Γραμματική -Α και Β κλίση ουσιαστικών

Α’ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
Περιλαμβάνει: αρσενικά: -ας, -ης
θηλυκά: -α, -η
(ουδέτερα δεν έχει)

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:
Ενικός αριθμός
-ας -ης -α -η
ονομ. ὁ ταμίας ὁ ποιητής ἡ ἀνδρεία ἡ ὕλη
γεν. τοῦ τοῦ ποιητοῦ τῆς ἀνδρείας τῆς ὕλης
δοτ. ταμίου τῷ ποιητῄ τῇ ἀνδρείᾳ τῇ ὕλῃ
αιτ. τῷ ταμίᾳ τόν ποιητήν τήν ἀνδρείαν τήν ὕλην
κλητ. τόν ταμίαν ὦ ποιητά ὦ ἀνδρεία ὦ ὕλη
ὦ ταμία

Ο πληθυντικός είναι κοινός για όλα τα ουσιαστικά κι ακολουθεί το

θηλυκό άρθρο!

Πληθυντικός αριθμός
ονομ. οἱ ταμίαι οἱ ποιηταί αἱ ἀνδρεῖαι αἱ ὕλαι
γεν. τῶν ταμιῶν τῶν ποιητῶν τῶν ἀνδρειῶν τῶν ὑλῶν
δοτ. τοῖς ταμίαις τοῖς ποιηταίς ταῖς ἀνδρείαις ταῖς ὕλαις
αιτ. τούς ταμίας τούς ποιητάς τάς ἀνδρείας τάς ὕλας
κλητ. ὦ ταμίαι ὦ ποιηταί ὦ ἀνδρεῖαι ὦ ὕλαι

Παρατηρήσεις

1.    Η κατάληξη –ας είναι μακρόχρονη, π.χ. τούς ποιητάς, τῆς σφαίρας
2.    Η δίφθογγος αι, όταν βρίσκεται στο τέλος κλιτής λέξης (πλην ευκτικής
ρήματος), είναι βραχεία
3.    Η γενική πληθυντικού των ουσιαστικών α’ κλίσης, ΠΑΝΤΑ τονίζεται
στη λήγουσα και περισπάται, τῶν ποιητῶν, τῶν σφαιρῶν
4.    Η γενική και δοτική των ουσιαστικών α’ κλίσης, όταν τονίζονται στη
λήγουσα, περισπώνται και στους δύο αριθμούς, τῆς πηγῆς- τῇ πηγῇ, τοῦ
νικητοῦ- τῷ νικητῇ
5.    Τα οξύτονα και παροξύτονα διατηρούν το τόνο τους στην ίδια συλλαβή
σε όλες τις πτώσεις (στη γενική τονίζονται όλα στη λήγουσα) [βλ. τα
παραδειγματα ἡ ὕλη, ὁ ποιητής κλπ.]
6.    Τα περισσότερα αρσενικά σε –ης κάνουν την κλητική τους σε --α
βραχύ.
ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ: α.)όσα τελειώνουν σε –δης η κλιτική τους
β.) το κύριο όνομα Αἰσχύνης τελειώνει σε -η

7.    Θηλυκά σε –α στη γενική και δοτική ενικού:

α) διατηρούν το –α αν πριν από αυτό υπάρχει φωνήεν ή ρ
β) τρέπουν το –α σε –η αν πριν από το –α υπάρχει σύμφωνο εκτός από ρ.
[βλέπε τα παρακάτω παραδείγματα]

Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός

ονομ. ἡ μᾶζα ἡ ὥρα αἱ μᾶζαι αἱ ὥραι
γεν. τῆς μᾶζης τῆς ὥρας τῶν μαζῶν τῶν ὡρῶν
δοτ. τῇ μᾶζῃ τῇ ὥρᾳ ταῖς μᾶζαις ταῖς ὥραις
αιτ. τήν μᾶζαν τήν ὥραν τάς μᾶζας τάς ὥρας
κλητ. ὦ μᾶζα ὦ ὥρα ὦ μᾶζαι ὦ ὥραι
 Β΄ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
Περιλαμβάνει:
Αρσενικά: -ος
Θηλυκά: -ος
Ουδέτερα: -ον

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:
Ενικός αριθμός
ονομ. ὁ νόμος ὁ λοιμός ἡ ἄμπελος ἡ ὁδός τό τέκνον
γεν. τοῦ νόμου τοῦ λοιμοῦ τῆς ἀμπέλου τῆς ὁδοῦ τοῦ
δοτ. τῷ νόμῳ τῷ λοιμῷ τῇ ἀμπέλῳ τῇ ὁδῷ τέκνου
αιτ. τόν νόμον τόν λοιμόν τήν ἄμπελον τήν ὁδόν τῶ τέκνῳ
κλητ. ὦ νόμε ὦ λοιμέ ὦ ἄμπελε ὦ ὁδέ τό τέκνον
ὦ τέκνον
Πληθυντικός αριθμός
ονομ. οἱ νόμοι οἱ λοιμοί αἱ ἄμπελοι αἱ ὁδοί τά τέκνα
γεν. τῶν νόμων τῶν λοιμῶν τῶν τῶν τῶν
δοτ. τοῖς τοῖς ἀμπέλων ὁδῶν τέκνων
αιτ. νόμοις λοιμοῖς ταῖς ταῖς τοῖς
κλητ. τούς τούς ἀμπέλοις ὁδοῖς τέκνοις
νόμους λοιμούς τάς τάς τά τέκνα
ὦ νόμοι ὦ λοιμοί ἀμπέλους ὁδούς ὦ τέκνα
ὦ ἄμπελοι ὦ ὁδοί

παρατηρήσεις

1.    Η κατάληξη –α στον πληθυντικό των ουδετέρων είναι βραχεία (τά

τέκνᾰ)
2.    Το οι (και το αι) στο τέλος κλιτής λέξης (εκτός από την περίπτωση της
ευκτικής) και όταν δεν ακολουθεί άλλο γράμμα είναι βραχέα και όχι
μακρά
3.    Η γενική και η δοτική όταν τονίζονται στη λήγουσα παίρνουν
περισπωμένη (και στους δύο αριθμούς) (τοῖς λοιμοῖς)
4.    Όταν η λήγουσα είναι μακρόχρονη, η προπαραλήγουσα ΔΕΝ τονίζεται
και έτσι ο τόνος πέφτει στην παραλήγουσα (τάς ἀμπέλους)