Γυμνάσιο Αγ.

Παρασκευής Γεροσκήπου Σχολική Χρονιά 2019-2020

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ – ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ (Γ)

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2020

ΚΕΙΜΕΝΑ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Λαϊκή Παράδοση και Λογοτεχνία

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ: Δημοτική Ποίηση

• Ο γυρισμός του ξενιτεμένου, σελ. 78 βιβλίου Λογοτεχνίας Α΄ Γυμνασίου: Ο λόγος ανάγκη της
ψυχής.
• Ο Γιαννάκης, σελ. 79 βιβλίου Λογοτεχνίας Α΄ Γυμνασίου: Ο λόγος ανάγκη της ψυχής.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ (βλ. Σημειώσεις Τετραδίου)

1. Ορισμός Δημοτικού Τραγουδιού.

2. Κατηγορίες Δημοτικών Τραγουδιών.
3. Χαρακτηριστικά Δημοτικών Τραγουδιών.

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Α. Να συμπληρώσετε την κάθε μία από τις πιο κάτω προτάσεις με μία από τις τρεις (3) επιλογές που
ακολουθούν (α, β, ή γ), ώστε να σχηματιστεί μια ορθή νοηματικά πρόταση. Κυκλώστε το γράμμα που
αντιστοιχεί στην ορθή απάντηση.

1. Το χαρακτηριστικό των δημοτικών τραγουδιών που εντοπίζουμε στο πιο κάτω απόσπασμα από το
τραγούδι «Ο γυρισμός του ξενιτεμένου» είναι:

(α) Προσωποποίηση
(β) Νόμος των τριών
(γ) Άσκοπα ερωτήματα

– Έχεις μηλιά στην πόρτα σου και κλήμα στην αυλή σου,
κι έχεις και με τα χέρια σου μια λεϊμονιά φυτέψει.
1
Γυμνάσιο Αγ. Παρασκευής Γεροσκήπου Σχολική Χρονιά 2019-2020

2. Το χαρακτηριστικό των δημοτικών τραγουδιών που εντοπίζουμε στο πιο κάτω απόσπασμα από το
τραγούδι «Ο γυρισμός του ξενιτεμένου» είναι:

(α) Άσκοπα ερωτήματα

(β) Υπερβολή
(γ) Χρήση συμβολικού αριθμού τρία

– Γιατί δακρύζεις, λυγερή, και βαριαναστενάζεις;

Μήνα πεινάς, μήνα διψάς, μην έχεις κακή μάνα;
Μήτε πεινώ, μήτε διψώ, μήτ’ έχω κακή μάνα·
ξένε μου, κι αν εδάκρυσα, κι αν βαριαναστενάζω,
τον άντρα ’χω στην ξενιτιάν εδώ και δέκα χρόνους.
[…]

3. Ο στίχος των δημοτικών τραγουδιών είναι:

(α) Ιαμβικός δεκατετρασύλλαβος

(β) Ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος
(γ) Τροχαϊκός δεκαπεντασύλλαβος

4. Με τον όρο παραλλαγή δηλώνεται:

(α) ένα πολύστιχο δημοτικό τραγούδι

(β) ένα αφηγηματικό δημοτικό τραγούδι
(γ) η διαφορετική μορφή του ίδιου δημοτικού τραγουδιού από τόπο σε τόπο

5. Τα δημοτικά τραγούδια φέρουν αυτή την ονομασία, γιατί:

(α) είναι δημιουργήματα του λαού

(β) είναι δημιουργήματα ενός συγκεκριμένου ποιητή
(γ) αποτελούν μέρος της επώνυμης λογοτεχνίας

6. Στα δημοτικά τραγούδια:

(α) κυριαρχούν τα επίθετα

(β) κυριαρχούν τα ουσιαστικά και τα ρήματα
(γ) ο λόγος δεν είναι λιτός
2
Γυμνάσιο Αγ. Παρασκευής Γεροσκήπου Σχολική Χρονιά 2019-2020

Β. 1. Να αναφέρετε τρεις (3) κατηγορίες δημοτικών τραγουδιών που γνωρίζετε.

2. Σε ποια κατηγορία δημοτικών τραγουδιών εντάσσεται το τραγούδι «Ο γυρισμός του ξενιτεμένου»;
Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με αναφορά σε δύο (2) στοιχεία.

Γ. Αφού μελετήσετε το δημοτικό τραγούδι «Ο γυρισμός του ξενιτεμένου», να εντοπίσετε σε αυτό

τέσσερα (4) χαρακτηριστικά των δημοτικών τραγουδιών, τεκμηριώνοντας την απάντησή σας με
σχετικούς στίχους (λέξεις ή φράσεις).

1.

2.

3.

4.

Δ. Το δημοτικό τραγούδι «Ο γυρισμός του ξενιτεμένου» πραγματεύεται το θέμα της ξενιτειάς:

1. Ποιο είναι το πρόσωπο που ξενιτεύεται και ποιο το πρόσωπο που μένει πίσω και υποφέρει;

2. Με ποιους τρόπους εκδηλώνει τον πόνο του το πρόσωπο που μένει πίσω;

3
Γυμνάσιο Αγ. Παρασκευής Γεροσκήπου Σχολική Χρονιά 2019-2020

Ε. Να συγκρίνετε τα δημοτικά τραγούδια «Ο γυρισμός του ξενιτεμένου» και «Ο Γιαννάκης» και να

εντοπίσετε δύο (2) διαφορές ως προς το περιεχόμενό τους.

ΣΤ. Στο δημοτικό τραγούδι «Ο γυρισμός του ξενιτεμένου» η επιστροφή του ξενιτεμένου παρουσιάζεται
ως γεγονός. Στο τραγούδι «Ο Γιαννάκης» ποιο τέλος (φαίνεται ότι) θα έχει η περιπέτεια του
ξενιτεμένου ήρωα και πώς προοικονομείται (=προετοιμάζεται) αυτό το τέλος;

Ζ. Στα δημοτικά τραγούδια «Ο γυρισμός του ξενιτεμένου» και «Ο Γιαννάκης» είναι κοινή η χρήση του
διαλόγου: (1) Να καταγράψετε ένα (1) απόσπασμα από κάθε κείμενο, στο οποίο φαίνεται η χρήση
διαλόγου. (2) Ποια είναι η λειτουργία του διαλόγου σε κάθε περίπτωση;