Πάτερ (27/10/22)

Αυτή είναι η ομορφιά των θεολογικών σποδών, μελετάμε πώς έχει οργανωθεί η ορατή Εκκλησία, η οποία
είναι εικόνα του αοράτου, του Αγίου Πνεύματος. Η ορατή Εκκλησία ιδρύθηκε την ημέρα της Πεντηκοστής ,
αλλά η Εκκλησία είναι το Άγιο Πνεύμα που υπάρχει από πριν την δημιουργία του κόσμου. Να
αμαρτήσουμε εναντίων αυτής της οργάνωσης της Εκκλησίας, η οποία φέρει στους κόλπους της το αόρατο,
το Άγιο Πνεύμα, είναι μεγάλη αμαρτία.

(σελ 7)  από το καλείν

Εκκλησία  Το σύνολο των ανθρώπων που πιστεύουν στον Ιησού Χριστού και τον
(εκκαλείν) αναγνωρίζουν ως Δημιουργό και Σωτήρα τους και ζουν σύμφωνα με τη
διδασκαλία Του
 Θρησκευτική κοινωνία, γεννήθηκε την ημέρα της Πεντηκοστής – συγκεκριμένη
χρονική στιγμή και αναπτύσσεται ανάλογα με τους νόμους της κοινωνικής
ανάπτυξης
 Ο όρος εκκλησία
- αναφέρεται στην ΚΔ, με την έννοια της ιδρυμένης από τον Ιησού Χριστού
θρησκευτικής κοινωνίας
- κατ’οίκον συνάντηση των πιστών
- το σύνολο των πιστών μίας πόλης/ μίας περιοχής
- το ναό
- το σύνολο των πιστών ως Σώμα Χριστού
Εκκλησιαστική - κάθε μορφής έκφραση και εκδήλωση των μελών της Εκκλησίας (δες σελ.8)
Ιστορία
Πηγές (της 1ης  Η ΚΔ
χιλιετίας)  Αυτοκρατορική νομοθεσία -σχέσεις (πολιτών μεταξύ τους και Εκκλ-κράτος)
 Τα Πρακτικά και οι κανόνες των τοπικών και οικομενικών συνοδών
 Έγγραφα
 Εκκλησιαστικά τυπικά (Notitiae Episcopatum)
 διοικητική διάρθρωση (?)
 το πρωτόκολλο
 Τα έργα των εκκλησιαστικών ιστορικών – την Ανατολή, όλες οι εκκλ ιστορίες
γράφονται μέχρι τα τέλη του 6ου αιώνα. Μετά, η Εκκλησία είναι οργανικό και
αναπόσπαστο μέλος της βυζαντινής κοινωνίας
 Τα έργα των ιστοριογράφων, χρονογράφων, βραχέα χρονικά, ενθυμήσεις
 Αγιολογικά έργα (βίοι αγίων)
 Τα έργα των Πατέρων (δογματικά κ.α.)
 Μνημεία, επιγραφές, έργα ζωγραφικής και μικροτεχνίας, άμφια, σφραγίδες,
νομίσματα
 Ρητορικά έργα, επιστολογραφία
 Βοηθητικές επιστήμες (γλώσσες, χρονολογία, γεωγραφία,
εκκλησιαστική φιλολογία, η ιστορία των θρησκειών, η διπλωματική
Διαίρεση (1η 1-313 - ανάπτυξη σε συνθήκες εξωτερικής πίεσης
χιλιετία) - 1ος αιώνας= Αποστολική εποχή
- 100-313 (Το Διάταγμα των Μεδιολάνων)= πρώιμος/αρχέγονος
Χριστιανισμός
313- 1054 - επίσημη θρησκεία
- ανάπτυξη, διαμόρφωση διδασκαλίας και πολιτεύματος
- οργάνωση της ιεραποστολικής δραστηριότητας της
1.Χρονολόγηση  ολυμπιάδες (Έλληνες)  Η ινδικτιώνα (indictio)
 υπατική θητεία [stagiu militar] - 15 χρονών= ο κύκλος διάρκειας ενός
 (Ρωμαίοι)/ (μετά το 541) αρίθμηση
των ετών μετά την υπατεία του
τελευταίου
 Διονύσιος ο Μικρός
- Μέτρηση του χρόνου από κτίσεως
κόσμου (δημιουργία του κόμσου-
γέννηση του Χριστού=5509 χρόνια)
- Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος το έτος 6296
(5509+787)
φόρου
- Αρχή= 1η Σεπτεμβρίου
- Η ενδιάμεση περίοδος (ινδικτιών γ’=
το 3ο από τα 15 έτη)
- Crumel- πίνακες αντιστοιχία
ινδικτιώνων- ετών

Διωγμοί = - Λιθοβολισμός του Στεφάνου

κυνήγι, - Εκδίωξη των αποστόλων Παύλου και Βαρνάβα από την Αντιόχεια
καταδίωξη- με
- Θεολογική προοπτική- βελτίωση των αμαρτωλών και δοκιμασία και επιβεβαίωση
αυτήν την έννοια
των δικαίων
αναφέρεται στην
ΚΔ
5. Αιτία -διαφοράς ισχύος ανάμεσα στους ανθρώπους
Διωγμών -επιθυμία διατήρησης της ισχύος, υπεροψία, ο ισχυρότερος νιώθει ότι απειλείται από
τον ανίσχυρο
-άρνηση των χριστιανών να συμμετέχουν στην δημόσια λατρεία (Ρωμαϊκή αυτοκρ)
- άγνοια της λατρευτικής έκφρασης (σελ.22)
4. Λατρεία του  η Ρωμαική αυτοκρατορία
Αυτοκράτορα - οργανωμένη
- ισχυρή
- πολιτισμένη
 παράγοντας ενότητας της = η στάση της αυτοκρατορίας απέναντι στις θρησκείες
όλων
 στη Ρώμη- η δημόσια τιμή και λατρεία των θεών ήταν από τον νόμο υποχρεωτική -
>άρνηση συμμόρφωση= ασέβεια -> τιμωρία
 ο αυτοκράτορας
- Pontifex maximus= Μέγιστος Αρχιερέας
- «ο αυτοκρ=θεός»
- ιεροποίηση της διοίκησης (sacralizarea administratiei/conducere)
 η λατρεία του αυτοκράτορα και θεών
- συνεκτικός δεσμός μεταξύ των πολίτων και του αυτοκρ.
- ανανέωση της υποτέλειας (supunere) και της νομιμοφροσύνης προς τον αυτοκρ.
- Άρνηση= απείθεια στους νόμους, ασέβεια στους θεούς, αθεΐα, έγκλημα
καθοσιώσεως,διατάραξη της «ιεροποιημένης» δημόσιας τάξης, έσχατη προδοσία
6. Γιατί ο = επιτρεπόμενη θρησκεία
Χριστιανσιμός  1ος λόγος= δεν ήταν πατροπαράδοτη θρησκεία μίας πόλης/ ενός λαού
δεν πήρε Religio  η πίστη των χριστιανών στον Ένα και μοναδικό Θεό
Licita  ολοκληρωτική αφοσίωση= προσήλωση στην διδασκαλία του Ευαγγελίου =>
κατάργηση 1) των δεσμών με όλες τις άλλες θρησκείες 2) κάθε συμμετοχής στις
τελετές τους
 οι κατηγορίες
 ο τρόπος ζωής (θεωρήθηκε μισανθρωπία= οι χριστιανοί είναι εχθροί του
ανθρωπίνου γένους)
- μη συναναστροφή με Χριστιανούς
- μυστήριο -> προκατάληψη ->μίσος εναντίων τους
- οι τελετές τους δεν ήταν δημόσιες
- συναντιόταν σε ιδιωτικούς χώρους, «αδελφοί», χαιρετισμός= ο ασπασμός την
ειρήνης
7. Διωγμοί από Εβραίους
- η συμπεριφορά των εβραίων απέναντι τους χριστιανούς αποτελεί αιτία διώξεως τους από τους Ρωμαίους
- έκφραση :δίωξη εναντίον του Χριστού και των πιστών
-εμφάνιση :1ες δεκαετίες της εξάπλωσης του Χριστιανισμού
Θρησκευτικοί  δυσπιστία ότι ο Ιησούς είναι ο Μεσσίας (κατά την διάρκεια της ζωής Του/αργότερα)
λόγοι => ο διωγμός Του, σταύρωση
 ο Ιησούς = Βασιλέας
 ζήλια/φθόνος
- για την απήχηση και την αποδοχή της διδασκαλίας του Χριστού (μέσω των
Αποστόλων)
- για το ότι κάποιοι ομόπιστοί τους εγκατέλειπαν την πατροπαράδοτη πίστη
- αντίδραση στην διαιωνιζόμενη διδασκαλία του Ιησού

Έμμεσα  τροφοδοτούσαν τη ρωμαϊκή διοίκηση με υλικό εναντίων των Χ/νων

 προκαλούσαν τις αρχές να λάβουν μέτρα εναντίον τους

- η επανάσταση των Ιουδαίων (71 μ.Χ.)

 κόστισε την καταστροφή της Ιερουσαλήμ
 μειώθηκε η διάθεση των Εβραίων να προκαλούν αναταραχή (tulburare) με καταδίωξη και
καταγγελίες (acuzatii)
8. Περίοδοι και Χαρακτήρας διωγμών
1η (1ος - Νέρωνας- Δομιτιανός
αιώνα) - περιστατικοί
- ασάφεια στα κίνητρα και στους σκοπούς
- χαρακτηριστικά- στην συνείδηση των περισσότερων ο Χριστιανισμός δεν ξεχωρίζεται
από τον Ιουδαϊσμό
2η - Τραϊανός – Φίλιππος ο Άραβας
- Ειδικές διατάξεις και τοπικού χαρακτήρα
3η - Δέκιος – Διοκλητιανός
- Διωγμοί βάσει συγκεκριμένου διατάγματος σε ολόκληρη αυτοκρατορία

1η περίοδος
Νέρωνας (54-68)  συγκυρία (conjuctura)= η πυρκαγιάς της Ρώμης (64 μ.Χ.) και όχι οι
θρησκευτικές πεποιθήσεις τους
 ένοχοι= οι Χριστιανοί [ανάμεσα τους- οι Απ. Πέτρος και Παύλος]
(=>περίτεχνα βασανιστήρια)
Δομιτιανός (81-  ο διωγμός είχε σχέση με τον αυτοκράτορα (καχυποψία και αγονία να
96) διατηρηθεί στον θρόνο)
 οικονομικό κίνητρο
- φόνοι – πολλοί επίσημοι άντρες της Ρώμης
 - εξορισμοί
- δήμευση των περιουσιών

2η περίοδος
1. Τραϊανός (98-117)
-σημαντικά στοιχεία/πληροφορίες από την αλληλογραφία του αυτοκράτορα με τον Πλίνιο τον Νεώρερο
1. οι Χριστιανοί δεν πρέπει απλώς να αναζητούνται
2. καταγγελίες -> παραδέχονται ότι είναι -> τιμωρία
3. δεν γίνονται δεκτές οι ανώνυμες καταγγελίες
**ένα στοιχείο που ενοχλεί (δες σελ.36)- οι οπαδοί της νέας θρησκείας συμπεριφέρονται πρώτα ως
χριστιανοί (άρνηση θυσίας στα αγάλματα [των θεών +αυτοκράτορα] και μετά ως Ρωμαίοι πολίτες)
- εταιρείες/ κολλέγια= ενώσεις με σκοπό την αλληλοβοήθεια των μελών της
-ειδικές διατάξεις = απαγόρευσαν τις συναντήσεις των χριστιανών συχνότερα από 1 φορά/μήνα (το ίδιο
σύμβαινε και με τις εταιρίες)
- Δίκη (judecata)
 είσαι χριστιανός ?
 αν ναι- ρώτα ξανά, μαζί με απειλές
 αν επιμένουν- τιμωρία/εκτέλεση (εξαιτίας της εμμονής τους και όχι των πεποιθήσεων τους)
 «για το όνομα και μόνον» (per nomen ipsum)
2. Αδριανός
- η στάση που δημιουργήθηκε από τον Τραϊανού δεν άλλαξε επί Αδριανού
- οι απλοί πολίτες
 Εχθρική στάση εναντίων των χριστιανών
 Μόνο για την ομολογία ότι είναι χριστιανοί- καταδίκη, θάνατος
 Εκτόνωση της οργής του λαού, οι αυτοκράτορες δεν ενδιαφέρονται για το θέμα
c. Μάρκος Αυρήλιος - φιλόσοφος, συγγραφέας
- δεν άλλαξε η στάση
-αλλά δεν σταμάτησε η εναντίον τους επιθετικότητα, διότι
 Εμφανίστηκε μια σειρά εξωτερικών παραγόντων (επιδημίες, κτλ)= τέλος για την pax Romana, ο θυμός
των θεών
 Αναζήτηση υπευθύνων= οι χριστιανοί
*Κόμμοδος
3. Σεπτίμιος – ουδέτερη στάση

3η περίοδος
- Στόχος – επιστροφή στην πατρογονική πίστη
- Δέκιος
 248= εορτασμός της χιλιετίας της Ρώμης
 Υποχρέωση για όλους τους Ρωμαίους πολίτες να επιστέψουν στην λατρεία των αρχαίων
θεοτήτων της
 Εμφανίζονται οι πεπτωκότες
- Βαλεριανός
 Έλαβε μέτρα ειδικά και συγκεκριμένα μόνο για τους χριστιανούς
 257, Αύγουστο- γράμματα με διάφορους ορισμούς (δες 39) με σκοπό
 Η αποστέρηση των χριστιανών από τις κεφαλές τους
 Η εμπόδιση των λατρευτικών συγκεντρώσεων
  258, Αύγουστο- άλλα μέτρα (σελ.40)
 Δεν εμφανίζονται πεπτωκότες

- Γαλλιηνός
 Αναίρεσε (αναιρώ= a combate) το διάταγμα του πατέρα του (Βαλεριανός)
 Το διάταγμά του- πρώτη φορά που ένας Ρωμαίος αυτοκράτορας απευθύνεται στους επισκόπους
(θρησκευτικούς ηγέτες)
 Αναγνωρίζει το δικαίωμα της κατοχής περιουσίας

9. Πεπτωκότες / «αποστάτες»/ lapsi

-κατά την 3η περίοδο των διωγμών
-εξαιτίας των βασανιστηρίων, πολλοί χριστιανοί λύγησαν [λυγίζω= a ceda] και υπάκουσαν στις εντολές του
διατάγματος
-σε αυτό συνέβαλε το έξης- οι «νεόφυτοι»/ νεοφώτιστοι Χρ/νοι
 Έγιναν χριστιανοί κατά την διάρκεια της ειρήνης
 Απροετοίμαστοι + ανίδεοι όσο αφορά την πίστη
 Το αποτέλεσμα- οι πεπτωκότες
- Πολλοί μετάνιωσαν
 Κατέφυγαν στις κοινότητες τους
 Αναζήτησαν τρόπους να συγχωρεθούν
 Ήθελαν να είναι μέλη της κοινωνίας
-μια πραγματικότητα – κατάλογοι μαρτύρων vs κατηγορίες παραπτωμάτων (δες σελ.38)

10. Διατάγματα Διοκλητιανού

- προηγήθηκε από την «μικρή ειρήνη»=40 χρόνια (ελεύθεροι χριστιανοί, τελούν τα θρησκευτικά
καθήκοντα) => ανάπτυξη, δεν αρκούν οι υπάρχοντες ναοί + χτίζονται καινούργιοι
- σκοπός= να ξαναδώσει δύναμη, ακεραιότητα (integritate) και αίγλη (faima) στην αυτοκρατορία
-καινούργιο σύστημα διοίκησης = η τετραρχία
-επηρεάστηκε από τους εθνικούς ιερείς και συγγραφείς
- μέριμνα ο στρατός υπάκουος στους θεούς και στον ίδιο
 Απάιτηση (cerinta) από όλους να εκφράσουν την πίστη και την νομιμοφροσύνη στην αρχαία
θρησκεία και να προσφέρουν θυσίες στους θείους της Ρώμης => εξελίχθηκε σε μορφή διωγμού (για
να μην προσφέρουν θυσίες, οι Χρ/μοι εγκατέλειπαν τις θέσεις στο στράτευμα)

11. 4 Διατάγματα Διοκλητιανού

-ξεκινά τον Φεβ 303
-ο πιο βασανιστικός διωγμός => πολλοί μάρτυρες και πεπτωκότες (μια καινούργια κατηγορία=traditores,
εκείνοι που παρέδωσαν ιερά βιβλία)
-διατάγματα
1 2 3 4
-κατεδάφιση ναών - φυλάκιση όλων -υποχρέωση με κάθε -γενίκευση της
-καύση ιερών βιβλίων των ηγετών τρόπο των απαίτησης όλων των
-απώλεια τιμών και προνομίων φυλακισμένων να Χρ/νων να προσφέρουν
- στέρηση της ελευθερίας των προσφέρουν θυσίες θυσίες παντού, σε κάθε
διοικητικών υπαλλήλων πόλη της αυτοκρ.

12. Διατάγματα Γαλερίου -311

-ανοχή, σταματά τους διωγμούς
- η μόνη υποχρέωση- οι Χρ/νοι να παρακαλούν τον θεό τους για την σωτηρία των αρχόντων, δημοσιών
πραγμάτων και δικής τους
13. Διατάγματα Μεδιολανών- 313
- Κωνσταντίνος και Λικνίος
- ελευθερία στους Χρ/νους και σε όλους να ακολουθούν την θρησκεία με όποιον τρόπο θέλουν
-κανείς να μην έχει εξουσία να εμποδίσει με κανέναν τρόπο όποιον θέλει να ακολουθήσει την θρησκεία των
Χρ/νων
-καινούργια πρωτεύουσα με εμφανή χριστιανικό χαρακτήρα
- ο Χριστιανισμός=επίσημη θρησκεία
 Τετραρχία και Έξαρχοι
Πενταρχία και Αρχιεπίσκοποι/ Πατριάρχες

-τετραρχία
 μοίρασμα της αυτοκρατορίας σε δύο θέματα που θα διοικούν δύο άγουστοι που θα βοηθιούνται από
έναν καίσαρα ο καθένας του
 ο Διοκλητιανός (284-305), για να αποτρέψει τις διαμάχες για τον αυτοκρατορικό θρόνο, επινόησε
ένα καινούργιο σύστημα διοίκησης της αυτοκρατορίας – η τετραρχία, μοιράζοντας την
αυτοκρατορία σε 2 τμήματα που θα διοικούν δύο αύγουστοι και θα βοηθιούνται από έναν καίσαρα
ο καθένας
- ο αυτοκράτορας Μέγας Κωνσταντίνος (306-337) – διαίρεση του κράτους σε 4 θέματα

(4) Θέματα/ (1)Ανατολής- με 5 Διοικήσεις (2)Ιλλυρικο (3)Ιταλία (4)Γαλλία

Τμήματα
Τετραρχία 1. Αίγυπτος ( ο Αλεξάνδρειας = έξαρχος της
και 1)
Έξαρχοι 2. Μ. Ανατολή (ο Αντιοχείας= έξαρχος της
από την διαίρεση της 2. Ανατολής
2)
3. Θράκη (ο Ηρακλείας= έξαρχος της 3)
4. Ασία (ο Εφέσου= έξαρχος της 4)
5. Πόντος (ο Καισαρείας= έξαρχος της 5)
*έξαρχος= ο έξαρχος μητροπολίτης της
πρωτεύουσας της Διοίκησης (6ος κανόνας
Α’ Οικ.Σ)
Πενταρχία 5 καινούργιες διοικητικές μονάδες
και 1. Ρώμης- Ιλλυρικού, Ιταλίας, Γαλλίας
Πατριαρχι 2. Κων/πόλης – Ασία, Πόντος, Θράκης
κό 3. Αλεξάνδρειας – Αιγύπτου
Σύστημα , 4. Αντιοχείας
Δ’ Οικ. Σ 5. Ιεροσολύμων
*ο τίτλος= αρχιεπίσκοπος 2,3,4,5= οι
προκαθήμενοι των επισημότατων 5 θρόνων της
Ανατολής (*μετά τον 5ο αιώνα, εμφανίστηκε και
παγιώθηκε ο τίτλος πατριάρχης)
* για την Ρώμη- πάπας
* ο τίτλος «οικουμενικός» πατριάρχης
- χρησιμοποιήθηκε για 1η φορά ως προσφώνηση
του πάπα Ακακίου (472-488)
- τιμητικό τίτλο, χωρίς επιπλέον εξουσία και
χωρίς να ανατρέψει την εξουσία της πενταρχίας,
που προστέθηκε για 1η φορά στην υπογραφή του
πατριάρχη Γερμανού Β’ (1222-1240). Έκτοτε
αποτελεί διεθνώς ο κατεξοχήν τίτλος του
πατριάρχη Κων/πόλεως
ύ ς ς
 στην Α’ Οικ.Σ
- η Κων/πόλη ήταν επισκοπή,
υπαγόμενη στη μητρόπολη Ηρακλείας
 μέχρι την Β’ Οικ.Σ
- αναπτύσσεται και με τον 3ος
κανόνας της Συνόδου αναδείχθηκε ως
έναν καινούργιο φορέα διοίκησης, τον
επίσκοπο Ρώμης (ο οποίος γίνεται
αρχιεπίσκοπος, δηλαδή ανεξάρτητος
από τον οικείο Μητροπολίτη),
ορίζοντας σ ’αυτόν πρεσβεία τιμής
μετά τον επίσκοπο Ρώμης.
- ο επίσκοπος Κ/πόλης δεν έχει
επαρχία ή όρια δικαιοδοσίας και κατά
συνέπεια σύνοδο επισκόπων
 Δ’ Οικ.Σ, 28ος κανόνας
- αποκτά 1. δομή και οργάνωση, 2.
επαρχίες και 3. σύνοδο επισκόπων
- 3 μέχρι τότε ανεξάρτητες επαρχίες/
διοικήσεις υπάγονται στην Κων/πόλη-
Ποντικής, Ασιανής Θράκης – ο
επίσκοπός Κων/πόλης θα χειροτονεί
τους μητροπολίτες τους, αλλά και
αναθέτει και την χειροτονία των
επισκόπων των «εν βαρβαρικοίς των
προειρημένων Διοικήσεων», δηλαδή
επαρχίες που δεν υπαγόταν σε κάποια
επαρχιακή σύνοδο
- αργότερα- Ανατολικό Ιλλύριο, οι
επαρχίες της κάτω Ιταλίας και από
την ιεραποστολή στη Ρωσία, τις
Παραδουνάβιες χώρες, την Βουλγαρία

A’/1η – 325, Νίκαια,

Β’/2η – 381, Κων/πόλη
Γ’/3η – 431, Έφεσος
Δ’/4η – 451, Χαλκηδόνα
Ε’/5η – 553, Κων/πόλη
ΣΤ’/6η- 680-681, Κων/πόλη
Ζ’/7η – 787, Νίκαια

Χρονολογική παρουσίαση των γεγονότων

284-305 Διοκλητιανός αυτοκράτορας

- επινόηση της τετραρχίας
303, Ο Μεγάλος Διωγμός (Διοκλιτηανός )
Φεβ

307 Μελιτιανό σχίσμα στην Αλεξάνδρεια (δες αποφάσεις Α’ Οικ.Σ.)

-ο επίσκοπος Θηβαίδας Μελέτιος – χειροτονεί παράνομα επισκόπους (ήταν πολύ
αυστηρός με τους πεπτωκότες)
313 Διάταγμα Μεδιολάνων
318 ο Άρειος άρχισε να κηρύττει
318/319 1. ο Αλέξανδρος, επ. Αλεξάνδρειας – συγκαλεί τοπική σύνοδο
- καταδίκασαν την διδασκαλία του
- καθαίρεσαν τον ίδιο και τους υποστηρικτές του
2. δεύτερη σύνοδος στην Αλεξάνδρεια (παρών ο επ. Κορδούης Όσιο,
αυτοκρατορικός απεσταλμένος στην Αλεξάνδρεια)
η
325 1 /Α΄ Οικ.Σ, Νίκαια, αρειανισμός
355 Σύνοδος στην Τύρο της Φοινίκης, των Μελετιανών
- καταδίκασε τον Μ. Αθανάσιο
- αποκατέστησε τους Μελιτιανούς επισκόπους που καθαιρέθηκαν από την Α’Οικ.Σ.
381 2η/ Β΄ Οικ.Σ, Κων/πόλεως, Ανατολική σύνοδος
- αναγνωρίστηκε ως οικουμενική από την Δ’ Οικ.Σ
- αιρέσεις
1. Νεοαρειανισμός – Ευνόμιος
2. τον Απολλινάριος, επ. Λαοδικείας, αρχικά φίλος του Μ. Αθ και Β
3. Πνευματομάχοι- ο Μακεδόνιος
- 3ος κανόνας- πρεσβεία τιμής μετά τον επ. Ρώμης στον επ.Κων/πόλεως
- 7ος κανόνας- ο τρόπος προέλευσης των αιρετικών στην ορθοδιξία
428 ο Νεστόριος ανήλθε στον πατριαρχικό θρόνο της Κων/πόλεως – μονοφυσιτισμός
- ήπια σύγκρουση Κύριλλου Αλεξάνδρειας-Νεστόριος
- ο Νεστόριος αμετακίνητος
- ο Κύριλλος απευθύνεται στον πάπα Ρώμης για να τον ενημερώσει
430 -σύνοδος στην Ρώμη- αποκήρυξε τη διδασκαλία του Νεστορίου
-σύνοδος στην Αλεξάνδρεια- επικύρωσε τις θεολογικές θέσεις του Κυρίλλου (Οι
δώδεκα αναθεματισμοί)
-ακολουθεί διχασμός στην Εκκλησία ()
431 3η / Γ’ Οικ.Σ, Έφεσος
- με σκοπό να διατυπωθεί η ορθόδοξη διδασκαλία ως προς το μυστήριο της
ενανθρωπίσεως και τη σχέση των δύο φύσεων στο πρόσωπο του Ιησού
Χριστού
- αίρεση – δύοφυσιτισμός/ Νεστοριανισμός (δύο εν Χριστώ φύσεις, χωρίς να δεχθεί
την πραγματική και υποστατική ένωσή τους )
- αρχή στις 22 Ιουλίου, εξαιτίας καθυστερήσεων (στη sacra, 7 Ιουλίου)
1. 1η συνεδρίαση, αναθεμάτισε και κήρυξε τον Νεστόριο και τη διδασκαλία του
2. αναγνωρίστηκε ως ορθόδοξη η επιστολή του Κυρίλλου προς τον Νεστόριο
με τους 12 αναθεματισμούς
 παρασύνοδος του Ιωάννη Αντιοχείας (άργησε, ήταν φίλος του Νεστορίου), 17
Ιουλίου
- καταδίκασαν τους 12 αναθεματισμούς του Κυρίλλου
- καθαίρεσαν τον Κύριλλο Αλεξάνδρειας
433 Ο «Όρος των Διαλλαγών»
448 Ενδημούσα σύνοδος, Κων/πόλης
- ο πατριάρχης Φλαβιανός συγκάλεσε σύνοδο στην Κων/πόλη και ο Ευτυχής
(μονοφυσιτισμός) καταγγέλθηκε ως αιρετικός
- αυτή η απόφαση κοινοποιήθηκε και στους προκαθήμενους των άλλων
Εκκλησιών – η απάντηση του πάπα Ρώμης Λέων Α΄ προς τον πατριάρχη
Φλαβιανό= ο Τόμος του Λέοντος (αναγνωρίστηκε ως δογματικό κείμενο από
την Δ’ Οικ.Σ

449 Ληστρική Σύνοδος, Έφεσος

- ο Ευτυχής αισθάνεται αδικημένος
- ο αυτοκρ. Θεοδόσιος Β’
1. συγκάλεσε σύνοδο στην Έφεσο για να αθωώσει τον Ευτυχή
2. απέκλεισε από την προεδρία τον Φλαβιανό και όρισε τον Διόσκορο
Αλεξάνδρειας (φανερό υποστηρικτής του Ευτυχή), που κατάφερε να
αποκαταστήσει ως ορθόδοξο τον Ευτυχή
3. καθαίρεσαν
 τον Κων/πόλεως Φλαβιανό
 τον Ίβα Εδέσσης
 τον Κύρου Θεοδώρητο
449 Σύνοδος στη Ρώμη
450 Σύνοδος στην Κων/πόλη- και οι δύο σύνοδοι καταδίκασαν ως «Ληστρική» τη
σύνοδο του Διοσκόρου και επανέλαβαν την καταδίκη του Ευτυχή
451 4η / Δ’ Οικουμενική Σύνοδος, Χαλκηδόνα
- αίρεση- μονοφυσιτισμός (αρχιμ. Ευτυχής)
- 28ος κανόνας – Ιδρυτικός Τόμος Πατριαρχείου Κων/πόλεως
- αποκατέστησε τους επισκόπους Θεοδώρητο Κύρου και Ίβα Εδέσσης
(καθαιρέθηκαν από τη ληστρική σύνοδο, αφού πρώτα αναθεμάτισαν τον
Νεστόριο και τον Ευτυχή)
- αναγνώρισε την Β’ Οικουμενική Σύνοδο (ως οικουμενική)
475 Εγκύκλιος του αυτοκράτορα Βασιλίσκου, διάταγμα με το οποίο
- υπέβαλε τον μονοφυσιτισμό
- παραμέριζε τη Σύνοδο της Χαλκηδόνας
- αναγνώρισε τις δύο συνόδους της Εφέσσου (Γ’ Οικ, 431 και Ληστρική 449)
- αποδοκίμαζε τις πλάνες του Ευτυχή
482 Ενωτικόν του αυτοκράτορα Ζήνωνος
- το συνέταξε ο πατριάρχης Κων/πόλεως Ακάκιος, αλλά το εξέδωσε ο Ζήνων
- εξέθεσε την πίστη όπως περιέχεται στο σύμβολο Νικαίας -Κων/πόλεως και
στην Γ΄ Οικ.Σύνοδο
- αναθεμάτισε τον Νεστόριο και τον Ευτυχή
- δεχόταν τους 12 αναθεματισμούς του Κυρίλλου Αλεξανδρείας
- αποδοκίμαζε την Δ’ Οικ. Σ
484 Ακακιανό σχίσμα- 2η Σχίσμα με τη Δύση
519-533
543 Διάταγμα του Ιουστινιανού
- καταδικάστηκε ο Ωριγένης και οι ωριγενιστές
544-553 - ο Θεόδωρος Ασκιδάς (ωριγενιστής, υπέγραψε το διάταγμα του Ιουστινιανού το
543, μετά την πίεση), πρότεινε την καταδίκη τριών συμμάχων και φίλων του
Νεστορίου
1. Θεοδώρητος Κύρου
2. Ίβα Εδεσσης
3. Θεόδωρος Μοψουεστιάς
- η καταδίκη των «Τριών Κεφαλαίων», με διάταγμα του Ιουστινιανού, το 544 ->2
δυσκολίες
1. ο Θεόδωρος Μουψουεστίας καταδικαζόταν ύστερα από χρόνια μετά το
θάνατό του
2.
3. οι άλλοι δύο επίσκοποι είχαν αναθεματιστεί τον Νεστόριο, αθωώθηκαν
και αποκαταστάθηκαν στην Δ’ Οικ.Σ
η
553 5 / Ε’ Οικουμενική Σύνοδος, Κων/πόλεως – 0 κανόνες
-αίρεση- μονοφυσιτισμός, Ωριγένης
-καταδικάστηκαν τα «Τρία Κεφάλαια»- τα πρόσωπα και τα έργα τους
- καταδίκασε τους μεγάλους αιρεσιάρχες (Ωριγένης και άλλοι)

- ο πάπας Βιγίλιο αναγκάστηκε να αναγνωρίσει την σύνοδο

-οι αποφάσεις της συνόδου δεν έγιναν δεκτές από όλους και προκάλεσαν
αντιδράσεις
-η καταδίκη των «Τριών Κεφαλαίων» δεν έφερε τη συμφιλίωση των μονοφυσιτών
και των ορθοδόξων
589 Σύνοδος του Τολέδο, Ισπανία
-1η εμφάνιση του filioque, με αφορμή τη προσπάθεια ελέγχου και περιορισμού
αρειανικών δοξασίων
638 «Έκθεσις»= διάταγμα του αυτοκράτορα Ηρακλείο
- επέβαλε τον Μονοθελητισμό (αφού πείστηκε από τον πατριάρχη Κων/πόλεως
Σέργιο, σπαδός του Μονοθελητισμού)
640 Σύνοδος στη Ρώμη, από τον πάπα Ιωάννη
-διεκήρυξε δύο θελήσεις και ενέργειες στον Χριστό
-καταδίκασε και αναθεμάτισε τον Μονοθελητισμό και τους πατριάρχες
Κων/πόλεως (Σέργιος, Πύρρος, Παύλος Α’) => σχίσμα μεταξύ Ρώμης- Ανατολής
648 Διάταγμα «Τύπος» του αυτοκράτορα Κων/πόλεως Κώνστας Β’
- κατάργησε το διάταγμα «Έκθεσις»
649 Σύνοδος στη Ρώμη, από τον πάπα Μαρτίνο
-βασίστηκε στην θεολογία του Μαξίμου
-επανέλαβε τους αναθεματισμούς των 3ων πατριαρχών Κων/πόλεως (Σέργιος,
Πύρρος, Παύλος Α’) => σχίσμα μεταξύ Ρώμης- Ανατολής
680-681 6η / ΣΤ’ Οικουμενική Σύνοδος, Κων/πόλεως – 0 κανόνες
-αίρεση- Μονοθελητισμός
-μορφή- Μάξιμος Ομολογητής
691 Πενθέκτη Σύνοδος, Κων/πόλεως – 120 κανόνες (συμπλήρωμα της 5ης και 6ης)
- από τον αυτοκρ. Ιουστινιανό Β’, 16 χρονών
 - 36ος κανόνας- επικυρώνει τον 28ος κανόνα της Δ’ Οικουμενικής Χαλκηδόνας
- 95ος κανόνας – ανανεώνει τον 7ο κανόνα της Β’ Οικουμενικής ως προς τον
τρόπο προέλευσης των αιρετικών στην ορθοδοξία, συμπεριλαμβάνοντας και
νέες αιρέσεις
- θεωρείται πεπλανημένη σύνοδο (Synodus erratica)
726 ο αυτοκράτορας Λέων Γ’ ο Ισαυρός – άρχισε να εκφράζεται αρνητικά εναντίων
των εικόνων
730 Ο Λέων Γ’ ο Ισαυρός συνέταξε διάταγμα που όριζε την καταστροφή των εικόνων
και συγκάλεσε σιλέντιον τον 17 Ιανουαρίου 730 (όλοι να το υπογράψουν)- δες και
άλλα μέτρα του στις σημειώσεις σελ.26
-μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη αντίδραση- από τον Ιωάννη Δαμασκηνό –
θεολογία περί εικόνων (έχει συνδέσει την απεικόνιση του Χριστού με το δόγμα
της ενσαρκώσεως)
740 Θάνατος του Λέοντα, ανήλθε στον θρόνο ο γιος του Κωνστάντιος (σφοδρότερος
πολέμιος των εικόνων από τον πατέρα του)
754 Εικοναμαχική Σύνοδος Ιέρειας
- ο αυτοκρ. Κωνστάντιος κάλεσε οικουμενική σύνοδο= Ακέφαλη Σύνοδος
- με τον όρο- καταδίκαζε την τιμή των εικόνων ως αντίθετη στην Αγ. Γραφή
και ενόχλησε τους μοναχούς
- η εικονομαχία πήρε μορφή μοναχομαχίας. Απώτερος σκοπός της
εικονομαχίας= ο περιορισμός την πανίσχυρης επιρροής του μοναχισμού
η
787 7 / Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος, Νίκαια , 350 μέλη και μεγάλος αριθμός μοναχών
-αίρεση- εικονομαχία
- οι αποφάσεις της συνόδου δεν έγιναν δεκτές από όλες τις Εκκλησίες, αν και
συγκλήθηκε ως οικουμενική (αναγνωρίστηκε ως οικουμενική από την ενδημούσα
σύνοδο στην Κων/πόλη [879-880], με επιχειρήματα του πατριάρχη Φωτίου)
794 Σύνοδος στη Φρανκφούρτη
- ο Φράγκος βασιλιάς Κάρολος ο Μέγας, με 2 αντιπροσώπους του πάπα-
καταδίκασε την σύνοδο της Νίκαιας
815 Εικονομαχική Σύνοδος, Αγ. Σοφία
-σύγκληση από τον αυτοκράτορα Λέοντα Ε’ ο Αρμένιος
-απέρριψε τις αποφάσεις της Ζ’ Οικουμενική Συνόδου
820 -δολοφονία του Λέοντα Ε’
-ο Μιχαήλ Β’ Τραυλό= ο διάδοχός του
 σταμάτησε τις διώξεις
 απέρριψε τις αποφάσεις της Ιέρειας και της Νίκαιας
843 - Σύνοδος στην Κων/πόλεως
 αυτοκράτρας – ο 3 ετών Μιχαήλ Γ’
 αντιβασιλεία- η μητέρα του Θοδώρα (τάχθηκε αμέσως υπέρ των εικόνων)
 πατριάρχης Κων/πόλεως – ο προ 7 ετών φυλακισμένος Μεθόδιος
- η σύνοδος αποφάσισε την αναστήλωση των εικόνων
Σχίσματα ανάμεσα στην ανατολική και δυτική Εκκλησία
843 Τέλος της Εικονομαχίας
847 ο Ιγνάτιος- πατριάρχης Κων/πόλεως
-ζηλωτής
-ακολούθησε τους Σουδήτες μοναχούς
-ήρθε σε σύγκρουση με το παλάτι και εξορίστηκε το 858
858 -ο Φώτιος – πατριάρχης Κων/πόλεως
-τότε, πάπας ήταν ο πάπας Νικόλαος (858-867)
861 Πρωτοδεύτερα Σύνοδος (2η ως κύρος μετά την Α’Οικ.Σ.)
-Κων/πόλεως
-σύγκληση – ο αυτοκρ. Μιχαήλ Γ’
-σκοπός- να επικυρώσουν τις αποφάσεις της Ζ’Οικ.Σ.
-αποφάσεις
1. επικύρωσε την καθαίρεση του Ιγνατίου
2. αναγνώρισε την εκλογή του Φωτίου ως κανονική
3. επικύρωσε την αναστύλωση των εικόνων
- 2 αντιπρόσωποι του πάπα ήταν παρόντες και αναγκαστικά υπέγραψαν τις
αποφάσεις της συνόδου
863 Σύνοδος στην Ρώμη
- αφού πρώτα εξοργίστηκε ο πάπας Νικόλαος
- καθαίρεσε τους αντιπροσώπους του (που υπέγραψαν τις αποφάσεις τις
παραπάνω συνόδου)
- καθαίρεσε τον Φώτιο ως σχισματικό
- αναγνώρισε ως πατριάρχη τον Ιγνάτιο

- ακολουθεί επιστολή του αυτοκράτορα Μιχαήλ προς τον πάπα Ιγνάτιο

 οι αποφάσεις του δεν είναι άκυρες , αφού κανένας δεν τον όρισε κριτή
 αποτέλεσμα της επιστολής – η αρχή μεγάλης έντασης Ανατολη-Δύση
846 -βάπτισμα του Βουλγάρου Βόρης
- η Κων/πόλη ανέλαβε τον εκχριστιανισμό των Βουλγάρων

-αργότερα
 ο Βόρης ζήτησε αυτονομία της εκκλησίας της Βουλγαρίας – αποτυχία
 ο ίδιος στράφηκε στον πάπα για βοήθεια, που καταπατά τον 28ο κανόνα
της Δ΄Οικ. Σ (που δίνει εξουσία στην Κων/πόλη στη Διοίκηση της Θράκης
και τις όμορες βαρβαρικές χώρες )
867 Σύνοδος του Φωτίου
-καθαίρεσε τον πάπα Νικόλαο Α’ (γιατί εισπήδησε σε ξένη εκκλησία)

-3 μήνες μετά την σύνοδο

1. πέθανε ο πάπας Νικόλαος Α’- γίνεται πάπας ο Αδριανός Β’
2. δολοφονήθηκε ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ’- διάδοχος ο Βασίλειος Μακεδών
(εκθρονίζει τον Φώτιο και ο Ιγνάτιος γίνεται ξανά πατριάρχης)
869 Σύνοδος στη Ρώμη, επί πάπα Αδριανό
- αναθεμάτισε τον Φώτιο και τους επισκόπους που έλαβαν μέρος στην
Πρωτοδευτέρα σύνοδο
869 Σύνοδος στη Κων/πόλη (8η Οικουμενική για τους Δυτικούς)
877 Θάνατος του Ιγνατίου, ο Φώτιος ανέβηκε πάλι στον πατριαρχικό θρόνο
879 Μεγάλη Σύνοδος / «Ψευδοσύνοδος» από τους Δυτικούς
-Κών/πόλη, Άγια Σοφία
-συγκλήθηκε από τον Φώτιο
-αναγνωρίστηκε ως Οικουμενική η Ζ’ Σύνοδο
-αποκατέστησε το σχίσμα του 861
 -με κανόνα- έμμεση ανεξαρτησία των δύο θρόνων (Κων/πόλη και Ρώμη)
907 - νέο σχίσμα, με αφορμή τον 4ο γάμο του Λέοντα ΣΤ’
 ο πατριάρχης Νικόλαος Μυστικός δεν δεχόταν τον γάμο και διέγραψε
τον πάπα από τα δίπτυχα
 ο πάπας υπέρ του γάμου
1014 - το filioque προστέθηκε από τον πάπα Βενέδικτο Η’ (αν και προηγουμένως ο
πάπας Λέων Γ΄ αρνήθηκε να το προσθέσει στο Σύμβολο της Πίστεως)
- ο πατριάρχης Κων/πόλεως Σέργιος Β’ τον διέγραψε από τα δίπτυχα και η
κοινωνία έπαψε
1052 - ο πατριάρχης Κων/πόλεως Μιχαήλ Κηρουλάριος έκλεισε τα μοναστήρια και
τους ναούς που είχαν οι δυτικοί στην πρωτεύουσα
- ο πάπας Λέων Θ΄ ήταν αιχμάλωτος των Νορμανδών και έστειλε
αντιπροσωπεία στην Κων/πόλη
 επικεφαλής τον καρδινάλιο Ουμβέρτο
 είχαν 2 αναπτητικές επιστολές με πολύ άσχημο τόνο (συντάκτης ήταν
ο Ουμβέρτος)
 ο πατριάρχης Μιχαήλ κατηγορούσαν για αντικανονική
επισκοπική επιλογή
 για αμφισβήτηση του παπικού πρωτείου
 για χρήση του τίτλου «οικουμενικός»
 για επέκταση της εκκλησιαστικής εξουσίας του στα λοιπά
πρεσβυγενή Πατριαρχεία της Ανατολής
 για κλείσιμο μονών και εκδίωξη Λατίνων ιερωνένων και
μοναχών από την Κων/πόλη
 ισχυριζόταν ότι
 το πρωτείο του πάπα έχει θεία προέλευση
 η πίστη της Ρωμαϊκής Εκκλησιάς είναι χωρίς λάθη
 κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να κρίνει τον πάπα
 ο πατριάρχης Κηρουλάριος που τον έκρινε
αναθεματίστηκε μόνος του
1054, 19 - οι αντιπρώσοποι του πάπα έφτασαν στη Κων/πόλη, με παραλλαγμένες
Απριλίου σφραγίδες των εγγράφων τους
- πέθανε ο πάπας Λέων Θ’
- ο πατριάρχης του είπε ότι δεν μπορούν να είναι αντιπρόσωποι νεκρού πάπα
- παρά τον θάνατο του πάπα, οι αντιπρόσωποί του έμειναν στην πόλη για να
αφορίσουν τον πατριάρχη (χωρίς να έχουν εντολή να το κάνουν)
1054, 16 - οι 3 αντιπρόσωποι μπήκαν στην Αγία Σοφία, την ώρα της Λειτουργίας
Ιουλίου - άφησαν επάνω στην Αγία Τράπεζα βούλα αφορισμού του πατριάρχη
Κηρουλάριο, του Λέοντος Αρχίδο και όλων των ομοφρόνων τους
 αυτό το μήνυμα συντάχθηκε από τον Ουμβέρτο και έλεγε ότι
 οι Ανατολικοί ακολουθούν ολόκληρη σειρά αιρέσεων
 έβγαλαν το filioque από το σύμβολο της πίστεως
 χρησιμοποιούν ένζυμο άρτο στην Θ. Λειτουργία …
1054, Σύνοδος στην Κών/πόλη
20/24 - αφορίστηκαν οι συντάκτες του εγγράφου, οι οποίοι θεωρήθηκαν ως όργανα
Ιουλίου του διοικητική της Ν. Ιταλίας Αργυρού
- καταδικάστηκαν οι καινοτομίες της Εκκλησίας Ρώμης
- διαγράφτηκε το όνομα του πάπα Ρώμης από τα εκκλησιαστικά Δίπτυχα (το
ίδιο το έκαναν και οι άλλες εκκλησίες – Αλεξανδρείας, Αντιοχείας,
Ιεροσολύμων και Ρωσίας)