ve renk
32 John Dalton – İngiliz
körlüğü (onun onuruna ''Daltonizm'' olarak da
1844
bilinir) üzerine araştırmalarıyla bilinir.

Antik Makedonya Krallığı'nın kralıydı. Aynı

zamanda ünlü filozof Aristo'nun öğrencisiydi.
Büyük İktidarının uzun yıllarını Güneybatı
İskender Asya ve Kuzeydoğu Afrika'da eşi benzeri
MÖ 356
Αλέξανδρος Γʹ Maked görülmemiş askeri seferlerle geçirdi ve 30 yaşına
33 –
ὁ Μακεδών on geldiğinde Yunanistan'dan Kuzeybatı Hindistan'a
MÖ 323
Aléxandros III kadar uzanan antik dünyanın en
ho Makedȏn büyük imparatorluklarından birini yarattı. Pek çok
uzman kişi tarafından tarihin en başarılı askeri
komutanlarından birisi olarak kabul edilir.
 Fransız Devrim Savaşları ve Napolyon
Savaşları sırasında Fransa'nın krallığını yapmış
Napolyon 1769 asker ve devlet adamıydı. Fransız
34 Napoléon – Fransız İmparatorluğu ve Avrupa'nın tümünü etkilemiş
Bonaparte 1821 büyük liberal reformlara imza atmış Napolyon, en
kalıcı hukuki başarısı olmuş Napolyon Kanunları'nı
yaratarak dünyada ses getirmiştir.

Mucit ve iş adamıydı. Elektrik enerjisi üretimi, kitle

iletişimi, ses kaydı, filmcilik gibi birçok alanda
cihazlar geliştirdi. Fonograf, film
1847 kamerası, ampulün ilk versiyonları gibi icatları,
Thomas Holland
35 – sanayileşmiş olan modern dünyada büyük etki
Edison alı
1931 yarattı. ABD'de kendi adına kayıtlı olan
1.093 patentin yanı sıra, başka ülkelerde de
bulunan patentleriyle tarihin en verimli
mucitlerinden birisidir.

1632 Tüccar ve bilim insanıydı. Bakteriyi ilk keşfeden ve

Antonie van Holland
36 – kendi oluşturduğu mikroskobu ile mikroskobik
Leeuwenhoek alı
1723 canlıları ilk olarak inceleyen bilim insanıdır.

1819 Modern tıp dünyasını anesteziyle tanıştırdığı
William T. G.
37 – İngiliz[j] düşünülen tıp insanıydı. 1846'da eter kullanarak
Morton
1868 neredeyse ağrısız ilk diş çekimini gerçekleştirmiştir.

Mucit ve elektrik mühendisiydi. Uzun mesafeli

1874
Guglielmo radyo iletişimi, Marconi yasası, telsiz-
38 – İtalyan
Marconi telgraf sistemi üzerine yaptığı çalışmalarıyla
1937
ünlüdür. Radyonun mucidi olarak bilinir
 1889 Politikacı, demagog ve Nasyonal Sosyalist Alman
39 Adolf Hitler – Alman[k] İşçi Partisi lideriydi. 20. yüzyılın en güçlü ve kötü
1945 şöhretli diktatörlerinden birisi olarak kabul edilir.

Antik Yunan filozofu ve bilgesiydi.

Dünyada üniversite düzeyindeki ilk kurumlardan
Platon MÖ
biri olan ve bu kurumlara günümüzdeki adını
(Eflatun) 428/427
40 Yunan veren Akademi'nin kurucusuydu. Felsefe ve bilim
Πλάτων –
tarihindeki pek çok tartışmanın temellerini
Plátōn 348/347
atmış, Hristiyanlık ve İslam gibi pek çok dini de
derinden etkilemiştir.

Siyaset adamı, asker ve devlet yöneticisiydi. İngiliz

İç Savaşı'nda parlamento güçlerinin zaferinde etkin
1599
Oliver rol oynamıştır. İngiltere'nin yönetim biçimini
41 – İngiliz
Cromwell krallıktan cumhuriyete çevirmiş, ama 1653'ten
1658
ölünceye kadar Devlet Koruyucu Lord unvanı ile
ülkeyi tek başına idare etmiştir.

1847
Alexander Bilim insanı ve mucitti. Telefonun mucidi olarak
42 – İskoç
Graham Bell tanınır.
1922
 1881
Alexander Bakteriyolog ve tıp insanıydı. ''Penisilin''i bulan
43 – İskoç
Fleming kişidir.
1955

İngiliz klasik liberal düşüncenin öncüsü

olanfilozoftu. Düşünce özgürlüğünü, insan
1632
eylemlerini akla göre düzenlemek anlayışını en
44 John Locke – İngiliz
geniş ölçüde yayan ilk düşünür olduğu
1704
için Avrupa'daki Aydınlanma Çağı'nın gerçek
kurucusu olarak kabul edilir.

Klasik müzik döneminden Romantik döneme geçiş

1770
Ludwig van sürecine büyük katkı sağlamış ve gelmiş geçmiş en
45 – Alman
Beethoven ünlü ve en etkileyici bestecilerden biri olarak kabul
1827
edilen piyanist ve besteciydi.

1901
Werner Fizikçiydi. En ünlü çalışması, kendi ismiyle
46 – Alman
Heisenberg anılan Belirsizlik İlkesi'dir.
1976
 1787 Sanatçı
Louis
47 – Fransız ve kimyagerdi. Dagerreyotipi adlı fotoğrafik görünt
Daguerre
1851 ü elde etme yöntemini bulmuştur.

Devrim önderi, 11 yıl boyunca yönettiği Büyük

Kolombiya'nın kurucusu ve ilk devlet
1783
İspanyo başkanıydı. Kolombiya, Venezuela, Ekvador, Peru v
48 Simón Bolívar –
l e Bolivya'nın bağımsızlığını sağladı; İspanyol
1830
İmparatorluğu'na karşı başlatılan bağımsızlık
hareketinin siyasi ve askerî lideri oldu.

Filozof, matematikçi ve bilim insanıydı. Daha önce

1596 birbirinden ayrı olan geometri ve cebir alanlarını
René
49 – Fransız birleştirerek analitik geometriyi icat etti.
Descartes
1650 Ayrıca modern felsefenin kurucularından biri
olarak kabul edilir.

Michelangelo 1475
Rönesans dönemi ressamı, heykeltıraşı, mimarı ve
50 Michelangelo – İtalyan
şairiydi.
Buonarroti 1564

 okumayı yeni bitirdim, tavsiye ederim, her ne kadar kitabı eline alan herkes atatürk'ü
arasa da ilk 100'ün içinde yok. sonraki sayfalarda dikkate değer kişilerin arasında ismi
zikrediliyor. biraz ingiliz taraftarlığı kokuyor. gereksiz bir kaç kişi var gibi. okutulan
resmi tarih dışında değerli/etkin insanları tanımak için birebir. kişiler hakkında çok
kısa özet geçiyor. tanımak istediğiniz kişileri not edip, bilahare araştırmak gerekiyor.
beyinter
12.04.2010 11:43
 500.000'den fazla satmış, 15 dil çevirisi olan, objektif bakış açısıyla değerlendirilmiş ve
tüm dünya otoriterlerince kabul görmüş michael h. hart kitabı.

listenin en başında hz. muhammed yer almaktadır.

liste şu şekilde:

1. muhammed (571-632), islamın kurucusu,

2. isaac newton (1642-1727), modern fiziğin kurucusu
3. jesus christus (7 m.ö.-30), hıristiyan dininin kurucusu
4. gautama buddha (563-483 m.ö.), budizm'in kurucusu
5. konfüçyus (551-479 m.ö.), çinli ahlak ve devlet filozofu
6. paulus (4 m.ö.-64), en büyük hıristiyan misyoner.
7. ts'ai lun (50-114), kağıdın çinli kaşifi
8. johannes gutenberg (1400 öncesi - 1468), matbaanın kaşifi
9. christoph kolomb (1451-1506), amerika’nın en önemli kaşifi
10. albert einstein (1879-1955), 20. asrın en büyük fen bilimcisi (rölativite teorisi)
11. karl marx (1818-1883), komünizmin teorisyeni (friedrich engels ile birlikte)
12. louis pasteur (1822-1895), mikrobiyolojinin kurucusu, koruyucu aşılar yaptı
13. galileo galilei (1564-1642), teleskop astronomisinin kurucusu
14. aristo (384-322 m.ö.), batı felsefesine mantığı soktu
15. lenin (1870-1924), bolşevik gücü rusya'da başarıya ulaştırdı.
16. musa (1300 m.ö.), yahudi monoteizmini kanunlaştırdı, yahudileri mısır'dan çıkardı.
17. charles darwin (1809-1882), modern evrim teorisinin kurucusu.
18. shih huang ti (260-209 m.ö.), ilk birleşik çin devletini zorla kurdu.
19. augustus (63 m.ö. -14), roma imparatorluğunun önemli hükümdarı.
20. mao tse-tung (1893-1976), çin komünizminin kurucusu
21. cengiz han (1167-1227), moğol imparatorluğunun kurucusu.
22. öklid (365-300 m.ö.), geometrinin kurucusu
23. martin luther (1483-1546), protestan reformcu
24. nikolaus kopernikus (1473 - 1543), modern astronominin kurucusu
25. james watt (1736-1819), buharlı makinanın kaşifi.
26. büyük konstantin (280 sonrası 337'e kadar), roma imparatorluğunun ilk hıristiyan
kayzeri.
27. george washington (1732-1799), abd'yi bağımsızlığına kavuşturdu; ilk amerikan
başkan.
28. michael faraday (1791-1867), elektromanyetizmin, motor ve jeneratörün
prensiplerinin kaşifi.
29. james c. maxwell (1831-1879), elektromanyetizmin kanunlarını keşfetti.
30. wright kardeşler, orville (1871 ila 1948) ve wilbur (1867-1912), ilk motorlu uçağı
yaptılar.
31. antoine lavoisier (1743-1794), modern kimyanın kurucusu (elementar analiz).
32. sigmund freud (1856-1939). psikanalizin kurucusu.
33. büyük iskender (356-323 m.ö.), şarkta yunan kültürünü yaydı.
34. i. napolyon (1769-1821), napolyon kodunu oluşturdu, birçok modern kanun
kitaplarının örneği.
35. adolf hitler (1889-1945), ikinci dünya savaşı'nı çıkardı.
36. william shakespeare (1563 ila 1616), dünya edebiyatının en önemli drama yazarı.
37. adam smith (1723-1790), klasik ulusal ekonominin kurucusu.
38. thomas a. edison (1847-1931). en başarılı kaşif (ampül, elektrik fabrikası, ses kaydı
vd.)
39. antoni van leeuwenhoek (1632 ila 1723), mikropları keşfetti.
40. eflatun (427-347 m.ö.), bilgi öğretisi batı felsefesini etkiledi.
41 guglielmo marconi (1847-1937), telsiz-telgrafın kaşifi.
42. ludwig van beethoven (1770 ila 1827), onun yapıtı müziğe yeni boyutlar kazandırdı.
43. werner heisenberg (1901 -1976), kuantum mekaniğinin kurucusu.
44. alexander g. bell (1847-1922], telefonun kaşifi.
45. alexander fleming (1881-1955), penisilini keşfetti.
46. simon bolivar (1783-1830), latin amerika'yı kurtardı.
47. oliver cromwell (1599-1658), onun yönetiminde ingiltere cumhuriyet oldu.
48. john locke (1632-1704), aydınlanma felsefesinin kurucusu
49. michelangelo (1475-1564), rönesans heykel traşçısı, ressam ve mimar
50. ii. urban (1035-1099), papa, haçlı seferleri başlattı.
51. i. ömer (580-644), halife, islam imparatorluğu'nun organizatörü.
52. ashoka (273-236 m.ö.), hindistan'da budizm'i yaydı.
53. augustinus (354-430), kilise hocası
54. max planck (1858-1947), kuantum teorisini formüle etti.
55. johann calvin (1509-1564), kalvinizmin kurucusu
56. william t. g. morton (1819 bis 1868), eter narkozunu tıbba kazandırdı.
57. william harvey (1578-1657), kan dolaşımını keşfetti.
58. henri becquerel (1852-1908) radyoaktiviteyi keşfetti.
59. gregor mendel (1822-1884), kalıtım öğretisini açıkladı.
60. joseph lister (1827-1912), antiseptik yara tedavisini geliştirdi.
61. nikolaus otto (1832-1891), dört taktlı motoru inşa etti
62. louis daguerre (1787-1851), ilk kullanışlı fotoğraf yapma usulünü buldu.
63. josef stalin (1879-1953], sscb'yi vahşi bir baskı ile yönetti.
64. rene descartes (1596-1650), rasyonalizmin savunucusu.
65. julius sezar (100-44 m.ö.), jülyen takvimini yürürlüğe soktu ve galile'yi fethetti.
66. francisco pizarro (1478 ila 1541), inka imparatorluğunu fethetti.
67. hernan cortes (1485-1547), aztek imparatorluğunu fethetti.
68. i. isabella (1451-1504), ispanya'yı birleştirdi ve kolomb'u finanse etti
69. fatih wilhelm (1027 ila 1087), ingiltere'yi fethetti.
70. thomas jefferson (1743-1826). abd'nin bağımsızlık bildirisi'ni formüle etti.
71. jean jacques rousseau (1712-1778), fransız devriminin öncüsü
72. edward jenner (1749-1823), çiçek hastalığı aşısını geliştirdi.
73. wilhelm röntgen (1845-1923), ismiyle maruf röntgen ışınlarını keşfetti.
74. johann sebastian bach (1685 ila 1750), onun kompozisyonları yeni müziğin temelini
attı.
75. lao tse (480-390 m.ö.), taoizm'in tebliğcisi.
76. enrico fermi (1901-1954), ilk atom reaktörünü kurdu.
77. thomas malthus (1766-1834), ilk nüfus bilimcisi
78. francis bacon (1561-1626), ingiliz ampirizminin kurucusu.
79. voltaire (1694-1778), avrupa aydınlanmasının en önemli temsilcisi.
80. john f. kennedy (1917-1963), apollo uzay programını başlattı. (aya iniş)
81. gregory pincus (1903-1967). ilk hormonel doğum kontrolü hapını geliştirdi.
82. sui wen ti (541-604), çin'in tekrar birleşmesini sağladı.
83. mani (216-276), fars maniheizminin kurucusu.
84. vasco da gama (1469-1524), hindistan'a giden su yolunu buldu.
 85. büyük şarlman (742-814), ortaçağın kutsal roma imparatorluğu'nun kurucusu.
86. büyük kyros (590 ila 529 m.ö.), eski fars dünya imparatorluğunun kurucusu.
87. leonhard eller (1707-1783), matematik ve fizik arasındaki ilişkiyi buldu.
88. niccolo makyavelli (1469-1527), rönesansın devlet filozofu.
89. zerdüşt (628-553 m.ö.), farslı din kurucusu.
90. menes (3100 m.ö.), mısır'ın kuzey ve güney imparatorluklarını birleştirdi.
91. deli petro (1672-1725). rusya'yı batıya açtı.
92. meng tzu (372-289 m.ö.), aydınlanmış bir yönetimin çinli savunucusu.
93 john dalton (1766-1844), modern atom teorisinin kurucusu.
94. homer (800 m.ö.), 'ilyada' ve 'odyssee' yapıtlarıyla ölümsüz oldu.
95. i. elisabeth (1533-1603), büyük biritanya'yı bir dünya gücü haline getirdi.
96. i. jüstinyanus (487-565), roma hukukunu yazılı hale getirdi.
97. johannes kepler (1571-1630), gezegenlerin yörüngelerinin kanunlarını buldu.
98. pablo picasso (1881-1973), modern ressamlığın kurucusu.
99. mahawira (477 m.ö.), hindli jainizmin kurucusu.
100. niels bohr (1885-1962), ilk atom modelini geliştirdi.
 2. baskıda picasso'nun isminin listeden silindiği kitaptır.
2. baskıda eklenen kişiler (gorbaçov, rutherford, ford) silinenler (bohr, picasso,
becquerel)
ayrıca hart'ın liste 200 kişilik olsaydı ekleyeceklerim dediği şeref listesinde
mustafa kemal atatürk
a. lincoln
picasso
meryem ana
kubilay han
i. kant
i. muaviye
da vinci
socrates
roosevelt
hegel
hammurabi
hz. ibrahim
gandhi
bismark,