Χημεία Α’ Λυκείου MYP 5

Φ.Ε.19
Ονοματεπώνυμο:____________________________ Τμήμα:_______ Ημερομηνία:_________

Κεφ.2 Η γλώσσα της χημείας – Ονοματολογία ανόργανων χημικών ενώσεων: §2.4 UNIT 1

1. Βασικές πληροφορίες
- Για την ονομασία των ανόργανων χημικών ενώσεων που πραγματεύεται η φετινή Χημεία
θα πρέπει να μας είναι οικείοι σε σημαντικό βαθμό οι πίνακες των σελ.63, 64 του σχολικού
βιβλίου ή/και οι αντίστοιχοι πίνακες που περιέχονται στα ΦΕ17,18.
- Στην Ελλάδα ακόμη συνηθίζεται, διαφορετικά από αυτό που προβλέπεται διεθνώς, οι
ανόργανες χημικές ενώσεις να ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ Α_ _ _ _ _ _ _ ΑΠΟ ΟΤΙ ΓΡΑΦΟΝΤΑΙ. Δηλαδή:
το δ_ _ _ _ _ _ (και α_ _ _ _ _ _ _) τμήμα της ένωσης να διαβάζεται π_ _ _ _
και στη συνέχεια να διαβάζεται το π_ _ _ _ (και θ_ _ _ _ _) τμήμα.
- Υπαρχουν γενικά αρκετές εξαιρέσεις και υποπεριπτώσεις που αφορούν στην ονομασία
των ενώσεων -για τις οποίες θα συζητούμε κατά περίπτωση όταν τις συναντάμε- αλλά
παρακάτω παρουσιάζεται ένας ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΚΟΡΜΟΣ ο οποίος ακολουθείται για την
ονομασία τους, με την προϋπόθεση ότι είναι γνωστός ο χημικός τύπος μιας ένωσης.

2. Α. ΑΛΑΤΑ
Τα άλατα είναι ιοντικές ενώσεις που περιέχουν κατιόν Μ (μέταλλο ή θετικό πολυατομικό
ιόν) και ανιόν Α (αμέταλλο εκτός Ο ή αρνητικό πολυατομικό ιόν): ΜΨΑΧ
(όπου τα ψ και x δείχνουν την αναλογία ανιόντων και κατιόντων στην ιοντική ένωση).

ΑΛΑΤΑ
Το ανιόν περιέχει οξυγόνο Το ανιόν δεν περιέχει οξυγόνο

όνομα ανιόντος με
όνομα ανιόντος
+ κατάληξη: ούχο +
όνομα του μετάλλου
όνομα του μετάλλου ή
ή του θετικού
του θετικού
πολυατομικού ιόντος
πολυατομικού ιόντος

Αν το μέταλλο έχει πολλούς

Ca3(PO4)2: φωσφορικό ασβέστιο Α.Ο. τότε αυτός δηλώνεται NaCℓ: χλωριούχο νάτριο
ZnCO3: ανθρακικός ψευδάργυρος με λατινικό αριθμό εντός KCN: κυανιούχο κάλιο
ΚHSO4: όξινο θειικό κάλιο παρένθεσης NH4I: Ιωδιούχο αμμώνιο

Βa(CℓO)2:
FeS: θειούχος σίδηρος (ΙΙ) MgBr2:
FeCℓ3: χλωριούχος σίδηρος (ΙΙΙ)
Aℓ(NO3)3:
Aℓ2S3:
CuSO4:
Κ2CO3:
CaCℓ2:

NH4CℓO3:

1 ΚΑ, Τμήμα Φυσικών Επιστημών 2022-2023

 Χημεία Α’ Λυκείου MYP 5

Β. ΒΑΣΕΙΣ
Σύμφωνα με τη θεωρία του χημικού Arrhenius (…θυμίσου τη Γ’ Γυμνασίου), βάσεις είναι
ενώσεις που όταν διαλυθούν στο νερό παρέχουν ΟΗ - (ανιόντα υδροξειδίου): Μ(ΟΗ)x
(όπου με Μ συμβολίζεται ένα μέταλλο και με x o αριθμός οξείδωσης του μετάλλου).

ΒΑΣΕΙΣ

υδροξείδιο του
+
όνομα του μετάλλου

KOH:
NaOH: υδροξείδιο του νατρίου
Ca(ΟΗ)2: υδροξείδιο του ασβεστίου
Aℓ(ΟΗ)3:

Αν το μέταλλο έχει πολλούς Α.Ο. τότε αυτός δηλώνεται με λατινικό αριθμό εντός παρένθεσης

Fe(OH)2: υδροξείδιο του σιδήρου (ΙΙ)

CuΟΗ:

Γ. ΟΞΕΑ
Σύμφωνα με τη θεωρία του χημικού Arrhenius (…πάλι από Γ’ Γυμνασίου), οξέα είναι οι
υδρογονούχες ενώσεις που όταν διαλυθούν στο νερό παρέχουν Η + (κατιόντα
υδρογόνου): ΗxΑ (όπου με A συμβολίζεται ένα αμέταλλο ή μια ομάδα ατόμων και με x
o αριθμός οξείδωσης του Α).
ΟΞΕΑ

Το Α δεν περιέχει οξυγόνο

Το Α περιέχει οξυγόνο

όνομα του Α ύδρο

+ +
οξύ όνομα του Α

ΗΝO3: νιτρικό οξύ ΗBr: υδροβρώμιο

Η2S: υδρόθειο
ΗCℓO2: χλωριώδες οξύ
ΗCN: υδροκυάνιο
Η2SO4: θειικό οξύ

Η3PΟ4: ΗF:

Η2CO3: ΗCℓ:

ΗCℓO4: ΗI:
2 ΚΑ, Τμήμα Φυσικών Επιστημών 2022-2023
 Χημεία Α’ Λυκείου MYP 5

Δ. ΟΞΕΙΔΙΑ
Οξείδια ονομάζονται οι ενώσεις των στοιχείων με το οξυγόνο και τα περισσότερα (όχι
όλα) έχουν γενικό τύπο: Σ(2)Οx (όπου x είναι ο αριθμός οξείδωσης του στοιχείου Σ).

ΟΞΕΙΔΙΑ

Το Σ είναι μέταλλο Το Σ είναι αμέταλλο

οξείδιο του Αριθμητικό πρόθεμα

+ (μον-, δι-, τρι- κ.λπ) *
όνομα του μετάλλου +
οξείδιο του
+
όνομα του αμετάλλου
CaO: οξείδιο του ασβεστίου
Αℓ2O3: οξείδιο του αργιλίου

CO: μον οξείδιο του άνθρακα

Na2O: CO2: δι οξείδιο του άνθρακα

ΒaO:
Ν2O3:
Αν το μέταλλο έχει πολλούς
Α.Ο. τότε αυτός δηλώνεται SO3:
με λατινικό αριθμό εντός
παρένθεσης N2O5:

*: χρησιμοποιείται γενικά και σε

Cu2O: οξείδιο του χαλκού (Ι) άλλες περιπτώσεις ενώσεων
Fe2O3: αμετάλλων με αμέταλλα:
PCℓ3: τρι χλωριούχος φώσφορος
PCℓ5:

3 ΚΑ, Τμήμα Φυσικών Επιστημών 2022-2023

Χημεία Α’ Λυκείου MYP 5

3. Εφαρμογές
Α. 63. Να γράψετε στην τελευταία στήλη τα ζεύγη που αντιστοιχούν τα γράμματα της
πρώτης στήλης που παρουσιάζουν χημικούς τύπους ενώσεων με τους αριθμούς
της δεύτερης στήλης που αναφέρονται στις ονομασίες των ενώσεων αυτών.

Χημικοί τύποι Ονομασίες Ζεύγη

A. H2SO4 1. οξείδιο του αργιλίου

B. Ba(OH)2 2. υδροχλώριο

Γ. CO2 3. υδρογονούχο αργίλιο

Δ. AℓH3 4. θειικό οξύ

Ε. Aℓ2Ο3 5. διοξείδιο του άνθρακα

Z. Aℓ2S3 6.υδροξείδιο του βαρίου

H. HCℓ 7. θειώδες αργίλιο

Θ. Aℓ2(SO3)3 8. θειούχο αργίλιο

62. Να ονομάσετε τις παρακάτω ενώσεις:

1. K2O ________________________ 6. Aℓ2S3 _________________________________________

2. Ba(OH)2 _____________________ 7. Zn(NO3)2 ____________________________________

3. NaI _________________________ 8. FeBr3 _________________________________________

4. CaCℓ2 _____________________________________ 9. NH3 ___________________________________________

5. HCℓO3 ____________________________________ 10. MgO _________________________

11. Ca(NO3)2 ________________________________ 16. FePO4 _____________________________________

12. CaCO3 __________________________________ 17. KNO3 ______________________________________

13. NO2 _____________________________________ 18. H2S _________________________

14. CuOH ______________________ 19. H3PO4 _____________________________________

15. (NH4)2SO4 ______________________________ 20. HCN ________________________

4 ΚΑ, Τμήμα Φυσικών Επιστημών 2022-2023

 Χημεία Α’ Λυκείου MYP 5

Β. Να συμπληρώσετε τα κενά του παρακάτω πίνακα με τους χημικούς τύπους των

ενώσεων που μπορούν να σχηματίσουν τα ιόντα της πρώτης οριζόντιας σειράς με αυτά
της πρώτης κατακόρυφης (βλέπε παράδειγμα). Στη συνέχεια, μετά τον πίνακα, να
γράψετε τις ονομασίες των αντίστοιχων χημικών ενώσεων.

NO3- ClO2- SO42- PO43- S 2- OH- Cl- O2-

1 2 3 4 5 6 7 8
Na+

9 10 11 12 13 14 15 16
Ca2+

17 18 19 20 21 22 23 24
Cu2+

25 26 28 29 30 31 32
Al3+ Al2(SO4)3

33 34 35 36 37 38 39 40
Fe3+

41 42 43 44 45 46 47 48
NH4+

49 50 51 52 53 54 55 56
H+

1 2 3 4 5 6 7 8

9 10 11 12 13 14 15 16

17 18 19 20 21 22 23 24

25 26 27 28 29 30 31 32

33 34 35 36 37 38 39 40

41 42 43 44 45 46 47 48

49 50 51 52 53 54 55 56

5 ΚΑ, Τμήμα Φυσικών Επιστημών 2022-2023

 Χημεία Α’ Λυκείου MYP 5

Για το Επόμενο Μάθημα

Θεωρία
Μελέτη των συμπληρωμένων σημείων του Φύλλου Εργασίας, των σημειώσεών σας και
μελέτη από το σχολικό βιβλίο:
- §2.4 (σελ. 63-66).

Ερωτήσεις/ Ασκήσεις/ Προβλήματα/ Εργασίες

Α. Να ολοκληρώσετε τη συμπλήρωση των υπολοίπων σημείων του Φύλλου Εργασίας.
Β. Να συμπληρώσετε ΕΠΙ ΤΟΥ ΦΥΛΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ την παρακάτω άσκηση. (Σημείωση: Για
λόγους ευκολίας έχει διατηρηθεί η αρίθμηση που ακολουθεί το σχολικό βιβλίο στο
συγκεκριμένο κεφάλαιο που πραγματευόμαστε).
64. Να συμπληρώσετε τα κενά του παρακάτω πίνακα με τους χημικούς τύπους
των ενώσεων που μπορούν να σχηματίσουν τα ιόντα της πρώτης οριζόντιας
σειράς με αυτά της πρώτης κατακόρυφης (βλέπε παράδειγμα). Στη συνέχεια, μετά
τον πίνακα, να γράψετε τις ονομασίες των αντίστοιχων χημικών ενώσεων.

BrO3- CO32- HSO4- SO42- OH- I- O2-

1 2 3 4 5 6 7
K+

8 9 10 11 12 14
Ba2+ BaI2

15 16 17 18 19 20 21
Cu+

22 23 24 25 26 27 28
Fe2+

29 30 31 32 33 34 35
Aℓ3+

36 37 38 39 40 41 42
H+

1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11 12 BaI2 14

15 16 17 18 19 20 21

22 23 24 25 26 27 28

29 30 31 32 33 34 35

36 37 38 39 40 41 42

6 ΚΑ, Τμήμα Φυσικών Επιστημών 2022-2023

 Χημεία Α’ Λυκείου MYP 5

61. Να γράψετε τους χημικούς τύπους των ενώσεων:

1. χλωριούχο ασβέστιο, 2. ιωδιούχο κάλιο, 3. υδροξείδιο του ασβεστίου,
4. νιτρικός άργυρος, 5. χλωρικό κάλιο, 6. θειούχο μαγνήσιο,
7. ανθρακικό νάτριο, 8. θειϊκό αργίλιο, 9. θειϊκός σίδηρος (ΙΙ),
10. ανθρακικό αργίλιο, 11. οξείδιο του νατρίου, 12. βρωμιούχος ψευδάργυρος,
13. φωσφορικό μαγνήσιο, 14. υδρόθειο, 15. φθοριούχος μόλυβδος (ΙΙ),
16. αζωτούχο αργίλιο, 17. φωσφορικό αμμώνιο, 18. κυανιούχο κάλιο,
19. χλωρικό ασβέστιο, 20. αμμωνία.

1 2 3 4

5 6 7 8

9 10 11 12

13 14 15 16

17 18 19 20

7 ΚΑ, Τμήμα Φυσικών Επιστημών 2022-2023