Terroryzm na świecie

Wprowadzenie
Przeczytaj
Grafika interaktywna
Sprawdź się
Dla nauczyciela
 Terroryzm na świecie

Źródło: Pixabay License, h ps://pixabay.com/pl/service/terms/#license, dostępny w internecie: pixabay.com.

Konflikty towarzyszą ludziom od zawsze, a różne grupy i organizacje dążą do osiągnięcia

swoich celów nie tylko w pokojowy sposób, ale też poprzez uciekanie się do rozwiązań
siłowych, przemocowych, nierzadko z użyciem broni. Niekiedy stosowane metody są
bardzo drastyczne, a podjęte działania – tragiczne w skutkach. Na takich aktach agresji
cierpią nie tylko budynki rządowe czy bazy wojskowe, ale przede wszystkim ludność
cywilna.

Twoje cele

Omówisz, czym jest terroryzm i jakie są jego przyczyny.

Scharakteryzujesz skalę zagrożenia terroryzmem na świecie.
Wskażesz obszary zagrożone terroryzmem.
Przeczytaj

Terroryzm
Terroryzm to „uciekanie się przez różne organizacje polityczno‐społeczne, religijne
i międzynarodowe do stosowania przemocy, wywoływania strachu i nienawiści” (Fiszer
2013). Sam termin „terroryzm” pochodzi od łacińskiego terror, terroris, co oznacza
przerażenie i strach. Działania o charakterze terrorystycznym znane są od wieków, jednak
to w XX wieku przybrały na sile i intensywności. Przyczyniła się do tego przede wszystkim
zmieniająca się sytuacja geopolityczna, wzrost przepływu informacji oraz dostęp do coraz
nowszych technologii.

W historii odnotowano wiele przykładów terroryzmu. Miały one różne przyczyny, podłoże
oraz cele. Akty terroryzmu mogą być związane z chęcią narzucenia innym danej religii albo
być związane z ruchami niepodległościowymi czy wyzwoleńczymi. Poniżej przedstawiono
wybrane ataki o charakterze terrorystycznym mające miejsce w XX i XXI wieku.
Tabela 1. Wybrane ataki terrorystyczne w latach 1972–2016

(źródło: J.M. Fiszer,Terroryzm jako zagrożenie dla bezpieczeństwa euroatlantyckiego i nowego ładu międzynarodowego, [w:]

System euroatlantycki w wielobiegunowym ładzie międzynarodowym, red. J.M. Fiszer, P. Olszewski, Dom Wydawniczy Elipsa,
Warszawa 2013, s. 267–295; Global Terrorism Database.)

Rok Miejsce Cel ataku Napastnik Ofiary

18 osób:
sportowcy - 11
palestyńscy
1972 Monachium izraelscy podczas
terroryści sportowców
olimpiady -7
terrorystów

turecki fanatyk
Mehmet Ali Ağca,
prawdopodobnie na
1981 Watykan Jan Paweł II -
zlecenie bułgarskich
służb specjalnych
i KGB

1983 Bejrut Ambasada USA islamski dżihad 69 osób

kwatera główna
1983 Bejrut piechoty morskiej islamski dżihad 241 osób
USA
 Rok Miejsce Cel ataku Napastnik Ofiary
kwatera główna
1983 Bejrut francuskich islamski dżihad 58 osób
spadochroniarzy

centrum
1987 Barcelona ETA 21 osób
handlowe

libijski oficer służb

Samolot Boeing specjalnych
1988 Lockerbie 270 osób
747 linii PanAm Abdelbaset Ali
Mehmed al‐Megrahi

1995 Tokyo metro Aum Shinrikyō 11 osób

Nowy World Trade

2001 Al‐Kaida 2996 osób
Jork/Waszyngton Center/Pentagon

pociąg kolei
2004 Madryt Al‐Kaida 191 osób
podmiejskiej

2005 Londyn metro Al‐Kaida 52 osoby

stadion
2015 Paryż narodowy, Al‐Kaida 130 osób
centrum miasta

lotnisko i stacja
2016 Bruksela metra w centrum Państwo Islamskie 35 osób
miasta

2016 Nicea centrum miasta Państwo Islamskie 87 osób

centrum miasta,
2016 Berlin Państwo Islamskie 12 osób
jarmark

Kto stał lub stoi za atakami terrorystycznymi w Europie

Zachodniej?
Ataki terrorystyczne w Europie Zachodniej były lub są wynikiem działania między innymi
organizacji przedstawionych w poniższej tabeli.
Tabela 1. Wybrane organizacje terrorystyczne i ich cele
Nazwa
Kraj Aktywność Opis
organizacji
ETA
Celem ETA była walka o niepodległość
(Eskadi Ta Hiszpania 1959‐2018
Basków.
Askatasuna)
 Nazwa
Kraj Aktywność Opis
organizacji
IRA
Celem IRA była walka o niepodległość Irlandii
(Irish
Irlandia 1916‐2005 i późniejsze włączenie Irlandii Północnej do
Republican
kraju.
Army)

Celem była walka przeciwko ZSRR

w Afganistanie, później zminimalizowanie
Al‐Kaida świat od 1988
wpływu zachodniego świata (USA i Europy
Zachodniej) w krajach muzułmańskich.

Organizacja terrorystyczna i quasi-państwo,

Państwo Irak,
od 2006 celem jest wprowadzenie szariatu we
Islamskie Syria
wszystkich państwach muzułmańskich.

Słownik
terroryzm

działanie o charakterze przestępczym, skierowane przeciwko całym państwom, w celu

wzbudzenia stanu strachu, lęku w społeczeństwie
Grafika interaktywna

Polecenie 1

Przeanalizuj, co stanowiło podłoże zamachów terrorystycznych w roku 2019.

5
4
3
2

1 6 7

Mapa zamachów terrorystycznych 2019

Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, h ps://crea vecommons.org/licenses/by-sa/3.0/.

Polecenie 2

Przeanalizuj działania podjęte przez Radę UE (w latach 2014–2018) mające na celu

przeciwdziałanie terroryzmowi. Analizując wykres, odpowiedz na pytanie, czy działania te
odniosły pożądany skutek.
 2 3 4

1 5

Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, h ps://crea vecommons.org/licenses/by-sa/3.0/

Opracowanie na podstawie danych z h ps://www.consilium.europa.eu/pl/policies/fight-against-terrorism/foreign-
fighters/history-foreign-fighters/.
Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia: 輸醙難

Ćwiczenie 1 輸

Zaznacz wyrażenia charakteryzujące terroryzm.

 dążenie do realizacji partykularnych celów

 atak na niewinną ludność

 stosowanie zawsze tych samym metod walki

 każde użycie broni

 działania o charakterze agresywnym

 naruszanie praw człowieka

Ćwiczenie 2 輸

Wymień 3 konsekwencje ataków terrorystycznych.

 Ćwiczenie 3 輸

Terroryzm nazywany jest w literaturze konfliktem asymetrycznym. Podaj dwa argumenty

przemawiające za użyciem takiego terminu w odniesieniu do działań terrorystycznych.

Ćwiczenie 4 醙

Tabela do ćwiczenia 5. GTI w krajach Unii Europejskiej dla okresu 2012–2016

(źródło: K. Kądziołka, Ocena poziomu zagrożenia terroryzmem w krajach Unii Europejskiej z wykorzystaniem GTI , „Ekonomia
Międzynarodowa” 2018, nr 23, s. 91–102)

Kraj GTI
Francja 5,964

Wielka Brytania 5,102

Niemcy 4,917

Belgia 4,656

Grecja 4,139

Szwecja 3,756

Irlandia 3,141

Włochy 2,750

Holandia 2,412

Finlandia 2,341

Cypr 1,894

Czechy 1,889

Hiszpania 1,701

Austria 1,522

Dania 1,512

Bułgaria 1,178

Węgry 0,385
 Kraj GTI
Estonia 0,461

Polska 0,384

Słowacja 0,230

Chorwacja 0,029

Litwa 0,000

Łotwa 0.000

Portugalia 0,000

Rumunia 0,000

Słowenia 0,000
Ćwiczenie 5 醙

Global Terrorism Index (GTI) to wskaźnik stosowany do oceny zagrożenia terroryzmem. Do

jego obliczenia wykorzystuje się liczbę ataków terrorystycznych, liczbę ofiar śmiertelnych
i rannych w atakach terrorystycznych oraz wartość strat materialnych. Na podstawie
poniższego cytatu, powyższej tabeli i grafiki interaktywnej w e-materiale, oceń poprawność
stwierdzeń.

Według statystyk Europolu spośród 142 incydentów terrorystycznych (rozumianych jako

ataki przeprowadzone, nieudane i udaremnione), które miały miejsce w 2016 r. w krajach Unii
Europejskiej, 99 miało podłoże separatystyczne. Do ponad połowy incydentów (76) doszło
w Wielkiej Brytanii. Ataki przeprowadzały następujące ugrupowania: ETA, Nowa Irlandzka
Armia Republikańska, Front Narodowego Wyzwolenia Korsyki czy Galicyjski Ruch Oporu.
Według danych Europolu incydenty związane z terroryzmem islamskim stanowią niewielką
część incydentów terrorystycznych w krajach UE. Przykładowo w 2016 r. w krajach UE miało
miejsce 13 incydentów o podłożu dżihadystycznym. Jednocześnie w wyniku tych właśnie
zamachów zginęło ponad 95% ofiar wszystkich zamachów terrorystycznych
przeprowadzonych w Unii Europejskiej w 2016 r. (TE-SAT 2017).

Źródło: K. Kądziołka, Ocena poziomu zagrożenia terroryzmem w krajach Unii Europejskiej z wykorzystaniem GTI, "Ekonomia
Międzynarodowa" 2018, nr 23, s. 91–102.

Stwierdzenie Prawda Fałsz

1. Wartość GTI dla Polski

powinna wynosić 0,
ponieważ w latach 2012-
 
2016 nie było w Polsce
żadnego ataku
terrorystycznego.

2. Kraje o największym
zagrożeniu terroryzmem to
kraje bardzo zróżnicowane  
etnicznie
i narodowościowo.
 Stwierdzenie Prawda Fałsz

3. Wiele ataków w Unii

Europejskiej związanych
 
jest z terroryzmem
islamskim.

Tabela do ćwiczenia 6. Liczb ataków terrorystycznych na świecie w latach 1970–2018 (tylko

miejsca powyżej 500 ataków)

(źródło: Global Terrorism Database)

Kraj Liczba ataków Liczba zabitych Liczba rannych

Afganistan 14 509 4902 52 121

Algieria 2749 11 084 9161

Argentyna 820 490 759

Bangladesz 1682 1257 8266

Burundi 623 4241 2534

Chile 2410 228 761

Demokratyczna Republika Konga 938 5062 1640

Egipt 2534 3968 4941

Filipiny 7509 10 000 13 906

Francja 2706 547 2550

Grecja 1303 263 748

Gwatemala 2052 5167 1243

Hiszpania 3251 1289 4935

Indie 12 853 19 753 29 636

Indonezja 805 1309 2564

Irak 26 057 80 160 136 890

Iran 697 1739 4154

Izrael 2080 1626 7776

Jemen 3673 9607 9930

Kamerun 583 2659 1292

 Kraj Liczba ataków Liczba zabitych Liczba rannych
Kenia 734 2009 6351

Kolumbia 8515 14 830 10 515

Liban 2486 4064 10 905

Libia 2417 2843 3689

Mali 732 2018 1537

Meksyk 551 803 715

Myanmar 587 1316 1716

Nepal 1314 1969 2183

Nigeria 4556 25 258 112 244

Nikaragua 1977 10 607 1740

Pakistan 14 847 24 520 43 299

Peru 6108 12 777 4089

Południowa Afryka 2057 2698 4556

Rosja 2218 4331 7465

Salwador 5320 12 503 5062

Somalia 4674 11 427 9703

Sri Lanka 3029 15 533 15566

Stany zjednoczone 2926 3836 26138

Sudan 1009 3925 2295

Syria 2438 16 777 15 550

Tajlandia 4032 2811 7977

Turcja 4391 6984 10 104

Ukraina 1745 2276 2863

West Bank and Gaza Strip 2512 1630 3295

Wielka Brytania 5335 3411 6138

Włochy 1579 420 1299

Ćwiczenie 6 難

W latach 1970–2018 dokonano na świecie 191 464 ataków terrorystycznych, w których

łącznie zginęło 434 981 osób, a rannych zostały 549 754 osoby. Na podstawie powyższej
tabeli oceń prawdziwość zdań.

Stwierdzenie Prawda Fałsz

1. Najwięcej ataków miało

miejsce w Iraku,
 
Afganistanie i Stanach
Zjednoczonych.

2. Najgroźniejsze ataki
terrorystyczne miały
 
miejsce w Syrii, Burundi
i Nigerii.

3. Ataki przeprowadzone
w Wielkiej Brytanii
i Stanach Zjednoczonych
stanowiły łącznie ponad 5%  
wszystkich ataków
terrorystycznych w latach
1970–2018.
Ćwiczenie 7 難

Poniższe zdjęcie przedstawia jeden z najbardziej tragicznych ataków terrorystycznych

w historii. Odpowiedz na poniższe pytania dotyczące tego wydarzenia.

1. Kiedy miał miejsce ten atak?

2. Jak nazywały się zaatakowane obiekty widoczne na zdjęciu?

3. Gdzie się znajdowały?

4. Podaj cztery skutki ataku dla państwa, w którym miał on miejsce.

Źródło: dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 8 難

Na podstawie własnej wiedzy, materiału lekcji oraz poniższego wykresu odpowiedz na

pytanie, dlaczego, pomimo zmniejszenia się liczby ataków terrorystycznych w zachodniej
Europie, mówi się o dużym zagrożeniu terrorystycznym na tym kontynencie.

Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, h ps://crea vecommons.org/licenses/by-sa/3.0/

Opracowanie na podstawie danych z Global Terrorism Database (GTD), [online], dostępne w internecie:
h ps://www.start.umd.edu/gtd/.
Dla nauczyciela

SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Magdalena Fuhrmann

Przedmiot: geografia

Temat lekcji: Terroryzm na świecie

Grupa docelowa: III poziom edukacyjny, liceum ogólnokształcące/technikum, klasa II,

zakres podstawowy

PODSTAWA PROGRAMOWA

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

VII. Podział polityczny i zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno‐gospodarczego świata:

mapa podziału politycznego, system kolonialny i jego rozpad, procesy integracyjne
i dezintegracyjne na świecie, konflikty zbrojne i terroryzm, podstawowe wskaźniki rozwoju.

Uczeń:

5. wskazuje na mapie miejsca ważniejszych konfliktów zbrojnych i podaje przykłady aktów

terrorystycznych w wybranych regionach świata w XXI w.

Kształtowane kompetencje kluczowe

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,
kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

omawia pojęcie terroryzmu,

wyjaśnia przyczyny terroryzmu,
charakteryzuje miejsca zagrożone terroryzmem.

Strategie nauczania: asocjacyjna

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE

Forma zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: e‐materiał, komputer, projektor multimedialny, zeszyt, atlas
geograficzny

Materiały pomocnicze

W.M. Stankiewicz, Konflikt jako zjawisko integrujące i dezintegrujące oblicze

współczesnego świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko‐Mazurskiego
w Olsztynie, Olsztyn 2008.
R. Łoś, J. Reginia‐Zacharski, Współczesne konflikty zbrojne, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2010.
J.M. Fiszer, Terroryzm jako zagrożenie dla bezpieczeństwa euroatlantyckiego i nowego
ładu międzynarodowego, [w:] System euroatlantycki w wielobiegunowym ładzie
międzynarodowym, red. J.M. Fiszer, P. Olszewski, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa
2013, s. 267–295.
K. Kądziołka, Ocena poziomu zagrożenia terroryzmem w krajach Unii Europejskiej
z wykorzystaniem GTI, „Ekonomia Międzynarodowa” 2018, nr 23, s. 91‐102.

PRZEBIEG LEKCJI

Uczniowie przed lekcją zapoznają się z treścią e‐materiału.

Faza wprowadzająca

Nauczyciel rozmawia z uczniami o tym, czym jest terroryzm i jakie są jego przyczyny
i skutki.
Uczniowie wykonują własne notatki.
Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

Uczniowie dobierają się w pary lub małe grupy (decyduje nauczyciel).

Każda para/grupa otrzymuje jedno zagadnienie do opracowania przy wykorzystaniu
grafiki interaktywnej.
Zagadnienia:
rodzaje ataków terrorystycznych na świecie,
rodzaj broni stosowany w atakach terrorystycznych,
cel ataków terrorystycznych,
organizacja atakująca,
liczba ataków i ofiar w latach 1970–1980/2000–2010/po 2015 r.,
liczba ataków i ofiar w Unii Europejskiej w wybranym roku,
liczba ataków i ofiar na poszczególnych kontynentach.
Następnie każda grupa na forum klasy prezentuje wyniki własnych analiz, pozostali
uczniowie wykonują notatki w zeszycie.
 Po zakończeniu zadania nauczyciel przydziela tym samym zespołom jeden atak
terrorystyczny. Zadaniem par/grup jest prześledzenie ruchu terrorystów na podstawie
różnych źródeł informacji geograficznej (skąd pochodzili, w jaki sposób dostali się do
zaatakowanego kraju, jakim środkiem transportu, przez jakie kraje). Uczniowie powinni
nanieść te informacje na mapkę konturową lub omówić je przy mapie ściennej.

Faza podsumowująca

Przypomnienie celów lekcji.

Podsumowanie najważniejszych pojęć zaprezentowanych na lekcji, szczególnie tych,
które sprawiły uczniom najwięcej problemów podczas lekcji.
Wystawienie ocen za pracę na lekcji, uwzględniając możliwości i zaangażowanie
uczniów.

Praca domowa

Utrwalenie wiadomości uzyskanych po przeczytaniu e‐materiału.

Wykonanie ćwiczeń w e‐materiale (lub dokończenie ćwiczeń rozpoczętych na lekcji).
Wykonanie poleceń do grafiki interaktywnej.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna zwarta w e‐materiale może być wykorzystana podczas powtórzenia

materiału całego działu Podział polityczny i zróżnicowanie poziomu rozwoju
społeczno‐gospodarczego świata (zakres podstawowy, VII.).